Tài liệu ứng dụng công nghệ tin học và phương pháp toàn đạc điện tử thành lập bản đồ địa chính tờ số 56 tỷ lệ 1 200 phường thanh nhàn, quận hai bà trưng, thành phố hà nộ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN HUY HOÀNG “ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TIN HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP TOÀN ĐẠC ĐIỆN TỬ THÀNH LẬP BẢN ĐỒ ĐỊA CHÍNH TỜ SỐ 56 TỶ LỆ 1:200 PHƯỜNG THANH NHÀN QUẬN HAI BÀ TRƯNG - THÀNH PHỐ HÀ NỘI” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo Chuyên ngành Khoa Khóa : Chính quy : Quản lí đất đai : Quản lý Tài nguyên : 2015 - 2019 THÁI NGUYÊN - 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN HUY HOÀNG “ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TIN HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP TOÀN ĐẠC ĐIỆN TỬ THÀNH LẬP BẢN ĐỒ ĐỊA CHÍNH TỜ SỐ 56 TỶ LỆ 1:200 PHƯỜNG THANH NHÀN QUẬN HAI BÀ TRƯNG - THÀNH PHỐ HÀ NỘI” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo Chuyên ngành Lớp Khoa Khóa Giảng viên hướng dẫn : Chính quy : Quản lí đất đai : K47 QLĐĐ N01 : Quản lý Tài nguyên : 2015-2019 : ThS: Chu Văn Trung THÁI NGUYÊN - 2019 i LỜI CẢM ƠN Qua thời gian 4 năm học tập và rèn luyện đạo đức tại trường, bản thân em đã được sự dạy dỗ, chỉ bảo tận tình của các thầy, cô giáo trong khoa Quản Lý Tài nguyên, cũng như các thầy, cô giáo trong Ban Giám Hiệu Nhà Trường, các Phòng ban và phòng Đào tạo của Trường Đại Học Nông Lâm. Sau một thời gian nghiên cứu và thực tập tốt nghiệp bản báo cáo tốt nghiệp của em đã hoàn thành. Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy, cô trong khoa Quản Lý Tài Nguyên, Trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên đã giảng dạy và hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho em trong quá trình học tập và rèn luyện tại trường, trong thời gian vừa qua các thầy, cô khoa Quản lý Tài nguyên đã tạo điều kiện cho em được trải nghiệm thực tế về công việc và ngành nghề mà mình đang học tại Xí Nghiệp Tài Nguyên Môi Trường 3 Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo - ThS. Chu Văn Trung đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em trong quá trình hoàn thành khóa luận này. Nhân đây em xin gửi lời cảm ơn đến ban lãnh đạo Xí Nghiệp Tài Nguyên Môi Trường 3, các anh trong đội đo đạc đã tận tình giúp đỡ, chỉ bảo cho em trong thời gian thực tập. Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã động viên, khuyến khích em trong suốt quá trình học tập và hoàn thành khóa luận. Em xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 08 tháng 6 năm 2019 Sinh viên Nguyễn Huy Hoàng ii DANH MỤC BẢNG Trang Bảng 2.1. Các chỉ tiêu kỹ thuật của đường chuyền kinh vĩ . ...................... 17 Bảng 4.1. Những yêu cầu kỹ thuật cơ bản của lưới đường chuyền địa chính..... 43 Bảng 4.2. Số lần đo quy định ...................................................................... 44 Bảng 4.3. Các hạn sai khi đo góc (quy định chung cho các máy đo có độ chính xác đo góc từ 1 - 5 giây) không lớn hơn giá trị quy định. .... 44 Bảng 4.4. Chỉ tiêu kỹ thuật cơ bản chung của lưới khống chế đo vẽ.......... 45 Bảng 4.5. Số liệu điểm gốc địa chính.......................................................... 46 Bảng 4.6. Bảng kết quả tọa độ phẳng và độ cao sau bình sai hệ tọa độ phẳng VN-2000 kinh tuyến trục: 105°00' ELLIPSOID: WGS-84 ...................................................................................... 47 iii DANH MỤC HÌNH Trang Hình 2.1. Lưới chiếu Gauss - Kruger ......................................................... 10 Hình 2.2. Phép chiếu UTM ......................................................................... 