Tài liệu 161 chuyên đề luyện thi đại học môn vật lý

www.VNMATH.com Mกc lกc Mกc lกc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Phกn1 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก DAO ĐกNG ĐIกU HÒA CกA CON LกC LÒ XO 15 Chก đก 1. Liên hก giกa lกc tác dกng, đก giãn và đก cกng cกa lò xo . . . . . . . . . . 15 1.Cho biกt lกc kéo F , đก cกng k: tìm đก giãn ∆l0, tìm l . . . . . . . . . . . . . 15 2.Cกt lò xo thành n phกn bกng nhau ( hoกc hai phกn không bกng nhau): tìm đก cกng cกa mกi phกn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Chก đก 2. Viกt phương trình dao đกng điกu hòa cกa con lกc lò xo . . . . . . . . . . 15 Chก đก 3. Chกng minh mกt hก cơ hกc dao đกng điกu hòa . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.Phương pháp đกng lกc hกc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 2.Phương pháp đกnh luกt bกo toàn năng lưกng . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Chก đก 4. Vกn dกng đกnh luกt bกo toàn cơ năng đก tìm vกn tกc . . . . . . . . . . . . 16 Chก đก 5. Tìm biกu thกc đกng năng và thก năng theo thกi gian . . . . . . . . . . . . 17 Chก đก 6. Tìm lกc tác dกng cกc đกi và cกc tiกu cกa lò xo lên giá treo hay giá đก . . 17 1.Trưกng hกp lò xo nกm ngang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 2.Trưกng hกp lò xo treo thกng đกng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 3.Chú ý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Chก đก 7. Hก hai lò xo ghép nกi tiกp: tìm đก cกng khก , tก đó suy ra chu kỳ T . . . . 18 Chก đก 8. Hก hai lò xo ghép song song: tìm đก cกng khก, tก đó suy ra chu kỳ T . . . 18 Chก đก 9. Hก hai lò xo ghép xung đกi: tìm đก cกng khก , tก đó suy ra chu kỳ T . . . 18 Chก đก 10. Con lกc liên kกt vกi ròng rกc( không khกi lưกng): chกng minh rกng hก dao đกng điกu hòa, tก đó suy ra chu kỳ T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1.Hòn bi nกi vกi lò xo bกng dây nhก vกt qua ròng rกc . . . . . . . . . . . . . . 19 2.Hòn bi nกi vกi ròng rกc di đกng, hòn bi nกi vào dây vกt qua ròng rกc . . . . 19 3.Lò xo nกi vào trกc ròng rกc di đกng, hòn bi nกi vào hai lò xo nhก dây vกt qua ròng rกc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1 Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn Chก đก 11.Lกc hกi phกc gây ra dao đกng điกu hòa không phกi là lกc đàn hกi như: lกc đกy Acximet, lกc ma sát, áp lกc thกy tกnh, áp lกc cกa chกt khí...: chกng minh hก dao đกng điกu hòa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ là lกc đกy Acximet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.F 20 ~ là lกc ma sát . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.F 20 3.Áp lกc thกy tกnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ là lกc cกa chกt khí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.F 21 20 21 Phกn2 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก DAO ĐกNG ĐIกU HÒA CกA CON LกC ĐƠN 22 Chก đก 1. Viกt phương trình dao đกng điกu hòa cกa con lกc đơn . . . . . . . . . . . 22 Chก đก 2. Xác đกnh đก biกn thiên nhก chu kỳ ∆T khi biกt đก biกn thiên nhก gia tกc trกng trưกng ∆g, đก biกn thiên chiกu dài ∆l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Chก đก 3. Xác đกnh đก biกn thiên nhก chu kỳ ∆T khi biกt nhiกt đก biกn thiên nhก ∆t; khi đưa lên đก cao h; xuกng đก sâu h so vกi mกt biกn . . . . . . . . . . . 23 1. Khi biกt nhiกt đก biกn thiên nhก ∆t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 2. Khi đưa con lกc đơn lên đก cao h so vกi mกt biกn . . . . . . . . . . . . . . . 23 3. Khi đưa con lกc đơn xuกng đก sâu h so vกi mกt biกn . . . . . . . . . . . . . 23 Chก đก 4. Con lกc đơn chกu nhiกu yกu tก กnh hưกng đก biกn thiên cกa chu kỳ: tìm điกu kiกn đก chu kỳ không đกi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 1.Điกu kiกn đก chu kỳ không đกi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 2.Ví dก:Con lกc đơn chกu กnh hưกng bกi yกu tก nhiกt đก và yกu tก đก cao . . . 24 Chก đก 5. Con lกc trong đกng hก gõ giây đưกc xem như là con lกc đơn: tìm đก nhanh hay chกm cกa đกng hก trong mกt ngày đêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ không đกi: Xác đกnh Chก đก 6. Con lกc đơn chกu tác dกng thêm bกi mกt ngoกi lกc F ′ chu kỳ dao đกng mกi T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ là lกc hút cกa nam châm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.F ~ là lกc tương tác Coulomb . . . 2.F ~ là lกc điกn trưกng . . . . . . . . 3.F ~ là lกc đกy Acsimet . . . . . . . 4.F ~ là lกc nกm ngang . . . . . . . 5.F 24 25 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Chก đก 7. Con lกc đơn treo vào mกt vกt ( như ôtô, thang máy...) đang chuyกn đกng vกi gia tกc ~a: xác đกnh chu kỳ mกi T ′ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 1.Con lกc đơn treo vào trกn cกa thang máy ( chuyกn đกng thกng đกng ) vกi gia tกc ~a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.Con lกc đơn treo vào trกn cกa xe ôtô đang chuyกn đกng ngang vกi gia tกc ~a . 27 Th.s Trกn AnhTrung 2 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn 3.Con lกc đơn treo vào trกn cกa xe ôtô đang chuyกn đกng trên mกt phกng nghiêng mกt góc α: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Chก đก 8. Xác đกnh đกng năng Eđ thก năng Et , cơ năng cกa con lกc đơn khi ก vก trí có góc lกch β . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Chก đก 9. Xác đกnh vกn tกc dài v và lกc căng dây T tกi vก trí hกp vกi phương thกng đกng mกt góc β . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 1.Vกn tกc dài v tกi C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2.Lกc căng dây T tกi C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.Hก qกa: vกn tกc và lกc căng dây cกc đกi và cกc tiกu . . . . . . . . . . . . . . 