Tài liệu Tổ chức dạy học phương pháp thuyết minh ở trường phổ thông

luan van,khoa luan, thac si , su pham1document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n Lêi c¶m ¬n Kho¸ luËn ®­îc hoµn thµnh d­íi sù chØ b¶o gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o Ph¹m KiÒu Anh - gi¸o viªn tæ Ph­¬ng d¹y häc Ng÷ v¨n. Em xin ®­îc göi tíi c« lêi c¶m ¬n ch©n thµnh s©u s¾c. Em còng xin tr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy, c¸c c« trong tæ Ph­¬ng ph¸p d¹y häc Ng÷ v¨n, c¸c thÇy, c¸c c« gi¸o trong khoa Ng÷ V¨n - Tr­êng §¹i häc S­ Ph¹m Hµ Néi 2 ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh lµm kho¸ luËn. Hµ Néi, ngµy 14 th¸ng 5 n¨m 2007 Sinh viªn Vò ThÞ Chi 1 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc1bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham2document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu trong kho¸ luËn lµ trung thùc. Kho¸ luËn nµy ch­a tõng ®­îc c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh nµo. NÕu nh÷ng lêi cam ®oan trªn lµ sai t«i xin hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm. Hµ Néi, ngµy 14 th¸ng 5 n¨m 2007 T¸c gi¶ kho¸ luËn Vò ThÞ Chi 2 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc2bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham3document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n Môc lôc Trang 6 Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi 6 2. LÞch sö vÊn ®Ò 7 3. Môc ®Ých nghiªn cøu 8 4. NhiÖm vô nghiªn cøu 9 5. §èi t­îng ph¹m vi nghiªn cøu 9 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 9 Néi dung Ch­¬ng 1. C¸c Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh trong v¨n b¶n 10 thuyÕt minh 1.1. V¨n b¶n thuyÕt minh 10 1.2. Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh 11 1.2.1. Ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa gi¶i thÝch 11 1.2.2. Ph­¬ng ph¸p chó thÝch 13 1.2.3. Ph­¬ng ph¸p liÖt kª 14 1.2.4. Ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i ph©n tÝch 16 1.2.5. Ph­¬ng ph¸p nªu vÝ dô 17 1.2.6. Ph­¬ng ph¸p dïng sè liÖu 18 1.2.7. Ph­¬ng ph¸p so s¸nh 19 1.2.8. Ph­¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n kÕt qu¶ 20 Ch­¬ng 2. Tæ chøc d¹y häc ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh trong 22 s¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 8 vµ Ng÷ v¨n 10 2.1. C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®­îc tæ chøc d¹y 3 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc3bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan 22 luan van,khoa luan, thac si , su pham4document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n häc trong s¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 8 vµ Ng÷ v¨n 10 2.2. Thùc tr¹ng d¹y häc cu¶ gi¸o viªn vµ häc sinh 23 2.2.1. Thùc tr¹ng d¹y cña gi¸o viªn 23 2.2.2. Thùc tr¹ng häc cña häc sinh 24 2.3. ThiÕt kÕ gi¸o ¸n gi¶ng d¹y 25 56 Ch­¬ng 3. Thùc nghiÖm 3.1. Môc ®Ých yªu cÇu thùc nghiÖm 56 3.2. §èi t­îng vµ ®Þa bµn thùc nghiÖm 57 3.2.1. §èi t­îng thùc nghiÖm 57 3.2.2. §Þa bµn thùc nghiÖm 57 3.3. KÕ ho¹ch thùc nghiÖm 57 3.4. Néi dung thùc nghiÖm 57 3.5. KÕt qu¶ thùc nghiÖm 58 KÕt luËn 60 Tµi liÖu tham kh¶o 62 4 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc4bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham5document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n B¶ng c¸c ch÷ viÕt t¾t CH : C©u hái. GV : Gi¸o viªn. HS : Häc sinh. THCS: Trung häc c¬ së. THPT : Trung häc phæ th«ng. VD VÝ dô. : SGK : S¸ch gi¸o khoa. 5 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc5bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham6document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi 1.1. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng thay ®æi nhÊt ®Þnh. BiÓu hiÖn râ nhÊt cña sù thay ®æi Êy lµ viÖc Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o tiÕn hµnh x©y dùng l¹i néi dung ch­¬ng tr×nh cho tÊt c¶ c¸c m«n häc ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc, bËc häc. Kh«ng lµ ngo¹i lÖ, ph©n m«n Lµm v¨n ë tr­êng phæ th«ng còng cã nhiÒu thay ®æi. Kh¸c víi néi dung Lµm v¨n ë c¸c ch­¬ng tr×nh tr­íc ®©y, néi dung ph©n m«n Lµm v¨n trong SGK Ng÷ v¨n hiÖn nay giíi thiÖu rÊt nhiÒu kiÓu v¨n b¶n, trong ®ã cã v¨n b¶n thuyÕt minh - mét kiÓu v¨n b¶n cßn kh¸ míi mÎ. 1.2. ThuyÕt minh lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc biÓu ®¹t quan träng trong ®êi sèng con ng­êi, tån t¹i bªn c¹nh nh÷ng ph­¬ng thøc biÓu ®¹t kh¸c nh­: tù sù, miªu t¶, nghÞ luËn... Nã ®­îc sö dông phæ biÕn trong giao tiÕp nh»m phôc vô nh÷ng nhu cÇu trao ®æi th«ng tin cña con ng­êi. Cho nªn viÖc triÓn khai néi dung d¹y häc v¨n b¶n thuyÕt minh lµ rÊt thiÕt thùc. V× ®ã lµ c¬ së gióp gi¸o viªn cã thÓ rÌn luyÖn cho häc sinh kh¶ n¨ng x©y dùng ®­îc bµi v¨n thuyÕt minh khi cã nhu cÇu giíi thiÖu mét vÊn ®Ò g× ®ã cña ®êi sèng cho mäi ng­êi xung quanh. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ t¹o lËp ®­îc nh÷ng v¨n b¶n thuyÕt minh cã gi¸ trÞ th× mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng chÝnh lµ ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh.Cã thÓ nãi, ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh lµ c¬ së ®Ó ng­êi viÕt cã ®­îc c¸ch thøc tæ chøc néi dung cÇn thuyÕt minh nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc ®Ých giao tiÕp nhÊt ®Þnh. §¸p øng yªu cÇu nµy, SGK Ng÷ v¨n tõ líp 8 ®Õn líp 10 ®· giíi thiÖu nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nh»m ®¸p øng ®­îc môc tiªu rÌn cho häc sinh kü n¨ng t¹o lËp nh÷ng bµi v¨n thuyÕt minh hay, cã gi¸ trÞ. 6 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc6bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham7document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn, chóng t«i lùa chän ®Ò tµi: “Tæ chøc d¹y häc ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ë tr­êng phæ th«ng”. 2. LÞch sö vÊn ®Ò §Ó nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh, chóng t«i t×m hiÓu c¸c c«ng tr×nh ®· nghiªn cøu vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh. Cã thÓ nãi, thuyÕt minh lµ kiÓu v¨n b¶n cßn kh¸ míi mÎ nªn ch­a cã nhiÒu t¸c gi¶ vµ c«ng tr×nh nghiªn cøu nã. Cô thÓ: 2.1. Nhãm t¸c gi¶ Lª A, NguyÔn TrÝ trong cuèn “Lµm v¨n” (S¸ch gi¸o tr×nh ®µo t¹o gi¸o viªn hÖ C§SP, Nxb Gi¸o dôc 2001) ®· giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh, vÒ hÖ thèng kiÕn thøc, kü n¨ng c¬ b¶n cña kiÓu bµi thuyÕt minh. §ång thêi trong c«ng tr×nh nµy c¸c t¸c gi¶ còng ®· dµnh mét sè trang ®Ó giíi thiÖu nh÷ng kiÓu bµi thuyÕt minh th­êng gÆp trong cuéc sèng. Tuy nhiªn, c«ng tr×nh nµy l¹i ch­a ®Ò cËp ®Õn c¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông trong v¨n b¶n thuyÕt minh. 2.2. Còng bµn vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh, song trong ch­¬ng tr×nh “Lµm v¨n” líp 11 (SGK thùc nghiÖm ban KHXH, KHTN) c¸c nhµ biªn so¹n ®· tr×nh bµy ®Þnh nghÜa vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh vµ giíi thiÖu mét sè kiÓu bµi thuyÕt minh th­êng gÆp. §ång thêi, SGK cßn nªu lªn nh÷ng yªu cÇu cña mét bµi giíi thiÖu thuyÕt minh vµ c¸ch viÕt mét bµi thuyÕt minh. MÆc dï vËy, l­îng kiÕn thøc vµ kü n¨ng ®ã vÉn chØ mang tÝnh kh¸i qu¸t vµ s¬ l­îc do thêi l­îng d¹y häc 1 tiÕt ë phæ th«ng chi phèi. Trong cuèn s¸ch nµy, nh÷ng vÊn ®Ò sö dông ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh trong bµi v¨n thuyÕt minh còng ch­a ®­îc c¸c t¸c gi¶ ®Ò cËp. Bªn c¹nh c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn, cßn mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu theo h­íng ®æi míi. Ch¼ng h¹n: 7 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc7bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham8document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n 2.3. C¸c cuèn S¸ch gi¸o viªn Ng÷ v¨n 8, 9, 10 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· b­íc ®Çu giíi thiÖu vÒ ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh theo nh÷ng néi dung ®­îc tr×nh bµy trong SGK Ng÷ v¨n. 3.4. Trong cuèn: “H­íng dÉn TËp lµm v¨n 8”, t¸c gi¶ Vò Nho ®· ®­a ra c¸ch lµm mét bµi v¨n thuyÕt minh, ngoµi tri thøc vµ quy tr×nh cña bµi v¨n thuyÕt minh t¸c gi¶ còng chØ ra mét sè ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh cã thÓ sö dông khi t¹o lËp kiÓu v¨n b¶n nµy. 2.5. Còng bµn vÒ ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh, trong cuèn “H­íng dÉn tù häc Ng÷ v¨n 8”, c¸c t¸c gi¶ NguyÔn Xu©n L¹c, Bïi TÊt t­¬m ®· nªu ra mét sè ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh th­êng gÆp vµ t¸c dông cña chóng. C¸c t¸c gi¶ còng kh¼ng ®Þnh: “... ®Ó bµi v¨n thuyÕt minh cã søc thuyÕt phôc, dÔ hiÓu, s¸ng râ, ng­êi ta cã thÓ sö dông phèi hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh...” 2.6. Trong cuèn: “§Ó häc tèt Ng÷ v¨n 10” cña Th¸i Quang Vinh, Th¶o B¶o My, hay cuèn: “Häc tèt ng÷ v¨n 10” tËp 2 cña NguyÔn Thôc Ph­¬ng... c¸c t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh vµ môc ®Ých thuyÕt minh, ®ång thêi chØ ra c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh (8 ph­¬ng ph¸p) th­êng ®­îc sö dông trong bµi v¨n thuyÕt minh. Nh­ vËy, cã thÓ nãi r»ng: Cho ®Õn nay, viÖc nghiªn cøu v¨n b¶n thuyÕt minh lµ kh¸ ®a d¹ng. Trong c¸c c«ng tr×nh Êy, hÇu hÕt c¸c nhµ nghiªn cøu ®Ò ®Ò cËp ®Çy ®ñ nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng x©y dùng v¨n b¶n thuyÕt minh song c¸c c«ng tr×nh nµy vÉn ch­a tr×nh bµy mét c¸ch cô thÓ vÒ c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh. 3. Môc ®Ých nghiªn cøu Th«ng qua viÖc tr×nh bµy nh÷ng tri thøc c¬ b¶n vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh, chóng t«i muèn vËn dông vµo viÖc tæ chøc d¹y häc néi dung nµy cho häc sinh phæ th«ng. Qua ®ã gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a lý thuyÕt vµ thùc 8 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc8bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham9document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n hµnh, gióp häc sinh cã høng thó häc Lµm v¨n vµ ®ñ tù tin ®Ó t¹o lËp ®­îc bµi v¨n thuyÕt minh ®¹t yªu cÇu. 4. NhiÖm vô nghiªn cøu §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých trªn, ®Ò tµi cã nhiÖm vô: - Tr×nh bµy mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh th­êng ®­îc sö dông khi tiÕn hµnh x©y dùng v¨n b¶n thuyÕt minh. - VËn dông c¸c tri thøc ®ã vµo thùc tiÔn d¹y häc ë phæ th«ng. - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc vËn dông c¸c tri thøc ®ã vµo d¹y häc. 5. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu 5.1. §èi t­îng nghiªn cøu: C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®­îc sö dông khi t¹o lËp v¨n b¶n thuyÕt minh. 5.2. Ph¹m vi nghiªn cøu: T×m hiÓu c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ë SGK Ng÷ v¨n 8 vµ 10 lµm c¬ së ®Ó tæ chøc d¹y häc ë phæ th«ng. 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, chóng t«i sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p sau: - Ph­¬ng ph¸p tæng hîp c¸c vÊn ®Ò lý thuyÕt. - Ph­¬ng ph¸p so s¸nh, ®èi chiÕu. - Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm s­ ph¹m. - Ph­¬ng ph¸p thèng kª. 9 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc9bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham10document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n Néi dung Ch­¬ng 1 C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh trong v¨n b¶n thuyÕt minh 1.1. V¨n b¶n thuyÕt minh Trong cuéc sèng hµng ngµy, muèn cung cÊp cho ng­êi kh¸c nh÷ng th«ng tin vÒ thÕ giíi xung quanh, chóng ta ph¶i sö dông ng«n ng÷ ®Ó tr×nh bµy, giíi thuyÕt vÒ chÝnh sù vËt hiÖn t­îng Êy. ViÖc tr×nh bµy, giíi thuyÕt b»ng ng«n ng÷ nh­ vËy lµ c¬ së t¹o ra kiÓu v¨n b¶n thuyÕt minh. V× vËy, cã thÓ quan niÖm r»ng: “V¨n b¶n thuyÕt minh lµ kiÓu v¨n b¶n th«ng dông trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng nh»m cung cÊp nh÷ng tri thøc (kiÕn thøc) vÒ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, nguyªn nh©n,... cña c¸c hiÖn t­îng vµ sù vËt trong tù nhiªn, x· héi b»ng ph­¬ng thøc tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch...” (SGK Ng÷ v¨n 8 tËp I). XuÊt ph¸t tõ nh÷ng môc ®Ých thuyÕt minh kh¸c nhau nªn v¨n b¶n thuyÕt minh cã nhiÒu lo¹i. Cã lo¹i chñ yÕu ®Ó tr×nh bµy vÒ mét sù vËt, sù viÖc, cã lo¹i ®­îc dïng ®Ó miªu t¶ mét hiÖn t­îng, còng cã v¨n b¶n ®­îc dïng ®Ó giíi thuyÕt vÒ mét vÊn ®Ò g× ®ã