Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Đại cương Báo cáo về thịt và các sản phẩm từ thịt...

Tài liệu Báo cáo về thịt và các sản phẩm từ thịt

.PDF
32
95
146

Mô tả:

Muïc luïc I.THAØNH PHAÀN HOAÙ HOÏC CUÛA THÒT: .................................................1 II.HEÄ VI SINH VAÄT: .................................................................................4 II.1.. Caùc nguoàn laây nhieãm vi sinh vaät: .............................................4 II.1.1. Laây nhieãm töø töï nhieân:............................................................4 II.1. 2.Nhieãm vi sinh vaät trong quaù trình cheá bieán:............................5 II.1.3.Laây nhieãm vi sinh vaät do vaät moâi giôùi laây truyeàn .....................5 II.2.Heä vi sinh vaät coù trong thòt töôi:.................................................7 II.2.1 Heä vi sinh vaät coù lôïi .................................................................8 II.2.1.1.Ñaëc ñieåm chung:...............................................................10 II.2.1.2.Quaù trình leân men lactic: ...................................................... II.2.2. Heä vi sinh vaät coù haïi II.3 Heä vi sinh vaät nhieãm trong quaù trình cheá bieán II.4.Caùc saûn phaåm thòt leân men: ......................................................... 19 II.3.1. Nem chua:............................................................................19 II.3.2.Longanisa:.............................................................................21 II.3.3.Nham: ....................................................................................21 II.3.4.Salami: ..................................................................................22 III.3.5.Tapa: ....................................................................................23 III.3.6.Tocino: .................................................................................23 III.CAÙC TAÙC HAÏI DO VI SINH VAÄT GAÂY RA: ....................................24 III.1.Gaây ngoä ñoäc cho ngöôøi söû duïng:.................................................... 24 III.1.1.Ngoä ñoäc vaø nhieãm beänh do vi khuaån .....................................26 III.1.1.1.Nhieãm khuaån Salmonella: ................................................26 III.1.1.2.Nhieãm khuaån Bacillus anthracis:......................................27 III.1.1.3.Nhieãm khuaån Erysipelothix insiosa ..................................27 III.1.1.4. Nhieãm khuaån Clostridium welchii ...................................27 III.2.2.Ngoä ñoäc thöùc aên do ñoäc toá cuûa vi khuaån ..............................27 III.1.2.1. Ngoä ñoäc do ñoäc toá cuûa Staphilococcus .............................27 III.1.2.2. Ngoä ñoäc do ñoäc toá cuûa vi khuaån ñoäc thòt (Clostridium botulium).........................................................................................28 IV.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP PHOØNG NGÖØA:.............................................28 IV.1.Caùc phöông phaùp phoøng ngöøa taùc haïi cuûa vi sinh vaät tröôùc cheá bieán:........................................................................................................ 28 Trang 1/32 IV.2.Caùc phöông phaùp baûo quaûn saûn phaåm thòt leân men: ...................... 29 IV.2.1 Nguyeân nhaân gaây hö haïi saûn phaåm thòt leân men: ..................29 IV.2.2.Nguyeân taéc baûo quaûn ............................................................30 IV.2.3.Caùc bieän phaùp baûo quaûn : ....................................................30 IV.2.3.1 Baûo quaûn laïnh: ..................................................................30 IV.2.3.2. Taïo moâi tröôøng kò khí: ......................................................30 IV.2.3.3. Xöû lyù nhieät: .......................................................................30 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ........................................................................31 Trang 2/32 I.THAØNH PHAÀN HOAÙ HOÏC CUÛA THÒT: Thòt gia suùc laø nguoàn dinh döôõng giaøu naêng löôïng, giaù trò dinh döôõng cuûa thòt chuû yeáu laø nguoàn protein. Protein cuûa thòt laø protein hoaøn thieän chöùa taát caû caùc acid amin caàn thieát cho cô theå. Ngoaøi ra coøn coù lipid, thaønh phaàn naøy laøm cho thòt coù giaù trò naêng löôïng cao hôn vöøa goùp phaàn taêng höông vò thôm ngon cuûa thòt . Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa thòt : Loaïi thòt Boø Heo môõ Heo ½ naïc Heo naïc Traâu baép Thaønh phaàn hoaù hoïc ( g/100g ) Nöôùc Protein Lipid 70.5 18.0 10.5 47.5 14.5 37.5 60.9 16.5 21.5 73.0 19.0 7.0 72.3 21.5 4.9 Khoaùng 1.0 0.7 1.1 1.0 0.9 Tro 171 406 268 143 118 Thaønh phaàn acid amin khoâng thay theá : Acid amin Lysin Methionin Tryptophan Phenylanamin Treonin Valin Lôzin Izolôzin Acginin Histidin Haøm löôïng % trong protein Thòt boø Thòt heo Tröùng 8.1 7.8 7.2 2.3 2.5 4.1 1.1 1.4 1.5 4.0 4.1 4.9 4.0 5.1 4.9 5.7 5.0 7.3 8.4 7.5 9.2 5.1 4.9 8.0 6.6 6.4 6.4 2.9 3.2 2.1 Trang 3/32 Söõa 8.1 2.2 1.4 4.8 4.8 6.2 11.8 6.5 4.3 2.6 Theo baûng treân, protein cuûa thòt chöùa haàu heát caùc acid amin khoâng thay theá vôùi löôïng ñaùng keå vaø gaàn töông ñöông vôùi protein cuûa tröùng vaø söõa. Haøm löôïng khoaùng trong thòt: Thòt Boø Heo Haøm löôïng mg % so vôùi thòt Ca Mg Fe K 12 24 3 938 12 24 2.5 300 Na 84 142 P 216 208 Cl 76 60 S 230 215 Thòt caùc loaïi ñoäng vaät coøn cung caáp caùc loaïi khoaùng coù giaù trò 0.8 – 1 %. Haàu heát caùc khoaùng ñeàu coù chöùa trong thòt. Thòt coøn chöùa caùc nguyeân toá vi löôïng caàn cho cô theå nhö Cu, Mn … Caùc vitamin coù trong thòt ñaùng keå nhaát laø vitamin B1, Acid pantotenic, vitamin PP. Thòt heo chöùa nhieàu vitamin B1 ( 0.76 – 0.94 mg% ), B6 ( 0.42 – 0.5 mg% ), thòt boø chöùa nhieàu B12( 2.0 – 2.7 mg% ), Acid pantotenic(0.7 – 2.0 mg%). Ngoaøi ra trong thòt coøn coù haøm löôïng chaát trích chöùa Nitô töø 10 – 26% so vôùi toaøn boä caùc hôïp chaát chöùa Nitô voâ cô. Chaát trích ly chöùa Nitô phi protein bieán ñoåi theo möùc ñoä beùo, tuoåi ñoäng vaät vaø laøm cho thòt coù muøi thôm ngon. II.HEÄ VI SINH VAÄT: II.1. Caùc nguoàn laây nhieãm vi sinh vaät: II.1.1.Laây nhieãm töø töï nhieân: -Töø ñoäng vaät: Treân da vaø qua ñöôøng tieâu hoaù cuûa gia suùc luoân luoân coù saün caùc vi sinh vaät, do chuùng tieáp xuùc vôùi phaân, raùc röôûi, thöùc aên, nöôùc…Nhöõng gioáng vi sinh vaât thöôøng thaáy ôû ñoäng vaät laø: Strephilococcus, Escherichia, Aerobacter, Pseudonomas, Alcoligenes, Flavobacterium, Acchromobacter, Clostridium… Thòt töø nhöõng con vaät oám, mang beänh seõ coù nhöõng vi khuaån gaây beänh. -Töø ñaát: Ñaát chöùa moät löôïng lôùn vi sinh vaät coù nguoàn goác khaùc nhau, chuùng töø ñaát coù theå nhieãm vaøo ñoäng vaät. Chuùng cuõng töø ñaát nhieãm Trang 4/32 vaøo nöôùc, vaøo khoâng khí roài nhieãm vaøo thöïc phaåm. Heä vi sinh vaät ñaát thaáy coù maët ôû thöïc phaåm goàm coù: Caùc gioáng vi khuaån bacillus, Clostridium, Aerobacter, Escherichia, Micrococus, Alcoligenes, Achromobacter, Flavobacterium, Pseudonomas, Proteus, Streptococcus, Leuconostoc vaø Acetobacter cuøng caùc gioáng Streptomyces( xaï khuaån), vi khuaån saét, naám men, naám moác. -Töø nöôùc: Nöôùc trong töï nhieân chöùa heä vi sinh vaät rieâng vaø coøn coù caùc vi sinh vaät töø ñaát, coáng raõnh, nöôùc thaûi. Soá löôïng vi sinh vaät vaø thaønh phaàn loaøi tronh heä vi sinh vaät nöôùc thay ñoåi theo töøng thuyû vöïc, töøng muøa, vaøo doøng chaûy, möa hay khoâng möa, bò oâ nhieãm hay khoâng. Trong nöôùc thöôøng coù: Pseudonomas, Chromobacterium, Proteus, Achromobacter, Micrococcus, Bacillus, Aerobacter vaø Escherichia. -Töø khoâng khí: Vi sinh vaät vaø baøo töû cuûa chuùng töø maët ñaát theo buïi, theo nhöõng haït nöôùc nhoû bay vaøo khoâng khí, theo gioù phaùt taùn khaép moïi nôi vaø nhieãm vaøo thöïc phaåm. II.1.2.Nhieãm vi sinh vaät trong quaù trình cheá bieán: Thöïc phaåm töôi soáng ñöôïc gieát moå vaø sô cheá saïch thöôøng coù ít vi sinh vaät. Thòt töø caùc con vaät khoeû maïnh thöôøng coù ít hoaëc khoâng coù caùc vi sinh vaät. Khi gieát moå hoaëc sô cheá khoâng baûo ñaûm veä sinh thöïc phaåm seõ bò nhieãm vi sinh vaät. Caùc chaát trong ruoät coù raát nhieàu vi sinh vaät, deã bò laây nhieãm vi khuaån ñöôøng ruoät vaø phaân vaøo thòt vaø caùc thöïc phaåm khaùc. II.1.3.Laây nhieãm vi sinh vaät do vaät moâi giôùi laây truyeàn Ñoù laø ruoài, nhaëng, muoãi, coân truøng, … treân thaân mình, chaân, raâu, caùnh cuûa chuùng coù nhieãm vi sinh vaät, keå caû vi sinh vaät gaây beänh roài ñaäu voø thöïc phaåm. II.2.Heä vi sinh vaät coù trong thòt töôi : II.2.1.Heä vi sinh vaät coù lôïi II.2.1.1.