Tài liệu Bs tri hoi sinh tim phoi cpr [compatibility mode]

HOÀI SINH TIM PHOÅI TS BS Hoà Huyønh Quang Trí Vieän Tim TP HCM NOÄI DUNG     Toång quaùt veà hoài sinh tim phoåi – Caùc höôùng daãn quoác teá veà hoài sinh tim phoåi Caáp cöùu caên baûn Caáp cöùu naâng cao Chaêm soùc sau ngöng tim YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI HOÏC VIEÂN          Bieát caùch nhaän bieát sôùm ngöng tim Bieát trình töï caáp cöùu ngöng tim caên baûn Bieát caùch nhaán ngöïc ñuùng Bieát nguyeân taéc giuùp thôû tröôùc vaø sau khi kieåm soaùt ñöôøng thôû naâng cao Soác ñieän phaù rung: bieát chæ ñònh, naêng löôïng, vò trí ñieän cöïc Bieát caùc thuoác duøng trong caáp cöùu ngöng tim vaø lieàu duøng caùc thuoác naøy ôû ngöôøi lôùn Bieát caùc loaïi ngöng tim vaø caùch xöû trí trong töøng loaïi Bieát caùc nguyeân nhaân ngöng tim coù theå ñaûo ngöôïc Bieát caùc muïc tieâu caàn ñaït veà huyeát ñoäng, thoâng khí, cung caáp oxy vaø kieåm soaùt ñöôøng huyeát trong chaêm soùc sau ngöng tim Hoài sinh tim phoåi (Cardiopulmonary resuscitation – CPR)     Hoài sinh tim phoåi laø moät chuoãi nhöõng haønh ñoäng caáp cöùu ñöôïc thöïc hieän nhaèm caûi thieän khaû naêng soáng soùt sau ngöng tim. Tröôùc naêm 2000, caùc hoäi chuyeân khoa cuûa töøng quoác gia vaø khu vöïc ñöa ra nhöõng höôùng daãn rieâng reõ veà hoài sinh tim phoåi. Naêm 1992, UÛy ban Lieân laïc Quoác teá veà Hoài sinh (International Liaison Committee on Resuscitation – ILCOR) ñöôïc thaønh laäp, goàm Hieäp hoäi Tim Hoa Kyø, Hoäi ñoàng Hoài sinh chaâu AÂu, Hoäi Tim vaø Ñoät quò Canada, Hoäi ñoàng Hoài sinh Nam Phi, UÛy ban Hoài sinh UÙc vaø New Zealand, Hoäi Tim Lieân Myõ vaø Hoäi ñoàng Hoài sinh chaâu AÙ. Muïc tieâu cuûa ILCOR: nhaän dieän vaø xem xeùt caùc chöùng cöù khoa hoïc veà hoài sinh tim phoåi vaø caáp cöùu tim maïch vaø tieán ñeán moät söï ñoàng thuaän quoác teá veà caùc höôùng daãn ñieàu trò. Caùc höôùng daãn veà hoài sinh tim phoåi     Naêm 2000, ILCOR ñöa ra moät höôùng daãn chung ñaàu tieân veà hoài sinh tim phoåi. Naêm 2005 ILCOR ñöa ra höôùng daãn laàn 2 coù nhieàu thay ñoåi so vôùi höôùng daãn 2000. Naêm 2010 ILCOR ñöa ra höôùng daãn môùi nhaát veà hoài sinh tim phoåi. Döïa treân höôùng daãn 2010 cuûa ILCOR, caùc chuyeân gia thuoäc Hieäp hoäi Tim Hoa Kyø ñaõ bieân soaïn “Höôùng daãn 2010 veà hoài sinh tim phoåi vaø caáp cöùu tim maïch cuûa Hieäp hoäi Tim Hoa Kyø” (2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care). Chuoãi soáng soùt (Chain of survival)   Hoài sinh ngöng tim thaønh coâng ñoøi hoûi phaûi coù moät heä thoáng nhöõng haønh ñoäng ñöôïc phoái hôïp chaët cheõ, taïo thaønh chuoãi soáng soùt. Caùc maét xích cuûa chuoãi soáng soùt:  Nhaän bieát ngay ngöng tim vaø kích hoaït heä thoáng caáp cöùu  Caáp cöùu caên baûn sôùm, nhaán maïnh vieäc nhaán ngöïc ñuùng  Phaù rung nhanh choùng  Caáp cöùu naâng cao coù hieäu quaû  Chaêm soùc sau ngöng tim moät caùch toaøn dieän Caáp cöùu ngöng tim caên baûn (Basic Life Support – BLS) Nhaän bieát sôùm ngöng tim:    Khoâng tænh, khoâng ñaùp öùng Khoâng thôû bình thöôøng (ngöng thôû hoaëc thôû kieåu ngaùp caù) Baét maïch:  Nhaân vieân y teá khoâng maát quaù 10 giaây cho vieäc baét maïch  Boû qua vieäc baét maïch neáu khoâng phaûi nhaân vieân y teá  Goïi trôï giuùp vaø baét ñaàu caáp cöùu caên baûn ngay Caáp cöùu ngöng tim caên baûn   Trình töï nhaán ngöïc-giuùp thôû thay ñoåi töø ABC (AirwayBreathing-Circulation) trong caùc höôùng daãn tröôùc ñaây thaønh CAB trong höôùng daãn 2010: baét ñaàu caáp cöùu caên baûn baèng nhaán ngöïc. Nhöõng ñieàu caàn nhôù veà nhaán ngöïc:  Taàn soá ít nhaát 100/phuùt  