Tài liệu Giải pháp góp phần hạn chế tỉ lệ học sinh yếu kém

GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HẠN CHẾ TỈ LỆ HỌC SINH YẾU KÉM Ở TRƯỜNG THPT AN BIÊN NĂM HỌC 2011 – 2012 -1- PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1/ Bối cảnh của đề tài Trong mọi thời đại giáo dục – đào tạo đều có vai trò rất quan trọng, là nền tảng của quá trình phát triển lịch sử loài người. Ở nước ta trong giai đoạn hiện nay muốn xây dựng và phát triển đất nước không thể không phát triển giáo dục. Hơn lúc nào hết toàn Đảng và toàn dân đang ra sức quan tâm chăm lo phát triển sự nghiệp giáo dục- đào tạo, thực sự coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết Hội nghị Trung ương II khoá VIII đã khẳng định "Muốn tiến hành Công nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng lợi, phải phát triển mạnh giáo dục - đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững". Qua các văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc luôn đề cao vai trò của ngành giáo dục- đào tạo. Phương hướng, nhiệm vụ phát triển đất nước 05 năm( 20112015) được trình bày trong Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI nêu rõ “ Thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệc coi trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức lối sống”. Để thực hiện vai trò, sứ mệnh cao cả trên ngành giáo dục- đào tạo đã đề ra nhiều giải pháp tích cực, trong đó “ Đổi mới giáo dục- đào tạo” là quan điểm chỉ đạo xuyên suốt và cốt lõi để nâng cao chất lượng giáo dục- đào tạo đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn hiện nay. Hàng năm Bộ giáo dục và đào tạo chỉ -2- đạo đổi mới giáo dục- đào tạo thông qua nhiệm vụ năm học, cùng với các trường THPT trong toàn tỉnh, trường THPT An Biên đang phấn đấu, nỗ lực thực hiện tốt nhiệm vụ năm học mà Bộ Giáo dục và đào tạo đề ra. 2/ Lý do chọn đề tài Công cuộc đổi mới toàn diện ngành giáo dục - đào tạo đang diễn ra mạnh mẽ ở các cấp học. Đối với giáo dục bậc THPT nhiệm vụ trọng tâm là đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá, đổi mới công tác quản lý..., góp phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo. Cùng với các trường THPT trong tỉnh Trường THPT An Biên nổ lực thực hiện các nội dung đổi mới để nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo của đơn vị. Tuy nhiên trong quá trình tổ chức thực hiện gặp nhiều khó khăn như năng lực đội ngũ giáo viên không đồng đều, chất lượng một số bộ môn còn thấp, nhất là tỉ lệ học sinh yếu kém, lưu ban cao… Để từng bước xây dựng Trường THPT An Biên trở thành trường chất lượng cao về giáo dục – đào tạo, đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2015- 2020, theo tôi cần phải có kế hoạch mang tính chiến lược, có lộ trình, kế hoạch cụ thể. Trước hết phải nghiên cứu tìm ra các biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên; giảm dần tỉ lệ học sinh yếu kém, tỉ lệ học sinh bỏ học; tăng dần tỉ lệ học sinh khá giỏi, tỉ lệ học sinh tốt nghiệp THPT, tỉ lệ đỗ vào các trường đại học cao đẳng. Trong năm học 2011- 2012 với vai trò là một cán bộ quản lý, tôi đã chỉ đạo thực hiện một số giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo ở đơn -3- vị, trong đó chọn khâu đột phá giảm tỉ lệ học sinh yếu kém, nên tôi mạnh dạn chọn đề tài “Giải pháp góp phần hạn chế tỉ lệ học sinh yếu kém ở trường THPT An Biên năm học 2011- 2012”. 3/ Đối tượng nghiên cứu, phạm vi đề tài Đội ngũ giáo viên và học sinh trường THPT An Biên. Trong đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu các giải pháp góp phần hạn chế tỉ lệ học sinh yếu kém. Theo tôi để đạt được mục đích của đề tài cần phải kết hợp nhiều giải pháp tác động đến cả người dạy lẫn người học thì mới mang lại hiệu quả; đề tài chỉ tập trung nghiên cứu một số giải pháp như tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh; bồi dưỡng nâng cao ý thức trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ giáo viên; đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá học sinh; thường xuyên phối hợp với cha mẹ học sinh để thực hiện các biện pháp giáo dục; phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và Hội liên hiệp thanh niên trong trường. Trong đề tài này chỉ nghiên cứu các giải pháp thực hiện ở Trường THPT An Biên trong năm học 2011- 2012. Trong quá trình nghiên cứu có sử dụng số liệu của một số năm học trước để so sánh, đối chiếu. 