Ñaëc ñieåm chung: - Saûn phaåm leân men töø thòt ñöôïc taïo neân nhôø quaù trình leân men lactic. Trang 5/32 - Taùc nhaân leân men lactic laø vi khuaån lactic ñöôïc xeáp chung vaøo hoï Lactobecteriaccae coù saün trong thòt töôi Maëc duø nhoùm vi khuaån naøy khoâng ñoàng nhaát veà maët hình thaùi ( goàm caû caùc vi khuaån daïng que ngaén, que daøi laãn caùc vi khuaån hình caàu), song veà maët sinh lí chuùng laïi töông ñoái ñoàng nhaát. Taát caû ñeàu laø nhöõng vi khuaån Gram döông, khoâng taïo thaønh baøo töû (keå caû Sporolactobacillus inulinus) vaø haàu heát khoâng di ñoäng. Thu nhaän naêng löôïng nhôø phaân giaûi hydro cacbon vaø tieát ra acid lactic. Khaùc vôùi vi khuaån ñöôøng ruoät laø cuõng sinh ra acid lactic , vi khuaån lactic leân men baét buoät, chuùng khoâng chöùa caùc xitocrom vaø men catalaza. Tuy nhieân, chuùng coù theå sinh tröôûng ñöôïc khi coù maët oxi. Moät ñaëc ñieåm quan troïng cuûa caùc vi khuaån lactic laø coù nhu caàu veà chaát sinh tröôûng phöùc taïp. Khoâng moät ñaïi dieän naøo thuoäc nhoùm naøy coù theå phaùt trieån ñöôïc treân moät moâi tröôøng muoái khoaùng thuaàn khieát chöùa glucozô vaø NH4+ . Ña soá trong chuùng caàn haøng loaït caùc vitamin (lactoflavin, tiamin, acid pantotenic, acid nicotinic, acid folic, biotin) , vaø caùc acid amin. Vì theá ngöôøi ta thöôøng nuoâi caáy chuùng treân caùc moâi tröôøng phöùc taïp chöùa moät soá löôïng töông ñoái lôùn cao naám men, dòch caø chua hoaëc thaäm chí maùu. Ñieàu ñaùng ngaïc nhieân laø moät soá vi khuaån lactic khi sinh tröôûng treân moâi tröôøng chöùa maùu coù theå taïo thaønh caùc xitocrom vaø thaäm chí tieán haønh caû photphoryl hoaù chuoãi hoâ haáp. Roõ raøng raèng caùc vi khuaån lactic khoâng coù khaû naêng toång hôïp pocphirin, song neáu coù boå sung caùc pocphirin vaøo moâi tröôøng nuoâi caáy chuùng thì moät soá vi khuaån lactic coù theå taïo neân caùc saéc toá hemin töông öùng. Moät soá vi sinh vaät leân men lactic: 1.Bacillus: Vi khuaån hình que, gram döông, coù baøo töû hieáu khí, traùi ngöôïc vôùi Clostridium laø kî khí. Phaàn lôùn tröïc khuaån ñeàu öa nhieät ñoä trung bình,öa laïnh vaø chòu ñöôïc nhieät. Coù 2 chuûng gaây beänh laø B.anthracis (gaây beänh anthrax) vaø B. cereus. Coøn phaàn lôùn chuûng khoâng gaây beänh nhöng coù theå gaây ngoä ñoäc daï daøy ruoät. Mole %G + c thaønh phaàn cuûa DNA töø 32 – 62 khoâng ñoàng nhaát. 2.Lactobacillus: Vi khuaån gram döông, hình que, catalase aâm, ñoâi khi coù chuoãi daøi. Trong thöïc phaåm, phaàn lôùn vi khuaån öa khí nhöng coù loaïi kî khí, ñaëc bieät Trang 6/32 kyù sinh trong daï coû cuûa ñoäng vaät vaø phaân ngöôøi. Vi khuaån phaùt trieån phoå bieán trong söõa, nhöng L.suebicus ñaõ phaùt hieän thaáy trong boät nhuyeãn quaû taùo vaø leâ. Vi khuaån coù theå moïc trong ñieàu kieän pH acid 2.8 trong 12 – 16% coàn ethanol. 3.Lactococcus: Vi khuaån gram döông, khoâng di ñoäng, catalase aâm, teá baøo hình tröùng hay hình caàu ñôn ñoäc caëp thaønh ñoâi hoaëc chuoãi. Vi khuaån moïc phaùt trieån ôû nhieät ñoä 100C, khoâng moïc ôû 450C. Phaàn lôùn noøi Lactococcus taùc ñoäng vôùi nhoùm N khaùng huyeát thanh acid L-lactic laø saûn phaåm chính cuûa quaù trình leân men. Coù 4 loaøi vaø 3 phaân loaøi ñaõ ñöôïc coâng nhaän. 4.Leuconostoc: Leuconostoc cuøng vôùi Lactobacilli laø moät gioáng khaùc vôùi vi khuaån acid lactic. Vi khuaån gram döông, catalase aâm tính, hình caàu vaø leân men khaùc loaïi. Phaân tích 16S rRNA moät soá nhoùm Lactobacilli cuøng vôùi Leuconostos hình thaønh nhaùnh Leuconostoc cuûa Lactobacilli vôùi L.oenos mang moät soá ñaëc tính khaùc nhieàu so vôùi Leuconostoc. L.oenos laø gioáng öa acid vaø quan troïng ñoái vôùi röôïu vang. 5.Micrococcus: Laø caàu khuaån gram döông, catalase döông, moät soá vi khuaån saûn xuaát maøu töø ñoû, vaøng, da cam sang ñoû haït, trong khi moät soá vi khuaån khaùc khoâng maøu. Phaàn lôùn vi khuaån coù theå moïc khi gaëp moâi tröôøng coù löôïng NaCl cao. Vi khuaån öa nhieät trung bình, tuy nhieân coù loaøi chòu nhieät ñoä laïnh. Ñaây laø moät gioáng roäng , coù phoå bieán trong thieân nhieân trong quaù trình cheá bieán thöïc phaåm vaø oâ nhieãm tayngöôûi dòch vuï. Mole% G + C cuûa DNA laø 66 – 75. 6.Pediococcus: Vi khuaån daïng caàu khuaån, leân men ñoàng nhaát acid lactic, caëp ñoâi vaø caëp boán laø keát quaû cuûa vieäc phaân chia teá baøo treân 2 maët phaúng. Mole% g + C cuûa DNA laø 34 – 44. II.2.1.2.Quaù trình leân men lactic: Leân men lactic laø quaù trình chuyeån hoaù kò khí ñöôøng vôùi söï tích luyõ acid lactic trong moâi tröôøng. Ñöôøng vaø caùc chaát dinh döôõng ñöôïc haáp thu qua maøng teá baøo vi khuaån lactic. Trong teá baøo vi khuaån lactic dieãn ra quaù trình trao ñoåi chaát chuyeån ñöôøng thaønh acid lactic. Acid lactic tích tuï caøng Trang 7/32 nhieàu vaø khueách taùn ra moâi tröôøng vaø keát quaû laø thöïc phaåm coù vò chua cuûa acid lactic. 