Tài liệu Bài giảng tin học ứng dụng

lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ TIN HỌC ỨNG DỤNG 1 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ MÔ TẢ HỌC PHẦN ▪ Thuộc khối kiến thức ngành của các ngành kinh tế, quản lý và quản trị kinh doanh (QTKD). ▪ Cung cấp kiến thức tổng quan ứng dụng tin học trong quản lý kinh tế và QTKD để giải quyết các bài toán nghiệp vụ. ▪ Trang bị cho sinh viên kiến thức cơ bản, kỹ năng chuyên nghiệp ứng dụng tin học trong quản lý kinh tế và QTKD, đáp ứng chuẩn đầu ra về Tin học. 2 Downloaded by hây hay ([email protected]) 1 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ MỤC TIÊU HỌC PHẦN Người học cần đạt được: ▪ Kiến thức tổng quan về các bài toán ứng dụng tin học trong quản lý kinh tế và QTKD. ▪ Có kiến thức, kỹ năng chuyên sâu sử dụng Microsoft Excel trong xử lý và phân tích thông tin kinh tế. ▪ Có kiến thức, kỹ năng cơ bản sử dụng các phần mềm hỗ trợ truyền thông, hợp tác và quản trị thông tin trong quản lý và kinh doanh (Microsoft Team, Google Docs, Google Drive...). 3 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ KẾ HOẠCH GIẢNG DẠY Số tiết Lý Bài tập, thuyết kiểm tra STT Nội dung 1 Chương I: Ứng dụng Tin học trong doanh nghiệp và các vấn đề liên quan 6 4 2 2 Chương II: Ứng dụng Microsoft Excel trong quản lý và kinh doanh 33 9 24 3 Chương III: Các ứng dụng hỗ trợ truyền thông, hợp tác và quản trị thông tin trong quản lý và kinh doanh 6 2 4 Cộng 45 15 30 Ghi chú Phòng máy tính có Internet và bộ Microsoft Office Phòng máy tính có Internet và bộ Microsoft Office Phòng máy tính có Internet và bộ Microsoft Office 4 Downloaded by hây hay ([email protected]) 2 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ TÀI LIỆU HỌC TẬP 1. Giáo trình Tin học ứng dụng, NXB ĐH KTQD 2018 2. Bộ dữ liệu thực hành mẫu 3. Tài liệu hướng dẫn sử dụng MS Excel 2010 hoặc cao hơn 4. Các tài liệu điện tử bổ sung của giảng viên 5. Các nguồn tài liệu tham khảo trên Internet 5 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN ➢ Điểm đánh giá:  Điểm chuyên cần: 10%  Điểm kiểm tra: 20% + 20%  Điểm thi hết học phần: 50% ➢ Điều kiện dự thi:  Theo quy chế của trường ➢ Yêu cầu khác:  Đi học đầy đủ, đúng giờ, chấp hành tốt các quy định  Học tập tích cực 6 Downloaded by hây hay ([email protected]) 3 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ CHƯƠNG I: ỨNG DỤNG TIN HỌC TRONG DOANH NGHIỆP VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN 8 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ MỤC ĐÍCH ▪ Giới thiệu tổng quan về hệ thống thông tin (HTTT) ▪ Các HTTT ứng dụng trong quản lý và kinh doanh ▪ Các khía cạnh liên quan đến triển khai các ứng dụng tin học trong tổ chức ▪ Những vấn đề nhà quản lý kinh tế và QTKD cần quan tâm ▪ Vai trò, trách nhiệm của họ trong các hoạt động liên quan. 9 Downloaded by hây hay ([email protected]) 4 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ ỨNG DỤNG TIN HỌC TRONG DOANH NGHIỆP ▪ Trong thời đại công nghệ thông tin (CNTT), các hệ thống ứng dụng công nghệ đã ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh trên phạm vi toàn cầu. ▪ Nhiều mô hình kinh doanh thành công bởi những người điều hành đã nhận biết và tận dụng được cơ hội ứng dụng CNTT và HTTT hiện đại trong kinh doanh. ▪ Chương I cũng đề cập các hệ thống ứng dụng CNTT, vai trò của chúng trong quản lý và quản trị kinh doanh. 