11 Hình 2.3. Sơ đồ quy trình công nghệ đo vẽ bản đồ địa chính .................... 16 Hình 2.4. Sơ đồ cấu tạo máy toàn đạc điện tử South NTS-362R ............... 21 Hình 2.5. Trình tự đo vẽ.............................................................................. 22 Hình 2.6. Quy trình thành lập bản đồ địa chính trên phần mềm famis ...... 30 Hình 4.1. Vị trí địa lý phường Thanh Nhàn................................................ 37 Hình 4.2. Dùng phần mềm để trút số liệu ................................................... 50 Hình 4.3. Xử lý số liệu đo vẽ chi tiết .......................................................... 51 Hình 4.4. Đọc số liệu từ máy toàn đạc........................................................ 51 Hình 4.5. Tính tọa độ XYH ........................................................................ 52 Hình 4.6. File số liệu kết quả đo đạc .......................................................... 52 Hình 4.7. Chọn ổ chứa file số liệu .txt ........................................................ 53 Hình 4.8. Phun điểm chi tiết lên bản vẽ ...................................................... 53 Hình 4.9. Hình ảnh nối điểm....................................................................... 54 Hình 4.10. Màn hình hiển thị các lỗi của thửa đất ........................................ 56 Hình 4.11. Các thửa đất sau khi được sửa lỗi ............................................... 56 Hình 4.12. Bản đồ sau khi phân mảnh .......................................................... 57 Hình 4.13. Thửa đất sau khi được tạo tâm thửa............................................ 58 Hình 4.14. Đánh số thửa tự động .................................................................. 59 Hình 4.15. Thửa đất sau khi được gán dữ liệu từ nhãn ................................ 60 Hình 4.16. Vẽ nhãn thửa ............................................................................... 61 Hình 4.17. Sửa bảng nhãn thửa..................................................................... 62 Hình 4.18. Tạo khung bản đồ địa chính........................................................ 63 Hình 4.19. Tờ bản đồ sau khi được biên tập hoàn chỉnh .............................. 63 iv DANH MỤC VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa BĐĐC Bản đồ địa chính BTNMT Bộ Tài nguyên & Môi trường CSDL Cơ sở dữ liệu QĐ Quyết định TT Thông tư UTM Lưới chiếu hình trụ ngang đồng góc VN-2000 Hệ quy chiếu và hệ tọa độ quốc gia VN-2000 v MỤC LỤC Trang LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... ii DANH MỤC HÌNH ......................................................................................... iii DANH MỤC VIẾT TẮT ................................................................................. iv MỤC LỤC ......................................................................................................... v PHẦN 1. MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1 1.2. Mục tiêu của đề tài ................................................................................ 3 1.2.1. Mục tiêu chung...................................................................................... 3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể...................................................................................... 3 1.4. Ý nghĩa của đề tài ................................................................................. 3 PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................... 5 2.1. Bản đồ địa chính ................................................................................... 5 2.1.1. Khái niệm .............................................................................................. 