Bieân ñoä ít nhaát 2 inches (5 cm)  Ñeå ngöïc bung leân hoaøn toaøn giöõa 2 laàn nhaán  Ñoåi ngöôøi nhaán moãi 2 phuùt  Haïn cheá toái ña vieäc giaùn ñoaïn nhaán ngöïc, moãi laàn giaùn ñoaïn khoâng quaù 10 giaây Caáp cöùu ngöng tim caên baûn Giöõ thoâng ñöôøng thôû:   Ngöôøi caáp cöùu khoâng phaûi nhaân vieân y teá: Neáu ñuû töï tin ñeå vöøa nhaán ngöïc vöøa giuùp thôû  thöïc hieän tö theá “head tiltchin lift”. Ngöôøi caáp cöùu laø nhaân vieân y teá: thöïc hieän tö theá “head tilt-chin lift” hoaëc tö theá “jaw thrust” neáu nghi ngôø coù chaán thöông coät soáng coå. Caáp cöùu ngöng tim caên baûn Giuùp thôû:  Neáu ngöôøi caáp cöùu laø nhaân vieân y teá thoâng thaïo caùch giuùp thôû:  Giuùp thôû baèng phöông phaùp mieäng-mieäng hoaëc boùng-maët naï  Xen keõ 30 laàn nhaán ngöïc vôùi 2 laàn giuùp thôû  Moãi laàn giuùp thôû khoaûng 1 giaây  Theå tích giuùp thôû ñuû ñeå thaáy ngöïc nhoâ leân  Neáu ngöôøi caáp cöùu khoâng quen caùch giuùp thôû: chæ nhaán ngöïc ñôn thuaàn (hands-only CPR).    TNLS phaân nhoùm ngaãu nhieân taïi bang Washington (Hoa Kyø) vaø London (Anh) treân 1941 ca ngöng tim ngoaøi beänh vieän. 981 ca ñöôïc phaân vaøo nhoùm HSTP vôùi nhaán ngöïc ñôn thuaàn vaø 960 ca ñöôïc phaân vaøo nhoùm HSTP chuaån. Tæ leä soáng soùt ñeán khi xuaát vieän cuûa 2 nhoùm töông ñöông nhau (12,5% so vôùi 11,0%, p = 0,31). (N Engl J Med 2010;363:423-433)    TNLS phaân nhoùm ngaãu nhieân taïi Thuïy Ñieån treân 1276 ca ngöng tim ngoaøi beänh vieän. 620 ca ñöôïc phaân vaøo nhoùm HSTP vôùi nhaán ngöïc ñôn thuaàn vaø 656 ca ñöôïc phaân vaøo nhoùm HSTP chuaån. Tæ leä soáng soùt sau 30 ngaøy cuûa 2 nhoùm khaùc bieät khoâng coù yù nghóa (8,7% so vôùi 7,0%, p = 0,29). (N Engl J Med 2010;363:434-442) Nhaán ngöïc: ñoäng taùc caên baûn trong HSTP (Circulation 2010;122:S676-S684) Maùy phaù rung töï ñoäng (Automated external defibrillator – AED) Sydney Orlando Beijing Qui trình caáp cöùu ngöng tim caên baûn giaûn löôïc Qui trình caáp cöùu ngöng tim caên baûn daønh cho caùn boä y teá Caáp cöùu ngöng tim naâng cao (Advanced Cardiovascular Life Support) Nhöõng thay ñoåi chính so vôùi höôùng daãn 2005:      Theo doõi lieân tuïc CO2 trong khí thôû ra (continuous quantitative waveform capnography) ñöôïc khuyeán caùo nhaèm xaùc nhaän vò trí oáng noäi khí quaûn. Qui trình caáp cöùu ñöôïc ñôn giaûn hoùa vaø thieát keá laïi nhaèm nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa nhaán ngöïc ñuùng (taàn soá, bieân ñoä, cho ngöïc bung leân hoaøn toaøn giöõa 2 laàn nhaán, haïn cheá vieäc giaùn ñoaïn) vaø traùnh taêng thoâng khí. Boû vieäc duøng atropine moät caùch thöôøng qui trong caáp cöùu hoaït ñoäng ñieän voâ maïch vaø voâ taâm thu. Truyeàn thuoác taêng co boùp ñöôïc xem laø moät bieän phaùp thay theá cho taïo nhòp tim trong tröôøng hôïp nhòp chaäm coù trieäu chöùng. Adenosine ñöôïc khuyeán caùo duøng trong xöû trí ban ñaàu nhòp nhanh coù phöùc boä roäng ñôn daïng vaø ñeàu. Caùc bieän phaùp hoã trôï vieäc kieåm soaùt ñöôøng thôû vaø thoâng khí   Oxy: Thoâng khí baèng oxy 100% ngay khi coù ñieàu kieän. Thoâng khí baèng boùng-maët naï (bag-mask ventilation):  Laø moät phöông phaùp cung caáp thoâng khí vaø oxy ñöôïc chaáp nhaän trong caáp cöùu ngöng tim  Ñoøi hoûi kyõ naêng (++)  chæ daønh cho nhaân vieân y teá ñaõ ñöôïc huaán luyeän  Toát nhaát laø thöïc hieän bôûi 2 ngöôøi, moät ngöôøi giöõ thoâng ñöôøng thôû vaø aùp maët naï vaøo maët beänh nhaân, ngöôøi coøn laïi boùp boùng (moãi laàn khoaûng 600 ml trong 1 giaây)  Ñaëc bieät höõu ích trong tröôøng hôïp kieåm soaùt ñöôøng thôû naâng cao chöa thöïc hieän ñöôïc hoaëc thaát baïi