10 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ I. Vai trò của các hệ thống ứng dụng CNTT: 1. Với cá nhân: • CNTT đã thành phần tích hợp của cuộc sống. • Tạo ra nhiều cơ hội nghề. • HTTT cũng là những cấu phần tích hợp của mọi bộ phận chức năng trong các tổ chức. • Cán bộ nghiệp vụ, nhà quản lý cần có kiến thức về CNTT ứng dụng trong đơn vị mình. 2. Với các tổ chức: • Giảm các lớp quản lý trung gian, thay đổi cách thức ra quyết định và thay đổi cả vai trò của cán bộ quản lý. 11 Downloaded by hây hay ([email protected]) 5 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ I. Vai trò của các hệ thống ứng dụng CNTT: 3. Với xã hội: • CNTT tạo ra nhiều loại hình nghề nghiệp mới, giảm tỷ lệ thất nghiệp trong xã hội. • Thời gian và không gian làm việc được mở rộng. 4. Với các doanh nghiệp: • Các hệ thống ứng dụng tin học giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu kinh doanh. • Cung cấp thông tin hữu ích hỗ trợ quá trình ra quyết định trong quản lý và quản trị kinh doanh. 12 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ II. Quản lý và kinh doanh trong môi trường ứng dụng CNTT: 1. Quan điểm về quản lý: Lập kế hoạch  Tổ chức  Điều khiển  Kiểm soát. Quan điểm mới: ▪ vai trò kết nối các cá nhân (interpersonal) ▪ vai trò của thông tin (informational) ▪ vai trò ra quyết định (decisional) 13 Downloaded by hây hay ([email protected]) 6 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ II. Quản lý và kinh doanh trong môi trường ứng dụng CNTT: 2. Quan điểm về Kinh doanh: a. Tổ chức kinh doanh dưới góc độ chức năng (hình 1.1) b. Tổ chức kinh doanh dưới góc độ quy trình (hình 1.2) 14 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ Ban giám đốc Phòng kế toán Phòng sản xuất Phòng nhân sự Phòng Marketing Quản đốc PX 1 Quản đốc PX 2 Hình 1.1: Mô hình tổ chức kinh doanh theo chức năng 16 Downloaded by hây hay ([email protected]) 7 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ Hình 1.2: Tổ chức kinh doanh theo quy trình nghiệp vụ 17 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ III. Thông tin và HTTT trong doanh nghiệp: 1. Thông tin và Quản lý: - Dữ liệu – Data - Thông tin – Information - Giá trị của thông tin - Vai trò của Hệ thống thông tin 18 Downloaded by hây hay ([email protected]) 8 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ 2. Tổ chức và sơ đồ thông tin quản lý tổ chức: ▪ Tổ chức: Hệ thống được tạo ra từ các cá thể, có mục đích, mục tiêu rõ ràng. Để đạt được mục đích hệ thống phải thực hiện hợp tác và phân công lao động. ▪ Lao động quản lý của nhà quản lý: Lao động ra quyết định và lao động thông tin. ▪ Thông tin bên trong tổ chức, doanh nghiệp (hình 1.3) 19 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ Hình 1.3: Sơ đồ luồng thông tin trong tổ chức 20 Downloaded by hây hay ([email protected]) 9 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ 3. Tính chất của thông tin theo cấp quyết định: Ba cấp quản lý trong một tổ chức: Quản lý chiến lược, quản lý chiến thuật, điều hành tác nghiệp (Hình 1.4). a. Thông tin quản lý và các cấp quyết định: o Thông tin quản lý: thông tin có ít nhất 1 cán bộ quản lý đang dùng/có ý định dùng vào việc ra quyết định quản lý. o Ba cấp quyết định: Quyết định chiến lược, quyết định chiến thuật, quyết định tác nghiệp. o Tính chất của thông tin theo mức quản lý (Bảng 1.1) 21 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ Hình 1.4: Mô hình quản lý 3 cấp 22 Downloaded by hây hay ([email protected]) 10 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ 3. Tính chất của