5 2.1.2. Các yếu tố cơ bản và nội dung bản đồ địa chính .................................. 6 2.1.3. Cơ sở toán học của bản đồ địa chính .................................................. 10 2.1.4. Lưới chiếu Gauss - Kruger.................................................................. 10 2.1.5. Phép chiếu UTM ................................................................................. 11 2.1.6. Nội dung và phương pháp chia mảnh bản đồ địa chính ..................... 12 2.2. Các phương pháp thành lập bản đồ địa chính hiện nay ...................... 14 2.2.1. Các phương pháp đo vẽ chi tiết thành lập bản đồ địa chính ............... 14 2.2.2. Đo vẽ bản đồ địa chính bằng phương pháp toàn đạc .......................... 15 2.3. Thành lập lưới khống chế trắc địa ...................................................... 16 2.3.1. Khái quát về lưới tọa độ địa chính ...................................................... 16 2.3.2. Những yêu cầu kĩ thuật cơ bản của lưới đường chuyền kinh vĩ ......... 17 vi 2.3.3. Thành lập đường chuyền kinh vĩ ........................................................ 18 2.4. Đo vẽ chi tiết, thành lập bản đồ .......................................................... 19 2.4.1. Đo chi tiết và xử lý số liệu .................................................................. 19 2.4.2. Phương pháp đo vẽ bản đồ địa chính bằng máy toàn đạc điện tử ...... 20 2.5. Ứng dụng một số phần mềm tin học trong biên tập bản đồ địa chính ..... 23 2.5.1. Giới thiệu về phần mềm bình sai Picknet ........................................... 23 2.5.2. Phần mềm MicroStation, Mapping Office.......................................... 24 2.5.3. Phần mềm famis .................................................................................. 26 2.6. Giới thiệu sơ lược về máy toàn đạc điện tử ........................................ 31 2.6.1. Đặc điểm và chức năng của máy toàn đạc điện tử.............................. 31 2.6.2. Đo tọa độ, độ cao đường truyền kinh vi ............................................. 31 PHẦN 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....... 33 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................... 33 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành .......................................................... 33 3.3. Nội dung .............................................................................................. 33 3.3.1. Điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội của phường Thanh Nhàn ............ 33 3.3.2. Thành lập lưới khống chế đo vẽ.......................................................... 34 3.3.3. Thành lập mảnh bản đồ địa chính phường từ số liệu đo chi tiết......... 34 3.3.4. Đánh giá một số thuận lợi và khó khăn trong quá trình đo đạc bản ............ 34 3.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................... 34 3.4.1. Phương pháp khảo sát, thu thập số liệu .............................................. 34 3.4.2. Phương pháp đo đạc ............................................................................ 35 3.4.3. Phương pháp xử lý số liệu .................................................................. 35 3.4.4. Phương pháp bản đồ............................................................................ 36 PHẦN 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU & THẢO LUẬN ............................. 37 4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội ...................................................... 37 4.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................... 37 vii 4.1.2. Tài nguyên thiên nhiên........................................................................ 