30 Chก đก 10. Xác đกnh biên đก góc α′ mกi khi gia tกc trกng trưกng thay đกi tก g sang g ′ 30 Chก đก 11. Xác đกnh chu kỳ và biên đก cกa con lกc đơn vưกng đinh (hay vกt cกn) khi đi qua vก trí cân bกng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 1.Tìm chu kỳ T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 2.Tìm biên đก mกi sau khi vưกng đinh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Chก đก 12. Xác đกnh thกi gian đก hai con lกc đơn trก lกi vก trí trùng phùng (cùng qua vก trí cân bกng, chuyกn đกng cùng chiกu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Chก đก 13. Con lกc đơn dao đกng thì bก dây đกt:khกo sát chuyกn đกng cกa hòn bi sau khi dây đกt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 1.Trưกng hกp dây đกt khi đi qua vก trí cân bกng O . . . . . . . . . . . . . . . . 31 2.Trưกng hกp dây đกt khi đi qua vก trí có li giác α . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Chก đก 14. Con lกc đơn có hòn bi va chกm đàn hกi vกi mกt vกt đang đกng yên: xác đกnh vกn tกc cกa viên bi sau va chกm? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Phกn3 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก DAO ĐกNG TกT DกN VÀ CกNG HƯกNG CƠ HกC 33 Chก đก 1. Con lกc lò xo dao đกng tกt dกn: biên đก giกm dกn theo cกp sก nhân lùi vô hกng, tìm công bกi q . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Chก đก 2. Con lกc lò đơn đกng tกt dกn: biên đก góc giกm dกn theo cกp sก nhân lùi vô hกng, tìm công bกi q. Năng lưกng cung cกp đก duy trì dao đกng . . . . . . . 33 Chก đก 3. Hก dao đกng cưกng bกc bก kích thích bกi mกt ngoกi lกc tuกn hoàn: tìm điกu kiกn đก có hiกn tưกng cกng hưกng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Phกn 4 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก Sก TRUYกN SÓNG CƠ HกC, GIAO THOA SÓNG, SÓNG DกNG, SÓNG ÂM 35 Chก đก 1. Tìm đก lกch pha giกa hai điกm cách nhau d trên mกt phương truyกn sóng? Tìm bưกc sóng khi biกt đก lกch pha và giกi hกn cกa bưกc sóng,( tกn sก, vกn tกc truyกn sóng). Viกt phương trình sóng tกi mกt điกm . . . . . . . . . . . . . . . 35 1.Tìm đก lกch pha giกa hai điกm cách nhau d trên mกt phương truyกn sóng . . 35 Th.s Trกn AnhTrung 3 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn 2.Tìm bưกc sóng khi biกt đก lกch pha và giกi hกn cกa bưกc sóng,( tกn sก, vกn tกc truyกn sóng) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 3.Viกt phương trình sóng tกi mกt điกm trên phương truyกn sóng . . . . . . . . 35 4.Vกn tกc dao đกng cกa sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Chก đก 2. Vก đก thก biกu diกn quá trình truyกn sóng theo thกi gian và theo không gian 36 1.Vก đก thก biกu diกn qúa trình truyกn sóng theo thกi gian . . . . . . . . . . . . 36 2.Vก đก thก biกu diกn qúa trình truyกn sóng theo không gian ( dกng cกa môi trưกng...) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Chก đก 3. Xác đกnh tính chกt sóng tกi mกt điกm M trên miกn giao thoa . . . . . . . 36 Chก đก 4. Viกt phương trình sóng tกi điกm M trên miกn giao thoa . . . . . . . . . . 37 Chก đก 5. Xác đกnh sก đưกng dao đกng cกc đกi và cกc tiกu trên miกn giao thoa . . . 37 Chก đก 6. Xác đกnh điกm dao đกng vกi biên đก cกc đกi ( điกm bกng) và sก điกm dao đกng vกi biên đก cกc tiกu ( điกm nút) trên đoกn S1 S2 . . . . . . . . . . . . . . 38 Chก đก 7.Tìm qũy tích nhกng điกm dao đกng cùng pha (hay ngưกc pha) vกi hai nguกn S1, S2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Chก đก 8.Viกt biกu thกc sóng dกng trên dây đàn hกi . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Chก đก 9.Điกu kiกn đก có hiกn tưกng sóng dกng, tก đó suy ra sก bกng và sก nút sóng 39 1.Hai đกu môi trưกng ( dây hay cกt không khí) là cก đกnh . . . . . . . . . . . . 39 2.Mกt đกu môi trưกng ( dây hay cกt không khí) là cก đกnh, đกu kia tก do . . . . 39 3.Hai đกu môi trưกng ( dây hay cกt không khí) là tก do . . . . . . . . . . . . . 40 Chก đก 10.Xác đกnh cưกng đก âm (I) khi biกt mกc cưกng đก âm tกi điกm. Xác đกnh công suกt cกa nguกn âm? Đก to cกa âm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 1.Xác đกnh cưกng đก âm (I) khi biกt mกc cưกng đก âm tกi điกm . . . . . . . . 40 2.Xác đกnh công suกt cกa nguกn âm tกi mกt điกm: . . . . . . . . . . . . . . . . 40 3.Đก to cกa âm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Phกn5 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก MกCH ĐIกN XOAY CHIกU KHÔNG PHÂN NHÁNH (RLC) 42 Chก đก 1. Tกo ra dòng điกn xoay chiกu bกng cách cho khung dây quay đกu trong tก trưกng, xác đกnh suกt điกn đกng cกm กng e(t)? Suy ra biกu thกc cưกng đก dòng điกn i(t) và hiกu điกn thก u(t) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Chก đก 2. Đoกn mกch RLC: cho biกt i(t) = I0 sin(ωt), viกt biกu thกc hiกu điกn thก u(t). Tìm công suกt Pmกch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Chก đก 3. Đoกn mกch RLC: cho biกt u(t) = U0 sin(ωt), viกt biกu thกc cưกng đก dòng điกn i(t). Suy ra biกu thกc uR (t)?uL(t)?uC (t)? . . . . . . . . . . . . . . 42 Th.s Trกn AnhTrung 4 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn Chก đก 4. Xác đกnh đก lกch pha giกa hai hđt tกc thกi u1 và u2 cกa hai đoกn mกch khác nhau trên cùng mกt dòng điกn xoay chiกu không phân nhánh? Cách vกn dกng? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Chก đก 5. .Đoกn mกch RLC, cho biกt U, R: tìm hก thกc L, C, ω đก: cưกng đก dòng điกn qua đoกn mกch cกc đกi, hiกu điกn thก và cưกng đก dòng điกn cùng pha, công suกt tiêu thก trên đoกn mกch đกt cกc đกi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 1.Cưกng đก dòng điกn qua đoกn mกch đกt cกc đกi . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.Hiกu điกn thก cùng pha vกi cưกng đก dòng điกn . . . . . . . . . . . . . . . . 44 3.Công suกt tiêu thก trên đoกn mกch cกc đกi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 4.Kกt luกn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Chก đก 6. .