Tài liệu Báng bụng

BAÙNG BUÏNG (COÅ TRÖÔÙNG) ThS BS TRAÀN THÒKHAÙNH TÖÔØNG BM NOÄI ÑHYK PHAÏM NGOÏC THAÏCH BAØI GIAÛNG CHO Y 2, CT2 ÑÒNH NGHÓA Laø söï tích tuï dò ch trong khoang maøng buïng. 2 loaïi : Baùng buïng töï do hay khu truù CÔ CHEÁ A- TAL Thuûy tónh C- Taêng tính thaám mao maïch phuùc maïc Xô gan  Taéc TM gan  Lao maømg buïng  Vieâm phuùc maïc do vi khuaån  Beänh lyù aùc tính phuùc maïc  (Budd-Chiari syndrome)  Taéc TMCD  Vieâm maøng ngoaøi tim co thaét  Suy tim P B-Gæam aùp suaát keo  Suy gan  HC thaän hö  Suy dinh döôõ ng  Beänh ruoät maát ñaïm D- Roø dòch vaøo khoang phuùc maïc  Baùng buïng dò ch maät  Baùng dò ch tuïy (Pancreatic ascites)  Baùng buïng döôõ ng chaáp (Chylous ascites)  Baùng buïng do nöùôc tieåu E- Cô cheá khaùc Phuø nieâm Myxedema  Beänh buoàng tröùng (Meigs' syndrome)   Loïc maùu maïn TRIEÄU CHÖÙNG LS TRIEÄU CHÖÙNG CÔ NAÊNG  Beänh nhaân caûm thaáy buïng to ra.  Caêng töùc buïng neáu dò ch baùng thaønh laäp nhanh.  Coù theå gaây khoù thôû neáu baùng nhieàu. TRIEÄU CHÖÙNG THÖÏC THEÅ - Nhìn : bình thöôøng neáu baùng buïng löôïng ít. Baùng nhieàu: buïng to, beø 2 beân khi naèm ngöûa, xeä xuoáng döôùi khi ñöùng, roán coù theå bòloài, da caêng boùng. - Goõ: goõñuïc vuøng thaáp neáu baùng ít, goõñuïc toaøn buïng neáu baùng nhieàu, goõñuïc baøn côø trong baùng khu truù. - Sôø : tuøy theo löôïng dò ch vaø thôøi gian thaønh laäp dò ch baùng maø buïng sôø meàm hay caêng. Sôø ñau trong nhieã m truøng dò ch baùng. Daáu hieäu soùng voã (+) khi baùng nhieàu. ÑAÙNH GIAÙ MÖÙC ÑOÄ + : Baùng nheï khoù phaùt hieän treân laâm saøng. ++ : Baùng vöøa phaûi +++ : Baùng nhieàu, buïng khoâng caêng ++++ : Baùng nhieàu, buïng caêng CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT : Beùo phì , coù thai, u nang buoàng tröùng, caàu baøng quang... Gæa baùng buïng CAÄN LAÂM SAØNG SIEÂU AÂM : - Phaùt hieän dò ch trong oå buïng -- Gôïi yù baûn chaát dò ch - Coù theå phaùt hieän NN. CT : toát hôn SA CHOÏC DÒCH BAÙNG : 1- Maøu saéc:  Vaøng trong, traéng trong (BC <1000/mm3 )  Maùu  XH noäi hay chaïm maïch  Ñuïc  coù theå do BC, hay do Triglyceride ( > 50mg/dl hay 0,56mmol/l ñuïc)  Ñò nh löôïng Triglyceride Neáu TG > 200mg/dl (2,26mmol/l) vaø >TG maùu  Baùng buïng döôõ ng chaáp (Chylous ascites)  Naâu ñoû Ñò nh löôïng Bilirubin (Bili dò ch baùng > maùu  VPM maät thöôøng do thuûng tuùi maät ) 2- XN sinh hoùa (Protein, Albumin, Glucose, LDH..) Dò ch thaám dò ch tieát (tröôùc ñaây) döïa vaøo Protein cao, thaáp : Protein ≥ 2.5g/dl  dò ch tieát, < 2.5g/dl  dò ch thaám (chính xaùc 56%). Döïa vaøo tyû leä LDH vaø protein cuûa dò ch baùng vôùi maùu ñoä chính xaùc cuõ ng khoâng cao hôn. VD : Suy tim P  dò ch thaám, nhöng Pro ≥ 2.5g/dl Duøng thuoác lôïi tieåu nhieàu  Pro cao / xô gan. DB do K gan di caên laø dò ch tieát nhöng coù Pro thaáp ñeán 30% tröôøng hôïp. SAAG (Serum-ascities albumin gradient )  Chính xaùc 97% trong phaân loaïi dò ch baùng  SAAG = Albumin maùu – Albumin dò ch baùng ≥ 1.1g/dl : coù taêng aùp TMC (SAAG cao) < 1.1g/dl : khoâng taêng aùp TMC (SAAG thaáp)  Coù theå keát hôïp caû 2 ñeå gôïi yù NN VD : SAAG cao + Pro cao  thöôøng laø ST P SAAG thaáp + Pro cao thöôøng beänh lyù aùc tính hay lao maøng buïng. Ñò nh löôïng ADA dò ch baùng : taêng ≥ 39U/l  lao maøng buïng ( ñoä nhaïy vaø ñoä chuyeân > 90%) 3 - Teá baøo : Dịch thấm thöôøng < 500 BC/ mm3 , Neutrophil < 250/mm3 Neáu Neutrophil ≥ 250/mm3 vaø ≥ 50% toång soá BC VPM VPM thöù phaùt nghi ngôø khi coù 2 trong 3 tieâu chuaån sau: 1-Protein >1,0g/dl 2-Glucose < 50mg/dl 3-LDH DB ≥ LDHmaùu ( giôùi haïn treân bì nh thöôøng ) VPM tự phaùt : khoâng hay chæ coù 1 tieâu chuaån * Neáu BC taêng chuû yeáu ñôn nhaân thöôøng lao, ung thö.. * Neáu HC chuû yeáu  thöôøng chaán thöông hay ung thö. 4- Nhuoäm Gram vaø caáy Trong moâi tröôøng caáy maùu  ñoä nhaïy cao hôn. 5- Cytology : tì m TB dòdaïng Ñoä nhaïy gaàn 100% K maøng buïng nguyeân phaùt Ñoäâ nhaïy 60% vôùi K di caên maøng buïng. PHAÂN TÍCH DÒCH BAÙNG Caâu hoûi 1: Coù nhieã m truøng khoâng ? Neáu coù  VPM töï phaùt hay thöù phaùt ? Caâu hoûi 2 : TA TMC ? Caâu hoûi phuï :Protein cao hay thaáp ? NGUYEÂN NHAÂN SAAG cao : SAAG thaáp : Protein DB cao - Suy tim phaûi, vieâm maøng Protein DB cao - Ung thö nguyeân phaùt hay di caên ngoaøi tim co thaét - Hoäi chöùng Budd - Chiary Protein DB thaáp - Xô gan , - Vieâm gan do röôïu, - Suy gan toái caáp - Lao maøng buïng - Vieâm tuïy hay doø tuyeán tuïy, doø nang giaû tuïy... - Vieâm thanh maïc (serotitis ) Protein DB thaáp - Hoâi chöùng thaän hö - Suy dinh döôõ ng