39 4.1.3. Điều kiện kinh tế - xã hội.................................................................... 39 4.1.4. Tình hình quản lý đất đai của phường ................................................ 40 4.2. Công tác thành lập lưới khống chế đo vẽ ........................................... 41 4.2.1. Khảo sát, thu thập tài liệu, số liệu ....................................................... 41 4.2.2. Bố trí và đo vẽ đường chuyền kinh vĩ................................................. 45 4.2.3. Kết quả bình sai lưới kinh vĩ ............................................................... 46 4.3. Đo vẽ chi tiết và biên tập bản đồ bằng phần mềm Microstation và Famis .............................................................................................. 48 4.3.1. Đo vẽ chi tiết ....................................................................................... 48 4.3.2. Ứng dụng phần mềm FAMIS, Emap và Microstation thành lập bản đồ địa chính .................................................................................. 50 4.3.3. Kiểm tra và nghiệm thu các tài liệu .................................................... 64 4.3.4. Đánh giá một số thuận lợi và khó khăn trong quá trình đo đạc .......... 64 PHẦN 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................... 67 5.1. Kết luận .................................................................................................... 67 5.2. Kiến nghị .................................................................................................. 68 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 69 PHỤ LỤC 1 PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Đất đai là sản phẩm của tự nhiên, là tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá của mỗi quốc gia. Đất đai là yếu tố duy nhất của sự sống, nếu không có đất sẽ không có sản xuất và cũng không có sự tồn tại của con người. Cho nên việc bảo vệ nguồn tài nguyên đất đai là một vấn đề hết sức quan trọng. Trong cuộc sống đất đai đóng vai trò là tư liệu sản xuất đặc biệt không thể thiếu được trong cuộc sống hàng ngày với các hoạt động sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp và cả sinh hoạt của mình, con người đã tác động trực tiếp vào đất đai, làm thay đổi hệ sinh thái tự nhiên và đôi khi làm giảm dần tính bền vững của đất đai. Ngoài ra hiện tượng xói mòn đất, thoái hoá đất và sa mạc hoá ngày càng diễn ra nghiêm trọng trên phạm vi toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng. Ngoài ra đất đai còn là thành quả cách mạng của đảng, nhà nước và nhân dân ta. Cho nên, vì thế thế hệ hôm nay và cả các thế hệ mai sau chúng ta phải đoàn kết để sử dụng hợp lý và hiệu quả nguồn tài nguyên đất đai cũng như bảo vệ chúng khỏi nguy cơ thoái hoá đang ngày một rõ rệt như hiện nay 5. Công tác đo đạc bản đồ địa chính, lập hồ sơ địa chính, đăng ký, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là những công việc chính của công tác quản lý Nhà nước về đất đai đã được quy định trong Luật Đất Đai năm 2013. Đây là chủ trương lớn của đảng và nhà nước, là một trong các nhu cầu cấp bách của ngành địa chính trong cả nước nói chung và của thành phố Hà Nội nói riêng. Để quản lý đất đai một cách chặt chẽ theo một hệ thống tư liệu mang tính khoa học và kỹ thuật cao, cần thiết phải có bộ bản đồ địa chính chính quy và hồ sơ địa chính hoàn chỉnh theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường. 2 Công tác đo đạc bản đồ địa chính, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho hộ gia đình cá nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội là một phần của dự án nêu