4/ Mục đích của đề tài Nghiên cứu thực trạng, nguyên nhân làm cho tỉ lệ học sinh yếu kém cao, từ đó đề ra các giải pháp góp phần hạn chế tỉ lệ học sinh yếu kém. -4- Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên thông qua công tác giáo dục chính trị tư tưởng; bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá học sinh. 5/ Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu ý thức trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ của giáo viên và học sinh; hệ thống các kế hoạch; phân tích thực trạng từ đó đề ra các giải pháp cụ thể để thực hiện. Từ kết quả đạt được, có một số kiến nghị với các cấp nhằm làm nâng cao chất lượng giáo dục –đào tạo ở trường THPT An Biên. PHẦN II: NỘI DUNG I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN -5- - Giáo dục là quá trình được tổ chức có ý thức, hướng tới mục đích biến đổi nhận thức, năng lực, tình cảm, thái độ của người dạy và người và người học theo hướng tích cực. Nghĩa là góp phần hoàn thiện nhân cách người học bằng những tác động có ý thức từ bên ngoài, góp phần đáp ứng các nhu cầu tồn tại và phát triển của con người trong xã hội đương đại. - Giáo dục bao gồm hoạt động dạy và học. Người thực hiện quá trình dạy học gọi là giáo viên. Giáo viên là người trực tiếp giảng dạy, thực hiện nhiệm vụ được quy định tại Điều lệ trường THCS, trường THPT cụ thể là: Đối với giáo viên bộ môn có những nhiệm vụ sau đây: + Dạy học và giáo dục theo chương trình, kế hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học của nhà trường theo chế độ làm việc của giáo viên do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định; quản lý học sinh trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham gia các hoạt động của tổ chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả giáo dục; tham gia nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng; + Rèn luyện đạo đức, học tập văn hoá, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục; vận dụng các phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học của học sinh; + Thực hiện Điều lệ nhà trường; thực hiện quyết định của Hiệu trưởng, chịu sự kiểm tra, đánh giá của Hiệu trưởng và các cấp quản lý giáo dục; -6- + Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước học sinh; thương yêu, tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh, bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của học sinh; đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp; tạo dựng môi trường học tập và làm việc dân chủ, thân thiện, hợp tác, an toàn và lành mạnh; + Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, các giáo viên khác, gia đình học sinh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh dạy học và giáo dục học sinh; + Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật. Đối giáo viên chủ nhiệm, ngoài các nhiệm vụ của giáo viên bộ môn, còn có những nhiệm vụ sau đây: + Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục bảo đảm tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh; + Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng; + Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong việc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của học sinh lớp mình chủ nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển nhà trường; -7- + Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học; đề nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp; hoàn chỉnh việc ghi sổ điểm và học bạ học sinh; + Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng. - Đội ngũ giáo viên là lực lượng chủ yếu, quan trọng nhất trong tập thể sư phạm nhà trường làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, là nhân tố quyết định chất