1. Caùc kieåu leân men lactic Söï leân men lactic coù theå chia thaønh hai loaïi leân men lactic ñoàng hình vaø khoâng ñoàng hình: • Leân men lactic ñoàng hình laø chæ taïo ra saûn phaåm acid lactic, ñaây laø kieåu leân men coù yù nghóa veà coâng nghieäp. C6H12O6 → 2CH3-CO-COOH→ 2CH3-CHOH-COOH Ñaëc ñieåm cuûa quaù trình laø do trong teá baøo vi khuaån leân men lactic ñoàng hình khoâng chöùa enzyme cacboxylaza cuûa acid pyruvic, chuùng phaân giaûi glucoza theo con ñöôøng EMP chöùa caùc emzym caàn thieát cho söï phaân giaûi naøy, keå caû emzym aldoza. Do vaäy hydro ñöôïc chuyeån ñeán cho acid pyruvic taïo thaønh moät loaïi saûn phaåm laø acid lactic: 2CH3-CO-COOH → 2NADH2 → 2CH3-CHOH-COOH 2NAD Tham gia vaøo quaù trình naøy coù caùc loaïi vi khuaån thuoäc gioáng nhö Streptococcus nhö: Streptococcus lactic, Streptococcus cremoris vaø caùc loaïi vi khuaån thuoäc gioáng Lactobacterium ( tröïc khuaån) nhö: Lactobacterium bulgaricum, Lactobacterium cazei, Lactobacterium delbueckii vaø lactobacterium cucummeris, lactobacterium fermenterti. • Leân men lactic dò hình : laø ngoaøi saûn phaåm chính acid lactic coøn thu ñöôïc caùc saûn phaåm phuï nhö ethanol, acid acetic vaø CO2, …. Ñaëc ñieåm cuûa quaù trình leân men naøy laø vi khuaån leân men lactic dò hình thieáu caùc enzyme chuû yeáu cuûa con ñöôøng EMP laø aldoza vaø trioxophophatizomeraza , nhöng laïi coù chöùa enzyme cacboxylaza coù theå phaân giaûi acid pyruvic taïo thaønh axetaldehyt (CH3CHO) vaø CO2. Do ñoù giai ñoaïn ñaàu laø söï phaân giaûi glucoza theo con ñöôøng PP töùc laø chuyeån Trang 8/32 thaønh glucozo-6-photphat, 6- photphoglucanat vaø rubulozo-6-photphat. Chaát naøy nhôø 1 enzym laø epimeraza ñöôïc chuyeån thaønh xilulozô- 5 photphat vaø sau ñoù trong moät phaûn öùng phuï thuoäc tiaminpirophotphat ñöôïc enzyme pentozôphotphoketolaza phaân giaûi thaønh glixeraldehitphotphat vaø axetylphotphat. Söï oxi hoaù triozô thaønh acid lactic xaûy ra gioáng nhö trong söï leân men ñoàng hình, coøn axetyl photphat coù theå ñöôïc chuyeån hoaù thaønh ethanol hoaëc acid axetic. Vi khuaån thuoäc nhoùm naøy laø Bacterium coli, Bac.acrogenes, Bac. Pentoaxetium … Trang 9/32 Quaù trình leân men lactic dò hình coù theå bieån dieãn theo sô ñoà sau O HOOC-CH-C-COOH + HCOOH H2 C6H12O6 ↓ O ← CH3-C-COOH CH3COOH → CO2 H20 H2 HOOC-CH2-CH2-COOH CH3CH2OH Succinic Etylic CH3-CHOH-COOH CO + H2 H2 CH3CHO Lactic H2O H2 CH3COOH (Acetic) Trong ñoù Acid lactic: 40% Acid succinic: 20% Acid axetic,etylic:20% Acid formic,CO2: 20% 2. Caùc giai ñoaïn trong quaù trình leân men lactic: Quaù trình leân men lactic trong saûn phaåm coù theå chia laøm 3 giai ñoaïn: * Giai ñoaïn ñaàu: do muoái gaây aùp suaát thaåm thaáu lôùn neân ñöôøng vaø caùc chaát dinh döôõng khaùc seõ khueáùch taùn vaøo trong nöôùc muoái vaø baét ñaàu coù söï hoaït ñoäng cuûa vi khuaån lactic vaø moät soá vi sinh vaät khaùc, treân beà maët nöôùc muoái thaáy xuaát hieän nhöõng boït khí, ñoù laø hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån Coli vaø moät soá vi khuaån coù khaû naêng sinh khí khaùc. Trang 10/32 Vi khuaån lactic phaùt trieån trong thôøi kyø naøy laø Leuconostoc mensenteroides, ñaâu laø loaïi caàu khuaån coù khaû naêng sinh acid vaø sinh khí nhöng khaû naêng sinh acid cuûa chuûng naøy ít. * Giai ñoaïn 2: Caùc vi khuaån sinh lactic phaùt trieån maïnh, pH moâi truôøng giaûm xuoáng 3 - 3,5% , vi khuaån gaây thoái bò öùc cheá hoaït ñoäng. Caùc loaøi vi khuaån lactic chuû yeáu phaùt trieån trong thôøi kyø hoaït ñoäng naøy laø Leuconostoc cucumeris, bacterium bramical fermenteri. Ñaây laø giai ñoaïn quan troïng cuûa leân men lactic. * Giai ñoaïn 3: Khi acid lactic tích tuï khaù cao thì chính caùc vi khuaån lactic cuõng bò öùc cheá, khi ñoù coù moät soá naám men, naám moác coù khaû naêng phaân huyû acid cuõng phaùt trieån maïnh nhö naám moác Oidium lactic vaø naám men Mycodema. Caùc loaøi vi sinh vaät naøy thöôøng sinh ra lôùp vaùng traéng treân beà maët cheá phaåm, chuùng chòu ñöôïc noàng ñoä muoái cao ( coù theå phaùt trieån ñöôïc ôû noàng ñoã 29% NaCl ), chuùng phaân huyû Acid lactic baèng caùch Oxy hoaù acid lactic ñeå cung caáp naêng löôïng cho chuùng. Neáu löôïng acid lactic giaûm thì taïo ñieàu kieän cho vi sinh vaät gaây thoái phaùt trieån. Do vaäy khi thaáy xuaát hieän vaùng traéng thì ñem cheá phaåm ñi xöû lyù ngay. Thòt coù theå döï tröõ trong voøng 20 ngaøy. Muoán keùo daøi thôøi gian caàn baûo quaûn ôû nhieät ñoä thaáp (2 -4 0C) hoaëc baûo quaûn baèng caùc chaát BenzoatNatri sorbitol theo tæ leä duøng trong cheá phaåm thöïc phaåm. 