thông tin theo cấp quyết định: Bảng 1.1: Đặc trưng thông tin theo mức quản lý Mức độ Chiến lược/ Quản Chiến thuật/ Quản Tác nghiệp/ Quản lý cấp cao lý cấp trung lý cấp thấp Trung hạn: tuần, tháng, năm Thời gian Dài hạn: nhiều năm Mức độ chi tiết Rất tổng hợp Tổng hợp Chủ yếu mang tính Thường liên quan dự báo đến tài chính Nguồn gốc Chủ yếu từ bên ngoài Tính cấu trúc Chủ yếu từ bên trong, một phần rất ít Từ bên trong từ bên ngoài Không có cấu trúc Bán cấu trúc Ngắn hạn: ngày Rất chi tiết Thường là thông tin phi tài chính Có cấu trúc 23 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ b. Các đầu mối thông tin bên ngoài: Hình 1.5: Các đầu mối thông tin bên ngoài doanh nghiệp 24 Downloaded by hây hay ([email protected]) 11 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ III. Thông tin và HTTT trong doanh nghiệp: 4. Phân cấp thông tin theo cấp quản lý và chức năng: Hình 1.6: Phân cấp thông tin trong doanh nghiệp 25 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ III. Thông tin và HTTT trong doanh nghiệp: 5. Hạ tầng CNTT trong doanh nghiệp: Hình 1.7 26 Downloaded by hây hay ([email protected]) 12 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ III. Thông tin và HTTT trong doanh nghiệp: 6. Các thành phần của HTTT: Hình 1.8 27 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP 1. Phân loại HTTT theo chức năng: Hình 1.9 28 Downloaded by hây hay ([email protected]) 13 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP 1. Phân loại HTTT theo chức năng: a. Hệ thống thông tin tài chính: - Cung cấp thông tin tài chính, hỗ trợ quá trình ra quyết định liên quan đến sử dụng tài chính - Phân bổ, kiểm soát các nguồn lực tài chính trong doanh nghiệp - Đầu vào: Kế hoạch chiến lược, chính sách kinh doanh, hệ thống xử lý giao dịch và các nguồn dữ liệu từ bên ngoài - Đầu ra: các báo cáo và thống kê tài chính. 29 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP a. Hệ thống thông tin tài chính: Hình 1.10 30 Downloaded by hây hay ([email protected]) 14 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP 1. Phân loại HTTT theo chức năng: b. Hệ thống thông tin Marketing: - Thu thập và xử lý dữ liệu hoạt động Marketing - Cung cấp thông tin Marketing trợ giúp các nhà quản lý trong quá trình ra quyết định - Phối hợp với các HTTT khác của tổ chức: hệ thống hàng tồn kho, hệ thống công nợ phải thu/phải trả, hệ thống xử lý đơn hàng, HTTT tài chính. 31 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP b. Hệ thống thông tin Marketing: Hình 1.11 32 Downloaded by hây hay ([email protected]) 15 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP 1. Phân loại HTTT theo chức năng: c. Hệ thống thông tin quản lý sản xuất: - Sử dụng CSDL kế toán tài chính: mua hàng, bán hàng, công nợ phải thu/phải trả, hàng tồn kho, chi phí giá thành làm cơ sở lên báo cáo quản trị sản xuất. - Cùng các HTTT tác nghiệp: HTTT giao/nhận hàng, hệ thống kiểm tra chất lượng để hỗ trợ cho quá trình ra các quyết định QLSX mức tác nghiệp và chiến thuật. - Thông tin bên ngoài: CSDL của chính phủ, CSDL khoa học và công nghiệp cung cấp thông tin hỗ trợ cho các quyết định chiến lược. 33 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP c. Hệ thống thông tin quản lý sản xuất: Hình 1.12 34 Downloaded by hây hay ([email protected]) 16 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP 1. Phân loại HTTT theo chức năng: d. Hệ thống thông tin quản lý nguồn nhân lực: - Trợ giúp Phòng quản trị nhân lực lưu giữ các thông tin về nhân sự, lập các báo cáo định kỳ; - Giúp các nhân viên quản trị nhân lực trong việc lập kế hoạch chiến thuật và chiến lược bằng các công cụ mô phỏng, dự báo, phân tích thống kê, truy vấn và thực hiện các chức năng xử lý nguồn nhân lực khác.  