Tài liệu Bs tri su dung dich truyen de tang the tich tuan hoan [compatibility mode]

Söû duïng dòch truyeàn ñeå taêng theå tích tuaàn hoaøn TS BS Hoà Huyønh Quang Trí Vieän Tim TP HCM NOÄI DUNG  Phaân boá nöôùc trong cô theå  Chæ ñònh truyeàn dòch ñeå taêng theå tích tuaàn hoaøn  Caùc loaïi dòch truyeàn tónh maïch ñeå taêng theå tích tuaàn hoaøn YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI HOÏC VIEÂN  Bieát phaân boá nöôùc trong cô theå.  Bieát caùc thaønh phaàn naøo taïo neân aùp löïc thaåm thaáu cuûa dòch ngoaïi baøo vaø aùp löïc keo cuûa huyeát töông.  Bieát caùc chæ ñònh truyeàn dòch ñeå taêng theå tích tuaàn hoaøn.  Bieát caùc loaïi dòch truyeàn tónh maïch ñeå taêng theå tích tuaàn hoaøn. Phaân boá nöôùc trong cô theå Toång löôïng nöôùc cô theå = 60% khoái löôïng cô theå Thaän Ruoät Phoåi Da Nöôùc noäi baøo (2/3 toång löôïng nöôùc cô theå) Nöôùc moâ keõ (¾ nöôùc ngoaïi baøo) Nöôùc huyeát töông Nöôùc ngoaïi baøo (1/3 toång löôïng nöôùc cô theå) Phaân boá nöôùc trong cô theå Maøng teá baøo Maøng mao maïch Nöôùc noäi baøo (2/3 toång löôïng nöôùc cô theå) Nöôùc moâ keõ Nöôùc huyeát töông (¾ nöôùc ngoaïi baøo) (¼ nöôùc ngoaïi baøo) Nöôùc ngoaïi baøo (1/3 toång löôïng nöôùc cô theå) Caân baèng nöôùc giöõa noäi baøo vaø ngoaïi baøo   ÔÛ maøng teá baøo coù bôm Na-K-ATPase ñaåy Na+ ra ngoaøi teá baøo vaø K+ vaøo trong teá baøo moät caùch lieân tuïc, do ñoù Na+ qua laïi maøng mao maïch moät caùch deã daøng nhöng bò haïn cheá bôûi maøng teá baøo. Na+: cation chuû yeáu ôû khoang ngoaïi baøo. Vai troø cuûa Na trong taïo neân aùp löïc thaåm thaáu cuûa dòch ngoaïi baøo  Na+ laø phaàn töû hoøa tan chính trong dòch ngoaïi baøo neân ñoùng vai troø chính trong vieäc taïo neân aùp löïc thaåm thaáu (osmotic pressure) cuûa dòch ngoaïi baøo.  AÙp löïc thaåm thaáu giöõ nöôùc laïi trong khoang ngoaïi baøo.  Noàng ñoä Na+/dòch ngoaïi baøo   aùp löïc thaåm thaáu dòch ngoaïi baøo   nöôùc töø teá baøo ra ngoaøi  maát nöôùc teá baøo.  Noàng ñoä Na+/dòch ngoaïi baøo   aùp löïc thaåm thaáu dòch ngoaïi baøo   nöôùc ñi vaøo teá baøo  phuø teá baøo. AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä Na trong moät dòch truyeàn ñoái vôùi söï phaân boá cuûa dòch truyeàn ñoù    Truyeàn TM dung dòch Na ñaúng tröông: Dung dòch naøy phaân phoái ñeàu trong khoang ngoaïi baøo (caû moâ keõ laãn huyeát töông). Na coù trong dung dòch naøy duy trì aùp löïc thaåm thaáu, giöõ nöôùc laïi ôû khoang ngoaïi baøo khoâng cho traøn vaøo teá baøo. Truyeàn TM dung dòch khoâng coù Na (ví duï glucose 5%): Dung dòch naøy phaân phoái ñeàu caû trong teá baøo laãn ôû dòch ngoaïi baøo. Muoán taêng theå tích tuaàn hoaøn (theå tích huyeát töông), baét buoäc phaûi duøng dòch truyeàn TM coù chöùa Na. Ví duï: Muoán buø 200 ml maùu, phaûi truyeàn TM: - 800 ml NaCl 0,9% - 2400 ml glucose 5% (hoaëc 10%, 30%) ( phuø teá baøo ++) Caân baèng nöôùc giöõa huyeát töông vaø moâ keõ Na qua laïi maøng mao maïch deã daøng nhöng ñaïm huyeát töông ñi qua maøng mao maïch raát haïn cheá. Ñaïm huyeát töông > ñaïm moâ keõ. Ñaïm huyeát töông (chuû yeáu laø albumin) taïo neân aùp löïc keo (oncotic pressure) giöõ nöôùc laïi trong maïch maùu. Na+ Na-KATPase Na+ alb Noäi baøo Moâ keõ Huyeát töông AÛnh höôûng cuûa aùp löïc keo cuûa moät dòch truyeàn ñoái vôùi söï phaân boá cuûa dòch truyeàn ñoù     Hieän nay coù caùc dung dòch keo (colloids) hay coøn laø goïi dung dòch cao phaân töû laø nhöõng dung dòch coù chöùa nhöõng phaân töû ñöôïc toång hôïp nhaân taïo coù khaû naêng taïo neân moät aùp löïc keo töông ñöông hoaëc cao hôn aùp löïc keo cuûa albumin. Khi truyeàn moät dung dòch coù noàng ñoä albumin baèng noàng ñoä albumin huyeát töông (hoaëc aùp löïc keo baèng aùp löïc keo huyeát töông): Dung dòch naøy löu laïi trong maïch maùu  V tuaàn hoaøn ↑↑. Khi truyeàn moät dung dòch coù noàng ñoä albumin cao hôn noàng ñoä albumin huyeát töông (hoaëc aùp löïc keo cao hôn aùp löïc keo huyeát töông): Nöôùc ñöôïc keùo töø moâ keõ vaøo maïch maùu  V tuaàn hoaøn ↑↑↑. Khi truyeàn moät dung dòch coù aùp löïc keo thaáp hôn aùp löïc keo huyeát töông: Moät phaàn nöôùc cuûa dung dòch thoaùt ra moâ keõ  V tuaàn hoaøn ↑. Chæ ñònh truyeàn dòch ñeå taêng theå tích tuaàn hoaøn    Choaùng giaûm theå tích tuaàn hoaøn: buø theå tích tuaàn hoaøn ñaõ bò maát Choaùng nhieãm truøng: buø theå tích tuaàn hoaøn ñaõ bò maát do thoaùt dòch vaøo moâ keõ (phoái hôïp vôùi duøng thuoác vaän maïch ñeå choáng laïi hieän töôïng lieät maïch trong choaùng nhieãm truøng giai ñoaïn sôùm) Choaùng tim: laøm nghieäm phaùp truyeàn dòch (fluid challenge) ñeå xaùc ñònh möùc tieàn taûi toái öu (möùc tieàn taûi thaáp nhaát ñeå coù moät theå tích nhaùt boùp lôùn nhaát). Xaùc ñònh möùc tieàn taûi toái öu b a c Thöïc hieän nghieäm phaùp truyeàn dòch (ôû ngöôøi lôùn) (www.med.cmu.ac.th/etc/NT3C/hemodynamic.pdf) Choáng chæ ñònh laøm nghieäm phaùp truyeàn dòch  Bieåu hieän sung huyeát phoåi  AÙp löïc ñoäng maïch phoåi bít > 18 mm Hg Dòch truyeàn tónh maïch ñeå taêng theå tích tuaàn hoaøn Maùu vaø caùc cheá phaåm töø maùu:    Maùu toaøn phaàn Hoàng caàu laéng Huyeát töông töôi Dung dòch ñieän giaûi (crystalloids):   NaCl 0,9% Lactate Ringer Dung dòch keo:     Albumin ngöôøi Dextran Gelatin Hydroxyethylstarch (HES) Maùu toaøn phaàn vaø hoàng caàu laéng  Duøng trong choaùng maát maùu.  Chæ ñònh truyeàn maùu döïa treân Hb *:  Hb > 10 g/dl: Truyeàn maùu hieám khi ñöôïc chæ ñònh.  Hb 6-10 g/dl: Chæ ñònh truyeàn maùu phaûi döïa treân nguy cô cuûa beänh nhaân khoâng ñöôïc cung caáp ñaày ñuû oxy cho moâ do ñang bò chaûy maùu vaø/hoaëc do nhöõng yeáu toá nguy cô khaùc (beänh maïch vaønh, suy tim, beänh maïch maùu naõo, beänh phoåi maïn).  Hb < 6 g/dl: Truyeàn maùu luoân luoân ñöôïc chæ ñònh. *New York State Council on Human Blood and Transfusion Services 2004 Chæ ñònh truyeàn maùu trong maát maùu caáp Hb caàn ñaït: 7-9 g/dl (Crit Care. 2010;14(2):R52) Huyeát töông töôi Chæ ñònh trong:  Roái loaïn ñoâng maùu do thieáu caùc yeáu toá II, V, VII, IX, X  Roái loaïn ñoâng maùu do quaù lieàu thuoác khaùng vitamin K  Truyeàn maùu oà aït (truyeàn > 50% toång löôïng maùu cô theå trong khoaûng thôøi gian < 12-24 giôø) Dung dòch ñieän giaûi  Goàm NaCl 0,9% vaø Lactate Ringer.  Lactate Ringer chöùa ít chlore hôn NaCl 0,9% vaø ngoaøi ra coøn chöùa lactate, sau khi truyeàn vaøo cô theå lactate ñöôïc chuyeån hoùa ôû gan thaønh bicarbonate  taùc duïng kieàm hoùa maùu.  Öu ñieåm: reû tieàn, khoâng gaây phaûn veä.  Nhöôïc ñieåm: khoâng naèm laïi trong maïch maùu maø phaân boá trong caû huyeát töông laãn moâ keõ  khaû naêng taêng theå tích tuaàn hoaøn thaáp  muoán buø moät theå tích X phaûi truyeàn 4-5 X. Dung dòch keo Albumin ngöôøi:       Ñöôïc trích ly töø huyeát töông ngöôøi. Daïng baøo cheá: chai 50-100 ml albumin 20% hoaëc 25%. Öu ñieåm: an toaøn, nguy cô phaûn veä thaáp. Nhöôïc ñieåm: giaù thaønh cao, nguy cô laây nhieãm veà maët lyù thuyeát (Taát caû huyeát töông ngöôøi cho ñeàu ñöôïc xeùt nghieäm HbsAg vaø HIV). Khoâng coù chöùng cöù cho thaáy albumin giaûm töû vong so vôùi caùc dung dòch truyeàn TM khaùc. Raát ít chæ ñònh trong tình huoáng phaûi taêng theå tích tuaàn hoaøn khaån. Ñöôïc duøng chuû yeáu ñeå ñieàu chænh tình traïng haï albumin/maùu cuûa beänh nhaân naèm ICU.