3. Caùc yeáu toá aûnh höôûng quaù trình leân men a). AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä acid: - Moâi tröôøng leân men: Moâi tröôøng pH =3 laø thích hôïp cho ñôøi soáng cuûa vi khuaån lactic. Khi acid acetic trong moâi tröôøng tích tuï vôùi noâng ñoä naøo ñoù seõ haïn cheá hoaït ñoäng cuûa vi khuaån lactic. Chaúng haïn khi noàng ñoä acid 8% thì hoaït ñoäng cuûa vi khuaån lactic giaûm. Khi noàng ñoä acid 12 – 14 % thì chuùng ngöøng hoaït ñoäng. b). AÛnh höôûng cuûa söï thoaùng khí: Quaù trình oxy hoaù röôïu taïo thaønh acid axetic caàn phaûi coù oxy. Do vaäy trong leân men chua can cheá ñoä thoâng khí. Cheá ñoä cung caáp oxy chuû yeáu laø yeáu toá ñieàu chænh quaù trình leân men. c). AÛnh höôûng bôûi nhieät ñoä: Trang 11/32 Nhieät ñoä thích hôïp cho quaù trình leân men laø 32 – 34 OC. Neáu nhieät ñoä thaáp thì leân men chaäm. Neáu nhieät ñoä cao quaù cuõng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa vi khuaån lactic. Ngoaøi ra coøn laøm hao toån röôïu vaø ñoä chua cuûa saûn phaåm. Caùc quaù trình khaùc: Trong quaù trình hình thaønh saûn phaåm thòt, caùc quaù trình sinh hoaù song haønh cuøng xaûy ra. Qua nghieân cöùu ngöôøi ta cho raèng quaù trình leân men lactic vaø quaù trình thuyû phaân protein laø hai quaù trình sinh hoaù hoïc chuû yeáu. Ngoaøi ra coøn coù quaù trình leân men phuï khaùc ñeå hình thaønh muøi thôm ñaëc tröng cho saûn phaåm thòt. Caùc quaù trình naøy coù lieân quan maät thieát vôùi nhau, hoã trôï cho nhau vaø cuøng thöïc hieän trong cuøng moät ñieàu kieän nhö noàng ñoä muoái NaCl, nhieät ñoä, ñoä ñöôøng,… song khoâng phaûi toác ñoä cuûa caùc phaûn öùng naøy laø gioáng nhau maø chuùng ñöôïc tieán haønh vôùi caùc möùc ñoä khaùc nhau. 1. Quaù trình thuyû phaân protein: Ñaây laø quaù trình quan troïng chuyeån hoaù protein (khoù tieâu hoaù) thaønh acid amin vaø peptit ( deã tieâu hoaù) vaø cuõng nhôø quaù trình naøy maø saûn phaåm coù vò ngoït, caùc chaát thôm vaø maøu ñoû xuaát hieän tieán daàn ñeán traïng thaùi chín coù theå tieâu hoaù vaø haáp thu trong cô theå con ngöôøi. Luùc naøy protein cuûa thòt ôû daïng deã tieâu haùo vaø haáp thu. Quaù trình thuyû phaân protein nhôø enzyme proteaza cuûa baûn thaân nguyeân lieäu vaø vi sinh vaät. Saûn phaåm acid lactic tham gia laøm meàm protein, hoaït hoaù protein thuùc nay quaù trình thuyû phaân. 2. Quaù trình sinh hoaù hoïc khaùc: Laø quaù trình leân men sinh toång hôïp caùc chaát khaùc tham gia taïo muøi, ñaët tröng cho saûn phaåm, chaúng haïn coù söï taïo thaønh caùc amin bay hôi, acid höu cô bay hôi, caùc este, röôïu,… Ngoaøi ra caùc phaûn öùng sinh hoaù hoïc melenoidin, quinonamin, fucfurol… cuõng xaûy ra goùp phaàn taïo neân muøi vò, maøu saéc ñaëc tröng cho saûn phaåm. II.2.2.Heä vi sinh vaät coù haïi: Trang 12/32 Trong thòt töôi thöôøng gaëp caùc loaïi vi sinh vaät coù haïi cho quaù trình leân men vaø coù khaû naêng sinh ñoäc toá nhö sau: 1.Acinetobacter: Vi khuaån hình que, gram aâm, gaàn vôùi hoï Neisseriaceae, öa hieáu khí maïnh, khoâng thöû nitrat. Teá baøo coøn non, daïng hình que, nhöng teá baøo giaø coù daïng caàu khuaån. Acinetobacter coù maët roäng khaép trong ñaát, nöôùc vaø coù theå gaëp trong thöïc phaåm, ñaëc bieät caùc thöïc phaåm ñöôïc baûo quaûn laïnh. Mole (phaân töû gam) %G + C thaønh phaàn DNA cuûa chuûng laø 39 – 47. Ñaõ coù söï ñeà xuaát döïa treân caùc soá lieäu veà lai gioáng, caùc chuûng Acinetobacter, Moraxella vaø Psychrobacter coù theå ñöôïc xeáp vaøo hoï môùi Moracellaceae, nhöng ñeà xuaát treân chöa ñöôïc chaáp nhaän. 2..Aeromonas: Chuûng hình que, gram aâm, tyùp öa nöôùc, thuoäc hoï Vibrionaceae, nhöng hieän laø hoï Aeromonadaceae. Vi khuaån saûn xuaát moät khoái löôïng lôùn khí töø ñöôøng bò leân men, cö truù phoå bieán trong ruoät caù. Mole %G + C thaønh phaàn DNA laø 57 – 65. 3.Alcaligenes: Vi khuaån hình que, tuy laø gran aâm nhöng ñoâi khi chuûng vi sinh naøy coù gram döông, leân men ñöôøng vaø coù phaûn öùng kieàm, thöôøng gaëp phoå bieán trong söõa nguyeân lieäu vaø saûn phaåm gia caàm. Mole %G + C thaønh phaàn DNA töø 58 – 70, gioáng coù ñaëc tính di truyeàn. 