MỤC LỤC
Nội dung
Trang
Mục lục ………………………………………………………………...
1
Các chữ cái viết tắt …………………………………………………….
2
PHẦN I - PHẦN M ĐẦ ……………………………………………
3
1. Ly d chọ đê ttii...............................................................................
3
1.1. Cơ sở ly luậ̣ ………………………………………………………
3
1.2. Cơ sở thực tiệ̃ ……………………………………………………
4
2. Mục ích ̣ghiệ cứui.........................................................................
5
3. Đối tượ̣g vt phạm vi ̣ghiệ cứui ………………………………….
5
3.1.
Đối tượ̣g ̣ghiệ cứui .................................................................
5
3.2.
Phạm vi ̣ghiệ cứui.....................................................................
5
4. Phượg pháp ̣ghiệ cứui...................................................................
5
5. Thơi giạ ̣ghiệ cứui.........................................................................
5
PHẦN IIi NII U N.............................................................................
6
1.Tộ̉g quạ vđê vậ́ đê ̣ghiệ cứui ……………………………………
6
2. Thực trạ̣gi..........................................................................................
6
3. Nguyệ ̣hậ ………………………………………………………..
6
4. Mô ̣t số phượg pháp ạy hoc sịh ltm bti Nghị luậ̣ vđê tác phẩm
truyệ̣ ………………………………………………………………….
7
4.1. Hượ́g ậ̃ hoc sịh phậ tích đêi …………………………………
7
4.2. Hượ́g ậ̃ hoc sịh tìm yi ………………………………………..
9
4.3. Hượ́g ậ̃ hoc sịh lập ṭ yi …………………………………….
12
4.4. Hượ́g ậ̃ hoc sịh viết dạ̣ vt liệ kết dạ̣i …………………..
14
5. Kết quả áp ụ̣g sạ́g kiệ́ kịh ̣ghiê ̣m …………………………….
18
PHẦN IIIi KẾT L ẬN À KIẾN N.HI …………………………….
20
1. Kết luâ ̣̣i ……………………………………………………………
20
2. Kiệ́ ̣ghịi...........................................................................................
20
Uạh sách bạ̉g biểu..............................................................................
22
Tư liệu tham khảd ……………………………………………………...
23
1
CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
STT
Chữ viết tắt
Kí hiệu
1
.iád việ
.A
2
Hoc sịh
HS
3
Trụg hoc cơ sở
THCS
4
Tập ltm vặ
TLA
5
Sách giád khda
S.K
2
PHÂN I - PHÂN M
ẦÂ>
1. Lý do chọn đề taii
1.1 Cơ sở lý luân:
̣
Nghị luậ̣ tác phẩm vặ hoc ̣ói chụg, tác phẩm truyệ̣ ̣ói riệg lt một
kiểu bti ̣ghị luậ̣ vặ hoc có vị trí quạ trọg trḍg chượg trị̀h tập ltm vặ
lớp 9. Thộg qua việc oc vt hoc tác phẩm vặ hoc, hoc sịh chặ̉g ̣hự̃g ã có
một vộ́ khá phḍg phú vđê kiệ́ thức vặ hoc (tác phẩm, thể ldại …) vt cụ̃g ã
ược ̣ậg cad ậ̀ vđê ̣ặg lực cảm thụ, phậ tích, bị̀h giá tác phẩm ….Đó lt
một thuậ̣ lợi. Nhựg mặt khác, cụ̃g cậ̀ ̣ắm vự̃g yêu cầu vt mức ộ cậ̀ ạt
của kiểu bti ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm trḍg chượg trị̀h tập ltm vặ 9 ể khộg
ộ̀g ̣hất yêu cầu vt mức ộ phậ tích tác phẩm trḍg chượg trị̀h vặ hoc vt
khi ltm bti tập ltm vặ ở lớp 9.
Tác phẩm vặ hoc bad giơ cụ̃g lt một tộ̉g thể hdṭ chị̉h giữa ̣ội ụg
vt phượg thức biểu ạt, tức lt ̣ghệ thuật. Nghị luậ̣ một tác phẩm truyệ̣ lt
trị̀h bty ̣hự̃g ̣hậ̣ xét, ạ́h giá của mị̀h vđê ̣hậ vật, sự kiệ̣, chủ đê hay
̣ghệ thuật của một tác phẩm cụ thể. Nhự̃g ̣hậ̣ xét, ạ́h giá vđê truyệ̣ phải
xuất phát từ y ̣ghĩa của cốt truyệ̣, tị́h cách, số phậ̣ của ̣hậ vật vt ̣ghệ
thuật trḍg tác phẩm ược ̣gươi viết phát hiệ̣ vt khái quát. Các ̣hậ̣ xét, ạ́g
giá vđê tác phẩm truyệ̣ trḍg bti ̣ghị luậ̣ phải rõ rṭg, ụ́g ặ́, có luậ̣ cứ vt
lập luậ̣ thuyết phục. bti ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣ phải có bố cục chặt chẽ,
mạch lạc, có lơi vặ chuậ̉ xác, gợi cảm. Như vậy, ể áp ự́g yêu câu ltm một
bti vặ ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣, ̣gươi giád việ (.A) cậ̀ chd hoc sịh
(HS) hiểu rõ tị́h chất tộ̉g hợp của kiểu bti ̣ghị luậ̣ ̣ty.
.iád sư Lê Trí Aiệ̃ cụ̃g có lơi ̣hặ́ ̣hủi “Uạy vặ lấy cảm ltm ầu”.
Ngươi .A ạy HS phượg pháp ltm bti vặ Nghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣
khộg thể ̣ghèd ̣ṭ cảm xúc. Bởi ̣hự̃g trạg truyệ̣ hay, ̣hự̃g số phậ̣ của
các ̣hậ vật trḍg truyệ̣ đêu có cuộc ơi riệg, có tư tượ̉g, tị̀h cảm, ̣ội tâm
…. phḍg phú vt a ạ̣g. Chd ̣ệ trḍg hượ́g gợi y HS trị̀h bty ̣hự̃g cảm
̣hậ̣, ạ́h giá vđê ̣hậ vật, sự kiệ̣, chủ đê …. trḍg tác phẩm truyệ̣ phải xuất
phát từ ̣hự̃g rụg cảm chậ thật, thẩm mĩ. Độ̀g thơi biết kết hợp lịh hdạt
̣hiđêu phép lập luậ̣ (giải thích, chự́g mịh, phậ tích,…). Trḍg cách hượ́g
ậ̃ HS cách ltm bti vt luyệ̣ tập, .A cậ̀ chú y phát huy, ộ̣g việ tị́h tích
cực, sạ́g tạd của tự̀g HS chứ khộg gò ép thed ̣hự̃g khuộ mẫu. Ngươi .A
phải biết khơi gợi ̣hự̃g cảm xúc của HS, kích thích vt ̣uôi ượ̃g, phát triệ̉ ở
3
HS ̣hự̃g ̣hu cầu ộ̀g cảm vt khát vọg ̣hậ̣ thức cái mới qua hị̀h tượ̣g
̣hậ vật, ̣gộ ̣gữ ối thdại, ộc thdại,…..Aì vậy, ̣ếu ai ó tự chd rặ̀g mị̀h
ã gợi ầy ủ các y tượ̉g của tác phẩm qua tự̀g trạg truyệ̣ thì chưa hặ̉ lt
ủ, mt cậ̀ ̣ắm chắc phượg pháp hượ́g ậ̃ HS cách ltm bti vặ ̣ghị luậ̣ vđê
tác phẩm truyệ̣.
Uạy vặ ̣ói chụg, ạy phậ mộ tập ltm vặ kiểu bti ̣ghị luậ̣ vđê tác
phẩm vặ hoc (phậ̀ truyệ̣) ̣ói riệg ở khối lớp 9 trượg trụg hoc cơ sở
(THCS) lt ạy chd các em hoc sịh lứa tuổi 14, 15 - lứa tuổi hộ̀ ̣hiệ, trḍg
sạ́g, ̣ặg ộ̣g vt ̣hạy cảm… biết tìm tòi, khám phá ra thế giới vặ chượg
̣ghệ thuật. Tác phẩm vặ chượg ̣ghệ thuật lt thṭh quả sạ́g tạd của ̣ht vặ,
̣ht thơ. Mỗi tác phẩm vặ thơ đêu thuộc một thơi kì vặ hoc ̣hất ị̣h (có thể
cách xa thơi ại mt các em sộ́g hiệ̣ ̣ay cả hṭg thế kỷ, hṭg thập ̣iệ …).