Đoกn mกch RLC, ghép thêm mกt tก C ′ :tìm C ′ đก: cưกng đก dòng điกn qua đoกn mกch cกc đกi, hiกu điกn thก và cưกng đก dòng điกn cùng pha, công suกt tiêu thก trên đoกn mกch đกt cกc đกi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Chก đก 7. .Đoกn mกch RLC: Cho biกt UR , UL , UC : tìm U và đก lกch pha ϕu/i . . . . 45 Chก đก 8.Cuกn dây (RL) mกc nกi tiกp vกi tก C: cho biกt hiกu điกn thก U1 ( cuกn dây) và UC . Tìm Umกch và ϕ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Chก đก 9. Cho mกchRLC: Biกt U, ω, tìm L, hayC, hayR đก công suกt tiêu thก trên đoกn mกch cกc đกi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 1.Tìm L hay C đก công suกt tiêu thก trên đoกn mกch cกc đกi . . . . . . . . . . 46 2.Tìm R đก công suกt tiêu thก trên đoกn mกch cกc đกi . . . . . . . . . . . . . 46 Chก đก 10. .Đoกn mกch RLC: Cho biกt U, R, f: tìm L ( hay C) đก UL (hay UC ) đกt giá trก cกc đกi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 1.Tìm L đก hiกu thก hiกu dกng ก hai đกu cuกn cกm cกc đกi . . . . . . . . . . . 47 2.Tìm C đก hiกu thก hiกu dกng ก hai đกu tก điกn cกc đกi . . . . . . . . . . . . 48 Chก đก 11. .Đoกn mกch RLC: Cho biกt U, R, L, C: tìm f ( hay ω) đก UR , UL hay UC đกt giá trก cกc đกi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 1.Tìm f ( hay ω) đก hiกu thก hiกu dกng ก hai đกu điกn trก cกc đกi . . . . . . . 49 2.Tìm f ( hay ω) đก hiกu thก hiกu dกng ก hai đกu cuกn cกm cกc đกi . . . . . . 49 3.Tìm f ( hay ω) đก hiกu thก hiกu dกng ก hai đกu tก điกn cกc đกi . . . . . . . . 49 Chก đก 12. Cho biกt đก thก i(t) và u(t), hoกc biกt giกn đก vectơ hiกu điกn thก: xác đกnh các đกc điกm cกa mกch điกn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 1.Cho biกt đก thก i(t) và u(t): tìm đก lกch pha ϕu/i . . . . . . . . . . . . . . . 50 2.Cho biกt giกn đก vectơ hiกu điกn thก: vก sơ đก đoกn mกch? Tìm Umกch . . . . 51 Chก đก 13. Tác dกng nhiกt cกa dòng điกn xoay chiกu: tính nhiกt lưกng tกa ra trên đoกn mกch? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Th.s Trกn AnhTrung 5 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn Chก đก 14. Tác dกng hóa hกc cกa dòng điกn xoay chiกu: tính điกn lưกng chuyกn qua bình điกn phân theo mกt chiกu? Tính thก tích khí Hiđrô và Oxy xuกt hiกn ก các điกn cกc? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 1.Tính điกn lưกng chuyกn qua bình điกn phân theo mกt chiกu ( trong 1 chu kỳ T , trong t) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2.Tính thก tích khí Hiđrô và Oxy xuกt hiกn ก các điกn cกc trong thกi gian t(s) . 52 Chก đก 15. Tác dกng tก cกa dòng điกn xoay chiกu và tác dกng cกa tก trưกng lên dòng điกn xoay chiกu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 1.Nam châm điกn dùng dòng điกn xoay chiกu ( tกn sก f) đกt gกn dây thép căng ngang. Xác đกnh tกn sก rung f ′ cกa dây thép . . . . . . . . . . . . . . 52 2.Dây dกn thกng căng ngang mang dòng điกn xoay chiกu đกt trong tก trưกng ~ không đกi ( vuông góc vกi dây): xác đกnh tกn sก rung có cกm กng tก B cกa dây f ′ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Phกn6 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก MÁY PHÁT ĐIกN XOAY CHIกU, BIกN THก, TRUYกN TกI ĐIกN NĂNG 53 Chก đก 1. Xác đกnh tกn sก f cกa dòng điกn xoay chiกu tกo bกi máy phát điกn xoay chiกu 1 pha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 1.Trưกng hกp roto cกa mpđ có p cกp cกc, tกn sก vòng là n . . . . . . . . . . . 53 2.Trưกng hกp biกt suกt điกn đกng xoay chiกu ( E hay Eo ) . . . . . . . . . . . . 53 Chก đก 2. Nhà máy thกy điกn: thác nưกc cao h, làm quay tuabin nưกc và roto cกa mpđ. Tìm công suกt P cกa máy phát điกn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Chก đก 3. Mกch điกn xoay chiกu ba pha mกc theo sơ đก hình Υ: tìm cưกng đก dòng trung hòa khi tกi đกi xกng? Tính hiกu điกn thก Ud ( theo Up )? Tính Pt (các tกi) 53 Chก đก 4. Máy biกn thก: cho U1 , I1: tìm U2, I2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 1.Trưกng hกp các điกn trก cกa cuกn sơ cกp và thก cกp bกng 0, cuกn thก cกp hก 54 2.Trưกng hกp các điกn trก cกa cuกn sơ cกp và thก cกp bกng 0, cuกn thก cกp có tกi 54 3.Trưกng hกp các điกn trก cกa cuกn sơ cกp và thก cกp khác 0: . . . . . . . . . 55 Chก đก 5.Truyกn tกi điกn năng trên dây dกn: xác đกnh các đกi lưกng trong quá trình truyกn tกi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Chก đก 6.Xác đกnh hiกu suกt truyกn tกi điกn năng trên dây? . . . . . . . . . . . . . . 55 Phกn7 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก DAO ĐกNG ĐIกN Tก DO TRONG MกCH LC 57 Chก đก 1. Dao đกng điกn tก do trong mกch LC: viกt biกu thกc q(t)? Suy ra cưกng đก dòng điกn i(t)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Chก đก 2. Dao đกng điกn tก do trong mกch LC, biกt uC = U0 sin ωt, tìm q(t)? Suy ra i(t)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Th.s Trกn AnhTrung 6 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn Chก đก 3. Cách áp dกng đกnh luกt bกo toàn năng lưกng trong mกch dao đกng LC . . 58 1.Biกt Q0 ( hay U0 ) tìm biên đก I0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 2.Biกt Q0 ( hay U0 )và q ( hay u), tìm i lúc đó . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Chก đก 4. Dao đกng điกn tก do trong mกch LC, biกt Q0 và I0:tìm chu kỳ dao đกng riêng cกa mกch LC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Chก đก 5. Mกch LC ก lกi vào cกa máy thu vô tuyกn điกn bกt sóng điกn tก có tกn sก f (hay bưกc sóng λ).Tìm L( hay C) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 1.Biกt f( sóng) tìm L và C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.Biกt λ( sóng) tìm L và C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Chก đก 6. Mกch LC ก lกi vào cกa máy thu vô tuyกn có tก điกn có điกn dung biกn thiên Cmax ÷ Cmin tương กng góc xoay biกn thiên 00 ÷ 1800 : xác đกnh góc xoay ∆α đก thu đưกc bกc xก có bưกc sóng λ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Chก đก 7. Mกch LC ก lกi vào cกa máy thu vô tuyกn có tก xoay biกn thiên Cmax ÷ Cmin : tìm dกi bưกc sóng hay dกi tกn sก mà máy thu đưกc? . . . . . . . . . . . 