4.Alteromonas: Thöôøng gaëp trong nöôùc bieån vaø haûi saûn, chæ phaùt trieån trong nöôùc coù ñoä maën. Vi khuaån gram aâm, hình que di ñoäng vaø öa hieáu khí. Mole %G + C cuûa DNA töø 43.2 – 48. 5.Campylobacter: Vi khuaån gram aâm, hình que xoaén cong, coù theå öa khí vaø kî khí. Mole%G + C cuûa DNA töø 30 – 35. 6.Carnobacterium: Thuoäc gioáng vi khuaån gram döông, hình que, catalase aâm ñöôïc hình thaønh thích nghi vôùi moät soá vi sinh, tröôùc ñoù ñaõ xeáp vaøo vi khuaån Lactobacilli. Chuùng gaàn vôùi nhoùm Enterococci vaø Vagococci hôn laø Lactobacillus. Coù 4 loaøi ñaõ ñöôïc coâng nhaän laø: _C.divergens (Lactobacillus divergens). Trang 13/32 _ C.piscicola (Lactobacillus piscicola). _ C.gallinarum. _ C.mobile. Vi khuaån leân men vaø moïc ôû nhieät ñoä 00C vaø 450C, saûn xuaát khí töø glucose do moät soá loaøi vaø mole% G + C cuûa Carnobacterium laø 33 – 37.2. Chuûng khaùc Lactobacilli do khoâng theå moïc ôû moâi tröôøng coù acetat vaø toång hôïp acid oleic. Vi khuaån ñöôïc phaùt hieän trong thòt bao goùi chaân khoâng vaø caùc saûn phaåm töông töï nhö caù, thòt gia caàm. 7.Citrobacter: Vi khuaån hình que, thöôøng gaëp ôû ruoät, leân men lactose chaäm, gram aâm, coù theå söû duïng citrat laø nguoàn goác Cacbon ñoäc nhaát. C.freundii laø loaøi coù öu theá trong thöïc phaåm. Mole% G + C cuûa DNA töø 50 – 52. 8.Clostridium: Vi khuaån hình que, kî khí, hình thaønh baøo töû phoå bieán trong thieân nhieân, gioáng heät vi khuaån öa khí. Coù nhieàu loaïi gaây beänh cho ngöôøi, tieát ñoäc toá ruoät tyùp ABCD vaø E (Clostridium perfringers welchii, C.botulinum vaø Bacillus cereus). Vi khuaån öa nhieät ñoä trung bình 24 – 350C, chòu ñöôïc nhieät ñoä laïnh vaø nhieät ñoä cao. 9.Corynebacterium: Gioáng vi khuaån hình que, gram döông, thöôøng gaây hö hoûng caùc saûn phaåm thöïc phaåm, nguoàn thöïc vaät vaø thòt. Phaàn lôùn vi khuaån öa nhieät trung bình, tuy nhieân loaïi chòu nhieät ñoä laïnh C.diphtheriae gaây beänh baïch haàu treân ngöôøi. Mole% G + C cuûa DNA töø 51 – 63. 10.Enterbacter: Vi khuaån ñöôøng ruoät, gram aâm, cuøng vôùi tyùp Enterobacteriaceae, khoâng chæ thích nghi ôû ñöôøng ruoät daï daøy. Ñaëc bieät E.agglomerous ñaõ ñöôïc bieán ñoåi sang gioáng Pantoea. 11.Enterococcus: Vi khuaån thích nghi vôùi nhoùm vi khuaån D.cocci theo xeáp loaïi cuûa Streptococcus, ñöôïc phaân boá roäng tôùi 16 loaøi gram döông, teá baøo hình tröùng ñôn ñoäc, caëp ñoâi hoaëc keát chuoãi ngaén. Tröôùc ñaây thuoäc gioáng Streptococcus. Ít nhaát ñaõ coù 3 loaøi khoâng taùc ñoäng vôùi nhoùm D khaùng huyeát thanh. 12.Erwinia: Trang 14/32 Vi khuaån gram aâm ñöôøng ruoät, hình que, ñaëc bieät ñaõ phoái hôïp taùc ñoäng gaây muïc naùt caây. Mole% G + C cuûa DNA töø 53.6 – 54.1. 13.Escherichia: Thuoäc gioáng vi khuaån ñöôïc nghieân cöùu chuyeân saâu nhaát, thöôøng gaây ngoä ñoäc, vieân daï daøy ruoät. E.coli ñöôïc xem laø vi khuaån chæ ñieåm veä sinh an toaøn thöïc phaåm. 14.Flavobacterium: Vi khuaån gram aâm, hình que, coù ñaëc tính phaùt sinh chuyeån caùc haït saéc toá töø maøu vaøng sang maøu ñoû treân moâi tröôøng thaïch, thöôøng phaùt trieån treân nguoàn thöïc phaåm thöïc vaät. Moät soá öa nhieät ñoä trung bình, moät soá öa laïnh vaø coù theå gaây hö hoûng thöïc phaåm khi baûo quaûn thòt ôû nhieät ñoä laïnh. 15.Hafnia: Vi khuaån ñöôøng ruoät, gram aâm, thöôøng gaây hö hoûng thòt vaø rau quaûtrong baûo quaûn laïnh. H.alvei laø loaøi di ñoäng vaø döông tính vôùi lysin vaø ornthin. Mole% G + C cuûa DNA töø 48 – 49. 16.Listeria: Vi khuaån coù 7 loaøi, gram döông, hình que, khoâng coù baøo töû, coù lieân quan tôùi vikhuaån Brochothrix. Vi khuaån coù thaønh teá baøo ñoàng nhaát vôùi thaønh phaàn acid beùo vaø thaønh phaàn cytochrom ñaõ gaây oâ nhieãn treân nhieàu saûn phaåm thöïc phaåm,caù,söõa,gaây ngoä ñoäc nguy hieåm cho ngöôøi. 17.Moraxella: Vi khuaån gram aâm, hình que, ñaõ ñöôïc xeáp vaøo gioáng Acinetobacter, chuùng khaùc vôùi Moraxella do ñaëc tính deã caûm öùng vôùi penicillin vaø oxidase döông tính. Mole% G + C cuûa DNA töø 40 – 46. 