www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
ThS. Phaïm Nöõ Ngoïc Haân
AN TOAØN PHOØNG THÍ NGHIEÄM
NG
(Daønh cho sinh vieân ngaønh Hoùa hoïc)
Ñaø laït 2006
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
NOÄI DUNG
An toaøn PTN goàm 3 lónh vöïc chính:
- Quaûn lyù vaø kieåm soaùt
- Trang bò cöùu chöõa vaø xöû lyù söï coá
- Kyõ thuaät
1
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
2
Tại sao phải “thực hiện an toàn”?
Muïc ñích:
- Khoâng ñeå xaûy ra söï coá, kieåm soaùt
vaø loaïi tröø nguy cô xaûy ra söï coá
- Baûo veä tính maïng vaø söùc khoûe cho
sinh vieân, kyõ thuaät vieân
- Baûo veä ñöôïc saûn phaåm, keát quaû thí
nghieäm
- Baûo veä vaø söû duïng hôïp lyù taøi saûn
cuûa PTN
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
3
Ñieåm qua caùc söï coá xaûy ra trong PTN
thì haàu nhö ñeàu thaáy raèng neáu ngöôøi
thao taùc tuaân theo ñuùng veà veä sinh an
toøan lao ñoäng, theo ñuùng caùc qui ñònh
veà löu tröõ, söû duïng vaø loaïi boû hoùa chaát
trong PTN thì raát ít coù söï coá xaûy ra, neáu
coù thì cuõng khoâng quaù nghieâm troïng.
Chính vì quaù quen thuoäc vôùi thao taùc
maø ngöôøi ta baét ñaàu maát caûnh giaùc, boû
qua moät soá quy ñònh thì söï coá xaûy ra.
Moät PTN duø coù trang bò ñaày ñuû caùc phöông tieän veà veä sinh an toaøn
lao ñoäng nhöng neáu ngöôøi thao taùc khoâng naém vöõng hoaëc khoâng
tuaân thuû trieät ñeå caùc qui ñònh thì söï coá vaãn xaûy ra.
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
1. Chaùy noå
1.1Söï kieän:
Moät NCS chöng caát benzen trong moät heä
thoáng chöng caát hoøan löu. Heä thoáng
chöng caát coù söï coá, hôi benzen thoaùt ra
trong tuû huùt, traøn ra ngoaøi vaø phaùt chaùy noå
do coù theå tieáp xuùc vôùi nguoàn tia löûa ñieän.
PTN chöùa nhieàu dung moâi neân lan truyeàn
raát nhanh.
Thieät haïi:
+ Vaät chaát: PTN bò chaùy hoaøn toaøn
+ Con ngöôøi: NCS bò boûng naëng ôû maët tay
vaø chaân
4
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
5
Traùch nhieäm:
Ñaây laø thí nghieäm ñôn giaûn maø NCS ñaõ thöïc hieän nhieàu laàn. Vì quaù
ñôn giaûn neân lô laø, khoâng chuù yù theo doõi → vi phaïm nguyeân taéc PTN
laø phaûi luoân theo doõi thí nghieäm.
PTN chöùa nhieàu hoùa chaát deã chaùy → vi phaïm quy taéc laø khoâng ñöôïc
chöùa nhieàu hoùa chaát deã chaùy caát giöõ trong PTN.
PTN khoâng coù heä thoáng chöõa chaùy töï ñoäng trong tuû huùt → tröôøng
ñaïi hoïc vi phaïm quy taéc an toaøn trong PTN
NCS vi phaïm nguyeân taéc an toaøn lao ñoäng laø khoâng coù baûo hoä lao
ñoäng ( khoâng mang gaêng tay, vaø ñeo maët naï…), laøm vieäc moät mình
trong PTN
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
1.2
Söï kieän: Moät sinh vieân chöng caát dietyl ete trong
moät bình caàu roài ra saân thö giaõn.
Heä thoáng phaùt noå, chaùy,
Thieät haïi : Tuû huùt bò phaù huûy, khoâng coù thieät haïi
veà ngöôøi.
Nguyeân nhaân: Ete coù chöùa peroxid
Traùch nhieäm cuûa ngöôøi thao taùc:
- Khoâng kieåm tra peroxid tröôùc khi chöng caát
- Khoâng theo doõi thí nghieäm, ñeå chöng caát gaàn
caïn, nhieät ñoä trong bình caàu taêng töø töø, noàng ñoä
peroxid ngaøy caøng ñaäm ñaëc → söï phaân huûy noå,
toûa nhieät vaø boác chaùy.