Mỗi loại hình HTTT chuyên chức năng trên có thể được phân thành 3 mức: tác nghiệp, chiến thuật và chiến lược. 35 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP d. Hệ thống thông tin quản lý nguồn nhân lực: Hình 1.13  Mỗi loại hình HTTT chuyên chức năng trên có thể được phân thành 3 mức: tác nghiệp, chiến thuật và chiến lược. 36 Downloaded by hây hay ([email protected]) 17 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP 2. Phân loại HTTT theo phạm vi doanh nghiệp: Lấy doanh nghiệp làm trung tâm, có 2 nhóm HTTT: a. Nhóm các hệ thống nội bộ doanh nghiệp (Intraenterprise Information Systems). Theo mục đích phục vụ, HTTT nội bộ chia 2 nhóm: (1) HTTT hỗ trợ tác nghiệp (2) HTTT hỗ trợ quản lý b. Nhóm các hệ thống liên doanh nghiệp (Interenterprise Information Systems). 37 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ V. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP ❖ (1) Nhóm HTTT hỗ trợ tác nghiệp: o Hệ thống xử lý giao dịch (TPS - Transaction Processing Systems) o Hệ thống quản lý toàn diện doanh nghiệp (ERP - Enterprise Resources Planning) o Hệ thống quản trị quan hệ khách hàng (CRM – Customer Relationship Management) o Hệ thống tự động hoá văn phòng (OAS - Office Automation Systems) o Hệ thống hỗ trợ nhóm công tác (GS - Groupware Systems) o Hệ thống tự động hoá sản xuất (FA - Factory Automation) o Hệ thống quản lý chuỗi cung cấp (SCM - Supply Chain Management) 38 Downloaded by hây hay ([email protected]) 18 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ V. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP ❖ (1) Nhóm HTTT hỗ trợ tác nghiệp: o Hệ thống xử lý giao dịch (TPS - Transaction Processing Systems) Hình 1.14 39 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ V. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP ❖ (2) Nhóm HTTT hỗ trợ hoạt động quản lý: o Hệ thống thông tin quản lý (MIS - Management Information Systems) o Hệ thống trợ giúp ra quyết định (DSS - Decision Support Systems) o Hệ thống hỗ trợ ra quyết định nhóm (GSS - Group Support Systems) o HTTT địa lý (GIS - Geographic Information Systems) o HTTT hỗ trợ lãnh đạo (ESS - Executive Support Systems) o Hệ thống tri thức kinh doanh (BI - Business Intelligence) o HTTT quản lý tri thức (KM - Knowledge Management Systems) o Hệ chuyên gia (ES - Expert Systems) 40 Downloaded by hây hay ([email protected]) 19 lOMoARcPSD|17838488 10/25/2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ IV. MỘT SỐ HTTT TRONG DOANH NGHIỆP ❖ (2) Nhóm HTTT hỗ trợ hoạt động quản lý: o Hệ thống thông tin quản lý (MIS- Management Information Systems) Hình 1.15 41 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ KINH TẾ SỐ V. TRIỂN KHAI HTTT TRONG DOANH NGHIỆP 1. Các chiến lược triển khai: a. Mua ứng dụng thương phẩm (off-the-shelf): doanh nghiệp mua gói ứng dụng có sẵn trên thị trường (ứng dụng thương phẩm). - Ưu điểm: - Hạn chế: b. Thuê ứng dụng (lease the applications): sử dụng 1 nhà cung cấp chuyên nghiệp thực hiện triển khai ứng dụng. Phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ, mỏng về đội ngũ CNTT, có nguồn ngân sách không lớn. - Ưu điểm: - Hạn chế: 42 Downloaded by hây hay ([email protected]) 20