trên. Để bảo vệ quỹ đất đai của địa phương cũng như để phục vụ tốt hơn cho công tác quản lý đất đai thì bản đồ địa chính là một trong những tài liệu hết sức cần thiết, vì nó là nguồn tài liệu cơ sở cung cấp thông tin cho người quản lý, sử dụng đất đai, đồng thời là tài liệu cơ bản nhất của bộ hồ sơ địa chính mang tính pháp lý cao. Với tính chất hết sức quan trọng của hệ thống bản đồ địa chính. Để phục vụ mục đích trên, được sự đồng ý của Sở Tài Nguyên và Môi Trường thành phố Hà Nội. Phòng quản lý các dự án đo đạc và bản đồ - Xí Nghiệp Tài Nguyên Môi Trường 3 đã tổ chức khảo sát, thu thập tài liệu lập thiết kế kỹ thuật - dự toán: Đo đạc bản đồ địa chính, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội, đã tiến hành xây dựng hệ thống bản đồ địa chính cho các phường trên địa bàn thành phố trong đó có phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. Với tính cấp thiết của việc phải xây dựng hệ thống bản đồ địa chính cho toàn khu vực phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội, với sự phân công, giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa Quản lý Tài nguyên, Đội đo đạc số 1 thuộc Nghiệp Tài Nguyên Môi Trường 3 với sự hướng dẫn của thầy giáo ThS. Chu Văn Trung em tiến hành nghiên cứu đề tài: “Ứng dụng công nghệ tin học và phương pháp toàn đạc điện tử thành lập bản đồ địa chính tờ số 56 tỷ lệ 1:200 phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. 3 1.2. Mục tiêu của đề tài 1.2.1. Mục tiêu chung Ứng dụng công nghệ trong công tác thành lập bản đồ địa chính tại phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội thực hiện nghiên cứu tờ bản đồ số 56 tỷ lệ 1:200. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Đánh giá được điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội - Đánh giá được tình hình công tác quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. - Ứng dụng được các thiết bị máy móc trong công tác đo đạc thành lập bản đồ địa chính, như: máy toàn đạc điện tử, máy GPS tĩnh. - Ứng dụng được phần mềm tin học trong biên tập thành lập bản đồ địa chính, như: Microstation, Famis,... - Đưa ra được những thuận lợi, khó khăn và đề xuất các giải pháp trong công tác thành lập bản đồ địa chính trên địa phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội 1.3. Yêu cầu - Bản đồ địa chính thành lập phải tuân thủ các quy trình, quy phạm hiện hành. - Đảm bảo độ chính xác, tỷ lệ bản đồ thích hợp, thể hiện đẩy đủ nội dung theo yêu cầu của công tác quản lý đất đai. Bản đồ địa chính thành lập phải đảm bảo tính thống nhất, đạt yêu cầu chất lượng và sử dụng trong thực tế. - Áp dụng công nghệ tin học trong biên tập bản đồ địa chính - Đảm bảo đúng tiến độ và chất lượng thiết kế. 1.4. Ý nghĩa của đề tài - Trong học tập và nghiên cứu khoa học. + Nắm vững các kiến thức về xây dựng cơ sở dữ liệu trên công nghệ GIS. 4 + Sử dụng thành thạo công nghệ. + Nâng cao kiến thức, kĩ năng và rút ra những kinh nghiệm thực tế phục vụ cho công tác nghiên cứu sau này. + Vận dụng và phát huy những kiến thức đã học tập vào nghiên cứu. + Giúp sinh viên thu thập được những kinh nghiệm và kiến thức thực tế, củng cố và hoàn thiện kiến thức đã học. - Trong thực tiễn. + Qua nghiên cứu, tìm hiểu và ứng dụng máy toàn đạc điện tử trong công tác đo đạc thành lập bản đồ địa chính giúp cho công tác quản lý nhà nước về đất đai được nhanh hơn đầy đủ hơn và chính xác hơn. + Phục vụ tốt cho việc đo vẽ chi tiết thành lập bản đồ địa chính theo công nghệ số, hiện đại hóa hệ thống hồ sơ địa chính theo quy định của Bộ TN&MT. 5 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Bản đồ địa chính 2.1.1. Khái niệm Bản đồ địa chính là tài liệu cơ bản của hồ sơ địa chính, mang tính