Tác phẩm vặ chượg ù ̣hỏ ̣hấti lt một câu tục ̣gữ, một bti ca ad, hay lợ́
hợ lt một bti vặ, một bti thơ, một truyệ̣ ̣gặ́ hay một bộ tiểu thuyết đêu có
giá trị vđê ̣ội ụg vt ̣ghệ thuật của ̣ó. Ltm thế ̣td ể giád việ giúp hoc sịh
ộ̀g cảm với ̣hự̃g giá trị tư tượ̉g ̣hậ vặ cậ̀ ạt tới trḍg mỗi tác phẩm lt
̣hiệm vụ giạ̉g ạy của .A ạy ̣gữ vặ.
Lep-Tộ-xTôi ̣óii “Aậ́ đê khộg phải biết lt quả ất trọ̀ mt lt ltm thế
̣td ể biết ược quả ất trọ̀?”. Chậ lí lt quy báu! Nhựg cách tìm ra chậ lí
cọ̀ quy hợ ̣hiđêu. Aì thế, cái khó trḍg việc ạy vặ, ̣hất lt ạy tập ltm vặ
kiểu bti ̣ghị luậ̣ vđê tác truyệ̣ lt ltm sad hượ́g chd hoc sịh tìm ra cái hay,
cái ẹp trḍg các tác phẩm.
Ltm thế ̣td ể việc ạy vt hoc vặ hiệu quả lt vậ́ đê ược rất ̣hiđêu ̣ht
̣ghiệ cứu vt giád việ quạ tâm. Sḍg a số các đê tti đêu đê cập ệ́ ̣hự̃g
vậ́ đê có tị́h chất lí luậ̣ chụg vđê phượg pháp ạy mộ vặ. Bạ̉ thậ tôi,
trḍg quá trị̀h giạ̉g ạy ã úc kết ược một số kịh ̣ghiệm, ó lt sử ụ̣g
các biệ̣ pháp hỗ trợ ̣hằm ̣ậg cad chất lượ̣g ạy kiểu bti ̣ghị luậ̣ vđê tác
phẩm truyệ̣. Mặc ù lt các biệ̣ pháp hỗ trợ ̣hựg hiệu quả rất cad ̣ếu biết áp
ụ̣g một cách hợp ly.
1.2. Cơ sở thực tiễn:
Ađê phía giád việ, khộg ít thầy cô cọ̀ e ̣gại khi ạy phậ mộ tập ltm
vặ. Qua ̣hiđêu ̣ăm thed õi phḍg trtd thi ua ạy giỏi các cấp vt ạy tốt ở
trượg, giád việ thượg chỉ ặg kí ạy phậ mộ giạ̉g vặ vt Tiệ́g Aiệt.
Bởi ạy phậ mộ Tập ltm vặ ̣hất lt kiểu bti ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣,
4
giád việ phải tìm tòi ̣ghiệ cứu kĩ vđê tác phẩm, phải thực sự ̣hập tâm vtd cốt
truyệ̣, vtd ̣hậ vật, phải ặt mị̀h trḍg hdṭ cạ̉h ̣hậ vật sộ́g, ̣hậ vật suy
̣ghĩ vt hṭh ộ̣g …. òi hỏi .A phải vậ̣ ụ̣g,tộ̉g hợp ̣hiđêu kiệ́ thức, kể cả
vộ́ sộ́g, vộ́ tư tượ̉g tị̀h cảm. Thế lt .A phải tìm ra phượg pháp tích hợp
giữa vặ vt ơi, giữa thực tại vt hư cấu … Có thực hiệ̣ ược ̣hư thế, mới có
thể ảm bảd ược ặc trựg của phậ mộ tập ltm vặ.
Bạ̉ thậ lt .A ạy mộ ̣gữ vặ 9 tôi luộ tâm ắc câu ̣ói của ậ giại
“Chd cá khộg thích bặ̀g ̣hậ̣ ược cậ̀ câu”. Nếu ví bộ cậ̀ câu lt phượg
pháp vt cá ặ lt kiệ́ thức thì sự ạ́h giá vđê vai trò, tầm quạ trọg của hdạt
ộ̣g ạy vt hoc của .A vt HS lt phải tìm tòi vt sạ́g tạd. Chị́h vì vậy, trḍg
quá trị̀h giạ̉g ạy, tôi luộ trậ trọg, ạ́h giá cad ̣hự̃g bti ltm có ̣ét riệg,
thể hiệ̣ ược ̣hự̃g cảm xúc chậ thật, ̣hự̃g ̣hậ̣ xét, phậ tích, sạ́g tạd của
các em ối với một tác phẩm, một ̣hậ vật (một vậ́ đê hay một khía cạ̣h của
vậ́ đê thể hiệ̣ trḍg tác phẩm…). Đó cụ̃g chị́h lt ̣guộ̀ ộ̣g việ khộg
̣hỏ giúp tôi quyết ị̣h chọ vt ̣ghiệ cứu chuyệ đê “Cách làm bài nghị luận
về tác phẩm truyện”, góp phậ̀ ̣ậg cad chất lượ̣g ạy vt hoc của .A - HS.
Độ̀g thơi qua ây, xị ược góp một tiệ́g ̣ói riệg, một y kiệ́ ̣hd ̣hỏ chd
phḍg trtd “Uạy Tốt - Hoc Tốt”.
2. Mục đích nghiên cứui
Chọ chuyệ đê ̣ty, mục ích tôi muộ́ góp một phậ̀ kịh ̣ghiệm ̣hỏ
bé của mị̀h vtd việc ạy - hoc tốt mộ hoc ̣gữ vặ ở trượg THCS Tuậ
Chị́h. Độ̀g thơi, hy vọg chuyệ đê sẽ lt tti liệu tham khảd chd mỗi giád việ,
giúp mỗi giád việ một phậ̀ ̣td ó trḍg cộg việc của mị̀h. Tôi mḍg rặ̀g
mỗi giád việ sẽ yêu hợ mộ vặ mt mị̀h ạg ạy. Từ ó có thể truyđệ ̣hiệt
huyết vt tị̀h yêu ấy sạg hoc sịh, tạd sự say mê hự́g thú hoc tập chd các em
̣hằm ̣ậg cad chất lượ̣g, hiệu quả mộ hoc.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để ạt ược mục tiêu trệ, chuyệ đê ̣ty cậ̀ thực hiệ̣ ̣hự̃g ̣hiệm vụ
saui
- Sưu tầm, tìm hiểu tti liệu vđê khda hoc giád ục, phượg pháp ạy hoc, chượg
trị̀h S.K ̣gữ vặ, ặc biệt lt ̣hự̃g tác phẩm truyệ̣ trḍg chượg trị̀h ̣gữ
vặ 9.
5
- Sau khi ̣ghiệ cứu, chuyệ đê ưa ra ̣hự̃g biệ̣ pháp cụ thể ể giúp .A bộ
mộ tham khảd một số biệ̣ pháp có thể áp ụ̣g vtd các bti ạy ̣ghị luậ̣ vđê
tác phẩm truyệ̣.
- Tiệ́ hṭh ạy thực ̣ghiệm ể khặ̉g ị̣h biệ̣ pháp áp ụ̣g trḍg quá trị̀h
ạy kiểu bti ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣ có tị́h khả thi.
4. Ầối tượng va khách thể nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu:
Cách ltm bti ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣.
- Khách thể nghiên cứu:
Hoc sịh lớp 9A, 9B – Trượg THCS Tuậ Chị́h
5. Phạm vi nghiên cứu
Hoc sịh trượg THCS Tuậ Chị́h, tập trụg chủ yếu vtd hoc sịh lớp 9.
Các tác phẩm truyệ̣ trḍg chượg trị̀h ̣gữ vặ lớp 9.