cña thÕ giíi xung quanh... Còng nh­ nh÷ng kiÓu v¨n b¶n kh¸c, v¨n b¶n thuyÕt minh ®­îc cÊu thµnh bëi c¸c yÕu tè nh­: ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, néi dung, môc ®Ých sö dông,... c¨n cø vµo môc ®Ých vµ tuú theo tõng ®èi t­îng mµ ng­êi viÕt ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu vÒ néi dung vµ cã nh÷ng c¸ch viÕt kh¸c nhau. Tuy nhiªn, v¨n b¶n thuyÕt minh còng nh­ nh÷ng kiÓu v¨n b¶n kh¸c, ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ nh÷ng quy ®Þnh chung cña mét v¨n b¶n lµ tÝnh chÝnh x¸c, nhÊt qu¸n, râ rµng, m¹ch l¹c vµ ph¶i cã sù liªn kÕt chÆt chÏ. V× vËy, khi t¹o lËp v¨n b¶n thuyÕt minh, ng­êi 10 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc10bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham11document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n viÕt cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸ch lËp luËn sao cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe cã thÓ h×nh dung mét c¸ch râ rµng ®èi t­îng ®­îc giíi thiÖu, thuyÕt minh. ChÝnh sù m¹ch l¹c, chÝnh x¸c vµ râ rµng, ng­êi viÕt míi cã thÓ t¹o ra sù høng thó, muèn t×m hiÓu vµ tiÕp xóc víi ®èi t­îng thuyÕt minh ë ®éc gi¶. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc ®Ých trªn, viÖc phèi hîp, sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh lµ vÊn ®Ò then chèt cña ng­êi thuyÕt minh. 1.2. Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh Khi muèn triÓn khai néi dung trong v¨n b¶n thuyÕt minh, mét trong nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc lµ ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh.Cã thÓ nãi ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh chÝnh lµ bé khung ®Ó ng­êi viÕt t¹o lËp mét v¨n b¶n thuyÕt minh cã gi¸ trÞ. Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®­îc hiÓu lµ hÖ thèng c¸ch thøc tæ chøc néi dung thuyÕt minh ®Ó ng­êi thuyÕt minh cã thÓ giíi thiÖu, tr×nh bµy vÊn ®Ò mét c¸ch phï hîp nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc ®Ých giao tiÕp nhÊt ®Þnh. V× vËy, v¨n b¶n thuyÕt minh cßn ®­îc gäi lµ v¨n b¶n giíi thiÖu, thuyÕt tr×nh. T­¬ng xøng víi mçi môc ®Ých thuyÕt minh kh¸c nhau, ng­êi viÕt cã nh÷ng c¸ch thøc tæ chøc néi dung thuyÕt minh kh¸c nhau. V× vËy, trong v¨n b¶n thuyÕt minh, hÖ thèng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, chóng ta th­êng gÆp nh÷ng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh c¬ b¶n sau: 1.2.1. Ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch §Ó cung cÊp cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe nh÷ng kiÓu c¬ b¶n vµ ng¾n gän nhÊt vÒ ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh, ng­êi viÕt th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa gi¶i thÝch. 11 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc11bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham12document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n B¶n chÊt cña ph­¬ng ph¸pnµy lµ ng­êi viÕt sö dông ng«n ng÷, c©u v¨n hoÆc ®o¹n v¨n ®Ó lµm râ b¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng cÇn thuyÕt minh. Ta cã thÓ b¾t gÆp ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch trong c©u v¨n thuyÕt minh sau: VD1: HuÕ lµ mét trong nh÷ng trung t©m v¨n ho¸ nghÖ thuËt lín cña ViÖt Nam. (TrÝch “HuÕ” -DÉn theo TiÕng ViÖt thùc hµnh) §Ó giíi thiÖu vÒ mét danh lam th¾ng c¶nh (HuÕ), ng­êi viÕt ®· trùc tiÕp nªu b¶n chÊt cña danh th¾ng Êy, ®ã lµ “trung t©m v¨n ho¸ nghÖ thuËt lín cña ViÖt Nam”. ChÝnh nhê c¸ch gi¶i thÝch HuÕ - víi ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nã nh­ vËy ®· gióp cho ng­êi tiÕp nhËn hiÓu râh¬n vÒ mét thµnh phè du lÞch - mét danh lam th¾ng c¶nh næi tiÕng cña ®Êt n­íc ta. Ta cã thÓ gÆp ph­¬ng ph¸p nµy trong vÝ dô sau: “C¸ voi xanh lµ c¸ voi nÆng nhÊt cña ®¹i d­¬ng víi chiÒu dµi 30m vµ nÆng kho¶ng 150 tÊn. Hä hµng nhµ c¸ voi xanh lµ c¸ voi x¸m, c¸ voi tr¾ng, c¸ voi l­ng gï,... hay c¸ voi nhµ t¸ng, c¸ heo”. (NguyÔn §×nh Nh¬n - Tri thøc thÕ giíi: “Loµi vËt tá t×nh nh­ thÕ nµo?” - Nxb V¨n ho¸ th«ng tin, Hµ Néi, 2003) §Ó thuyÕt minh vÒ loµi c¸ voi xanh, ng­êi viÕt ®· ®Æt ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh vµo hÖ thèng sù vËt, hiÖn t­îng cïng lo¹i, tõ ®ã, ng­êi viÕt chØ ra ®Æc ®iÓm b¶n chÊt cña ®èi t­îng thuyÕt minh lµ “c¸ voi nÆng nhÊt cña ®¹i d­¬ng víi chiÒu dµi 30m vµ nÆng kho¶ng 150 tÊn”. V¨n b¶n thuyÕt minh sö dông ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch th­êng cã c©u më ®Çu mang tÝnh chÊt giíi thiÖu. C©u nµy cã cÊu tróc theo kiÓu: 12 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc12bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham13document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp A trong ®ã: lµ Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n B A: ®èi t­îng thuyÕt minh B: ®Æc tr­ng b¶n chÊt hay mét ®Æc ®iÓm nµo ®ã cña ®èi t­îng thuyÕt minh Khi sö dông, ng­êi thuyÕt minh cÇn l­u ý kh«ng nªn ®Þnh nghÜa mét c¸ch chung chung qu¸ réng hoÆc qu¸ hÑp. Ch¼ng h¹n: - Thøc ¨n lµ l­¬ng thùc. hay: - B·o lµ mét h×nh thøc vËn ®éng cña kh«ng khÝ. Nh÷ng c¸ch thuyÕt minh nh­ vËy sÏ kh«ng ®Þnh h­íng râ, kh«ng lµm râ néi dung vÊn ®Ò cÇn thuyÕt minh, kh«ng t¹o ra néi dung th«ng tin míi khi thuyÕt minh. 1.2.2. Ph­¬ng ph¸p chó thÝch Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, ng­êi viÕt cßn cã thÓ sö dông mét ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh - tuy cã h×nh thøc gièng ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch - nh­ng trªn thùc tÕ nã l¹i lµ mét ph­¬ng ph¸p kh¸c. §ã lµ ph­¬ng ph¸p chó thÝch. Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, chó thÝch lµ ng­êi viÕt ®Æt ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh vµo lo¹i lín h¬n, kh«ng ph¶i ®Ó chØ ra c¸c yÕu tè b¶n chÊt cña chóng, kh«ng ph©n biÖt chóng víi c¸c yÕu tè cïng lo¹i mµ lµm râ, chó thÝch thªm mét ®iÒu g× ®ã vÒ ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh. Ch¼ng h¹n: “Bas« lµ mét thi sÜ - ng­êi hµnh h­¬ng danh tiÕng sèng ë NhËt vµo thÕ kû VXIII. Bas« lµ bót danh”. (Theo Hµn Thuû Giang - “Thi sÜ Bas« vµ con ®­êng hÑp thiªn lý”, B¸o Vietnamnet, ngµy 20 - 11 - 2005). Trong vÝ dô nµy, c©u: “Bas« lµ bót danh” lµ sù chó thÝch vÒ Bas«. Chó thÝch lµ bëi ng­êi viÕt kh«ng chØ ra ®Æc ®iÓm b¶n chÊt cña danh tõ “Bas«” mµ 13 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc13bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham14document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n ®Æt nã vµo lo¹i lín h¬n: “bót danh”. Qua ®ã, kh«ng ph©n biÖt Bas« víi c¸c bót danh cïng lo¹i: Tè H÷u, Hµn MÆc Tö,... Khi sö dông ph­¬ng ph¸p chó thÝch, chóng ta cÇn ph©n biÖt nã víi ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch. Cô thÓ: §iÓm gièng nhau cñahai ph­¬ng ph¸p nµy lµ ®Òu cã cÊu tróc c©u: A lµ B trong ®ã: A: ®èi t­îng thuyÕt minh B: ®Æc tr­ng cña ®èi t­îng thuyÕt minh Bªn c¹nh nÐt t­¬ng ®ång, hai ph­¬ng ph¸p nµy cßn cã ®iÓm kh¸c biÖt. NÕu ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa gi¶i thÝch ph¶i chØ ra nh÷ng yÕu tè nãi lªn ®óng ®Æc ®iÓm, b¶n chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®Ó ph©n biÖt nã víi sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c th× ph­¬ng ph¸p chó thÝch kh«ng buéc ph¶i chØ ra ®Æc ®iÓm b¶n chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng mµ chØ lµ sù gi¶i thÝch, bæ sung mét néi dung nµo ®ã cho vÊn ®Ò cÇn thuyÕt minh. 1.2.3. Ph­¬ng ph¸p liÖt kª Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, ®Ó ng­êi ®äc hiÓu s©u s¾c, toµn diÖn vµ cã Ên t­îng vÒ ®èi t­îng thuyÕt minh, ng­êi viÕt cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p liÖt kª. VÒ b¶n chÊt, liÖt kª lµ c¸ch ng­êi viÕt kÓ ra lÇn l­ît c¸c ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña sù vËt theo mét trËt tù nµo ®ã nh»m giíi thiÖu mét lo¹t nh÷ng yÕu tè cïng lo¹i hoÆc lµ nh÷ng khÝa c¹nh cña cïng mét ®èi t­îng. Ta b¾t gÆp mét sè v¨n b¶n thuyÕt minh sö dông ph­¬ng ph¸p nµy nh­: VD1: “Chung quanh nói Rång cã nhiÒu ngän nói tr«ng rÊt ngo¹n môc nh­: Ngò Hoa Phong cã h×nh n¨m ®o¸ hoa sen chung mét gèc, mäc lªn tõ ®Çm lÇy cã hang tiªn víi c¸c nhò ®¸ mang nhiÒu d¸ng vÎ kú thó, h×nh rång hót n­íc, h×nh c¸c vÞ tiªn,... cã ngän Phï Thi S¬n, tr«ng