pháp lý cao phục vụ chặt chẽ quản lý đất đai đến từng thửa đất, từng chủ sử dụng đất. Bản đồ địa chính khác với bản đồ chuyên ngành thông thường ở chỗ bản đồ địa chính có tỷ lệ lớn và phạm vi rộng khắp mọi nơi trên toàn quốc. Bản đồ địa chính thường xuyên được cập nhật nhưng thay đổi hợp pháp của pháp luật đất đai, có thể cập nhật hàng ngày hoặc cập nhật theo định kỳ. Hiện nay ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, người ta hướng tới việc xây dựng bản đồ địa chính đa chức năng. Vì vậy bản đồ địa chính còn có tính chất của bản đồ địa chính cơ bản quốc gia. Bản đồ địa chính được dùng làm cơ sở để thực hiện một số nhiệm vụ trong công tác quản lý nhà nước về đất đai như: - Thống kê đất đai. - Giao đất sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp. - Đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở và sở hữu nhà ở. - Xác nhận hiện trạng và theo dõi biến động về quyền sử dụng đất. - Lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cải tạo đất, thiết kế xây dựng các điểm dân cư, qui hoạch giao thông, thuỷ lợi. - Lập hồ sơ thu hồi đất khi cần thiết. - Giải quyết tranh chấp đất đai. Với điều kiện khoa học và công nghệ như hiện nay, bản đồ địa chính được thành lập ở hai dạng cơ bản là bản đồ giấy và bản đồ số địa chính. Bản đồ giấy địa chính là loại bản đồ truyền thống, các thông tin được thể hiện toàn bộ trên giấy nhờ hệ thống ký hiệu và ghi chú, Bản đồ giấy cho ta thông tin rõ ràng, trực quan, dễ sử dụng [4]. 6 Bản đồ số địa chính có nội dung thông tin tương tự như bản đồ giấy, song các thông tin này được lưu trữ dưới dạng số trong máy tính, sử dụng một hệ thống ký hiệu đã số hoá. Các thông tin không gian lưu trữ dưới dạng toạ độ, còn thông tin thuộc tính sẽ được mã hoá. Khi thành lập bản đồ địa chính cần phải quan tâm đầy đủ đến các yêu cầu cơ bản sau: - Chọn tỷ lệ bản đồ địa chính phù hợp với vùng đất và loại đất. Ngoài ra, bản đồ địa chính cần thể hiện đầy đủ và chính xác các yếu tố: Giao thông, thủy lợi, thông tin, địa vật đặc trưng...Ở những vùng có độ chênh cao cần thể hiện cả về mặt địa hình quy định cụ thể, chi tiết trong bộ “Ký hiệu bản đồ địa chính” do Tổng Cục Địa Chính (nay là Bộ TN&MT) ban hành. - Các yếu tố pháp lý được điều tra, được thể hiện chính xác và chặt chẽ. Bản đồ địa chính phải có hệ thống tọa độ thống nhất, có phép chiếu phù hợp để các yếu tố trên bản đồ biến dạng nhỏ nhất cụ thể ở thông tư quy định thành lập bản đồ địa chính số 25/2014/TT-BTNMT ngày 19/5/2014 [2]. 2.1.2. Các yếu tố cơ bản và nội dung bản đồ địa chính 2.1.2.1. Các yếu tố cơ bản của bản đồ địa chính Bản đồ địa chính được sử dụng trong quản lý đất đai là bộ bản đồ biên tập riêng cho từng đơn vị hành chính cơ sở xã, phường. Mỗi bộ bản đồ có thể là một hoặc nhiều tờ bản đồ ghép lại. Để đảm bảo tính thống nhất, tránh nhầm lẫn và dễ dàng vận dụng trong quá trình thành lập cũng như trong quá trình sử dụng bản đồ và quản lý đất đai ta cần phải phân biệt và hiểu rõ bản chất các yếu tố cơ bản của bản đồ địa chính và các yếu tố phụ khác có liên quan. Yếu tố điểm: Điểm là một vị trí được đánh dấu ở thực địa bằng mốc đặc biệt. Trong thực tế đó là các điểm trắc địa, các điểm đặc trưng trên đường biên thửa đất, các điểm đặc trưng của địa vật, địa hình. Trong địa chính cần quản lý dấu mốc thể hiện điểm ở thực địa và toạ độ của chúng. 7 Yếu tố đường: Đó là các đoạn thẳng, đường thẳng, đường cong nối qua các điểm thực địa. Đối với đoạn thẳng cần xác định và quản lý toạ độ hai điểm đầu và cuối, từ toạ độ có thể tính ra chiều dài và phương vị của đoạn thẳng. Đối với đường gấp khúc cần quản lý toạ độ các điểm đặc trưng của nó. Các đường cong có dạng hình học cơ bản có thể quản lý các yếu tố đặc trưng. Tuy nhiên trên thực tế đo đạc nói chung và đo đạc địa chính nói riêng thường xác định đường cong bằng cách chia nhỏ đường cong tới mức các đoạn nhỏ của nó có thể coi là đoạn thẳng và nó được quản lý như một đường gấp khúc. Thửa đất: Là yếu tố đơn vị cơ bản của đất đai. Thửa đất là một mảnh tồn tại ở thực địa có diện tích xác định, được giới hạn bởi một đường bao khép kín, thuộc một chủ sở hữu hoặc chủ sử dụng nhất định. Trong mỗi thửa đất có thể có một hoặc một số loại đất. Đường ranh giới thửa đất ở thực địa có thể là con đường, bờ ruộng, tường xây, hàng rào... hoặc đánh dấu bằng các dấu mốc theo quy ước của các chủ sử dụng đất. Các yếu tố đặc trưng của thửa đất là các điểm góc thửa, chiều dài các cạnh thửa và diện tích của nó. Thửa đất phụ: Trên mỗi thửa đất lớn có thể tồn tại các thửa nhỏ có đường ranh giới phân chia không ổn định, có các phần được sử dụng vào các mục đích khác nhau, trồng cây khác nhau, mức tính thuế khác nhau, thậm chí thường xuyên thay đổi chủ sử dụng đất. Loại thửa này gọi là thửa đất phụ hay đơn vị tính thuế. Lô đất: Là vùng đất có thể gồm một hoặc nhiều loại đất. Thông thường lô đất được giới hạn bởi các con đường kênh mương, sông ngòi. Đất đai được chia lô theo điều kiện địa lý khác nhau như có cùng độ cao, độ dốc, theo điều kiện giao thông, thuỷ lợi, theo mục đích sử dụng hay cùng loại cây trồng. Khu đất, xứ đồng: Đó là vùng đất gồm nhiều thửa đất, nhiều lô đất. Khu đất và xứ đồng thường có tên gọi riêng được đặt từ lâu. 8 Thôn, bản, xóm, ấp: Đó là các cụm dân cư tạo thành một cộng đồng người cùng sống và lao động sản xuất trên một vùng đất. Các cụm dân cư thường có sự cố kết mạnh về các yếu tố dân tộc, tôn giáo nghề nghiệp... Xã, phường: Là đơn vị hành chính cơ sở gồm nhiều thôn, bản hoặc đường phố. Đó là đơn vị hành chính có đầy đủ các tổ chức quyền lực để thực hiện chức năng quản lý nhà nước một cách toàn diện đối với các hoạt động về chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội trong phạm vi lãnh thổ của mình. 2.1.2.2. Bản đồ địa chính là tài liệu chủ yếu trong bộ hồ sơ địa chính. Vì vậy, trên bản đồ cần thể hiện đầy đủ các yếu tố đáp ứng yêu cầu của công tác quản lý đất đai. Trên bản đồ cần thể hiện đầy đủ các yếu tố sau: - Điểm khống chế tọa độ và độ và độ cao: Trên bản đồ cần thể hiện đầy đủ các điểm khống chế các cấp, lưới tọa độ địa chính cấp 1, cấp 2 và các điểm khống chế đo vẽ có chôn mốc ở thực địa để sử dụng lâu dài. Đây là yếu tố dạng điểm cần thể hiện chính xác đến 0.1 mm trên bản đồ [7]. - Địa giới hành chính các cấp: Cần thể hiện chính xác đường địa giới quốc gia, địa giới hành chính các cấp Tỉnh, Huyện, Xã, các mốc địa giới hành chính, các điểm ngoặt của đường địa giới. Khi đường địa giới cấp thấp trùng với đường địa giới cấp cao hơn thì ưu tiên biểu thị đường địa giới cấp cao hơn. Các đường địa giới phải phù hợp với hồ sơ địa giới đang được lưu thông trong các cơ quan nhà nước [7]. - Ranh giới thửa đất: Thửa đất là yếu tố cơ bản của bản đồ địa chính. Ranh giới thửa đất được thể hiện trên bản đồ bằng đường viền khép kín dạng đường gấp khúc hoặc đường cong. Để xác định vị trí thửa đất cần đo vẽ chính xác các điểm đặc trưng trên đường ranh giới của nó như điểm góc thửa điểm ngoặt, điểm cong của đường biên. Đối với mỗi thửa đất, trên bản đồ còn phải thể hiện đầy đủ 3 yếu tố là số thửa, diện tích và phân loại đất theo mục đích sử dụng [4]. 