Tài liệu Ứng dụng mô hình swat nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và sử dụng đất đến dòng chảy sông bến hải

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN KHOA KHÍ TƢỢNG THỦY VĂN VÀ HẢI DƢƠNG HỌC Nguyễn Ý Nhƣ ỨNG DỤNG MÔ HÌNH SWAT NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐẾN DÒNG CHẢY SÔNG BẾN HẢI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỆ ĐẠI HỌC CHẤT LƢỢNG CAO Ngành Thủy văn Cán bộ hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Thanh Sơn Hà Nội - 2009 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................................................5 CHƢƠNG 1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN LƢU VỰC SÔNG BẾN HẢI ..........................................6 1.1. ĐIỀU KIỆN ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN .......................................................................................... 6 1.1.1. Vị trí địa lý ....................................................................................................................... 6 1.1.2. Địa hình, địa mạo ............................................................................................................. 7 1.1.3. Địa chất, thổ nhƣỡng ........................................................................................................ 8 a. Địa chất .............................................................................................................................. 8 b. Thổ nhƣỡng ........................................................................................................................ 8 1.1.4. Thảm thực vật .................................................................................................................. 9 1.1.5 Khí hậu ............................................................................................................................ 10 1.1.5.1. Nhiệt độ không khí: ................................................................................................. 10 1.1.5.2. Mƣa ......................................................................................................................... 10 1.1.5.3. Độ ẩm tƣơng đối ..................................................................................................... 11 1.1.5.4. Bốc hơi .................................................................................................................... 11 1.1.5.5. Số giờ nắng ............................................................................................................. 12 1.1.6. Mạng lƣới sông ngòi ...................................................................................................... 12 1.2. MẠNG LƢỚI KHÍ TƢỢNG THỦY VĂN VÀ NGUỒN NƢỚC ........................................ 13 1.2.1 Mạng lƣới quan trắc khí tƣợng thủy văn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị và vùng phụ cận . 13 1.2.2. Chế độ thủy văn và nguồn nƣớc..................................................................................... 13 1.2.2.1. Dòng chảy năm ....................................................................................................... 13 1.2.2.2. Dòng chảy kiệt: ....................................................................................................... 14 1.2.2.3. Dòng chảy lũ ........................................................................................................... 15 1.3. HIỆN TRẠNG VÀ PHƢƠNG HƢỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ ..................................... 15 1.3.1. Hiện trạng phát triển kinh tế........................................................................................... 16 1.3.1.1. Những hạn chế trong phát triển kinh tế xã hội ........................................................ 16 1.3.1.2. Những thuận lợi trong phát triển kinh tế xã hội ...................................................... 16 1.3.2. Chiến lƣợc phát triển kinh tế xã hội tỉnh Quảng Trị ...................................................... 17 1.3.2.1. Xu thế phát triển dân số, nguồn nhân lực ................................................................ 17 1.3.2.2. Xu thế phát triển kinh tế xã hội: .............................................................................. 18 1.3.2.3. Quy hoạch sử dụng đất và chuyển đổi cơ cấu cây trồng tới năm 2010 ................... 18 1.3.2.4. Sản xuất nông nghiệp: ............................................................................................. 19 1 1.3.2.5 Ngành lâm nghiệp .................................................................................................... 25 1.4. CÁC HIỆN TƢỢNG THỜI TIẾT CỰC ĐOAN ................................................................... 26 1.4.1. Tình trạng hạn hán ......................................................................................................... 26 1.4.2. Tình trạng úng lụt ........................................................................................................... 27 1.4.3. Tình trạng lũ quét: .......................................................................................................... 27 CHƢƠNG 2. ....................................................................................................................................29 MÔ HÌNH SWAT ...........................................................................................................................29 2.1 TỔNG QUAN VỀ MÔ HÌNH MƢA RÀO – DÒNG CHẢY................................................ 29 2.1.1 Cấu trúc chung của mô hình mƣa - dòng chảy ................................................................ 