xa nh­ mét ng­êi ®µn bµ 14 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc14bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham15document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n th¾t trªn m×nh mét d¶i lôa xanh n»m gèi ®Çu vµo th©n rång. Råi nói mÑ nói con nh­ h×nh hai qu¶ trøng, cã nói Ph¶ Ao, vòng Sao Sa cã n­íc trong v¾t quanh n¨m. Råi nói con mÌo, nói c¸nh tiªn ®Òu cã h×nh thï nh­ tªn gäi”. (L©m B»ng - “Hµm Rång”. B¸o Nh©n d©n Chñ nhËt) V¨n b¶n trªn thuyÕt minh vÒ mét danh lam th¾ng c¶nh (Hµm Rång). §Ó cho ng­êi ®äc cã c¸i nh×n toµn diÖn vÒ phong c¶nh chung quanh nói Rång “cã nhiÒu ngän nói tr«ng rÊt ngo¹n môc”, t¸c gi¶ L©m B»ng ®· liÖt kª mét lo¹t c¸c ngän nói víi nh÷ng h×nh thï riªng cña nã: Ngò Hoa Phong cã h×nh n¨m ®o¸ hoa sen,... ngän Phï Thi S¬n tr«ng xa nh­ “mét ng­êi ®µn bµ th¾t trªn m×nh mét d¶i lôa xanh...”, ... ChÝnh c¸ch liÖt kª nh­ vËy gióp ng­êi ®äc cã thÓ h×nh dung râ h¬n kh«ng gian hïng vÜ mµ nªn th¬ cña Hµm Rång. Ta cã thÓ thÊy râ t¸c dông cña ph­¬ng ph¸p liÖt kª trong vÝ dô sau: “C©y dõa g¾n bã víi ng­êi d©n B×nh §Þnh chÆt chÏ nh­ v©y tre ®èi víi ng­êi d©n miÒn B¾c. C©y dõa cèng hiÕn tÊt c¶ cña c¶i cña m×nh cho con ng­êi, th©n c©y lµm m¸ng, l¸ lµm tranh, cäng l¸ chÎ nhá lµm v¸ch, gèc dõa giµ lµm châ ®å x«i, n­íc dõa ®Ó uèng, ®Ó kho c¸, kho thÞt, nÊu canh, lµm n­íc m¾m, cïi dõa ¨n sèng víi b¸nh ®a, lµm møt, lµm b¸nh kÑo, Ðp lÊy dÇu dïng ®Ó th¾p, ®Ó ¨n, ®Ó ch¶i ®Çu, nÊu xµ phßng.” (“C©y dõa B×nh §Þnh” - Hoµng V¨n HuyÒn) ë v¨n b¶n nµy, ®Ó nãi vÒ sù g¾n bã cña c©y dõa víi ng­êi d©n B×nh §Þnh vµ t¸c dông “cèng hiÕn tÊt c¶ cña c¶i cña m×nh cho con ng­êi” cña c©y dõa, t¸c gi¶ ®· liÖt kª mét lo¹t c¸c bé phËn cña cay dõa vµ t¸c dông cña chóng nh­: th©n c©y lµm m¸ng, l¸ lµm tranh,... Nhê vËy t¸c gi¶ ®· gióp cho ng­êi ®äc hiÓu biÕt s©u s¾c vµ toµn diÖn h¬n vÒ c©y dõa B×nh §Þnh vµ nh÷ng c«ng dông cña nã ®èi víi cuéc sèng con ng­êi. Khi sö dông ph­¬ng ph¸p nµy, ng­êi viÕt cÇn l­u ý tíi vÊn ®Ò sau: Tuú thuéc vµo ®èi t­îng thuyÕt minh mµ t×m ra hÖ thèng ng«n tõ cïng tr­êng liªn t­ëng phï hîp. Ch¼ng h¹n: 15 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc15bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham16document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n ë VD1: §èi t­îng thuyÕt minh lµ c¶nh xung quanh nói Rång. Tõ c¸c ngän nói “tr«ng rÊt ngo¹n môc”: Ngò Hoa Phong, Phï Thi S¬n,... t¸c gi¶ cã c¶ mét tr­êng liªn t­ëng phong phó: h×nh 5 ®o¸ hoa sen, h×nh rång hót n­íc, h×nh c¸c vÞ tiªn, “ng­êi ®µn bµ th¾t trªn m×nh mét d¶i lôa xanh n»m gèi ®Çu vµo th©n rång”... Cßn ë VD2: §èi t­îng thuyÕt minh lµ c©y dõa. Tõ cÊu t¹o cña c©y dõa, t¸c gi¶ cã c¶ mét tr­êng liªn t­ëng ®Õn c«ng dông cña nã: th©n dõa - lµm m¸ng, l¸ dõa- lµm tranh, cäng dõa - lµm v¸ch,... 1.2.4. Ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch §èi t­îng thuyÕt minh vèn hÕt søc phong phó vµ ®a d¹ng. Khi chóng bao gåm nhiÒu mÆt, nhiÒu khÝa c¹nh, bé phËn,... t¹o thµnh, ®Ó cho ng­êi nghe, ng­êi ®äc hiÓu vÒ ®èi t­îng thuyÕt minh mét c¸ch toµn diÖn, cã hÖ thèng th× ng­êi viÕt th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch. Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, ph©n lo¹i, ph©n tÝch lµ c¸ch ng­êi viÕt chia ®èi t­îng thµnh tõng mÆt, tõng khÝa c¹nh, tõng vÊn ®Ò... ®Ó giíi thiÖu, tr×nh bµy nh»m lµm râ ®èi t­îng. B¶n chÊt cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ tõ mét ®èi t­îng, mét c¬ së cô thÓ, ng­êi viÕt t¸ch ra thµnh nh÷ng kiÓu lo¹i, nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau ®Ó giíi thiÖu. Ta cã thÓ thÊy râ ®iÒu nµy trong bµi thuyÕt minh vÒ nh¹c cô trong ®iÖu h¸t trèng qu©n cña t¸c gi¶ Vò B»ng. LÊy c¬ së lµ sù “gi¶n dÞ”, t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch, chØ ra nh÷ng ®Æc ®iÓm thÓ hiÖn sù gi¶n dÞ cña nh¹c cô h¸t trèng qu©n. §ã lµ: “Nh¹c cô cña ®iÖu h¸t nµy (h¸t trèng qu©n - NBS) gi¶n dÞ hÕt chç nãi: ®µn k×m, ®µn nhÞ, ®µn sÕn,... hÕt th¶y ®Òu lµ ®å bá. TÊt c¶ nh¹c cô chØ gåm mét c¸i hè s©u, cã c¸i thïng b»ng thiÕc óp trªn, trªn thïng cã mét sîi d©y kÏm dµi chõng n¨m, s¸u th­íc c¨ng gi÷a