Tài liệu Bs lan sieu am khao sat tuan hoan nao ngoai so

ThS.BS. TRẦN THỊ TUYẾT LAN Viện tim tp.HCM MỤC TIÊU  Nắm được Giải phẫu học và Tuần hoàn bàng hệ của tuần hoàn não.  Nhận diện được các dạng phổ ĐM cảnh bình thường và bất thường  Hiểu và suy luận được vị trí ĐM não tổn thương  Phân độ hẹp ĐM cảnh  Nhận diện được bệnh lý của ĐMCS và ĐMDĐ  Thực hiện được khảo sát ĐM cảnh và ĐMCS trên lâm sàng I- GIẢI PHẪU HỌC  Tuần hoàn não trước: ĐM cảnh trong  Tuần hoàn não sau: ĐM cột sống  Tuần hoàn bàng hệ: ĐM mắt, Đa giác Willis  Não được cấp máu bởi 4 mạch máu: 2 ĐMCT phải và trái (TH não trước) và ĐMCS phải và trái (TH não sau), nhận 15% cung lượng tim  ĐMCN có các nhánh: giáp trên, lưỡi, mặt và hàm trên, thái dương nông, chẩm  Trong sọ, ĐMCT uốn cong thành carotid siphon. Nhánh quan trọng nhất là ĐM mắt.  Các nhánh tận của ĐM mắt (nhánh trên ròng rọc và trên hốc mắt) hợp lưu với các nhánh tận của ĐMCN.  Cuối cùng, ĐMCT chia thành ĐM não giữa và ĐM não trước  Tuần hoàn não sau chủ yếu được cấp máu bởi ĐMCS phải và trái, thông qua ĐM thân nền  ĐMCS là nhánh đầu tiên của ĐMDĐ, xuất phát từ điểm cao nhất của cung dưới đòn. Ở đốt sống cổ 6, ĐMCS chạy ra phía sau lên trên, xuyên qua lổ ngang đốt sống cổ  2 ĐMCS kết hợp nhau ở nền sọ tạo thành ĐM thân nền Tuần hoàn bàng hệ ĐM mắt  ĐMCN bình thường không cấp máu cho não.  Bệnh lý ĐMCT nặng: các nhánh ĐMCN trở thành THBH quan trọng. Các nhánh tận của ĐMCN thông nối với các nhánh tận của ĐM mắt  Doppler phát hiện đảo dòng trong ĐM trên hốc mắt lên cấp máu cho não Đa giác Willis  Tắc ĐMCT (T): ĐMCT (P) cấp  Trong điều kiện bình máu cho ĐM não giữa (T) thường, có rất ít máu chảy qua các ĐM thông thông qua ĐM não trước (P) và ĐM thông trước  đảo nối của đa giác Willis dòng ĐM não trước (T) và ĐM thông trước  Tắc ĐMCC: Đảo dòng trong ĐMCN, do nhận máu đến ĐMCN từ ĐM cổ sâu để cấp máu cho ĐMCT  ĐMCS cũng cấp máu cho ĐM não giữa thông qua các ĐM thông sau của đa giác Willis.  Hẹp nặng hoặc tắc đoạn gần của ĐMDĐ/Thân tay đầu: hình thành THBH trộm máu từ não cung cấp cho tay Máu chảy ngược từ ĐMCS cùng bên xuống cấp máu cho đoạn xa ĐMDĐ$ trộm máu ĐMDĐ Các biến thể của ĐM cảnh trong Hẹp ĐM cảnh - Vị trí và tần suất thường gặp nhất của hẹp ĐM não ngoài sọ do xơ vữa là tại gốc ĐM cảnh trong và tại gốc ĐM Cột sống - ĐM não giữa là ĐM thường bị tổn thương gây đột quị nhất II- TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG ĐM cảnh trong :  Các dấu hiệu cảm giác và vận động của nửa bán cầu đối bên: yếu, liệt, thay đổi cảm giác  Mất thị lực một mắt cùng bên  Rối loạn trên vỏ não (khó đọc và viết, chức năng ngôn ngữ không hoàn chỉnh…), thay đổi ý thức nhiều mức độ  Âm thổi ĐM cảnh: có thể không do hẹp ĐMCT, mà có thể do hẹp ĐMCN, hẹp chủ, cường độ không tương quan mức độ hẹp. ĐM não giữa :  Liệt đối bên hay liệt nửa người nặng  Khó phát âm, khó nói hay loạn vận ngôn  Thay đổi hành vi, lú lẫn, có thể mê sảng, kích động ĐM não trước :  Liệt đối bên  Mất ý thức, mất phối hợp động tác  Suy chức năng vận động và cảm giác ĐMCS-Thân nền :  Chóng mặt, thất điều, mất phối hợp, tê cứng quanh miệng  Nhìn đôi  Quên  Khó nuốt ĐM não sau :  Không hiểu được chữ viết, khó đọc, khó viết  Hôn mê Các triệu chứng không định vị được:  Hoa mắt, choáng váng, tối sầm mặt  Ngất  Nhức đầu, buồn ói, ói  Lú lẫn  Đột quị là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 tại Mỹ, do cả 2 nguyên nhân : Thiếu máu cục bộ và xuất huyết não  Cơn thoáng thiếu máu não: nguy cơ đột quị 7-8% mỗi năm trong 2-3 năm đầu.  50% đột quị do thiếu máu cục bộ từ huyết khối tại chổ thuyên tắc ĐM cảnh trong hoặc ĐM não giữa hoặc cả hai, 15% huyết khối từ tim, 25% do bệnh mạch máu nhỏ  Đột quị do tuần hoàn não sau chiếm 1/5 các đột quị do thiếu máu cục bộ, trong đó 20% do huyết khối thuyên tắc từ hẹp ĐMCS III- CHỈ ĐỊNH SIÊU ÂM  Sau cơn thoáng thiếu máu não, đột quị (kèm với SA tim và CT Scan não)  Khi nghi ngờ có hẹp ĐM cảnh (nghe, YTNC, Bệnh ĐMV , ĐM ngoại biên do xơ vữa hoặc hẹp ĐM chậu)  Chỉ định PT hẹp ĐM cảnh: hình thái plaque, phân độ hẹp có rối loạn huyết động  Chẩn đoán khối u đập ở vùng cổ: phình ĐM cảnh, u không phải mạch máu đập do sóng mạch lan truyền  Chẩn đoán bóc tách ĐM cảnh do chấn thương  Chẩn đoán bệnh lý viêm ĐM (Takayasu, viêm ĐM thái dương)  Chẩn đoán rối loạn tuần hoàn não sau ( hẹp ĐMCS, hội chứng trộm máu ĐMDĐ)  Chẩn đoán chết não  Theo dõi hậu phẫu sửa chữa nội mạc hoặc nong đặt stent ( ngay sau can thiệp và mỗi 6 tháng ) III- KỸ THUẬT SIÊU ÂM 1.Động mạch cảnh: B-mode, color