6
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
Bieän phaùp phoøng ngöøa:
- Ete mua ñuû ñeå söû duïng, khoâng tröõ ete daøi haïn
- Ñeå choã thoaùng maùt, traùnh boác hôi taïo aùp suaát.
- Kieåm tra peroxid, neáu coù nhieàu thì loaïi boû.
- Khoâng bao giôø chöng caát ete ñeán caïn (ñeå laïi khoaûng 10-15%)
7
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
Ñaõ coù nhieàu PTN chaùy noå do ñeå hoùa chaát
deã bay hôi (dung moâi) trong tuû laïnh
thöôøng. Hôi dung moâi gaëp tia löûa ñieän beân
trong tuû laïnh boác chaùy vaø noå. Phaûi söû
duïng tuû laïnh chuyeân bieät cho PTN , ñaëc
bieät caùc dung moâi coù ñieåm chôùp chaùy
thaáp döôùi 38oC.
Ñoái vôùi tuû laïnh thöôøng chæ coù theå chöùa
nhaát thôøi moät ít dung moâi coù ñieåm chôùp
chaùy treân 38oC.
Vieäc khoâng ñaùnh giaù heát hoaït tính cuûa
hoaù chaát cuõng coù khaû naêng daãn ñeán
nhöõng vuï chaùy noå gaây nhieàu thieät haïi
8
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
9
Söï kieän: Moät nhaân vieân thí nghieäm khi thao taùc vôùi HF laøm ñoå dd HF
70% leân ñuøi, maëc duø ñaõ röûa raát nhieàu nöôùc tröôùc khi xe cöùu thöông
chôû ñeán beänh vieän, nhöng vaãn bò töû vong.
Phoøng ngöøa: HF gaây boûng raát naëng, aên saâu vaøo thòt, caàn phaûi heát
söùc thaän troïng khi thao taùc vôùi HF.
Phaûi coù quaàn aùo baûo hoä lao ñoäng che kín mình, maët, maét, vaø caàn
phaûi coù taïi choã calcium gluc.
onat (C12H22CaO14).
Caàn löu yù vôùi nhöõng dung dòch HF loaõng, vì luùc ñaàu tieáp xuùc khoâng
caûm thaáy boûng, nhöng daàn daàn seõ bò boûng nhieàu, neân khi bò boûng
HF phaûi chöõa trò ngay.
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
Söï kieän: Moät nhaân vieân PTN bò TFA nhoû vaøi gioït
treân tay, sau ñoù bò ñau nhöùc döõ doäi
Nguyeân nhaân: TFA laø chaát deã bò thuûy phaân (trong
khoâng khí aåm) ñeå cho HF. Chính HF ñaõ gaây boûng.
Phoøng ngöøa: noùi chung caàn phaûi hieåu roõ taùc ñoäng
cuûa hoùa chaát tröôùc khi laøm vieäc vôùi noù
- Luoân luoân mang gaêng tay, ñoà baûo hoä lao ñoäng
khi laøm vieäc vôùi TFA
- Caàn coù ôû PTN canxi gluconat ñeå chöõa trò kòp thôøi.
10
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
Moät soá söï coá trong phoøng thí nghieäm
Söï kieän: Moät NCS coâ laäp phenyl azid C6H5N3
sau khi toång hôïp.
Vaøi laàn tröôùc ñoù NCS ñaõ coâ laäp thoâng thaïo
hôïp chaát naøy vôùi khoái löôïng khoaûng 0,5g. Laàn
naøy NCS ñaõ toång hôïp gaáp 20 laàn.
Khi coâ quay ñeå coâ laäp phenyl azid töø hoãn hôïp
dung moâi aceton:CH2Cl2 (50:50) trong moät
bình caàu 250ml, ñeán luùc gaàn caïn, NCS naâng
bình caàu leân töø beå nöôùc gia nhieät. Bình caàu noå
ngay.
Nguyeân nhaân: phenyl azid raát khoâng beàn
nhieät, do taùc ñoäng naâng leân bình caàu coù theà bò
xoác laøm phaân huûy hôïp chaát azid
11
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
QUY TAÉC AN TOAØN
12
• Khi tiến hành bài thực tập, bạn được
yêu cầu tuân thủ những nguyên tắc an
toàn một cách tuyệt đối. Có những rủi
ro xảy ra do các dụng cụ thí nghiệm,
nhiệt, hoá chất và các phản ứng hóa
học.
• Biết rõ các nguyên tắc sẽ giúp giữ an
toàn cho bạn và những người xung
quanh.
Hãy nắm những nguyên tắc an toàn cơ bản và hỏi
giáo viên hướng dẫn về những nguyên tắc an toàn và
những rủi ro có thể xảy ra để phòng tránh.
Nhöõng nguyeân taéc cô baûn
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
QUY TAÉC AN TOAØN
13
-Phaûi ñöôïc ñaøo taïo hoaëc höôùng daãn veà
caùc kyõ thuaät caáp cöùu vaø caùc kyõ thuaät söû
duïng caùc thieát bò an toaøn lao ñoäng.
-Phaûi hoaøn thaønh moïi coâng vieäc moät caùch
chính xaùc, ngaên naép, khoâng coù sai soùt,
khoâng ñöôïc tieán haønh dôû dang coâng vieäc.
-Chæ baét ñaàu caùc coâng vieäc khi ñaõ naém
chaéc taát caû caùc böôùc cuûa coâng vieäc.
-Tröôùc khi thöïc hieän moät thao taùc môùi laï
caàn phaûi tìm hieåu caån thaän.
-Caùc loï chöùa hoaù chaát trong PTN phaûi caàn
daùn nhaõn coù ghi ñaày ñuû teân hôïp chaát vaø
caùc kyù hieäu veà an toaøn.
Chæ daãn chung
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
QUY TAÉC AN TOAØN
14
• An toàn PTN
– Bảo hộ và quy tắc an toàn
– Hóa chất và tồn trữ và vận chuyển
hóa chất.
– Quy tắc an toàn trong vận hành máy
móc, điện.
– Chất thải phòng thí nghiệm.
– Phương án khi xảy ra tai nạn hóa
chất
Chæ daãn chung
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
QUY TAÉC AN TOAØN
15
• Bảo hộ và quy tắc an toàn
• Áo blouse.
• Kính đeo bảo vệ mắt.
• Giày bảo vệ kín chân.
• Cột tóc gọn gàng.
• Không ăn, uống trong phòng thí
nghiệm.
• Chấp hành các quy định đặc thù tại
phòng thí nghiệm.
• Khi huùt hoùa chaát loûng phaûi duøng
quaû boùp cao su, khoâng ñöôïc
duøng mieäng ñeà huùt hoùa chaát loûng
baèng pipet
Chæ daãn chung
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
QUY TAÉC AN TOAØN
16
• Khi thực hiện các thí nghiệm và phản ứng hóa
học luôn luôn đeo kính bảo hộ để bảo vệ mắt.
• Mang áo blouse để bảo vệ quần áo và thân thể.
• Cột tóc gọn gàng tránh tiếp xúc với hóa chất,
lửa và dụng cụ thí nghiệm.
• Không được mang sandals và các loại giày dép
hở chân vào phòng thí nghiệm.
Chæ daãn chung
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
QUY TAÉC AN TOAØN
17
• Mang bao tay khi tiếp xúc trực tiếp với hóa chất
hoặc khi cần thiết.
• Luôn luôn đọc kỹ bài thực hành trước khi tiến
hành thí nghiệm.
• Không đùa giỡn và làm những điều không được
chỉ định của giáo viên hoặc cán bộ hướng dẫn thí
nghiệm.
• Tuyệt đối không ăn, uống trong PTN.
• Luôn luôn giữ PTN sạch sẽ.
Chæ daãn chung
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
QUY TAÉC AN TOAØN
18
• Báo ngay cho giáo viên
hoặc cán bộ hướng dẫn
khi có bất kỳ tai nạn nào
xảy ra.
• Cần biết rõ dụng cụ, thiết
bị cấp cứu ở vị trí nào.
• Trong những trường hợp
đặc biệt cần được trang bị
bảo hộ đặc biệt.
Chæ daãn chung
www.DaiHocThuDauMot.edu.vn
QUY TAÉC AN TOAØN
19
- Khi bò boûng nhieät: neáu bò boûng ôû möùc ñoä
nheï boâi ngay dung dòch KMnO4 loaõng hay
röôïu vaøo choã bò boûng, sau ñoù boâi
glycerin, vaselin. Neáu bò boûng naëng ñöa
115
naïn nhaân ñeán traïm y teá gaàn nhaát.
- Khi bò boûng acid: röûa choã bò boûng nhieàu
laàn baèng nöôùc roài röûa baèng dung dòch
NaHCO3 2%.
- Khi bò boûng kieàm: röûa choã bò boûng nhieàu
laàn baèng nöôùc roài röûa baèng acid acetic,
acid citric, hay acid boric 1%.
Xöû lyù caùc tai naïn thoâng thöôøng
- Xem thêm -