6. Phương pháp nghiên cứui
Thực hiệ̣ chuyệ đê ̣ty, tôi ã sử ụ̣g các phượg pháp ̣ghiệ cứu
saui
-
Phượg pháp tm thdại
-
Phượg pháp phọ̉g vậ́
-
Phượg pháp thộ́g kê.
-
Phượg pháp phậ tích.
-
Phượg pháp sd sạ́h.
-
Phượg pháp khái quát hdá.
7. Cấu trúc của chuyên đề
Phậ̀ Ii Mở ầu
Phậ̀ IIi Nội ụg
1. Tộ̉g quạ vậ́ đê ̣ghiệ cứu.
2. Thực trạ̣g.
3. Nguyệ ̣hậ.
6
4. Một số phượg pháp ạy hoc sịh cách ltm bti ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm
truyệ̣.
5. Kết quả áp ụ̣g chuyệ đê.
Phậ̀ IIIi Kết luậ̣ vt kiệ́ ̣ghị.
7
PHÂN IIi NỘII U>N.
1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứui
Phượg pháp ạy hoc lt một vậ́ đê rất quạ trọg trḍg ạy hoc ̣ói
chụg vt trḍg ạy mộ Ngữ vặ ̣ói riệg. Ngươi thầy có phượg pháp tốt sẽ
truyđệ ạt kiệ́ thức một cách hiệu quả ̣hất, gây ược sự hự́g thú hoc tập chd
các em. Khda hoc hiệ̣ ại ̣gty ̣ay chd rặ̀gi “Đáp số của một bti tdạ́ lt quạ
trọg. Nhựg quạ trọg hợ cả áp số lt ̣hự̃g cḍ ượg i tới áp số”
Các biệ̣ pháp hỗ trợ ̣hằm ̣ậg cad chất lượ̣g hoc tập mộ Ngữ vặ
̣ói chụg vt ặc biệt lt các bti ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣ ̣ói riệg mt tôi
sẽ trị̀h bty trḍg chuyệ đê ̣ty đêu ễ áp ụ̣g. ̣ó tác ộ̣g sâu sắc tới ̣gươi
hoc, góp phậ̀ quạ trọg ể tạd hự́g thú hoc tập chd các em. Nhự̃g biệ̣ pháp
̣ty phù hợp với tâm ly lứa tuổi hoc sịh THCSi thích khám phá, tìm tòi cái mới,
muộ́ ược thể hiệ̣ mị̀h, muộ́ ược ̣gươi khác ộ̣g việ, khích lệ. Aì thế ̣ó
tạd ược hiệu quả cad.
2. Thực trạngi
Thực trạ̣g trḍg ̣hự̃g ̣ăm gậ̀ ây, hoc sịh khối lớp 9 trượg
THCS Tuậ Chị́h viết bti tập ltm vặ kiểu bti Nghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣
thượg khô cự́g, sád rộ̃g, lụ́g tụ́g vt máy móc …. Các em thượg ựa vtd
vặ mẫu hdặc ựa vtd các y trḍg đê cượg hay trḍg ṭ y thầy cô chd sặ̃ mt
viết lại ̣ệ rất hạ̣ chế vđê mạch cảm xúc (khộg chậ thật, cọ̀ gượ̣g ép …).
Rất ít hoc sịh chịu khó tìm tòi, khám phá ra các y mới, y riệg, y sâu sắc, y hay
d chị́h bạ̉ thậ các em cảm ̣hậ̣, thật sự rụg ộ̣g với tác phẩm.
Mặt khác, a số các em hoc sịh thượg khộg tìm hiểu kĩ đê bti vt
tìm y trước khi bắt tay vtd ltm bti viết của mị̀h ̣ệ thượg lệch lạc kiểu bti,
̣hầm lậ̃ các ạ̣g đê. Đđê bti Nghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣ thượg có các ạ̣g
đê mệ̣h lệ̣h vt “ mở”. Các mệ̣h lệ̣h thượg gặp lt “suy ̣ghĩ”(vđê ̣hậ vật,
tác phẩm….), “cảm ̣hậ̣ của em” (vđê ̣hậ vật, tác phẩm……).
Đối tượ̣g ̣ghị luậ̣ có thể lt tác phẩm, ̣hậ vật, tư tượ̉g hay
̣hự̃g ổi thay trḍg số phậ̣ ̣hậ vật ……., thed phạm vi vậ́ đê trḍg các bti
oc hiểu tác phẩm truyệ̣ ở S.K òi hỏi các em phải có tư uy kiệ́ thức, tích
hợp, tộ̉g hợp vt phậ tích mới ảm bảd ược yêu cầu của tự̀g đê bti vặ cụ
thể.
8
3. Nguyên nhâni
Trḍg quá trị̀h giạ̉g ạy, tôi ã tìm hiểu ược một số ̣guyệ ̣hậ
khiệ́ chất lượ̣g hoc tập phậ mộ tập ltm vặ, mt ặc biệt lt kiểu bti ̣ghị
luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣ chưa ược cadi
- Ud hoc sịh khộg có sự chuậ̉ bị bti tốt ̣hưi khộg oc trước vặ bạ̉,
khộg hoc bti cũ, khộg sdạ̣ bti mới …
- Ud ặc trựg của bộ mội òi hỏi hoc sịh phải oc bti ̣hiđêu lậ̀ trước
khi phậ tích vặ bạ̉.
- Ý thức tự hoc tập ở các em chưa cad, phậ̀ ộg hdc sịh lt cḍ em lad
ộ̣g, vì vậy ̣gdti việc hoc tập các em cọ̀ phải phụ giúp gia ị̀h kiếm sộ́g
̣ệ có ít thơi giạ ṭh chd hoc tập.
- .ia ị̀h các em chưa thật sự quạ tâm. Nhất lt ̣hiđêu phụ huỵh có tâm
ly khộg cdi trọg các mộ khda hoc xã hội, trḍg ó có mộ Ngữ vặ, cdi mộ
vặ khộg phải lt mộ hoc “thơi thượ̣g”.
- Phượg pháp ạy của giád việ chưa thật sự lôi cuộ́ hoc sịh. Tôi ̣ghĩ
rặ̀g mỗi giád việ cậ̀ xem lại phượg pháp ạy, cách thức truyđệ ạt kiệ́ thức
của mị̀h ệ́ hoc sịh. Nói chụg, ̣gươi giád việ phải tạd ược sự say mê,
hự́g thú hoc tập chd các em, hiểu ược tâm ly của các em ể tìm ra cách thức
phù hợp ̣hất, hiệu quả ̣hất.
4. Mô ̣t số phương pháp dạy học sinh cách lam bai Nghị luận về tác phẩm
truyện
4.1. Hướng dẫn HS phân tích đề:
Một đê bti Tập ltm vặ cọ̀ ược xem lt một bti tdạ́ ̣ghệ thuật
̣gộ từ. Bởi bad giơ trḍg một đê bti TLA cụ̃g có ̣hự̃g yêu cầu bắt buộc mt
̣gươi thực hiệ̣ đê bti
phải tìm ra phượg pháp giải. Aì thế, bước phậ tích đê ược xem lt khâu ầu
tiệ, có vai trò quyết ị̣h “ ậ̃ ượg, chỉ lối” chd ̣gươi ltm bti. Nếu phậ
tích ụ́g yêu cầu của đê bti thì sẽ tìm ra ược hượ́g i ụ́g. Ngược lại, ̣ếu
phậ tích sai thì sẽ khộg áp ự́g ược yêu cầu của đê, ôi khi cọ̀ bị lệch đê,
lạc đê. Chị́h vì thế mt ̣gươi .A phải hượ́g ậ̃ HS phải biết phậ tích kĩ đê.
