Tài liệu Trật tự của các bổ ngữ trong cụm động từ tiếng việt

luan van,khoa luan, thac si , su pham1document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp PhÇn Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi. 1.1. Trong tiÕng ViÖt, cã nhiÒu ®éng tõ khi lµm trung t©m cña côm ®éng tõ ®ßi hái ph¶i dïng cïng mét lóc nhiÒu bæ ng÷ lµm thµnh tè phô sau. C¸c bæ ng÷ nµy cã t¸c dông bæ sung ý nghÜa, chi tiÕt chuyªn m«n cho ®éng tõ - chÝnh tè. Chóng chØ cã ý nghÜa ë trong mèi liªn hÖ chi phèi cña ®éng tõ lµm vÞ ng÷. V¾ng chóng, nhãm ®éng tõ nµo ®ã trong c©u trë nªn kh«ng cô thÓ vµ nghÜa cã thÓ m¬ hå. Trong c¸c ng«n ng÷ ®¬n lËp kiÓu tiÕng ViÖt th× ph­¬ng thøc ng÷ ph¸p quan träng nhÊt lµ ph­¬ng thøc trËt tù tõ. Vai trß chÝnh yÕu cña ph­¬ng thøc nµy ®­îc thÓ hiÖn ë chç tù th©n trËt tù tõ trong nhiÒu tr­êng hîp cã thÓ biÓu thÞ c¸c mèi quan hÖ ng÷ ph¸p. Thay ®æi trËt tù cña c¸c thµnh tè lµ thay ®æi mèi quan hÖ ng÷ ph¸p. ë mét sè tr­êng hîp b¶n th©n trËt tù tõ kh«ng ®ñ ®Ó ph©n biÖt c¸c mèi quan hÖ ng÷ ph¸p, cÇn cã sù phô trî cña c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c nh­ h­ tõ vµ ng÷ ®iÖu. Nh­ng h­ tõ vµ ng÷ ®iÖu trong hµnh chøc, nãi chung, còng n»m trong khu«n khæ cña trËt tù tõ, vÉn bÞ trËt tù tõ rµng buéc chi phèi. Bëi v× sù kÕt hîp nµo còng tu©n theo nh÷ng quy luËt logic, ng÷ ph¸p, sù hoµ hîp ng÷ nghÜa, ®Æc ®iÓm d©n téc cña ng«n ng÷, thãi quen ng­êi b¶n ng÷, sù chÊp nhËn cña x· héi, tÝnh quan träng, chuÈn mùc phong c¸ch, chuÈn mùc ng«n ng÷... TrËt tù s¾p xÕp cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt còng kh«ng n»m ngoµi nh÷ng quy luËt nµy. VÒ vÊn ®Ò nµy cho ®Õn nay khã cã thÓ nãi ®Õn mét trËt tù s¾p xÕp nµo dï chØ lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh. Ng­êi viÕt lùa chän ®Ò tµi nµy nh»m gãp thªm mét c¸ch nh×n vÒ trËt tù s¾p xÕp cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt, qua ®ã kh¼ng ®Þnh thªm c¸i hay, c¸i ®Ñp, sù phong phó, ®a d¹ng cña ng«n ng÷ tiÕng ViÖt. 1.2. Nam Cao lµ mét trong chÝn t¸c gia cña nÒn v¨n häc ViÖt Nam. Víi h¬n m­êi n¨m cÇm bót, víi mét sù nghiÖp s¸ng t¸c kh¸ ®å sé, b»ng tµi n¨ng vµ t©m huyÕt, Nam Cao ®· t¹o dùng cho m×nh mét vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong nÒn v¨n NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 1 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc1bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham2document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®ãng gãp vÒ mÆt ng«n ng÷ nghÖ thuËt. Nhµ v¨n rÊt cã ý thøc vµ rÊt biÕt c¸ch ®µo s©u, t×m tßi, s¸ng t¹o c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc cho nh÷ng ®øa con tinh thÇn cña m×nh. Bëi vËy v¨n Nam Cao lu«n ®­îc mäi ng­êi yªu quý vµ tr©n träng. §äc v¨n Nam Cao, chóng t«i thÊy «ng sö dông kh¸ nhiÒu côm ®éng tõ cã tõ hai bæ ng÷ trë lªn vµ chóng ®­îc s¾p xÕp rÊt hîp lý, rÊt linh ho¹t vµ tinh tÕ. Do h×nh thøc bao giê còng biÓu hiÖn néi dung, kh«ng cã h×nh thøc th× néi dung cña c©u chØ lµ mét c¸i hån b©ng qu¬, v× thÕ viÖc t×m hiÓu vÒ trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt qua mét sè truyÖn ng¾n cña Nam Cao chóng t«i mong muèn tiÕp cËn t¸c phÈm tõ mét khÝa c¹nh cña h×nh thøc ®Ó thÊy ®­îc c¸ch sö dông tõ ng÷ sinh ®éng, s¸ng t¹o cña Nam Cao vµ còng ®Ó thÊy ®­îc trong tay mét nhµ v¨n tµi n¨ng tiÕng ViÖt ®· ph¸t huy ®­îc søc m¹nh tèi ­u nh­ thÕ nµo, qua ®ã kh¼ng ®Þnh c¸i giµu, c¸i ®Ñp cña tiÕng ViÖt. §ã lµ lý do chóng t«i chän v¨n Nam Cao cô thÓ lµ ë ba truyÖn ng¾n: “ChÝ PhÌo”, “§êi thõa”, “§«i m¾t” lµm ®èi t­îng kh¶o s¸t, bëi v× c¶ ba t¸c phÈm nµy ®Òu lµ nh÷ng t¸c phÈm xuÊt s¾c nhÊt cña Nam Cao ®­îc gi¶ng d¹y ë phæ th«ng. 1.3. §èi víi b¶n th©n, viÖc t×m hiÓu trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt rÊt cã ý nghÜa ®èi víi viÖc häc tËp còng nh­ gi¶ng d¹y sau nµy. Häc v¨n, d¹y v¨n kh«ng chØ nãi ®óng, viÕt ®óng mµ cßn nãi hay, viÕt hay. BiÕt nhiÒu vÒ trËt tù tõ ng­êi gi¸o viªn sÏ cã nh÷ng chuÈn t¾c râ rµng ®Ó h­íng dÉn häc sinh dïng tõ ®Æt c©u vµ ch÷a lçi dïng tõ, ®Æt c©u cho häc sinh. MÆt kh¸c tiÕp cËn v¨n ch­¬ng tõ gãc ®é ng«n ng÷ sÏ cho ta thªm mét con ®­êng hÊp dÉn, mét c¸ch nh×n thó vÞ ®Ó b­íc vµo t¸c phÈm. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lÝ do trªn chóng t«i lùa chän nghiªn cøu ®Ò tµi “TrËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt qua mét sè truyÖn ng¾n cña Nam Cao”. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 2 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc2bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham3document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2. LÞch sö vÊn ®Ò. 2.1. Nghiªn cøu tæ chøc có ph¸p cña c©u, tõ l©u ®· lµ viÖc th­êng thÊy trong c¸c c«ng tr×nh ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt. VÊn ®Ò côm tõ kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi. HÇu nh­ mäi c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt tõ tr­íc tíi nay ®Òu kh¼ng ®Þnh sù hiÖn diÖn còng nh­ cÊu t¹o cña c¸c côm tõ. Vµ trong c¸c c«ng tr×nh nµy th× phÇn miªu t¶ vÒ côm tõ, trËt tù s¾p xÕp cña c¸c thµnh tè thuéc phÇn phô sau cña côm tõ còng rÊt ®­îc chó ý vµ ®· cã nhiÒu kÕt luËn mang tÝnh ch©n lý ®­îc ®­a ra vµ thõa nhËn. T×m hiÓu vÒ trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt ®· cã mét sè nhµ nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn, tiªu biÓu nh­: 2.1.1 Gs. NguyÔn Tµi CÈn cho r»ng: Chi phèi trËt tù cña c¸c bæ ng÷ ë phÇn cuèi trong côm ®éng tõ lµ do: - C¸ch ph¸t ©m: “Khi ®äc, khi nãi cã ng¾t qu·ng lµm cho c¸c thµnh phÇn phô h¬i dêi nhau, ®éc lËp nhau th× chuçi c¸c thµnh tè phô cã thÓ kÐo ra t­¬ng ®èi dµi víi sè l­îng lín vµ trËt tù t­¬ng ®èi tù do. Tr¸i l¹i khi ®äc, khi nãi liÒn mét h¬i th× sè l­îng thµnh tè phô th­êng bÞ h¹n chÕ vµ trËt tù th­êng ®­îc quy ®Þnh kh¸ nghiªm ngÆt. HiÖn t­îng nµy ®Æc biÖt næi râ khi kÕt hîp tr¹ng tè víi tr¹ng tè”.[1. 296] - Nguyªn t¾c ý nghÜa: “Nh÷ng thµnh tè phô cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi trung t©m t¹o thµnh mét tæ hîp cã gi¸ trÞ gÇn nh­ tõ ghÐp th× ®øng liÒn sau trung t©m. C¸c thµnh tè phô dïng ®Ó gia thªm mét chi tiÕt phô nµo ®Êy l©m thêi miªu t¶ cho râ h¬n hµnh ®éng trung t©m th× ph¶i bè trÝ sau”.[1, 296] -Nguyªn t¾c khèi l­îng: Xu thÕ c¬ b¶n cña ®éng ng÷ lµ “thµnh tè phô ng¾n gän th­êng ph¶i ®Æt tr­íc, thµnh tè phô cã kÌm thªm quan hÖ tõ, thµnh tè phô ®· ph¸t triÓn thµnh NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 3 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc3bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham4document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®o¶n ng÷ hay thµnh tè phô do mét mÖnh ®Ò ®¶m nhiÖm th× th­êng ph¶i ®Æt sau. Kh«ng ph¶i kh«ng cã mét sè ngo¹i lÖ (...)”[1, 296] 2.1.2. Trong s¸ch “Ng÷ ph¸p chøc n¨ng tiÕng ViÖt” cã ®­a ra c¸c quy t¾c vÒ trËt tù cña c¸c ng÷ danh tõ vµ c¸c ng÷ vÞ tõ sau trung t©m ¸p dông cho ng÷ vÞ tõ biÓu hiÖn néi dung sù t×nh nh­ sau: “- C¸c bæ ng÷ lµ c¸c diÔn tè ®øng liÒn ngay víi trung t©m, c¸c bæ ng÷ lµ c¸c chu tè ®øng sau. - C¸c bæ ng÷ lµ c¸c chu tè cã trËt tù kh¸ tù do. - NÕu ng÷ vÞ tõ cã mét hoÆc nhiÒu ng÷ vÞ tõ kh¸c lµm bæ ng÷ th× c¸c bæ ng÷ chØ hµnh ®éng liªn ®íi, chØ ph­¬ng thøc, chØ h­íng ®øng liÒn ngay sau trung t©m råi míi ®Õn c¸c bæ ng÷ lµ diÔn tè, chu tè. - NÕu ng÷ vÞ tõ cã bæ ng÷ lµ mét ng÷ vÞ tõ chØ kÕt qu¶ th× ng÷ vÞ tõ ®ã cã thÓ ®øng liÒn sau trung t©m hoÆc cã thÓ ®øng sau bæ ng÷ chØ diÔn tè. - Bæ ng÷ lµ mét vÞ tõ chØ sù hoµn thµnh th­êng ë vÞ trÝ cuèi c©u”. [3, 62] Còng trong gi¸o tr×nh nµy khi nãi ®Õn nh÷ng thuéc tÝnh có ph¸p cña danh tõ ®¬n vÞ th× Cao Xu©n H¹o ®· chØ ra: “Khi lµm bæ ng÷ cña mét ng÷ vÞ tõ chØ cã ng÷ danh tõ cã danh tõ ®¬n vÞ lµm trung t©m míi cã thÓ t¸ch ra khái ng÷ vÞ tõ trung t©m b»ng mét ng÷ vÞ tõ lµm bæ ng÷ chØ h­íng hoÆc chØ kÕt qu¶”.[3,81] 2.1.3. NguyÔn Xu©n Khoa ph©n chia cô thÓ thµnh hai kiÓu s¾p xÕp trËt tù cña c¸c phÇn phô sau trong côm ®éng tõ. §ã lµ: - C¸c phÇn phô sau s¾p xÕp theo quan hÖ ®¼ng lËp th× trËt tù t­¬ng ®èi tù do. - C¸c phÇn phô sau s¾p xÕp theo quan hÖ ®Ö gia th× tu©n theo hai nguyªn t¾c sau: + PhÇn phô ghÐp liÒn ®Æt tr­íc phÇn phô ghÐp c¸ch. + PhÇn phô Ýt ©m tiÕt ®Æt tr­íc phÇn phô nhiÒu ©m tiÕt. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 4 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc4bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham5document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2.1.4. Trong gi¸o tr×nh “Ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt” cña Uû ban khoa häc x· héi ViÖt Nam - Nxb KHXH, H. 1983 ®· chØ ra c¸c trËt tù hîp lý lµ: - Phô tè chØ sù vËt ®­a ra ®Æt tr­íc phô tè chØ kÎ tiÕp nhËn. - Phô tè chØ vËt lÊy vµo ®Æt tr­íc phô tè chØ kÎ cã sù vËt bÞ lÊy. - Phô tè chØ kÎ bÞ sai khiÕn ®Æt tr­íc phô tè chØ néi dung sai khiÕn. - Phô tè chØ kÎ sai khiÕn, ®iÒu khiÓn ®øng tr­íc phô tè chØ kÕt qu¶ sai khiÕn, ®iÒu khiÓn. - Phô tè chØ ®èi t­îng so s¸nh ®øng tr­íc phô tè chØ kÕt qu¶ so s¸nh. Trong tõng kiÓu lo¹i th× c¸c t¸c gi¶ cña gi¸o tr×nh nµy cã nhÊn m¹nh ®Õn vai trß cña h­ tõ, ng÷ ®iÖu vµ sù hµi hoµ ng÷ ©m cã ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®Õn trËt tù s¾p xÕp cña c¸c phô tè ë khu vùc sau. Qua viÖc t×m hiÓu trªn, chóng ta cã thÓ thÊy vÊn ®Ò trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng viÖt lµ ®èi t­îng nghiªn cøu cña nhiÒu gi¸o tr×nh ®¹i häc. §iÒu ®ã cho thÊy ®©y lµ vÊn ®Ò ®· ®­îc quan t©m, mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa. Tuy ®· ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ ®Ò cËp vµ ®­a ra nhiÒu kÕt luËn nh­ng do tÝnh chÊt kh¸i qu¸t cña c¸c gi¸o tr×nh nªn vÊn ®Ò vÒ trËt tù cña c¸c bæ ng÷ míi chØ ®­îc dõng l¹i ë viÖc ®iÓm qua c¸c quy t¾c vµ mét sè vÝ dô minh ho¹ cho c¸c quy t¾c ®ã, ch­a cã c«ng tr×nh nµo quy m« miªu t¶ mét c¸ch ®Çy ®ñ sù phong phó cña nã. Do sù phong phó, sinh ®éng cña ng«n ng÷ tiÕng ViÖt, do sù phøc t¹p c¶ vÒ ng÷ nghÜa lÉn c¸ch thøc tæ chøc cña c¸c bæ ng÷, v× thÕ vÊn ®Ò nµy vÉn mang tÝnh chÊt gîi më. Trªn c¬ së lý thuyÕt mµ c¸c t¸c gi¶ ®Ò cËp chóng t«i ph©n tÝch ng÷ liÖu thèng kª ®­îc tõ mét sè truyÖn ng¾n cña Nam Cao nh»m lµm râ h¬n vÊn ®Ò vÒ trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt. 2.2. Nam Cao lµ mét nhµ v¨n cã ®ãng gãp to lín cho nÒn v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i ®Æc biÖt lµ vÒ mÆt ng«n ng÷. V¨n cña Nam Cao ®­îc rÊt nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®i s©u t×m hiÓu vµ hä ®· ®­a ra nh÷ng ®iÓm ®éc ®¸o vÒ néi dung, nghÖ thuËt, t­ t­ëng trong s¸ng t¸c cña «ng. §a sè c¸c nhµ nghiªn cøu tËp trung kh¸m ph¸ ý nghÜa ch©n thùc, chñ nghÜa nh©n ®¹o, phong c¸ch riªng ... NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 5 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc5bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham6document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp cßn vÒ ph­¬ng diÖn tõ ng÷ míi chØ lµ nh÷ng bµi b¸o trong c¸c dÞp lÔ kû niÖm vÒ Nam Cao nh­: - T×m hiÓu mét ch÷ “nh­ng” trong v¨n Nam Cao cña Phan Träng Th­ëng. - Nh©n vËt “h¾n” víi nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng trong ng«n ng÷ nghÖ thuËt Nam Cao cña Tr­¬ng ThÞ Nhµn. ë ph­¬ng diÖn c©u còng chØ dõng l¹i ë nh÷ng nhËn xÐt chung chung, ch¼ng h¹n: - Vò TuÊn Anh trong bµi viÕt “Phong c¸ch truyÖn ng¾n Nam Cao” kh¼ng ®Þnh: “C©u v¨n Nam Cao lµ mét thø c©u v¨n “bÞ xÐ r¸ch” vÒ ng÷ ®iÖu, chóng nhÊm nh¼n, ®øt nèi, c¾n røt, ch× chiÕt, nghÑn ngµo ®Çy kÞch tÝnh”. [10, 366]. - Bïi C«ng ThuÊn trong bµi viÕt “Phong c¸ch truyÖn ng¾n Nam Cao tr­íc C¸ch m¹ng” cã viÕt: “vÒ mÆt ng«n ng÷, Nam Cao th­êng viÕt nh÷ng c©u v¨n ng¾n vµ céc, d­êng nh­ kh«ng thÓ rót ng¾n h¬n. (...) Ngay c¶ khi Nam Cao viÕt nh÷ng c©u dµi nh÷ng c©u Êy còng ®­îc ng¾t vôn ra. C©u ng¾n lµm cho m¹ch v¨n ®i nhanh, giäng v¨n ®anh l¹i”. [10. 369]. Mét c¸ch kh¸i qu¸t SGK V¨n häc 11 nhËn xÐt: “Ng«n ng÷ Nam Cao sèng ®éng, uyÓn chuyÓn, tinh tÕ, rÊt gÇn víi lêi ¨n tiÕng nãi cña quÇn chóng”.[12, 201] Tãm l¹i viÖc nghiªn cøu ng«n ng÷ v¨n xu«i Nam Cao míi chØ ®iÓm qua mµ ch­a ®i s©u vµ nÕu cã còng chØ lµ gîi më. Ch­a cã mét nhµ nghiªn cøu nµo bµn cô thÓ, chi tiÕt vÒ côm ®éng tõ trong v¨n Nam Cao nãi chung vµ trong ba t¸c phÈm chän lµm ng÷ liÖu kh¶o s¸t nãi riªng. Tõ nh÷ng ®Þnh h­íng vÒ c¬ së lý luËn cña c¸c nhµ nghiªn cøu chóng t«i ®i s©u t×m hiÓu ®Ò tµi “TrËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt qua mét sè truyÖn ng¾n cña Nam Cao”. Hy väng ®Ò tµi sÏ gãp mét tiÕng nãi kh¼ng ®Þnh c¸i hay, c¸i ®Ñp cña tiÕng ViÖt vµ chØ ra ®­îc mét sè ®iÓm ®éc ®¸o, thó vÞ trong c¸ch hµnh v¨n cña Nam Cao. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 6 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc6bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham7document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp 3. Môc ®Ých nghiªn cøu. 3.1. Qua viÖc kh¶o s¸t vµ nghiªn cøu ®Ò tµi “TrËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt qua mét sè truyÖn ng¾n cña Nam Cao”, chóng t«i hy väng gãp phÇn bæ sung vµ kh¼ng ®Þnh râ h¬n mét vÊn ®Ò lý thuyÕt cña ng«n ng÷ häc. §ã lµ vÊn ®Ò: Nh÷ng nh©n tè chi phèi trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt. 3.2. §Ò tµi gãp phÇn kÕt luËn vÒ trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong v¨n Nam Cao, qua ®ã thÊy ®­îc c¸ch sö dông tõ ng÷ sinh ®éng, s¸ng t¹o, tinh tÕ cña Nam Cao. 3.3 Kh¶o s¸t ®Ò tµi nµy, t­ liÖu vµ h­íng nghiªn cøu cña nã sÏ phôc vô cho chóng t«i trong viÖc häc tËp vµ gi¶ng d¹y sau nµy. 4. NhiÖm vô cña ®Ò tµi. Muèn ®¹t ®­îc môc ®Ých trªn, ®Ò tµi cÇn thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô sau: 4.1. TËp hîp nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi. 4.2. Kh¶o s¸t, thèng kª, ph©n lo¹i c¸c côm ®éng tõ cã tõ hai bæ ng÷ trë lªn trong s¸ng t¸c Nam Cao. 4.3. Ph©n tÝch c¸c côm ®éng tõ ®Ó rót ra kÕt luËn. 5. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu. 5.1. §èi t­îng nghiªn cøu cña kho¸ luËn lµ: Côm ®éng tõ vµ c¸c bæ ng÷ cña nã. 5.2. Ph¹m vi nghiªn cøu. a. ChØ kh¶o s¸t c¸c côm ®éng tõ cã tõ hai bæ ng÷ trë lªn. b. C¸c côm ®éng tõ Êy ®­îc thèng kª tõ ba truyÖn ng¾n: “ChÝ PhÌo”, “§êi thõa”, “§«i m¾t” trong quyÓn “tuyÓn tËp Nam Cao” Nxb VH. 2005. 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. Thùc hiÖn ®Ò tµi nµy chóng t«i sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p sau: - Ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph©n lo¹i. - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ng«n ng÷. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 7 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc7bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham8document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp - Ph­¬ng ph¸p c¶i biÕn. - Ph­¬ng ph¸p quy n¹p. 7. Bè côc cña kho¸ luËn. Bè côc cña kho¸ luËn gåm 3 phÇn: phÇn më ®Çu, phÇn néi dung vµ phÇn kÕt luËn. PhÇn më ®Çu chóng t«i tr×nh bµy lÝ do chän ®Ò tµi, lÞch sö vÊn ®Ò, môc ®Ých, nhiÖm vô, ®èi t­îng, ph¹m vi, c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ bè côc cña kho¸ luËn. PhÇn néi dung ®­îc bè côc thµnh ba ch­¬ng: Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn. Ch­¬ng 2: Côm ®éng tõ víi trËt tù cè ®Þnh. Ch­¬ng 3: Côm ®éng tõ víi trËt tù tù do. Ch­¬ng 1 tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt liªn quan ®Õn ®Ò tµi bao gåm ph­¬ng thøc trËt tù tõ, bæ ng÷, côm ®éng tõ vµ mét sè ý kiÕn cña c¸c nhµ ng÷ ph¸p vÒ trËt tù s¾p xÕp cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt. Ch­¬ng 2 tr×nh bµy mét sè nh©n tè chi phèi vµ møc ®é ¶nh h­ëng cña tõng nh©n tè ®Õn trËt tù cè ®Þnh cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ. §ã lµ c¸c nh©n tè nh­ sè l­îng ©m tiÕt, nh©n tè quan hÖ tõ, nh©n tè vÒ sù hoµ hîp ng÷ ©m, ng÷ nghÜa, ng÷ c¶nh, tÝnh quan träng, ®Æc ®iÓm d©n téc cña ng«n ng÷, sù chÊp nhËn cña x· héi. Trong khi tr×nh bµy chóng t«i cã nhÊn m¹nh ®Õn tÇm quan träng cña tõng nh©n tè vµ nh©n tè nµo lµ nh©n tè chi phèi chñ yÕu. Ch­¬ng 3 tr×nh bµy khi nµo th× trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ lµ tù do vµ cô thÓ ë møc ®é nµo. PhÇn kÕt luËn kh¼ng ®Þnh l¹i nh÷ng viÖc ®· lµm ®­îc trong kho¸ luËn. Ph©n chia bè côc nh­ vËy lµ thuËn tiÖn h¬n c¶ ®Ó chóng t«i t×m hiÓu râ nh÷ng nh©n tè chi phèi ®Õn trËt tù cña c¸c bæ ng÷ vµ khi nµo th× chóng ®­îc s¾p xÕp theo trËt tù cè ®Þnh, khi nµo th× trËt tù gi÷a chóng lµ tù do. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 8 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc8bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham9document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp PhÇn néi dung Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn 1.1. Ph­¬ng thøc trËt tù tõ. - Kh¸i niÖm trËt tù: TrËt tù lµ “sù s¾p xÕp theo mét trËt tù, mét quy t¾c nhÊt ®Þnh”. [11, 1031]. - Kh¸i niÖm ph­¬ng thøc ng÷ ph¸p: “Ph­¬ng thøc ng÷ ph¸p lµ nh÷ng biÖn ph¸p h×nh thøc chung nhÊt thÓ hiÖn ý nghÜa ng÷ ph¸p”. [9, 219]. - Kh¸i niÖm ph­¬ng thøc trËt tù tõ: Ph­¬ng thøc trËt tù tõ lµ ph­¬ng thøc biÓu thÞ ý nghÜa ng÷ ph¸p b»ng thø tù s¾p xÕp c¸c tõ trong c©u. §©y lµ ph­¬ng thøc quan träng nhÊt cña tiÕng ViÖt. KÕt hîp c¸c tõ lo¹i theo trËt tù kh¸c nhau sÏ t¹o ra c¸c kiÓu quan hÖ có ph¸p kh¸c nhau. Ph­¬ng thøc nµy chi phèi ®Õn c¸c ph­¬ng thøc ng÷ ph¸p kh¸c cña tiÕng ViÖt nh­ h­ tõ vµ ng÷ ®iÖu. 1.2. Bæ ng÷. - Kh¸i niÖm: “bæ ng÷ lµ thµnh phÇn phô b»ng thùc tõ ®i kÌm vÞ tõ (®éng tõ, tÝnh tõ) ®Ó chØ c¸i ®èi thÓ chÞu t¸c dông trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña ®Æc tr­ng nªu ë vÞ tõ hoÆc c¸c chñ thÓ g¾n liÒn víi ®Æc tr­ng nªu ë vÞ tõ, ®øng sau vÞ tõ hoÆc chØ c¸c ®Æc tr­ng phô thªm vµo ®Æc tr­ng ë vÞ tõ”. [1, 183] - VÒ vÞ trÝ: Bæ ng÷ cã thÓ ®øng tr­íc nh­ng ®a sè lµ ®øng ngay sau ®éng tõ mµ nã bæ nghÜa. - VÒ mÆt tõ lo¹i: Bæ ng÷ cña tõ cã thÓ lµ danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ, sè tõ, ®¹i tõ. - VÒ mÆt cÊu t¹o: bæ ng÷ cña tõ cã thÓ ®­îc cÊu t¹o tõ mét tõ, mét côm tõ chÝnh phô, mét côm tõ ®¼ng lËp hoÆc mét côm tõ chñ vÞ. - VÒ mÆt ý nghÜa: bæ ng÷ lµ nh÷ng thùc tõ cã ý nghÜa tõ vùng ®Çy ®ñ. Nã bæ sung ý nghÜa vÒ ®èi t­îng, néi dung, thêi gian, ®Þa ®iÓm, môc ®Ých, nguyªn nh©n ... cho ®éng tõ trung t©m. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 9 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc9bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham10document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp + VÝ dô vÒ bæ ng÷ chØ ®èi t­îng t¸c ®éng vµ bæ ng÷ chØ c¸ch thøc, ph­¬ng tiÖn: H·y ngÊm ngÇm ®Èy ng­êi ta xuèng s«ng nh­ng råi l¹i B1 (c¸ch thøc) B2 B3 (®Þa ®iÓm) (®èi t­îng t¸c ®éng) d¾t nã lªn ®Ó nã ®Òn ¬n. (1, 47) B1 B2 B3 (môc ®Ých) (®èi t­îng t¸c ®éng) (chØ h­íng) + VÝ dô vÒ bæ ng÷ chØ ®èi t­îng tiÕp nhËn vµ bæ ng÷ chØ néi dung: Ai//cho tao l­¬ng thiÖn? (1, 73) B1 C B2 V B1 lµ bæ ng÷ chØ ®èi t­îng tiÕp nhËn, B2 lµ bæ ng÷ chØ néi dung. + VÝ dô vÒ bæ ng÷ chØ thêi gian vµ bæ ng÷ chØ kh«ng gian: Nh­ thÕ n¨m ngµy ch½n, thÞ//ë nhµ h¾n c¶ ngµy lÉn ®ªm trõ nh÷ng lóc ®i kiÕm tiÒn. (1, 69) B1 (kh«ng gian) C B2 (thêi gian) V TN + VÝ dô vÒ bæ ng÷ chØ l­îng: Hä//bµn t¸n rÊt nhiÒu (vÒ) vô ¸n kh«ng ngê Êy. (1, 73) B1 (chØ l­îng) B2-(chØ néi dung) C V + VÝ dô vÒ bæ ng÷ chØ môc ®Ých: - Con//®Õn xin cô cho con ®i ë tï.(1,51) B1 B1 B2 - môc ®Ých B2 - môc ®Ých C V + VÝ dô vÒ bæ ng÷ chØ nguyªn nh©n: H·y ®Ëp bµn ®Ëp ghÕ ®Ó ®ßi ®­îc n¨m ®ång, nh­ng ®­îc råi th× vÊt tr¶ l¹i n¨m hµo “v× th­¬ng anh tóng qu¸”!(1,47) (Bæ ng÷ chØ nguyªn nh©n cña hµnh ®éng “vÊt tr¶ l¹i”). NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 10 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc10bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham11document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp + VÝ dô vÒ bæ ng÷ chØ ph­¬ng diÖn so s¸nh: - Ng­êi ta//tr¸nh ThÞ Në (nh­) tr¸nh mét con vËt nµo ®ã rÊt tëm. (1, 59) B1 B2 (chØ ph­¬ng diÖn so s¸nh) C V Nh­ vËy bæ ng÷ lµ c¸c yÕu tè tõ vùng ®­îc dïng thªm vµo cho vÞ tõ trän nghÜa, ®ñ ý. ý nghÜa cña bæ ng÷ bÞ chi phèi bëi ý nghÜa kh¸i qu¸t cña ®éng tõ trung t©m. 1.3. Côm ®éng tõ. - Kh¸i niÖm: “Côm ®éng tõ lµ tæ hîp tõ tù do kh«ng cã kÕt tõ ®øng ®Çu, cã quan hÖ chÝnh phô gi÷a thµnh tè chÝnh víi thµnh tè phô vµ thµnh tè chÝnh lµ ®éng tõ”.[1, 62] - Chøc n¨ng: Trong c©u, côm ®éng tõ cã chøc n¨ng lµm thµnh phÇn c©u: chñ ng÷, vÞ ng÷, bæ ng÷, ®Þnh ng÷, tr¹ng ng÷, ®Ò ng÷. - CÊu t¹o: Côm ®éng tõ cã cÊu t¹o ba phÇn: phÇn trung t©m, phÇn phô tr­íc vµ phÇn phô sau. PhÇn trung t©m cña côm ®éng tõ lµ ®éng tõ. §©y lµ phÇn cèt lâi cña nhãm tõ, lµ trung t©m ng÷ nghÜa - ng÷ ph¸p cña nhãm tõ. Trung t©m chi phèi b¶n chÊt, chøc n¨ng, tæ chøc néi bé cña nhãm tõ. ChØ cã trung t©m míi cã quan hÖ víi tõ ë ngoµi côm tõ. C¸c thµnh tè phô chØ cã quan hÖ víi trung t©m trong néi bé nhãm tõ. Thµnh tè phô cña côm ®éng tõ cã thÓ chia thµnh hai lo¹i: thµnh tè phô lµ c¸c h­ tõ vµ thµnh tè phô lµ c¸c thùc tõ. Thµnh tè phô lµ c¸c h­ tõ (chñ yÕu lµ phô tõ) biÓu thÞ mèi quan hÖ víi thêi gian. Lo¹i nµy xuÊt hiÖn víi tÇn sè lín ë phÇn phô tr­íc. Thµnh tè phô thùc tõ cã t¸c dông më réng néi dung cho ®éng tõ - thµnh tè chÝnh, cô thÓ lµ bæ sung ý nghÜa vÒ ®èi t­îng, thêi gian, kh«ng gian, ®Þa ®iÓm, ph­¬ng tiÖn, c¸ch thøc, nguyªn nh©n ... cho ®éng tõ trung t©m. Lo¹i thµnh tè nµy xuÊt hiÖn chñ yÕu ë thµnh phÇn phô sau. Tãm l¹i phÇn phô tr­íc vµ sau lµ nh÷ng phÇn phô cã t¸c dông h¹n ®Þnh hoÆc bæ sung cho phÇn trung t©m. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 11 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc11bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham12document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp VÝ dô: Cô l¹i cho con ®i ë tï.(1, 51) B B1 C B2 V Trong vÝ dô nµy th× “l¹i cho con ®i ë tï” lµ mét côm ®éng tõ cã cÊu t¹o ba phÇn: - PhÇn trung t©m lµ ®éng tõ ®éc lËp: “cho”. - PhÇn phô tr­íc lµ phô tõ chØ sù tiÕp diÔn ®ång nhÊt: “l¹i”. - PhÇn phô sau gåm cã hai bæ ng÷ : B1 chØ ®èi t­îng tiÕp nhËn: “con” vµ B2 chØ môc ®Ých: “®i ë tï”. 1.4. TrËt tù s¾p xÕp cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng viÖt T¹i phÇn phô sau cña côm ®éng tõ cã thÓ ®ång thêi xuÊt hiÖn nhiÒu thµnh tè mµ cho ®Õn nay khã cã thÓ nãi ®Õn mét trËt tù s¾p xÕp nµo dï chØ lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh. VÒ vÊn ®Ò nµy, NguyÔn Tµi CÈn trong gi¸o tr×nh “Ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt”, ®· chØ ra: trong sù bè trÝ c¸c bæ ng÷ ë phÇn phô sau cña ®éng tõ ph¶i tu©n thñ theo nguyªn t¾c ý nghÜa vµ nguyªn t¾c ©m h­ëng. Cßn t¸c gi¶ cña gi¸o tr×nh “TiÕng ViÖt”, NguyÔn Xu©n Khoa khi t×m hiÓu vÒ trËt tù s¾p xÕp c¸c thµnh tè phô sau côm ®éng tõ ®· kh¼ng ®Þnh mét c¸ch ng¾n gän: C¸c thµnh tè phô sau s¾p xÕp theo quan hÖ ®¼ng lËp th× trËt tù kh¸ linh ho¹t, cã thÓ ®æi chç cho nhau ®­îc. NÕu s¾p xÕp theo quan hÖ ®Ö gia th× ph¶i theo hai nguyªn t¾c: phÇn phô ghÐp liÒn ®Æt tr­íc phÇn phô ghÐp c¸ch vµ phÇn phô Ýt ©m tiÕt ®Æt sau phÇn phô nhiÒu ©m tiÕt. Trong cuèn “Ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt” cña Uû ban khoa häc x· héi viÖt nam ®· ®­a ra c¸c trËt tù hîp lý lµ nãi ®­a ra c¸i g× th× míi nãi ®­a ai, nãi lÊy c¸i g× tr­íc råi míi nãi kÎ cã sù vËt bÞ lÊy, nãi kÎ bÞ sai khiÕn