Tài liệu Các nguyên lý cơ bản về điện tâm đồ

nguyªn lý c¬ b¶n ®iÖn tim ®å TS.BSCC. TrÇn V¨n §ång ViÖn Tim m¹ch ViÖt Nam §Þnh nghÜa §iÖn tim ®å (§T§) lµ mét ®êng cong ghi l¹i c¸c biÕn thiªn cña c¸c ®iÖn lùc do tim ph¸t ra trong ho¹t ®éng co bãp. Ph¬ng ph¸p ghi ®iÖn t©m ®å  Cho dßng ®iÖn tim t¸c ®éng lªn mét bót ghi lµm bót nµy dao ®éng qua l¹i vµ vÏ lªn mét b¨ng giÊy.  B¨ng giÊy ®îc chuyÓn ®éng ®Òu liªn tôc.  §T§ lµ ®å thÞ cã:  Hoµnh ®é lµ thêi gian  Tung ®é lµ ®iÖn thÕ §Þnh chuÈn  Thêi gian  GiÊy ghi : - KÎ «  Tèc ®é: 25mm/s : mçi « 1mm t¬ng øng 0,04s  50mm/s : mçi « 1mm t¬ng øng 0,02s  Tuú theo :100mm/s ,10mm/s,  Tèc ®é chuÈn thêng dïng lµ 25mm/s.  Biªn ®é  §Þnh chuÈn biªn ®é:1miliv«n (1mV) 10mm  Biªn ®é sãng §T§ qu¸ cao:N/2, (5mm = 1mV)  Sãng §T§ qu¸ nhá : 2N KÎ « giÊy ®iÖn tim vµ ®Þnh chuÈn thêi gian vµ biªn ®é §iÖn thÕ ho¹t ®éng  Khi TB nghØ: Cã sù chªnh lÖch nång ®é Na+, K+, Ca++... gi÷a mÆt trong vµ ngoµi TB  Na+ ë ngoµi tÕ bµo cao gÊp 10 lÇn trong tÕ bµo,  Ca++ ngoµi tÕ bµo cao gÊp 1000 lÇn trong tÕ bµo  K+ trong TB cao gÊp 30 lÇn ngoµi TB… LËp thµnh tr¹ng th¸i néi m«i h»ng ®Þnh phï hîp víi sù sèng b×nh thêng. + TB c¬ tim ë tr¹ng th¸i ph©n cùc: mÆt ngoµi (+), mÆt trong (-). + §iÖn thÕ qua mµng (®iÖn thÕ nghØ) = - 90 mV C¸c qu¸ tr×nh ®iÖn häc cña tim  C¸c qu¸ tr×nh ®iÖn häc cña tim lµ do sù biÕn ®æi hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a mÆt trong vµ mÆt ngoµi tÕ bµo c¬ tim. Sù biÕn ®æi hiÖu ®iÖn thÕ nµy do sù di chuyÓn cña c¸c ion (K+, Na+ ...) gi÷a trong vµ ngoµi tÕ bµo.  Khi tÕ bµo ho¹t ®éng : §iÖn thÕ ngoµi mµng tÕ bµo trë thµnh ©m tÝnh t¬ng ®èi so víi mÆt trong tÕ bµo, ®ã lµ hiÖn tîng khö cùc.  Sau ®ã tÕ bµo lËp l¹i thÕ th¨ng b»ng ion lóc nghØ, ngoµi mµng tÕ bµo trë l¹i d¬ng t¬ng ®èi so víi mÆt trong mµng tÕ bµo, ®ã lµ hiÖn tîng t¸i cùc. Dr.Dong 1 2 3 0 4 Na+ Ca++ K+ Na+ Na+ Ca++ K+ Na+ Trong TB K+ Ngoµi TB K+ Na+ Ca++ §iÖn thÕ ho¹t ®éng - C¸c qu¸ tr×nh ®iÖn häc cña tim 2. §êng cong ®iÖn thÕ ho¹t ®éng      Giai ®o¹n O: khö cùc nhanh + Na+: di chuyÓn µo ¹t tõ ngoµi TB vµo trong TB + §iÖn thÕ qua mµng tõ - 90 mV → + 30 mV + QRS ë §T§ ngo¹i biªn Giai ®o¹n 1: + Na+: gi¶m ®i + §iÖn thÕ qua mµng h¹ xuèng gÇn møc 0 Giai ®o¹n 2: t¸i cùc chËm + Ca++ chËm ®i vµo TB, Na+ chËm vµo TB, K+ ®i ra TB + §iÖn thÕ qua mµng thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ Giai ®o¹n 3: t¸i cùc nhanh + K+ ®i ra TB t¨ng lªn + §iÖn thÕ qua mµng h¹ nhanh xuèng møc ban ®Çu: - 90 mV Giai ®o¹n 4: lÆp l¹i t×nh tr¹ng néi m«i h»ng ®Þnh + ATPaza 1. §Èy Na+ ra TB, b¬m K+ vµo TB 2. §Èy Ca++ ra TB, b¬m Na+ vµo TB + §iÖn thÕ qua mµng æn ®Þnh ë møc: - 90 mV C¸c ®Æc tÝnh cña tim  TÝnh chÞu kÝch thÝch  TÝnh tù ®éng  TÝnh dÉn truyÒn  TÝnh tr¬ vµ c¸c thêi k× tr¬ TÝnh chÞu kÝch thÝch  Lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng cña mét tÕ bµo víi mét kÝch thÝch thÝch hîp ®Ó t¹o ra mét ®iÖn thÕ ho¹t ®éng  Mµng TB thay ®æi tÝnh thÈm thÊu → sù di chuyÓn Na+, Ca++ tõ trong ra ngoµi TB, K+ tõ ngoµi vµo trong TB: thÓ hiÖn tÝnh chÞu kÝch thÝch TÝnh tù ®éng:  HiÖn tîng TB tù m×nh ®i vµo ho¹t ®éng khö cùc vµ t¸i cùc → tù ph¸t xung ®éng. + ë G§ 4 §TH§: Na+ chËm tõ ngoµi vµo trong TB: khö cùc chËm t©m tr¬ng + ë G§ 4 §TH§ ®i dèc tho¶i lªn tíi møc §T ngìng 70 mV): tù kÝch thÝch → khëi ph¸t khö cùc, t¸i cùc TB (- + §©y lµ hiÖn tîng sinh lý. Cã ë TB biÖt ho¸ cña tim: nót xoang, nót NT, bã His, nh¸nh bã His, m¹ng Purkinje + Kh¶ n¨ng ph¸t xung cña chóng kh¸c nhau: do tèc ®é dßng Na+ t©m tr¬ng kh¸c nhau. TÝnh dÉn truyÒn  Lµ kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t kÝch thÝch tõ TB nµy sang TB bªn c¹nh, nghÜa lµ qu¸ tr×nh khö cùc råi t¸i cùc nèi tiÕp diÔn ra tõ TB nµy sang TB kh¸c  Phô thuéc dßng Na+ nhanh  TB cã dßng Na+ nhanh: c¬ nhÜ, c¬ thÊt, His, nh¸nh bã His, m¹ng Purkinje: lµ TB ®¸p øng nhanh  TB nót xoang, nót NT kh«ng cã Na+ nhanh, tÝnh DT phô thuéc dßng Ca++, Na+ chËm G§ khö cùc cña TB nµy ®i thoai tho¶i: TB ®¸p øng chËm TÝnh tr¬  C¬ tim chØ ®¸p øng víi c¸c kÝch thÝch ë thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh:  KÝch thÝch lóc tim co: kh«ng ®¸p øng;  KÝch thÝch lóc tim gi·n: cã ®¸p øng  Nh÷ng thêi ®iÓm tim kh«ng ®¸p øng víi kÝch thÝch: thêi k× tr¬  TÝnh tr¬ ngîc l¹i víi tÝnh chÞu kÝch thÝch  Mét kÝch thÝch lµm TB khö cùc ph¶i: + Cã cêng ®é ®ñ lín: ®a ®iÖn thÕ qua mµng vît qu¸ -70mV + XuÊt hiÖn vµo thêi ®iÓm tim kh«ng tr¬ §iÖn thÕ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc cña tim Nót xoang Nót nhÜ thÊt Th©n bã His Nh¸nh bã His M¹ng Purkinje C¬ nhÜ, C¬ thÊt Sù h×nh thµnh ®iÖn tim ®å  Nót xoang gi÷ vai trß chñ nhÞp:xung ®éng tõ nót xoang lan ra c¬ nhÜ  nhÜ khö cùc, nhÜ bãp ®Èy m¸u xuèng thÊt. Sau ®ã xung ®éng ®i qua nót N/T  khö cùc thÊt, thÊt bãp ®Èy m¸u vµo c¸c ®éng m¹ch.  HiÖn tîng nhÜ vµ thÊt khö cùc lÇn lît tríc sau lµ ®Ó duy tr× qu¸ tr×nh huyÕt ®éng b×nh thêng cña hÖ tuÇn hoµn. V× vËy nã còng lµm cho ®iÖn tim gåm 2 phÇn: nhÜ ®å vµ thÊt ®å. HÖ thèng dÉn truyÒn cña tim Nh¸nh Bachman Nót xoang Bã His Nh¸nh tr¸i §êng Liªn nót Tríc §êng Liªn nót Gi÷a M¹ng Purkinje §êng Liªn nót Sau Nót nhÜ -ThÊt Dr. §ång Nh¸nh ph¶i  §Ó thu ®îc dßng §T, ngêi ta ®Æt nh÷ng ®iÖn cùc cña m¸y ghi ®iÖn tim lªn c¬ thÓ ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau.  Tuú theo chç ®Æt ®iÖn cùc, h×nh d¸ng ®iÖn tim ®å sÏ kh¸c nhau.  Trong vÝ dô díi ®©y ®Ó ®¬n gi¶n ta qui íc: ®Æt ®iÖn cùc d¬ng (B) ë bªn tr¸i qu¶ tim vµ ®iÖn cùc ©m (A) ë bªn ph¶i qu¶ tim.  Khi tim ë tr¹ng th¸i nghØ, sÏ kh«ng cã dßng ®iÖn tim nµo qua m¸y vµ bót ghi sÏ vÏ lªn giÊy mét ®êng th¼ng ngang, ®ã lµ ®êng ®ång ®iÖn  Khi tim ho¹t ®éng (t©m thu) nÕu ®iÖn cùc B thu ®îc mét ®iÖn thÕ d¬ng tÝnh t¬ng ®èi so víi ®iÖn cùc A th× bót sÏ vÏ lªn giÊy mét lµn sãng d¬ng, tøc lµ ë phÝa trªn ®êng ®ång ®iÖn.  Khi ®iÖn cùc A d¬ng tÝnh t¬ng ®èi th× bót sÏ vÏ mét lµn sãng ©m, tøc lµ ë díi ®êng ®ång ®iÖn.