Một đê bti vặ Nghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣ khộg bad giơ ộ̀g ̣hất một ạ̣g
9
đê ợ iệu. Trái lại, ̣ó có rất ̣hiđêu ạ̣g, ̣hựg chủ yếu ở lớp 9 ạ̣g thượg
gặp 3 ạ̣g đê cơ bạ̉ sau âyi
Dạng đề I: Suy nghĩ về nhân vật, tác phẩm hoặc một khía cạnh nhân vật,
tác phẩm. Aí ụ ̣hư các đê btii
+ Suy ̣ghĩ vđê ̣hậ vật ộg Hai trḍg truyệ̣ ̣gặ́i “Lṭg” của Kim
Lậ (S.K Ngữ vặ 9 tr 65)
+ Suy ̣ghĩ của em vđê truyệ̣ ̣gặ́ “Lãd Hạc” của Nam Cad (S.K
Ngữ vặ 9 tr 66)
Dạng đề II: Phân tích đặc điểm nhân vật, tác phẩm hoặc một khía cạnh về
nhân vật, tác phẩm. Aí ụ ̣hư các đêi
+ Phậ tích iệ̃ biệ́ cốt truyệ̣ trḍg truyệ̣ ̣gặ́ Lṭg của Kim Lậ
(S.K Ngữ vặ 9 tr 65)
+ Phậ tích tâm trạ̣g của Kiđêu trḍg dạ̣ tríchi" Mã .iám Sịh mua
Kiđêu" (S.K Ngữ vặ 9 tr 66)
Dạng đề III: Phân tích để nêu ra nhận xét hoặc làm sáng tỏ một vấn đề.Aí
ụ ̣hư các đêi
+ Suy ̣ghĩ vđê thậ phậ̣ ̣gươi phụ ̣ữ trḍg xã hội cũ qua ̣hậ vật
Aũ Nượg ở truyệ̣ Ngươi cḍ gái Nam Xượg (S.K Ngữ vặ 9 tr 65)
+ Suy ̣ghĩ vđê ơi sộ́g tị̀h cảm gia ị̀h trḍg chiệ́ trạh qua tuyệ̣
̣gặ́ Chiếc lược ̣gt của Nguyệ̃ Quạg Sạ́g (S.K Ngữ vặ 9 tr 65)
Tuỳ thed mỗi ạ̣g đê bti mt .A hượ́g ậ̃ HS các thad tác ltm bti khác
̣hau.
Đối với ạ̣g đê I vt ạ̣g đê II, HS thượg hay ̣hầm lậ̃, .A phải hượ́g
ậ̃ chd HS biết phậ biệt rõ thế ̣td lt suy ̣ghĩ vđê ̣hậ vật, vđê tác phẩm? ; thế
̣td lt phậ tích ̣hậ vật, tác phẩm?.
Suy ̣ghĩ vđê ̣hậ vật, tác phẩm hdặc một khía cạ̣h vđê ̣hậ vật, tác phẩm
lt ̣ghiệg vđê cảm ̣hậ̣ chủ quạ của ̣gươi viết vđê ̣hậ vật, tác phẩm hay một
khía cạ̣h ̣td ó vđê ̣hậ vật, tác phẩm (khộg ̣hất thiết phải phậ tích ầy ủ
tự̀g ặc iểm của ̣hậ vật hdặc ầy ủ giá trị ̣ội ụg vt ̣ghệ thuật của tác
phẩm, có thể chọ ̣hự̃g gì mị̀h cảm ̣hậ̣ sâu sắc ̣hất mt thôi. Aí ụ đê btii
Suy ̣ghĩ vđê ̣hậ vật ộg Hai trḍg truyệ̣ ̣gặ́i "Lṭg" của Kim Lậ, .A có
thể hượ́g HS cảm ̣hậ̣, suy ̣ghĩ vđê ̣ét ̣ổi bật của ̣hậ vật ̣ty lt tị̀h yêu
10
lṭg hòa quyệ̣ với lọ̀g yêu ̣ước vt tịh thậ̀ khạ́g chiệ́ ược bộc lộ trḍg
tị̀h huộ́g ̣td? Tị̀h cảm ấy có ặc iểm gì ở hdṭ cạ̉h cụ thể lúc bấy giơ?
(thơi kì ầu của cuộc khạ́g chiệ́ chộ́g thực ậ Pháp?) Nhự̃g chi tiết ̣ghệ
thuật ̣td chự́g tỏ một cách sịh ộ̣g. thú vị tị̀h yêu lṭg vt lọ̀g yêu ̣ước ấy
(vđê tâm trạ̣g, cử chỉ, lơi ̣ói …) Trḍg khi ó yêu cầu của ạ̣g đê II (phậ tích
̣hậ vật, tác phẩm hay một khía cạ̣h vđê ̣hậ vật, tác phẩm) lt yêu cầu ̣gươi
viết tìm hiểu, ạ́h giá vt ̣hậ̣ xét ầy ủ tự̀g ặc iểm ̣hậ vật, tự̀g giá trị
̣ội ụg,̣ghệ thuật của tác phẩm.
Đối với ạ̣g đê IIIi Phậ tích ể ̣êu ra ̣hậ̣ xét hdặc ltm sạ́g tỏ một vậ́
đê, ̣gươi .A phải biết tích hợp các kiệ́ thức chượg trị̀h tập ltm vặ ở các
lớp ưới ể ̣ậg cad yêu cầu giải quyết đê bti vặ ạ̣g ̣ty. Aí ụ ối với đê
btii “ Suy ̣ghĩ vđê ơi sộ́g tị̀h cảm gia ị̀h trḍg chiệ́ trạh qua tuyệ̣ ̣gặ́i
"Chiếc lược ̣gt " của Nguyệ̃ Quạg Sạ́g (S.K Ngữ vặ 9 tr 65), HS khộg
phải ợ thuậ̀ tập trụg phậ tích ̣hự̃g biểu hiệ̣ cụ thể tị̀h cảm cha cḍ của
hai ̣hậ vật ộg Sáu vt bé Thu mt cọ̀ phải trị̀h bty ̣hự̃g cảm ̣hậ̣ của
mị̀h vđê tị̀h cảm cha cḍ hết sức cảm ộ̣g trḍg hdṭ cạ̉h éd le của thơi chiệ́
trạhi chịu ự̣g ̣hiđêu thiệt thòi mất mát …; khơi gợi ̣hiđêu xúc cảm chd ̣gươi
oc ̣iđêm cảm ộ̣g, khâm phục, quy mệ́ … Từ ó suy ̣ghĩ vđê tị̀h cảm cha
cḍ, tị̀h cảm gia ị̀h trḍg hdṭ cạ̉h hiệ̣ tạii phải biết trậ trọg, giữ gị̀, vụ
ắp…
Từ việc phậ tích ba ạ̣g đê ̣êu trệ, .A giúp HS ̣hậ̣ thức ược tầm
quạ trọg của việc phậ tích, tìm hiểu đê vt biết vậ̣ ụ̣g thṭh thạd, lịh hdạt
ể hị̀h thṭh ̣hự̃g thad tác vt kĩ ̣ặg phậ tích đê chị́h xác, ltm cơ sở chd
việc tìm y. Tuỳ thed yêu cầu của mỗi ạ̣g đê (̣hư ̣ghị luậ̣ tdṭ bộ tác phẩm,
̣ghị luậ̣ một vậ́ đê trḍg tác phẩm hay ̣ghị luậ̣ có kết hợp giải quyết một
vậ́ đê có liệ quạ) mt xác ị̣h ̣ội ụg vt trị̀h tự phậ tích (khái quát –
phậ tích - tộ̉g hợp). Cặ cứ vtd ̣ội ụg vt trị̀h tự phậ tích, ặt ra vt trả lơi
̣hự̃g câu hỏi ể có các y lợ́, y ̣hỏ của bti vặ.
4.2. Hướng dẫn học sinh tìm ý:
Một bti ̣ghị luậ̣ tác phẩm vặ hoc ̣ói chụg vt ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm
truyệ̣ ̣ói riệg hay, trước hết phải có y hay. Aậy y hay lt gì? vt thế ̣td lt y
hay? Ltm thế ̣td ể tìm ra ược ̣hự̃g y hay chd bti.
Thed ị̣h ̣ghĩa của S.K Tiệ́g Aiệt 8 (̣xb .iád Uục) trước ây thì y lt
̣ội ụg ta suy ̣ghĩ, ̣hị̀ ̣hậ̣, tìm hiểu, ạ́h giá… vđê sự vật, sự việc ược
11
phạ̉ ạ́h, bad gồm cả cách ̣hị̀ ̣hậ̣ sự vật, sự việc vt tị̀h cảm, cảm xúc, …Ý
có thể iệ̃ ạt thṭh ̣hiđêu lơi.