18.Pantoea: Vi khuaån gram aâm, khoâng nang, hình que thaúng, khoâng nha baøo. Phaàn lôùn vi khuaån di ñoäng baèng caùc loâng roi. Moät soá coù haït saéc toá maøu vaøng vaø taát caû ñeàu coù oxidase aâm. Vi khuaån thöôøng gaëp trong caây, haït, ñaát, nöôùc vaø vaät phaåm cuûa ngöôøi. Mole% G + C cuûa DNA töø 55.1 – 60.6. Gioáng Pantoea coù 2 loaøi, phaàn lôùn laø P.agglomerans (bao goàm Enterobacter agglomerans, erwinia herbicola, E.milletiae) vaø P.dispersa. Vi khuaån khoâng moïc ôû nhieät ñoä 440C. 19.Proteus: Trang 15/32 Vi khuaån ñöôøng ruoät, hình que, gram aâm, hieáu khí, ña hình. Taát caû ñeàu di ñoäng ñöôïc vaø phaùt trieån treân beà maët ñóa thaïch aåm. Laø vi khuaån phoå bieán trong ruoät cuûa ngöôøi vaø ñoäng vaät, trong caùc saûn phaåm thòt vaø rau quaû, ñaëc bieät bò hö hoûng ôû nhieät ñoä trung bình. 20.Pseudomonas: Vi khuaån hình que, gram aâm, thuoäc loaïi vi khuaån phoå bieán trong thöïc phaåm töôi. Mole% G + C cuûa DNA töø 58 – 70, ñaõ xaùc ñònh vi khuaån thuoäc nhoùm dò nguyeân. Vi khuaån coù maët roäng raõi trong ñaát vaø nöôùc, thöôøng gaëp trong caùc loaïi thöïc phaåm, ñaëc bieät laø rau quaû, thòt gia suùc, gia caàm vaø haûi saûn.Coù moät soá loaïi thuoäc Psedomonas chòu ñöôïc nhieät ñoä laïnh neân ñaõ gaây hö hoûng caû thöïc phaåm baûo quaûn laïnh, trong ñoù coù loaøi ñaõ saûn xuaát caùc haït saéc toá coù maøu xanh vaø xanh laù caây hoøa tan tron nöôùc, trong khi moät soá loaøi khaùc laïi khoâng saûn xuaát haït maøu. 21.Psychrobacter: Vi khuaån hình que, gram aâm, di ñoäng, tröôùc ñaây ñaõ ñöôïc xeáp vaøo gioáng Acinetobacter vaø Moraxella, coù hình caàu troøn trónh, caëp ñoâi, öa khí, khoâng di ñoäng, catalase vaø oxidase döông tính vaø khoâng leân men glucose. Vi khuaån moïc trong moâi tröôøng coù noàng ñoä 6.5% NaCl ôû 10C, khoâng moïc ôû nhieät ñoä 350C hoaëc 370C. Thöôøng gaëp phoå bieán trong nöôùc, thòt gia suùc, gia caàm vaø caù 22.Salmonella: Vi khuaån ñöôøng ruoät, gram aâm, khoâng nha baøo, hình que, deã daøng phaân bieät ñöôïc vôùi E.coli döôùi kính hieån vi ôû moâi tröôøng bình thöôøng. Mole% G + C cuûa DNA töø 50 – 53. 23.Serratia: Vi khuaån hình que, gram aâm, thuoäc hoï Enterbacteriaceae hieáu khí vaø laø taùc nhaân thuûy phaân protein, saûn xuaát caùc haït maøu ñoû treân moâi tröôøng nuoâi caáy vaø thöïc phaåm. S.liquefaciens laø loaïi gaây ngoä ñoäc thöïc phaåm phoå bieán vaø gaây hö hoûng ñoái vôùi thöïc phaåm thòt, rau quaû baûo quaûn laïnh. Mole% G + C cuûa DNA laø 53 – 59. 24.Shewanella: Vi khuaån ñaõ ñöôïc xeáp phaân loaïi vaøo gioáng Pseudomonas putrefaciens vaø gaàn ñaây laïi xeáp vaøo nhoùm môùi S.putrefaciens cuøng vôùi nhoùm Alteromonas putrefaciens. Vi khuaån gram aâm, hình que thaúng hoaëc cong, khoâng saûn xuaát haït maøu vaø cöû ñoäng bôûi loâng roi ôû cöïc, coù oxidase Trang 16/32 döông tính vaø coù mole% G + C cuûa DNA laø 44 – 47. Gioáng vi khuaån coù 3 loaøi khaùc laø S.hamedai, S.benthica vaø S.colwelliana. Taát caû ñeàu gaén vôùi nôi cö truù hoaëc nöôùc ngoït hay maën vaø söï phaùt trieån cuûa S.benthica ñaõ thuùc ñaåy löïc thuûy tónh. 25.Shigella: Caùc vi khuaån cuûa gioáng naøy ñaõ gaây beänh ñöôøng ruoät cho cô theå. 26.Staphyllococcus: Vi khuaån caàu khuaån gioáng quaû böôûi, gram döông, catalase döông tính, bao goám caû S.aureus, gaây beänh ngoä ñoäc cho ngöôøi, bao goàm caû vieâm ñöôøng daï daøy ruoät. 27.Vagococcus: Gioáng vi khuaån ñöôïc hình thaønh thích nghi vôùi nhoùm N.lactococci döïa treân soá lieäu keá tieáp 16S. Vi khuaån cöû ñoäng bôûi loâng roi, gram döông, catalase aâm vaø phaùt trieån ôû 100C, khoâng moïc ôû 450C. Vi khuaån moïc trong moâi tröôøng coù 4% NaCl, khoâng moïc 6.5% vaø cuõng khoâng moïc khi pH laø 9.6. Mole% G + C cuûa DNA laø 33.6%, ít nhaát ñaõ coù moät loaøi saûn xuaát H2S. Vi khuaån ñöôïc phaùt hieän trong caû nöôùc, phaân ngöôøi vaø oâ nhieãm trong nhieàu loaïi thöïc phaåm khaùc. 28.Vibrio: Vi khuaån gram aâm, hình que thaúng hoaëc cong ñeàu thuoäc hoï Vibrionaceae. Coù moät soá loaøi ñaõ ñöôïc bieán ñoåi thaønh gioáng Listonella. Moät soá loaïi vi khuaån thuoäc Vibrio ñaõ gaây beänh vieâm daï daøy ruoät vaø beänh khaùc treân cô theå con ngöôøi. Mole% G + C cuûa DNA laø 38 – 51. 