30 2.1.2. Giới thiệu một số mô hình mƣa – dòng chảy ................................................................. 31 2.1.2.1. MIKE – SHE ........................................................................................................... 31 2.1.2.2. HEC-HMS ............................................................................................................... 31 2.1.2.3. NASIM .................................................................................................................... 32 2.1.2.4. SAC – SMA (Sacramento) ...................................................................................... 33 2.1.2.5. HBV ........................................................................................................................ 33 2.1.2.6. Mô hình NAM ......................................................................................................... 33 2.1.2.7 Mô hình SCS ............................................................................................................ 34 2.2 LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN VÀ TỔNG QUAN MÔ HÌNH SWAT .......................................... 35 2.3 CẤU TRÖC MÔ HÌNH SWAT ............................................................................................. 39 2.3.1. Mô hình lƣu vực ............................................................................................................. 39 2.3.2. Mô hình diễn toán .......................................................................................................... 39 2.4 PHƢƠNG PHÁP SỬ DỤNG TRONG MÔ HÌNH SWAT ................................................... 40 2.4.1. Dòng chảy mặt ............................................................................................................... 40 2.4.1.1. Phƣơng pháp chỉ số đƣờng cong SCS ..................................................................... 40 2.4.1.2. Phƣơng pháp thấm Green và Ampt ......................................................................... 41 2.4.1.3. Hệ số lƣu lƣợng đỉnh lũ........................................................................................... 42 2.4.1.4. Hệ số trễ dòng chảy mặt .......................................................................................... 42 2.4.1.5. Tổn thất dọc đƣờng ................................................................................................. 43 2.4.2. Bốc thoát hơi .................................................................................................................. 43 2.4.2.1. Vòm cây .................................................................................................................. 44 2.4.2.2. Bốc thoát hơi tiềm năng .......................................................................................... 44 2.4.2.3. Bốc thoát hơi thực tế ............................................................................................... 45 2 2.4.3. Chuyển động của nƣớc trong đất ................................................................................... 46 2.4.4. Nƣớc ngầm ..................................................................................................................... 47 2.4.4.1. Tầng ngậm nƣớc nông............................................................................................. 47 2.4.4.2. Tầng ngậm nƣớc sâu ............................................................................................... 47 2.4.5. Diễn toán dòng chảy trong sông..................................................................................... 48 2.4.6. Diễn toán trong hồ chứa ................................................................................................. 48 2.5. THÔNG SỐ MÔ HÌNH ........................................................................................................ 48 2.5.1. Thông số tính toán dòng chảy trực tiếp .......................................................................... 49 2.5.2. Thông số tính toán lƣu lƣợng đỉnh lũ ............................................................................. 49 2.5.3. Thông số tính hệ số trễ dòng chảy mặt........................................................................... 49 2.5.4. Thông số tính toán tổn thất dọc đƣờng........................................................................... 49 2.5.5. Thông số tính toán tổn thất bốc hơi................................................................................ 49 2.5.6. Thông số tính toán dòng chảy ngầm .............................................................................. 49 2.5.7. Thông số diễn toán dòng chảy trong kênh chính ........................................................... 49 2.6 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ MÔ HÌNH ....................................................................................... 50 CHƢƠNG 3. ....................................................................................................................................51 KỊCH BẢN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ THAY ĐỔI MẶT ĐỆM ................................................51 3.1 KHÁI NIỆM KỊCH BẢN ...................................................................................................... 