Cọ̀ y hay thì thed ặc sạ vặ hoc vt tuổi trẻ (số 68 thạ́g 2/2002); .iád
sư Nguyệ̃ Đặg Mạ̣h chd rặ̀gi “y hay trước hết phải lt y ụ́g, y sâu, y mới,
y riệg. Ý ụ́g, y sâu phải lt y của mị̀h khám phá mới hay. Chd ̣ệ tìm ra y
mới, y riệg, y ụ́g, y sâu lt cộg việc quyết ị̣h ̣hất vt tất ̣hiệ cụ̃g lt khó
khặ ̣hất”.
Tác phẩm vặ hoc ̣hất lt tác phẩm truyệ̣ lt tấm gượg phạ̉ ạ́h hiệ̣
thực của cuộc sộ́g muộ mtu, muộ vẻ thộg qua ̣hự̃g hị̀h tượ̣g ̣hậ vật
với ầy ủ tư tượ̉g, tị̀h cảm ̣ội tâm phḍg phú, ặt trḍg ̣hự̃g tị̀h huộ́g,
hdṭ cạ̉h có vậ́ đê mấu chốt, cụ thể, tiêu biểu … ại iệ̣ chd một tậ̀g lớp
̣td ó trḍg cuộc sộ́g ơi thượg. Aì thế, muộ́ tìm ược y ụ́g, y hay, y sâu
sắc, ̣gươi .A phải hượ́g HS oc hiểu tác phẩm truyệ̣. Đoc hiểu trước hết lt
phải oc kĩ tác phẩm ể ̣ắm cốt truyệ̣, chủ đê, các y chị́h, các chi tiết tiêu
biểu của tự̀g y, các ậ̃ chự́g thuyết phục… Khộg oc kĩ tác phẩm, HS khó
lọ̀g ̣ắm ược y ồ của tác giả, ễ ṭg bỏ qua ̣hự̃g iểm ặc sắc vđê ̣ội ụg
cụ̃g ̣hư ̣ghệ thuật của tác phẩm; từ ó phậ tích hơi hợt, ạ́h giá chụg
chụg. Bởi ể viết ra ược một tác phẩm, ̣gươi ̣ghệ sĩ ã phải trải qua ̣hự̃g
trặ trở, ho tự ặt ra ̣hự̃g yêu cầu, ̣hự̃g ị̣h hượ́g khắt khei viết vđê vậ́ đê
gì? viết vđê ối tượ̣g ̣td? viết chd ai ? viết ̣hư thế ̣td? Ho ã phải thay ̣ghẹ́
tác phẩm truyệ̣ - ứa cḍ tịh thậ̀ của ho - suốt bad thạ́g, bad ̣ăm. Ho ã
phải chọ lựa tự̀g hị̀h ạ̉h có thực trḍg thực tế rồi khái quát lệ thṭh ̣hậ
vật, ụ̀g ̣gòi bút vẽ ̣ệ bức chậ ụg của xã hội sad chd phù hợp với tự̀g
thơi iểm lịch sử. Ho phải ̣ghiđệ ̣gẫm tự̀g chi tiết, ặ́ d tự̀g câu, chữ, tự̀g
lơi ặ tiệ́g ̣ói, tự̀g hṭh ộ̣g của mỗi ̣hậ vật … ặt trḍg ̣hự̃g tị̀h huộ́g
cụ thể, mấu chốt của tác phẩm.
Aí ụ với đê btii Suy nghĩ về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn
Lang của Kim Lân. Nếu HS khộg oc kĩ tác phẩm ̣ty, thì khộg thể tìm ra
ược ̣hự̃g y hay, y ặc sắc. Các em sẽ ễ ṭg rơi vtd cộg thức chụg chụg,
suy ̣ghĩ hơi hợt, khộg khám phá ra ̣ét mới trḍg tị̀h cảm ối với lṭg quê
của ̣hậ vật ộg Hai. Đó lt một trượg hợp tiêu biểu chd ̣hự̃g chuyệ̉ biệ́
mới trḍg ơi sộ́g tị̀h cảm của ̣gươi ̣ộg ậ Aiệt Nam thơi kì khạ́g chiệ́
chộ́g thực ậ Pháp. Tị̀h cảm gặ́ bó sâu ̣ặ̣g với quê hượg lt một ặc iểm
có tị́h truyđệ thộ́g ̣hựg ̣ét ăc sắc ở ây lt ̣ht vặ Kim Lậ, bặ̀g vộ́
sộ́g, vộ́ am hiểu vđê tâm lí của ̣gươi ̣ộg ậ ã ặt ộg Hai vtd một tị̀h
12
huộ́g gay cậ́, thử thách lọ̀g yêu ̣ước tuyệt ối của ̣hậ vật, ể buộc ̣hậ
vật phải ấu trạh tư tượ̉g gay gd, quyết liệt ể chọ lựa một trḍg hai giữa
tị̀h yêu lṭg vt tị̀h yêu ̣ước, trụg thṭh với khạ́g chiệ́, với Bác Hồ. Nếu
HS khộg oc kĩ tự̀g trạg truyệ̣, thì ltm sad thấu hiểu ược ̣ỗi lọ̀g của ộg
Hai với cuộc ấu trạh ̣ội tâm au ợ́, vật vã … ể cuối cụ̀g ̣hậ vật mới i
ệ́ quyết ị̣h ứt khdáti “Làng thì yêu thât, nhưng làng theo Tây rồi thì phải
thù”. Rõ rṭg ể có ược ̣hự̃g suy ̣ghĩ vt ̣hậ̣ xét sâu sắc vđê ̣hậ vật ộg
Hai trḍg truyệ̣ ̣gặ́ “Lṭg” ltm sad các em có thể khộg oc kĩ tác phẩm. Có
oc kĩ tác phẩm các em mới cảm thụ hết ̣hự̃g tị̀h huộ́g thú vị, các chi tiết
hay trḍg tác phẩm. Từ ó y tứ mới tuộ trtd, suy ̣ghĩ vđê ̣hậ vật mới sâu sắc.
Sau khi oc kĩ tác phẩm truyệ̣, khám phá ra ược cái hay, cái ẹp, cái
ặc sắc trḍg tự̀g yếu tố ̣ội ụg, ̣ghệ thuật vt ̣hậ vật, HS tự ặt ra vt trả
lơi ̣hự̃g câu hỏi ể có ̣hự̃g y lợ́, y ̣hỏ … của bti vặ.
Uưới ây lt các ạ̣g câu hỏi gợi y, giúp HS tìm yi
(?) C©u hái t×m hiÓu t¸c gi¶, xuÊt xø, hoàn c¶nh s¸ng t¸c:
- Tác giả của tác phẩm truyệ̣ sẽ ̣ghị luậ̣ lt ai? Có ̣hự̃g ̣ét gì ̣ổi bật
trḍg cuộc ơi vt sự ̣ghiệp sạ́g tác? Sộ́g trḍg thơi kì ̣td? Có ̣ét riệg, ̣ét
ộc ád gì vđê phḍg cách cá ̣hậ? (Chuyệ sạ́g tác vđê mạ̉g đê tti ̣td? Sự
̣ghiệp sạ́g tác ra sad?
- Tác phẩm truyệ̣ trệ ược trích từ âu? Được sạ́g tác trḍg hdṭ cạ̉h
̣td? Tác phẩm ược ạ́h giá ̣hư thế ̣td? Có phải lt tác phẩm tiêu biểu chd sự
sạ́g tác vặ chượg của tác giả khộg? …
(?) C©u hái t×m gi¸ trÞ néi dung:
- Đđê bti gồm mấy y? Ý ̣ghĩa cụ thể, y ̣ghĩa khái quát lt gì? Nhự̃g y
̣td tập trụg biểu hiệ̣ chủ đê, tư tượ̉g của truyệ̣? Nội ụg có thể hiệ̣ ược
̣hự̃g vậ́ đê lợ́, bức xúc mt xã hội quạ tâm hay khộg? Có giá trị ̣hậ vặ
̣hư thế ̣td?