lượng đào tạo của nhà trường. - Giáo viên trong trường THPT được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học hoặc nhóm môn học, mỗi tổ chuyên môn có một tổ trưởng. Tổ trưởng và tổ phó chuyên môn có vai trò quan trọng, nòng cốt trong hoạt động chuyên môn của tổ. Nhiệm vụ của tổ trưởng là xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ, hướng dẫn và quản lý kế hoạch của từng giáo viên trong tổ theo kế hoạch dạy học, tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ tổ chức kiểm tra, đánh giá chất lượng thực hiện nhiệm vụ của giáo viên... Tổ trưởng sử dụng các buổi sinh hoạt chuyên môn để thực hiện các nhiệm vụ quản lý của mình. - Đặc điểm về lao động sư phạm là loại hình lao động đặc thù: + Đối tượng lao động sư phạm không phải như với các ngành nghề khác như thợ may, thợ hồ là những mãnh vãi hay viên gạch…mà đối tượng lao động của nghề dạy học là con người có tình cảm, suy nghĩ…Đối tượng lao động của nghề dạy học ở các trường THPT là học sinh ở lứa tuổi từ 15 đến 19. Theo tổ -8- chức Y tế Thế giới WHO độ tuổi vị thành niên từ 10 đến 19 tuổi, ở Việt Nam thì từ 10 đến 18 tuổi, như vậy học sinh bậc THPT còn trong độ tuổi vị thành niên, ở giai đoạn này các em phát triển sớm về thể chất, sinh lý, là thời kì chuyển tiếp từ trẻ em sang người lớn, các em có xu hướng tự khẳng định mình, có ý thức tự làm chủ bản thân, muốn tìm tòi, khám phá, muốn quyết định công việc của mình mà không cần sự chỉ bảo của người lớn. Bên cạnh đó nhu cầu giao tiếp với bạn bè rất lớn, có xu hướng thành lập nhóm bạn có cùng sở thích, tính tình để vui chơi, có những lúc những nơi các em có những hành động không đúng. Trong lứa tuổi này quá trình phát triển sinh lý ảnh hưởng nhiều đến tính cách như: các em dễ bị xúc động, dễ bị lôi kéo hay kích động, khả năng tự kiềm chế yếu. Mặc khác ở lứa tuổi này tính tình các em không ổn định khi thì quá sôi nổi nhiệt tình nhưng khi có trở ngại thì dể buông xuôi, chán nản. Chính vì vậy, các thầy cô giáo, các bậc phụ huynh và xã hội phải có trách nhiệm quan tâm sát sao, động viên kịp thời để hướng các em có những suy nghĩ và hành động đúng. + Công cụ lao động sư phạm cũng rất đặc thù. Đó là nhân cách, kiến thức, ngôn ngữ người thầy cùng các thiết bị dạy học, trong đó nhân cách người thầy có vai trò quan trọng nhất. Nhân cách trong sáng, thanh cao là công cụ đặc biệt mang lại hiệu quả rất lớn trong công tác giáo dục. + Yêu cầu lao động sư phạm không chỉ đảm bảo đúng quy định trong chương trình mà cần mang tính năng động, sáng tạo cộng với niềm say mê nghề nghiệp và tinh thần trách nhiệm trước thế hệ trẻ và toàn xã hội. -9- + Sản phẩm lao động sư phạm là những con người có kiến thức, đạo đức, sức khỏe tốt, nói chung là con người được phát triển toàn diện. - Lao động sư phạm của người giáo viên vừa mang tính khoa học, vừa mang tính nghệ thuật và tính nhân đạo cao cả. Nó mang tính đặc thù của nghề sư phạm đồng thời có sự liên kết, cộng tác, phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Bởi vì sự hình thành và phát triển nhân cách của người học sinh cũng chịu sự chi phối của tổng hoà các mối quan hệ xã hội, trong tập thể sư phạm nhà trường là lực lượng giáo dục chuyên biệt, có hệ thống, thường xuyên và cơ bản nhất. - Ý thức trách nhiệm đó là thể hiện trong mối quan hệ với nhiệm vụ được giao, với công việc phải làm. Khi được giao việc gì, bất kì to hay nhỏ, khó hay dễ, đều phải dồn hết tâm quyết làm đến nơi đến chốn, tự giác làm. Nếu làm việc theo lối cẩu thả, dễ làm, khó bỏ, làm cho qua chuyện, gặp sao làm vậy... là không có tinh thần trách nhiệm. Ý thức trách nhiệm còn thể hiện không thụ động, trông chờ, ỷ lại, phải chủ động nắm vững đường lối, chính sách của Đảng và Chính phủ, thực hiện đúng đường lối quần chúng. II/ THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI 1/ Đặc điểm Trường THPT An Biên - Trường THPT An Biên được thành lập năm 1979. Hơn 30 năm hoạt động đã đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, là trường trọng điểm của huyện An Biên ở bậc THPT. - 10 -