51 3.2 KỊCH BẢN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ........................................................................................ 51 3.3.1 Sơ lƣợc tình hình biến đổi khí hậu hiện nay.................................................................... 51 3.3.2. Dao động các đặc trƣng khí hậu của Quảng Trị trong 3 thập kỷ qua. ............................ 52 3.3.2. Các kịch bản biến đổi khí hậu ........................................................................................ 53 3.3 KỊCH BẢN THAY ĐỔI MẶT ĐỆM..................................................................................... 55 3.4 LỰA CHỌN KỊCH BẢN PHÙ HỢP VỚI KHU VỰC NGHIÊN CỨU ................................ 56 3.4.1 Lựa chọn kịch bản biến đổi khí hậu ................................................................................ 56 3.4.2 Lựa chọn kịch bản thay đổi mặt đệm .............................................................................. 57 CHƢƠNG 4. ....................................................................................................................................59 ÁP DỤNG MÔ HÌNH SWAT TÍNH TOÁN CHO CÁC KỊCH BẢN LỰA CHỌN .................59 4.1 ỨNG DỤNG MÔ HÌNH SWAT TÍNH TOÁN DÕNG CHẢY LƢU VỰC SÔNG BẾN HẢI ...................................................................................................................................................... 59 4.1.1 Số liệu đầu vào ................................................................................................................ 59 4.1.2 Tính toán mô hình ........................................................................................................... 59 3 4.1.3 Kêt quả hiệu chỉnh bộ thông số của mô hình .................................................................. 60 4.1.4 Kết quả kiểm định mô hình ............................................................................................. 63 4.2 ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐỐI VỚI DÕNG CHẢY ................ 64 4.2.1 Kịch bản B2 .................................................................................................................... 64 4.2.2 Kịch bản A1FI ................................................................................................................. 66 4.2.3 Kịch bản biến đổi hàm lƣợng CO2 trong khí quyển ....................................................... 67 4.3 NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA LỚP PHỦ THỰC VẬT TỚI DÕNG CHẢY TRÊN LƢU VỰC ............................................................................................................................................. 68 4.3.1 Kịch bản 1 ....................................................................................................................... 68 4.3.2 Kịch bản 2 ....................................................................................................................... 69 4.3.3 Kịch bản 3 ....................................................................................................................... 70 4.4. NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG TỔNG HỢP CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ LỚP PHỦ THỰC VẬT TỚI DÕNG CHẢY ................................................................................................. 71 KẾT LUẬN ......................................................................................................................................73 PHỤ LỤC............................................................................................. Error! Bookmark not defined. Tài liệu tham khảo .............................................................................. Error! Bookmark not defined. 4 MỞ ĐẦU Sự lặp lại của các sự kiện cực đoan ở lƣu vực trong thời gian gần đây đã khiến mọi ngƣời quan tâm đến tác động của biến đổi khí hậu khu vực, sử dụng đất và những thay đổi cảnh quan do con ngƣời gây ra đối với các hiện tƣợng cực đoan đó. Để chỉ ra đƣợc sự tác động đó nhƣ thế nào thì cần phải hiểu đƣợc sự biến đổi khí hậu, sử dụng đất và thảm phủ tác động đến dòng chảy và các hiện tƣợng thủy văn theo năm và mùa nhƣ thế nào. Kiến thức này là cần thiết cho việc quy hoạch sử dụng đất để bảo vệ nguồn nƣớc và quản lý hiệu quả lƣu vực. Nó cũng quan trọng đối với môi trƣờng sinh thái và hoạt động kinh tế xã hội của lƣu vực. Khóa luận này đã sử dụng mô hình SWAT để kiểm tra, đánh giá tác động của biến đổi khí hậu và thảm phủ đối với các yếu tố thủy văn và dòng chảy ở lƣu vực. Mục đích của đề tài:  Chứng minh mức độ phù hợp của việc ứng dụng mô hình SWAT cho lƣu vực sông Bến Hải trong tính toán dòng chảy. Cho thấy sự cần thiết của việc phát triển một bộ dữ liệu đầu vào tốt hơn.  Hiểu rõ hơn về tác động của sử dụng đất và biến đổi khí hậu. Một phát hiện chính trong khóa luận này là tác động của biến đổi khí hậu trội hơn hẳn đối với dòng chảy năm, còn sự biến đổi về sử dụng đất lại có tác động vừa phải đến dòng chảy năm, nhƣng lại có tác động lớn đối với sự biến đổi theo mùa và làm thay đổi biểu đồ thủy văn năm của lƣu vực vì thực vật và sự biến đổi theo mùa đi cùng với nó tác động đến lƣợng bốc thoát hơi. Sự tăng lớp phủ rừng do chuyển đổi đất cây bụi và cỏ sang trồng rừng làm giảm dòng chảy mùa lũ, tăng dòng chảy kiệt vì thế nên giảm khả năng lũ vào mùa lũ, và tính khắc nghiệt của hạn hán trong mùa khô. Mặt khác, sự giảm diện tích rừng làm tăng dòng chảy lũ và cũng làm tăng tác động của hạn hán. Kết quả nghiên cứu này đã bổ sung nhận thức về hệ quả thủy văn của sử dụng đất và biến đổi khí hậu và cung cấp những hiểu biết cần thiết về quản lý sử dụng đất và phát triển bền vững lƣu vực sông. 5 Chƣơng 1 ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN LƢU VỰC SÔNG BẾN HẢI 1.1. ĐIỀU KIỆN ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN 1.1.1. Vị trí địa lý Lƣu vực sông Bến Hải nằm phía Bắc tỉnh Quảng Trị nằm trong phạm vi 16047 đến 17011 vĩ độ Bắc 106038’53’’ đến 107008’53’’ kinh độ Đông  Phía Bắc và Tây Bắc giáp với lƣu vực sông Nhật Lệ tỉnh Quảng Bình.  