råi míi nãi néi dung sai khiÕn hoÆc kÕt qu¶ sai khiÕn, nãi ®èi t­îng so s¸nh tr­íc råi míi nãi NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 12 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc12bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham13document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp kÕt qu¶ so s¸nh. Nh­ng tuú hoµn c¶nh, tuú vµo c¸ch diÔn ®¹t cô thÓ, tuú vµo viÖc cã hay kh«ng cã h­ tõ vÉn cã thÓ thay ®æi ®­îc trËt tù. XÐt ë ph­¬ng diÖn chøc n¨ng, trËt tù s¾p xÕp cña c¸c ng÷ danh tõ vµ c¸c ng÷ vÞ tõ sau trung t©m trong ng÷ vÞ tõ biÓu hiÖn néi dung sù t×nh th× s¸ch “Ng÷ ph¸p chøc n¨ng tiÕng ViÖt” (quyÓn 2, trang 62) ®­a ra c¸c quy t¾c cô thÓ lµ bæ ng÷ lµ diÔn tè ®øng tr­íc bæ ng÷ lµ chu tè, bæ ng÷ chØ hµnh ®éng liªn ®íi, chØ ph­¬ng thøc ®øng tr­íc bæ ng÷ lµ diÔn tè, chu tè, bæ ng÷ chØ sù hoµn thµnh ®øng cuèi c©u, bæ ng÷ lµ c¸c chu tè cã trËt tù kh¸ tù do, bæ ng÷ chØ kÕt qu¶ vµ bæ ng÷ chØ diÔn tè lµ vai ®èi thÓ cã thÓ ®¶o cho nhau, trong ®ã diÔn tè vµ chu tè lµ hai tham tè cña sù t×nh, diÔn tè lµ tham tè cÇn vµ ®ñ, chu tè lµ tham tè cã thÓ cã hoÆc kh«ng. Trªn ®©y lµ nh÷ng ý kiÕn, nh÷ng nhËn ®Þnh cña c¸c nhµ nghiªn cøu ng«n ng÷ vµ lµ c¬ së lý luËn ®Ó chóng t«i xem xÐt vµ xö lý ®Ò tµi. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 13 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc13bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham14document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ch­¬ng 2: CôM §éng tõ víi TrËt tù cè ®Þnh NÕu h×nh dung tõ lµ nguyªn tö ho¸ häc th× ho¸ trÞ cña tõ chÝnh lµ tiÒm n¨ng kÕt hîp cña tõ víi c¸c tõ kh¸c. Khi ®øng mét m×nh nguyªn tö tõ chØ nh­ mét ®¬n vÞ ®Þnh danh ch­a ®Çy ®ñ nh­ng khi nguyªn tö ®ã kÕt hîp, thu n¹p mét c¸ch lùa chän víi mét sè yÕu tè kh¸c sÏ t¹o nªn mét ®¬n vÞ ®Þnh danh cao h¬n lµ côm tõ. TiÕng ViÖt lµ mét ng«n ng÷ tiÕt kiÖm cao ®é. Do ®ã c¸c tõ trong tiÕng ViÖt lu«n cã kh¶ n¨ng kÕt hîp vµ rÊt giái kÕt hîp. §éng tõ lµ mét trong ba tõ lo¹i chñ chèt trong c¸c lo¹i thùc tõ tiÕng ViÖt (danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ), khi ®øng ë vÞ trÝ trung t©m cña côm, nã cµng giái kÕt hîp, giái gÇn gòi víi c¸c tõ lo¹i kh¸c. NhiÒu khi do néi dung ý nghÜa cña b¶n th©n nã còng nh­ do nhiÖm vô ph¶n ¸nh hiÖn t­îng ngoµi ng«n ng÷, t¹i phÇn phô sau cña côm ®éng tõ cã thÓ vµ th­êng hay xuÊt hiÖn cïng mét lóc nhiÒu thµnh tè phô sau. C¸c thµnh tè nµy liªn kÕt víi nhau vµ liªn kÕt víi ®éng tõ trung t©m theo c¸c ph­¬ng thøc ng÷ ph¸p thµnh mét tæ chøc kh«ng lén xén, rèi r¾m, kh«ng phÝ ph¹m ng«n tõ, kh«ng nhÇm lÉn nghÜa ch÷ mµ chÆt chÏ, æn ®Þnh, tinh tÕ. TrËt tù gi÷a chóng kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù s¾p ®Æt vÞ trÝ c¸c bæ ng÷ mµ c¬ b¶n lµ viÖc tæ chøc nghÜa cña côm tõ dùa trªn m¹ng l­íi c¸c mèi quan hÖ logic gi÷a c¸c yÕu tè ý nghÜa. B¶n th©n ng«n ng÷ tiÕng ViÖt rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, v× thÕ cã c¶ trËt tù cè ®Þnh, cøng nh¾c, nghiªm ngÆt, cã c¶ trËt tù linh ®éng, mÒm dÎo, tù do. TrËt tù lµ cè ®Þnh khi c¸c bæ ng÷ kh«ng thÓ ®¶o vÞ trÝ cho nhau ®­îc. NÕu ®¶o sÏ ph¸ vì sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m, lµm thay ®æi nghÜa, lµm mÊt ®i sù phï hîp vÒ ng÷ c¶nh. TÝnh cè ®Þnh nµy lµ do sù chi phèi cña c¸c nh©n tè sau: 2.1. Do nh©n tè sè l­îng ©m tiÕt. ¢m tiÕt lµ ®¬n vÞ ph¸t ©m nhá nhÊt trong tiÕng ViÖt. Nã ®­îc cÊu tróc rÊt chÆt chÏ gåm: phô ©m ®Çu - ©m ®Öm - ©m chÝnh - ©m cuèi. Do ©m tiÕt tiÕng ViÖt cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn ý nghÜa vµ cã tÝnh ®éc lËp rÊt cao nªn trong sù s¾p NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 14 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc14bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham15document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp xÕp c¸c thµnh tè phô sau côm ®éng tõ tiÕng ViÖt th× mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ thµnh tè Ýt ©m tiÕt th­êng ®øng tr­íc thµnh tè nhiÒu ©m tiÕt. Ng÷ liÖu thèng kª cho thÊy sè phiÕu mµ trong trËt tù cè ®Þnh thµnh tè phô sau Ýt ©m tiÕt xÕp tr­íc thµnh tè phô nhiÒu ©m tiÕt lµ 361/396 phiÕu chiÕm kho¶ng 91%. ChØ cã 35/396 phiÕu  9% l­ît côm ®éng tõ cã hai bæ ng÷ cã sè l­îng ©m tiÕt t­¬ng ®­¬ng hoÆc bæ ng÷ cã sè l­îng ©m tiÕt nhiÒu h¬n ®øng tr­íc. Nh÷ng con sè nµy chøng tá r»ng xu thÕ s¾p xÕp c¬ b¶n trong côm ®éng tõ lµ thµnh tè phô nµo cã sè l­îng ©m tiÕt Ýt h¬n th­êng ®øng tr­íc thµnh tè phô cã sè l­îng ©m tiÕt nhiÒu h¬n. VÝ dô: - ThÞ Në//giôc h¾n ¨n nãng. (1, 66) B1 B2(2 ©m tiÕt) (1 ©m tiÕt) C V Kh«ng thÓ ®¶o: giôc ¨n nãng h¾n (-) - (...) thÞ ph¶i nh×n trém bµ c« råi xuèng bông (1, 74). (1 ©m tiÕt) (2 ©m tiÕt) (2 ©m tiÕt) Cã thÓ ®¶o khi: nh×n xuèng bông thËt nhanh 2 ©m tiÕt nh×n nhanh (1 ©m tiÕt) 2 ©m tiÕt Kh«ng thÓ ®¶o: nh×n bµ c« trém råi nh×n xuèng bông nhanh (-) - Tõ yªu chång b»ng mét thø t×nh yªu rÊt gÇn víi t×nh cña mét con chã (1 ©m tiÕt) (17 ©m tiÕt) ®èi víi ng­êi nu«i. (2, 7) NÕu ®¶o trËt tù nghÜa cña c©u sÏ thay ®æi: Tõ yªu b»ng mét thø t×nh yªu rÊt gÇn víi t×nh cña mét con chã ®èi víi ng­êi nu«i h¾n. (-). - Cßn Tõ sÏ ngåi bªn h¾n mµ nh×n chóng ®«i m¾t sung s­íng vµ th­¬ng h¹i loang lo¸ng ­ít. (2, 17) B1(1 ©m tiÕt) B2(10 ©m tiÕt) Kh«ng thÓ ®¶o: (...) nh×n ®«i m¾t sung s­íng vµ th­¬ng h¹i loang lo¸ng ­ít chóng (-) NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 15 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc15bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham16document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp - T«i ®· gÆp hä trong mÆt trËn Nam Trung bé (2, 449) (1 ©m tiÕt) (6 ©m tiÕt)  T«i ®· gÆp trong mÆt trËn Nam Trung bé hä (-) - T«i ®· biÕt Hoµng vÉn cã tÝnh tù nhiªn ®¸ b¹n mét c¸ch ®ét ngét v× nh÷ng cí g× mµ chØ m×nh anh biÕt. (2, 442) Côm ®éng tõ “®¸ b¹n mét c¸ch ®ét ngét v× nh÷ng cí g× mµ chØ m×nh (1 ©m tiÕt) (4 ©m tiÕt) (9 ©m tiÕt) anh biÕt” lµ mét côm tõ cã trËt tù cè ®Þnh do nã chÞu sù chi phèi cña nh©n tè khèi l­îng ©m tiÕt. Kh«ng thÓ ®¶o:  ®¸ mét c¸ch ®ét ngét b¹n v× nh÷ng cí g× mµ chØ m×nh anh biÕt (-).  ®¸ v× nh÷ng cí g× mµ chØ m×nh anh biÕt b¹n mét c¸ch ®ét ngét (-).  ®¸ v× nh÷ng cí g× mµ chØ m×nh anh biÕt mét c¸ch ®ét ngét b¹n (-).  ®¸ b¹n v× nh÷ng cí g× mµ chØ m×nh anh biÕt mét c¸ch ®ét ngét (-). - Anh võa ®i võa t©m sù nhá víi t«i nh­ vËy vµ th× thÇm kÓ s¸t tai nh÷ng c¸i thèi n¸t, ngu ngèc, gµn dë, rëm ®êi cña tõng ng­êi mét, trong khi chóng t«i b­íc chÇm chËm ®Ó ®îi chÞ Hoµng ra sau chóng t«i mét chót. (2, 451) Trong c©u nµy cã 4 côm ®éng tõ: (1). t©m sù nhá víi t«i nh­ vËy. B1 B2 B3 (2 ©m tiÕt) (1 ©m tiÕt) (2 ©m tiÕt) (2). th× thÇm kÓ s¸t tai nh÷ng c¸i thèi n¸t, ngu ngèc, gµn dë, rëm ®êi B1 B2 (2 ©m tiÕt) (2 ©m tiÕt) cña tõng ng­êi mét. B3 (14 ©m tiÕt) (3). b­íc chÇm chËm ®Ó ®îi chÞ Hoµng ra sau chóng t«i mét chót B1(2 ©m tiÕt) (4). ra sau chóng t«i mét chót B2(10 ©m tiÕt) B1 B2 B3 (1 ©m tiÕt) (2 ©m tiÕt) (2 ©m tiÕt) Trong c¸c côm ®éng tõ trªn trËt tù ®­îc quy ®Þnh kh¸ nghiªm ngÆt: NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 16 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc16bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham17document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp (1). - t©m sù nhá nh­ vËy víi t«i (+) (®¶o B2 vµ B3 ®­îc v× do sè l­îng ©m tiÕt t­¬ng ®­¬ng vµ do cã quan hÖ tõ “víi”) - t©m sù nh­ vËy nhá víi t«i (-) - t©m sù nh­ vËy víi t«i nhá (-) (2). - kÓ th× thÇm s¸t tai nh÷ng c¸i thèi n¸t, ngu ngèc, gµn dë, rëm ®êi cña tõng ng­êi mét (+) (®¶o ®­îc lµ do “th× thÇm” lµ tõ l¸y chØ c¸ch thøc) - kÓ s¸t tai th× thÇm nh÷ng c¸i thèi n¸t, ngu ngèc, gµn dë, rëm ®êi cña tõng ng­êi mét (-) - kÓ th× thÇm s¸t tai nh÷ng c¸i thèi n¸t, ngu ngèc, gµn dë, rëm ®êi cña tõng ng­êi mét (-) - kÓ th× thÇm nh÷ng c¸i thèi n¸t, ngu ngèc, gµn dë, rëm ®êi cña tõng ng­êi mét s¸t tai (-) (3). - b­íc ®Ó ®îi chÞ Hoµng ra sau chóng t«i mét chót chÇm chËm (-) (4). - ra sau mét chót chóng t«i (-) ë c©u trªn, trong côm ®éng tõ (3) cã sù chi phèi cña nguyªn lý lång chøa thÓ hiÖn ë chç trong côm ®éng tõ nµy cã 2 côm ®éng tõ nhá (3, 4). §©y lµ mét nguyªn lý quan träng vÒ c¸ch thøc mµ c¸c côm ®éng tõ kÕt nèi víi nhau ®Ó t¹o thµnh c¸c c©u. KiÕn tróc c©u theo nguyªn lý nµy chóng ta còng hay gÆp trong tiÕng ViÖt. VÝ dô: - (...) ®ªm nay, mét vµi chó rËn cã thÓ rêi s¬ mi t«i (®Ó) ®i du lÞch ra c¸i ch¨n b«ng thoang tho¶ng n­íc hoa (2, 454) (8 ©m tiÕt) (2 ©m tiÕt)-B1 B2 B1(3 ©m tiÕt) B2 (12 ©m tiÕt) - Con//®Õn xin cô cho con ®i ë tï.(1,51) B1 B1 B2 B2 C V Qua c¸c vÝ dô trªn, chóng ta thÊy râ sù chi phèi cña nh©n tè khèi l­îng ©m tiÕt. Nh÷ng bæ ng÷ cã sè l­îng ©m tiÕt Ýt h¬n th­êng ®øng tr­íc nh÷ng bæ NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 17 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc17bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham18document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp ng÷ cã sè l­îng ©m tiÕt nhiÒu h¬n. S¾p xÕp theo trËt tù nµy míi ®¶m b¶o ®­îc sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m vµ sù hoµ hîp vÒ ý nghÜa. 