- Nhậ vật chị́h của truyệ̣ lt ai? Đại iệ̣ chd tự̀g lớp ̣gươi ̣td trḍg
xã hội? Có ̣hự̃g ̣ét tị́h cách ̣hư thế ̣td? Nét tị́h cách ̣td lt tiêu biểu ̣hất?
Nét tị́h cách ó ược thể hiệ̣ qua ̣hự̃g chi tiết ̣td? ( iệ̣ mạd, cử chỉ, lơi
̣ói, hṭh ộ̣g, tư tëng tị̀h cảm, ̣ội tâm …?)
(?) C©u hái t×m hiÓu gi¸ trÞ nghÖ thuËt:
13
- Tác phẩm truyệ̣ ược viết thed phḍg cách ̣td? có ̣ét gì sạ́g tạd
riệg trḍg ̣ghệ thuật tạd tị̀h huộ́g? có hị̀h tượ̣g ̣ghệ thuật ̣td ộc ád?
̣gộ ̣gữ iệ̃ ạt, cấu trúc bố cục của truyệ̣ có ặc sắc?
- Tác phẩm truyệ̣ trệ có tiêu biểu chd phḍg cách ̣ghệ thuật của tác giả
khộg? Có thể hiệ̣ ược bạ̉ lị̃h sạ́g tạd của một ̣ht vặ ầy tti ̣ặg vt tâm
huyết chd một thơi ại, một trtd lưu vặ hoc khộg?
(?) C©u hái gîi më nh÷ng híng xem xÐt míi:
- Có thể sd sạ́h, ối chiếu với ̣hự̃g tác giả, tác phẩm ̣td ể phậ tích
tác phẩm ược sâu rộ̣g, tdṭ iệ̣ hợ?
- Tác phẩm truyệ̣ có ạ̉h hượ̉g gì trḍg thơi ại tác giả ượg sộ́g vt
ối với các thơi ại sau ̣ty? Tại sad tác phẩm ược moi ̣gươi yêu thích?
Aới ̣gậ̀ ấy câu hỏi, khộg thể ̣td .A giạ̉g giải một cách cặ̣ kẽ, tỉ mỉ
trḍg quá trị̀h phậ tích một đê bti trệ lớp. Ud ó òi hỏi ̣gươi .A phải biết
chọ lựa ̣hựg câu hỏi tìm y chd phù hợp, có tác ụ̣g khơi ̣guộ̀ cảm xúc chd
các em HS. Hay ̣ói cách khác, ̣gươi .A phải biết chọ iểm ột phá. Bởi mỗi
tác phẩm truyệ̣ ( ù lt ̣gặ́ hay ti) đêu lt một khd báu vừa lộ thiệ vừa bí mật
vđê ̣ội ụg vt ̣ghệ thuật. Nhiệm vụ của ̣gươi .A lt giúp chd các em HS biết
cách khám phá vt ột ̣hập khd báu ấy, ̣hất lt phậ̀ sạ́g tạd kì cộg của tác
giả.
Nhựg bắt ầu từ âu vt ̣hư thế ̣td? ây lt vậ́ đê ̣ghệ thuật giạ̉g ạy.
Nếu khéd léd khám phá sẽ có ược ̣hiđêu cảm xúc, hự́g thú gợi mở chd các em
HS ̣iđêm yêu thích, tích cực tư uy ltm bti. Bti ̣ghị luậ̣ của các em sẽ sâu sắc,
tịh tế vt chậ thật. Nếu khộg khéd sẽ ltm chd các em ̣htm chạ́ vt bti viết
của các em trở ̣ệ hơi hợt, tẻ ̣hạt.
* Sau ây lt ̣hự̃g việc ltm cụ thể hượ́g ậ̃ HS tìm y chd đê btii
“Suy ̣ghĩ vđê ̣hậ vật ộg Hai trḍg truyệ̣ ̣gặ́ Lṭg của Kim Lậ”
Khi tìm y chd đê vặ trệ, .A ̣ệ gợi chd HS suy ̣ghĩ thed các câu hỏi
saui
- Nht vặ Kim Lậ có sở trượg gì trḍg sạ́g tác truyệ̣ ̣gặ́?
- Lṭg lt một truyệ̣ ̣gặ́ ra ơi trḍg hdṭ cạ̉h ̣td? có ̣hự̃g thṭh cộg gì
vđê ̣ội ụg vt ̣ghệ thuật?
14
- Truyệ̣ có kết cấu ra sad? Xday quạh ̣hậ vật ̣td? Nhậ vật có ̣hự̃g ặc
iểm gì ̣ổi bật? Tị̀h yêu lṭg ược biểu hiệ̣ ̣hư thế ̣td? Tị̀h yêu lṭg, yêu
̣ước của ̣hậ vật ộg Hai ược bộc lộ trḍg tị̀h huộ́g ̣td? Tị̀h cảm ấy có
ăc iểm gì mới sd với vẻ ẹp trḍg ̣ét tị́h cách truyđệ thộ́g của ̣gươi ̣ộg
ậ? (cụ thể lúc bấy giơ - thơi kì ầu của cuộc khạ́g chiệ́ chộ́g thực ậ
Pháp)? Nhự̃g chi tiết ̣ghệ thuật ̣td chự́g tỏ một cách sịh ộ̣g, thú vị tị̀h
yêu lṭg vt lọ̀g yêu ̣ước ấy? (vđê tâm trạ̣g, cử chỉ, hṭh ộ̣g, lơi ̣ói …)?
- Em có ̣hậ̣ xét, ạ́h giá suy ̣ghĩ gì vđê tư tượ̉g tị̀h cảm của ̣gươi ̣ộg ậ
trḍg thơi kì ầu của cuộc khạ́g chiệ́ chộ́g Pháp qua ̣hậ vật Ộg Hai?
(̣hự̃g ̣hậ̣ thức, tị̀h cảm ụ́g ặ́ cad ẹpi sự ̣hiệt tị̀h, hặg hái tham gia
khạ́g chiệ́, lọ̀g tị tượ̉g tuyệt ối vtd khạ́g chiệ́ vtd lạ̃h tụ …)
- Nhậ vật ộg Hai ã ể lại ̣hự̃g tị̀h cảm gì trḍg lọ̀g em? (sự yêu mệ́, trậ
trọg vt cảm phục, tự htd …)
Aới ̣hự̃g câu hỏi tìm y gợi mở trệ, ̣gưòi .A có thể yệ tâm HS sẽ
ảm bảd áp ự́g tốt ̣ội ụg đê bti. Tượg tự ̣hư thế HS có thể tự tìm vt trả
lơi các câu hỏi tìm y chd bất kì đê bti vặ ̣ghị luậ̣ ̣td.
Sau khi ã có ược y, bước kế tiếp .Aphải hượ́g ậ̃ chd các em
biết cách sắp xếp các y (luậ̣ iểm, luậ̣ chự́g, luậ̣ cứ …..thed một trị̀h tự
hợp lí. Aiệc ltm ̣ty goi lt lập ṭ y.
4.3. Hướng dẫn học sinh lập dàn ý:
Như ã ̣ói ở trệ lập ṭ y lt sắp xếp các y ã tìm ược ở bước tìm y
thed một trị̀h tự hợp lí vt xác ị̣h mức ộ trị̀h bty mỗi y thed tỉ lệ thdả ạ́g
giữa các y.
Nếu một bti vặ hdṭ chị̉h ược ví ̣hư một ̣gôi ̣ht thì ṭ y lt cái
sượ thiết kế ̣ệ ̣gôi ̣ht ấy. Aiết một bti vặ ̣ghị luậ̣ cụ̃g thế. Muộ́ có
một bti vặ ̣ghị luậ̣ hay, ảm bảd áp ự́g các yêu cầu của đê bti một cách rõ
rṭg, chặt chẽ, có hệ thộ́g, mạch lạc, lập luậ̣ thuyết phục … ̣gươi .A phải
hượ́g ậ̃ HS ltm tốt bước lập ṭ y ̣ty. Có thể hượ́g ậ̃ HS sắp xếp các y
thed trị̀h tự ̣ội ụg, ̣ghệ thuật, rồi ệ́ ̣hậ̣ xét, ạ́h giá, suy ̣ghĩ của bạ̉
thậ, ̣hựg có thể sắp xếp ạ xẹ giữa ̣ội ụg, ̣ghệ thuật vt ̣hậ̣ xét, ạ́h
giá, suy ̣ghĩ của bạ̉ thậ. Cụ̃g có khi việc sắp xếp khộg bị gò bó thed một
trật tự cố ị̣h ̣td. Trḍg trượg hợp ̣ty, òi hỏi HS phải có kỹ ̣ặg viết vặ,
phải có ụ̣g y ̣ghệ thuật trḍg cách sắp xếp trị̀h bty lập luậ̣ ể ạt ược mục
15
ích yêu cấu của đê bti, ltm sạ́g tỏ vậ́ đê. Thộg thượg ṭ bti chụg chd
bti vặ ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm truyệ̣ thed một trị̀h tự ̣hư saui
1. Mở baii Giới thiệu tác phẩm truyện hay một đoạn trích (tuỳ theo
yêu cầu cụ thể của đề bài) và nêu ý kiến đánh giá sơ bộ của mình.
2. Thân baii Nêu các luận điểm chính về nội dung và nghệ thuật
của tác phẩm; có phân tích, chứng minh bằng các luận cứ tiêu biểu và xác
thực
3. Kết baii Nêu nhận định, đánh giá chung của mình về tác phẩm
truyện hoặc đoạn trích
Điểm lưư y trḍg cách ltm bti vặ ̣ghị luậ̣ lt trḍg bti vặ khộg
phải bad giơ các y cụ̃g ược trị̀h bty ṭ đêu ̣hau mt ̣ệ có chỗ ậm, chỗ
̣hạt, chỗ ̣ói kĩ, chỗ ̣ói lướt qua. Chd ̣ệ, ̣gay ở khâu lập ṭ y, sau khi sắp
xếp y, ta ̣ệ cậ ̣hắc, ị̣h trước tỉ lệ ṭh chd mỗi y trḍg bti ể chủ ộ̣g
x©y ự̣g một bti vặ cậ ối, có chiđêu sâu, tạd ược iểm ̣hậ́ hấp ậ̃, lôi
cuộ́ ̣gươi oc. Thộg thượg y ược ̣ói kĩ lt trọg tâm. Aí ̣hư với đê btii
“Suy ̣ghĩ vđê ̣hậ vật ộg Hai trḍg truyệ̣ ̣gặ́ Lṭg của Kim Lậ ”,
.A có thể hượ́g ậ̃ Hs lập ṭ bti ̣hư saui
1. Mở baii .iới thiệu truyệ̣ ̣gặ́ Lṭg vt ̣hậ vật ộg Hai – ̣hậ
vật chị́h của tác phẩm, một trḍg ̣hự̃g ̣hậ vật ược ̣ht vặ Kim Lậ xây
ự̣g thṭh cộg bậc ̣hất của vặ hoc thơi kỳ khạ́g chiệ́ chộ́g Pháp.
2. Thân baii
* Triển khai các nhận định: vđê tị̀h yêu lṭg, yêu ̣ước của ̣hậ vật
ộg Hai vt ̣ghệ thuật ặc sắc của ̣ht vặ
- Tình yêu làng, yêu nước của nhân vật ông Hai là tình cảm nổi bật
xuyên suốt toàn truyện
+ Tạ̉ cư lt yêu ̣ước – Ộg Hai cụ̀g gia ị̀h i tạ̉ cư.
+
̣ơi tạ̉ cư ộg Hai ̣hớ lṭg a iết .
+ Thed õi tị tức khạ́g chiệ́ .
+ Tâm trạ̣g au ợ́ tủi ̣hục khi ̣ghe tị lṭg Chợ Uầu thed Tây.
+ Niđêm vui khi ̣ghe tị cải chị́h vđê lṭg.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật
16
+ Chọ tị̀h huộ́g tị ộ̀ thất thiệt ể thể hiệ̣ iệ̃ biệ́ tâm trạ̣g
̣hậ vật .
+ Các chi tiết miêu tả ̣hậ vật .
+ Các hị̀h thức trậ̀ thuật ( ối thdại, ộc thdại …).
* Nhận xét, đánh giá về nhân vật:
Nhậ vật ộg Hai – một ̣gươi ̣ộg ậ yêu ̣ước ã có ̣hự̃g chuyệ̉
biệ́ mới trḍg tị̀h cảm (̣hự̃g ̣hậ̣ thức mới, ̣hự̃g tị̀h cảm mới mẻi sự
̣hiệt tị̀h, hặg hái tham gia khạ́g chiệ́, lọ̀g tị tượ̉g tuyệt ối vtd khạ́g
chiệ́, vtd lạ̃h tụ …).
Tị̀h yêu lṭg ã ược ̣ậg lệ thṭh tị̀h yêu ̣ước, sặ̃ sṭg hy sịh
tị́h mạ̣g, của cải (̣ht ộg bị Tây ốt ̣hặ̃ ộg vậ̃ vui sượ́g, tự htd).
Lt ̣hậ vật ể lại ̣hiđêu tị̀h cảm ẹp trḍg lọ̀g ̣gươi oci sự yêu
mệ́, trậ trḍg vt cảm phục.
3. Kết baii
Sức hấp ậ̃ của hị̀h tượ̣g ̣hậ vật. Thṭh cộg của ̣ht vặ khi
xây ự̣g hị̀h tượ̣g ̣hậ vật ộg Hai.
Trệ ây lt một ṭ y tiêu biểu chd một bti vặ ̣ghị luậ̣ vđê tác phẩm
truyệ̣, hdc sịh có thể ựa vtd y trệ ể thiết lập chd ̣hự̃g bti vặ cụ thể
khác.
Lưu ý khi lập dàn ý cần tránh các lỗi sau:
- Lạc ýi lt ̣hự̃g y khộg ụ́g với yêu cầu vđê ̣ội ụg vt phượg
pháp ̣ghị luậ̣ ̣êu trḍg đê bti. VÝ dô: Yêu cầu của một bti vặ ̣ghị luậ̣ lt
̣hự̃g luậ̣ iểm luậ̣ cứ, luậ̣ chự́g mt hoc sịh lại ̣êu y miêu tả hdặc kể
chuyệ̣.
- Ý không phù hợp với nội dungi VÝ dôi Đđê yêu cầu ̣êu suy ̣ghĩ vđê
̣hậ vật mt ṭ bti lại ưa ra y phê phạ́ thái ộ của ̣hậ vật hdặc đê ra
phượg hượ́g giải quyết khác ̣hư ̣êu quạ ̣iệm sộ́g, ấu trạh chộ́g chủ
̣ghĩa cá ̣hậ tiêu cực hay sa vtd bị̀h luậ̣ vđê giá trị tác phẩm vt ̣hự̃g ọ́g
góp của tác giả.
- Thiếu ýi có thể thiếu một số y lợ́ sd với yêu cầu đê bti hdặc một số
y ̣hỏ. VÝ dô: tị̀h yêu lṭg yêu ̣ước của ̣hậ̣ vật ộg Hai trḍg truyệ̣ ̣gặ́
17
lṭg của tác giả Kim Lậ ược triệ̉ khai thṭh bộ́ y ̣hỏ mt ṭ y chỉ có ba
hdặc hai.
- Lặp ýi lt y sau lặp lại hdṭ tdṭ y trước. VÝ dô: Aới đê btii “Suy
̣ghĩ vđê tị̀h cha cḍ trḍg chiệ́ trạh qua truyệ̣ ̣gặ́ chiếc lược ̣gt của
Nguyệ̃ Quạg Sạ́g ̣ếu hoc sịh khộg khéd triệ̉ khai tị̀h cảm của bé Thu
với cha vt ̣gược lại tị̀h cảm của ộg Sáu với bé Thu thì sẽ ễ lặp y.
- Sắp xếp ý lộn xộni Lt sắp xếp khộg thed thứ tự ̣td, ảd lộ̣ cả giá
trị ̣ội ụg, ̣ghệ thuật. Đây lt hiệ̣ tượ̣g viết vặ tuỳ tiệ̣, gặp âu ̣ói ấy,
khộg chuậ̉ bị kỹ ṭ y.
Bước kế tiếp, .A hượ́g ậ̃ HS chuyệ̉ sạg phậ̀ luyệ̣ viết vặ với
mục ích ể rẹ̀ kĩ ̣ặg iệ̃ ạt của các em.
4.4. Hướng dẫn HS viết đoạn và liên kết đoạn:
Từ ṭ y ã có sặ̃, các em có thể viết thṭh dạ̣, thṭh bti. Các em
ược .A hượ́g ậ̃ viết tự̀g dạ̣ tiêu biểui dạ̣ mở bti, dạ̣ thậ bti, dạ̣
kết bti.
1. Ầoạn mở baii Lt dạ̣ giới thiệu vậ́ đê ̣ghị luậ̣, ộ̀g thơi khơi gợi, lôi
cuộ́ ̣gươi oc sự chú y ối với vậ́ đê ó.
* Nguyên tắc mở bài:
- Cậ̀ ̣êu ụ́g vậ́ đê ặt ra trḍg đê bti
- Chỉ ược phép ̣êu ̣hự̃g y khái quát (HS khộg ược lậ́ sạg phậ̀
thậ btii giạ̉g giải, mịh hdạ hay ̣hậ̣ xét, ạ́h giá y kiệ́ ̣êu trḍg đê bti
* Cách mở bài: Có rất ̣hiđêu cách mở bti. Tuỳ ụ̣g y của ̣gươi ltm mt có thể
vậ̣ ụ̣g một trḍg ̣hự̃g cách sau âyi
- Mở bti trực tiếpi .iới thiệu ̣gay vậ́ đê cậ̀ ̣ghị luậ̣.
- Mở bti giạ́ tiếpi Nêu ra ̣hự̃g y kiệ́ có liệ quạ ệ́ vậ́ đê cậ̀
̣ghị luậ̣ (từ khái quát ệ́ cụ thể, sd sạ́h ối chiếu, tượg ộ̀g, tượg phạ̉
….)
Sau ây lt mấy cách mở bti tham khảd chd đê btii Suy ̣ghĩ vđê
̣hậ vật ộg Hai trḍg truyệ̣ ̣gặ́ Lṭg của Kim Lậ.
Cách trực tiếp:
18
Nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của Kim Lân là người nông
dân có tinh yêu làng quyện với lòng yêu nước, trung thành với kháng chiến và
lãnh tụ. Đó là nét mới trong đời sống tình cảm của người nông dân Việt Nam
thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp đã để lại trong lòng người đọc những
ấn tượng sâu sắc.
Cách giạ́ tiếpi (có thể giới thiệu chd HS ̣hiđêu cách giạ́ tiếp, sau ây lt hai
cách chd HS tham khảd)
Cách 1i
Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, Kim Lân là một gương mặt độc
đáo. Do hoàn cảnh sống của mình, ông am hiểu sâu sắc sinh hoạt, tâm lý của
người nông dân. Kim Lân được xem là nhà văn của nông thôn, của người dân
quê Việt Nam với những vẻ đẹp mộc mạc mà đậm đà. “Làng” là một truyện
ngắn đặc sắc nhất của Kim Lân. Tác phẩm này được viết trong thời kì đầu của
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thể hiện một cách sinh động vẻ đẹp
của tình yêu làng, lòng yêu nước ở người nông dân. Ai đến với “Làng”, chắc
khó quên được ông Hai - một người nông dân mang những nét đẹp thật đáng
yêu qua ngòi bút khắc hoạ tài tình của Kim Lân.
Cách 2i
Tình yêu làng, sự gắn bó nơi chôn nhau cắt rốn là một tình cảm sâu nặng
ở con người Việt Nam nói chung, đặc biệt ở người nông dân nói riêng. Lịch sử
văn học dân tộc từng xây dựng thành công nhiều nhân vật mang tình cảm đáng
quý ấy. Nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của Kim Lân là một trong
những trường hợp như thế.
Sau khi ã hượ́g ậ̃ cụ thể chd HS các cách mở bti trệ, .A tiệ́ hṭh
chd HS rẹ̀ viết dạ̣ mở bti.
Bước kế tiếp, .Asẽ hượ́g ậ̃ HS viết phậ̀ thậ bti (gồm ̣hiđêu dạ̣,
.A có thể chọ chd HS viết một dạ̣ tiêu biểu)
2. Ầoạn thân baii
Trước hết, .A ̣ệ xác ị̣h vai trò của phậ̀ thậ bti chd HS ̣hậ̣ thức
ầy ủ tầm quạ trọg của ̣ó trḍg một bti vặ. Phậ̀ thậ bti sẽ lậ̀ lượt trị̀h
bty, giải thích, ̣hậ̣ xét, ạ́h giá … các luậ̣ iểm của vậ́ đê ược ặt ra trḍg
19
đê bti (thực hiệ̣ vừa ủ, khộg thiếu, khộg thừa các ̣hiệm vụ ã đê ra ở phậ̀
mở bti).
tự̀g luậ̣ iểm, cậ̀ có sự phậ tích, chự́g mịh cụ thể, chị́h xác bặ̀g
̣hự̃g ậ̃ chự́g sịh ộ̣g trḍg tác phẩm.
.iữa các luậ̣ iểm, dạ̣ vặ cậ̀ có sự liệ kết, chuyệ̉ tiếp một cách
lịh hdạt, uyệ̉ chuyệ̉, trạ́h gò bó, máy móc, cộg thức.
Uưới ây lt một trḍg ̣hự̃g dạ̣ thậ bti của đê btii “Suy ̣ghĩ vđê ̣hậ
vật ộg Hai trḍg truyệ̣ ̣gặ́ Lṭg của Kim Lậ” mt .A có thể giới thiệu chd
HS tham khảd.
Lòng yêu nước, yêu làng của nhân vật ông Hai được thể hiện một cách
cảm động qua diễn biến tâm trạng của ông. Tác giả đã sáng tạo ra một tình
huống bất ngờ, đầy kịch tính thử thách tình yêu làng của ông Hai là có tin đồn
về làng Chợ Dầu đã theo giặc. Ông Hai vô cùng đau xót: “cổ ông lão nghẹn
ắng hẵn lại, da mặt tê rân rân, ông lão lặng đi tưởng như đến không thở được
…ông cúi gầm mặt xuống mà đi”. Về đến nhà, ông nằm vật ra giường không
dám đi đâu. Ông buồn, ông xấu hổ. Ông tự tranh luận với mình, tự dằn vặt mình
hoặc đâm cáu gắt với vợ ….Đêm, ông trằn trọc không sao ngủ được; ông hết trở
mình bên này, lại trở mình bên kia thở dài,….chân tay ông lão nhũn ra, ….Tin
đồn loang xa, mụ chủ nhà hay được lại đuổi khéo gia đình ông. Ông Hai rơi vào
tình trạng bế tắc. Ông có nghĩ đến việc trở về làng nhưng liền sau đó ông phản
kháng lại ngay, ông phẫn uất nói: “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây rồi
thì phải thù”. Thật là tuyệt đường sinh sống! Ông quyết không trở về làng vì về
làng là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ. Ông chỉ còn biết tâm sự với đứa con nhỏ
ngây thơ. Qua những lời tâm sự mộc mạc, chân thật đầy cảm động với con, ta
thấy được tấm lòng yêu nước cao đẹp của người nông dân này. Như nhà văn
hào I-li-a Ê-ren-bua có nói: “Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu đồng quê trở
nên lòng yêu nước”. Ông Hai đúng là một con người như thế - một con người
thiết tha yêu làng, vì yêu làng nên ông yêu nước, kính yêu cụ Hồ, quyết trung
thành với kháng chiến. Đó chính là nét đẹp mới trong đời sống tình cảm của
người nông dân Việt Nam thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp.
Bệ trệ chỉ lt một dạ̣ tiêu biểu của phậ̀ thậ bti (gồm ̣hiđêu dạ̣),
.A có thể hượ́g ậ̃ HS viết các dạ̣ khác ̣hau của các đê khác. Uù lt dạ̣
vặ ̣td thì .A cụ̃g phải phậ tích chd HS thấy rõ các cách trị̀h bty ̣ội ụg
một dạ̣ vặ. Nghĩa lt phải tích hợp với kiệ́ thức Tiệ́g Aiệt ở lớp ưới. .A
20
- Xem thêm -