9 - Loại đất: Tiến hành phân loại và thể hiện 5 loại đất chính là đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất ở, đất chuyên dùng và đất chưa sử dụng. Trên bản đồ địa chính cần phân loại đến từng thửa đất, từng loại đất chi tiết. - Công trình xây đựng trên đất: Khi đo vẽ bản đồ địa chính tỷ lệ lớn ở vùng đất thổ cư, đặc biệt là ở khu vực đô thị thì trên từng thửa đất còn phải thể hiện chính xác ranh giới các công trình xây dựng cố định như nhà ở, nhà làm việc,... Các công trình được xây dựng theo mép tường phía ngoài. Trên vị trí công trình còn biểu thị tính chất công trình như gạch nhà, nhà bê tông, nhà nhiều tầng . - Ranh giới sử dụng đất: Trên bản đồ cần thể hiện ranh giới các khu dân cư, ranh giới lãnh thổ sử dụng đất của các doanh nghiệp, của các tổ chức xã hội, doanh trại quân đội... - Hệ thống giao thông: Cần thể hiện tất cả các loại đường sắt, đường bộ, đường trong làng, đường ngoài đồng, đường phố, ngõ phố... Đo vẽ chính xác vị trí tim đường, mặt đường, chỉ giới đường, các công trình cầu cống trên đường và tính chất cong đường. Giới hạn thể hiện hệ thông giao thông là chân đường, đường có độ rộng lớn hơn 0,5 mm trên bản đồ phải vẽ hai nét, nếu độ rộng nhỏ hơn 0,5 mm thì vẽ một nét và ghi chú độ rộng. - Mạng lưới thủy văn: Thể hiện hệ thông sông ngòi, kênh mương, ao hồ... Đo vẽ theo mức nước cao nhất hoặc mức nước tại thời điểm đo vẽ. Độ rộng lớn hơn 0,5 mm trên bản đồ phải vẽ hai nét, nếu độ rộng nhỏ hơn 0,5 mm thì trên bản đồ vẽ một nét theo đường tim của nó. Khi đo vẽ trong khu vực dân cư thì phải vẽ chính xác các rãnh thoát nước công cộng. Sông ngòi, kênh mương cần phải ghi chú tên riêng và hướng nước chảy [2]. - Địa vật quan trọng: Trên bản đồ cần thể hiện các địa vật có ý nghĩa định hướng. 10 - Mốc giới quy hoạch: Thể hiện đầy đủ mốc giới quy hoạch, chỉ giới quy hoạch, hành lang an toàn giao thông, hành lang bảo vệ đường điện cao thế, bảo vệ đê điều. - Dáng đất: Khi đo vẽ bản đồ ở vùng đặc biệt còn phải thể hiện dáng đất bằng đường đồng mức hoặc ghi chú độ cao. 2.1.3. Cơ sở toán học của bản đồ địa chính Để đáp ứng yêu cầu quản lý đất đai, đặc biệt là khi sử dụng hệ thống thông tin đất đai, bản đồ địa chính trên toàn lãnh thổ phải là một hệ thống thống nhất về cơ sở toán học và độ chính xác. Muốn vậy phải xây dựng lưới toạ độ thống nhất và chọn một hệ quy chiếu tối ưu và hợp lý để thể hiện bản đồ. Trong khi lựa chọn hệ quy chiếu cần đặc biệt ưu tiên giảm nhỏ đến mức có thể ảnh hưởng của biến dạng phép chiếu đến kết quả thể hiện yếu tố bản đồ. Thực tế hiện nay có hai lưới chiếu đẳng góc có khả năng sử dụng cho bản đồ địa chính Việt Nam đó là lưới chiếu Gauss và UTM. Sơ đồ múi chiếu và đặc điểm biến dạng của hai phép chiếu Gauss và UTM được thể hiện trên hình sau: 2.1.4. Lưới chiếu Gauss - Kruger Hình 2.1. Lưới chiếu Gauss - Kruger Lưới này được thiết lập theo các điều kiện sau: * Thể elipxoid quả đất Kraxovski (1946) với: - Bán trục lớn a=6378245m 11 - Bán trục nhỏ b=6356863.01877m - Độ dẹt a=1/298.3 * Hằng số lưới chiếu k=1.000 tức là tỷ số chiều dài trên kinh tuyến giữa không thay đổi (m=1). * Bề mặt của elipxoid quả đất được chia ra các múi có kinh độ bằng nhau: 60 múi mỗi múi 60 (hoặc 120 múi mỗi múi 30). Mỗi múi được ký hiệu bằng chữ số Ả rập đến 60. Biến dạng lớn nhất ở vùng gần kinh tuyến biên của hai múi chiếu và gần xích đạo [6]. 2.1.5. Phép chiếu UTM Hình 2.2. Phép chiếu UTM Lợi thế cơ bản của lưới chiếu UTM là biến dạng qua phép chiếu nhỏ và tương đối đồng nhất. Tỷ lệ độ dài trên kinh tuyến trục múi 60 là m0 = 0,9996. trên hai kinh tuyến đối xứng nhau cách nhau khoảng 1,50 so với kinh tuyến m=1, trên kinh tuyến biên của múi chiếu m>1. Ngày nay nhiều nước phương Tây và trong vùng Đông Nam Á dùng múi chiếu UTM và Elipxoid WGS84. Ngoài ưu điểm cơ bản là biến dạng nhỏ, nếu dùng múi chiếu UTM sẽ thuận lợi hơn trong công việc sử dụng một số công nghệ của phương Tây và tiện liên hệ toạ độ Nhà nước Việt Nam với hệ toạ độ quốc tế.