hai c¸i cäc. CÇm m¶nh gç gâ khÏ mét 16 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc16bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham17document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n chót vµo ®Çu d©y, c¸i d©y bËt vµo thïng ph¸t ra mét thø ©mthanh gißn gi· nhÞp theo tiÕng h¸t thËt duyªn d¸ng”. (Theo Vò B»ng, “Th­¬ng nhí m­êi hai”, Nxb V¨n Häc Hµ Néi 1993) Tuy cïng gîi ra mét lo¹t c¸c biÓu hiÖn cña ®èi t­îng thuyÕt minh nh­ng gi÷a ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch vµ ph­¬ng ph¸p liÖt kª cã nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau. C¶ hai ph­¬ng ph¸p nµy ®Òu ®ßi hái ng­êi thuyÕt minh ph¶i kÓ ra nh÷ng bé phËn nhá, cô thÓ ®­îc chøa ®ùng trong bé phËn lín h¬n hoÆc trong toµn thÓ. Tuy nhiªn, khi sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i ph©n tÝch, ng­êi viÕt cßn ph¶i tiÕp tôc giíi thiÖu, tr×nh bµy vÒ nh÷ng bé phËn ®­îc ph©n chia ra ®ã. Yªu cÇu nµy kh«ng cã ë ph­¬ng ph¸p liÖt kª. L­u ý: §èi t­îng thuyÕt minh khi sö dông ph­¬ng ph¸p nµy ph¶i cã cÊu t¹o gåm nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu c¸ thÓ, chia t¸ch ph¶i theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ. Hai thao t¸c ph©n lo¹i vµ ph©n tÝch ph¶i lu«n ®i cïng víi nhau. 1.2.5. Ph­¬ng ph¸p nªu vÝ dô Trong mét v¨n b¶n thuyÕt minh, ®Ó ng­êi nghe, ng­êi ®äc tin vµo nh÷ng ®iÒu ng­êi viÕt muèn nãi vµ h×nh dung râ ®èi t­îng thuyÕt minh th× bªn c¹nh nh÷ng lý lÏ, dÉn d¾t, viÖc ®­a ra c¸c dÉn chøng, b»ng cí ch©n thùc, x¸c ®¸ng sÏ lµm t¨ng søc thuyÕt phôc víi ®éc gi¶. §¸p øng yªu cÇu trªn, khi thuyÕt minh ng­êi viÕt th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p nªu vÝ dô. VÒ b¶n chÊt, nªu vÝ dô lµ c¸ch ng­êi viÕt nªu ra nh÷ng dÉn chøng cô thÓ, x¸c thùc, ®¸ng tin cËy ®Ó minh ho¹ cho vÊn ®Ò cÇn thuyÕt minh. Trong v¨n b¶n sau, t¸c gi¶ ®· sö dông ph­¬ng ph¸p nªu vÝ dô: “Ngµy nay ®i c¸c n­íc ph¸t triÓn, ®©u ®©u còng næi lªn chiÕn dÞch chèng thuèc l¸. Ng­êi ta cÊm hót thuèc l¸ ë tÊt c¶ nh÷ng n¬i c«ng céng, ph¹t nh÷ng ng­êi vi ph¹m (ë BØ n¨m 1987, vi ph¹m lÇn thø nhÊt ph¹t 40 USD, t¸i ph¹m ph¹t 500 USD...)” (“¤n dÞch thuèc l¸”, NguyÔn Kh¾c ViÖn) 17 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc17bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham18document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n Khi thuyÕt tr×nh vÒ mét tÖ n¹n x· héi - tÖ nghiÖn thuèc l¸ - t¸c gi¶ NguyÔn Kh¾c ViÖn ®· sö dông nh÷ng con sè, nh÷ng vÝ dô cô thÓ ®Ó chøng minh cho vÊn ®Ò chèng thuèc l¸ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn (ë BØ: n¨m 1987,...). ChÝnh nh÷ng sè liÖu ®ã ®· lµm cho vÊn ®Ò thuyÕt minh thªm søc thuyÕt phôc, t¹o niÒm tin cho ng­êi ®äc. L­u ý: VÝ dô ®­a ra ®ßi hái ph¶i mang tÝnh kh¸ch quan vµ tr×nh bÇy ph¶i cã thø tù. C¸ch thøc nªu vÝ dô cã thÓ kÕt hîp víi liÖt kª. Ch¼ng h¹n: “¤ng (TrÇn Quèc TuÊn) l¹i khÐo tiÕn cö ng­êi tµi giái cho ®Êt n­íc nh­ D· T­îng, YÕt Kiªu lµ gia thÇn cña «ng, cã dù c«ng dÑp giÆc ¤ M· Nhi, Toa §«. Bän Ph¹m Ngò L·o, TrÇn Th× KiÕn, Tr­¬ng H¸n Siªu, Ph¹m L·m, TrÞnh Dò, Ng« Sü Th­êng, NguyÔn ThÕ Trùc vèn lµ m«n kh¸ch cña «ng ®Òu næi tiÕng thêi ®ã vÒ v¨n ch­¬ng vµ chÝnh sù.” (TrÝch “§¹i viÖt sö ký toµn th­”, Ng« Sü Liªn) §Ó chøng minh cho TrÇn Quèc TuÊn “khÐo tiÕn cö ng­êi giái” t¸c gi¶ ®· nªu nh÷ng vÝ dô cô thÓ vÒ nh÷ng gia thÇn cña TrÇn Quèc TuÊn cã dù c«ng dÑp ¤ M· Nhi, Toa §« vµ vÒ nh÷ng m«n kh¸ch cña «ng næi tiÕng thêi ®ã vÒ v¨n ch­¬ng vµ chÝnh sù. Sau ®ã kÕt hîp víi liÖt kª c¸c tªn tuæi: D· T­îng, YÕt Kiªu, Ph¹m Ngò L·o, TrÇn Th× KiÕn nh»m lµm cho ®èi t­îng thuyÕt minh thªm râ rµng, cô thÓ vµ x¸c thùc h¬n. 1.2.6. Ph­¬ng ph¸p dïng sè liÖu Sù vËt, hiÖn t­îng trong thÕ giíi kh¸ch quan rÊt phong phó, ®a d¹ng. Khi ®èi t­îng thuyÕt minh lµ sù ph¸t triÓn d©n sè, gia t¨ng GDP,... tøc cã liªn quan ®Õn c¸c sè liÖu th× viÖc thuyÕt minh sÏ thµnh suy diÔn nÕu ng­êi viÕt chØ dïng lý lÏ, c¨n cø. Do ®ã trong nh÷ng tr­êng hîp nµy ng­êi viÕt th­êng dïng thªm ph­¬ng ph¸p dïng sè liÖu. Nhê nh÷ng con sè cô thÓ, néi dung vÊn ®Ò thuyÕt minh sÏ chÝnh x¸c h¬n, ch©n thùc h¬n. Vµ do ®ã còng lµ mét c¬ së t¹o ra sù hÊp dÉn, tÝnh thuyÕt phôc, khoa häc cho vÊn ®Ò cÇn thuyÕt minh. 18 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc18bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham19document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n Ph­¬ng ph¸p dïng sè liÖu lµ ph­¬ng ph¸p mµ ng­êi viÕt ®­a ra c¸c con sè cô thÓ, chÝnh x¸c ®Ó minh ho¹ cho ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh. VD1: “C¸c nhµ khoa häc cho biÕt: trong kh«ng khÝ, d­ìng khÝ chiÕm 20% thÓ tÝch, th¸nh khÝ chiÕm 3%. NÕu kh«ng cã bæ sung th× trong vßng 500 n¨m, con ng­êi vµ ®éng vËt sÏ dïng hÕt sè d­ìng khÝ Êy ®ång thêi sè th¸nh khÝ kh«ng ngõng gia t¨ng...” (“Nãi vÒ cá” - SGK Ng÷ v¨n 8) VD2: “Ta ®Õn bÖnh viÖn K sÏ thÊy râ b¸c sÜ viÖn tr­ëng cho biÕt trªn 80% ung th­ vßm häng vµ ung th­ phæi lµ do thuèc l¸.” (“¤n dÞch thuèc l¸” - NguyÔn Kh¾c ViÖn) ë VD1 nhê sè liÖu ®­îc ®­a ra, ng­êi nghe hiÓu ®­îc t×nh tr¹ng l­îng d­ìng khÝ trong kh«ng khÝ rÊt Ýt vµ nguy c¬ l­îng d­ìng khÝ sÏ hÕt nÕu kh«ng trång c©y xanh vµ th¶m cá. T­¬ng tù nh­ vËy, ë VD2 nhê viÖc ®­a ra sè liÖu, t¸c gi¶ ®· cho ng­êi ®äc thÊy ®é nguy hiÓm chÕt ng­êi mµ thuèc l¸ g©y ra ®èi víi con ng­êi. Khi sö dông ph­¬ng ph¸p nµy, ng­êi viÕt cÇn l­u ý tíi sè liÖu ®­a ra ph¶i chÝnh x¸c, cã nguån gèc xuÊt xø râ rµng vµ ph¶i phôc vô cho môc ®Ých lµm cô thÓ h¬n ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh. 1.2.7. Ph­¬ng ph¸p so s¸nh Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, ®Ó t¹o ra tÝnh hÊp dÉn vµ t¹o ra h×nh ¶nh cho ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh, ng­êi viÕt cßn sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh. So s¸nh lµ ®em ra ®èi chiÕu hai sù vËt kh¸c nhau nh­ng cã nÐt t­¬ng ®ång nµo ®ã ®Ó lµm næi bËt ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh. VD: “S«ng H­¬ng ®Ñp nh­ mét d¶i lôa xanh bay l­în trong tay nghÖ sÜ móa. Nói Ngù B×nh nh­ c¸i yªn ngùa næi bËt trªn nÒn trêi trong xanh cña HuÕ... Nh÷ng v­ên hoa c©y c¶nh, nh÷ng v­ên chÌ, c©y ¨n qu¶ cña HuÕ xanh m­ît nh­ viªn ngäc.” (TrÝch “HuÕ” - SGK Ng÷ v¨n 8) 19 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc19bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan luan van,khoa luan, thac si , su pham20document,pdf,docx,download Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Chi - 29A Ng÷ v¨n Trong v¨n b¶n trªn, t¸c gi¶ ®· sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh: s«ng H­¬ng - d¶i lôa xanh, nói Ngù B×nh - c¸i yªn ngùa, nh÷ng v­ên c©y ë HuÕ víi nh÷ng viªn ngäc lµm cho vÎ ®Ñp cña HuÕ trë nªn sèng ®éng vµ cã hån h¬n. L­u ý: Hai sù vËt ®em ra so s¸nh lµ kh¸c nhau nh­ng ph¶i cã nÐt t­¬ng ®ång nµo ®ã. 1.2.8. Ph­¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n, kÕt qu¶ Mäi sù vËt, hiÖn t­îng trong thÕ giíi kh¸ch quan ®Òu cã nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶ cña nã. Do ®ã, khi thuyÕt minh vÒ mét ®èi t­îng nµo ®ã, ng­êi viÕt cã thÓ dïng ph­¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n - kÕt qu¶ nh»m lµm cho ng­êi nghe, ng­êi ®äc thªm hiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh. Gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n, kÕt qu¶ lµ ph­¬ng ph¸p mµ ng­êi thuyÕt minh ®­a ra hiÖn t­îng vµ dïng lý lÏ, c¨n cø ®Ó gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n, kÕt qu¶ cña hiÖn t­îng ®ã. VD: “Bªn kia s«ng cã hßn nói Ngäc, tªn ch÷ lµ Ho¶ Ch©u Phong hay cßn gäi lµ nói NÝt, ngän nói nµy trßn trÆn, c¸c líp ®¸ chen dµy tua tña nh­ ngän nói löa tõ trong lßng ®Êt bèc lªn. Bëi vËy mµ gäi lµ Ho¶ Ch©u Phong: ChÝn m­¬i chÝn ngän bªn ®«ng Cßn hßn nói NÞt bªn s«ng ch­a vÒ” (“Hµm Rång” - L©m B»ng) Trong ng÷ liÖu trªn, t¸c gi¶ ®· lý gi¶i v× sao cã tªn gäi Ho¶ Ch©u Phong b»ng c¸ch miªu t¶ ngän nói nµy th«ng qua nh÷ng h×nh ¶nh: “trßn trÆn”, “c¸c líp ®¸ chen dµy tua tña nh­ ngän nói löa tõ trong lßng ®Êt bèc lªn”. C¸ch lý gi¶i nh­ vËy thùc chÊt lµ ng­êi viÕt ®· gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n vÒ tªn gäi Ho¶ Ch©u Phong. 20 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc20bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan