TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
1
MUÅC LUÅC
CHÛÚNG I MÚÃ MANG LYÁ TRÑ, SOI SAÁNG LÛÚNG TÊM, GÊY DÛÅNG NGHÕ LÛÅC ........... 3
CHÛÚNG II PHAÁT TRIÏÍN NHÊN PHÊÍM ................................................................................ 21
CHÛÚNG III TREÃ ÀÖËI VÚÁI GIA ÀÒNH .................................................................................. 49
CHÛÚNG IV KHUÖN MÊÎU CUÃA CHA MEÅ VAÂ TÊÅP QUAÁN CUÃA CON CAÁI ....................... 58
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
PHÊÌN THÛÁ HAI
ÀÛÁC DUÅC
http://ebooks.vdcmedia.com
2
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
3
CHÛÚNG I
MÚÃ MANG LYÁ TRÑ, SOI SAÁNG LÛÚNG TÊM,
GÊY DÛÅNG NGHÕ LÛÅC
NHÊN CHI SÚ TÑNH BAÃN THIÏÅN
Nhiïìu hoåc giaã phûúng Têy cuäng nhû phûúng Àöng cho rùçng
loaâi ngûúâi khi múái sinh ra àïìu thiïån caã. Súã dô sau naây sinh gian,
aác, taâ, dêm laâ do sûå têåp thaânh vïì sau. Traái laåi cuäng coá möåt söë hoåc
giaã cho rùçng baãn tñnh cuãa treã con chùèng coá gò laâ thiïån, coá thïí noái laâ
ñch kyã, laâ vö tònh, laâ hung dûä thò àuáng hún. La Fontaine nhaâ thú
nguå ngön Phaáp tûâng than rùçng: “Caác tuöíi êëy khöng tònh thûúng”.
Hai quan niïåm êëy àöëi vúái töi laâ cûåc àoan caã. Theo thiïín yá cuãa
töi thò treã con khöng coá gò laâ thiïån maâ cuäng khöng coá gò laâ aác caã.
Thiïån aác àïìu do sûå têåp nhiïîm cuãa hoaân caãnh vaâ giaáo duåc sau naây.
Têm höìn cuãa treã laâ möåt maãnh giêëy trùæng tinh, trïn maãnh giêëy êëy
nïëu gùåp nhaâ nghïå sô taâi hoa seä phaác hoåa ra nhûäng maâu sùæc rûåc rúä,
àeåp àeä. Nïëu gùåp phaãi möåt tay vuång vïì, vuä phu, vö hoåc, vö haånh seä
böi nhoâa nhûäng neát àen töëi.
Vò thïë treã con töët hay hû laâ do tay cuãa chuáng ta caã. Khi treã
múái lïn hai tuöíi, treã chûa coá quan niïåm gò vïì thiïån vaâ aác, vïì àaåo
àûác vaâ khöng àaåo àûác. Àöëi vúái treã chó coá caái cho pheáp vaâ caái khöng
cho pheáp, caái laâm vui cha meå vaâ caái laâm phiïìn cha meå. Khi laâm
möåt viïåc cêëm seä bõ trûâng phaåt, khi laâm viïåc vui cha meå seä àûúåc sûå
êu yïëm. Toám laåi laâ chó coá loâng thûúng vaâ loâng súå haäi, chúá àaåo àûác,
thiïån aác laâ chuyïån treã chûa hiïíu vaâ cuäng coá thïí noái laâ treã chûa coá.
Trong thúâi kyâ naây meå laâ tinh thêìn, laâ lûúng têm cuãa treã vêåy. Caái gò
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
4
meå cho pheáp hoùåc meå baão laâm laâ àiïìu thiïån, àiïìu phaãi, àiïìu àaåo
àûác, caái gò meå cêëm hùèn laâ àiïìu aác, àiïìu traái, àiïìu vö àaåo.
Nhûng qua àïën nùm thûá ba, nhúâ sûå huêën luyïån dêìn dêìn treã
àaä caãm giaác möåt caách mú höì con ngûúâi ta cêìn phaãi ùn úã möåt caách
nhên tûâ, khöng nïn laâm haåi ai caã, nïn noái thaânh thêåt vaâ àöëi àaäi
pheáp tùæc vúái moåi ngûúâi. Khi treã àaä bùæt àêìu nhêån nhûäng viïåc nïn
laâm, vaâ gheát súå traánh nhûäng viïåc xêëu xa, bêåy baå, loâng àaåo àûác cuãa
treã àaä bùæt àêìu khúãi nhoám.
LOÂNG THIÏÅN AÁC CUÃA TREÃ
Trong chûúng “giaáo duåc tuây têm lyá àùåc biïåt cuãa con treã” töi
àaä noái àïën sûå khöng liïn tiïëp trong yá thûác cuãa treã, treã khöng nhêån
thêëy thúâi gian möåt caách cho roä raâng, viïåc höm qua khöng ùn dñnh
vúái ngaây nay, viïåc ngaây nay khöng liïn laåc vúái ngaây mai. Vò leä àoá
caái loâng àaåo àûác vaâ thiïån aác cuãa treã cuäng luác êín luác hiïån khöng
chûâng. Haäy xem thñ duå sau naây:
Möåt treã múái ba tuöíi tay cêìm miïëng baánh àûúng ùn, thêëy möåt
treã ùn maây ài qua, böå raách rûúái àoái khaát, treã lïn ba tûå cêìm miïëng
baánh beã nûãa cho treãùn maây. ÊËy laâ möåt viïåc thiïån roä raâng. Nhûng
àïën ngaây mai, meå àaä cho treã ùn baánh röìi, coân laåi möåt phêìn àïí
daânh cho cha úã trïn baân, trong khi vùæng mùåt meå, treã àaä roán reán
nhòn miïëng baánh do dûå möåt tyá, röìi khöng àeâ nöíi loâng muöën, treã àaä
boâ lïn ghïë ùn caã phêìn baánh cuãa cha möåt caách lanh leå, treã àaä laâm
viïåc töåi löîi möåt caách quaá tûå nhiïn. Chó möåt viïåc ùn, trong hai ngaây
tiïëp nhau, treã coá thïí laâm hai viïåc khaác nhau, möåt bïn laâ laâm phuác
vúái ngûúâi, möåt bïn laâ sûå bêët hiïëu vúái cha. Trûúâng húåp êëy ta khöng
nïn lêëy laâm laå, nïëu nhû ta àaä hiïíu treã khöng coá möåt yá thûác liïn
tiïëp. Trong khi ùn miïëng baánh cuãa cha, treã khöng cêìn nhúâ àïën viïåc
laâm phuác ngaây höm qua àïí àöëi chiïëu. Bao nhiïu caãm giaác vïì sûå
ngon laânh vui thñch khi ùn àûúåc miïëng baánh, àaä aám aãnh xuác àöång
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
5
vaâo sûác tûúãng tûúång cuãa treã, treã vöåi vaä ùn cho àûúåc miïëng baánh àïí
thoãa maän sûå ûúác muöën hiïån taåi, coân caác suy nghô gò khaác àïìu àaánh
deåp möåt bïn. Hiïíu nhû thïë ta múái biïët tha thûá nhûäng löîi lêìm cuãa
treã, ta khöng nïn phiïìn traách treã, maâ chó cêìn daåy treã möåt caách
khaác àïí sûãa àöíi laåi. Ngûúâi meå nïn nhúá rùçng: dêìu treã laâm möåt löîi
lêìm, löîi lêìm êëy cuäng khöng àïën nöîi quaá nùång maâ phaãi àöëi àaäi vúái
treã möåt caách nghiïm khùæc, traái laåi phaãi sûãa daåy treã möåt caách hiïìn
hoâa. Tûâ caái yá thûác khöng liïn tiïëp àïën yá thûác liïn tiïëp vêîn xa
nhau, cha meå cêìn giuáp treã nöëi sûå liïn tiïëp êëy bùçng caách thöng
minh vaâ yïu dêëu.
Trïn töi àaä lêëy möåt thñ duå vïì yá thûác khöng liïn tiïëp maâ treã coá
thïí laâm hai viïåc thiïån aác khöng giöëng nhau. Dûúái àêy töi kïí laåi
möåt thñ duå vïì sûå löîi lêìm cuãa treã do trñ tûúãng tûúång.
Chuyïån naây laâ möåt chuyïån thêåt cuãa con trai töilaâ höìi lïn 6
tuöíi do töi chûáng kiïën. Nùm êëy töi úã Àaâ Nùéng, möåt höm töi ngöìi
xem trong cûãa kñnh böîng thêëy möåt viïn soãi neám vaâo giûäa mùåt
kñnh, mùåt kñnh raån vúä laâm hai, töi giêåt mònh nhòn ra, thêëy H.T
àang àûáng ngoaâi búâ àêët tay cêìm möåt chiïëc naá cao su böå tõch
vûâa bùæn xong. Ngaåc nhiïn hún nûäa laâ töi thêëy em cuãa H.T con gaái
töi, múái lïn ba tuöíi, nùçm sêëp trïn phaãn miïång cûúâi, àêìu àöåi möåt
quaã giêëy vo troân. Trûúác möåt haânh àöång kyâ quaái vaâ nguy hiïím nhû
thïë, töi kinh ngaåc hïët sûác, nhûng gùåp trûúâng húåp nhû thïë naây töi
vêîn toã thaái àöå rêët àiïìm tônh àïí tòm ra nguyïn nhên vò sao con töi
àaä laâm möåt viïåc khaác thûúâng nhû thïë. Töi goåi H.T vaâo, thu caái
suáng cao su cêët ài vaâ buöåc phaãi àûáng úã tûúâng. Khi êëy chõ cuãa H.T
laâm àöëc giaáo úã trûúâng nûä hoåc Àaâ Nùéng ài laâm vïì. Töi àem cêu
chuyïån ra hoãi. Con gaái lúán töi cuäng ngaåc nhiïn quaá sûác. Nhûng
tinh yá àaä tòm ra àûúåc nguyïn nhên. Con gaái töi àaä múã ra cho töi
möåt quyïín saách chûä Phaáp vïì loaåi vùn tuyïín, trong êëy coá möåt hònh
veä möåt àûáa treã trïn àêìu àöåi möåt quaã cam vaâ möåt duäng sô dûúng
cung ra bùæn. Ngaây thûúâng
H.T. àaä múã saách êëy ra xem hònh vaâ nhúâ chõ cùætnghôa nhûäng
hònh aãnh cho nghe. Chõ àaä kïí chuyïån öng Guillau me Tell bùæn
truáng quaã cam trïn àêìu con. Cêu chuyïån êëy àaä aám aãnh trñ tûúãng
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
6
tûúång cuãa con trai nhoã töi. Noá cuäng coá yá nghô: Nïëu GuillaumeTell
bùæn truáng quaã cam àïí trïn àêìu con, thò noá cuäng coá thïí bùæn truáng
quaã giêëy àïí trïn àêìu em. Trñ tûúãng tûúång êëy àaä àûa àïën möåt viïåc
laâm nguy hiïím vaâ daåi döåt vö cuâng. May maâ viïn soãi vö tònh khöng
truáng mùåt con gaái múái lïn hai tuöíi cuãa töi.
Viïåc laâm cuãa H.T laâ rêët nguy hiïím, nhûng theo yá töi khöng
coá töåi löîi gò caã. Àûáa con töi àaä bõ löi keáo búãi möåt trñ tûúãng tûúång
quaá maånh, nïn àaä laâm möåt viïåc maâ khöng cêìn xeát viïåc êëy coá nguy
hiïím hay khöng, töåi löîi hay khöng? Nïëu gùåp viïåc naây, töi khöng
chõu tòm roä nguyïn nhên, maâ trûâng phaåt con töi möåt caách nghiïm
khùæc thò thêåt laâ oan cho treã, giaáo duåc cuãa töi seä ài àïën chöî thêët baåi
hoaân toaân.
Cha meå trûúác sûå lêìm löîi cuãa con, nïn tòm cho ra nguyïn do,
röìi chó cêìn möåt sûå daåy baão cho minh baåch laâm cho treã tónh ngöå,
khöng cêìn phaãi la mùæng öìn aâo.
Chuáng ta tuây theo sûå phaát triïín cuãa têm höìn maâ múã lêìn têëm
loâng àaåo àûác cho treã. Nhûng ta khöng nhêët thiïët buöåc treã möîi
haânh àöång laâ möåt viïåc àaåo àûác. Chó khi naâo treã àaä nhêån roä thêëy sûå
söëng cuãa mònh, àaä biïët lêëy quaá khûá maâ suy hiïån taåi, lêëy hiïån taåi
maâ suy tûúng lai, àaä nhêån àûúåc traách nhiïåm cuãa caác viïåc àaä qua,
vaâ kïët quaã cuãa nhûäng viïåc sùæp àïën, khi êëy chuáng ta múái coá thïí giaáo
duåc àaåo àûác möåt caách chñnh thûác cho treã vêåy.
SOI SAÁNG LÛÚNG TÊM BÙÇNG CAÁCH GIAÃI THÑCH DÊÅY BAÃO
Khi ta tñnh laâm möåt viïåc gò, nïëu viïåc êëy töët thò lûúng têm
baão: “laâm ài”, nïëu viïåc êëy bêåy, lûúng têm baão: “chúá laâm”, viïåc êëy vö
haåi, lûúng têm baão: “laâm hay khöng tuây yá”.
Khi laâm xong viïåc röìi, lûúng têm laåi saát haåch, nïëu àuáng viïåc
phaãi, thò lûúng têm thûúãng ta bùçng möåt sûå vui veã trong têm höìn.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
7
Nïëu viïåc êëy laâ traái thò lûúng têm phaåt ta bùçng möåt sûå höëi hêån. Thïë
laâ lûúng têm cuãa ngûúâi ta coá hai phêån sûå: trûúác viïåc laâm, lûúng
têm laâ möåt viïn cöë vêën, sau viïåc laâm lûúng têm laâ möåt quan toâa.
Muöën cho lûúng têm cuãa treã laâm hai phêån sûå êëy, chuáng ta
cêìn phaãi giaáo duåc lûúng têm cho treã. Giaáo duåc lûúng têm nghôa laâ
thïë naâo? Nghôa laâ àem aánh saáng vaâo têm höìn cuãa treã, cho treã nhêån
thêëy nghôa vuå cuãa mònh.
Giaáo duåc cho treã nhêån thêëy nghôa vuå cuãa mònh cuäng chûa àuã,
coân phaãi daåy cho treã coá àuã nghõ lûåc àïí thûåc haânh nghôa vuå êëy.
Àem aánh saáng vaâo lûúng têm cuãa treã, nghôa laâ daåy cho treã
hiïíu àiïìu thiïån, àiïìu phaãi nïn laâm, dêìu phaãi chõu khoá, phaãi hy
sinh cuäng vêåy. Laåi cho treã nhêån thêëy àiïìu bêåy, àiïìu aác laâm xêëu xa
heân haå con ngûúâi, cêìn phaãi traánh xa. Thûúâng treã chûa hiïíu nöíi
nhûäng viïåc trûâu tûúång töëi nghôa nhû thïë, cêìn phaãi coá thñ duå, coá
chûáng cúá cho roä raâng, vaâ nhêët laâ meå phaãi lêëy laâm gûúng cho treã noi
theo. Möåt viïåc gò sai baão treã phaãi nïn noái roä lyá do vò sao maâ phaãi
laâm. Nhûäng lúâi giaãi thñch êëy phaãi ngùn ngùæn vaâ roä raâng treã múái
hiïíu nöíi. Nhiïìu cha meå nghe töi noái, cêìn phaãi giaãi thñch nhûäng lúâi
sai baão cho treã, lêëy laâm khöng vûâa yá. Caác öng baâ êëy nghô: ta sai treã
laâm viïåc gò àïìu laâ viïåc phaãi caã, thò treã phaãi vêng lúâi, khöng cêìn
phaãi giaãi thñch lyá do. Hiïíu nhû thïë thêåt laâ lêìm. Trûúác hïët caác öng
baâ nïn an têm khi töi baão cùæt nghôa nhûäng lúâi sai baão cho treã
khöng phaãi laâ àïí cho treã coá quyïìn thaão luêån nhûäng lúâi êëy cuãa
chuáng ta vaâ tûå do muöën laâm hay khöng muöën laâm cuängàûúåc. Àöëi
vúái treã, viïåc ta baão laâm laâ phaãi laâm, àoá laâ kyã luêåt cuãa gia àònh do
sûå têåp dûúäng àuáng theo nguyïn tùæc: quy cuã vaâ chuyïn cêìn àaä têåp
thaânh nhû thïë. Cha meå baão viïåc gò laâ con phaãi vêng lúâi àiïìu êëy
nhêët àõnh nhû vêåy röìi. Nhûng àöëi vúái töi coá hai caách vêng lúâi: Möåt
caách vêng lúâi saáng suöët thöng minh, möåt caách vêng lúâi töëi tùm ngu
àêìn. Vêng lúâi thöng minh seä ài àïën chöî troång danh dûå, tùng nhên
phêím vaâ tinh thêìn tûå lêåp, tûå cûúâng. Vêng lúâi ngu ngöëc seä àûa àïën
chöî nhu nhûúåc, heân nhaát, mêët hïët caã nhên caách. Giûäa hai sûå vêng
lúâi êëy, töi tin chùæc chõ em muöën cho con caái vêng lúâi möåt caách
thöng minh.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
8
Muöën cho con vêng lúâi möåt caách thöng minh thò phaãi cùæt
nghôa nhûäng lúâi sai baão cho con hiïíu. Coá cùæt nghôa cho con thò múái
múã mang trñ thûác, giuáp cho con phaán àoaán, phên biïåt caác viïåc, caác
leä giûäa àúâi. Cùæt nghôa cho con laâm cho treã hiïîu roä têëm loâng thûúng
yïu vaâ sùn soác cuãa cha meå, caâng tñn nhiïåm uy quyïìn cuãa cha meå laâ
möåt uy quyïìn hoaân toaân lúåi ñch cho con. Con seä vêng lúâi cha meå
möåt caách thaânh thûåc khöng möåt tyá naâo phaãn döëi.
Töi thûúâng nghe nam nûä thanh niïn nûúác ta hay than oaán:
“Gia àònh aáp bûác, cha meå chuyïn chïë”. Sûå xung àöåt giûäa con caái vaâ
cha meå àoá, möåt phêìn lúán laâ taåi trong caác gia àònh sûå àöëi àaäi cuãa
cha meå àöëi vúái con caái nhû möåt viïn tûúáng àöåc taâi, hay chïë àöå nhaâ
binh. Nhûäng lúâi sai baão àûa ra khöng cêìn phaãi cùæt nghôa, buöåc con
phaãi laâm. Con caái trong thúâi thú êëu phaãi cuái àêìu theo, nhûng àöëm
lûãa bêët bònh àaä nhen nhoám trong loâng, àïí àïën trûúãng thaânh hoáa ra
möåt trêån hoãa tai lúán. Caái tai naån êëy chñnh laâ löîi úã chuáng ta.
Sûå cai quaãn con caái bùçng caách giaãi thñch nhûäng lúâi sai baão
khöng nhûäng laâ soi saáng lûúng têm cho treã maâ coân múã mang trñ
thûác vaâ tùng thïm tònh thûúng yïu trong gia àònh. Cha meå con caái
seä hiïíu biïët nhau, anh chõ em trong nhaâ cuäng thïm hoâa húåp,
khöng khñ trong nhaâ thïm àêìm êëm, vui tûúi.
ÀAÂO LUYÏÅN NGHÕ LÛÅC
Àoaån trïn töi àaä noái giaáo duåc lûúng têm phaãi laâm hai viïåc,
möåt laâ soi saáng têm höìn cho treã nhêån thêëy nghôa vuå, hai laâ àaâo
luyïån nghõ lûåc cho treã thûåc haânh nghôa vuå êëy. Hiïíu biïët tröng thêëy
viïåc phaãi maâ khöng laâm, thò hiïíu biïët êëy, tröng thêëy êëy cuäng
chùèng ñch lúåi gò. Möåt lûúng têm maâ khöng nghõ lûåc thò lûúng têm
êëy cuäng boã ài. Àaâo luyïån nghõ lûåc cho treã laâ múã àûúâng cho treã laâm
nhûäng nghôa vuå cao quyá cuãa àúâi ngûúâi.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
Ta chúá hiïíu lêìm laâm cho treã vêng lúâi, phuåc
mêët nghõ lûåc. Theo caách vêng lúâi saáng suöët maâ ta
tùng thïm nghõ lûåc cho treã. Traái laåi cha meå haâng
quaát thaáo treã laâ möåt caách laâm cho bao nhiïu nghõ
tiïu tan.
9
tuâng laâ laâm treã
àaä biïët thò caâng
ngaây àaánh chûãi
lûåc cuãa treã phaãi
Coá cha meå nghô: con caái trong thúâi thú êëu ngang taâng nhû
ngûåa khöng cûúng, àïën thúâi kyâ giaáo duåc laâ phaãi àoáng cûúng kheáp
moã laåi. Hiïìu nhû thïë laâ cho giaáo duåc nhû möåt cöng trònh raâng buöåc
ngûúâi ta. Thêåt traái laåi, giaáo duåc chñnh laâ möåt cöng trònh àïí phaát núã
cú thïí, phaát núã trñ thûác, phaát núã àaåo àûác cuãa con ngûúâi. Sûå ngang
taâng nhû ngûåa khöng cûúng! Khöng phaãi möåt nghõ lûåc trúâi sinh ra
maâ chñnh laâ taåi cha meå têåp dûúäng sai pheáp tûâ thuúã loåt loâng ra.
“Àoáng cûúng kheáp moã con” chó laâ möåt caách vaän cûáu rêët hung dûä
möåt viïåc sai lêìm cuãa cha meå tûâ trûúác. Caái giaáo duåc bùçng voä lûåc êëy
seä laâm cho con ngu àêìn, nhu nhûúåc mêët hïët caã nghõ lûåc àïí tiïën
thuã. Cho nïn con caái nuöi daåy phaãi pheáp tûâ thuãa nhoã, thò nghõ lûåc
àaä khöng xung àöåt vúái yá chñ cuãa cha meå, maâ trúã laåi giuáp cho treã
laâm hïët phêån sûå laâm ngûúâi. Cha meå cêìn phaãi àïí cho nghõ lûåc cuãa
treã phaát triïín chúá khöng nïn cêìm thuác laåi.
Sûå phaát triïín nghõ lûåc cuãa treã nhiïìu khi laâm cho treã coá tñnh
ûúng ngaånh, cùng cûúâng cha meå khöng nïn lêëy thïë maâ lo. Nïëu cha
meå hùçng sùn soác treã, yïu thûúng treã, thò nhûäng tñnh khñ cùng
cûúâng, ûúng ngaånh laâ nhûäng àûác tñnh quyá, àïí cho treã sau naây àuã
sûác tûå lêåp, vaâ coá chñ tiïën thuã, coá gan maåo hiïím àïí ra xöng pha vúái
àúâi. Sûå ûúng ngaånh, cùng cûúâng khöng bao giúâ trúã mùåt laåi maâ àöëi
àaäi vúái cha meå, nïëu cha meå àaä biïët têåp luyïån, giaáo duåc con theo
phûúng phaáp quy tùæc maâ chuyïn cêìn, hiïìn tûâ maâ cûúng quyïët, tûâ
thuúã treã coân nùm nöi.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
10
GIAÁO DUÅC NÏN DUÂNG KEÅO, DUÂNG ROI, HAY DUÂNG CAÃ KEÅO CAÃ ROI
Möåt nhaâ giaáo duåc kia àaä chûáng kiïën viïåc sau naây:
Ba baâ meå àaä àïën thùm möåt baâ àöëc giaáo àïí nhúâ baâ giaãi quyïët
giuâm möåt vêën àïì quan hïå vïì viïåc daåy con.
Möåt baâ meå noái: “Àöëi vúái töi, giaáo duåc khöng trûâng phaåt,
khöng nïn duâng roi voåt, maâ chó ên cêìn thûúãng cho nhiïìu. Treã múái
ra àúâi viïåc gò àöëi vúái treã cuäng khoá khùn lùæm. Sao ta buöåc treã laâm
nhûäng viïåc khoá khùn êëy, àïën khi treã laâm khöng nöíi ta laåi la mùæng
àaánh àêåp treã möåt caách töåi nghiïåp thïë? Vaã chùng coá trûâng phaåt
cuäng chúâ àïën tuöíi khön lúán àaä. Trong luác treã coân nhoã daåi, nhûäng
chiïëc hön, nhûäng àöì chúi, nhûäng keåo baánh laâ khñ cuå giaáo duåc cuãa
töi. Töi nhêån thêëy con töi nhúâ giaáo duåc kiïíu êëy maâ khön lúán hoaân
toaân vaâ thûúng töi hïët sûác”.
Möåt baâ thûá hai noái: “Theo yá töi, sûå ên thûúãng laâm hû con.
Trong luác treã laâm viïåc phaãi, thaái àöå vui veã bùçng loâng cuãa ta laâ
phêìn thûúãng àñch àaáng cho treã röìi. Cêìn gò phaãi luön luön àöì chúi
baánh keåo vaâhön hñt laâm cho treã nhaâm mùæt. Àïën khi treã laâm bêåy thò
cûá viïåc lêëy chiïëc roi dêu maâ phïët ñt caái laâ moåi sûå àïìu coá trêåt tûå.
Àaánh nhû thïë khöng thiïåt haåi gò maâ laåi coá kïët quaã töët. Tuåc ngûä coá
cêu: “Thûúng con cho roi cho voåt, gheát con cho ngoåt cho buâi”. Con
töi coá trûâng phaåt múái tiïën túái coá hoåc vaâ haånh, khöng coá àiïìu gò oaán
töi caã maâ laåi thûúng töi hïët sûác".
Möåt baâ thûá ba tiïëp theo möåt caách vui veã: “Theo töi, dêìu àïën
viïåc dêåy con cuäng phaãi lêëy nghôa trung dung cuãa thaánh hiïìn. Hai
baâ àïìu cûåc àoan caã. Möåt bïn thûúãng maâ khöng phaåt, möåt bïn phaåt
maâ khöng thûúãng. Theo töi thò phaãi chiïët trung giûäa hai phûúng
phaáp êëy, têët kïët quaã seä töët vö cuâng. Caái gò àaáng thûúãng nïn
thûúãng, caái gò cêìn phaåt phaãi phaåt, töi duâng caã keåo vaâ caã roi, maâ con
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
11
töi cuäng khön lúán hoaân toaân vaâ thûúng töi khöng thua gò con caác
baâ, coá leä hún nûäa laâ khaác”.
Röìi möåt baâ àûáng dêåy hoãi: “Giûäa ba phûúng phaáp giaáo duåc êëy,
ba chõ em töi àaä tranh luêån nhiïìu maâ chûa roä chên lyá. Baâ laâ möåt võ
àöëc giaáo laäo thaânh àaä lûu têm àïën giaáo duåc nhi àöìng, baâ cho ba
phûúng phaáp êëy phûúng phaáp naâo thiïåt laâ hûäu ñch àïí chõ em chuáng
töi lûåa möåt caái laâm phûúng chêm.
Baâ Àöëc trang nghiïm ngêîm nghô möåt höìi röìi cûúâi möåt caách
khiïm nhûúång:
- Thûa ba baâ, töi xin löîi trûúác ba baâ, töi khöng àûúåc lõch sûå
lùæm khi töi phaãi thaânh thêåt maâ noái rùçng ba phûúng phaáp cuãa ba
baâ àïìu sai caã, coá möåt phûúng phaáp thûá tû naây coá phêìn hoaân toaân
hún.
- Phûúng phaáp gò baâ cho biïët, chõ em chuáng töi noáng nghe
lùæm.
- Mêëy cö cêåu con cuãa quyá baâ gioãi lùæm, hoåc tiïën túái laåi biïët yïu
mïën vaâ vêng lúâi meå cha caác baâ àaä duâng nhûäng phûúng phaáp giaãn
dõ quaá! Keåo khöng roi, roi khöng keåo, caã roi vaâ caã keåo. Töi phuåc sûå
giaãn dõ êëy. Nhûng thûa caác baâ, nïëu caác baâ thûã ài quaá möåt thúâi gian
mûúâi nùm vïì sau, khi caác cö caác cêåu con cuãa quyá baâ àïìu àïën mûúâi
lùm, mûúâi saáu tuöíi, vaâ nïëu khi êëy caác cö cêåu laâm luön tiïëp möåt dêy
nhûäng sûå lêìm löîi, bêåy baå, khi êëy caác baâ seä duâng phûúng phaáp gò
maâ daåy con? Coá thïí duâng keåo, duâng roi, hay duâng caã keåo caã roi maâ
àûúåc chùng?
Ba baâ khaách nhòn nhau möåt caách ngú ngaác. Võ nûä àöëc giaáo
laäo thaânh laåi tiïëp: “Caái roi vaâ keåo coá kïët quaã, nhûng kïët quaã chó
möåt thúâi gian thöi, àïën möåt thúâi gian nûäa thò khöng coá aãnh hûúãng
gò. Uy quyïìn cuãa cha meå cuäng coá thúâi haån thöi, qua khoãi thúâi haån
êëy thò cuöåc àúâi cuãa con, con tûå xûã lêëy. Giaáo duåc laâ phaãi laâm sao cho
con sau khi àaä thoaát ly uy quyïìn cuãa cha meå coá thïí tûå cû xûã nïn
ngûúâi àûáng àùæn coá haånh kiïím, coá nhên phêím. Nïëu caác baâ chó tin úã
hiïåu lûåc cuãa roi vaâ keåo, cuãa sûå thûúãng vaâ sûå phaåt, àïën möåt ngaây,
roi keåo, thûúãng phaåt khöng coá giaá trõ nûäa thò caác baâ seä laâm sao?”
Trong phoâng khaách khi êëy bao truâm möåt sûå yïn lùång àêìy yá nghôa.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
12
Vûâa khi êëy dûúái söng coá tiïëng coâi taâu xaâ luáp bay lïn. Baâ àöëc giaáo
núã möåt nuå cûúâi vui veã tay chó chiïëc xaâ luáp dûúái söng vaâ noái:
“Thûa caác baâ, con caái chuáng ta hiïån úã dûúái quyïìn chuáng ta,
cuäng nhû chiïëc xaâ luáp kia keáo chiïëc ghe àêëy: khi uy quyïìn cuãa cha
meå qua röìi, cuäng nhû chiïëc xaâ luáp kia àaä lòa chiïëc ghe, àïí ghe tûå
xuöi ngûúåc möåt mònh. Tûå àêëy ghe phaãi xöng pha vúái trúâi nûúác, naâo
baäo taáp, naâo soáng vuâi, naâo höë cao, naâo muâ tuái, ghe coá thïí vuâi dêåp
tan taânh trong biïín caã, nïëu ghe khöng trúã nïn möåt chiïëc xaâ luáp,
nghôa laâ coá möåt böå maáy tûå àöång, coá möåt la baân, coá möåt baánh laái
nhû xaâ luáp vêåy.
“Nhûng chiïëc ghe thò bao giúâ cuäng laâ chiïëc ghe, chúá treã con
cuãa chuáng ta sau naây seä thaânh ngûúâi lúán, muöën cho treã sau naây coá
thïí ngang doåc giûäa àûúâng àúâi xöng pha vúái soáng gioá, thùæng nöíi
àûúåc caác trúã lûåc àïí ài àïën búâ àïën bïën, thò treã cuäng cêìn phaãi coá möåt
la baân êëy laâ lyá trñ, möåt baánh laái êëy laâ lûúng têm, vaâ möåt àöång cú êëy
laâ nghõ lûåc. Chuêín bõ chûâng êëy khñ cuå cho möåt con ngûúâi khöng
phaãi laâ cöng viïåc cuãa möåt anh thúå chó àem vaâi böå maáy xuöëng lùæp
dûúái thuyïìn laâ xong. Àêy laâ möåt cöng trònh lêu daâi haâng thaáng
haâng nùm êëy laâ cöng trònh cuãa giaáo duåc”.
“Vêåy thûa caác baâ, giaáo duåc khöng phaãi chó duâng keåo, duâng
roi, duâng thûúãng, duâng phaåt, giaáo duåc phaãi múã mang lyá trñ, soi
saáng lûúng têm, vaâ gêy dûång nghõ lûåc cho con nïn ngûúâi”.
“Lyá trñ con treã, khöng phaãi laâ khöng coá, khi treã muöën lêëy möåt
vêåt gò trïn baân, biïët àêíy chiïëc ghïë àïën àïí leo lïn, thïë laâ treã àaä coá lyá
trñ, nhûng lyá trñ cuãa treã coân non daåi lùæm, chuáng ta cêìn phaãi múã
mang cho noá. Bêët kyâ viïåc gò treã laâm, viïåc gò ta sai baão treã, viïåc gò
treã lêìm lúä, ta àïìu cùæt nghôa raânh maåch cho treã hiïíu. Khöng cêìn
phaãi lyá thuyïët giöng daâi phiïìn phûác, chó cêìn nhûäng lúâi noái ngùn
ngùæn maâ roä raâng dïî hiïíu, dïî nhúá. Nhúâ thïë tûâ nhoã ta àaä huêën luyïån
treã coá möåt lyá trñ ngay thùèng vaâ saáng suöët giuáp treã lúán lïn gùåp viïåc
gò cuäng nhòn nhêån, hiïíu biïët möåt caách phên minh vaâ àûáng àùæn”.
“Lyá trñ múã mang thò lûúng têm cuäng cêìn phaãi soi saáng, têåp
cho treã tûå mònh can ngùn mònh àiïìu bêåy, tûå mònh khuyïën duå mònh
àiïìu hay, têët laâ soi saáng lûúng têm cho treã. Nhûng khi treã tûå biïët
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
13
löîi vaâ àïën saám höëi vúái cha meå; laâ möåt cú höåi rêët töët àïí luyïån têåp
lûúng têm cho treã, cha meå khi nghe nhûäng lúâi saám höëi êëy phaãi toã
lûúång khoan höìng an uãi con àaä ùn nùn löîi cuä thò phaãi laâm sûå phaãi
àïí àïìn buâ, coá khi treã laâm sûå lêìm löîi maâ thêåt tònh khöng hiïíu mònh
àaä lêìm, mònh àaä phaåm töåi. Trong nhûäng luác êëy khöng nïn la mùæng
con maâ chó nïn baây veä cho con hiïíu àïí àïì phoâng khi khaác. Dêìu khi
con thiïåt laâm àiïìu sai ta cuäng nïn traánh nhûäng cêu gùæt goãng doåa
naåt. Nhiïìu khi cha meå ài àêu vïì thêëy coá sûå bêët nhû yá liïìn mùæng to:
”Àûáa naâo laâm viïåc naây tao àaánh chïët" hoùåc “Quên naâo daám àuång
caái naây, seä biïët tay tao”. Trûúác sûå doåa naåt êëy leä tûå nhiïn laâ coá cêu
traãlúâi “Con khöng biïët” “Khöng phaãi con”. Àoá laâ cha meå àaä buöåc
con phaãi noái laáo, cha meå àaä eáp con phaãi àöëi vúái lûúng têm. Gùåp viïåc
gò cuäng nïn àiïìm tônh ön töìn maâ tòm roä nguyïn nhên nhûäng lêìm
löîi cuãa treã, do àoá maâ chó baão lêìn lêìn cho treã thêëy, ùn sêu vaâo loâng
nhûäng lúâi giaãng duå cuãa ta. Bêët àùæc dô coá khi phaãi duâng àïën lúâi
nghiïm trang, nhûng traánh nhûäng lúâi nguyïìn ruãa haâm höì baách
khêíu. Vïì sau khi nghiïm trang laåi phaãi trúã laåi hiïìn hêåu khoan
dung àïí cho treã nhêån thêëy loâng thûúng cuãa meå cha.
“Sùn soác lûúng têm, nhûng coân phaãi gêy dûång nghõ lûåc cho
treã nûäa thò giaáo duåc múái hoaân toaân. Trïn töi àaä noái nghõ lûåc nhû
möåt caái àöång cú cuãa möåt chiïëc taâu, dêìu taâu coá la baân coá baánh laái,
maâ khöng coá àöång cú cuäng chùèng ài àêu àûúåc. Vêåy ngûúâi ta coá lyá
trñ, coá lûúng têm maâ khöng coá nghõ lûåc cuäng chùèng nïn ngûúâi.
Nghõ lûåc laâ àöång cú, thò nghõ lûåc cêìn phaãi cho maånh. Vúái nghõ lûåc,
loaâi ngûúâi ài àïën nhûäng trònh àöå rêët cao, caác bêåc hiïìn triïët baác hoåc,
cho àïën caác võ anh huâng haâo kiïåt, àaä nhúâ nghõ lûåc maâ gêy dûång
biïët bao nhiïu cöng trònh vô àaåi. Nïëu chuáng ta àaâo luyïån lyá trñ vaâ
lûúng têm cuãa treã theo phûúng phaáp vûâa kïí trïn thò nghõ lûåc cuãa
treã caâng ngaây caâng maånh meä thïm, nghõ lûåc êëy seä khuynh hûúáng
vïì nhûäng viïåc lúán lao quyá hoáa cuãa ngûúâi ta. Nhûng trong khi ta
gêy dûång nghõ lûåc ta chúá nïn naâi eáp treã phaãi laâm viïåc quaá trònh àöå,
quaá lûåc lûúång cuãa treã. Möåt böå àöång cú maâ múã maáy chaåy quaá sûác
coân hoãng thay huöëng höì laâ nghõ lûåc cuãa ngûúâi ta. Cêy chûa moåc thò
laâm sao maâ àoâi coá traái, chim chûa àêìy löng caánh thò laâm sao maâ
baão bay, vêåy thò àöëi vúái treã con thú êëu cha meå cuäng chúá nïn buöåc
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
14
nhûäng viïåc laâm quaá sûác, quaá giúái haån: Thñ duå: Nïëu caác baâ biïíu con
caác baâ: Con àûa miïëng baánh con ùn cho àûáa nhoã ùn xin kia, treã
vêng lúâi nhûng öm mùåt khoác. Vêng lúâi laâ vò treã khöng muöën caác baâ
phiïìn loâng, nhûng khoác, laâ vò treã thiïåt tònh khöng muöën cho miïëng
baánh, viïåc cho miïëng baánh coá hai àûác tñnh lúán laâ laâm phuác vaâ hy
sinh khoaái laåc cuãa mònh, treã con àêu sùén coá nhûäng àûác tñnh quyá
hoáa êëy maâ caác baâ buöåc treã phaãi laâm. Muöën cho treã coá nhûäng nghõ
lûåc coá thïí noái laâ phi thûúâng nhû vêåy, cêìn phaãi daây cöng têåp luyïån,
caác baâ àaä tûå laâm gûúng cho treã xem vaâ hùçng giaãng giaãi cho treã
hiïíu, thò treã múái àïën möåt nghõ lûåc cao quyá nhû thïë.
“Vò thïë nïn cha meå muöën cho con phaãi laâm möåt viïåc gò cêìn
phaãi xeát thûã viïåc êëy coá vûâa sûác con laâm khöng àaä. Lûúång viïåc laâm
vúái sûác con coá ngang nhau thò nghõ lûåc múái phaát triïín àûúåc. Töi àaä
chûáng kiïën möåt gia àònh kia, cêåu con trai múái lïn saáu, cha meå buöåc
cho hoåc àoåc, hoåc viïët aám taã, ài àïën àêu cuäng khoe con mònh laâ taâi
gioãi phi thûúâng, sûå kïët quaã roä raâng trûúác mùæt laâ qua àïën mûúâi lùm,
mûúâi saáu tuöíi, treã êëy trúã nïn möåt thiïëu niïn ngúá ngêín, ngu àêìn,
sûác hoåc khöng tiïën àûúåc nûäa, àaânh phaãi boã trûúâng. Kïët quaã tai haåi
êëy laâ vò cha meå àaä nong nghõ lûåc cuãa con möåt caách phi lyá.
Ba baâ meå nghe àïën àêy lêëy laâm caãm àöång vö cuâng, hïët sûác
caám ún baâ àöëc giaáo àaä cho möåt baâi hoåc rêët quñ hoáa. Möåt baâ noái:
“Theo phûúng phaáp giaáo duåc cuãa baâ, con chuáng töi sau naây seä coá
möåt ”nhên phêím hoaân toaân".
Baâ àöëc vui veã àaáp: “Chñnh thïë baâ àaä duâng chûä nhên phêím
rêët phaãi. Coá möåt nhên phêím laâ gò? Laâ nhêån roä àûúåc viïåc phaãi úã àúâi,
laåi muöën laâm viïåc phaãi êëy, vaâ cöë sûác maâ laâm, la baân, baánh laái,
àöång cú, hay laâ lyá trñ, lûúng têm, nghõ lûåc. Töi thêëy coá treã em tuy
coân beá maâ àaä coá möåt nhên phêím, maâ traái laåi töi cuäng thêëy nhiïìu
ngûúâi àaä lúán maâ khöng coá möåt chuát nhên phêím naâo. Vò thïë to àêìu
chûa hùèn àaä hún ai, coá phaãi thïë khöng caác baâ?”.
Nhaâ giaáo duåc laäo thaânh àaä kïët thuác cêu chuyïån bùçng möåt nuå
cûúâi rêët yá nhõ.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
15
GIAÁO DUÅC VAÂ ROI VOÅT
Nhû trïn töi àaä noái: giaáo duåc cuãa meå laâ múã mang lyá trñ, soi
saáng lûúng têm vaâ gêy dûång nghõ lûåc, sûå giaáo duåc êëy thûåc haânh
trong möåt bêìu khöng khñ hiïìn tûâ vaâ cûúng quyïët, yïu thûúng vaâ
khöng nuöng chiïìu. Giaáo duåc caách êëy laâm cho caác têåp quaán töët, caác
àûác quyá, tñnh hay traân chiïëm caã têm höìn treã, khöng àïí chöî cho
nhûäng khuynh hûúáng töåi löîi chen lêën vaâo.
Caác baâ meå nïn nhúá giaáo duåc laâ cöët gieo nhûäng mêìm möëng töët
thò sûå xêëu xa tûå nhiïn khöng coá nûäa. Chúá khöng phaãi laâ nhû phêìn
àöng lêìm tûúãng daåy con chó coá möåt caách laâ trûâng phaåt nhûäng nïët
hû tñnh xêëu cuãa con laâ àuã röìi.
Möåt vaåt àêët hoang vu, nïëu ta caây cuöëc xong röìi laåi boã phûáa
cho tûå nhiïn thò cêy coã laåi traân moåc laåi. Nïëu trïn vaåt àêët àaä caây
cuöëc êëy ta biïët gieo nhûäng mêìm töët, giöëng quyá, nhûäng cêy quyá seä
moåc cao vaâ lêën aát nhûäng coã coâi coã cuá. Dêìu sau naây coá nùm ba cêy
coã tranh moåc bêåy, nhaâ laâm vûúân siïng nùng, chó töën chuát cöng nhöí
qua laâ saåch.
Àöëi vúái têm höìn cuãa treã con cuäng thïë, nïëu ta gieo tröìng
nhûäng mêìm möëng àaåo àûác thò tranh coã töåi löîi khöng moåc nöíi. Ta
khöng coân nhoåc cöng maâ la mùæng trûâng phaåt, maâ kïu trúâi van àêët
vïì nhûäng töåi löîi cuãa con nûäa. Maâ dêìu khi coá möåt töåi löîi, nhûäng töåi
löîi êëy cuäng khöng baám chùåt ùn sêu àïí ta phaãi duâng àïën phûúng
phaáp quyïët liïåt maâ taão trûâ.
Giaáo duåc laâ gêy dûång sûác khoãe cho têm höìn, chúá khöng phaãi
laâ theo chûâng thêìy thuöëc àïí chûäa bïånh têm höìn, khi àaä duâng àïën
thuöëc laâ möåt sûå bêët àùæc dô vaâ cuäng coá thïí noái töín thûúng cho giaáo
duåc nhiïìu lùæm röìi. Xin chõ em nhúá, trûâng phaåt laâ möåt sûå vaån bêët
àùæc dô chúá khöng phaãi laâ phûúng phaáp quan troång vaâ linh diïåu cuãa
giaáo duåc.
Súã dô töi nhùæc ài nhùæc laåi vêën àïì naây laâ vò giaáo duåc úã nûúác ta
bõ möåt thaânh kiïën rêët lêìm laâ: “thûúng con cho roi cho voåt”. Khöng,
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
16
thûúng con khöng nïn cho roi cho voåt, thûúng con chó cêìn têåp
luyïån vaâ giaáo duåc cho con möåt caách coá quy tùæc vaâ chuyïn cêìn. Tûâ
khi con múái loåt loâng, thûúng con chó cêìn lêëy nghôa lyá maâ múã mang
lyá trñ, soi saáng lûúng têm vaâ gêy dûång nghõ lûåc cho con. Con caác baâ
laâm möåt sûå lêìm löîi, caác baâ chó thay àöíi thaái àöå hiïìn hêåu ra nghiïm
nghõ, thay àöíi lúâi noái yïu thûúng ra cûúng quyïët, möåt caái nhòn, möåt
cêu noái ön töìn maâ àanh theáp, cuäng àuã laâm cho treã phaãi höëi quaá,
phaãi sûãa mònh. Vò con caác baâ àaä àaâo luyïån àûúåc möåt caách kyä röìi.
Caác baâ khöng cêìn phaãi duâng àïën caái roi, caái taát laâm xuác phaåm àïën
tinh thêìn vaâ thên thïí cuãa con.
SÛÅ TAI HAÅI VÏÌ ÀAÁNH CON
Àaánh con coá nhiïìu tai haåi, möåt laâ laâm thûúng àau àïën thên
thïí cuãa treã, hai laâ laâm nguy haåi àïën tinh thêìn cuãa treã. Y hoåc àaä
chûáng nhêån nhûäng treã thuãa nhoã bõ àaánh, sau lúán lïn thêìn kinh hïå
bõ hû hoãng coá thïí sinh ra nhûäng bïånh laäng trñ, ngu àêìn, hoaãng höët
v.v.. Sûå àaánh laåi laâm cho treã thay àöíi têm tñnh, vò bõ àaánh quaá treã
sinh liïìu lônh, lyâ lúåm, hung dûä vaâ gian döëi. Töi àaä tûâng nghe treã
con ngöìi noái chuyïån vúái nhau: “tao laâm viïåc naây ba tao seä àaánh hai
caái taát tai, thaâ tao chõu hai taát, tao laâm caái naây chúi àaä”. Sûå liïìu
lônh àïën thïë cuäng do cha meå chó duâng phûúng phaáp àaánh laâm
phûúng phaáp giaáo duåc duy nhêët.
Nhiïìu treã laåi muöën traánh àoân, nïn sinh ra noái laáo, noái liïìu,
vu oan, àöí löîi cho treã khaác, àïí tröën traánh hònh phaåt. Cha meå nghô
khi duâng roi laâ àïí sûãa àöíi möåt tñnh xêëu cho con, nhûng traái laåi
chñnh àaä sùæp àûúâng cho bao nhiïu tñnh xêëu khaác cuâng túái.
Àêy laâ töi chûa kïí phêìn àöng cha meå àaánh con laâ chó chõu
theo sûå giêån döîi tûác töëi trong loâng, nïn àaánh àêåp con àïí haã caái uêët
khñ êëy, chúá thêåt khöngcoá möåt yá nghô gò vïì giaáo duåc. Àêy töi laåi
chûa kïí coá haång cha meå àaánh con chó vò tûác töëi vúái ngûúâi ngoaâi, baâ
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
17
con haâng xoám, àem con ra laâm dao laâm thúát àïí cho dïî chûãi ngûúâi,
caái löëi àaánh con êëy thêåt laâ möåt töåi aác.
Treã con bõ àaánh maâ phaãi phuåc tuâng, caái phuåc tuâng êëy khöng
thêåt thaâ gò caã, àïën möåt ngaây treã khöng súå àoân nûäa laâ khöng phuåc
tuâng nûäa. Biïët bao nhiïu treã con ta höìi coân dûúái quyïìn cha meå thò
thêåt laâ khöng khuön pheáp, caái khuön pheáp vò súå àoân, súå mùæng chûãi,
nhûng àïën lúán lïn laåi luöng tuöìng phoáng àaäng vö cuâng, chùèng qua
laâ giaáo duåc cuãa cha meå chó lêëy voä lûåc maâ kiïìm trõ, àïën khi voä lûåc
mêët giaá trõ laâ nhû ngûåa söí cûúng cûá viïåc phoáng àaåi vaâo nhûäng
àûúâng töåi löîi.
Giaáo duåc laâ lêëy caãm hoáa vaâ tònh yïu maâ gieo mêìm àaåo àûác
vaâo têm höìn con chúá giaáo duåc maâ duâng voä lûåc bao giúâ cuäng ài àïën
chöî thêët baåi.
NHÛÄNG LYÁ THUYÏËT BÏNH VÛÅC CHO VIÏÅC DUÂNG ROI
Nhiïìu cha meå bïnh vûåc cho thuyïët duâng roi noái: treã con lúán
lïn, coá tñnh ûúng ngaånh, cûáng àêìu phaãi duâng roi múái xong viïåc.
Töi àaä noái sûå ûúng ngaånh cûáng àêìu cuãa treã laâ do cha meå taåo
ra cho con tûâ thuãa nùçm nöi. Sûå têåp dûúäng traái pheáp àaä laâm cho con
chöëng laåi vúái yá chñ cuãa meå cha. Nïëu tûâ thuãa coân thú êëu, cha meå têåp
dûúäng cho con quy cuã vaâ chuyïn cêìn, thò giûäa cha meå vaâ con caái
khöng laâm sao coá sûå xung àöåt. Caái nghõ lûåc vaâ têm höìn cuãa treã vûâa
chúám núã ra àaä hoâa húåp vaâ ùn nhõp vúái nghõ lûåc vaâ têm höìn cuãa meå,
cho àïën lúán lïn cuäng thïë, thò laâm gò maâ coá sûå ûúng ngaånh traái
ngûúåc, àïí cha meå phaãi duâng àïën roi voåt.
Laåi coá cha meå cho rùçng: Ngaây nay con caái chuáng ta hû hoãng
laâ vò cha meå ñt àaánh con. Sûå thêåt nhòn cho kyä laâ treã con hû khöng
phaãi cha meå ñt àaánh maâ chñnh laâ cha meå khöng biïët daåy con hoùåc
buöng tröi con boã mùåc cho nhaâ trûúâng thaây hoåc, chúá khöng tûå mònh
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
18
daåy con. Caái tònh traång buöng tröi con êëy töi àaä noái röìi. Coân
chuyïån àaánh con ñt thò theo yá töi ngûúâi ta àaä lêìm thêëy, theo töi xeát
thò trong caác gia àònh ngaây nay, ngûúâi ta vêîn coân àaánh con, nhûng
àaánh khöng pheáp tùæc, khöng mêîu mûåc nhû caác cuå àúâi xûa.
Nhûäng caái thuåi, caái taát, caái cöëc, baå cêìm vêåt gò trong tay cuäng
phang vaâo con, diïîn ra trong gia àònh lùæm têën kõch thûúng têm maâ
kïët quaã chó àaâo sêu caái haâo giûäa cha meå vaâ con caái, chúá khöng coá yá
nghôa gò vïì giaáo duåc caã.
TRAÁNH NHÛÄNG CAÁI TAÁT, CAÁI CÖËC THÒNH LÒNH
Nhiïìu cha meå tuy khöng hay àaánh con nhûng bêët kyâ luác naâo
con laâm sai àiïìu gò, khöng cêìn phaãi noái, thûâa con vö yá àaánh möåt
taát vaâo mùåt hay cöëc möåt caái trïn àêìu.
Caách trûâng phaåt êëy rêët nguy haåi. Vò caái löëi taát vaâ cöëc thònh
lònh êëy noá laâm quen tay hoáa ra möåt têåp quaán, bêët kyâ viïåc lúán, viïåc
nhoã viïåc chûa phên phaãi traái cuäng thònh lònh àaánh möåt taát. Caái taát
àöëi vúái treã hoáa ra khöng giaá trõ gò caã vò nhaâm quaá. Nhûng tai haåi
tinh thêìn treã rêët nhiïìu, hû haåi àïën thêìn kinh, laâm giaãm nhên
phêím cuãa treã trûúác cöng chuáng, vaâ laâm cho treã sinh lyâ lúåm àöëi vúái
trûâng phaåt.
PHÛÚNG THUÖËC ÀÙÆNG CAY
Àûáng trïn nguyïn tùæc cuãa sûå giaáo duåc, chuáng ta phaãi traánh
xa hònh phaåt àuång àïën thên thïí cuãa con treã, chuáng ta chó duâng sûå
caãm hoáa, sûå dêîn duå, sûå giaãi thñch sai baão, sûå kïu goåi àïën lûúng
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
19
têm vaâ nghõ lûåc cuãa treã àïí sûãa mònh. Nïëu gùåp möåt trûúâng húåp treã
taái phaåm nhiïìu lêìn toã ra treã hiïíu hïët caã traách nhiïåm cuãa sûå laâm
bêåy maâ vêîn cûá laâm. Sau khi àaä duâng àïën phûúng kïë caãnh caáo,
khiïín traách maâ thêëy khöng coá kïët quaã, ta xeát thêëy treã àaä phaåm töåi
trong nhûäng luác bònh tônh vaâ coá yá thûác, chúá khöng phaãi vò lú àaäng,
vò xuác àöång hoùåc vò möåt àau öëm gò vïì tinh thêìn.
Trûúác tònh thïë êëy ta coá thïí duâng roi àaánh treã. Ta nïn nhúá
phûúng phaáp êëy nhû möåt thang thuöëc àùæng cay khi ta duâng, ta coá
tin úã sûå kïët quaã töët cho treã múái nïn duâng. Viïåc duâng noá laâ viïåc bêët
àùæc dô, vaâ rêët àaáng tiïëc, ta phaãi toã cho treã nhêån thêëy nhû thïë.
Luác àaánh treã ta phaãi àiïìm tônh, phaãi xeát loâng khöng coá möåt
giêån dûä, tûác töëi gò. Nghiïm trang ta àûa treã vaâo phoâng riïng.
Khöng cho möåt ngûúâi naâo can thiïåp hoùåc cûúâi chï treã, vò ta àaánh
treã trûúác cöng chuáng laâm cho treã xêëu höí phaåm àïën loâng tûå troång
cuãa treã vaâ coá khi treã laåi nhúâ cêåy ngûúâi can ngùn giuâm.
Töi thêëy coá nhaâ, cha múái xaách roi ra àaánh con, chûa àaánh maâ
con àaä la heát vang nhaâ, àoá laâ treã khöng phaãi la heát vò àaánh àau,
maâ biïët la heát seä coá meå hoùåc anh chõ em àïën can.
Àûa treã vaâo phoâng riïng, ta nghiïm trang cùæt nghôa töåi löîi
cuãa treã sao cho roä raâng laâ phûúng phaáp cuöëi cuâng ta phaãi duâng àïí
àöëi vúái treã. Ta phaãi noái cho treã biïët àaánh treã laâ möåt sûå rêët àau loâng
trong loâng ta, nhûng vò treã àaä nhiïìu lêìn khöng chõu nghe lúâi, nïn
bêy giúâ phaãi chõu hònh phaåt nùång nïì naây.
Söë roi àaánh chó vaâi ba caái tuây theo löîi nùång nheå, cöët ghi laåi
möåt kyã niïåm cho treã vïì sau. Trong khi àaánh khöng nïn noáng tiïët
quêët bêåy vaâ duâng lúâi tuåc tôu thö baåo.
Trûâng phaåt xong nïn àïí cho treã yïn tônh möåt thúâi gian. Khi
sûå bònh tônh àaä trúã laåi vúái têm höìn, ta goåi riïng treã vaâo phoâng hoãi
treã àaä biïët höëi hêån vaâ ùn nùn höëi löîi chûa, ta laåi nhùæc laåi möåt lêìn
nûäa laâ ta chó bêët àùæc dô maâ duâng àïën roi voåt, ta tröng mong duâng
lêìn naây laâ lêìn cuöëi cuâng, nïëu treã biïët nghe lúâi ta. Nïëu treã thêåt toã
loâng höëi quaá, ta nïn êu yïëm vaâ an uãi treã, vaâ tuây tònh thïë coá thïí
hön treã möåt caái àïí treã nhêån thêëy têëm loâng thûúng cuãa cha meå vaâ
sûå khoan dung cuãa cha meå vö cuâng.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
20
Viïåc trûâng phaåt êëy qua röìi ta khöng nïn nhùæc laåi cho ai biïët
caã. Treã seä caãm àöång vaâ caám ún ta vö cuâng, vò thêëy ta biïët troång
danh dûå vaâ yïu thûúng treã luön luön.
Töi àaä noái giaáo duåc laâ cöët úã tònh yïu vaâ loâng caãm hoáa, töi àaä
cöng kñch sûå giaáo duåc duâng àïën roi voåt. Thïë maâ töi phaãi àûa möåt
phûúng thuöëc àùæng cho chõ em chùèng qua laâ töi giaã thiïët möåt tònh
traång ûúng ngaånh quaá leä, phaãi duâng àïën roi voåt möåt caách àaáng
tiïëc.
Nïëu möåt ngûúâi meå theo àuáng phûúng phaáp giaáo duåc lêëy
nghôa lyá múã mang lyá trñ, soi saáng lûúng têm vaâ gêy dûång nghõ lûåc
cho con caái giûäa möåt bêìu khöng khñ thûúng yïu, hiïìn hêåu vaâ cûúng
quyïët thò khöng bao giúâ phaãi duâng àïën roi voåt laâ nhûäng khñ cuå bao
giúâ cuäng coá haåi àïën thïí chêët vaâ tinh thêìn cuãa con treã.
Àaánh treã laâ möåt võ thuöëc àùæng cay, thuöëc àùæng cay khöng
nïn duâng nhiïìu.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
21
CHÛÚNG II
PHAÁT TRIÏÍN NHÊN PHÊÍM
ÀAÅO ÀÛÁC NÏN VUN TRÖÌNG, TÊÅT XÊËU CÊÌN TRÛÂ BOÃ
Khi treã àaä coá möåt lyá trñ, möåt lûúng têm, möåt nghõ lûåc, meå
phaãi chùm lo phaát triïín nghõ lûåc cho treã. Cöng viïåc nùm thûá ba àaä
qua röìi, bêy giúâ ta bùæt àêìu vaâo nùm thûá tû àïën nùm thûá baãy vêåy.
Nhên phêím cuãa möåt con ngûúâi göìm nhûäng àûác tñnh quyá hoáa
sau àêy:
a. Trêåt tûå
b. Traáng kiïån
c. Thuêìn kñnh
d. Lûúng thiïån
e. Chñnh trûåc
f. Nhên àûác
Möåt chûúng trònh giaáo duåc cùn cûá àïí trao döìi caác àûác tñnh êëy
thêåt to lúán vö cuâng, khöng phaãi thûåc haânh trong möåt haång tuöíi tûâ
böën àïën baãy laâ xong vaâ coá kïët quaã àûúåc àêìy àuã.
Àêy laâ möåt cöng trònh giaáo duåc suöët möåt àúâi ngûúâi. Tuy vêåy,
nïëu ta theo khuön pheáp àaä àõnh maâ daåy con bûúác tûâ bûúác àêìu maâ
chùæc chùæn, vûäng vaâng, thò khöng súå sûå vêëp ngaä vïì sau.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
22
Giaáo duåc àaâo taåo cho treã khöng phaãi laâ lêëy nhûäng baâi lyá
thuyïët luên lyá daâi doâng vaâ khö khan maâ döìn eáp vaâo naäo con caái
chuáng ta.
Àêy laâ möåt sûå têåp reân lêìn höìi theo trònh àöå maâ tiïën túái, vui
veã maâ giaãng duå, yïu thûúng maâ caãm hoáa, tröng gûúng maâ bùæt
chûúác, khöng laâm mïåt treã, khöng laâm cho treã chaán naãn vaâ bûåc böåi.
Vúái nhûäng haânh vi ngön ngûä haâng ngaây xaãy ra laâm gûúng
cho treã thêëy, meå duâng lúâi noái vùæn tùæt vaâ goån gaâng dïî hiïíu, giaãi
thñch cho treã vò sao ngûúâi ta muöën thaânh ngûúâi coá nhên phêím thò
phaãi coá trêåt tûå, phaãi traáng kiïån, phaãi thuêìn kñnh, phaãi lûúng
thiïån, phaãi thaânh thûåc vaâ phaãi nhên àûác.
Ta phaãi múã mang lyá trñ cho treã hiïíu nhûäng lúâi khuyïn baão
cuãa ta, ta laåi soi saáng lûúng têm cho treã nhêån thêëy àiïìu phaãi vaâ
gêy dûång nghõ lûåc cho treã àuã sûác laâm viïåc phaãi.
Möåt cöng trònh nhû thïë cêìn phaãi sùn soác duång cöng lùæm múái
coá kïët quaã, vò àêy khöng phaãi laâ ngûúâi lúán maâ toaân laâ caác cö caác
cêåu beá tñ hon vúái nhûäng têm lyá àùåc biïåt cuãa treã con.
Caác baâ meå khöng nïn nghô rùçng ngaây möåt ngaây hai maâ thay
àöíi àûúåc tñnh tònh vaâ àûác haånh cuãa con. Cêìn phaãi coá thúâi gian vaâ
sûå khön ngoan kheáo leáo vaâ theo cho àuáng phûúng phaáp múái thaânh
cöng. Giaáo duåc laâ möåt nghïå thuêåt cuãa nhûäng nghïå thuêåt.
Xin nhùæc laåi trong giai àoaån naây treã chûa coá quan niïåm thúâi
gian cho roä raâng, yá thûác cuãa treã luác hiïån luác êín khöng chûâng, laåi
thïm trñ naäo cuãa treã bõ sûác tûúãng tûúång aám aãnh, nïn tuy treã múã
mùæt maâ nhû söëng trong chiïm bao, haâng ngaây àeo àuöíi nhûäng mú
möång àêu àêu. Vò nhûäng leä àoá nhiïìu haânh vi vaâ ngön ngûä cuãa treã
cûá traái ngûúåc nhau, chûa coá àûúâng löëi naâo nhêët àõnh caã. Meå muöën
giaáo duåc cho treã luác naây khöng cêìn phaãi noái nhiïìu, chó noái ñt vaâ cho
roä, nhêët laâ lêëy hiïån taåi laâm cùn cûá, treã vûâa laâm möåt viïåc gò lêìm lúä,
thò phaãi daåy baão ngay khi êëy chúá khöng nïn àïí quaá haån khùæc hoùåc
möåt ngaây sau laåi nhùæc laåi, chùèng ùn thua gò. Sûå khuyïn baão cêìn ön
ài ön laåi nhiïìu lêìn thò treã múái ghi nhúá vaâ töët nhêët laâ buöíi töëi sau
khi cúm nûúác xong, gêìn ài nguã, luác êëy tinh thêìn cuãa treã àaä bònh
tônh, nhûäng tûúãng tûúång khöng xao xuyïën trong loâng nûäa, meå seä
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
23
khuyïn baão möåt àöi lúâi rêët êu yïëm vaâ coá yá nghôa nhûng sûå lêìm lúä
vaâ ùn nùn höëi hêån cuãa treã. Caách êëy coá kïët quaã rêët töët.
DAÅY TREÃ COÁ TRÊÅT TÛÅ
Ai cuäng thûâa nhêån khöng coân gò quyá hoáa vaâ lúåi ñch bùçng sûå
trêåt tûå àöëi vúái àúâi söëng cuãa ngûúâi ta. Vaâ ai cuäng cöng nhêån trêåt tûå
phaãi reân luyïån tûâ höìicoân nhoã. Àïën khi àaä trûúãng thaânh, dêìu muöën
hoåc laåi tñnh trêåt tûå cuäng khoá khùn lùæm. Vò vêåy ta cêìn daåy cho treã
biïët giûä trêåt tûå khi coân nhoã.
Coá trêåt tûå tûác laâ biïët giûä möîi vêåt àuáng chöî cuãa noá möåt caách
saåch seä vaâ duâng àûúåc, laâm àuáng thò giúâ vaâ àuáng caách thûác.
Àõa àiïím àuáng, thúâi gian àuáng, caách thûác àuáng laâ ba àiïìu
kiïån cuãa trêåt tûå. Vúái trêåt tûå ngûúâi ta giûä gòn àûúåc moåi vêåt, traái laåi
vö trêåt tûå seä laâm hû hoãng, mêët maát têët caã vaâ phaãi töën keám thay
àöíi luön luön. Vúái trêåt tûå ngûúâi ta àúä töën cöng phu vaâ thò giúâ, vö
trêåt tûå laâm ngûúâi ta mïåt nhoåc vaâ tiïu phñ thò giúâ möåt caách vö ñch.
Coá biïët giûä gòn trêåt tûå trong àúâi söëng vêåt chêët thò múái coá trêåt
tûå trong àúâi söëng tinh thêìn. Möåt ngûúâi haâng ngaây söëng bï tha löån
xöån thò trong loâng bïì böån tûá tung, àïën khi gùåp viïåc khöng biïët
nhòn vaâo àêu maâ xoay xúã.
Khi coân nhoã meå àaä phaãi têåp luyïån cho con söëng coá ngùn nùæp
thûá tûå saåch seä, vïì quêìn aáo àöì chúi, saách hoåc àïìu phaãi sùæp àùåt coá
chöî coá núi, laâm gò cuäng àuáng giúâ vaâ àuáng caách thûác.
Meå muöën têåp cho con coá trêåt tûå thò meå phaãi coá trêåt tûå trûúác
àaä, nhêët laâ trêåt tûå trong viïåc nuöi daåy con, coá quy cuã vaâ chuyïn
cêìn. Thûúâng treã lêëy vêåt gò ra chúi, meå nhùæc treã àem vêåt êëy traã laåi
chöî cuä, khöng cho treã vûát boã tûá tung. Möåt caách meå daåy cho treã coá
trêåt tûå laâ meå hùçng khaám xeát treã xem nhûäng quêìn aáo, àöì chúi cuãa
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
24
treã sùæp àùåt coá ngùn nùæp khöng vaâ truâ tñnh vúái treã nhûäng cöng viïåc
naâo nïn laâm trûúác, cöng viïåc naâo nïn laâm sau cho àuáng thúâi buöíi.
Nïëu treã laâm möåt viïåc gò khöng trêåt tûå thò trûâng phaåt bùçng
caách bùæt sùæp àùåt viïåc êëy laåi cho coá trêåt tûå, phaãi laâm laåi nhûäng viïåc
àaä laäng quïn hoùåc chêåm chaåp.
DAÅY CHO TREÃ TRÚÃ NÏN TRAÁNG KIÏÅN
Thên thïí traáng kiïån, têm höìn traáng kiïån laâ hai àiïìu kiïån cuãa
sûå söëng con ngûúâi. Laâm cho thên thïí traáng kiïån, töi seä noái roä vïì
phêìn thïí duåc sau naây, dûúái àêy töi chó noái vïì sûå traáng kiïån cuãa
tinh thêìn vaâ phûúng phaáp giaáo duåc êëy.
Trong sûå traáng kiïån tinh thêìn coá mêëy àiïìu: nghõ lûåc bònh
tônh, can àaãm vaâ biïët àiïìu àöå, chûâng mûåc.
Nghõ lûåc: Laâ caái lûåc lûúång cuãa têm höìn àûa ta àïën sûå thiïån
vaâ chöëng vúái sûå aác.
Bònh tônh: Laâm cho ta khöng höìi höåp, xao xuyïën mêët trñ
trûúác sûå xuác àöång, bêët kyâ laâ phûúng diïån naâo.
Can àaãm: Laâm cho ta khöng luâi bûúác trûúác sûå khoá khùn, coá
khi daám ài qua nhûäng sûå nguy hiïím nïëu cêìn thiïët.
Àiïìu àöå: Laâm cho ngûúâi ta giûä vûäng loâng trûúác nhûäng duåc
voång, ùn uöëng, chúi búâi.
Daåy cho treã nhûäng àûác tñnh quyá hoáa vïì traáng kiïån thò cuäng
phaãi àaánh àöí nhûäng àûác tñnh phaãn traái noá laâm yïëu àuöëi têm höìn
ngûúâi ta, nhûäng àûác tñnh êëy laâ:
Súå haäi: Laâm ta kinh khiïëp quaá chûâng trûúác nhûäng nguy hiïím
coá sûå thêåt hay laâ tûúãng tûúång. Sûå kinh khiïëp êëy laâm cho ngûúâi ta
khöng tûå chuã àûúåc mònh khi bõ möåt tai naån gò aám aãnh. Nhiïìu
ngûúâi coá tñnh súå haäi tûå nhiïn khöng cùn cûá vaâo höët hoaãng trûúác
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
25
nhûäng viïåc rêët thûúâng tònh. Sûå súå haäi quaá sûác cuãa ngûúâi meå rêët
aãnh hûúãng cho con. Y hoåc àaä kinh nghiïåm nhûäng súå haäi thònh lònh
vaâ quaá àaáng coá thïí laâm nguy àïën con trong baâo thai. Vò thïë àöëi vúái
àaân baâ con gaái cêìn phaãi têåp sûå daån dô àïí trúã nïn nhûäng ngûúâi meå
can àaãm vïì sau naây.
Thûúâng caác gia àònh ngûúâi ta têåp cho treã quen tñnh súå haäi
bùçng caách doåa naåt, cho treã nhòn nhûäng mùåt maây hung dûä, nhûäng
thuá vêåt kyâ dõ, buöåc treã àïën gêìn nhûäng con vêåt ghï gúám, hoùåc doåa
naåt treã nhûäng chuyïån ba bõ, ma quyã, boã treã vaâo phoâng töëi v.v...
nhûäng caách êëy coá khi laâm cho treã súå haäi quaá àïën àau tim, àau
maâng oác, àïën loaån trñ.
Leä thûúâng möåt treã maånh khoeã khöng bao giúâ biïët súå dêìu àïën
trúâi töëi. Treã bùæt àêìu súå tûâ khi ngûúâi ta doåa treã trong töëi coá öng naây
muå khaác rònh chöåp treã. Möåt gia àònh hoâa thuêån vui veã, con caái àïìu
tñn nhiïåm úã cha meå coá möåt lûåc lûúång vö cuâng àïí baão vïå cho con thò
khöng súå haäi àiïìu gò caã nhêët laâ súå haäi do trñ tûúãng tûúång gêy lïn.
Möåt treã nhòn ra sên töëi, thêëy nhûäng hònh trùæng phêët phú, treã
súå quaá vò ban ngaây möåt tïn àêìy túá àaä kïí chuyïån ma cho treã nghe.
Ngûúâi cha thêëy thïë liïìn cûúâi vaâ baão: “Con seä buöìn cûúâi nïëu biïët caác
hònh trùæng êëy laâ hònh gò? ” Öng vûâa noái vûâa àiïìm tônh cêìm tay treã
ài ra sên ruát chiïëc khùn böng maâ ngûúâi ta phúi maâ boã quïn trïn
dêy.
Möåt caách àaánh àöí sûå súå haäi cuãa treã bùçng viïåc laâm àiïìm tônh
cuãa mònh cêëm khöng cho ngûúâi khaác kïí cho treã nghe chuyïån ma
quyã vaâ khi naâo nghe con noái chuyïån êëy liïìn caãi chñnh ngay cho laâ
chuyïån phi lyá hoang àûúâng.
Giêån dûä: Giêån dûä cuäng laâ möåt sûå thiïëu traáng kiïån vïì tinh
thêìn, khöng biïët dùçn loâng vaâ can àaãm trûúác nhûäng phêån sûå khoá
khùn, lêu daâi hoùåc khöng vûäng trñ trûúác nhûäng xuác àöång bûåc böåi
àau àúán.
Sûå giêån dûä cuãa treã con phaát ra bùçng nhûäng tiïëng la heát rêìy
raâ. Möåt thaái àöå cûúng quyïët, nghiïm trang cuãa meå coá thïí chûäa
àûúåc tñnh êëy. Nïëu treã nhêån thêëy la heát khöng rung chuyïín àûúåc
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
26
loâng cha meå, thò cuäng khöng la heát nûäa. Traái laåi, möîi lêìn la heát
möîi lêìn cha meå nhûúång böå thò treã caâng la heát giêån dûä thïm.
Möåt nhaâ giaáo duåc àaä chûáng nghiïåm àûúåc viïåcsau naây: Öng X
coá àûáa con àoâi gò àûúåc nêëy. Möîi lêìn àoâi vêåt gò chûa kõp cho laâ la heát
om xoâm, öng X laåi vöåi vaä phaãi cho vêåt êëy. Möåt höm nhaâ giaáo duåc
àïën thùm öng X cuäng vûâa gùåp caãnh cêåu beá àûúng diïîn têëm kõch êëy.
Nhaâ giaáo duåc liïìn baão öng baâ X: “Thöi múâi öng baâ qua phoâng bïn
naây àïí mùåc töi. Nhaâ giaáo duåc àïën noái mêëy lúâi khuyïn baão treã, cùæt
nghôa vò leä gò khöng nïn àoâi thïë, treã laåi caâng la heát thïm. Nhaâ giaáo
duåc toã sùæc mùåt bêët bònh, lêëy mêëy moán àöì chúi giûäa baân cho treã, röìi
boã ra àoáng cûãa laåi. Caã öng baâ X vaâ nhaâ giaáo duåc nuáp sau cûãa vaâ
nhòn vaâo khe khoáa. Treã khi êëy caâng la röëng vaâ chaåy quanh phoâng
giêån dûä lùæm. Baâ X vò thûúng con muöën múã cûãa àïí ùém con cho xong
viïåc, nhaâ giaáo duåc can baâ laåi baão àïí xem kïët quaã ra laâm sao àaä.
Möåt vaâi phuát sau cêåu beá im tiïëng vaâ nhòn úã cûãa söí xem coá ai,
laåi khoác heát lïn vaâi tiïëng àïí thûã ai coá àïí yá khöng, vêîn khöng thêëy
ai lïn tiïëng. Cêåu beá laåi chaåy qua bïn cûãa thöng vúái nhòn vaâ khoác
vaâi tiïëng nûäa cuäng khöng thêëy coá ngûúâi, biïët laâ viïåc heát laâ vö hiïåu
quaã, cêåu beá beân lêëy tay lau nûúác mùæt vaâ chaåy àïën lêëy àöì chúi ra
chúi möåt mònh rêët tûå nhiïn. Xem àoá ta thêëy rùçng con caái la heát
möåt caách giêån dûä laâ taåi cha meå quaá nuöng chiïìu maâ trúã thaânh.
Khi treã la heát giêån dûä, ta cûá àiïìm tônh lêëy gûúng cho treã xem
hònh daáng xêëu xa cuãa maây mùåt mònh laâm cho treã phaãi tónh ngöå,
nïëu treã quaá hung hùng ta coá thïí àïí riïng treã àûáng möåt chöî. Ta
khoan la mùæng treã àaä, chúâ cho cún giêån dûä qua röìi haäy lêëy lúâi ön
hoâa nghiïm chónh maâ chó cho treã thêëy caái thaái àöå khiïëm nhaä vaâ löîi
laâm cuãa treã, baão treã phaãi xin löîi nhûäng ai treã àaä duâng tiïëng nùång,
lúâi vö lïî àïí noái. Nïëu trong luác giêån treã àaä àaánh anh chõ em, àïí treã
nguöi cún giêån phaãi àaâng hoaâng vaâ nghiïm trang xin löîi nhûäng
ngûúâi êëy.
Lûúâi biïëng: laâ sûå uïí oaãi vïì tinh thêìn vaâ thên thïí, laâ sûå nhu
nhûúåc, thiïëu nghõ lûåc laâm cho ngûúâi ta lo traánh nhûäng viïåc khoá
khùn vaâ nùång nhoåc. Lûúâi biïëng laâ möåt têåt xêëu laâm ngûúâi ta thiïëu
hùng haái vaâ cêín thêån trong viïåc laâm. Giûäa thúâi àaåi caånh tranh àïí
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
27
kiïëm sûå söëng naây maâ con caái mang caái têåt lûúâi biïëng trong ngûúâi
thò laâm sao maâ tranh àua vúái àúâi, laâm sao maâ tiïën hoáa, laâm sao maâ
thaânh cöng? Ngay tûå nùm àêìu, ngay tûâ nùm àêìu ngûúâi meå àaä
nhêån thêëy nhûäng têåt xêëu cuãa con phaãi kiïëm caách àaánh àöí ài, thò
lúán lïn con múái khoãi mùæc caái têåt êëy.
Tûâ ba böën tuöíi tuy meå chûa giao cho con nhûäng viïåc nùång nïì,
khoá khùn, nhûng bùçng xem caác cöng cuöåc chúi búâi cuãa treã cuäng coá
thïí nhêån thêëy treã naâo siïng nùng, treã naâo lûúâi biïëng. Coá nhiïìu khi
xeát àoaán sai lêìm vò sûå phaát triïín chïnh lïåch giûäa cú thïí vaâ tinh
thêìn cuãa treã. Thûúâng nhûäng treã buå mêåp quaá, cú thïí phaát triïín lêën
aát sûå phaát triïín tinh thêìn, sûå hoaåt àöång cuãa treã coá phêìn chêåm
chaåp thua suát anh chõ em, chuáng ta chúá cho caác treã lûúâi biïëng
thaânh têåt. Caác nùng lûåc tinh thêìn cuãa treã tuy chêåm laåi, nhûng chúâ
möåt thúâi gian sau noá seä naãy núã möåt caách töët àeåp. Nhiïìu khi sûå
chêåm chaåp êëy keáo àïën 15 tuöíi, cha meå chúá nïn vöåi phaân naân.
Coá khi sûå lûúâi biïëng do cha meå taåo cho con, bùçng caách sai baão
daåy döî nhûng quaá sûác con. Treã laâm khöng nöíi sinh ra chaán naãn
lûúâi biïëng. Laåi coá khi cha meå têåp cho con lûúâi biïëng do nhûäng viïåc
nhoã nhùåt cuäng laâm khöng àïí cho treã laâm. Vò thïë coá hai haång lûúâi
biïëng, möåt haång thêåt tònh khöng ham thñch gò caã, möåt haång lûúâi
biïëng vò khöng thêëy khöng coá viïåc gò maâ laâm.
Muöën chöëng tñnh lûúâi biïëng cuãa treã phaãi: lûúång viïåc laâm cho
vûâa sûác cuãa treã, viïåc laâm cho treã vui thñch maâ ham. Khi thaânh
cöng viïåc gò, nïn khen ngúåi àïí kñch thñch caác treã khaác cuâng àua
tranh theo.
Lêëy treã siïng nùng laâm gûúng mêîu cuãa sûå gùæng cöng vaâ can
àaãm.
Trûâng phaåt nhûäng khi lûúâi biïëng: Múái lêìn àêìu thò chó lêëy lúâi
nghiïm chónh maâ caãnh caáo. Qua lêìn thûá ba thò bùæt laâm têët caã hay
möåt phêìn viïåc boã dúã àang hay laâm sai. Möåt àiïìu quan troång laâ
trûúác möåt treã lûúâi biïëng ta khoan quyïët àoaán haå möåt lúâi mùæng:
“Maây laâ àûáa lûúâi biïëng”. Vò treã múái lûúâi biïëng, tñnh cuãa treã con
thay àöíi àûúåc. Nay ta haå möåt lúâi quyïët liïåt, treã seä àinh ninh mònh
laâ lûúâi biïëng khöng cêìn sûãa chûäa nûäa. Ta chó duâng nhûäng chûä nheå
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
28
nhaâng: treã àaä boã lúä viïåc, treã khöng mïën viïåc laâm, treã thiïëu can
àaãm, treã coá thïí laâm àûúåc viïåc nhû moåi ngûúâi nïëu treã chõu gùæng
cöng v.v...
Toám laåi laâ cêìn dêîn duå ön hoâa hún laâ duâng lúâi xó vaã.
Tham ùn: tham ùn laâ möåt tñnh rêët thöng thûúâng cuãa nhiïìu
treã con. Nhûng tham lam quaá àöå trong viïåc ùn uöëng seä trúã thaânh
möåt têåt xêëu. Töi thêëy nhiïìu gia àònh cho con ùn uöëng rêët höì àöì, coá
khi khaách túái cho con vaâo ngöìi cuâng mêm daânh moán naây àoâi moán
kia, àöì ùn boã vaâo baát chï ñt, chï nhiïìu, nûúác mùæt nûúác muäi chan
löån vúái cúm canh thêåt laâ xêëu höí.
Sûå ùn uöëng höì àöì àaä laâm mêët nhên caách cuãa con maâ laâm
thiïåt haåi cho böå tiïu hoáa cuãa treã, chñnh laâ nguöìn göëc cuãa vö söë
bïånh têåt.
Sûå tham ùn cuãa con laâ taåi meå tûâ nhoã khöng têåp cho con àuáng
quy cuã vaâ chuyïn cêìn, khöng phên chia bûäa ùn cho àuáng giúâ, vaâ
thûác ùn cho àêìy àuã theo sûác cuãa treã. Laåi taåi nhiïìu gia àònh ngoaâi
caác bûäa ùn chñnh coân hay ùn haâng vùåt laâm têåp cho treã thoái ùn vùåt
vaâ baå àêu ùn àêëy khöng coân kïí giúâ ngaây vaâ moán ùn coá húåp hay
khöng. Töi àaä thêëy möåt gia àònh kia treã múái lïn böën tuöíi maâ cha
meå vò goåi haâng trûáng võt löån vaâo ùn, treã àoâi quaá cuäng phaãi cho ùn.
Sau phaãi nhúâ y sô múái cûáu söëng bïånh böåi thûåc cuãa treã.
Coá cha meå, khi con hoåc haânh gioãi laåi thûúãng möåt moán quaâ ùn.
Khöng nïn laâm thïë, vò sûå thûúãng kiïíu êëy laâm mêët giaá trõ cuãa treã
hoáa ra möåt caách thñch thuá ñch kyã cho miïång treã trong chöëc laát thöi.
Nïëu muöën cho treã ùn moán quaâ cûá cho tûå nhiïn, coân khi cêìn thûúãng
thò nïn laâm möåt moán ùn cho caác treã cuâng ùn, caác anh chõ em treã vaâ
chuáng baån àïìu àûúåc hûúãng, meå seä cùæt nghôa vò thûúãng cho treã nïn
coábûäa tiïåc naây. Àoá laâ möåt caách tùng tinh thêìn cuãa treã nïn, treã lêëy
laâm sung sûúáng vö cuâng. Maâ chuáng baån, anh chõ em treã cuäng xem
àûúåc gûúng töët cuãa treã maâ phêën chñ thïm.
Trong caác bûäa ùn thûúâng meå phaãi daåy cho treã ngöìi cho ngay
thùèng, nghiïm trang lïî pheáp cêìm baát àuäa cho àuáng àùæn, khi ùn
khöng àûúåc noái ngöìm ngoaâm, cûúâi sùåc suåa, noái leâ nheâ, hoùåc hyã muäi
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
29
vaâ nhöí nûúác miïëng. Ùn cêìn nhai cho nhoã tûâng miïëng möåt vaâ thuãng
thùèng meå boã vêåt gò ùn vêåt nêëy khöng àoâi hoãi löi thöi.
Treã lúán ta thûúâng giaãng giaãi cho treã hiïíu tham ùn laâ möåt têåt
xêëu haå nhên phêím cuãa ngûúâi vaâ ti tiïån khi ra giao thiïåp vúái moåi
ngûúâi, nhêët laâ trong caác tiïåc tuâng maâ tham ùn thò thêåt laâ xêëu höí.
Sûå àiïìu àöå seä laâm thïm sûác maånh cho ngûúâi ta caã cú thïí lêîn tinh
thêìn.
DAÅY CHO TREÃ NÏN THUÊÌN KÑNH
Thuêìn kñnh laâ àûác tñnh cuãa ngûúâi biïët phuåc tuâng lïî pheáp, dïî
daåy, dïî baão. Möåt treã thuêìn kñnh laâ möåt treã chõu àem nghõ lûåc àïí
cöång taác trong viïåc giaáo duåc cuãa cha meå cho treã mau nïn ngûúâi
àûáng àùæn.
Möåt con vêåt thuêìn dïî daåy khaác möåt treã em thuêìn kñnh. Con
vêåt thuêìn chó bõ daåy, chúá möåt treã thuêìn kñnh coá sûå thöng minh biïët
àem nghõ lûåc giuáp àúä cha meå daåy treã vaâ giuáp àúä caã thaây hoåc trong
cöng trònh giaáo duåc cho mau coá kïët quaã töët. Vò thïë nïn dêìu cha meå
vaâ thaây giaáo khön kheáo àïën thïë naâo, maâ gùåp möåt treã khöng thuêìn
kñnh, thò cuäng khoá bïì maâ daåy döî lùæm.
Cung kñnh vaâ lïî pheáp: Sûå thuêìn kñnh cuãa treã laâm cho treã
phaãi kñnh troång vaâ lïî pheáp àöëi vúái cha meå vaâ thaây giaáo. Cha meå àöëi
vúái treã laâ bêåc cao quyá hún caã. Thaây giaáo cuäng thïë, vò thaây giaáo coá
thïí thïë cha meå. Con kñnh troång cha meå laâ vò têëm loâng thûúng yïu
chúá khöng phaãi laâ súå haäi. Con khöng muöën laâm phiïìn loâng cha meå
khöng phaãi vò súå möåt hònh phaåt, maâ vò tònh yïu àaä raâng buöåc lêîn
nhau.
Con caái khi xung àöåt vúái cha meå phaãi duâng lúâi noái thanh nhaä,
lõch sûå, lïî pheáp. Trong cêu noái khöng àûúåc duâng nhûäng tiïëng cuåc
cùçn thö bó. Khi cha meå daåy baão àiïìu gò, con phaãi chùm chó nghe,
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
30
khöng àûúåc cùæt àoaån hoùåc noái leo. Khi traã lúâi phaãi vui veã, thaânh
thêåt, traánh lúâi gùæt goãng. Khi xin möåt vêåt gò, nhêån möåt vêåt gò phaãi
duâng chûä: “Xin nhúá” vaâ “caãm ún”. Khi ài ra, khi vïì nhaâ, àïìu phaãi
thûa trònh, xin pheáp hùèn hoi.
Lïî pheáp vaâ kñnh troång cha meå laâ nhiïåm vuå töëi cao cuãa con,
treã laåi phaãi cung kñnh vaâ lïî pheáp àöëi vúái ngûúâi ngoaâi nhêët laâ àöëi
vúái ngûúâi giaâ caã, vaâ lúán tuöíi hún treã. Buöåc treã gùåp ai cuäng goåi “öng
baâ, anh chõ” cho àuáng àùæn.
Phêìn nhiïìu treã con vö lïî vaâ bêët kñnh laâ taåi trong gia àònh cha
meå ùn úã vúái nhau khöng lïî pheáp, vaâ àöëi àaäi vúái ngûúâi ngoaâi cuäng
khöng lïî pheáp, maâ nhêët laâ cha meå khöng lïî pheáp vúái con caái. Thêåt
thïë, khi ta daåy treã phaãi kñnh troång vaâ lïî pheáp vúái ta, thò ta cuäng
phaãi tön troång treã. Cêìn phaãi coá nhûäng lúâi tûâ töën, nhaä nhùån àïí
nêng cao nhên phêím cuãa con.
Traái laåi nhiïìu cha meå hay duâng vúái con nhûäng chûä: “Maây,
tao, mi, túá, àöì ranh, thùçng khó”. Vúái bao nhiïu lúâi thö tuåc êëy thò
laâm sao maâ tröng con trúã nïn ngûúâi lïî pheáp àöëi vúái cha meå hay
ngûúâi ngoaâi.
Traái laåi töi àaä thêëy nhiïìu gia àònh buöåc con nhiïìu lïî pheáp
phiïìn phûác quaá, thaânh têåp cho con nhûäng àûác tñnh bïì ngoaâi giaã
döëi. Phuåc tuâng: tuåc ngûä coá cêu “caá khöng ùn muöëi caá ûún, con
khöng nghe lúâi cha meå trùm àûúâng con hû”. Sûå thuêìn kñnh cuãa con
laâ úã chöî con biïët phuåc tuâng cha meå vaâ thaây giaáo. Con coá phuåc tuâng
thò sûå giaáo duåc múái coá hiïåu quaã, con phuåc tuâng àaä laâm vui cha meå
maâ nhêët laâ tûå giuáp mònh trong sûå böìi böí thïí chêët vaâ tinh thêìn.
Cha meå phaãi chó cho con nhêån thêëy sûå phuåc tuâng vaâ lúåi ñch cho treã
vïì caác phûúng diïån.
Lïn àïën böën tuöíi thò treã àaä biïët duâng lúâi noái möåt caách roä
raâng, vaâ àaä hiïíu nhûäng lúâi noái cuãa ta. Cha meå cêìn phaãi giaãi thñch
cho con nhûäng caách ùn uöëng, caách thay aáo quêìn, caách têåp thïí thao
vaâ chúi, caách nguã cho yïn tônh vaâ àuáng giúâ v.v... treã coá hiïíu sûå lúåi
ñch cuãa nhûäng lúâi khuyïn baão múái vêng lúâi möåt caách saáng suöët vaâ
hùng haái. Cuäng nhû vïì phûúng diïån tri thûác vaâ àaåo àûác, thò sûå
vêng lúâi cuãa treã múái coá hûäu ñch cho treã. Nhûng, nhû trûúác töi àaä
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
31
noái, coá hai caách phuåc tuâng: möåt laâ phuåc tuâng saáng suöët thöng
minh, hai laâ phuåc tuâng muâ quaáng ngu àêìn. Cha meå muöën cho con
coá möåt nhên phêím cao quyá sau naây, cêìn phaãi luyïån cho con phuåc
tuâng thöng minh saáng suöët. Phuåc tuâng thöng minh laâ hiïíu biïët vò
leä gò maâ phaãi phuåc tuâng, lúåi ñch cuãa sûå phuåc tuâng êëy ra thïë naâo?
Cha meå khi sai baão con möåt àiïìu gò, têët phaãi cùæt nghôa lyá do cho
con roä. Sûå giaãi thñch êëy laâm cho con tñn nhiïåm úã cha meå. Dêìu viïåc
gò cêìn, cha meå khöng giaãi thñch treã cuäng bùçng loâng.
Truyïìn lïånh ñt, dêîn duå nhiïìu: Möåt ngûúâi meå thöng minh
thûúâng ra lïånh ñt maâ dêîn duå nhiïìu. Sûå ra lïånh coá yá nghôa cûúäng
baách. Khi lïånh àaä truyïìn laâ phaãi laâm khöng laâm khöng àûúåc, laâm
sai laâm bêåy phaãi laâm laåi. Nïëu khöng tuên lïånh thò phaãi trûâng phaåt
ngay. Vò thïë khi ra möåt lïånh gò, cêìn xem ài xeát laåi, thûã treã coá chõu
tuên theo hay khöng. Nïëu ra lïånh maâ treã khöng tuên thò haåi àïën
uy quyïìn cuãa meå nhiïìu lùæm. Cho nïn:
1- Chó ra nhûäng lïånh maâ treã coá thïí laâm vaâ phaãi laâm.
2- Chó ra nhûäng lïånh khaác vúái quy tùæc haâng ngaây.
Thñ duå quy tùæc haâng ngaây àaä àõnh ùn cúm xongàïën 12 giúâ
phaãi nghó trûa. Àïën giúâ êëy meå khöng phaãi ra lïånh, chó nhùæc: “Bêy
giúâ àaä àïën giúâ nguã trûa”, thïë laâ khöng coá yá nghôa ra lïånh maâ chó
nhùæc nhoã cho treã nhúá. Ngûúâi meå chó duâng cêu: “Höm nay chuáng ta
phaãi...” Hay laâ: “bêy giúâ àaä àïën luác phaãi...” laâ treã hiïíu röìi.
Caái gò khöng thïí dêîn duå àûúåc múái phaãi duâng àïënphûúng
phaáp ra lïånh. Àaåi àïí meå chó dêîn duå: “Con laâm viïåc êëy cha seä bùçng
loâng lùæm”, hoùåc “con seä laâm vui loâng anh chõ em con nïëu con chõu
khoá laâm viïåc êëy...” Nhûäng caách dêîn duå êëy rêët coá hiïåu quaã, treã thêëy
sûå êu yïëm quanh mònh, laâm cho treã phêën khúãi vaâ laâm theo, nïn
traánh nhûäng cêu: “con laâm viïåc naây meå thûúãng cho, con laâm viïåc
kia meå caám ún lùæm”. Nhûäng cêu êëy noái ra laâm cho treã nghô rùçng
laâm möåt viïåc gò phaãi coá thûúãng, laâm möåt viïåc gò laâ laâm ún cho treã,
gùåp cú höåi treã seä àoâi thûúãng vaâ ún êëy bùçng caách voâi keåo baánh, àöì
chúi hoùåc tiïìn baåc. Sûå phuåc tuâng cuãa treã nhû thïë laâm mêët hïët caã
nghôa lyá.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
32
Ñch lúåi cuãa dêîn duå hún lïånh laâ khi meå dêîn duå maâ treã khöng
nghe, thò uy quyïìn cuãa meå cuäng khöng bõ lay chuyïín. Treã khöng
nghe laâ löîi úã treã khöng muöën laâm vui cha meå, anh chõ em, chúá
khöng àuång gò àïën uy quyïìn cuãa meå caã.
Nghiïm cêëm: ra lïånh chó cêìn trong caác viïåc nghiïm cêëm,
khöng cho treã laâm nhûäng viïåc coá thiïåt haåi àïën thïí chêët vaâ tinh
thêìn treã. Thñ duå ta nghiïm cêëm huát thuöëc, thò nhêët àõnh treã phaãi
tuên lïånh khöng thïí lay chuyïín àûúåc. Vò nhûäng lïånh nghiïm cêëm
khöng thïí dung tha àûúåc, khöng coá thïí cho pheáp àûúåc. Cho nïn chó
nïn cêëm nhûäng viïåc quan hïå, xeát thêåt coá sûå nguy haåi maâ thöi. Traái
laåi nhûäng viïåc ta xeát ra tuy coá khi cêëm maâ cuäng coá khi dung thûá
àûúåc, thò ta khöng nïn quyïët liïåt cêëm àoaán, maâ chó duâng phûúng
phaáp dêîn duå thò hay hún. Thñ duå: “cêëm khöng àûúåc ùn vùåt, ùn
haâng”. Ta biïët àiïìu êëy coá khi phaãi dung thûá hoùåc ài àêu coá ngûúâi
cho treã quaâ hoùåc tûå ta coá khi cuäng vui miïång maâ ùn caái baánh hoùåc
traái cêy maâ phaãi cho treã, àïí treã vui, nhû thïë maâ ta ra lïånh “cêëm
tuyïåt àöëi sûå ùn vùåt” thò coá ngaây ta seä phaåm lïånh chúá khöng phaãi
chó coá treã maâ thöi. Gùåp trûúâng húåp naây ta chó dêîn duå: “con khöng
nïn ùn vùåt, vò ùn vùåt hay àau buång” hoùåc “ai cho con ùn uöëng caái
gò, con phaãi hoãi meå àaä”.
Doåa naåt vaâ hûáa heån: thûúâng cha meå muöën cho con phuåc tuâng
mïånh lïånh hay duâng löëi doåa naåt vaâ hûáa heån ên thûúãng, theo yá töi
löëi doåa naåt vaâ hûáa heån êëy traánh ài àûúåc chûâng naâo quyá chûâng êëy,
nhiïìu ngûúâi nghô daåy con maâ khöng doåa phaåt vaâheån thûúãng thò
con khöng laâm. Àoá laâ möåt caách giaáo duåc sai lêìm. Vò nïëu gùåp khi
khöng thïí duâng sûå thûúãng phaåt àûúåc, thñ duå khi con àau öëm, hoùåc
khi thûúãng phaåt mêët giaá trõ, khi con àaä khön lúán, thò sûå phuåc tuâng
cha meå seä khöng coân nûäa. Meå nïn daåy con vêng lúâi cha meå laâ vò lyá
trñ, vò lûúng têm, vò nghôa vuå, àöëi vúái cha meå, àöëi vúái thên mònh
chúá khöng phaãi súå phaåt hay mong thûúãng maâ laâm.
Leä tûå nhiïn phaãi coá sûå vui thñch thò giaáo duåc múái phaát triïín,
thónh thoaãng ta cho treã dûå tiïåc chung vúái chuáng baån, töí chûác thaânh
lïî trong gia àònh, hoùåc cho treã ài xem xiïëc hoùåc xem vûúân thuá, cho
àöì chúi, cho saách hoåc, cho àöì duâng. Nhûng caác àöì cho êëy ta phaãi
laâm nhû möåt ên tûâ do têëm loâng thûúng cuãa cha meå, chûá khöng
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
33
nghô thûúãng cho treã gioãi vaâ cêët phêìn cuãa treã hû. Con caái coá nhêån
thêëy têëm loâng thûúng cuãa cha meå, laåi caâng hùng haái phuåc tuâng vaâ
tñn nhiïåm yïu thûúng cha meå hún nûäa. Coá cha meå àöëi vúái con:
“Maây àûa vïì möåt àiïím töët seä àûúåc möåt àöìng, cuöëi thaáng àûúåc möåt
baãn chûáng khen seä àûúåcmûúâi àöìng”. ÊËy laâ möåt sûå buön baán chûá
khöng phaãi giaáo duåc.
Nhêët laâ lúâi doåa naåt vaâ hûáa heån maâ khöng biïët giûä lúâi thò mêët
caã thïí thöëng cuãa cha meå vaâ tñn nhiïåm cuãa con caái. Thûúâng nhiïìu
cha meå hay duâng cêu: “Röìi maây coi tao, àïí röìi maây biïët tay tao”.
Treã bõ nghe quen nhûäng lúâi doåa naåt êëy khöng theâm àïí yá nûäa, vò treã
biïët trûúác seä khöng coá sûå gò xaãy àïën, chùèng qua laâ möåt tiïëng gioá
bay vêåy thöi.
Hûáa phaåt heån thûúãng maâ khöng laâm, àïìu hoãng caã. Möåt ngûúâi
meå khön ngoan bao giúâ cuäng ñt heån thûúãng àïën hûáa phaåt laåi caâng
khöng coá nûäa. Treã con laâm àiïìu gò sai, cêìn phaåt thò phaåt ngay
khöng thò thöi, chúá khöng nïn heån àïí möåt lêìn khaác hoùåc ngaây khaác
seä phaåt.
Caäi laåi vaâ cûáng cöí: Khi ta àaä ra lïånh cho treã laâm möåt viïåc gò
laâ ta nhêët àõnh khöng cho pheáp caäi laåi.
Nïëu ta àïí cho treã duâng phûúng phaáp êëy, sau naây thaânh ra
möåt lúåi khñ àïí chöëng ta. Sûå giaáo duåc seä hoãng vaâ uy quyïìn seä bõ
cûáng cöí, chöëng caäi mêët giaá trõ. Khi àaä ra lïånh laâ phaãi laâm, vaâ sau
khi laâm treã coá muöën hiïíu lyá do, ta seä giaãi thñch sau. Hoùåc ta àïí cho
treã giaäi baây yá nghô cuãa mònh, nhiïìu khi ta biïët nhûäng yá nghô êëy sai
lêìm, ta cuäng nïn àïí cho treã phaát biïíu hïët yá kiïën theo àoá maâ ta sûãa
nhûäng sûå nghô lêìm cuãa treã. Nhûng cuäng cöng viïåc cùæt nghôa vaâ giaãi
thñch êëy phaãi àïí laåi sau. Khi ta àaä ra möåt lïånh nghiïm ngùåt êëy laâ
treã phaãi laâm àaä. Ta coá thïí noái: “Con phaãi laâm ài àaä. Laâm xong meå
seä noái nghôa lyá cho maâ nghe”.
Trong möåt gia àònh coá giaáo duåc, coá trêåt tûå, treã con thûúâng
vêng lúâi cha meå vaâ laâm theo caác lúâi sai baão khöng àúåi phaãi hoãi lyá leä
gò, nhêët laâ khöng coá sûå cûáng cöí vaâ caäi laåi. Tuy vêåy cha meå cuäng
khöng nïn duâng phûúng phaáp àöåc taâi, maâ thûúâng ön töìn vaâ
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
34
nghiïm chónh cùæt nghôa cho treã hiïíu nhûäng huêën lïånh cuãa cha meå
ñch lúåi cho treã laâ thïë naâo?
Khöng phuåc tuâng: Khöng phuåc tuâng coá nhiïìu caách, dûúái àêy
xin kïí möåt vaâi caách theo trònh tûå tûâ nheå àïën nùång:
Laäng quïn viïåc sai baão: nïëu treã laäng quïn thò buöåc treã phaãi
nhúá laâm laåi viïåc àaä laäng quïn êëy.
Phaåm àïën möåt àiïìu nghiïm cêëm: phaãi sûãa trõ vaâ àònh chó
nhûäng kïët quaã cuãa sûå phaåm pheáp.
Ûúng ngaånh, ngang ngûúåc, nöíi loaån, chöëng traã laåi cha meå àoá
laâ trûúâng húåp can hïå cêìn phaãi trûâng trõ rêët nghiïm àïí cùæt àûát
nhûäng taái phaåm sau naây.
Nhûng nhûäng sai phaåm töåi lúán lao nhû thïë, úã caác gia àònh coá
giaáo duåc khöng bao giúâ xaãy ra. Nïëu giûäa cha meå vaâ con caái maâ àaä
àïën sûå xung àöåt quyïët liïåt nhû thïë laâ taåi cha meå khöng biïët daåy
con tûâ thuúã nhoã.
Sûå laäng yá cuãa treã àöëi vúái lúâi khuyïn baão cuãa thaây giaáo vaâ sûå
hoåc haânh úã trûúâng cuäng laâ möåt caách khöng vêng lúâi. Cha meå nïn
nghiïåm xeát sûå lú àaäng êëy laâ coá vò têåt bïånh gò khöng, nïëu khöng coá
têåt bïånh thò cha meå phaãi sûãa trõ ngay con múái coá hy voång hoåc haânh
têën túái.
Trûâng phaåt khi khöng phuåc tuâng: thûúâng àöëi vúái nhûäng löîi
nhoã, nïëu meå thêåt coá uy quyïìn, thò chó duâng möåt caái nhòn nghiïm
trang, möåt nhñu maây, möåt tiïëng bêët bònh maâ nhaä nhùån, cuäng àuã
laâm cho treã phaãi höìi tónh, khöng cêìn duâng àïën nhûäng trûâng phaåt
lúán lao gò.
Gùåp trûúâng húåp nùång hún möåt tyá thò cuäng chó duâng löëi caãnh
caáo cho nghiïm trang, ta àïí cho treã nghô möåt hai phuát röìi ta seä noái:
“Con coá hiïíu lúâi meå vûâa noái àoá khöng?” hoùåc “lêìn sau con seä laâm
thïë naâo?...”
Àïën möåt töåi nùång hún nûäa thò phaãi duâng lúâi khiïín traách.
Trong nhûäng lúâi khiïín traách àaä phaãi duâng nhûäng tiïëng cûúng
quyïët, nghiïm nghõ hún toã ra meå thêåt khöng bùçng loâng. Trong möåt
gia àònh maâ cha meå biïët giûä uy quyïìn thò möåt lúâi khiïín traách coá
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
35
giaá trõ hún möåt laân roi. Sau khi khiïín traách xong, nïn àïí treã àûáng
yïn möåt chöî, baão treã haäy suy nghô laåi viïåc laâm töåi löîi cuãa mònh. Vaâ
möåt thúâi gian sau, tuây theo löîi nùång nheå ta hoãi treã sau naây treã phaãi
nïn thïë naâo? Nïëu gùåp treã cûáng àêìu ûúng ngaånh quaá thò ta àïí riïng
treã ra vaâ khöng cho anh chõ em àïën gêìn àïí troâ chuyïån hoùåc ngûúâi
baâ con thên thuöåc àïën xin tha cho treã. Nhúá laâ ta chó nïn àïí treã
àûáng riïng möåt chöî, chúá khöng nïn àem treã boã phoâng töëi, phoâng
riïng nhû nhiïìu cha meå laâm kinh khiïëp treã.
Gùåp trûúâng húåp quaá àùåc biïåt vaâ sûå ûúng ngaånh múái duâng àïën
roi voåt. Sûå àaánh treã laâ möåt töëi kyå, trong giaáo duåc ngaây nay ñt duâng
hay khöng nïn duâng laåi caâng töët.
Thûúâng trong nhûäng lúâi caãnh caáo, khiïín traách, phaãi coá möåt
thaái àöå nghiïm trang maâ lúâi noái phaãi ön töìn, dêìu cûúng quyïët cuäng
khöng coá veã khùæt khe giêån dûä, nhêët laâ nïn traánh nhûäng lúâi thö tuåc,
nhûäng cêu chûãi búái, laâm haå nhên phêím cuãa con, vaâ laâm mêët caã sûå
tön nghiïm cuãa cha meå.
Sûå trûâng phaåt treã khöng nïn diïîn trûúác cöng chuáng maâ nïn
àïí úã trong nhaâ hoùåc phoâng riïng, laâm cho treã nhêån thêëy cha meå
muöën nêng àúä nhên phêím vaâ danh dûå cuãa treã, treã lêëy laâm caãm
phuåc vaâ khöng mêëy chöëc seä quay vïì àûúâng thiïån. Sûå khiïín traách
treã xong röìi, cuäng khöng nïn nhùæc laåi cho ai biïët laâm gò, treã seä hiïíu
cha meå bao giúâ cuäng baão vïå danh giaá cho con, con seä caãm ún vö
cuâng. Khi trûâng phaåt treã, buöåc treã phaãi laâm laåi nhûäng sûå hû hoãng,
xin löîi nhûäng ngûúâi treã àaä laâm sai, trong caác cöng viïåc êëy phaãi
buöåc treã tûå laâm lêëy, nhûng meå hay anh chõ em cuäng coá thïí giuáp àúä
cho treã àïí viïåc cho mau hoaân thaânh vaâ àûúåc nhû yá. Treã seä thêëy caã
nhaâ àïìu sùn soác cho treã, muöën cho treã ùn nùn àiïìu xêëu vaâ laâm àiïìu
töët.
Trong caác löîi khöng vêng lúâi cuãa treã, coá löîi nùång vaâ löîi nheå, ta
phaãi phên lûúång cho àuáng àïí duâng sûå trûâng phaåt vûâa phaãi, thò
trûâng phaåt àöëi vúái treã múái coá yá nghôa. Thñ duå: Trong möåt gia àònh
kia, möåt treã lêìm vúä chiïëc àôa to, caã cha meå xuám laåi chûãi mùæng
àaánh àêåp om soâm. Röìi cuäng treã êëy trong möåt luác khaác àaä noái cêu
döëi traá àöåc aác àïí vu caáo ngûúâi ta, ngûúâi ta chó duâng möåt cêu: “Maây
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
36
coá im ài khöng”. Cêu noái rêët ön hoâa coá tiïìm yá taán thaânh nûäa. Xeát
cho àuáng theo töåi löîi thò sûå laâm vúä chiïëc àôa chó laâ möåt sûå vuång vïì,
chúá cêu noái kia laâ möåt löîi nùång àïën àaåo àûác. Thêåt ra sûå laâm vúä àôa
chó cêìn möåt sûå caãnh caáo thûúâng thöi, maâ cêìn phaãi nghiïm trõ
nhûäng caách noái doäi hung aác àïí vu caáo cho keã khaác.
Sûå can thiïåp cuãa cha: Rêët nhiïìu baâ meå thûúâng khinaâo con
laâm möåt viïåc gò khöng vêng lúâi liïìn noái: “Àïí cha maây vïì tao maách
àaánh chïët”. Giaáo duåc êëy coá haåi hai àiïìu: Möåt laâ treã thêëy meå khöng
àuã uy quyïìn cai quaãn treã, phaãi mûúån àïën thïë lûåc cuãa cha múái
xong, hai laâ ngûúâi cha trong gia àònh hoáa ra phêån sûå cuãa möåt viïn
caãnh saát, chó chuyïn mön la, àaánh, chûãi, trûâng trõ con caái, vúái möåt
caái phêån sûå êëy, con chó biïët súå cha, chúá khöng thûúng cha nûäa.
Nhêët laâ cha laåi trõ nhûäng viïåc maâ treã khöng phaåm löîi gò vúái cha caã.
Meå àaä nuöi daåy con, àaä thûúng yïu con vaâ àaä thi ên cho con
rêët nhiïìu, thò meå cuäng coá toaân quyïìn àïí daåy döî con, khi con khöng
vêng lúâi meå daåy. Meå coá uy quyïìn trûâng phaåt múái coá uy quyïìn giaáo
duåc. Leä tûå nhiïn cuäng phaãi coá uy quyïìn cuãa cha trong viïåc trûâng
trõ con caái, nhûng chó nïn daânh cho cha nhûäng gò quan troång, coân
caác viïåc bònh thûúâng xaãy ra meå coá thïí tûå xûã trõ lêëy têët caã. Ngûúâi
cha àaä mïåt nhoåc trong cöng viïåc laâm ùn haâng ngaây nuöi söëng gia
àònh, ta khöng nïn laâm cho hoå bêån loâng vïì caác viïåc lêìm löîi nhoã cuãa
treã maâ meå àuã quyïìn àuã sûác àïí xûã lyá. Trong khi cha meå sum vêìy,
thûúâng nïn àem nhûäng cöng viïåc töët àeåp cuãa con ra laâm cêu
chuyïån àïí cha khuyïën khñch, khen ngúåi thïm, thò hoâa khñ trong
gia àònh caâng naãy núã, tònh thên yïu giûäa cha meå thïm mùån nöìng.
DAÅY CON TRÚÃ NÏN LÛÚNG THIÏÅN
YÁ nghôa chûä lûúng thiïån rêët röång. Möåt ngûúâi lûúng thiïån laâ
möåt ngûúâi laâm troån nghôa vuå àöëi vúái mònh vaâ àöëi vúái àöìng loaåi tûâ
àúâi cöng àïën àúâi tû khöng coá sûå gò phaãi phaân naân. Coá thïí noái laâ
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
37
möåt ngûúâi hoaân toaân àuáng tû caách laâm ngûúâi. Heåp hún thïë, thò
thûúâng ta hiïíu nghôa lûúng thiïån laâ ngûúâi chñnh trûåc, khöng bao
giúâ gian döëi cuãa ai, ngûúâi biïët giûä sûå tinh khiïët vaâ trong thuêìn
phong myä tuåc.
Chñnh trûåc: Ngûúâi chñnh trûåc biïët kñnh troång caác taâi vêåt súã
hûäu cuãa ngûúâi khaác, khöng bao giúâ chõu gòn giûä, thêu chiïëm nhûäng
vêåt khöng phaãi cuãa mònh. Nïëu vò mònh maâ coá keã bõ thiïåt haåi vïì
möåt àiïìu gò, thò ngûúâi êëy àaä lo nghô àïìn buâ laåi. Coá chñnh trûåc múái
coá an ninh trong xaä höåi, coá tñn nhiïåm trong sûå giao thiïåp vïì kinh tïë
vaâ tinh thêìn. Cha meå phaãi daåy cho con àûác tñnh chñnh trûåc khi lyá
trñ vaâ lûúng têm cuãa con àaä bùæt àêìu naãy núã.
Daåy con kñnh troång cuãa ngûúâi: Vïì têåp dûúäng con, töi àaä noái
cêìn têåp dûúäng cho treã nhêån biïët caái gò laâ cuãa mònh, caái gò laâ cuãa
ngûúâi, khi treã àaä hiïíu tiïëng noái thò ta phaãi giaãng giaãi cho roä raâng
vò leä gò ta khöng nïn àöång àïën àöì àaåc, taâi saãn cuãa ngûúâi khaác.
Caác anh chõ em trong nhaâ khi chúi chung coá thïí cho nhau
mûúån àöì chúi. Ta thûúâng khuyïn sûå chung chúi tûã tïë êëy, nhûng ta
nïn cho treã hiïíu, möîi treã phaãi giûä àöì chúi cuãa mònh vaâ khöng àûúåc
xêm chiïëm àöì chúi cuãa keã khaác. Têåp cho treã tñnh biïët giûä gòn àöì
chúi khöng laâm hû hoãng, leä tûå nhiïn cuäng khöng àûúåc laâm hû hoãng
àöì chúi cuãa keã khaác cho mûúån, phaãi giûä gòn tûã tïë vaâ duâng xong
giao traã phên minh.
Nhûäng luác àem treã ài chúi àêu ta thûúâng khuyïn rùn trûúác:
“Con ài chúi àêu gùåp vêåt gò cuãa ai, chúá lêëy vïì, dêìu möåt cêy diïm
cuäng chúá lêëy nheá!”.
Nhiïìu treã thûúâng noái: “Con àûúåc caái naây, khöng biïët cuãa ai,
nïn con lêëy”. Cha meå phaãi daåy cho treã dêìu möåt vêåt gò vö chuã, maâ
mònh àem vïì cho mònh cuäng laâ coá löîi. Vò vêåt êëy khöng phaãi cuãa
mònh laâ mònh khöng coá quyïìn lêëy.
Nïëu gùåp luác treã vò quaá thñch, hoùåc theâm ùn, hoùåc thñch chúi,
maâ lúä àuång àïën vêåt khöng phaãi cuãa treã, thò cha meå nïn cêín thêån,
chúá duâng chûä thö baåo maâ mùæng treã thñ duå “maây ùn cùæp, maây ùn
tröåm v.v...” cuäng nhû àöëi vúái nhûäng tñnh khaác khoan vöåi chó danh
tñnh ngay, thñ duå treã lûúâi biïëng khoan goåi ngay laâ treã lûúâi biïëng.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
38
Vêåy treã dêìu àaä xoá lêëy vêåt gò cuäng khoan goåi treã laâ ùn cùæp, ùn tröåm.
Goåi nhû thïë àaä giaãm nhên phêím cuãa treã vaâ laâm cho treã àinh ninh
mònh coá tñnh nïët êëy khöng chöëi caäi laâm gò nûäa. Gùåp luác treã àaä lúä
lêëy ùn möåt moán àöì gò, meå chó khiïín traách ön töìn maâ cûúng quyïët
thñ duå: “Con ùn vêåt gò phaãi xin pheáp meå àaä, sao con traái yá meå àïën
thïë” hoùåc “khöng phaãi moán ùn meå cho sao con tûå tiïån ùn?”. Nïëu treã
lúä lêëy möåt vêåt gò, cuãa gò, cuãa ai àem vïì, sau khi khiïín traách ta seä
àem treã àïën traã vêåt êëy cho ngûúâi chuã vaâ noái: “treã noá lúä daåi lêëy vêåt
naây cuãa baâ, bêy giúâ noá ùn nùn nïn xin giao traã laåi, vaâ meå con töi
xin löîi baâ”. Möåt cêu noái êëy trûúác mùåt treã, cuäng àuã cho treã lêëy laâm
caãm àöång vaâ lêìn sau khöng daám lêëy vêåt gò cuãa ai. Vò treã thêëy khi
treã lêëy vêåt gò khöng nhûäng treã coá löîi maâ meå cuäng bõ xêëu theo.
Nïëu treã hay taái phaåm, coá thïí duâng caách ruát àöì chúi cuãa treã vaâ
giaãi nghôa cho treã hiïíu: “Meå cêët búát àöì chúi cuãa con, vò muöën phaåt
con khöng nïn xêm chiïëm nhûäng àöì chúi cuãa keã khaác”.
Nïn nhúá rùçng chó xem löîi treã nhû möåt sûå lêìm lúä chúá khöng
nïn kïët aán treã nhû möåt töåi nhên.
Tñnh cùæp vùåt cuãa treã do meå taåo ra: Treã con khi loåt loâng ra,
chûa coá quan niïåm giûäa ngûúâi vaâ giûäa mònh trong möåt chûúng trïn
töi àaä noái: Giûäa vuä truå, treã thêëy caái gò cuäng laâ cuãa mònh têët caã. Àoá
laâ sûå phaát triïín tûå nhiïn vïì baãn ngaä cuãa con ngûúâi trong mêëy nùm
àêìu nhû thïë, àoá khöng phaãi laâ möåt tñnh xêëu hoùåc töåi löîi gò. Caâng
lúán lïn trñ thûác caâng múã röång ra, treã àaä nhêån àûúåc baãn thïí mònh vaâ
hoaân caãnh xung quanh mònh möåt caách roä raâng hún. Nhúâ têåp dûúäng
vaâ giaáo duåc, treã àaä nhêån thêëy àûúåc giúái haån vaâ quyïìn lúåi cuãa ngûúâi.
Nhúâ sûå giaáo duåc êëy maâ treã trúã nïn chñnh trûåc, lûúng thiïån.
Töi thêëy nhiïìu cha meå ñt daåy con vïì chñnh trûåc. Con caái coá ài
chúi àêu, lêëy cuãa ai caái gò àem vïì, cha meå cuäng laâm lú, chó hoãi möåt
cêu lêëy lïå: “maây lêëy caái naây úã àêu” treã chó traã lúâi tröëng khöng: “con
àûúåc úã ngoaâi àûúâng” thïë laâ yïn viïåc. Thêåm chñ coá nhaâ khen con laâ
khön ngoan biïët tòm kiïëm àöì chúi. Àêy laâ möåt chuyïån àaä xaãy ra: coá
nhaâ noå vöën nhaâ tûã tïë, nhûng möîi lêìn con ài chúi àêu vïì lûúåm àûúåc
moán gò cha meå àïìu vui veã. Lúán lïn vai tuöíi nûäa, möîi lêìn sai treã ài
mua haâng vùåt úã phöë, vïì àïën nhaâ kiïím laåi cûá thêëy dû ra möåt moán
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
39
àöì, hoãi treã treã noái “nhaâ haâng àûa nhêìm” caã nhaâ laåi lêëy laâm mûâng.
Sau àoá khöng bao lêu treã phaãi bõ àûa àïën caãnh saát vïì töåi “mua
haâng laåi ùn cùæp thïm” caã gia àònh àïìu bõ xêëu höí khöng biïët bao
nhiïu maâ kïí. Thïë laâ caái töåi ùn cùæp vùåt cuãa treã laâ do cha meå àaä taåo
ra cho treã roä raâng vêåy.
Laåi nhiïìu cha meå, tuy con caái ngay thùèng nhûng thûúâng tiïìn
nong àïí sú húã dïî kñch thñch treã, vò treã àaä hiïíu vúái àöìng tiïìn coá thïí
àöíi àûúåc caác moán ùn vaâ àöì chúi. Bùæt àêìu treã thûã lêëy möåt vaâi xu sau
dêìn lêëy àïën baåc haâo, baåc àöìng. Cha meå khön ngoan khöng bao giúâ
àïí nhûäng tiïìn baåc, vaâ àöì ùn sú húã coá thïí caám döî àûúåc treã con.
Laâm phuác: muöën cho treã con biïët troång cuãa ngûúâi ta nïn daåy
con tñnh laâm phuác. Khi laâm phuác ngûúâi ta àaä thêëy sûå vui veã trong
loâng vaâ ngùn caãn àûúåc sûå bêët chñnh gian xaão.
Sûå tinh khiïët vaâ thuêìn phong myä tuåc: ngûúâi lûúng thiïån laåi
laâ ngûúâi biïët giûä gòn tinh khiïët cho thên thïí vaâ cho tinh thêìn, biïët
troång thuêìn phong myä tuåc cho xaä höåi vaâ cho gia àònh. Sûå dêm ö
phoáng àaäng laâ thuâ àõch cuãa ngûúâi lûúng thiïån. Caái duåc tñnh coá thïí
laâm hû haåi ngûúâi ta chó vaâo tuöíi dêåy thò, nhûng cha meå biïët phoâng
xa àaä lo têåp luyïån con tûâ nhoã àïí sau naây traánh nhûäng khuynh
hûúáng nguy hiïím àöìi baåi do chuáng baån löi keáo. Cha meå nïn
khuyïn con giûä gòn tinh khiïët laâ danh dûå cuãa àúâi ngûúâi vaâ sûác
maånh cuãa tinh thêìn vaâ thên thïí. Cha meå phaãi luön luön sùn soác
kyä lûúäng caác böå phêån sinh duåc cuãa treã con saåch seä, vïå sinh vaâ têåp
cho treã tñnh cêín thêån, che àêåy kñn àaáo. Trûâ nhûäng khi cha meå tùæm
rûãa cho, daåy cho treã cêëm khöng cho ai súâ moá söî saâng.
Trûúác con caái cha meå cêìn phaãi giûä gòn lúâi noái khöng nïn duâng
nhûäng cêu khöi haâi khïu gúåi dêm ö. Cêëm khöng àïí cho ngûúâi nhaâ
àûúåc noái àiïìu bêåy baå trûúác mùåt treã. Treã lúán lïn tûâ baãy tuöíi phaãi
cho nguã riïng giûúâng, anh em trai chõ em gaái phaãi phên biïåt. Meå
nïn lûu yá lúâi noái cuãa con, khi nghe möåt lúâi noái bêåy, liïìn trûâng mùæt
vaâ cùæt ngang cêu chuyïån. Chuáng baån cuãa treã thûúâng laâ möåt nöîi lo
ngaåi cho cha meå, vïì phûúng diïån naây, cêìn phaãi lûåa nhûäng treã
thuêìn hêåu cho con chúi.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
40
DAÅY CON NÏN THAÂNH THÛÅC
Trong viïåc giaáo duåc, daåy cho treã àûâng noái döëi laâ möåt sûå rêët
khoá. Chuáng ta nïn theo nhûäng phûúng phaáp dûúái àêy àïí giaáo duåc
cho con caái chuáng ta yïu chuöång vaâ thûåc haânh sûå thêåt thaâ.
Sûå thêåt thaâ: ngûúâi thaânh thêåt laâ ngûúâi biïët yïu mïën chên lyá,
laâ ngûúâi thêëy mònh coá löîi lúán khi che àêåy sûå thêåt, hay xuyïn traá sûå
thêåt àïí lûâa döëi keã khaác. Ngûúâi thaânh thêåt coá sûå ngay thùèng trong
nghõ lûåc vaâ têm höìn, nhêån thêëy traách nhiïåm àöëi vúái leä phaãi, vaâ tòm
phûúng phaáp àïí giaäi baây leä phaãi êëy. Caái àûác tñnh cuãa haång ngûúâi
êëy laâm cho ai cuäng yïu mïën vaâ muöën giao thiïåp.
Trong khi ùn noái, ngûúâi thêåt thaâ khöng bao giúâ haâm höì, caái gò
chùæc chùæn thò noái chùæc chùæn. Chúá khöng àïí sûå lêìm lêîn caám döî röìi
cuäng àem ngûúâi khaác vaâo sûå lêìm lêîn cuãa mònh. Ngûúâi thêåt thaâ
nhiïìu khi phaãi hy sinh quyïìn lúåi mònh chûá khöng chõu ài traái vúái
leä phaãi.
Sûå thêåt thaâ ài àöi vúái sûå kñn àaáo, kñn àaáo vúái thêåt thaâ laâm
sao cho nhiïìu ngûúâi tñn nhiïåm vaâ àaä kñn àaáo thò nhûäng sûå bñ mêåt
cuãa ngûúâi khaác, khöng àaáng noái khöng bao giúâ noái ra.
Traái vúái tñnh thêåt thaâ laâ gian xaão, àiïu toa, kiïíu caách xuyïn
traá, lûúâng àaão.
Trung thaânh: Ngûúâi thêåt thaâ bao giúâ cuäng coá tñnh chên
thaânh. Vò trung thaânh laâ sûå ngay thùèng coá lyá trñ vaâ nghõ lûåc trong
sûå giao thiïåp vúái moåi ngûúâi. Ngûúâi trung thaânh xem lúâi noái àaä hûáa
vúái ai laâ nhû möåt lúâi thïì, laâ möåt danh dûå. Dêìu chõu thiïåt thoâi,
ngûúâi trung thaânh khöng bao giúâ boã danh dûå àïí sai ûúác vúái ai.
Kiïu cùng tûå aái laâ phaãn traái cuãa trung thaânh: Sûå kiïu cùng
laâ möåt sûå döëi traá, vò ngûúâi kiïu cùng hay khoe khoang tûå àùæc
nhûäng àûác tñnh mònh khöng coá maâ duâ coá ài nûäa, khi nhûäng àûác
tñnh êëy àaä àem ra khoe laâ noá àaä giaãm giaá ài nhiïìu, chûa kïí nhûäng
àûác tñnh êëy chó möåt mònh ngûúâi êëy àöåc quyïìn coá maâ thöi. Sûå thêåt úã
àúâi ngûúâi ta coá nhiïìu àûác tñnh quyá hún thïë nûäa.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
41
Loâng tûå aái coá nghôa laâ muöën giûä thanh danh cuãa mònh, caãm
àöång trûúác nhûäng lúâi phiïìn traách, loâng tûå aái êëy coá lúåi cho giaáo duåc.
Nhûng nïëu loâng tûå aái do tñnh kiïu cùng thò rêët àaáng gheát. Nhêån vïì
mònh têët caã àiïìu hay leä phaãi, cho ngûúâi khêm phuåc mònh nhiïìu khi
taâi àûác êëy vöën mònh khöng coá. Vò thïë nïn àaä vöåi noáng mùåt trûúác
nhûäng lúâi phï bònh chó trñch cuãa keã khaác. Vúái loâng tûå aái, ngûúâi ta
khöng tiïën thuã àûúåc. Treã con coá loâng tûå aái seä khoá daåy döî.
Tñnh khiïm töën: Khiïm töën chñnh laâ phûúng thuöëc cuãa kiïu
cùng vaâ tûå aái. Noá laâ àûác tñnh cuãa ngûúâi thaânh thêåt, trung thûåc,
ngûúâi khiïm töën khöng cêìn phö trûúng loâe loeåt haäo, traái laåi biïët
giûä gòn nhên caách cuãa mònh vaâ nhaä nhùån vúái moåi ngûúâi.
Noái döëi: Àoaån trïn ta àaä biïët qua àûác tñnh thaânh thêåt, bêy
giúâ ta thûã nhòn àïën nhûäng phûúng phaáp àïí daåy con yïu chuöång sûå
thaânh thêåt vaâ traánh xa sûå döëi traá.
Àöëi vúái treã khi múái hai ba tuöíi tiïëng noái laâ àïí diïîn àaåt sûå
thaânh thêåt trong loâng cuãa treã. Treã duâng lúâi noái àïí bïnh vûåc quyïìn
lúåi nhoã cuãa mònh. Sûå ûúác muöën laâm cho treã nhiïìu khi lo cho túái
muåc àñch, khöng cêìn phaãi phên biïåt nhûäng lúâi noái ra coá àuáng hay
khöng, treã khöng bêån loâng vïì nhûäng caách lûåa lúâi noái phaãi traái. Vò
nhûäng leä êëy sûå noái döëi cuãa treã rêët tûå nhiïn. Chñnh treã cuäng khöng
lûu têm nhûäng lúâi noái ra coá thêåt hay laâ khöng.
Meå cêìn phaãi dòu dùæt cho treã nhêån thêëy leä phaãi, nhêån thêëy
chên lyá, chúá khöng nïn mùæng ngay vaâo mùåt treã: “maây noái döëi”. Treã
coá tñnh bùæt chûúác rêët mau. Nïëu haâng ngaây cha meå ùn noái möåt caách
thaânh thêåt, khöng döëi traá àiïu toa treã seä bùæt chûúác theo. Nhêët laâ
cha meå àöëi vúái treã lúâi noái àïën viïåc laâm phaãi thaânh thêåt khöng nïn
hûáa liïìu, doåa bûâa, cuäng khöng nïn tra maánh treã rùçng chuáng ta
biïët têët caã cöng viïåc treã laâm (kyâ thêåt chuáng ta khöng biïët gò caã)
chuáng ta traã lúâi thaânh thêåt nhûäng cêu hoãi, khöng nïn àùåt nghe
hoùåc kïí chuyïån hoang àûúâng phi lyá cho treã nghe.
Coá nhiïìu caách noái döëi: Treã noái döëi coá nhiïìu caách ta phaãi phên
biïåt cho kyä múái tòm àûúåc caách àïí sûãa trõ.
Noái döëi vò tûúãng tûúång: Nhiïìu khi sûác tûúãng tûúång quaá maånh
laâm cho treã múã mùæt maâ nhû chiïm bao, nïn treã sùæp àùåt nhûäng
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
42
chuyïån rêët kyâ laå àïí kïí cho cha meå anh chõ em nghe. Gùåp trûúâng
húåp naây chúá nïn la mùæng treã, chó ön töìn kïí cho treã thêëy nhûäng
chuyïån treã kïí laâ khöng àuáng sûå thêåt. Nïëu treã trúã ài trúã laåi nhiïìu
lêìn, meå coá thïí hoãi: “Con nghô cho kyä àaä röìi noái, noái khöng àuáng meå
khöng nghe nûäa”.
Noái döëi vò mua vui: Nhiïìu khi vò nghõch ngúåm treã noái döëi àïí
mua vui hoùåc lûâa ngûúâi chúi. Gùåp trûúâng húåp naây meå nïn kïí cho
treã nghe chuyïån thùçng chùn trêu kïu cûáu àïí lûâa dên laâng chaåy ra
chúi, lêìn sau noá ài tùæm bõ chòm, kïu cûáu, ngûúâi ta tûúãng noá lûâa
chúi nïn khöng ai chaåy ra caã. Sûå noái döëi mua vui vêîn thiïåt haåi cho
ngûúâi noái döëi.
Noái döëi chñnh thûác: Sûå noái döëi chñnh thûác cuãa treã coá nhiïìu
nguyïn nhên, coá khi vò súå trûâng phaåt, vò muöën traánh löîi, vò lúåi, vò
lûúâi biïëng. Khi treã noái döëi àïí traánh möåt hònh phaåt cho em uát hay
anh chõ, meå phaãi daåy cho treã noái döëi nhû thïë tuy laâ laâm phuác
nhûng vêîn bêåy, vò treã khöng coá quyïìn dêëu löîi cho keã khaác maâ lûâa
döëi cha meå.
Sûå noái döëi àïí traánh löîi thaânh töåi gêëp hai, möåt laâ löîi khöng
traánh maâ thïm töåi noái döëi nûäa. Thûúâng vò súå möåt hònh phaåt treã
phaãi vöåi dêëu sûå thêåt àoá laâ möåt sûå àöåt nhiïn khöng kõp suy nghô
nïn coá thïí dung thûá cho treã. Buöåc treã phaãi suy nghô laåi àaä röìi seä
traã lúâi khoãi mang töåi noái döëi vúái cha meå laâ möåt löîi nùång hún.
Noái döëi vò quyïìn lúåi àïí hûúãng nhûäng danh lúåi, laâ löëi noái döëi coá
tñnh toaán, cêìn phaãi trûâng phaåt nùång hún.
Noái döëi àïí chûäa löîi vïì sûå lûúâi biïëng cuãa sûå hoåc haânh, cêìn phaãi
trûâng phaåt bùçng caách hoåc laåi hoùåc bùçng caách laâm laåi nhûäng baâi vúã
chûa thuöåc, chûa laâm xong.
Noái döëi cöë têåt: Laâ sûå noái döëi do loâng ghen gheát vaâ àöåc dûä maâ
sinh ra cuäng coá khi do sûå súå haäi vaâ quyïìn lúåi maâ xui nïn. Töåi löîi
cuãa mònh, laåi noái döëi àïí àöí cho möåt ngûúâi khaác, quyïìn lúåi cuãa
ngûúâi ta, noái döëi àïí chiïëm àoaåt vïì mònh, nhûäng caách döëi traá êëy vûâa
àiïu xaão bêët cöng vaâ khiïëp nhûúåc. Khi ngûúâi ta àïën trònh àöå noái
döëi cöë têåt nhû thïë thò thêåt laâ möåt àiïìu khöng töët vò noá toã ra con
ngûúâi êëy vûâa thiïëu lûúng têm vûâa tinh quaái àöën maåt. Nïëu ta chùm
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
43
lo con caái ta möåt caách kyä caâng thúâi khöng bao giúâ xaãy ra möåt tai
naån nhû thïë.
Caách trûâng phaåt vïì noái döëi: Khi treã toã ra noái döëi möåt caách
chñnh thûác thò meå toã ra thaái àöå vûâa ngaåc nhiïn vûâa khoá chõu àïí treã
nhêån thêëy sûå döëi traá laâ möåt àiïìu xêëu höí cho gia àònh. Meå seä nhòn
con möåt caách aái ngaåi vaâ hoãi: “Sao con daám noái möåt viïåc nhû thïë,
maâ con biïët laâ khöng àuáng sûå thêåt?”. Hoùåc laâ: “Sao con daám noái
xêëu möåt ngûúâi khaác, maâ meå tin ngûúâi êëy khöng coá àiïìu xêëu êëy?”
Meå seä tin trûúác cho cha biïët vaâ àem treã àïën trònh vúái cha. Cha meå
seä baân roä cho treã nghe nhûäng sûå tai haåi cuãa lúâi noái döëi êëy bùçng
nhûäng lúâi nghiïm nghõ. Nïëu gùåp trûúâng húåp noái döëi quaá àaáng, cha
meå coá thïí nghiïm cêëm khöng cho anh chõ em àûúåc gêìn chuyïån troâ
vúái treã. Vaâ baão treã phaãi suy nghô laåi möåt höm röìi cha meå seä hoãi treã
àaä hiïíu sûå xêëu höí cuãa lúâi döëi traá vaâ àaä chõu höëi hêån ùn nùn chûa?
Nïëu vò noái döëi maâ thiïåt haåi àïën ai thò phaãi böìi thûúâng cho
ngûúâi ta vaâ xin löîi.
Kiïu ngaåo, khoe khoang, laâm töët: Tñnh tûå phuå kiïu ngaåo laâ
do úã sûå quaá tin sûác mònh taâi mònh vaâ trúã laåi khinh miïåt têët caã moåi
ngûúâi khaác. Ta nïn daåy cho treã chúá yã cêåy taâi mònh, sûác mònh vaâ taâi
êëy sûác êëy chûa dïî hún ai. Sûå tûå phuå vaâ kiïu ngaåo laâ àùåc tñnh cuãa
ngûúâi thêëp keám, thiïån cêån, chó laâm haå thïí giaá cuãa mònh. Ngûúâi hoåc
röång taâi cao, bao giúâ cuäng khiïm töën vò ngûúâi ta biïët caái hoåc, caái taâi
laâ vö cuâng têån khöng ai daám chùæc mònh. Khiïm töën chñnh laâ àûác
tñnh àaä hoaân haão cuãa ngûúâi quên tûã, cuãa bêåc thaánh hiïìn. Phaãi daåy
cho con àûác tñnh khiïm töën àïí can ngùn tñnh kiïu ngaåo khoe
khoang.
Tñnh khoe khoang phêìn nhiïìu laâ hoåc úã meå. Nïëu meå khöng
khoe khoang thò con caái khöng têåp nhiïîm tñnh êëy. Sûå ùn mùåc cuãa
con caái cêìn saåch seä, tûúm têët, chónh àöën, khöng cêìn nhûäng àöì
trang sûác vaâng baåc, xoa phêën àaánh saáp cho con. Nhiïìu gia àònh
trûúãng giaã Viïåt Nam con ài àêu cho mang nhûäng kiïìng vaâng,
khaánh vaâng, Plaque vaâng... nhûäng caách trang sûác êëy chó cöët haänh
diïån vúái ngûúâi ngoaâi, chûá rêët thiïåt haåi cho tinh thêìn cuãa con caái.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
44
Cha meå cêìn nïn daåy cho con trang àiïím nhûäng àûác tñnh quyá
cho têm höìn, hún laâ trang àiïím nhûäng àöì vaâng baåc bïì ngoaâi chó haå
thïë giaá cuãa con ngûúâi àêëy thöi.
DAÅY TREÃ NÏN NHÊN ÀÛÁC
Nhên àûác laâ àûác tñnh cuãa ngûúâi coá loâng thûúng ngûúâi, biïët
nghô àïën keã khaác, thêëy ai àau àúán sùén loâng giuáp àúä, tuây taâi sûác,
nhiïìu khi quïn mònh vò ngûúâi. Ngûúâi nhên àûác laâm cho ai cuäng
kñnh phuåc thûúng yïu.
Traái laåi laâ àûác tñnh ñch kyã, àûác tñnh cuãa nhûäng ngûúâi chó biïët
mònh khöng biïët ngûúâi, khöng bao giúâ coá loâng thûúng vaâ cûáu giuáp
keã khaác. Chó thêëy vò lúåi cho mònh maâ ra sûác giûä gòn hïët cuãa caãi vïì
mònh, khöng àem cho ai möåt chuát cöng möåt chuát cuãa. Ngûúâi ñch kyã
ài àïën àêu ngûúâi ta cuäng khinh khi chaán gheát.
Treã con khi múái ra àúâi, thiïëu thöën àuã moåi sûå, chûa coá caách gò
maâ buâ àùæp sûå thiïëu thöën êëy. Bao nhiïu nùng lûåc cuãa treã xuêët ra laâ
àïí buâ àùæp cho sûå thiïëu thöën, ùn uöëng vaâ thêu toám hïët. Nïëu khöng
thïë thò treã laâm sao maâ söëng nöíi. Ta khöng thïí noái treã laâ ngu khi
treã chûa coá lyá trñ, cuäng nhû ta khöng thïí noái laâ khöng coá loâng
thûúng ngûúâi khi treã chûa coá nghõ lûåc vaâ lûúng têm cho roä raâng.
Nhiïìu cha meå phiïìn traách treã laâ ñch kyã laâ thiïëu loâng thûúng, thêåt
lêìm vö cuâng. Têëm loâng nhên aái cuãa treã bùæt àêìu coá khi lyá trñ nghõ
lûåc lûúng têm cuãa treã àaä phaát möåt vaâi tia saáng.
Nhên àûác, hiïìn tûâ vaâ khaã aái: Tñnh ûa vaâ gheát cuãa treã phaát
súám hún caã nghõ lûåc, thêëy möåt vêåt gò treã ûa thò cûúâi nùæm, thêëy vêåt
gò gheát thò traánh mùåt vaâ khoác la. Sûå ûa vaâ gheát êëy laâ nguöìn cún
cuãa loâng nhên aái vaâ tñnh aác caãm sau naây. Têëm loâng thûúng yïu treã
phaát löå trûúác àöëi vúái meå, hoùåc ngûúâi sùn soác treã. Phêån sûå cuãa meå laâ
múã röång loâng thûúng yïu êëy ra, lan àïën nhûäng ngûúâi vaâ vêåt khaác,
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
45
thñ duå: Thûúng cha, thûúng anh, chõ em, thûúng ngûúâi trong nhaâ,
thûúng suác vêåt.
Lêëy möåt vñ duå: Meå Nina cûá àïën ngaây chuã nhêåt laåi cho tiïìn ùn
maây, möîi lêìn cho thïë meå Nina baão Nina cêìm tiïìn ra phên phaát cho
tûâng ngûúâi. Sau quen möîi lêìn ùn maây túái khöng àúåi phaãi nhùæc,
Nina àaä vaâo xin tiïìn meå àïí cho ùn maây. Sûå têåp dûúäng êëy laâm cho
Nina biïët thûúng ngûúâi ngheâo khöí vaâ biïët laâm phuác.
Muöën daåy sûå nhên àûác cho con, meå cêìn phaãi nhên àûác. Loâng
cuãa meå vaâ viïåc laâm cuãa meå khöng phaãn traái nhau thò múái têåp cho
treã tñnh cao quyá êëy àûúåc. Rêët nhiïìu baâ meå miïång thò noái nhên àûác,
ài chuâa cuáng phêåt, laâm viïåc böë thñ maâ úã nhaâ laåi haânh haå àêìy túá quaá
nghiïåt, nhû thïë thò daåy con nhên àûác laâm sao?
Sûå khinh miïåt ngûúâi cûåc khöí, têåt nguyïìn, lêm nguy, laâ möåt
àûác tñnh cuãa keã vö lûúng têm, àï maåt. Khöng bao giúâ cho pheáp con
àûúåc khinh miïåt ngûúâi khöën khöí, traái laåi cêìn phaãi ra sûác, ra taâi
giuáp àúä cho haång ngûúâi êëy, múái àaáng goåi laâ ngûúâi coá nhên phêím
cao thûúång.
Trong möåt chûúng trïn töi àaä noái hiïìn tûâ laâ àûác tñnh cuãa meå
duâng àïí daåy con. Giaáo duåc con treã laâ nhúâ sûå hiïìn tûâ cuãa meå maâ gêy
nïn. Meå hiïìn tûâ thò con cuäng hiïìn tûâ. Hiïìn tûâ khöng phaãi laâ nhu
nhûúåc hay khiïëp nhûúåc, hiïìn tûâ chñnh laâ möåt lûåc lûúång laâm thu
phuåc àûúåc loâng ngûúâi, do sûå caãm mïën vaâ hoâa thuêån vúái moåi ngûúâi.
Cû xûã möåt caách khaã aái laâ àûác tñnh cuãa ngûúâi nhên àûác hiïìn
tûâ. Gùåp viïåc giuáp ngûúâi khöng kïí cöng, cû xûã vúái ai cuäng vui veã tûã
tïë, niïìm núã vaâ coá tònh. Nhiïìu khi möåt lúâi noái, möåt cêu hoãi thùm,
möåt chuát quaâ nhoã moån, möåt cuöåc ài viïëng thùm coá thïícho mònh
thên thiïån vúái moåi ngûúâi. Àoá laâ caái chòa khoáa àïí múã têët caã nhûäng
caánh cûãa loâng. Möåt treã nhoã thêëy cha ngöìi laâm viïåc àaä töëi trúâi, liïìn
ài khe kheä àïën vùån àeân àiïån lïn cho cha, hoùåc àïën múã caánh cûãa söí
cho aánh saáng vaâo. Viïåc tuy khöng coá gò, nhûng rêët dïî thûúng laâm
cho loâng cha thïm sung sûúáng böåi phêìn. Meå haâng ngaây nïn daåy
con coá nhûäng caách ùn úã, cû xûã cho khaã aái, sau naây con ra àúâi seä
àûúåc moåi ngûúâi thûúng mïën.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
46
Hung aác, dûä túån, ghen tõ, ñch kyã: Hung aác laâ möåt àûác tñnh rêët
ghï túãm, vò ngûúâi hung aác laâ ngûúâi cöë laâm cho ngûúâi vaâ vêåt khaác
àau khöí maâ lêëy laâm vui thñch.
Sûå hung aác chñnh thûác àöëi vúái treã con ñt coá. Tuy vêåy cha meå
cêìn phaãi tröng nom kyä, khi thêëy treã haânh haå caác thuá vêåt trong
nhaâ, àaánh meâo choá, giïët chim bûúám vaâ thuá vêåt vö haåi, hoùåc laâm
àau khöí caác em uát vaâ baån beâ thò phaãi sûãa trõ ngay. Nïëu caãnh caáo
vaâ khiïín traách maâ khöng coá kïët quaã thò phaãi trûâng phaåt bùçng caách
àûáng riïng khöng cho chúi vúái ai caã. Baão treã phaãi suy nghô laåi
nhûäng haânh àöång hung aác cuãa mònh àïí laâm cho lûúng têm phaãi
day dûát. Meå coá thïí giuáp treã höëi quaá bùçng caách an uãi nhûäng ngûúâi
bõ treã laâm àau khöí, vöî vïì caác thuá vêåt bõ treã àaánh àêåp. Nïëu treã àaä
höëi tónh, buöåc treã phaãi xin löîi nhûäng ngûúâi treã àaä laâm àau àúán. Treã
tröng thêëy thaái àöå lo lùæng cuãa meå vò tñnh hung aác cuãa treã laâm cho
treã phaãi caãm àöång maâ trúã laåi àûúâng nhên àûác.
Tñnh tinh nghõch cuäng ài liïìn vúái tñnh hung aác. Vò tinh
nghõch seä ài àïën hung aác. Tinh nghõch möåt ngûúâi baån laâ cöë yá laâm
cho ngûúâi baån phaãi khöí súã àïí nö àuâa. Tinh nghõch coá phêìn dïî hún
hung aác. Nïëu tinh nghõch chó laâ möåt troâ vui thò coân coá thïí dung
àûúåc möåt vaâi phêìn, nïëu quaá laåm duång thò phaãi cêëm chó ngay. Meå
phaãi xem trong caác cuöåc chúi àuâa cuãa treã coá caái gò coá veã tinh nghõch
vaâ hung aác thò chúá cho chúi.
Dûä túån: Dûä túån cuäng nhû hung aác laâm àau àúán ngûúâi ta àïí
thoãa thñch mònh. Nhûng dûä túån khaác vúái hung aác, dûä túån do sûå xuác
caãm gò maâ sinh ra möåt caách tûå nhiïn trong chöëc laát. Chúá khöng
phaãi nhû hung aác laâ tiïìm têm, sùæp àùåt tñnh toaán trûúác àïí haåi ngûúâi
cho thoãa thñch.
Nhiïìu khi treã vò ai choåc tûác nïn nöíi noáng àaánh àaá liïìu lônh,
hoùåc treã têåt nguyïìn bõ ngûúâi ta móa mai nïn sinh ra dûä túån, gùåp
nhûäng trûúâng húåp êëy nïn dung thûá cho treã vaâ phaãi sûãa àöíi hoaân
caãnh cho treã gùåp nhûäng baån tûã tïë hiïìn hêåu thò tñnh dûä túån seä
khöng coá nûäa.
Traái laåi dûä túån àïí haåi ngûúâi cêìn phaãi trûâng phaåt nhû treã
hung aác.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
47
Cha meå thûúâng têåp hung dûä cho con: Tñnh hung dûä cuãa con
laâ do cha meå têåp dûúäng. Nïëu treã sinh ra gùåp möåt gia àònh maâ cha
meå thûúâng xung àöåt nhau, nhiïìu khi duâng àïën tay àêëm miïång
chûãi vaâ neám quùng àöì àaåc, thò möåt trùm phêìn trùm, thïë naâo
concuäng trúã nïn hung dûä. Àaánh àêåp ngûúâi khaác trûúácmùåt con, àïìu
laâ daåy cho treã hung dûä caã. Àaánh con taân nhêîn khöng kïí lyá do, gùåp
khi con ngaä laåi àïën àêåp ghïë, àêåp baân, àêåp àêët, àïìu laâ caách daåy
hung dûä cho treã.
Sûå ghen tõ: Sûå ghen tyå úã treã con phêìn nhiïìu xêíy ra giûäa anh
chõ em trong nhaâ cuâng chuáng baån. Cha meå cêìn phaãi xûã trñ vúái con
caái trong nhaâ cho cöng bùçng, chúá nïn quaá thûúng àûáa naây ruöìng
rêîy àûáa kia, vaâ daåy cho con ùn úã nhên àûác vúái moåi ngûúâi thòtñnh
ghen tyå khöng coá nûäa. Àoái vúái sûå ghen tyå khöng nïn la rêìy con quaá
àaáng, chó cêìn cho con thêëy nhûäng lyá leä gò ngûúâi khaác coá taâi, coá vêåt
duång êëy maâ mònh khöng coá. Nïëu vò ghen tyå maâ treã laâm nïn töåi löîi
khaác thò cêìn phaãi sûãa trõ theo löëi khaác.
Daåy con laâm phuác àûác têët laâ thùæng loâng ñch kyã: Sûå ñch kyã noá
ùn sêu vaâo loâng ngûúâi ta, cho ra khöng
phaãi laâ dïî. Muöën têåp cho con khöng ñch kyã phaãi têåp tûâ nhoã.
Daåy cho con quen viïåc laâm phuác laâ thùæng àûúåc ñch kyã. Phuác àûác laâ
do úã loâng thûúng ngûúâi, nhûng thûúng ngûúâi chûa àuã, coân phaãi coá
nghõ lûåc giuáp ñch cho ngûúâi nûäa múái hoaân toaân. Phuác àûác phaãi cùn
cûá úã tònh caãm vaâ lûåc lûúång úã têm höìn. Caái tònh caãm êëy caái lûåc
lûúång êëy coá thïí àem ngûúâi àïën nhûäng haânh àöång rêët haâo hiïåp anh
huâng, quïn caã mònh vò àöìng loaåi, möåt thuá hy sinh cao quyá vö cuâng.
Treã coân nhiïìu khi thêëy möåt con chim chïët trong möåt löìng
àöång loâng àïìu rúi nûúác mùæt, thò treã con êëy cuäng coá thïí daåy cho möåt
ngaây kia phaãi rúi nûúác mùæt trûúác sûå àau khöí cuãa ngûúâi vaâ vò ngûúâi
maâ ra tay cûáu giuáp. Àêëy laâ do meå biïët àem têëm loâng nhên aái cuãa
mònh maâ truyïìn thöíi qua têm höìn cuãa con tûâ thuúã coân thú. Ta
khöng nïn vöåi noái tñnh ñch kyã laâ baãn tñnh trong thêm têm cuãa
ngûúâi ta, khoá loâng maâ sûãa àöíi. Sûãa àöíi hay khöng laâ tûå ta caã. Chõ
em haäy daåy cho con caái chõ em ùn úã nhên àûác, laâm viïåc tûâ thiïån tûå
nhiïn chuáng noá seä khöng ñch kyã nûäa. Nïëu úã àúâi ta àaä tûâng thêëy coá
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
48
ngûúâi biïët quïn mònh vò nghôa vuå, biïët quïn mònh vò àöìng loaåi, vò
töí quöëc, thò ta cuäng tin chùæc rùçng tñnh ñch kyã khöng phaãi laâ khöng
àaánh àöí àûúåc.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
49
CHÛÚNG III
TREÃ ÀÖËI VÚÁI GIA ÀÒNH
SÛÅ HIÏËU ÀÏÎ CUÃA CON CAÁI ÀÖËI VÚÁI CHA MEÅ
Súåi dêy liïn laåc trong gia àònh laâ tònh thûúng yïu cuãa cha meå
àöëi vúái con caái, vaâ con caái àöëi vúái cha meå. Cha meå coá thûúng yïu
con múái nuöi daåy con caã thên thïí vaâ têm höìn. Vò leä àoá caái nghôa vuå
töëi cao cuãa con laâ phaãi thûúng yïu cha meå hïët loâng hïët sûác. Têëm
loâng thûúng yïu êëu buöåc con phaãi: kñnh troång, vêng lúâi vaâ giuáp àúä
laåi cha meå. Nghôa cuãa chûä hiïëu chó bao göìm trong ba caái nghôa vuå
lúán lao êëy.
Sûå kñnh troång laâm cho treã phaãi nïí súå cha meå, khöng phaãi laâ
nïí súå vò la mùæng hoùåc trûâng phaåt maâ nïí súå vò tònh yïu. Con nhaâ coá
giaáo duåc bao giúâ cuäng lo súå laâm cho cha meå phaãi buöìn loâng.
Sûå vêng lúâi cuäng coá nghôa laâ treã vò thûúng cha meå, nhûng treã
cuäng nhêån thêëy vêng lúâi noá laåi coá lúåi cho sûå phaát triïín cuãa treã caã
vêåt chêët lêîn tinh thêìn. Dêìu vò vêng lúâi maâ treã phaãi ra cöng töën
sûác, phaãi hy sinh thiïåt thoâi chuát àónh, treã cuäng sùén saâng vêng lúâi
cha meå, àïí cha meå àûúåc vui loâng.
Giuáp àúä cha meå trong cöng viïåc haâng ngaây laâ phêån sûå cuãa treã
àaä lúán tuöíi. Tuy vêåy ngay tûâ mêëy nùm àêìu meå cêìn phaãi têåp luyïån
con trûúác. Nïn sai baão con laâm viïåc nhoã nhùåt xem coá hùng haái vui
loâng khöng. Bùæt àêìu phaãi tòm nhûäng viïåc nheå nhaâng thò treã múái
vui veã vaâ ham muöën laâm. Nïëu giao treã cöng viïåc khoá khùn nùång
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
50
nhoåc quaá, treã seä chaán naãn vaâ tûâ àoá thêëy viïåc laâ traánh, dêìu giuáp cha
meå cuäng thïë.
ANH CHÕ VAÂ EM UÁT
Anh chõ phaãi bao boåc cho em uát vaâ thûúâng laâm gûúng töët cho
em. Anh chõ phaãi cöång taác vúái cha meå àïí nuöi daåy nhûäng em uát coân
treã tuöíi. Khi cha meå mêët súám anh chõ phaãi giûä caái àõa võ vaâ nghôa
vuå cuãa cha meå. Thiïëu chi gia àònh möì cöi, chó nhúâ loâng thûúng cuãa
anh hay chõ lao têm töën sûác àaä gêy dûång cho em uát nïn nhûäng
ngûúâi xûáng àaáng vö cuâng. Caái tònh cuãa anh chõ em rêët quan hïå cho
sûå giaáo duåc cuãa cha meå. Möåt ngûúâi anh coá tñnh töët seä aãnh hûúãng
cho giaáo duåc cuãa em. Cuäng nhû aãnh hûúãng phaãn traái cuãa em àöëi
vúái anh vêåy.
Dûúái àêy laâ möåt caãnh töi àaä thêëy vïì sûå giaáo duåc giûäa anh chõ
em, do möåt ngûúâi meå khön kheáo biïët caách sùæp àùåt.
Möåt em beá àaä nùm tuöíi coá tñnh liïìu lêîn khöng chõu vêng lúâi
meå, em beá êëy cuäng coá möåt em nhoã múái lïn ba cuäng bùæt chûúác theo
chõ maâ ngöî nghõch. Tuy vêåy hai chõ em vêîn thûúng yïu nhau.
Ngûúâi meå möåt höm goåi em beá nùm tuöíi vaâo phoâng riïng, noái möåt
caách nghiïm trang maâ êu yïëm: “Meå thêëy em con tuy múái ba tuöíi
maâ àaä coá tñnh ngöî nghõch khöng biïët vêng lúâi meå, meå lêëy laâm lo
lùæm, vò sau naây em seä trúã nïn möåt ngûúâi hû hoãng thò xêëu höí cho caã
nhaâ. Con bêy giúâ àaä lúán tuöíi, meå nhúâ con daåy duâm em beá cho meå
vúái vaâ khuyïn rùn em nïn vêng lúâi meå thò töët lùæm”. Treã tuy múái
lïn nùm, nghe meå noái thïë lêëy laâm caãm àöång vaâ sung sûúáng àûúåc
meå giao cho möåt viïåc quan troång, tûâ àoá sûãa mònh cho trúã nïn möåt
vai chõ rêët àaâng hoaâng, bùçng vêng lúâi meå vaâ daåy baão khuyïn rùn
em cuäng vêng lúâi meå. Hai chõ em tûå caãm hoáa lêëy nhau, meå chó baây
veä lêìn lêìn maâ cöng viïåc gò cuäng xong xuöi caã. Ngûúâi meå khön
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
51
ngoan êëy àaä kheáo sùæp àùåt giaáo duåc giûäa anh chõ em cuãa treã möåt
caách rêët coá hiïåu quaã. Thêåt àaáng khen thay.
Sûå xung àöåt giûäa anh chõ em: Trong möåt gia àònh coá giaáo duåc
thò sûå xung àöåt giûäa anh chõ em khöng bao giúâ àïën quyïët liïåt. Sûå
cai quaãn hiïìn tûâ maâ cûúng quyïët cuãa meå, khöng dung tha nhûäng
lúâi nguyïìn ruãa, nhûäng cêu chïë nhaåo laâm mêët hoâa thò giûäa anh chõ
em. Nhûäng sûå phaåm pheáp êëy seä bõ khiïín traách nghiïm trang vaâ
buöåc phaãi xin löîi àaâng hoaâng.
Nhûng khi vùæng mùåt meå maâ nghe coá sûå öìn aâo xung àöåt, meå
can thiïåp ngay, nïëu coá treã bõ thûúng àau roä raâng thò cêìn phaãi coá sûå
phên xûã vaâ àõnh töåi àïí trûâng phaåt. Nïëu xeát khöng coá sûå gò to lúán
thò meå chó cêìn can hai, àûúâng ra, vaâ khöng cho bïn naâo phaãi caã,
meå àïìu cho laâ traái têët caã, vò anh chõ em möåt nhaâ tûã tïë bao giúâ cuäng
biïët hoâa thuêån thûúng yïu nhau, nhên nhûúång cho nhau. Meå coá
thïí buöåc möîi treã phaãi àûáng riïng ra àïí suy nghô thaái àöå khöng töët
cuãa mònh, vaâ trûúác khi ài nguã, hoùåc tha phaåt, meå hoãi caác treã àïí hoâa
thuêån vúái nhau chûa, bùæt tay vaâ xin löîi trûúác mùåt meå.
Trong caác cuöåc xung àöåt meå phaãi traánh caác têåt bïnh vûåc treã
ñt tuöíi nhêët, sûå bïnh vûåc êëy laâm cho treã ñt tuöíi trúã nïn ngöî nghõch
rêët khoá chõu, vaâ gieo maäi sûå bêët hoâa giûäa anh chõ em. Meå nïn cöng
bùçng vaâ khiïín traách têët thaãy thò hay hún.
NHÛÄNG HAÂI HÛÚÁC NGHÕCH NGÚÅM
Treã con naâo laåi khöng haâi hûúác nghõch ngúåm, àoá laâ baãn tñnh
cuãa tuöíi treã. Cha meå khöng nïn nhêët thiïët cêëm àoaán. Sûå haâi hoâa
nghõch ngúåm coá khi laâ biïíu hiïån cuãa sûác khoãe. Möåt treã caã ngaây khû
khû ngöìi möåt chöî khöng noái, khöng chaåy nhaãy phêìn nhiïìu bõ àau
öëm möåt böå phêån naâo trong cú thïí.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
52
Nhûng sûå haâi hûúác nghõch ngúåm giûäa anh chõ em cêìn coá möåt
giúái haån, khi quaá caái giúái haån cuãa sûå àuâa chúi vö haåi, khi nghõch
ngúåm àaä laâm cho ngûúâi ta phaãi àau khöí, hoùåc àuång àïën lïî pheáp
cuãa gia àònh thò cêìn phaãi cêëm chó ngay. Nïëu taái phaåm phaãi nghiïm
phaåt.
Nhiïìu ngûúâi lúán laåi chúi vúái treã quaá ngang bêåc, nïn treã lúân
mùåt vaâ trúã tñnh nghõch ngúåm vö lïî. Àoá laâ vò sûå quaá thên tònh, gùåp
trûúâng húåp êëy meå chó cêìn caãnh caáo treã möåt vaâi cêu nghiïm trang
têët treã seä höìi tónh, nïëu treã taái phaåm, thò lêìn sau khöng cho pheáp
treã àûúåc àïën chúi gêìn vúái ngûúâi lúán nûäa.
TÒNH YÏU CUÃA CHA MEÅ ÀÖËI VÚÁI CON CAÁI
PHAÃI CÖNG BÙÇNG CÊN PHAN
Cha meå thùm nom vaâ thûúng yïu con caái phaãi cöng bùçng,
khöng nïn cûáng àûáa naây lú àûáa kia, vaâ sùn soác khöng cöng bùçng laâ
nguöìn göëc cuãa biïët bao nhiïu sûå xung àöåt giûäa caác anh chõ em
trong gia àònh.
Möåt ngoån àeân thùæp giûäa nhaâ, ngûúâi naâo cuäng hûúãng möåt
phêìn cuãa aánh saáng chung êëy. Tònh yïu cuãa cha meå cuäng nhû aánh
saáng ngoån àeân kia, caác con àïìu chung hûúãng khöng khinh bïn naâo,
troång bïn naâo, múái coá thïí giûä àûúåc hoâa khñ trong gia àònh vaâ tònh
yïu giûäa anh chõ em.
Sûå thiïn võ gêy ra oaán húân vaâ ghen tõ trong loâng cuãa treã.
Nhiïìu ngûúâi thuúã nhoã cha meå nghiïm khùæc maâ khöng oaán. Traái laåi
thiïëu chi ngûúâi dêìu àaä trûúãng thaânh maâ coân oaán hêån cha meå ùn úã
ngaây xûa vúái con caái khöng àûúåc cöng bùçng, àïën khi àaä ra àúâi giûäa
anh em cûá giûä luön luön sûå bêët hoâa búãi coá aãnh hûúãng sûå thiïn võ
cuãa cha meå ngaây trûúác.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
53
Leä thûúâng nhûäng àûáa con khön ngoan, thöng minh hiïëu hoåc
vaâ àûác haånh thïë naâo cha meå cuäng coá thiïån caãm vaâ ûu àaäi hún àïí
khuyïën khñch treã möîi ngaây möîi tiïën böå thïm. Nhûng sûå thiïån caãm
vaâ ûu àaäi êëy phaãi rêët cêín thêån. Chúá nïn quaá khen ngúåi treã khön
ngoan àïí chï bai treã khöng àûúåc hoaân toaân, sûå khen ngúåi vaâ bïnh
vûåc quaá àaáng seä giao sûå ghen tyå vaâ húân giêån cho treã bõ thua suát vaâ
coá khi tùng sûå kiïu cùng tûå phuå cuãa treã àûúåc lúâi khen. Nhêët laâ cha
meå traánh löëi so saánh àïí khiïín traách con, thñ duå: “Maây thua em
maây nhiïìu lùæm” hoùåc: “Maây tröng chõ maây maâ khöng biïët xêëu”
hoùåc: “Viïåc naây nïëu anh maây laâm seä khöng àïën nöîi hoãng nhû thïë”.
Nïëu trong àaám con ta coá àûáa naâo laâm viïåc löîi lêìm hû hoãng, thò ta
cûá theo viïåc êëy maâ caãnh caáo, khiïín traách, trûâng phaåt cho àuáng laâ
àûúåc röìi, khöng cêìn phaãi lêëy treã naây vñ treã kia, laâ möåt phûúng
phaáp giaáo duåc khöng hay.
Sûå ûu àaäi liïn tiïëp laâm cho sûå trûâng phaåt nöíi bêåt lïn, möåt treã
thêëy meå cûá khen tùång anh mònh, coân mònh thò cûá bõ la rêìy, dêìu
viïåc khen tùång laâ àuáng, la rêìy laâ phaãi, treã cuäng cûá nghô vaâ noái
rùçng:“ÚÃ nhaâ ngûúâi ta chó thûúng anh maâ gheát töi”. Sûå ûu àaäi cuãa
cha meå cêìn phaãi cêín thêån.
Möåt ngûúâi meå khön ngoan, thêëy trong àaám con mònh, coá treã
thua suát vïì têët caã phûúng diïån thïí chêët, trñ thûác, vaâ àaåo àûác laåi
caâng nïn chùm nom sùn soác hún. Nhúâ coá sûå sùn soác êëy múái thay àöíi
àûúåc tñnh tònh, nêng àúä àûúåc sûå thua suát thêëp keám cuãa treã. Tuy
gùåp khi phaãi nghiïm trõ sûå löîi lêìm, nhûng bònh thûúâng laåi cêìn
phaãi coá sûå êu yïëm, laâm cho treã caãm caái loâng khoan dung vaâ thûúng
yïu cuãa cha meå, treã múái boã àûúâng töåi löîi maâ qua àûúâng àûác haånh.
Möåt treã tñnh tònh àaä hung dûä, cha meå laåi àöëi àaäi khùæc nghiïåt, sau
tñnh hung dûä àaä khöng àöíi maâ laåi lêåp thïm tñnh khùæc nghiïåt àöëi
vúái moåi ngûúâi. Sûå hung dûä cuãa treã laâ möåt bïånh cuãa têm höìn, chûáng
bïånh êëy cêìn phaãi coá thuöëc trõ: liïìu thuöëc thêìn hiïåu hún caã laâ tònh
yïu cuãa cha meå.
Nhûäng treã khoãe maånh caã têm höìn vaâ thïí chêët thò cêìn gò maâ
phaãi duâng thuöëc. Cha meå chúá thêëy hû hoãng maâ baåc àaäi, traái laåi cêìn
gia têm nêng àúä, vaâ hïët loâng thûúng yïu thò treã múái coá thïí boã taâ
quy chñnh àûúåc.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
54
Trong caác treã sanh sau àeã muöån, caác treã têåt nguyïìn, bïånh
hoaån, cêìn phaãi ûu àaäi vaâ chùm nom kyä lûúäng hún caã. Sûå ûu àaäi
chùm nom êëy khöng coá nghôa lyá gò laâ thiïn võ, vò treã sinh sau cêìn
phaãi àuâm boåc nhiïìu múái coá thïí khön lúán, treã àau öëm têåt nguyïìn,
àaä chõu nhiïìu sûå àau khöí, cêìn phaãi coá sûå an uãi àïí chia seã búát sûå
buöìn rêìu. Caã gia àònh phaãi cöång taác giuáp àúä cho haång treã êëy vaâ
khöng coá sûå phiïìn traách ghen tyå gò.
QUYÁ TROÅNG VAÂ THÛÚNG YÏU CON GAÁI CUÄNG NHÛ CON TRAI
Möåt quan niïåm vûâa bêët cöng vûâa huã baåi cuãangûúâi phûúng
Àöng laâ: Troång nam khinh nûä. Nhûäng taâ thuyïët: “Nhêët nam viïët
hûäu, thêåp nûä viïët vö” rêët lûu truyïìn trong nhên gian. Thêåm chñ
ngûúâi ta lêëy sûå àeã con gaái trong gia àònh laâ möåt àiïìm ruãi. Vò thïë
nïn nhûäng con gaái sinh ra ngûúâi ta ñt quyá troång, ñt thûúng yïu, ñt
chùm nom vaâ ñt daåy döî.
Ngaây nay trong xaä höåi Viïåt Nam ta cuäng coân coá nhiïìu gia
àònh giûä caái thaânh kiïën vö nhên àaåo êëy.
Khöng cêìn phaãi àem lõch sûã ra àïí laâm chûáng xaä höåi ngaây xûa
àaä tûâng traãi qua chïë àöå mêîu quyïìn, khöng cêìn àem khoa hoåc ra àïí
chûáng nhêån ngûúâi àaân baâ cuäng coá àuã nùng lûåc vïì trñ thûác vaâ àaåo
àûác nhû ngûúâi àaân öng vaâ coân coá chöî hún nûäa laâ khaác. Ta chó xeát
vïì möåt phûúng diïån ngûúâi maâ thöi. Con gaái hay con trai cuäng laâ
ngûúâi, cúá sao coá sûå phên biïåt huã lêåu nhû thïë. Hún thïë nûäa taåo hoáa
àaä uãy thaác cho ngûúâi àaân baâ caái nhiïåm vuå rêët vô àaåi laâ sinh con,
nuöi con, vaâ daåy con. Chó möåt caái nhiïåm vuå êëy cuäng àuã nêng cao
àõa võ cuãa ngûúâi àaân baâ àöëi vúái xaä höåi. Maâ cuäng vò caái nhiïåm vuå êëy
maâ ngûúâi àaân baâ àûúåc hûúãng nhiïìu quyïìn lúåi vïì chùm soác, baão vïå
vaâ giaáo duåc àùåc biïåt.
Ngûúâi ta muöën cho con chaáu sau naây trúã nïn maånh khoãe vaâ
coá trñ duåc, àûác duåc hoaân toaân, êëy thïë maâ hoå laåi khöng sùn soác giaáo
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
55
duåc cho phuå nûä, chùèng khaác naâo hoå muöën ùn quaã cho ngon maâ
khöng chõu vun tröìng cöîi rïî, thêåt laâ mêu thuêîn vaâ phi lyá hïëtsûác.
ÊËy thïë maâ àaä thiïëu chi ngûúâi öm sûå mêu thuêîn vaâ phi lyá êëy möåt
caách rêët tûå nhiïn.
Con gaái hay con trai cuäng laâ con têët caã. Cha meå nïn quyá
troång thûúng yïu nhû nhau. Hún thïë, caác baâ meå nïn nhúá àöëi vúái
con gaái cêìn phaãi coá sùn soác àùåc biïåt hún, giaáo duåc kyä lûúäng hún àïí
dûå bõ cho treã caái phêån sûå rêët lúán lao sau naây laâ phêån sûå laâm
meå:sinh con, nuöi con vaâ daåy con. Àoá laâ traách nhiïåm töëi quan hïå
cuãa sûå sinh töìn cuãa chuãng töåc maâ chûa möåt ngûúâi àaân öng naâo dêîu
ñch kyã àïën mêëy, cuäng khöng nghô àïën sûå daânh phêìn!
ÀÖËI VÚÁI ÖNG BAÂ VAÂ THÚÂ PHUÅNG TÖÍ TIÏN
Öng baâ: Öng baâ laâ ngûúâi sinh ra cha meå, àöëi vúái treã coá xa ài
möåt têìng, nhûng tònh yïu vêîn khöng ñt. Biïët bao nhiïu laâ ngûúâi
coân nhúá laåi möåt caách caãm àöång vúái caái caãnh baâ nöåi ùém mònh vaâo
loâng, ru nguã trïn chiïëc voäng ngaây heâ buöíi trûa, hoùåc nhûäng mêíu
truyïån cöí tñch vö cuâng lyá thuá do öng ngoaåi kïí cho caác chaáu nghe
dûúái boáng àeân, giûäa möåt àïm àöng giaá laånh.
Loâng thûúng cuãa öng baâ àöëi vúái chaáu vö cuâng thò chaáu cuäng
coá nghôa vuå àöëi vúái öng baâ laâ loâng thûúng yïu vaâ cung kñnh, sûå
thûúng yïu vaâ cung kñnh êëy do cha meå têåp daåy cho con tûâ thuãa
nhoã.
Trong cuöåc àúâi àaä vïì chiïìu cuãa öng baâ, khöng coá gò sung
sûúáng coá àûúåc möåt bêìy chaáu ngoan ngoaän rñu rñt úã bïn, nhûng cha
meå nïn nhúá rùçng: öng baâ àöëi vúái chaáu chó coá tònh thûúng thöi. Caái
phêån sûå dûúäng duåc cuãa öng baâ àaä qua röìi, bêy giúâ chó cêìn thûúng
chaáu thêåt nhiïìu trûúác khi nhùæm mùæt cuöëi cuâng. Sûå thûúng yïu êëy
nhiïìu khi àïën chöî nuöng chiïìu, sùæp àûúâng cho treã trúã nïn hû tñnh
ngöî nghõch, voâi vônh laâm sai caã quy tùæc trong gia àònh. Cha meå cêìn
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
56
phaãi lûu yá luön luön khi naâo thêëy coá sûå nuöng chiïìu sai pheáp, meå
chó cêìn can thiïåp, hiïìn tûâ, maâ nghiïm trang, khöng cho treã ài quaá
giúái haån. Phaãi laâm cho treã nhêån thêëy quyïìn cai quaãn vaâ daåy treã laâ
úã trong tay meå, treã khöng thïí tûå tiïån àûúåc. Coân àöëi vúái öng baâ chó
cêìn möåt nuå cûúâi lïî pheáp àïí xin löîi laâ öng baâ hiïíu yá ngay. Dêìu möåt
àöi khi sûå can thiïåp êëy laâm cho treã phaãi khoác cuäng khöng sao caã,
lêìn khaác treã seä hiïíu khoác àïí voâi têìm bêåy laâ vö hiïåu hoáa trûúác uy
quyïìn cuãa meå.
Sûå nuöi treã laâ phêån sûå chñnh thûác cuãa cha meå, khöng chõu
nuöi lêëy con maâ laåi giao phoá cho öng baâ chùm soác, thêåt laâ möåt töåi
löîi lúán lao vêåy.
Thúâ phuång töí tiïn: Sûå thúâ phuång töí tiïn laâ nïìntaãng cuãa vùn
hoáa Viïåt Nam. Àöëi vúái thïë giúái, thò ta coá thïí noái dên töåc ta laâ möåt
dên töåc khöng vong töí, trïn thïë giúái chûa coá nûúác naâo thúâ cuáng öng
baâ möåt caách thaânh kñnh nhû dên töåc ta.
Nhûng sûå thúâ phuång êëy àaä laåm duång möåt caách sai laåc caã yá
nghôa, hoùåc ngûúâi ta quaá khuynh hûúáng vïì dõ àoan, diïîn nhûäng
tuöìng lïî baái phiïìn phûác, àöët nhûäng aáo muä vaâng baåc, bùçng giêëy,
hoùåc ngûúâi ta lêëy ngaây lïî baái töí tiïn laâm nhûäng ngaây höåi, yïën êím
linh àònh àïí khoa trûúng vúái haâng xoám vaâ traã núå miïång. Caái tinh
thêìn cao quyá cuãa sûå thúâ phuång töí tiïn coá leä khöng mêëy ngûúâi lûu
yá.
Ngaây nay cêìn phaãi xoáa boã caái tònh traång tïå lêåu êëy. Maâ muöën
vêåy thò ngay tûâ bêy giúâ cêìn phaãi daåy döî cho con caái nhêån thêëy
nhûäng ngaây kyå, giöî öng baâ khöng phaãi laâ ngaây yïën tiïåc àïí hoåp
nhau ùn uöëng, hoùåc laâ ngaây àöët vaâng baåc giêëy àïí öng baâ phuâ höå
cho.
Traái laåi phaãi chó cho treã nhêån thêëy ngaây cuáng baái öng baâ àïí
toã loâng thaânh kñnh vaâ biïët ún öng baâ àaä gêy dûång cho chuáng ta
ngaây nay. Chuáng ta nhúâ caái phuác êëm cuãa tiïìn nhên kheáo tu nhên
tñch àûác, kheáo kinh doanh böìi dûúäng àïí nuöi daåy chuáng ta nïn
ngûúâi xûáng àaáng. Bêy giúâ gùåp ngaây huyá nhêåt cuãa töí tiïn, möåt bònh
hoa cho àeåp, möåt àónh trêìm cho thúm, ta nhúá laåi caái thúâi dô vaäng
cuãa caác ngaâi àïí toã loâng thûúng mïën vaâ biïët ún cuãa ta.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
57
Khöng nïn laâm nhûäng bûäa tiïåc linh àònh, maâ chó cêìn cûã
haânh lïî möåt caách nghiïm trang thaânh kñnh, meå hay cha, hoåp caác
con chaáu laåi röìi kïí nhûäng sûå nghiïåp vaâ àûác àöå cuãa öng hoùåc baâ
trûúác àïí laâm gûúng töët cho con. Möîi gia àònh nïn lêåp möåt quyïín
gia phaã riïng àïí con caái àoåc qua cho hiïíu biïët múái sinh loâng caãm
mïën vaâ kinh phuåc töí tiïn. Tònh thên gia àònh nhúâ thïë caâng tùng
cao, möåt súåi dêy vö hònh nhûng maänh liïåt seä troái buöåc caác têm höìn
tûâ öng baâ àaä qua röìi, àïën cha meå vaâ con chaáu thaânh möåt khöëi,
khöng coá möåt lûåc lûúång gò chia reä àûúåc.
Giaáo duåc treã biïët thúâ phuång töí tiïn nhû thïë múái coá nghôa vaâ
lúåi ñch.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
58
CHÛÚNG IV
KHUÖN MÊÎU CUÃA CHA MEÅ
VAÂ TÊÅP QUAÁN CUÃA CON CAÁI
GIA PHONG
Töi àaä noái ài noái laåi nhiïìu lêìn vïì sûå giaáo duåc cuãa con caái
khöng phaãi nhûäng lúâi giaãng duå suöng maâ lúâi noái phaãi keâm theo
viïåc laâm möåt caách cho roä raâng minh baåch thò giaáo duåc múái coá yá
nghôa vaâ hiïåu lûåc. Cha meå noái nhên nghôa vúái con maâ tûå mònh
khöng laâm viïåc nghôa, noái chuyïån lûúng thiïån vúái con maâ tûå mònh
khöng laâm lûúng thiïån thò bao nhiïu lúâi àaåo àûác luên lyá, chó laâ cêu
chuyïín gioá thöíi cûãa tröëng.
Haânh vi cûã chó cuãa cha meå chñnh laâ khuön mêîu vö cuâng giaá
trõ, hún hïët thaãy nhûäng lyá thuyïët döng daâi.
Caái nghôa “gia phong” úã nûúác ta chñnh laâ bao göìm trong
nhûäng haânh vi cûã chó cuãa cha meå àöëi vúái nhau, àöëi vúái con caái vaâ
àöëi vúái moåi ngûúâi laâm chuêín àñch. Treã con sinh trûúãng trong gia
àònh coá möåt gia phong töët thò bùæt chûúác maâ trúã nïn àûác haånh hoaân
toaân. Caái aãnh hûúãng cuãa gia phong àöëi vúái giaáo duåc con treã rêët
quan troång. Treã coá tñnh bùæt chûúác rêët mau leå. Nhiïìu khi laâm caác
viïåc bùæt chûúác êëy möåt caách rêët vö yá thûác. Nhûng lyá trñ cuãa treã möîi
ngaây möîi phaát triïín, sûå bùæt chûúác ban àêìu thò vö yá thûác nhûng sau
thaânh yá thûác, treã seä laâm hoaâi. Nïëu cha meå coá haânh vi ngön ngûä töët
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
59
thò treã cuäng bùæt chûúác theo, traái laåi nïëu haânh vi ngön ngûä xêëu thò
treã cuäng bùæt chûúác theo àiïìu xêëu.
Cha meå nïn nhúá rùçng bao nhiïu haânh vi, cûã chó ngön ngûä
cuãa mònh trûúác mùåt con caái khöng mêët ài àêu caã, caác cö cêåu seä ghi
vaâo quyïín söí loâng vaâ möåt ngaây kia seä traã laåi cho cha meå möåt caách
khöng ngúâ, vaâ coá khi rêët höëi hêån vaâ àau àúán nûäa, nïëu trong quyïín
söí loâng êëy caác cö caác cêåu toaân ghi cheáp nhûäng caái khöng hay.
Thûúâng ài àêu gùåp àûáa treã hû ngûúâi ta mùæng “Cha laâm sao
con laâm vêåy” cêu tuåc ngûä êëy chûáng toã caái khuön mêîu cuãa cha meå
àöëi vúái con caái rêët laâ quan hïå cho viïåc giaáo duåc con.
Cha meå muöën laâm mûåc thûúác cho con thò phaãi luön luön
kiïím àiïím haânh vi cûã chó, ngön ngûä cuãa mònh, trûúác con caái, phaãi
boã bao nhiïu têåt hû nïët xêëu, àaáng laâm, laâm ngay, viïåc khöng àaáng
laâm, khöng bao giúâ laâm. Viïåc àaáng noái, noái ngay, viïåc khöng àaáng
noái khöng bao giúâ noái. Cha meå trong khi daåy con phaãi tûå mònh daåy
mònh vêåy.
Dûúái àêy töi lûúåm möåt ñt ngön ngûä cûã chó trong caác gia àònh
thûúâng xaãy ra, nhûng cha meå khöng lûu yá laâ coá aãnh hûúãng àïën
giaáo duåc cuãa con caái.
CHA MEÅ ÀÖËI VÚÁI NHAU
Xung àöåt vaâ mùæng nhiïëc: Trong nhiïìu gia àònh nhiïìu cha meå
vò giêån nhau nïn sinh ra xung àöåt, hay mùæng chûãi nhau trûúác mùåt
con caái, ban àêìu thò maây tao, mi, túá, röìi àïën con boâ con khó, cuöëi
cuâng àïën quùng cheán baát, àöì àaåc vaâ duâng àïën àêëm àaá caâo cêëu. Têën
thaãm kõch êëy aãnh hûúãng nùång nïì vaâo àêìu oác cuãa treã. Khöng traách
gò treã cuäng hoåc àoâi theo nhûäng sûå hung dûä êëy vaâ seä diïîn laåi trong
caác gia àònh sau naây.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
60
Töi thêëy möåt gia àònh kia chöìng giêån vúå, khöng chûãi mùæng gò
nùång nïì, nhûng cûá lùæp ài lùæp laåi cêu:“Àöì ngu, khöng biïët xêëu vúái
con” möåt cêu mùæng êëy laâm cho ngûúâi meå mêët hïët giaá thïí àöëi vúái
con, thò baão laâm sao meå coân coá uy quyïìn vaâ tön nghiïm maâ daåy con
cho nöíi.
Diïîu cúåt vaâ lúâi noái bêët chñnh: Khi giêån thò chûãi mùæng hung
hùng, khi vui, laåi duâng nhûäng lúâi giïîu cúåt, àuâa búän tuåc tôu, nhûäng
lúâi noái söî saâng trûúác mùåt con. Caái thaái àöå êëy khïu gúåi cho con
nhiïìu yá nghôa töåi löîi.
Vêîn biïët giûäa vúå chöìng tònh yïu laâ möåt àiïìu àaáng quyá, nhûng
yïu àûúng cêìn phaãi lïî àöå vaâ deâ dùåt, kñn àaáo thò yïu àûúng múái àùçm
thùæm chên chñnh. Vaã chùng nhûäng thaái àöå söî saâng maâ diïîn trûúác
mùåt con caái laâ tai haåi vö cuâng.
Töi thêëy hai vúå chöìng noái trûúác mùåt con: “Cêåu coá ba mûúi saáu
nhên tònh” chöìng traã lúâi: “Múå laâ möåtsû tûã Haâ Àöng”. Tuy laâ cêu
khöi haâi, nhûng loåt vaâo tai con, thò coân gò laâ thïí thöëng cuãa cha meå.
Thûúâng caác gia àònh Êu chêu vúå chöìng thûúâng coá phoâng
riïng, con caái coá phoâng riïng, ta cuäng nïn bùæt chûúác têåp tuåc êëy.
Baân viïåc böëi röëi trong nhaâ: Treã coân nhoã daåi, cha meå gùåp viïåc
quan hïå, hay böëi röëi khöng nïn cho treã biïët. Vúå chöìng baân tñnh vúái
nhau riïng ra thò lúåi hún. Treã nhoã daåi, khöng thïí giuáp ñch gò cho
cha meå, traái laåi, sûå truâ tñnh cuãa cha meå nhêåp vaâo trñ treã, thïm sûác
tûúãng tûúång cuãa treã phoáng àaåi ra laâm cho treã thïm caãm xuác, lo
lùæng súå haäi möåt caách vö ñch.
Nhiïìu khi treã khöng quen tñnh kñn mêåt, thûúâng àem nhûäng
cêu chuyïån nhaâ noái vúái chuáng baån haâng xoám vaâ coân noái sai laâ khaác
nûäa, nhiïìu cöng viïåc quan hïå trong gia àònh bõ thêët baåi cuâng vò taåi
cha meå sú húã àïí cho con treã coân nhoã daåi biïët. Caái löîi êëy laâ taåi cha
meå khöng biïët giûä gòn kñn àaáo trûúác mùåt con.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
61
CHA MEÅ ÀÖËI VÚÁI CON CAÁI
Cha meå phaãi cêín thêån trong lúâi noái àöëi vúái treã. Nïn nhúá lúâi
naâo àaáng noái ngay, lúâi naâo khöng àaáng noái thò àûâng noái. Nïn traánh
thaânh kiïën: “treã khöng biïët gò”. Möåt lúâi noái húá, noái döëi, bõa àùåt hay
liïìu lêîn seä aãnh hûúãng ngay. Vò treã àïìu ghi nhûäng cêu noái cuãa cha
meå coá cú höåi laâ àem ra thñ nghiïåm, nhûäng sûå gian döëi, bõa àùåt seä löå
ra ngay.
Dûúái àêy laâ möåt thñ duå coá thûåc: möåt treã lïn nùm, múái coá möåt
em lïn möåt. Treã lïn nùm hoãi meå: “Meå úi em nhoã meå àeã àêu ra àêëy”.
Meå cûúâi traã lúâi: - “Meå àeã úã naách naây”. Cêu noái êëy àaä laâm sai laåc lyá
trñ cuãa treã trong möåt thúâi gian àïën mûúâi nùm, thiïåt laâ bêåy baå lùæm.
Töi thûúâng nghe ngûúâi Êu chêu hay gaåt treã bùçng cêu: “Meå
lûúåm em nhoã trong vûúân caãi su êëy”. Theo yá töi, khöng nïn àùåt àïí
maâ noái nhûäng chuyïån hoang àûúâng vúái treã nhû thïë.
Nïëu treã hoãi nhûäng cêu maâ ta xeát traã lúâi cho àuáng treã chûa
hiïíu àûúåc thò chó cùæt ngang cêu hoãi: “Àïí con lúán röìi meå daåy cho”.
Cùæt ngang cêu chuyïån coân töët hún laâ àùåt baây döëi treã.
Nhûäng caách noái chúi khöng nïn noái: Nhiïìu cha meå hay noái
chúi vúái con: “Maây khöng phaãi con tao, maây laâ con ùn maây” hay laâ:
“maây laâ con muå X. bïn haâng xoám” (leä cöë nhiïn muå X êëy rêët khöí súã),
hoùåc “maây laâ con muå vuá v.v...”
Nhûäng cêu noái chúi êëy lùåp ài lùåp laåi nhiïìu lêìn laâm cho loâng
treã hoang mang khöng biïët thûåc hay hû thïë naâo, thiïåt haåi cho tinh
thêìn cuãa treã khöng phaãi laâ ñt.
Laåi rêët àöng gia àònh con múái lïn nùm saáu tuöíi, caác cha meå
vò giao du vúái nhau, nïn thûúâng con trai con gaái cùåp àöi vúái nhau
“con laâ dêu öng naây”. “Maây laâ rïí baâ kia”. Nhûäng caách cùåp àöi êëy
khöng coá nghôa lyá gò, chó laâ cêu chuyïån chúi, nhûng noái ài noái laåi
nhiïìu lêìn laâm in sêu vaâo trñ treã. Möîi ngaây treã möîi lúán, nhûäng yá
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
62
nghô êëy cuäng lúán theo, laâm cho treã mêët sûå ngay thùèng trong loâng,
vaâ sûå tûå nhiïn trong cûã chó.
Töi laåi thêëy coá baâ meå thûúâng noái vúái con: “Meåcho con caái naây,
ba vïì thò giêëu ài nheá”. Àoá laâ möåt caách meå daåy cho con noái laáo vaâ
coân laâm cho treã hiïíu giûäa meå vúái cha bêët àöìng yá kiïën. Hún thïë nûäa
coá thïí gêy sûå aác caãm cuãa con àöëi vúái cha. Vò treã seä nghô: “Sao meå
cho maâ cha laåi khöng cho, thïë laâ meå thûúng maâ cha khöng thûúng
vêåy”.
Sûå can thiïåp sai lêìm cuãa meå: Thûúâng khi treã bõ löîi, meå àaä
giao sûå trûâng phaåt cho cha, thò cûá àiïìm tônh tûå nhiïn àïí cho cha
laâm phêån sûå khöng nïn can thiïåp möåt caách traái pheáp laâm mêët hïët
yá nghôa giaáo duåc. Töi thêëy coá gia àònh cha àaánh con möåt vaâi taát,
meå ra öm con vaâ mùæng laåi chöìng treã àûúåc thïí khoác la om soâm. Treã
khöng phaãi vò àau maâ khoác, maâ chñnh laâ lêëy cúá tiïëng khoác la àïí
caãn trúã hònh phaåt vaâ phaát löå sûå tûác töëi uêët ûác vïì hònh phaåt. Vêîn
biïët rùçng giaáo duåc, maâ duâng roi voåt vaâ taát tai laâ khöng phaãi giaáo
duåc, nhûng nïëu ngûúâi cha coá sûå lúä tay êëy meå chó can ngùn phiïìn
traách trong luác vùæng veã. Chúá giûäa cuöåc êëy maâ ngûúâi meå can thiïåp
vaâo thò seä laâm treã khöng kñnh phuåc vaâ thûúng yïu cha nûäa. Tai haåi
vïì sau khöng phaãi laâ nhoã.
Meå chó cêìn phaãi can thiïåp gùåp luác sûå noáng giêån cuãa cha àaä
quaá giúái haån cuãa lyá trñ vaâ haânh àöång cuãa cha coá phûúng haåi roä raâng
cho cú thïí cuãa treã. Coân bònh thûúâng thò khöng nïn can thiïåp bêåy
laâm hû tñnh treã. Traái laåi meå cêìn giuáp cho treã trong viïåc xin löîi cha,
toã sûå ùn nùn vaâ höëi hêån àïí cha tha thûá cho. Sûå can thiïåp khön
kheáo êëy laâm cho treã caãm àöång vaâ cha cuäng haå àûúåc cún tûác giêån
bêët thûúâng.
Mùæng con vaâ khen con: Treã con vêîn coá phêím giaá cuãa treã con,
vaâ cuäng coá loâng biïët höí theån. Dêìu khi laâm viïåc lêìm löîi cuäng cêìn
traách phaåt treã trong chöî vùæng ngûúâi. Nhêët laâ giûäa cöng chuáng
khöng nïn laâm töín haåi àïën phêím giaá cuãa treã. Coá biïët troång phêím
giaá vaâ giûä loâng höí theån cho treã, thò treã múái coá thïí tiïën böå caã àaåo
àûác lêîn kiïën thûác.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
63
Möåt bêìy treã àûúng chúi, lúä möåt treã tiïíu tiïån trong quêìn, meå
àïën mùæng ngay cêu: “Con boâ, àaä lúán maâ khöng biïët xêëu”. Treã xêëu
höí phaát khoác lïn vaâ tûâ àoá khöng daám ra chöî àöng ngûúâi nûäa.
Traái laåi, coá cha meå dùæt con ài àêu laåi khen lêëy khen àïí con
thïë naây thïë khaác. Gùåp ai taán tuång con mònh thò vui mûâng, gùåp lúâi
phï bònh thò toã yá tûác giêån. Caã löëi ûa khen vaâ traánh chï àoá, taåo cho
con tñnh tûå phuå xêëc laáo vúái moåi ngûúâi rêët khaã öë, maâ lúåi ñch thò
khöng coá gò caã.
Hûáa vaâ laâm: Cha meå àaä hûáa vúái con möåt lúâi gò thò phaãi laâm
lúâi êëy, chûá khöng nïn hûáa liïìu lêîn, caân bêåy röìi laâm hay khöng laâm
cuäng àûúåc. Meå coá biïët troång lúâi hûáa àöëi vúái con, thò con múái troång
lúâi hûáa àöëi vúái meå.
Hai meå con ngöìi noái chuyïån vúái nhau: “con ra ngoaâi kia chúi,
laát nûäa meå cho con caái baánh”. Nhûng caái “laát nûäa” chó laâ möåt lúâi
hûáa haäo, treã biïët röìi nïn khöng lêëy laâm laå. Lêìn khaác con àoâi möåt
vêåt gò, meå tuáng thïë phaãi cho vaâ baão: “Meå cho con lêìn naây lêìn sau
chúá àoâi nheá”. Treã: “daå” möåt tiïëng rêët chùæc chùæn. Nhûng “lêìn sau
àïën, treã laåi àoâi nhû thûúâng. Lêìn trûúác meå hûáa cho laåi khöng cho,
thò lêìn naây con cuäng nuöët lúâi hûáa laåi, laâ möåt sûå thûúâng tònh.
Töët hún caã trong viïåc daåy con laâ ñt hûáa chûâng naâo töët chûâng
êëy. Muöën cho con moán gò, muöën trûâng trõ con löîi gò, cûá laâm ngay,
khöng nïn heån qua möåt ngaây khaác mêët caã giaá trõ.
Cho vaâ khöng cho: Cha meå àöëi vúái con phaãi coá thaái àöå cûúng
quyïët vaâ hiïìn tûâ. Caái gò àaä cho laâ cho liïìn, caái gò xeát khöng thïí cho
àûúåc laâ nhêët àõnh khöng cho. Khöng cho phaãi giaãi thñch vùæn tùæt maâ
roä raâng cho treã hiïíu vò leä gò maâ cha meå khöng thïí cho àûúåc.
Viïåc mònh àaä giaãi quyïët khöng cho thò phaãi tûâ khûúác ngay,
khöng nïn àïí chêìn chûâ, do dûå laâm cho treã mong moãi bûåc böåi àau
khöí trong loâng. Nhiïìu treã khi múái xin möåt viïåc gò thò khöng khoác
nhûng noái ài noái laåi nhiïìu lêìn, nûúác mùæt phaãi traâo ra.
Khi cha meå noái khöng cho röìi, thò van lúán, kïu khoác caách gò
cuäng khöng cho.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
64
Coá nhiïìu cha meå thiïåt loâng khöng muöën cho con ùn möåt moán
quaâ bêåy nhûng treã cûá van khoác hoaâi cêìm loâng khöng àûúåc hoùåc bõ
quêëy rêìy quaá, àaânh phaãi nhûúång böå cho treã. Sûå nhûúång böå naây keáo
qua sûå nhûúång böå khaác, treã àaä àûúåc nûúác laâ cûá viïåc tiïën túái, gùåp
viïåc gò treã xin maâ chûa kõp cho laâ lùn nhaâo ra khoác la om soâm.
Töi àaä coá dõp thêëy möåt gia àònh kia, treã con cûá chúâ khi cha
meå tiïëp khaách laâ chaåy ra àoâi hoãi rêìy raâ àïí xin tiïìn vaâ baánh keåo, meå
cha tuáng thïë laåi phaãi cho. Caái têën kõch vö giaáo duåc êëy cûá diïîn ra
quanh nùm trûúác mùåt khaách laå, thêåt chaán hïët sûác.
Treã con thûúâng lûåa dõp àoâi hoãi, luác cha meå bêån röån, hay vui
veã, hoùåc luác treã vûâa múái àau dêåy. Dêìu gùåp möåt trûúâng húåp naâo cha
meå biïët daåy con cuäng cêìn phaãi giûä kyã luêåt cuãa gia àònh, caái gò àaáng
cho laâ cho, caái gò khöng àaáng cho laâ nhêët àõnh khöng cho.
Nhûäng thaái àöå do dûå, nhûúång böå, nhûäng caách nûãa cho nûãa
khöng (meå cho lêìn naây lêìn sau khöng àûúåc àoâi v.v...) chó laâm cho
kyã luêåt gia àònh bõ töín haåi. Nhiïìu cha meå hiïíu lêìm: Con coân nhoã
daåi, chiïìu noá möåt vaâi lêìn, àïën lúán noá seä liïåu, sûå thêåt àaä möåt lêìn
chiïìu laâ phaãi chiïìu maäi tûâ nhoã, sau àïën lúáncuäng thïë. Àïën luác cha
meå muöën cûúng quyïët vúái con thò sûå àaä muöån lùæm röìi.
“Laâm caái naây meå cho baánh”: Möåt têåp quaán rêët phöí thöng cuãa
nhiïìu cha meå laâ möîi khi sai khiïën con möåt vêåt gò laâ àem quaâ baánh
vaâ tiïìn baåc ra àïí laâm möìi. Ngaây naâo treã cuäng nghe nhûäng cêu
tûúng tûå nhû thïë naây: “Con nñn ài meå cho baánh”. “Con ài chúi röìi
meå cho keåo”, “Con chaâo baâ röìi baâ cho xu”.
Sûå laåm duång quaâ baánh vaâ tiïìn baåc nhû thïë laâm cho treã nhêån
thêëy giûäa cha meå vaâ treã coá möåt sûå buön baán, àöíi chaác vaâ thuï
mûúån, treã vò ham mï baánh keåo tiïìn baåc maâ laâm chúá khöng phaãi
vêng lúâi cha meå vò lûúng têm vaâ nghôa vuå.
Thêåm chñ töi thêëy coá gia àònh con caái mùåc caã vúái cha meå quaâ
baánh tiïìn nong röìi múái chõu vêng lúâi.
Khi naâo cha meå muöën cho möåt moán gò khöng cêìn phaãi buöåc
treã laâm viïåc naây viïåc khaác röìi múái cho. Caách cho tûå nhiïn múái laâm
cho treã caãm àöång têëm loâng thûúng cuãa cha meå. Coân sûå ên thûúãng
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
65
sau khi viïåc laâm xong, hoùåc cho möåt moán quaâ àïí buöåc treã laâm viïåc,
caách êëy laâm cho treã nghô caác moán thûúãng, moán quaâ quyïìn lúåi cuãa
treã. Möåt lêìn khaác khöng cho, khöng thûúãng laâ khöng laâm.
Ngön ngûä vaâ cûã chó: Toám laåi trong sûå giaáo duåc ngön ngûä vaâ
cûã chó phaãi ùn nhõp vúái nhau, nhêët laâ àöëi vúái treã con, ngön ngûä ñt
cêìn thiïët bùçng cûã chó, vò treã con nghe lúâi noái ñt hiïíu bùçng viïåc laâm.
Treã chó tröng vaâo haânh vi cûã chó cuãa cha meå àïí tu sûãa tñnh tònh vaâ
têåp luyïån nhên phêím. Dêìu cha meå noái hay ho caách gò, maâ cûã chó
bêåy àöëi vúái moåi ngûúâi, thò chúá tröng mong con trúã nïn ngûúâi àûáng
àùæn.
NHÛÄNG TÊÅP QUAÁN CÊÌN LUYÏÅN CHO TREÃ
Sûå giaáo duåc thaânh thuöåc vaâ chuyïn cêìn coá thïí gieo cho con
nhûäng têåp quaán rêët töët vaâ ngùn àoán nhûäng haânh vi vaâ caám döî xêëu.
Dûúái àêy töi seä kïí möåt caách vùæn tùæt nhûäng têåp quaán rêët cêìn thiïët
cho àúâi söëng vêåt chêët vaâ tinh thêìn cuãa treã.
Luyïån têåp cho treã nhûäng têåp quaán töët laâ lúåi ñch vö cuâng, vaâ
khi nhûäng àûác tñnh àaä thaânh lêåp ra têåp quaán thò àúä cho sûå kiïím
àiïím cuãa cha meå rêët nhiïìu. Nhûäng luác vùæng meå hoùåc àïën thúâi kyâ
treã àaä khön lúán ra khoãi gia àònh, caái aãnh hûúãng cuãa têåp quaán töët coá
quyïìn yïn têm àïí con úã nhaâ möåt mònh, cuäng nhû àaä lúán ài hoåc úã
trûúâng, úã kyá tuác xaá, cha meå coá thïí tin con coá àuã khñ giúái àïí àöëi phoá
vúái hoaân caãnh, noái möåt caách khaác, laâ treã coá möåt têåp quaán töët àïí
chöëng vúái sûå caám döî, nhûäng khuynh hûúáng xêëu xa cuãa möåt hoaân
caãnh naâo.
Töi coá àûáa chaáu nöåi, dêìu ài àïën àêu ai cho ùn vêåt gò cuäng chó
cêìm tay, vaâ àem vïì hoãi meå coá bùçngloâng cho ùn múái ùn. Àoá laâ möåt
têåp quaán do meå noá daåy khöng àûúåc ùn bêåy, vaâ ai cho phaãi vïì hoãi
meå àaä.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
66
Nhûäng cha meå nïn nhúá: têåp quaán cuäng truyïìn nhiïîm cha meå
coá têåp quaán töët thò con múái coá têåp quaán töët, cha meå coá têåp quaán
xêëu thò con cuäng coá têåp quaán xêëu.
MÖÅT SÖË TÊÅP QUAÁN CÊÌN PHAÃI LUYÏÅN CHO TREÃ
Àöëi vúái mònh:
- Ûa nûúác, ûa aánh saáng, ûa khöng khñ
- Cùæt moáng tay vaâ cùæt toác.
- Khöng muát tay.
- Thay quêìn aáo vaâ ùn mùåc chónh àöën.
- Nguã dêåy súám, vaâ nguã àuáng giúâ.
- Möîi ngaây nïn têåp thúã nùm phuát, thñch thïíthao.
- Ùn, nhai thêåt nhoã, khöng ùn bêåy, thêëy ngûúâi lúán ùn laãng ài
chöî khaác. Ùn àuáng giúâ.
- Àöì ùn rúi xuöëng röìi khöng lûúåm lïn ùn.
- Trûúác khi ùn rûãa tay.
- Khöng bao giúâ àuång àïën rûúåu vaâ thuöëc laá.
- Möîi ngaây ài àaåi tiïån möåt lêìn.
- Ài àêu ai cho ùn moán gò, phaãi xin pheáp meå.
- Àöì chúi, aáo quêìn saách vúã sùæp àùåt coá trêåt tûå
- Khöng chúi möåt troâ gò coá tñnh chêët ùn thua tiïìn baåc.
- Ham hoåc cuäng nhû ham chúi.
- Khöng súå boáng töëi.
Àöëi vúái cha meå vaâ anh chõ em:
- Ài àêu xin pheáp cha meå, laâm viïåc gò hoãi yá kiïën cha meå.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
67
- Cha meå sai baão viïåc gò, vui veã laâm cho mau leå, mau tay,
nhanh miïång.
- Giuáp àúä cha meå nhûäng viïåc nhoã nhùåt trong nhaâ.
- Hoâa thuêån, thên yïu trong anh em.
Àöëi vúái moåi ngûúâi:
- Khöng noái döëi vaâ giêëu vêåt gò, viïåc gò vúái cha meå hoùåc ngûúâi
khaác.
- Khöng lêëy vêåt gò cuãa ai, dêìu möåt cêy diïm maâ khöng àûúåc
pheáp.
- Tûúi cûúâi, vui veã vaâ giuáp àúä cho moåi ngûúâi.
- Khöng noái leo trûúác cha meå vaâ khaách vaâo nhaâ.
- Chaâo ngûúâi lúán vaâo nhaâ, vaâ ngûúâi quen úã àûúâng.
- Kñnh troång vaâ vêng lúâi thêìy nhû kñnh troång vaâ vêng lúâi cha
meå.
- Thaão têm chia àöì chúi, búát àöì ùn cho chuáng baån vaâ treã em
ngheâo.
- Kñnh troång vaâ giuáp àúä ngûúâi giaâ caã vaâ ngheâo khöí, hoaån naån.
Lïî pheáp vúái moåi ngûúâi.
- Khöng noái lúâi thö bó, cêu chûãi mùæng tuåc tôu.
- Khöng laâm àau àúán caác thuá vêåt, dêìu cùæt àuöi möåt con chuöìn
chuöìn.
Nhûäng têåp quaán trïn coá thïí têåp luyïån tûâ nùçm nöi cho àïën
trûúãng thaânh. Tuây theo trònh àöå phaát triïín cuãa trñ thûác treã maâ
luyïån dêìn. Lúán lïn caái têåp quaán êëy thaânh ra möåt baãn tñnh thûá hai
cuãa treã. Treã seä haânh àöång möåt caách tûå nhiïn khöng cêìn phaãi suy
nghô. Nhûäng têåp quaán êëy àaä ùn nhêåp vaâo têm thêìn cuãa treã laâm
thaânh möåt khöëi duy nhêët.
Töi àaä tûâng thêëy coá ngûúâi ra laâm nhûäng viïåc cöng ñch cho xaä
höåi möåt caách rêët tûå nhiïn, khöng so ào tñnh hún thiïåt, cuäng khöng
baây veä khoe khoang. Hoå laâm viïåc cho àúâi, cuäng nhû laâm viïåc cho
nhaâ, cho baãn thên hoå vêåy, trònh àöå giaác ngöå àaåo àûác àïën àoámúái
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ
68
thêåt laâ cao. ÊËy cuäng nhúâ nhûäng têåp quaán töët àeåp maâ gia àònh hoå
àaâo luyïån cho hoå tûâ thuúã coân thú êëu.
Muöën cho con chuáng ta sau naây àûúåc hoaân toaân vïì têët caã caác
phûúng diïån: thïí duåc, àûác duåc vaâ trñ duåc, haäy chuêín bõ cho con caái
chuáng ta nhûäng têåp quaán töët.
http://ebooks.vdcmedia.com
- Xem thêm -
.PDF 
68 
416 
106 
