Tài liệu An_toan_phong_thi_nghiem

www.DaiHocThuDauMot.edu.vn ThS. Phaïm Nöõ Ngoïc Haân AN TOAØN PHOØNG THÍ NGHIEÄM NG (Daønh cho sinh vieân ngaønh Hoùa hoïc) Ñaø laït 2006 www.DaiHocThuDauMot.edu.vn NOÄI DUNG An toaøn PTN goàm 3 lónh vöïc chính: - Quaûn lyù vaø kieåm soaùt - Trang bò cöùu chöõa vaø xöû lyù söï coá - Kyõ thuaät 1 www.DaiHocThuDauMot.edu.vn 2 Tại sao phải “thực hiện an toàn”? Muïc ñích: - Khoâng ñeå xaûy ra söï coá, kieåm soaùt vaø loaïi tröø nguy cô xaûy ra söï coá - Baûo veä tính maïng vaø söùc khoûe cho sinh vieân, kyõ thuaät vieân - Baûo veä ñöôïc saûn phaåm, keát quaû thí nghieäm - Baûo veä vaø söû duïng hôïp lyù taøi saûn cuûa PTN www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm 3 Ñieåm qua caùc söï coá xaûy ra trong PTN thì haàu nhö ñeàu thaáy raèng neáu ngöôøi thao taùc tuaân theo ñuùng veà veä sinh an toøan lao ñoäng, theo ñuùng caùc qui ñònh veà löu tröõ, söû duïng vaø loaïi boû hoùa chaát trong PTN thì raát ít coù söï coá xaûy ra, neáu coù thì cuõng khoâng quaù nghieâm troïng. Chính vì quaù quen thuoäc vôùi thao taùc maø ngöôøi ta baét ñaàu maát caûnh giaùc, boû qua moät soá quy ñònh thì söï coá xaûy ra. Moät PTN duø coù trang bò ñaày ñuû caùc phöông tieän veà veä sinh an toaøn lao ñoäng nhöng neáu ngöôøi thao taùc khoâng naém vöõng hoaëc khoâng tuaân thuû trieät ñeå caùc qui ñònh thì söï coá vaãn xaûy ra. www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm 1. Chaùy noå 1.1Söï kieän: Moät NCS chöng caát benzen trong moät heä thoáng chöng caát hoøan löu. Heä thoáng chöng caát coù söï coá, hôi benzen thoaùt ra trong tuû huùt, traøn ra ngoaøi vaø phaùt chaùy noå do coù theå tieáp xuùc vôùi nguoàn tia löûa ñieän. PTN chöùa nhieàu dung moâi neân lan truyeàn raát nhanh. Thieät haïi: + Vaät chaát: PTN bò chaùy hoaøn toaøn + Con ngöôøi: NCS bò boûng naëng ôû maët tay vaø chaân 4 www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm 5 Traùch nhieäm: Ñaây laø thí nghieäm ñôn giaûn maø NCS ñaõ thöïc hieän nhieàu laàn. Vì quaù ñôn giaûn neân lô laø, khoâng chuù yù theo doõi → vi phaïm nguyeân taéc PTN laø phaûi luoân theo doõi thí nghieäm. PTN chöùa nhieàu hoùa chaát deã chaùy → vi phaïm quy taéc laø khoâng ñöôïc chöùa nhieàu hoùa chaát deã chaùy caát giöõ trong PTN. PTN khoâng coù heä thoáng chöõa chaùy töï ñoäng trong tuû huùt → tröôøng ñaïi hoïc vi phaïm quy taéc an toaøn trong PTN NCS vi phaïm nguyeân taéc an toaøn lao ñoäng laø khoâng coù baûo hoä lao ñoäng ( khoâng mang gaêng tay, vaø ñeo maët naï…), laøm vieäc moät mình trong PTN www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm 1.2 Söï kieän: Moät sinh vieân chöng caát dietyl ete trong moät bình caàu roài ra saân thö giaõn. Heä thoáng phaùt noå, chaùy, Thieät haïi : Tuû huùt bò phaù huûy, khoâng coù thieät haïi veà ngöôøi. Nguyeân nhaân: Ete coù chöùa peroxid Traùch nhieäm cuûa ngöôøi thao taùc: - Khoâng kieåm tra peroxid tröôùc khi chöng caát - Khoâng theo doõi thí nghieäm, ñeå chöng caát gaàn caïn, nhieät ñoä trong bình caàu taêng töø töø, noàng ñoä peroxid ngaøy caøng ñaäm ñaëc → söï phaân huûy noå, toûa nhieät vaø boác chaùy. 6 www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm Bieän phaùp phoøng ngöøa: - Ete mua ñuû ñeå söû duïng, khoâng tröõ ete daøi haïn - Ñeå choã thoaùng maùt, traùnh boác hôi taïo aùp suaát. - Kieåm tra peroxid, neáu coù nhieàu thì loaïi boû. - Khoâng bao giôø chöng caát ete ñeán caïn (ñeå laïi khoaûng 10-15%) 7 www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm Ñaõ coù nhieàu PTN chaùy noå do ñeå hoùa chaát deã bay hôi (dung moâi) trong tuû laïnh thöôøng. Hôi dung moâi gaëp tia löûa ñieän beân trong tuû laïnh boác chaùy vaø noå. Phaûi söû duïng tuû laïnh chuyeân bieät cho PTN , ñaëc bieät caùc dung moâi coù ñieåm chôùp chaùy thaáp döôùi 38oC. Ñoái vôùi tuû laïnh thöôøng chæ coù theå chöùa nhaát thôøi moät ít dung moâi coù ñieåm chôùp chaùy treân 38oC. Vieäc khoâng ñaùnh giaù heát hoaït tính cuûa hoaù chaát cuõng coù khaû naêng daãn ñeán nhöõng vuï chaùy noå gaây nhieàu thieät haïi 8 www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm 9 Söï kieän: Moät nhaân vieân thí nghieäm khi thao taùc vôùi HF laøm ñoå dd HF 70% leân ñuøi, maëc duø ñaõ röûa raát nhieàu nöôùc tröôùc khi xe cöùu thöông chôû ñeán beänh vieän, nhöng vaãn bò töû vong. Phoøng ngöøa: HF gaây boûng raát naëng, aên saâu vaøo thòt, caàn phaûi heát söùc thaän troïng khi thao taùc vôùi HF. Phaûi coù quaàn aùo baûo hoä lao ñoäng che kín mình, maët, maét, vaø caàn phaûi coù taïi choã calcium gluc. onat (C12H22CaO14). Caàn löu yù vôùi nhöõng dung dòch HF loaõng, vì luùc ñaàu tieáp xuùc khoâng caûm thaáy boûng, nhöng daàn daàn seõ bò boûng nhieàu, neân khi bò boûng HF phaûi chöõa trò ngay. www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm Söï kieän: Moät nhaân vieân PTN bò TFA nhoû vaøi gioït treân tay, sau ñoù bò ñau nhöùc döõ doäi Nguyeân nhaân: TFA laø chaát deã bò thuûy phaân (trong khoâng khí aåm) ñeå cho HF. Chính HF ñaõ gaây boûng. Phoøng ngöøa: noùi chung caàn phaûi hieåu roõ taùc ñoäng cuûa hoùa chaát tröôùc khi laøm vieäc vôùi noù - Luoân luoân mang gaêng tay, ñoà baûo hoä lao ñoäng khi laøm vieäc vôùi TFA - Caàn coù ôû PTN canxi gluconat ñeå chöõa trò kòp thôøi. 10 www.DaiHocThuDauMot.edu.vn Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm Söï kieän: Moät NCS coâ laäp phenyl azid C6H5N3 sau khi toång hôïp. Vaøi laàn tröôùc ñoù NCS ñaõ coâ laäp thoâng thaïo hôïp chaát naøy vôùi khoái löôïng khoaûng 0,5g. Laàn naøy NCS ñaõ toång hôïp gaáp 20 laàn. Khi coâ quay ñeå coâ laäp phenyl azid töø hoãn hôïp dung moâi aceton:CH2Cl2 (50:50) trong moät bình caàu 250ml, ñeán luùc gaàn caïn, NCS naâng bình caàu leân töø beå nöôùc gia nhieät. Bình caàu noå ngay. Nguyeân nhaân: phenyl azid raát khoâng beàn nhieät, do taùc ñoäng naâng leân bình caàu coù theà bò xoác laøm phaân huûy hôïp chaát azid 11 www.DaiHocThuDauMot.edu.vn QUY TAÉC AN TOAØN 12 • Khi tiến hành bài thực tập, bạn được yêu cầu tuân thủ những nguyên tắc an toàn một cách tuyệt đối. Có những rủi ro xảy ra do các dụng cụ thí nghiệm, nhiệt, hoá chất và các phản ứng hóa học. • Biết rõ các nguyên tắc sẽ giúp giữ an toàn cho bạn và những người xung quanh. Hãy nắm những nguyên tắc an toàn cơ bản và hỏi giáo viên hướng dẫn về những nguyên tắc an toàn và những rủi ro có thể xảy ra để phòng tránh. Nhöõng nguyeân taéc cô baûn www.DaiHocThuDauMot.edu.vn QUY TAÉC AN TOAØN 13 -Phaûi ñöôïc ñaøo taïo hoaëc höôùng daãn veà caùc kyõ thuaät caáp cöùu vaø caùc kyõ thuaät söû duïng caùc thieát bò an toaøn lao ñoäng. -Phaûi hoaøn thaønh moïi coâng vieäc moät caùch chính xaùc, ngaên naép, khoâng coù sai soùt, khoâng ñöôïc tieán haønh dôû dang coâng vieäc. -Chæ baét ñaàu caùc coâng vieäc khi ñaõ naém chaéc taát caû caùc böôùc cuûa coâng vieäc. -Tröôùc khi thöïc hieän moät thao taùc môùi laï caàn phaûi tìm hieåu caån thaän. -Caùc loï chöùa hoaù chaát trong PTN phaûi caàn daùn nhaõn coù ghi ñaày ñuû teân hôïp chaát vaø caùc kyù hieäu veà an toaøn. Chæ daãn chung www.DaiHocThuDauMot.edu.vn QUY TAÉC AN TOAØN 14 • An toàn PTN – Bảo hộ và quy tắc an toàn – Hóa chất và tồn trữ và vận chuyển hóa chất. – Quy tắc an toàn trong vận hành máy móc, điện. – Chất thải phòng thí nghiệm. – Phương án khi xảy ra tai nạn hóa chất Chæ daãn chung www.DaiHocThuDauMot.edu.vn QUY TAÉC AN TOAØN 15 • Bảo hộ và quy tắc an toàn • Áo blouse. • Kính đeo bảo vệ mắt. • Giày bảo vệ kín chân. • Cột tóc gọn gàng. • Không ăn, uống trong phòng thí nghiệm. • Chấp hành các quy định đặc thù tại phòng thí nghiệm. • Khi huùt hoùa chaát loûng phaûi duøng quaû boùp cao su, khoâng ñöôïc duøng mieäng ñeà huùt hoùa chaát loûng baèng pipet Chæ daãn chung www.DaiHocThuDauMot.edu.vn QUY TAÉC AN TOAØN 16 • Khi thực hiện các thí nghiệm và phản ứng hóa học luôn luôn đeo kính bảo hộ để bảo vệ mắt. • Mang áo blouse để bảo vệ quần áo và thân thể. • Cột tóc gọn gàng tránh tiếp xúc với hóa chất, lửa và dụng cụ thí nghiệm. • Không được mang sandals và các loại giày dép hở chân vào phòng thí nghiệm. Chæ daãn chung www.DaiHocThuDauMot.edu.vn QUY TAÉC AN TOAØN 17 • Mang bao tay khi tiếp xúc trực tiếp với hóa chất hoặc khi cần thiết. • Luôn luôn đọc kỹ bài thực hành trước khi tiến hành thí nghiệm. • Không đùa giỡn và làm những điều không được chỉ định của giáo viên hoặc cán bộ hướng dẫn thí nghiệm. • Tuyệt đối không ăn, uống trong PTN. • Luôn luôn giữ PTN sạch sẽ. Chæ daãn chung www.DaiHocThuDauMot.edu.vn QUY TAÉC AN TOAØN 18 • Báo ngay cho giáo viên hoặc cán bộ hướng dẫn khi có bất kỳ tai nạn nào xảy ra. • Cần biết rõ dụng cụ, thiết bị cấp cứu ở vị trí nào. • Trong những trường hợp đặc biệt cần được trang bị bảo hộ đặc biệt. Chæ daãn chung www.DaiHocThuDauMot.edu.vn QUY TAÉC AN TOAØN 19 - Khi bò boûng nhieät: neáu bò boûng ôû möùc ñoä nheï boâi ngay dung dòch KMnO4 loaõng hay röôïu vaøo choã bò boûng, sau ñoù boâi glycerin, vaselin. Neáu bò boûng naëng ñöa 115 naïn nhaân ñeán traïm y teá gaàn nhaát. - Khi bò boûng acid: röûa choã bò boûng nhieàu laàn baèng nöôùc roài röûa baèng dung dòch NaHCO3 2%. - Khi bò boûng kieàm: röûa choã bò boûng nhieàu laàn baèng nöôùc roài röûa baèng acid acetic, acid citric, hay acid boric 1%. Xöû lyù caùc tai naïn thoâng thöôøng