60 Phกn8 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก PHกN Xก ÁNH SÁNG CกA GƯƠNG PHกNG VÀ GƯƠNG CกU 61 Chก đก 1. Cách vก tia phกn xก trên gương phกng กng vกi mกt tia tกi đã cho ? . . . . 61 Chก đก 2. Cách nhกn biกt tính chกt "thกt - กo" cกa vกt hay กnh( dกa vào các chùm sáng) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Chก đก 3. Gương phกng quay mกt góc α (quanh trกc vuông góc mกt phกng tกi): tìm góc quay cกa tia phกn xก? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 1.Cho tia tกi cก đกnh, xác đกnh chiกu quay cกa tia phกn xก . . . . . . . . . . . . 61 2.Cho biกt SI = R, xác đกnh quãng đưกng đi cกa กnh S ′ . . . . . . . . . . . . 61 3.Gương quay đกu vกi vกn tกc góc ω: tìm vกn tกc dài cกa กnh . . . . . . . . . . 62 Chก đก 4. Xác đกnh กnh tกo bกi mกt hก gương có mกt phกn xก hưกng vào nhau . . . 62 Chก đก 5. Cách vกn dกng công thกc cกa gương cกu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 1.Cho biกt d và AB: tìm d′ và đก cao กnh A′ B ′ . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 2.Cho biกt d′ và A′B ′: tìm d và đก cao vกt AB . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.Cho biกt vก trí vกt d và กnh d′ xác đกnh tiêu cก f . . . . . . . . . . . . . . . 63 4.Chú ý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Chก đก 6. Tìm chiกu và đก dกi cกa màn กnh khi biกt chiกu và đก dกi cกa vกt. Hก qกa? 64 1.Tìm chiกu và đก dกi cกa màn กnh khi biกt chiกu và đก dกi cกa vกt . . . . . . 64 2.Hก qกa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Chก đก 7. Cho biกt tiêu cก f và mกt điกu kiกn nào đó vก กnh, vกt: xác đกnh vก trí vกt dvà vก trí กnh d′ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Th.s Trกn AnhTrung 7 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn 1.Cho biกt đก phóng đกi k và f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 2.Cho biกt khoกng cách l = AA′ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Chก đก 8. Xác đกnh thก trưกng cกa gương ( gương cกu lกi hay gương phกng) . . . . . 65 Chก đก 9. Gương cกu lõm dùng trong đèn chiกu: tìm hก thกc liên hก giกa vกt sáng tròn trên màn ( chกn chùm tia phกn xก) và kích thưกc cกa mกt gương . . . . . . 65 Chก đก 10. Xác đกnh กnh cกa vกt tกo bกi hก "gương cกu - gương phกng" . . . . . . . 65 1.Trưกng hกp gương phกng vuông góc vกi trกc chính . . . . . . . . . . . . . . 66 2.Trưกng hกp gương phกng nghiêng mกt góc 450 so vกi trกc chính . . . . . . . 66 Chก đก 11. Xác đกnh กnh cกa vกt tกo bกi hก "gương cกu - gương cกu" . . . . . . . . 66 Chก đก 12. Xác đกnh กnh cกa vกt AB ก xa vô cùng tกo bกi gương cกu lõm . . . . . 67 Phกn9 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก KHÚC Xก ÁNH SÁNG, LƯกNG CHกT PHกNG ( LCP), BกNG MกT SONG SONG (BMSS), LĂNG KÍNH (LK) 69 Chก đก 1. Khกo sát đưกng truyกn cกa tia sáng đơn sกc khi đi tก môi trưกng chiกt quang kém sang môi trưกng chiกt quang hơn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Chก đก 2. Khกo sát đưกng truyกn cกa tia sáng đơn sกc khi đi tก môi trưกng chiกt quang hơn sang môi trưกng chiกt quang kém? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Chก đก 3. Cách vก tia khúc xก ( กng vกi tia tกi đã cho) qua mกt phกng phân cách giกa hai môi trưกng bกng phương pháp hình hกc? . . . . . . . . . . . . . . . . 70 1.Cách vก tia khúc xก . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 2.Cách vก tia tกi giกi hกn toàn phกn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Chก đก 4. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua LCP ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Chก đก 5. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua BMSS ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 1.Đก dกi กnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 2.Đก dกi ngang cกa tia sáng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Chก đก 6. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua hก LCP- gương phกng ? . . . . . . . . . . 71 1.Vกt A - LCP - Gương phกng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 2.Vกt A nกm giกa LCP- Gương phกng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Chก đก 7. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua hก LCP- gương cกu ? . . . . . . . . . . . . 72 Chก đก 8. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua hก nhiกu BMSS ghép sát nhau? . . . . . . 72 Chก đก 9. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua hก nhiกu BMSS - gương phกng ghép song song? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 1.Vกt S - BMSS - Gương phกng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 2.Vกt S nกm giกa BMSS - Gương phกng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Chก đก 10. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua hก nhiกu BMSS - gương cกu? . . . . . . . 73 Th.s Trกn AnhTrung 8 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn Chก đก 11. Cho lăng kính (A,n) và góc tกi i1 cกa chùm sáng: xác đกnh góc lกch D? . 74 Chก đก 12. Cho lăng kính (A,n) xác đกnh i1 đก D = min? . . . . . . . . . . . . . . 74 1.Cho A,n: xác đกnh i1 đก D = min,Dmin ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 2.Cho Avà Dmin : xác đกnh n? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 3.Chú ý: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Chก đก 13. Xác đกnh điกu kiกn đก có tia ló ra khกi LK? . . . . . . . . . . . . . . . 75 1.Điกu kiกn vก góc chiกc quang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 1.Điกu kiกn vก góc tกi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Phกn10 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก THกU KÍNH VÀ Hก QUANG HกC ĐกNG TRกC VกI THกU KÍNH 76 Chก đก 1. Xác đกnh loกi thกu kính ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 1.Căn cก vào sก liên hก vก tính chกt, vก trí, đก lกn giกa vกt - กnh . . . . . . . . 76 2.Căn cก vào đưกng truyกn cกa tia sáng qua thกu kính . . . . . . . . . . . . . . 76 3.Căn cก vào công thกc cกa thกu kính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Chก đก 2. Xác đกnh đก tก cกa thกu kính khi biกt tiêu cก, hay chiกc suกt cกa môi trưกng làm thกu kính và bán kính cกa các mกt cong. . . . . . . . . . . . . . . . 76 1.Khi biกt tiêu cก f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 2.Khi biกt chiกc suกt cกa môi trưกng làm thกu kính và bán kính cกa các mกt cong 76 Chก đก 3. Cho biกt tiêu cก f và mกt điกu kiกn nào đó vก กnh, vกt: xác đกnh vก trí vกt d và vก trí กnh d′ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 1.Cho biกt đก phóng đกi k và f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 2.Cho biกt khoกng cách l = AA′ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Chก đก 4. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt AB ก xa vô cกc . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Chก đก 5. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt AB ก xa vô cกc . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 1.Cho biกt khoกng cách "vกt - กnh" L, xác đกnh hai vก trí đกt thกu kính . . . . . 78 2.Cho biกt khoกng cách "vกt - กnh" L, và khoกng cách giกa hai vก trí, tìm f . . 78 Chก đก 6. Vกt hay thกu kính di chuyกn, tìm chiกu di chuyกn cกa กnh . . . . . . . . . 78 1.Thกu kính (O) cก đกnh: dกi vกt gกn ( hay xa) thกu kính, tìm chiกu chuyกn dกi cกa กnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 2.Vกt AB cก đกnh, cho กnh A′ B ′ trên màn, dกi thกu kính hกi tก, tìm chiกu chuyกn dกi cกa màn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Chก đก 8. Liên hก giกa kích thưกc vกt sáng tròn trên màn( chกn chùm ló) và kích thưกc cกa mกt thกu kính. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Chก đก 9. Hก nhiกu thกu kính mกng ghép đกng trกc vกi nhau, tìm tiêu cก cกa hก. . . 79 Th.s Trกn AnhTrung 9 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn Chก đก 10. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua hก " thกu kính- LCP". . . . . . . . . . . . 79 1.Trưกng hกp: AB - TK - LCP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 2.Trưกng hกp: AB - LCP - TK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Chก đก 11. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua hก " thกu kính- BMSS". . . . . . . . . . . 80 1.Trưกng hกp: AB - TK - BMSS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 2.Trưกng hกp: AB - LCP - TK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Chก đก 12. Xác đกnh กnh cกa mกt vกt qua hก hai thกu kính ghép đกng trกc. . . . . . 81 Chก đก 13. Hai thกu kính đกng trกc tách rกi nhau: xác đกnh giกi hกn cกa a = O1 O2 ( hoกc d1 = O1 A) đก กnh A2B2 nghiกm đúng mกt điกu kiกn nào đó ( như กnh thกt, กnh กo, cùng chกu hay ngưกc chiกu vกi vกt AB). . . . . . . . . . . . . . . 82 1.Trưกng hกp A2B2 là thกt ( hay กo ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 2.Trưกng hกp A2 B2 cùng chiกu hay ngưกc chiกu vกi vกt . . . . . . . . . . . . 82 Chก đก 14. Hai thกu kính đกng trกc tách rกi nhau: xác đกnh khoกng cách a = O1 O2 đก กnh cuกi cùng không phก thuกc vào vก trí vกt AB. . . . . . . . . . . . . . . 82 Chก đก 15. Xác đกnh กnh cกa vกt cho bกi hก "thกu kính - gương phกng". . . . . . . . 83 1.Trưกng hกp gương phกng vuông góc vกi trกc chính . . . . . . . . . . . . . . 83 2.Trưกng hกp gương phกng nghiêng mกt góc 450 so vกi trกc chính . . . . . . . 83 3.Trưกng hกp gương phกng ghép xác thกu kính ( hay thกu kính mก bกc) . . . . 84 4.Trưกng hกp vกt AB đกt trong khoกng giกa thกu kính và gương phกng . . . . 84 Chก đก 16. Xác đกnh กnh cกa vกt cho bกi hก "thกu kính - gương cกu". . . . . . . . . 84 1.Trưกng hกp vกt AB đกt trưกc hก " thกu kính- gương cกu" . . . . . . . . . . . 85 2.Trưกng hกp hก "thกu kính- gương cกu" ghép sát nhau . . . . . . . . . . . . . 85 3.Trưกng hกp vกt AB đกt giกa thกu kính và gương cกu: . . . . . . . . . . . . . 85 Phกn11 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก MกT VÀ CÁC DกNG Cก QUANG HกC Bก TRก CHO MกT 89 Chก đก 1. Máy กnh: cho biกt giกi hกn khoกng đกt phim, tìm giกi hกn đกt vกt? . . . . 89 Chก đก 2. Máy กnh chกp กnh cกa mกt vกt chuyกn đกng vuông góc vกi trกc chính. Tính khoกng thกi gian tกi đa mก cกa sกp cกa กng kính đก กnh không bก nhoè. . 89 Chก đก 3. Mกt cกn thก: xác đกnh đก tก cกa kính chกa mกt? Tìm điกm cกc cกn mกi ξc khi đeo kính chกa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Chก đก 4. Mกt viกn thก: xác đกnh đก tก cกa kính chกa mกt? Tìm điกm cกc cกn mกi ξc khi đeo kính chกa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Chก đก 5. Kính lúp: xác đกnh phกm vi ngกm chกng và đก bกi giác. Xác đกnh kích thưกc nhก nhกt cกa vกt ABmin mà mกt phân biกt đưกc qua kính lúp . . . . . . 90 1.Xác đกnh phกm vi ngกm chกng cกa kính lúp . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Th.s Trกn AnhTrung 10 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn 2.Xác đกnh đก bกi giác cกa kính lúp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 3.Xác đกnh kích thưกc nhก nhกt cกa vกt ABmin mà mกt phân biกt đưกc qua kính lúp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Chก đก 6. Kính hiกn vi: xác đกnh phกm vi ngกm chกng và đก bกi giác. Xác đกnh kích thưกc nhก nhกt cกa vกt ABmin mà mกt phân biกt đưกc qua kính hiกn vi . . . . 92 1.Xác đกnh phกm vi ngกm chกng cกa kính hiกn vi . . . . . . . . . . . . . . . . 92 2.Xác đกnh đก bกi giác cกa kính hiกn vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3.Xác đกnh kích thưกc nhก nhกt cกa vกt ABmin mà mกt phân biกt đưกc qua kính hiกn vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Chก đก 7. Kính thiên văn: xác đกnh phกm vi ngกm chกng và đก bกi giác? . . . . . . 94 1.Xác đกnh phกm vi ngกm chกng cกa kính thiên văn . . . . . . . . . . . . . . . 94 2.Xác đกnh đก bกi giác cกa kính thiên văn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Phกn12 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก HIกN TƯกNG TÁN SกC ÁNH SÁNG 95 Chก đก 1. Sก tán sกc chùm sáng trกng qua mกt phân cách giกa hai môi trưกng: khกo sát chùm khúc xก? Tính góc lกch bกi hai tia khúc xก đơn sกc? . . . . . . . . . 95 Chก đก 2. Chùm sáng trกng qua LK: khกo sát chùm tia ló? . . . . . . . . . . . . . . 95 Chก đก 3. Xác đกnh góc hกp bกi hai tia ló ( đก , tím)cกa chùm cกu vกng ra khกi LK. Tính bก rกng quang phก trên màn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Chก đก 4. Chùm tia tกi song song có bก rกng a chกa hai bกt xก truyกn qua BMSS: khกo sát chùm tia ló? Tính bก rกng cกc đกi amax đก hai chùm tia ló tách rกi nhau? 95 Phกn13 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก GIAO THOA SÓNG ÁNH SÁNG 97 Chก đก 1. Xác đกnh bưกc sóng λ khi biกt khoกng vân i, a,, D . . . . . . . . . . . . 97 Chก đก 2. Xác đกnh tính chกt sáng (tกi) và tìm bกc giao thoa กng vกi mกi điกm trên màn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Chก đก 3. Tìm sก vân sáng và vân tกi quang sát đưกc trên miกn giao thoa . . . . . . 97 Chก đก 4. Trưกng hกp nguกn phát hai ánh sáng đơn sกc. Tìm vก trí trên màn ก đó có sก trùng nhau cกa hai vân sáng thuกc hai hก đơn sกc? . . . . . . . . . . . . . . 98 Chก đก 5. Trưกng hกp giao thoa ánh sáng trกng: tìm đก rกng quang phก, xác đกnh ánh sáng cho vân tกi ( sáng) tกi mกt điกm (xM ) ? . . . . . . . . . . . . . . . . 98 1.Xác đกnh đก rกng quang phก . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 2.Xác đกnh ánh sáng cho vân tกi ( sáng) tกi mกt điกm (xM ) . . . . . . . . . . . 98 Chก đก 6. Thí nghiกm giao thoa vกi ánh sáng thกc hiกn trong môi trưกng có chiกc suกt n > 1. Tìm khoกng vân mกi i′ ? Hก vân thay đกi thก nào? . . . . . . . . . 98 Chก đก 7. Thí nghiกm Young: đกt bกn mกt song song (e,n) trưกc khe S1 ( hoกc S2 ). Tìm chiกu và đก dกch chuyกn cกa hก vân trung tâm. . . . . . . . . . . . . . . . 98 Th.s Trกn AnhTrung 11 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn Chก đก 8. Thí nghiกm Young: Khi nguกn sáng di chuyกn mกt đoกn y = SS ′ . Tìm chiกu, đก chuyกn dกi cกa hก vân( vân trung tâm)? . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Chก đก 9.Nguกn sáng S chuyกn đกng vกi vân tกc ~v theo phương song song vกi S1S2 : tìm tกn sก suกt hiกn vân sáng tกi vân trung tâm O? . . . . . . . . . . . . . . . 99 Chก đก 10.Tìm khoกng cách a = S1 S2 và bก rกng miกn giao thoa trên mกt sก dกng cก giao thoa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 1.Khe Young . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 2.Lưกng lăng kính Frexnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3.Hai nกa thกu kính Billet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.Gương Frexnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Phกn14 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก TIA RƠNGHEN 101 Chก đก 1. Tia Rơnghen: Cho biกt vกn tกc v cกa electron đกp vào đกi catot: tìm UAK 101 Chก đก 2. Tia Rơnghen: Cho biกt vกn tกc v cกa electron đกp vào đกi catot hoกt UAK : tìm tกn sก cกc đกi Fmax hay bưกc sóng λmin ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Chก đก 3. Tính lưu lưกng dòng nưกc làm nguกi đกi catot cกa กng Rơnghen: . . . . . 101 Phกn15 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก HIกN TƯกNG QUANG ĐIกN 103 Chก đก 1. Cho biกt giกi hกn quang điกn (λ0 ). Tìm công thoát A ( theo đơn vก eV )? . 103 Chก đก 2. Cho biกt hiกu điกn thก hãm Uh . Tìm đกng năng ban đกu cกc đกi (Eđmax) hay vกn tกc ban đกu cกc đกi( v0max), hay tìm công thoát A? . . . . . . . . . . . 103 1.Cho Uh : tìm Eđmax hay v0max . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 2.Cho Uh và λ (kích thích): tìm công thoát A: . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Chก đก 3. Cho biกt v0max cกa electron quang điกn và λ( kích thích): tìm giกi hกn quang điกn λ0 ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Chก đก 4. Cho biกt công thoát A (hay giกi hกn quang điกn λ0 ) và λ( kích thích): Tìm v0max ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Chก đก 5. Cho biกt UAK và v0max. Tính vกn tกc cกa electron khi tกi Anกt ? . . . . . 104 Chก đก 6. Cho biกt v0max và A.Tìm điกu kiกn cกa hiกu điกn thก UAK đก không có dòng quang điกn (I = 0) hoกc không có mกt electron nào tกi Anกt? . . . . . . 104 Chก đก 7. Cho biกt cưกng đก dòng quang điกn bกo hoà (Ibh ) và công suกt cกa nguกn sáng. Tính hiกu suกt lưกng tก? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Chก đก 8. Chiกu mกt chùm sáng kích thích có bưกc sóng λ vào mกt qกa cกu cô lกp vก điกn. Xác đกnh điกn thก cกc đกi cกa qกa cกu. Nกi quก cกu vกi mกt điกn trก R sau đó nกi đกt. Xác đกnh cưกng đก dòng qua R. . . . . . . . . . . . . . . . . 105 1.Chiกu mกt chùm sáng kích thích có bưกc sóng λ vào mกt qกa cกu cô lกp vก điกn. Xác đกnh điกn thก cกc đกi cกa qกa cกu: . . . . . . . . . . . . . . 105 Th.s Trกn AnhTrung 12 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn 2.Nกi quก cกu vกi mกt điกn trก R sau đó nกi đกt. Xác đกnh cưกng đก dòng qua R: 105 Chก đก 9. Cho λ kích thích, điกn trưกng cกn Ec và bưกc sóng giกi hกn λ0 : tìm đoกn đưกng đi tกi đa mà electron đi đưกc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Chก đก 10. Cho λ kích thích, bưกc sóng giกi hกn λ0 và UAK : Tìm bán kính lกn nhกt cกa vòng tròn trên mกt Anกt mà các electron tก Katกt đกp vào? . . . . . . . . . 105 Chก đก 11. Cho λ kích thích, bưกc sóng giกi hกn λ0 , electron quang điกn bay ra ~ Khกo sát chuyกn đกng cกa electron ?106 theo phương vuông góc vกi điกn trưกng (E). Chก đก 12. Cho λ kích thích, bưกc sóng giกi hกn λ0 , electron quang điกn bay ra ~ Khกo sát chuyกn theo phương vuông góc vกi cกm กng tก cกa trก trưกng đกu (B). đกng cกa electron ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Phกn16 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก MกU NGUYÊN Tก HIĐRÔ THEO BO 108 Chก đก 1. Xác đกnh vกn tกc và tกn sก f cกa electron ก trกng thái dกng thก n cกa nguyên tก Hiđrô? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Chก đก 2. Xác đกnh bưกc sóng cกa photon do nguyên tก Hiđrô phát ra khi nguyên tก ก trกng thái dกng có mกc năng lưกng Em sang En ( < Em )? . . . . . . . . . . 108 Chก đก 3. Tìm bưกc sóng cกa các vกch quang phก khi biกt các bưกc sóng cกa các vกch lân cกn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Chก đก 4. Xác đกnh bưกc sóng cกc đกi (λmax ) và cกc tiกu (λmin ) cกa các dãy Lyman, Banme, Pasen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Chก đก 5. Xác đกnh qũy đกo dกng mกi cกa electron khi nguyên tก nhกn năng lưกng kích thích ε = hf? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Chก đก 6. Tìm năng lưกng đก bกc electron ra khกi nguyên tก khi nó đang ก qũy đกo K ( กng vกi năng lưกng E1 )? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Phกn17 . PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก PHÓNG Xก VÀ PHกN กNG HกT NHÂN 110 Chก đก 1. Chกt phóng xก A Z X có sก khกi A: tìm sก nguyên tก ( hกt) có trong m(g) hกt nhân đó? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Chก đก 2. Tìm sก nguyên tก N ( hay khกi lưกng m) còn lกi, mกt đi cกa chกt phóng xก sau thกi gian t? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Chก đก 3. Tính khกi lưกng cกa chกt phóng xก khi biกt đก phóng xก H? . . . . . . . 110 Chก đก 4. Xác đกnh tuกi cกa mกu vกt cก có nguกn gกc là thกc vกt? . . . . . . . . . 110 Chก đก 5. Xác đกnh tuกi cกa mกu vกt cก có nguกn gกc là khoáng chกt? . . . . . . . 111 Chก đก 6. Xác đกnh năng lưกng liên kกt hกt nhân( năng lưกng tกa ra khi phân rã mกt hกt nhân)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Chก đก 7. Xác đกnh năng lưกng tกa ra khi phân rã m(g) hกt nhân A Z X? . . . . . . . 111 Chก đก 8. Xác đกnh năng lưกng tกa ( hay thu vào ) cกa phกn กng hกt nhân? . . . . . 111 Th.s Trกn AnhTrung 13 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn Chก đก 9. Xác đกnh năng lưกng tกa khi tกng hกp m(g) hกt nhân nhก(tก các hกt nhân nhก hơn)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Chก đก 10. Cách vกn dกng đกnh luกt bกo toàn đกng lưกng, năng lưกng? . . . . . . . 112 1.Cách vกn dกng đกnh luกt bกo toàn đกng lưกng: . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 2.Cách vกn dกng đกnh luกt bกo toàn năng lưกng: . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Chก đก 11. Xác đกnh khกi lưกng riêng cกa mกt hกt nhân nguyên tก. Mกt đก điกn tích cกa hกt nhân nguyên tก ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Th.s Trกn AnhTrung 14 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 Trưกng THPT - Phong Điกn www.VNMATH.com PHกN 1 PHƯƠNG PHÁP GIกI TOÁN Vก DAO ĐกNG ĐIกU HÒA CกA CON LกC LÒ XO CHก Đก 1.Liên hก giกa lกc tác dกng, đก giãn và đก cกng cกa lò xo: Phương pháp: 1.Cho biกt lกc kéo F , đก cกng k: tìm đก giãn ∆l0, tìm l: ~ +F ~0 = 0 hayF = k∆l0 hay ∆l0 = F +Điกu kiกn cân bกng: F k mg +Nกu F = P = mg thì ∆l0 = k +Tìm l: l = l0 + ∆l0, lmax = l0 + ∆l0 + A; lmin = l0 + ∆l0 − A Chú ý: Lกc đàn hกi tกi mกi điกm trên lò xo là như nhau, do đó lò xo giãn đกu. 2.Cกt lò xo thành n phกn bกng nhau ( hoกc hai phกn không bกng nhau): tìm đก cกng cกa mกi phกn? Áp dกng công thกc Young: k = E S l l0 k = = n → k = nk0 . k0 l k1 l0 k2 l0 b. Cกt lò xo thành hai phกn không bกng nhau: = và = k0 l1 k0 l2 a. Cกt lò xo thành n phกn bกng nhau (cùng k): CHก Đก 2.Viกt phương trình dao đกng điกu hòa cกa con lกc lò xo: Phương pháp: Phương trình li đก và vกn tกc cกa dao đกng điกu hòa: ( x = Asin(ωt + ϕ) (cm) v = ωAcos(ωt + ϕ) (cm/s) •Tìm ω: + Khi biกt k, m: áp dกng: ω = + Khi biกt T hay f: ω = r k m 2π = 2πf T • Tìm A: + Khi biกt chiกu dài qũy đกo: d = BB ′ = 2A → A = + Khi biกt x1 , v1: A = Th.s Trกn AnhTrung r x21 + d 2 v12 ω2 15 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 Trưกng THPT - Phong Điกn www.VNMATH.com + Khi biกt chiกu dài lmax , lmin cกa lò xo: A = lmax − lmin . 2 1 + Khi biกt năng lưกng cกa dao đกng điกu hòa: E = kA2 → A = 2 r 2E k •Tìm ϕ: Dกa vào điกu kiกn ban đกu: khi t0 = 0 ↔ x = x0 = A sin ϕ → sin ϕ = x0 A •Tìm A và ϕ cùng mกt lúc:Dกa vào điกu kiกn ban đกu: ( x = x0 t0 = 0 ↔ v = v0 ↔ ( x0 = v0 = Asinϕ ↔ ωAcosϕ ( A ϕ Chú ý:Nกu biกt sก dao đกng n trong thกi gian t, chu kỳ: T = t n CHก Đก 3.Chกng minh mกt hก cơ hกc dao đกng điกu hòa: Phương pháp: Cách 1: Phương pháp đกng lกc hกc 1.Xác đกnh lกc tác dกng vào hก ก vก trí cân bกng: P ~0k = 0. F ~ và x 2.Xét vกt ก vก trí bกt kì ( li đก x), tìm hก thกc liên hก giกa F ~ , đưa vก dกng đกi sก: F = −kx ( k là hกng sก tก lก, F là lกc hกi phกc. 3.Áp dกng đกnh luกt II Newton: F = ma ⇔ −kx = mx”, đưa vก dกng phương trinh: x” + ω 2 x = 0. Nghiกm cกa phương trình vi phân có dกng: x = Asin(ωt + ϕ). Tก đó, chกng tก rกng vกt dao đกng điกu hòa theo thกi gian. Cách 2: Phương pháp đกnh luกt bกo toàn năng lưกng 1.Viกt biกu thกc đกng năng Eđ ( theo v) và thก năng Et ( theo x), tก đó suy ra biกu thกc cơ năng: 1 1 E = Eđ + Et = mv 2 + kx2 = const 2 2 (∗) 2.Đกo hàm hai vก (∗) theo thกi gian: (const)′ = 0; (v 2 )′ = 2v.v ′ = 2v.x”; (x2)′ = 2x.x′ = 2x.v. 3.Tก (∗) ta suy ra đưกc phương trình:x” + ω 2 x = 0. Nghiกm cกa phương trình vi phân có dกng: x = Asin(ωt + ϕ). Tก đó, chกng tก rกng vกt dao đกng điกu hòa theo thกi gian. CHก Đก 4.Vกn dกng đกnh luกt bกo toàn cơ năng đก tìm vกn tกc: Phương pháp: Đกnh luกt bกo toàn cơ năng: 1 1 1 E = Eđ + Et = mv 2 + kx2 = kA2 = Eđmax = Etmax 2 2 2 Tก (∗) ta đưกc: v = Th.s Trกn AnhTrung r k 2 (A − x2 ) hay v0max = A m 16 r (∗) k m Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn CHก Đก 5.Tìm biกu thกc đกng năng và thก năng theo thกi gian: Phương pháp: 1 1 Thก năng: Et = kx2 = kA2 sin2(ωt + ϕ) 2 2 1 1 Đกng năng: Eđ = mv 2 = kA2cos2 (ωt + ϕ) 2 2 2π t Chú ý:Ta có: ωt = T CHก Đก 6.Tìm lกc tác dกng cกc đกi và cกc tiกu cกa lò xo lên giá treo hay giá đก: Phương pháp: Lกc tác dกng cกa lò xo lên giá treo hay giá đก chính là lกc đàn hกi. 1.Trưกng hกp lò xo nกm ngang: ~ = 0, do đó lกc cกa lò xo tác dกng vào giá đก Điกu kiกn cân bกng: P~ + N chính là lกc đàn hกi.Lกc đàn hกi: F = k∆l = k|x|. ก vก trí cân bกng: lò xo không bก biกn dกng: ∆l = 0 → Fmin = 0. ก vก trí biên: lò xo bก biกn dกng cกc đกi: x = ±A → Fmax = kA. 2.Trưกng hกp lò xo treo thกng đกng: ~0 = 0, Điกu kiกn cân bกng: P~ + F mg . đก giกn tกnh cกa lò xo: ∆l0 = k Lกc đàn hกi ก vก trí bกt kì: F = k(∆l0 + x) (*). Lกc đàn gกi cกc đกi( khi qกa nกng ก biên dưกi): x = +A → Fmax = k(∆l0 + A) Lกc đàn hกi cกc tiกu: Trưกng hกp A < ∆l0: thì F = min khi x = −A: Fmin = k(∆l0 − A) Trưกng hกp A > ∆l0: thì F = min khi x = ∆l0 (lò xo không biกn dกng): Fmin = 0 3.Chú ý: *Lกc đàn hกi phก thuกc thกi gian: thay x = A sin(ωt + ϕ) vào (*) ta đưกc: F = mg + kA sin(ωt + ϕ) Đก thก: Th.s Trกn AnhTrung 17 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 Trưกng THPT - Phong Điกn www.VNMATH.com CHก Đก 7.Hก hai lò xo ghép nกi tiกp: tìm đก cกng khก , tก đó suy ra chu kỳ T : Phương pháp: •ก vก trí cân bกng: ~ =0 + Đกi vกi hก nกm ngang: P~ + N ~ + Đกi vกi hก thกng đกng: P + F~0 = 0 •ก vก trí bกt kì( OM = x): F k1 F Lò xo L2 giãn đoกn x2: F = −k2 x2 → x2 = − k2 Lò xo L1 giãn đoกn x1: F = −k1 x1 → x1 = − Hก lò xo giãn đoกn x: F = −khก x → x = − F khก 1 1 1 = + Ta có :x = x1 + x2 , vกy: , chu kỳ: T = 2π khก k1 k2 r m khก CHก Đก 8.Hก hai lò xo ghép song song: tìm đก cกng khก , tก đó suy ra chu kỳ T : Phương pháp: •ก vก trí cân bกng: ~ =0 + Đกi vกi hก nกm ngang: P~ + N + Đกi vกi hก thกng đกng: P~ + F~01 + F~02 = 0 •ก vก trí bกt kì( OM = x): Lò xo L1 giãn đoกn x: F1 = −k1 x Lò xo L2 giãn đoกn x: F2 = −k2 x Hก lò xo giãn đoกn x: Fhก = −khกx Ta có :F = F1 + F2, vกy: khก = k1 + k2 , chu kỳ: T = 2π r m khก CHก Đก 9.Hก hai lò xo ghép xung đกi: tìm đก cกng khก , tก đó suy ra chu kỳ T : Phương pháp: •ก vก trí cân bกng: ~ =0 + Đกi vกi hก nกm ngang: P~ + N + Đกi vกi hก thกng đกng: P~ + F~01 + F~02 = 0 •ก vก trí bกt kì( OM = x): Lò xo L1 giãn đoกn x: F1 = −k1 x Lò xo L2 nén đoกn x: F2 = −k2 x Hก lò xo biกn dกng x: Fhก = −khกx Ta có :F = F1 + F2, vกy: khก = k1 + k2 , chu kỳ: T = 2π r m khก CHก Đก 10.Con lกc liên kกt vกi ròng rกc( không khกi lưกng): chกng minh rกng hก Th.s Trกn AnhTrung 18 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn dao đกng điกu hòa, tก đó suy ra chu kỳ T : Phương pháp: Dกng 1.Hòn bi nกi vกi lò xo bกng dây nhก vกt qua ròng rกc: 1 1 Áp dกng đกnh luกt bกo toàn cơ năng:E = Eđ + Et = mv 2 + kx2 = const 2 2 1 1 Đกo hàm hai vก theo thกi gian: m2vv ′ + k2xx′ = 0. 2 2 r k , ta suy ra đưกc phương trình:x” + ω 2 x = 0. Đกt: ω = m Nghiกm cกa phương trình vi phân có dกng: x = Asin(ωt + ϕ). Tก đó, chกng tก rกng vกt dao đกng điกu hòa theo thกi 2π gian.Chu kỳ: T = ω Dกng 2.Hòn bi nกi vกi ròng rกc di đกng, hòn bi nกi vào dây vกt qua ròng rกc: Khi vกt nกng dกch chuyกn mกt đoกn x thì lò xo biกn dกng mกt đoกn x2 . 2T0 2mg F0 = = . k k k Cách 1: ก vก trí bกt kỳ( li đก x): ngoài các lกc cân bกng, xuกt hiกn thêm các lกc đàn hกi Điกu kiกn cân bกng: ∆l0 = |Fx | = kxL = k k |Fx| x ⇔ |Tx| = = x 2 2 4 Xét vกt năng:m~g + T~ = m~a ⇔ mg − (|T0| + |Tx|) = k x = 0. mx” ⇔ x” + 4m k , phương trình trก thành:x” + ω 2 x = 0, Đกt: ω 2 = 4m nghiกm cกa phương trình có dกng:x = Asin(ωt + ϕ), vกy hก dao đกng điกu hoà. r 4m 2π hay T = 2π Chu kỳ: T = ω k 1 1 1 x 1 Cách 2:Cơ năng:E = Eđ + Et = mv 2 + kx2L = mv 2 + k( )2 = const 2 2 2 2 2 1 k 1 k 2xx′ = 0 ⇔ x” + x = 0. Đกo hàm hai vก theo thกi gian: m2vv ′ + 2 24 4m k , phương trình trก thành:x” + ω 2 x = 0, nghiกm cกa phương trình có Đกt: ω 2 = 4m dกng:x = Asin(ωt + ϕ), vกy hก dao đกng điกu hoà. r 2π 4m hay T = 2π Chu kỳ: T = ω k Dกng 3.Lò xo nกi vào trกc ròng rกc di đกng, hòn bi nกi vào hai lò xo nhก dây vกt qua ròng rกc: ~02 = −2T~ vกi (F ~01 = T~0) ก vก trí cân bกng: P~ = −2T~0 ; F Th.s Trกn AnhTrung 19 Luyกn thi đกi hกc Phương pháp giกi toán Vกt Lý 12 www.VNMATH.com Trưกng THPT - Phong Điกn ก vก trí bกt kỳ( li đก x) ngoài các lกc cân bกng nói trên, hก còn chกu tác dกng thêm các lกc: L1 giãn thêm x1, xuกt hiกn thêm F~1 , m dกi x1 . L2 giãn thêm x2, xuกt hiกn thêm F~2 , m dกi 2x2 . Vกy: x = x1 + 2x2 (1) Xét ròng rกc: (F02 + F2) − 2(T0 + F1) = mRaR = 0 nên: F2 = 2F1 ⇔ k2 x2 = 2k1 x1, hay: x2 = 2k1 x1 k2 (2) k2 x k2 + 4k1 Lกc hกi phกc gây ra dao đกng cกa vกt m là: Fx = F1 = −k1 x1 (3) k2 k1 Thay (2) vào (3) ta đưกc: Fx = x, k2 + 4k1 áp dกng: Fx = max = mx”. Thay (2) vào (1) ta đưกc: x1 = Cuกi cùng ta đưกc phương trình: x” + k2 k1 x = 0. m(k2 + 4k1 ) k2 k1 , phương trình trก thành:x” + ω 2x = 0, nghiกm cกa phương trình m(k2 + 4k1 ) có dกng:x = Asin(ωt + ϕ), vกy hก dao đกng điกu hoà. r k2 k1 2π hay T = 2π Chu kỳ: T = ω m(k2 + 4k1 ) Đกt: ω 2 = CHก Đก 11.Lกc hกi phกc gây ra dao đกng điกu hòa không phกi là lกc đàn hกi như: lกc đกy Acximet, lกc ma sát, áp lกc thกy tกnh, áp lกc cกa chกt khí...: chกng minh hก dao đกng điกu hòa: ~ là lกc đกy Acximet: Dกng 1.F ~0A Vก trí cân bกng: P~ = −F Vก trí bกt kỳ ( li đก x): xuกt hiกn thêm lกc đกy Acximet: ~A = −V D~g . Vกi V = Sx, áp dกng đกnh luกt II Newton: F F = ma = mx”. Ta đưกc phương trình:x”+ω 2x = 0, nghiกm cกa phương trình có dกng:x = Asin(ωt+ϕ), vกy hก dao đกng điกu hoà. r 2π SDg , vกi ω = Chu kỳ: T = ω m ~ là lกc ma sát: Dกng 2.F ~ 02) và F~ms01 = −F ~ms02 ~ 01 + N Vก trí cân bกng: P~ = −(N ~1 + N ~ 2 ) nhưng F ~ms 6= −F ~ms Vก trí bกt kỳ ( li đก x):Ta có: P~ = −(N 1 2 Th.s Trกn AnhTrung 20 Luyกn thi đกi hกc