Phía Tây giáp với lƣu vực sông Sê Păng Hiêng.  Phía Nam giáp với lƣu vực sông Thạch Hãn  Phía Đông là biển. Hình 1. Bản đồ lƣu vực sông Bến Hải 6 Lƣu vực sông Bến Hải có diện tích là 809 km2, toàn bộ diện tích nằm trong 3 huyện Vĩnh Linh (624.83 km2), Gio Linh (410.99 km2) và Cam Lộ (31,07 km2) Hệ thống sông Bến Hải bắt nguồn từ dãy núi cao trên dƣới 1000m nằm ở phía Tây Bắc Quảng Trị và đổ ra biển qua Cửa Tùng. 1.1.2. Địa hình, địa mạo Vùng có thế dốc chung từ đỉnh Trƣờng Sơn đổ ra biển. Do sự phát triển của các bình nguyên đồi thấp nên địa hình ở vùng này rất phức tạp. Theo chiều Bắc Nam, phần đồng bằng địa hình có dạng đèo thấp - thung lũng sông - đèo thấp. Theo chiều Tây - Đông, địa hình ở đây có dạng núi cao, đồi thấp, nhiều khu theo dạng bình nguyên - đồi, đồng bằng, đồi thấp ven biển. Đồng bằng, đồi thấp ven biển có thể phân chia địa hình ở đây theo các dạng có đặc trƣng sau: Vùng cát ven biển: Có dạng cồn cát. Dốc về 2 phía đồng bằng và biển cao độ bình quân của các cồn cát từ +6  +4 m. Vùng cát có lớp phủ thực vật nghèo nàn. Cát ở đây di chuyển theo các dạng cát chảy theo dòng nƣớc mƣa, cát bay theo gió lốc, cát di chuyển theo dạng nhảy do mƣa đào bới và gió chuyển đi; dạng cồn cát này có nguy cơ di chuyển chiếm chỗ của đồng bằng. Vùng đồng bằng: Dạng đồng bằng ở đây là các thung lũng sâu kẹp giữa các dải đồi thấp và cồn cát. Ở đây có các vùng đồng bằng rộng lớn nhƣ:  Đồng bằng hạ du sông Bến Hải, cao độ biến đổi từ +1,0  2,5 m; địa hình bằng phẳng, đã đƣợc khai thác từ lâu đời để sản xuất lúa nƣớc. Dọc theo chiều dài dòng chảy của sông Sa Lung dạng đồng bằng này có tới gần 8.000 ha.  Đồng bằng dọc sông Cánh Hòm: là dải đồng bằng hẹp chạy từ phía Nam cầu Hiền Lƣơng tới bờ Bắc sông Thạch Hãn, thế dốc của dải đồng bằng này là từ phía Tây và Đông dồn vào sông Cánh Hòm. Cao độ bình quân dạng địa hình này từ +0,5  1,5. Dạng địa hình này cũng đã cải tạo để gieo trồng lúa nƣớc. Vùng đồi: Địa hình vùng đồi ở đây có dạng đồi bát úp liên tục, có những khu nhỏ dạng bình nguyên nhƣ khu đồi Hồ Xá (Vĩnh Linh). Độ dốc vùng núi bình quân từ 15  180. Địa hình này rất thuận lợi cho việc phát triển cây trồng cạn, cây công nghiệp và cây ăn quả; cao độ cao nhất của dạng địa hình này là +150 m, cao độ bình quân +70 m. Đây là dạng địa hình có thế mạnh của tỉnh Quảng Trị, dạng địa hình này chiếm tới 50% diện tích tự nhiên của các lƣu vực sông. 7 Vùng núi cao: Do chiều ngang tỉnh Quảng Trị hẹp, từ dải Trƣờng Sơn ra đến biển khoảng 100km, núi cao nên địa hình này dốc, hiểm trở; các triền núi cao có xen kẽ các cụm đá vôi. Địa hình này thích hợp cho cây lâm nghiệp và rừng phòng hộ đầu nguồn. Tóm lại, địa hình vùng nghiên cứu rất phức tạp nhƣng cũng có nhiều tiềm năng để phát triển một nền kinh tế nông nghiệp đa dạng và một nền kinh tế hàng hoá có giá trị cao. 1.1.3. Địa chất, thổ nhƣỡng a. Địa chất Cấu tạo địa chất của vùng đƣợc chia thành 3 vùng rõ rệt là vùng đồi núi, vùng đồng bằng và vùng cát ven biển. Vùng đồi núi: chủ yếu là nền sa thạch và sa diệp thạch có tầng phong hoá vừa (10 ÷20) m, nhiều đồi tầng phong hoá (3÷5) m. Việc xây dựng các hồ chứa nƣớc có nhiều thuận lợi vì không sợ mất nƣớc qua các lƣu vực khác. Tuy vậy ở các lòng sông và suối lớp bồi tích cát cuội sỏi dày thƣờng từ (5÷10) m, đối với các đập thấp ở các suổi nhỏ, lớp phủ không dày lắm, khoảng 3÷7 m. Vùng đồng bằng: địa chất của vùng đồng bằng chủ yếu là nền mềm, các lớp đất thƣờng gặp là đất thịt các loại, đất sét và cát pha, xen kẽ có các lớp cát mịn, cát chảy hoặc bùn. Phổ biến là đất thịt và cát mịn. Vùng cát ven biển và nội đồng: cấu tạo địa chất vùng này chủ yếu là lớp cát trên mặt dày khoảng (5÷10) m. Thành phần cơ giới của cát chủ yếu là hạt mịn và vừa, dƣới tác dụng của gió và nƣớc lũ có thể bị di động trong không trung và di chuyển xuống vùng thấp gây lấp các vùng đồng ruộng, ở cửa suối hoặc vùng đồi. b. Thổ nhưỡng Vùng đồng bằng ven biển: bao gồm các xã nằm phía Đông quốc lộ 1A. Vỏ phong hoá chủ yếu phát triển trên đất đá bazan (Vĩnh Linh) vùng trầm tích biển và phù sa sông, gồm các tiểu vùng:  Tiểu vùng bazan Vĩnh Linh, vùng này thích hợp cho trồng cây hồ tiêu.  Tiểu vùng cồn cát, bãi cát: phân bố dọc bờ biển, địa hình đụn cát có dạng lƣợn sóng, độ dốc nghiêng ra biển. Các đụn cát có độ cao từ 1m đến vài chục mét. Cát trắng chiếm ƣu thế, tầng dƣới cùng bƣớc đầu có tích tụ sắt, chuyển 8 sang màu nâu hơi đỏ. Lớp vỏ phong hoá khá dày, thành phần cơ giới trên 97% là cát. Đất nghèo các nguyên tố vi lƣợng.  Tiểu vùng đất nhiễm mặn cửa Tùng: đƣợc tạo thành dƣới tác động của thuỷ triều phân bố ở địa hình thấp, bậc thềm phù sa ven sông hoặc mực nƣớc ngầm nông. Diện tích đất này chiếm ít, có thể sử dung để trồng lúa nhƣng cần có các biện pháp thau chua rửa mặn. Vùng gò đồi: Hầu hết có dạng địa hình đồi thấp, một số dạng thung lũng sông thuộc địa phận huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ trên vỏ phong hoá Mazma. Nhiều nơi hình thành đất trống, đồi trọc. Thực vật chủ yếu là cây dạng lùm bụi, cây có gai. Đất đai ở những nơi không có cây bị rửa trôi khá mạnh.  Tiểu vùng đất đỏ Bazan: thuộc khu vực Cồn Tiên, Dốc Miếu . Diện tích khoảng 10.200 ha. Đất có tầng dày trên 1,2 m có tới 6.300 ha. Đây là hai khối Bazan lớn nhất của tỉnh và có nhiều tiềm năng phát triển cây công nghiệp dài ngày nhƣ hồ tiêu, cà phê, cao su. Khu Cồn Tiên - Dốc Miếu là vùng cao su chủ lực của tỉnh.  Tiểu vùng đồi thấp sa phiến thạch giáp đồng bằng: đƣợc hình thành trên đá mẹ sa phiến thạch, tầng mỏng, bị bào mòn mạnh, thực vật nghèo nàn. Vùng đất này phù hợp với trồng cây lâm nghiệp để tái tạo môi sinh môi trƣờng. Vùng đồi, núi dãy Trường Sơn: ở đây núi cao bị chia cắt mạnh đầu nguồn. 1.1.4. Thảm thực vật Trong thời gian chiến tranh, tỉnh Quảng Trị nằm trong vùng bị huỷ diệt khốc liệt, lớp phủ thực vật bị tàn phá. Ngay khi đất nƣớc thống nhất, kế hoạch khôi phục lớp phủ thực vật với ý nghĩa phục hồi các hệ sinh thái trở thành kế hoạch hành động cụ thể và tích cực. Đến 1990, nhiều diện tích rừng trồng và rừng tự nhiên tái sinh do khoanh nuôi bảo vệ đã xuất hiện. Rừng trồng theo chƣơng trình hỗ trợ của PAM (Chƣơng trình An toàn lƣơng thực Thế giới) dọc các quốc lộ hoặc tỉnh lộ phát triển nhanh và có hiệu quả môi trƣờng rõ rệt. Từ các Chƣơng trình Quốc gia 327, 264 và kế hoạch trồng rừng, trồng cây của cấp tỉnh, phát động và đầu tƣ, đã nâng cao tỷ lệ che phủ rừng khá nhanh. Đồng thời với các kế hoạch trồng rừng, trong giai đoạn từ 1995 đến 2000, thực hiện hạn chế khai thác rừng tự nhiên, tăng cƣờng khoanh nuôi phục hồi rừng tự nhiên, độ che phủ rừng đã tăng bình quân 1%/năm. Đến năm 2003 độ che phủ của rừng đạt 36,5%. Tỉnh Quảng Trị gần nhƣ vùng đất vành đai trắng trong thời gian chiến tranh, chỉ sau hơn 28 năm, rừng che phủ đất đai tự nhiên từ 9 7,4% lên hơn 36.5% là một thành quả sinh thái quan trọng. Vùng canh tác nông nghiệp một năm có cây trồng từ tháng XII đến hết tháng VIII, còn lại là đất trống. Vùng cồn cát có dây leo và thảm phủ thực vật nghèo nàn. Vùng đồi đang phục hồi sau chiến tranh, vùng núi hầu hết là rừng tái sinh, không còn rừng nguyên sinh. 1.1.5 Khí hậu Lƣu vực nghiên cứu nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng, ẩm mang đầy đủ sắc thái khí hậu các tỉnh miền Trung Việt Nam. Trong năm có hai mùa rõ rệt, mùa khô và mùa mƣa. Mùa khô từ tháng 12 tới tháng 8, mùa mƣa từ tháng 9 tới tháng 11. Từ tháng 3 đến tháng 8 vùng nghiên cứu chịu ảnh hƣởng của gió Tây Nam khô và nóng. Từ tháng 9 đến tháng 2 năm sau chịu ảnh hƣởng của gió Đông Bắc đi liền với mƣa phùn và rét đậm. Vào thời gian tháng 9,10,11 nơi đây thƣờng chịu ảnh hƣởng của bão gây mƣa lớn trên diện rộng 1.1.5.1. Nhiệt độ không khí: Nhiệt độ bình quân nhiều năm vào khoảng 24,3oC. Nhiệt độ không khí trong vùng thấp nhất vào mùa Ðông (tháng XI÷III), cao nhất vào mùa Hè (tháng V ÷ VIII). Nhiệt độ cao nhất rơi vào tháng VII, trong thời gian này gió Tây Nam hoạt động mạnh nhất. Nhiệt độ không khí bình quân nhiều năm vào khoảng 200 tới 30oC. Nhiệt độ chênh lệch trong ngày từ 7 tới 10oC. Ðiều này ảnh hƣởng không nhỏ đến sinh hoạt cũng nhƣ phát triển kinh tế trong vùng. Nhiệt độ bình quân tháng tại các trạm trong vùng nghiên cứu đƣợc thể hiện ở bảng 1: Bảng 1. Nhiệt độ bình quân tháng tại các trạm (oC) Trạm Đ.Hà Q.Trị I 19.2 19.4 II III IV V 19.3 22.5 25.6 28.2 20.4 22.6 25.6 28.1 VI 29.3 29.4 VII 29.6 29.5 VIII 28.8 29 IX 27.1 27.1 X 25.1 25.1 XI 22.5 23.2 XII 19.9 20.8 Năm 24.8 25 1.1.5.2. Mưa Mƣa trong vùng phụ thuộc vào yếu tố địa hình trên từng lƣu vực. Lƣợng mƣa hàng năm nằm trong khoảng 2.000 - 2.800 mm. Lƣợng mƣa năm tăng mạnh theo hƣớng từ Đông sang Tây và từ Bắc xuống Nam, tập trung chủ yếu vào các tháng 9,10 và 11. Lƣợng mƣa 3 tháng mùa mƣa chiếm tới 68  70% lƣợng mƣa năm. Tổng lƣợng mƣa 9 tháng mùa khô chỉ chiếm 30% tổng lƣợng mƣa năm. Trong các tháng mùa khô từ tháng XII đến tháng IV thƣờng có những trận mƣa rào 10 nhẹ cách nhau từ 7 đến 8 ngày với lƣợng mƣa từ 20  30 mm, do vậy trong vụ đông xuân thƣờng ít phải tƣới hơn vụ hè thu. Giữa 2 mùa khô có 1 thời kỳ mƣa lớn là tháng V và tháng VI gọi là mƣa tiểu mãn, nhờ có mƣa này mà vụ hè thu, nhu cầu nƣớc cho con ngƣời và cây trồng đỡ căng thẳng hơn. Mùa mƣa bắt đầu từ tháng IX đến tháng XI, thậm chí có năm mùa mƣa kéo dài đến tận tháng XII. Đây là thời gian bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động mạnh ở khu vực miền Trung. Do đặc điểm địa hình chia cắt nên mƣa trong mùa mƣa cũng ít khi đồng đều trên toàn tỉnh. Theo thống kê lƣợng mƣa bình quân nhiều năm của các trạm thể hiện: Bảng 2. Mƣa bình quân nhiều năm (mm) Trạm Vĩnh Linh Gia Vòng Đông Hà Thạch Hãn Cửa Việt Khe Sanh X XI XII Năm I II III IV V VI VII VIII IX 129.9 83.3 48.6 51.9 101 97.8 94.3 125.3 420.2 766 462.3 227 2614.1 60.1 47.9 35.4 64.1 144 101.4 78.7 155 509.7 695.9 456.4 188 2536.3 48.2 34.1 30.8 60.7 119 83 65.7 163.2 388.9 683.9 429 175.2 2291.8 84.3 60.7 48.9 63 135 105.7 82.9 135.3 476.4 710.6 438.6 240.7 2627.3 57.6 48.6 33.1 50.8 103 63.4 68.1 150.3 398.6 574.3 415.7 219.6 2187.8 16.7 19.2 29.7 89.8 159 210.8 187.8 295.9 376.7 455 175.8 64.7 2118.6 1.1.5.3. Độ ẩm tương đối Độ ẩm tƣơng đối bình quân nhiều năm nằm trong khoảng 85 tới 89%. Vào mùa mƣa (tháng 8 tới tháng 3) độ ẩm tƣơng đối đạt tới 92% tại Đông Hà. Bảng 1.4 trích dẫn độ ẩm tƣơng đối tại Đông Hà. Bảng 3. Độ ẩm tƣơng đối trạm Đông Hà (%) Trạm Đông Hà I II III IV V VI 92 91 91 93 91 79 VII VIII 81 79 IX X XI 84 85 88 XII Năm 89 86,9 1.1.5.4. Bốc hơi Bốc hơi bình quân nhiều năm nằm trong khoảng 1200-1300mm. Ở vùng đồng bằng bốc hơi bình quân nhiều năm cao hơn vùng núi. Lƣợng bốc hơi bình quân tháng lớn nhất tại Đông Hà là 219 mm/tháng (xem bảng dƣới đây). Lƣợng bố hơi ngày lớn nhất vào tháng 7, bình quân 1 ngày bốc hơi tới 7mm. Bảng 4: Bốc hơi bình quân tháng (mm) Trạm Đông Hà I II III 53.5 49 54 X XI XII Năm 71.5 126 195 219 189 100 90 71 61 1279 IV V VI VII 11 VIII IX 1.1.5.5. Số giờ nắng Bình quân số giờ nắng trong năm khoảng 1840 giờ. Tại Đông Hà bình quân số giờ nắng trong tháng biến đổi từ 92 giờ vào tháng hai tới 242 giờ vào tháng 7. Bảng 5: Số giờ nắng trạm Đông Hà (giờ) I II III IV V VI VII VIII IX 95 92 106 169 223 235 242 192 151 X XII Năm 106 1840 XI 145 84 1.1.6. Mạng lƣới sông ngòi Sông Bến Hải: có diện tích lƣu vực 813 km2 bắt nguồn từ đỉnh Ðông Y ở cao độ 1.254 m so với mực nƣớc biển. Sông dài 59km, gồm 3 nhánh chính là Rào Thanh, Sa Lung và Cánh Hòm. Nhìn chung sông có độ dốc lớn, chảy trong vùng có lƣợng mƣa phân bố không đều theo thời gian, dòng chảy phía hạ lƣu chịu ảnh hƣởng của triều, xâm nhập mặn thƣờng xảy ra, đặc biệt vào mùa kiệt. Trên dòng chính sông Bến Hải mặn lên đến trên cầu Tiên An. Ðiều đó đã ảnh hƣởng không nhỏ đến cuộc sống cƣ dân trong quá trình phát triển trồng trọt. Bảng 6. Đặc trƣng hình thái sông tỉnh Quảng Trị Số TT Tên sông Bến Hải Độ cao nguồn (m) Chiều dài sông (km) Chiều dài lƣu vực (km) 500 64.5 51.5 Diện tích lƣu vực toàn phần đá vôi (km2) Độ cao bình quân lƣu vực (m) Độ dốc bình quân lƣu vực (%) Chiều rộng bình quân lƣu vực (km) Mật độ lƣới sông (km/ km2) Hệ số không đối xứng Hệ số định dạng Hệ số uốn khúc 809 115 8.6 15.7 1.15 0.24 0.31 1.43 1.18 0.16 0.37 1.41 Phụ lƣu số 1 1 2 3 4 5 Khe Khi Khe Mƣơi Phụ lƣu số 3 Bến Xe Hải Chứ 350 16 11 55.4 5 300 22 10 57.4 5.7 34 10 9 24.2 2.7 150 51.5 31 357 16 15.5 11 68.4 75 2.61 11.5 6.2 Phụ lƣu cấp II : có 6 phụ lƣu cấp II phụ lƣu số 1, phụ lƣu số 2, Sa Lung, Ðảo Trƣờng, Châu Thị và Mỹ Tá_các phụ lƣu cấp II này đều đổ vào sông Bến Xe. 12 1.2. MẠNG LƢỚI KHÍ TƢỢNG THỦY VĂN VÀ NGUỒN NƢỚC 1.2.1 Mạng lƣới quan trắc khí tƣợng thủy văn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị và vùng phụ cận Toàn tỉnh và vùng phụ cận hiện có 5 trạm khí tƣợng: Ðồng Hới (1960-1995), Ðông Hà (1974-2003), Khe Sanh (1977-2003), Huế (1960-2003), A Lƣới (19732003). Ðo các yếu tố khí tƣợng nhƣ: số giờ nắng, lƣợng mƣa, nhiệt độ không khí, lƣợng bốc hơi, độ ẩm không khí, tốc độ gió..v..v.. Ngoài ra còn có các trạm đo mƣa: Cửa Tùng (1960-1978), Gia Vòng (1985-2003), Ðông Hà (1974-2003), Thạch Hãn (1978-2003), Cửa Viêt (1989-2003), Hƣớng Hoá (1974-1990), Khe Sanh (19772003), Ba Lòng (1979-1990), A Lƣới (1973-2003), Huế (1960-2003). Trong vùng có tài liệu đo dòng chảy tại trạm Gia Vòng trên sông Bến Hải khống chế diện tích lƣu vực 267 km2. Trạm bắt đầu hoạt động từ năm 1977. Trạm Bến Thiêng trên sông Sa Lung thuộc hệ thống sông Bến Hải, có diện tích lƣu vực là 143 km2, đo mực nƣớc và lƣu lƣợng từ năm 1963 đến năm 1966; số liệu tin cậy đã đƣợc địa phƣơng sử dụng cho việc thiết kế và xây dựng nhiều công trình thủy lợi trong vùng. Ngoài ra còn có các trạm Rào Quán từ 1983-1985, trạm Bến Trắm có đo lƣu lƣợng đƣợc một số năm trƣớc năm 1975 nhƣng mức độ tài liệu kém tin cậy. Tại hạ lƣu sông Thạch Hãn có một số trạm đo mực nƣớc nhƣ Cửa Việt (1977-2003), Thạch Hãn (1977-2003), Ðông Hà (1977-2003). Nhận xét: Hệ thống lƣới trạm khí tƣợng, thuỷ văn ở các lƣu vực sông nghiên cứu tuy có mật độ khá dày nhƣng hầu hết đã bị hạ cấp hoặc không quan trắc. Tài liệu dòng chảy ở các sông nhánh cấp I ở thƣợng nguồn các lƣu vực sông Quảng Trị, Thừa Thiên Huế rất ít. Riêng các lƣu vực sông Quảng Trị chỉ còn một trạm đo dòng chảy trạm Gia Vòng trên sông Bến Hải còn đo đạc đến nay, sông Ô Lâu, Thạch Hãn không có trạm đo dòng chảy nào. 1.2.2. Chế độ thủy văn và nguồn nƣớc 1.2.2.1. Dòng chảy năm Lƣu vực sông Bến Hải nằm trong vùng mƣa tƣơng đối lớn của miền Trung. Tài liệu đo đạc về dòng chảy của các sông lại không đầy đủ chỉ có tại Gia Vòng trên sông Bến Hải. Hàng năm từ lƣu vực sông Bến Hải chuyển ra biển một tổng lƣợng nƣớc là 1,35 tỷ m3 với lƣu lƣợng bình quân: 43,2 m3/s. Dòng chảy năm biến động, những năm nhiều nƣớc có thể gấp 1,5 đến 1,6 lần năm trung bình. Những năm ít nƣớc nhƣ 1998 chỉ đạt lƣợng dòng chảy bằng 0,7 – 0,75 năm nƣớc trung bình. 13 Bảng 7. Một số đặc trƣng dòng chảy năm ở lƣu vực sông Bến Hải STT Tên sông Tên trạm 1 Bến Hải Gia Vòng Các đặc trƣng dòng chảy lƣu vực Q0(m3/s) M0(l/s.km2) Y0(mm) 14,4 53,9 1698  0,61 Bảng 8. Phân phối dòng chảy tháng trong năm (mm) lƣu vực sông Bến Hải Tên lƣu vực Bến Hải I II III IV V VI VII VIII 5.1 2.7 1.9 1.5 3.1 2.4 1.4 2.9 IX X XI 14.2 30.9 23.9 XII 10 Qua bảng 7 và bảng 8, thấy rằng mô đun dòng chảy và chuẩn dòng chảy năm của hệ thống sông Bến Hải thuộc loại cao của cả nƣớc. Hệ số dòng chảy > 0,6 đã chứng tỏ đƣợc khả năng sinh dòng và điều kiện lớp phủ thực vật trên lƣu vực là tốt. Các tháng nhiều nƣớc rơi vào tháng IX, X, XI, XII, tháng ít nƣớc rơi vào các tháng còn lại. Các tháng nhiều nƣớc chiếm khoảng 70 - 75% tổng lƣợng nƣớc cả năm, còn các tháng ít nƣớc là 25 - 30%. Phân phối dòng chảy năm: Thời gian bắt đầu, kết thúc các mùa dòng chảy không cố định hàng năm mà có xê dịch giữa các năm từ một đến vài tháng. 1.2.2.2. Dòng chảy kiệt Mùa kiệt trong vùng thƣờng chậm hơn so với các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ từ 2 tới 3 tháng và kéo dài tới 8 tháng. Lƣợng nƣớc mùa kiệt chỉ chiếm khoảng gần 30% tổng lƣợng dòng chảy trong năm. Sự phân phối không đều đã gây ảnh hƣởng lớn cho sinh hoạt và sản xuất. Những năm không có lũ tiểu mãn bổ sung nguồn nƣớc, cộng với gió Tây Nam khô nóng hoạt động mạnh, lƣợng bốc hơi lớn làm cho các sông suối ở đây khô cạn gây thiệt hại lớn đến ngƣời và tình hình sản xuất. Tuy nhiên vào khoảng tháng 5-6 trong vùng thƣờng có mƣa tiểu mãn bổ sung lƣợng nƣớc cho mùa kiệt. Hàng năm từ tháng IV đến nửa đầu tháng VIII là những tháng có lƣợng dòng chảy bình quân nhỏ nhất, hầu hết tập trung vào tháng VII hoặc đầu tháng VIII. Lƣợng dòng chảy bình quân tháng kiệt của các con sông trên lƣu vực sông Bến Hải từ 10÷15l/s/km2. Tháng 4 và tháng 7 là những tháng kiệt, lƣu lƣợng trên sông nhỏ. Một số dòng chảy bình quân tháng vào các tháng kiệt chỉ khoảng 10-15l/s/km2. Theo kết quả điều tra kiệt tháng 7 năm 2000 do Viện Quy Hoạch Thủy Lợi tiến hành, lƣu lƣợng kiệt tại một số vị trí trong vùng nhƣ sau: 14 Bảng 9: Lƣu lƣợng kiệt tại một số vị trí đo Tuyến đo Tên sông QKiệt (m3/s) Mo (l/s/km2) Ghi chú Bến Xe Bến Xe 10,09 13,12 Châu Thị Bến Xe 9,99 13,05 Gia Vòng Bến Hải 2,86 13,05 Trong mùa kiệt mực nƣớc trên triền sông Bến Hải xuống rất thấp. Thông thƣờng thấp hơn cao độ trung bình đồng ruộng từ 2 – 2,5 m. Mực nƣớc mùa kiệt tại cầu Châu Thị trên sông Sa Lung từ 1,0 m đến 1,04 m. 1.2.2.3. Dòng chảy lũ Về mùa lũ dòng chảy rất lớn do lƣợng mƣa do bão và các nhiễu động khác nhau của thời tiết khác gây nên. Cƣờng độ mƣa lũ lớn tập trung chủ yếu trong ba ngày với tỷ trọng mƣa khá lớn trong từng trận lũ. Lƣợng mƣa lớn nhất đo đƣợc trong 1 ngày đạt 609 mm đã xảy ra một số trận mƣa lũ do bão, áp thấp nhiệt đới, không khí lạnh gây nên ở một số năm nhƣ X/1983; X/1990, X/1992 đã tạo nên những trận lũ lớn hoặc đặc biệt lớn trong vùng nhất là trận lũ X/1983. Tại Đông Hà trên sông Cam Lộ: mực nƣớc lũ lớn nhất là 4,19 m (X/1983). Hƣớng chuyển của lũ ở trong vùng hạ du cũng rất phức tạp:  Khi sông Thạch Hãn lũ lớn ở hạ du hƣớng lũ chuyển theo 2 phía, một hƣớng theo sông Vĩnh Định chuyển về sông Bến Hải và một hƣớng theo sông An Tiêm chuyển về Cửa Lác, còn dòng chủ lƣu theo dòng chính chuyển ra cửa Việt.  Khi sông Thạch Hãn lũ nhỏ, sông Bến Hải lũ lớn, dòng lũ của sông Bến Hải một phần chuyển về hạ du Thạch Hãn theo kênh Vĩnh Định, một phần lớn chuyển ra Cửa Tùng, hiện tƣợng trên chỉ xảy ra khi lũ đạt báo động 3 trở lên. Độ sâu ngập trong đồng nhƣ lũ 1999 nơi sâu nhất là 3,5 - 4,0 m; nơi nông cũng 1,5 m; tại hạ du Bến Hải ngập 2,5 m. 1.3. HIỆN TRẠNG VÀ PHƢƠNG HƢỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ Trong cơ cấu kinh tế của tỉnh hiện nay ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản vẫn chiếm tỷ trọng lớn; trong đó giá trị sản xuất trồng trọt chiếm tỷ trọng cao, ngành chăn nuôi chƣa phát triển tƣơng xứng với tiềm năng. Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế diễn ra chậm, giá trị sản phẩm trên 1 ha canh tác còn thấp, lao động nông thôn còn dƣ thừa nhiều, thu nhập thấp, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn. 15 1.3.1. Hiện trạng phát triển kinh tế 1.3.1.1. Những hạn chế trong phát triển kinh tế xã hội Do địa bàn tỉnh Quảng Trị nằm xa các trung tâm kinh tế lớn nhƣ Hà nội, thành phố Hồ Chí Minh cũng nhƣ các thành phố lớn khác...nên hạn chế trong giao lƣu kinh tế. Diện tích đất canh tác ít, diện tích đất cát nhiều. Trong tỉnh Quảng Trị diện tích đất cát khoảng 30.000 ha, lớn hơn so với diện tích đất trồng lúa màu. Quảng Trị nằm trong vùng thiên tai khắc nghiệt nhất so với các tỉnh khác trong cả nƣớc. Lũ lụt, hạn hán, bão cát, cát lấp đồng ruộng xảy ra thƣờng xuyên. Lực lƣợng lao động còn thiếu và yếu do chƣa có chiến lƣợc đầu tƣ dài hạn. Trong khi đó lực lƣợng chƣa đến tuổi lao động hoặc quá tuổi lao động nhiều.. Lực lƣợng hƣởng chế độ chính sách hàng năm do hậu quả của cuộc chiến tranh rất lớn. Thị trƣờng tiêu thụ sản phẩm còn nhiều khó khăn, sản phẩm hàng hoá chƣa nhiều, tỷ trọng hàng hoá xuất khẩu còn thấp. Hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất chƣa đồng bộ, còn thiếu và lạc hậu, chƣa theo kịp với tiến trình phát triển. 1.3.1.2. Những thuận lợi trong phát triển kinh tế xã hội Lợi thế về đất đai khí hậu, nguồn nƣớc: Tỉnh Quảng Trị có điều kiện tự nhiên về địa hình, khí hậu, đất đai phong phú. Ở đây có cả vùng núi, trung du, đồng bằng và ven biển; có tiềm năng để phát triển một nền nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản đa dạng có hiệu quả cao. Tiểu vùng núi: miền núi Quảng Trị có diện tích 298.173 ha trải trên diện tích của 43 xã, thị trấn miền núi, chiếm 65% tổng diện tích tự nhiên của tỉnh. Ðây là vùng có tiềm năng phát triển cây công nghiệp, cây ăn quả, lâm nghiệp và chăn nuôi đại gia súc. Tiểu vùng đồng bằng: thế mạnh trong sản xuất nông nghiệp là trồng lúa và các cây màu lƣơng thực, cây công nghiệp ngắn ngày gắn với chăn nuôi lợn. Tiểu vùng ven biển: bao gồm nhiều bãi cát và cồn cát lớn ven biển. Ðây là một tiềm năng lớn phát triển nuôi trồng thuỷ sản. Hệ thống sông ngòi trong tỉnh tƣơng đối dày với nguồn nƣớc khá phong phú. Lƣợng dòng chảy trong năm khoảng 5 tỷ m3, góp một phần hết sức quan trọng trong sinh hoạt và phát triển kinh tế. 16 Lợi thế về cơ sở hạ tầng: Hệ thống đƣờng quốc lộ và tỉnh lộ tạo nên mạng lƣới giao thông thuận lợi. Các đƣờng liên huyện, liên xã đã và đang tiếp tục đƣợc nâng cấp và mở rộng. Trong vùng có cửa khẩu quốc tế Lao Bảo thông thƣơng buôn bán và giao lƣu kinh tế với nƣớc bạn Lào, Thái Lan. Cửa khẩu này càng trở nên quan trọng khi tuyến đƣờng xuyên Á nối liền Cảng cửa Việt với Lào và vùng Ðông Bắc Thái Lan đƣợc hình thành. Trong những năm qua, đƣợc nhà nƣớc tập trung đầu tƣ phát triển cơ sở hạ tầng nên hiện nay toàn tỉnh đã có 132/136 phƣờng xã có đƣờng ô tô đến tận trung tâm. Chỉ còn 1 xã ở Vĩnh Linh chƣa có đƣờng điện, tỷ lệ hộ đƣợc dùng điện lên đến 82%. Lợi thế về lao động, khoa học kỹ thuật: Dân số toàn tỉnh năm 2002 là 608967 ngƣời, trong đó số ngƣời trong độ tuổi lao động 301332 ngƣời. Ðây là nguồn lao động dồi dào phục vụ phát triển kinh tế. Tỷ lệ lao động đƣợc đào tạo nghề tuy chƣa cao nhƣng ngƣời dân trong tỉnh khá năng động, chịu khó làm việc và học hỏi nhằm áp dụng những tiến bộ khoa học vào cuộc sống. 1.3.2. Chiến lƣợc phát triển kinh tế xã hội tỉnh Quảng Trị Định hƣớng cơ bản đối với vùng núi là chuyển nền kinh tế tự cung tự cấp sang nền kinh tế sản xuất hàng hoá trên cơ sở nông lâm kết hợp, xã hội hoá nghề rừng, cây công nghiệp ngắn ngày và dài ngày, cây dƣợc liệu, cây đặc sản, cây ăn quả và chăn nuôi đại gia súc, gắn liền với công nghệ chế biến khai khoáng và dịch vụ du lịch nhằm ổn định và nâng cao đời sống dân cƣ miền núi. Bảo vệ và tái tạo tài nguyên rừng, khôi phục môi trƣờng sinh thái, chống xói mòn đất. Phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng, đồng thời mở rộng mạng lƣới giao lƣu trao đổi hàng hoá, văn hoá xã hội với các huyện trong tỉnh, với các tỉnh của nƣớc bạn Lào, Thái Lan. Xây dựng các cụm điểm kinh tế - văn hoá - xã hội cho vùng cao, vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc ít ngƣời. Chú trọng đào tạo cán bộ ngƣời dân tộc thiểu số, từng bƣớc nâng cao mặt bằng dân trí, cải thiện đời sống tinh thần cho đồng bào dân tộc miền núi. Phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp ở các trung tâm, mở rộng mạng lƣới thƣơng mại, dịch vụ du lịch, đẩy mạnh sản xuất các mặt hàng xuất khẩu. 1.3.2.1. Xu thế phát triển dân số, nguồn nhân lực Theo định hƣớng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên toàn tỉnh ở mức 1,2 %. Qui mô dân số đến 2010 toàn tỉnh là 668.700 ngƣời, trong đó dân đô thị 214.000 ngƣời, chiếm 32%, tỷ lệ lao động chiếm 50,3 % dân số. 17 Bảng 10. Dự báo dân số tỉnh Quảng trị đến năm 2010 Huyện, thị TT 2002 2005 2010 1 Thị xã Đông Hà 76267 78989 83745 2 Thị xã Quảng Trị 16830 17431 18480 3 Huyện Vĩnh Linh 90974 94221 99894 4 Huyện Gio Linh 75802 78508 83234 5 Huyện Cam Lộ 46348 48002 50892 1.3.2.2. Xu thế phát triển kinh tế xã hội a. Mục tiêu phát triển KTXH tỉnh Quảng Trị Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế đến 2010: Nông lâm - ngƣ nghiệp 30,0%, công nghiệp - xây dựng 20,3%, dịch vụ - thƣơng mại 43,6%. Tuy nhiên từ nay đến 2010 và sau 2010 nông nghiệp vẫn đƣợc ƣu tiên phát triển nhằm đảm bảo an ninh lƣơng thực cũng nhƣ phù hợp với nguồn vốn và điều kiện tự nhiên nhƣ đất đai, khí hậu, truyền thống sản xuất của cả vùng. Tốc độ tăng trƣởng kinh tế giai đoạn 2000-2010 là: 14-15% Bình quân thu nhập đầu ngƣời: 712-812 USD/ngƣời/năm bằng 75,72-86,34% mức bình quân chung cả cả nƣớc. Bảng 11. Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế Kế hoạch phát triển 2005 2010 100 100 41 30 18.7 20.3 40.3 43.6 Thực tế 2002 Các ngành kinh tế Giá trị GDP Nông-lâm-thủy Công nghiệp và xây dựng Dịch vụ 100 42.9 18.5 38.6 1.3.2.3. Quy hoạch sử dụng đất và chuyển đổi cơ cấu cây trồng tới năm 2010 Bảng 12. Cơ cấu quỹ đất đến 2010 tỉnh Quảng trị Hiện trạng sử dụng năm 2002 Diện tích (ha) Cơ cấu (%) 474.573,6 100 Tổng diện tích 70766.7 14.91 1. Đất nông nghiệp 157206.75 33.13 2. Đất lâm nghiệp 18908.02 3.98 3. Đất chuyên dùng 3486.2 0.73 4. Đất ở 224205.91 47.24 5. Đất chƣa sử dụng Loại đất 18 Quy hoạch sử dụng đến 2010 Diện tích (ha) Cơ cấu (%) 474574 100 92539 19.5 311030 65.54 20202 4.26 4156 0.87 46664 9.83 Bảng 13. Quy hoạch sử dụng đất đến 2010 Loại đất Tổng diện tích I- Ðất nông nghiệp 1- Ðất trồng cây hàng năm a/ Ðất ruộng lúa, lúa màu b/Ðất nƣơng rẫy c/ Ðất trồng cây hàng năm khác 2- Ðất vƣờn tạp 3- Ðất trồng cây lâu năm 4- Ðất cỏ dùng vào chăn nuôi 5- Ðất có mặt nƣớc nuôi trồng TS II – Ðất lâm nghiệp có rừng 1/- Rừng tự nhiên a/. Ðất có rừng sản xuất b/. Ðất có rừng phòng hộ c/. Ðất có rừng đặc dụng 2/- Rừng trồng a/. Ðất có rừng sản xuất b/. Ðất có rừng phòng hộ c/. Ðất có rừng đặc dụng 3/- Ðất ƣơm cây giống III- Ðất chuyên dùng Trong đó: Ðất làm muối IV- Ðất ở 1- Ðất ở đô thị 2- Ðất ở nông thôn V- Ðất chƣa sử dụng,sông suối, NĐ 1/ Ðất bằng chƣa sử dụng 2/ Ðất đồi núi chƣa sử dụng 3/ Ðất có mặt nƣớc chƣa sử dụng 4/ Sông suối 5/ Núi đá không có rừng cây 6/ Ðất chƣa sử dụng khác Năm 2002 Diện tích Cơ cấu (ha) (%) 474573.57 5E+05 70766.69 14.91 41051 58.01 25796.06 5401.28 9853.66 9770.48 13.81 18814.05 26.59 101 0.14 1030.16 1.46 157206.75 33.13 101352.75 64.47 40094.66 61164.65 93.44 55819.34 35.51 40006.31 15813.03 0 34.66 0.02 18908.02 3.98 12 0.06 3486.2 0.73 1254.34 35.98 2231.86 64.02 224205.91 47.24 19319.2 8.62 186833.34 83.33 3234.84 1.44 11646.93 5.19 1858.9 0.83 1312.7 0.59 Năm 2010 Diện tích Cơ cấu (ha) (%) 474573 100 92539 19.5 51512 54.12 25379 936 23763 10846 11.72 23864 25.79 4651 5.03 3100 3.35 311030 65.54 153435 49.33 85977 67365 93 157150 50.53 139567 17583 445 20202 15 4156 1425 2713 46664 4500 27226 366 11247 992 2333 0.14 4.26 0.07 0.87 34.44 65.56 9.83 9.64 58.34 0.78 24.1 2.13 5 (Nguồn: Viện Quy hoạch & Thiết kế Nông nghiệp) 1.3.2.4. Sản xuất nông nghiệp Vùng nghiên cứu chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hoá, tăng sản xuất cây công nghiệp, cây ăn quả và phát triển mạnh ngành chăn nuôi. Hƣớng phấn đấu đến 2010 một số cây trồng chủ lực của tỉnh nhƣ sau: 19