2.2. Do nh©n tè quan hÖ tõ. Trong c¸c côm ®éng tõ th× trËt tù cña c¸c thµnh tè lµ cè ®Þnh cßn do sù chi phèi cña quan hÖ tõ. Cã nh÷ng côm ®éng tõ cã mÆt quan hÖ tõ th× trËt tù gi÷a c¸c bæ ng÷ kh¸ linh ho¹t, kh«ng cã sù tham gia cña nh©n tè nµy trËt tù c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt kh«ng ®¶o ®­îc. - KÕt qu¶ kh¶o s¸t:10/396 phiÕu  4% - VÝ dô: (1). V¶ l¹i dÇu cã rñ ®­îc anh lµm nh­ t«i kho¸c c¸i ba l« lªn vai, ®i hÕt lµng nä ®Õn lµng kia ®Ó nhËn xÐt n«ng th«n mét c¸ch kÜ cµng h¬n còng ch¼ng Ých g×. (2, 448) Trong c©u nµy cã côm ®éng tõ cã trËt tù cè ®Þnh: “nhËn xÐt n«ng th«n mét c¸ch kÜ cµng h¬n”. NÕu thªm quan hÖ tõ “vÒ” cã thÓ ®¶o ®­îc trËt tù: “nhËn xÐt mét c¸ch kÜ cµng h¬n vÒ n«ng th«n”. (+) (2). T«i gÇn gòi hä rÊt nhiÒu. (2, 449) (1 ©m tiÕt) (2 ©m tiÕt) (3). T«i ®· theo hä ®i ®¸nh phñ. (2, 449) (1 ©m tiªt) (3 ©m tiÕt) Trong (2) vµ (3) nÕu cã thªm quan hÖ tõ “víi” th× trËt tù cña c¸c bæ ng÷ sÏ ®¶o ®­îc: (2’). T«i gÇn gòi rÊt nhiÒu víi hä. (+) (3’). T«i ®· theo ®i ®¸nh phñ víi hä. (+) NÕu kh«ng cã quan hÖ tõ th× kh«ng thÓ ®¶o trËt tù: (2’’). T«i gÇn gòi rÊt nhiÒu hä. (-) (3’’). T«i ®· theo ®i ®¸nh phñ hä. (-) Vai trß cña quan hÖ tõ ®èi víi trËt tù râ nhÊt ë nh÷ng côm ®éng tõ cã ®éng tõ ph¸t - nhËn lµm trung t©m. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 18 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc18bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham19document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp VÝ dô: H¾n // vuèt m¸ Tõ mét c¸i råi ra ®i. (2, 16) B1 V1 B2 V2 C V  H¾n vuèt mét c¸i m¸ Tõ råi ra ®i. (-) NÕu cã quan hÖ “vµo” sÏ ®¶o ®­îc trËt tù: - H¾n vuèt mét c¸i (vµo) m¸ Tõ råi ra ®i. (+) B1 B2 Nh­ vËy, trong côm ®éng tõ th× nh©n tè quan hÖ tõ trong nh÷ng tr­êng hîp cô thÓ kh«ng chØ cã t¸c dông lµm râ quan hÖ chÝnh tè vµ phô tè mµ cßn chi phèi ®Õn trËt tù cña c¸c bæ ng÷ trong côm ®éng tõ tiÕng ViÖt. 2.3. Do quy luËt hoµ ©m. TiÕng ViÖt lµ mét ng«n ng÷ rÊt dåi dµo vÒ hiÖn t­îng ng÷ ©m, c©n ®èi nhÞp nhµng vÒ mÆt có ph¸p. Ngay c¶ nh÷ng “mãn vay” khi ®­a vÒ nhµ ®Òu ®­îc “gia c«ng”, ®­îc d©n téc ho¸ cho phï hîp víi c¬ cÊu ph¸t ©m vµ thÝnh gi¸c cña ng­êi ViÖt. Do ®ã sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m lµ yªu cÇu ®èi víi tÊt c¶ c¸c trËt tù tõ trong tiÕng ViÖt. LÏ ®­¬ng nhiªn trong sù bè trÝ c¸c thµnh tè thuéc khu vùc sau cña côm ®éng tõ còng kh«ng n»m ngoµi yªu cÇu nµy. Cã ®¶m b¶o ®­îc quy luËt nµy míi t¹o ra nh÷ng c©u cã ©m h­ëng hay vµ hÊp dÉn b»ng nh÷ng h×nh thøc c©n ®èi, nhÞp nhµng. V¨n ch­¬ng lµ nghÖ thuËt ng«n tõ tøc lµ ng«n ng÷ ®­îc sö dông víi tÊt c¶ nh÷ng phÈm chÊt vµ kh¶ n¨ng nghÖ thuËt cña nã. Do ®ã h¬n ai hÕt nhµ v¨n muèn t¸c phÈm cña m×nh ®Õn ®­îc víi c«ng chóng th× trong qu¸ tr×nh s¸ng t¸c ph¶i chó ý ®Õn quy luËt nµy. Nam Cao lµ mét nhµ v¨n cã tµi vµ cã phong c¸ch. C©u v¨n cña Nam Cao ng¾n, céc vµ kh« nh­ng lu«n lu«n ®¶m b¶o yªu cÇu hoµ ©m. Kh¶o s¸t sù chi phèi cña quy luËt hoµ ©m ®èi víi trËt tù cè ®Þnh, chóng t«i thu ®­îc 350/396 phiÕu  88%. NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n 19 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc19bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham20document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Mét sè dÉn chøng tiªu biÓu: (1). (Hay lµ) m×nh//sang ®©y ë (víi) tí mét nhµ cho vui (1, 68) B1 B1 B2 B3 B2 C V Cã thÓ thay ®æi mét chót trong trËt tù nh­ sau: (1’). Hay lµ m×nh sang ®©y ë mét nhµ víi tí cho vui. (+) Trong côm ®éng tõ “ë víi tí mét nhµ cho vui” do cã sù xuÊt hiÖn cña quan hÖ tõ “víi” vµ mét bæ ng÷ ®· ®­îc tÝnh ®Õm vÒ mÆt sè l­îng “mét nhµ” cho nªn c¸c bæ ng÷ nµy cã thÓ ®¶o vÞ trÝ cho nhau ®­îc mµ kh«ng lµm mÊt ®i sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m, ng÷ nghÜa. Kh«ng thÓ viÕt: (1’’). Hay lµ m×nh sang ë víi tí mét nhµ cho vui ®©y.(-) (1’’’). Hay lµ m×nh sang ®©y cho vui ë víi tí mét nhµ. (-) NÕu viÕt nh­ vËy th× lêi tá t×nh cña ChÝ PhÐo sÏ rÊt lñng cñng vµ kh«ng râ nghÜa. (2). B¾t tay t«i xong, anh Hoµng//dÞu dµng ®Èy t«i ®i tr­íc. (2, 441) B1 B2 B3 C V (2’). B¾t tay t«i xong anh Hoµng ®Èy t«i dÞu dµng ®i tr­íc. (-) (2’’). B¾t tay t«i xong anh Hoµng ®Èy t«i ®i tr­íc dÞu dµng. (-) (2’’’).B¾t tay t«i xong anh Hoµng ®Èy t«i ®i tr­íc mét c¸ch dÞu dµng.(+) TrËt tù nµy kh«ng ®¶o ®­îc trõ khi thªm “mét c¸ch” tr­íc bæ ng÷ lµ tõ l¸y chØ c¸ch thøc “dÞu dµng”. NÕu kh«ng khi ®¶o nã sÏ ph¸ vì sù hµi hoµ vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña c©u v¨n. (3). KÎ m¹nh chÝnh lµ kÎ gióp ®ì kÎ kh¸c trªn ®«i vai cña m×nh. (2, 10) B1 B2 §N (3’). ... gióp ®ì trªn ®«i vai cña m×nh kÎ kh¸c. (-) (4). Anh c­êi g»n mét tiÕng, nh×n bao trïm c¶ ng­êi t«i ...(2, 446) B1 NguyÔn ThÞ M¬ K29B V¨n B2 B1 20 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc20bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan B2