29.Yerinia: Vi khuaån bao goàm caû taùc nhaân gaây beänh dòch haïch cho ngöôøi. Y.pestis vaø coù ít nhaát moät loaøi ñaõ gaây ngoä ñoäc thöïc phaåm vieâm daï daøy. Mole% G + C cuûa DNA laø 45.8 – 46.8 II.3..Heä vi sinh vaät nhieãm trong quaù trình cheá bieán: Vi sinh vaät thöôøng nhieãm nhieàu ôû treân beà maët thòt vaø phaùt trieån laøm cho soá löôïng daàn taêng leân, ñaëc bieät laø nhöõng mieáng thòt giöõ trong ñieàu kieän noùng laøm cho soá löôïng vi sinh vaät taêng nhanh, gaây cho thòt choùng bò Trang 17/32 hö hoûng. ÔÛ ñaây coù theå tìm thaáy caùc baøo töû cuûa naám moác thuoäc caùc gioáng: Cladosporium, Sporotrium, Oospora ( Geotrichum ), Thamnidium, Mucor, Penicilium, Alternaria, Monilia …; caùc gioáng vi khuaån: Bacillus subtilis, B. mesentericus, B. mycoides, B. megatherium, Clostridium sporogenes, Cl. Putrificus, caùc daïng khaùc nhau cuûa caàu khuaån, E.coli, Bact. Feacalis alcaligenes, Proteus vulgaris, Pseudomonas liquefaciens, Micrococcus anaerobis… Trong soá caùc vi khuaån phaùt trieån treân thòt ôû nhieät ñoä laïnh coù Achromobacter, Pseudemonas… Moät soá naám men cuõng thaáy phaùt trieån ôû treân thòt. ÔÛ thòt vaø caùc saûn phaåm cuûa thòt coøn coù theå coù caùc vi khuaån gaây beänh cho ngöôøi nhö: Brucella, Salmonella, Streptococcus, Mycobacterium tuberculosis… Vi sinh vaät nhieãm treân beà maët thòt roài sinh soâi phaùt trieån daàn ngaám saâu vaøo beân trong laøm hö hoûng thòt. Quaù trình ngaám saâu naøy phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän beân ngoaøi (ñoä aåm, nhieät ñoä) vaø töøng loaøi vi sinh vaät. Vi khuaån thuoäc nhoùm Salmonella trong ñieàu kieän nhieät ñoä bình thöôøng sau 24 ñeán 48 giôø coù theå ngaám saâu vaøo thòt ñöôïc 14 cm, caùc vi khuaån hoaïi sinh cuõng trong ñieàu kieän aáy chæ ngaám ñöôïc 4 ñeán 5 cm. ÔÛ nhieät ñoä thaáp (2 – 4 0C) toác ñoä ngaám saâu cuûa vi sinh vaät chaäm, vi khuaån chæ ngaám ñöôïc 1 cm trong voøng 1 thaùng. Heä vi sinh cuûa thòt gia caàm töông töï nhö ôû thòt gia suùc noùi chung, nhöng ñaëc bieät deã nhieãm vi khuaån Salmonella töø tuùi maät, buoàng tröùng, ñöôøng tieâu hoùa cuûa chuùng… Thòt baûo quaûn laïnh trong thôøi gian ngaén coù theå khoâng thay ñoåi soá löôïng vaø thaønh phaàn vi sinh vaät nhieãm ôû thòt, nhöng caùc chæ soá naøy seõ daàn daàn bieán ñoåi. Nhöõng vi sinh vaät öa aám ngöøng sinh tröôûng vaø moät soá bò cheát. Nhöõng vi sinh vaät öa laïnh thì ngöôïc laïi, vaãn tieáp tuïc phaùt trieån, nhöng chaäm. Ñoù laø caùc vi sinh vaät thuoäc nhoùm Pseudomonas, Achromobacter. Ngoaøi ra, coøn coù theå gaëp Flavobacterium, Alcaligenes, Aerobacterium vaø moät soá loaøi caàu khuaån. Caùc loaøi vi khuaån thuoäc Pseudomonas vaø Achromobacter coù khaû naêng sinh tröôûng ôû khoaûng nhieät ñoä töø 0 – 5 0C, moät soá loaøi coøn phaùt trieån ôû 8 – 9 0C. Nhieàu loaøi trong chuùng coù theå laøm hoûng thòt vaø caùc saûn phaåm cuûa thòt. Ñoù laø Pseudomonas putrifaciens, Ps. Fragi, Ps. Fluorescens, Ps. Geniculata… Ngoaøi ra coøn tìm thaáy naám moác, naám men vaø xaï khuaån treân beà maët thòt öôùp laïnh. Caùc gioáng naám moác ôû ñaây laø: Trang 18/32 Penicilium, Mucor, Aspergillus, Cladosporium vaø Thamnidium. Naám men hay gaëp laø Rhudoturula (khoâng sinh baøo töû, khuaån laïc maøu hoàng). Naám Thamnidium vaø Cladosporium coù theå laøm hoûng thòt ôû nhieät ñoä töø 4 – 90C, Thamnidium gaây cho thòt coù muøi khoù chòu, coøn muøi ñaát laø do xaï khuaån moïc ôû thòt. II.4..Moät vaøi saûn phaåm leân men töø thòt : II.4.1. Nem chua: - Teân chung: thòt leân men . - Teân ñòa phöông cuûa Vieät Nam: nem chua. - Nguyeân lieäu : da lôïn, thòt lôïn, ñöôøng, gia vò. - Ñaëc tính vaät lyù: daïng raén, maøu ñoû hoàng, vò chua, maën. - Ñaëc tính hoaù hoïc: pH cuûa saûn phaåm laø 4.5 -Vi sinh vaät : Ở môi trường axit, các loại vi khuẩn gây thối rữa thịt không hoạt động được, vì vậy miếng nem không bị hư thối trong quá trình bảo quản. Tuy vậy, độ pH 4,5 không ức chế được nấm mốc phát triển (nấm mốc chỉ bị ức chế hoàn toàn khi pH<2).Trong nem chua có các loại vi khuẩn gây thối rữa, vi khuẩn gây bệnh và các ký sinh trùng, ví dụ như giun sán. Tuy bị ức chế không hoạt động được, chúng không chết mà sẽ sinh sôi, nảy nở khi gặp điều kiện thuận lợi, gây nguy hiểm cho sức khỏe con người. Mốc trắng thỉnh thoảng vẫn thấy ở lá gói nem. Nếu mốc chỉ phát sinh ở lá gói còn nem được bọc trong lớp nylon vẫn chưa bị nhớt hoặc có mùi lạ thì có thể ăn được. Nhưng nếu chính nem bị mốc, hoặc lá gói bị mốc tiếp xúc trực tiếp với nem thì không nên dùng, vì độc tố từ nấm mốc có thể đã truyền vào thịt.Ăn nem chua cũng đồng nghĩa với việc chúng ta đưa một số vi khuẩn, ký sinh trùng vào cơ thể. Do đó, tốt nhất nên nướng hoặc rán nem chua trước khi ăn. - Saûn xuaát thuû coâng. Trang 19/32 Sô ñoà coâng ngheä saûn xuaát nem chua Thòt heo töôi (95%) Da heo Röûa Laømsaïch Laøm nhuyeãn Luoäc chín Öôùp gia vò Taùch môõ Laøm nhuyeãn cho ñeàu Xaét töøng mieáng nhoû Phôi khoâ Troän ñeàu Taïo hình Theâm gia vò Bao goùi Leân men Saûn phaåm Trang 20/32
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan