Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
PhÇn më ®Çu
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ , khoa häc vµ kü thuËt th× c¸c nhu cÇu
cña con ngêi ®îc ®¸p øng nhiÒu h¬n ®Çy ®ñ h¬n . cuéc sèng cña con ng êi do
®ã còng tèt h¬n . tuy nhiªn mÆt tr¸i cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ , khoa häc kü
thuËt l¹i lµm cho cuéc sèng cña con ng êi ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò ph¸t
sinh ®e do¹ cuéc sèng nh èm ®au , bÖnh tËt , tai n¹n ,… §Æc biÖt khi kinh tÕ ,
khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh kinh tÕ ra ®êi thu hót ngµy cµng
nhiÒu ngêi tham gia vµo lùc lîng lao ®éng . Song song víi nã vÊn ®Ò tai n¹n
lao ®éng ,bÖnh nghÒ nghiÖp ngµy mét ra t¨ng . §iÒu nµy do nhiÒu nguyªn
nh©n nhng tùu l¹i do vÊn ®Ò lao ®éng cßn cha ®îc chó ý nhiÒu vµ c¸c chÕ ®é
®¶m b¶o tõ phÝa nhµ níc vµ ngêi sö dông lao ®éng cßn cha ho¹t ®éng mét
c¸ch cã hiÖu qu¶ . NhÊt lµ ®èi víi c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã viÖt
nam . Mµ môc tiªu cña chóng ta lµ tiÕn lªn x· héi chñ nghÜa , mét x· héi ®¸p
øng ®Çy ®ñ mäi nhu cÇu cña con ng êi . §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy chóng ta ph¶i
c©n ®èi gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi ph¸t triÓn c¸c vÊn ®Ò phóc lîi cho mäi ng êi .ChÝnh v× vËy mµ hiÖn nay khi toµn d©n ®ang tËp trung x©y dùng kinh tÕ
chóng ta còng cÇn quan t©m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn chÕ ®é ®¶m b¶o x· héi .
Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn chÕ ®é ®èi víi nh÷ng ng êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng ,
bÖnh nghÒ nghiÖp . V× vËy t«i ®· lùa chän ®Ò tµi “T×nh h×nh triÓn khai chÕ
®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam-thùc tr¹ng vµ gi¶i
ph¸p ” víi hy väng cung cÊp cho c¸c b¹n nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh triÓn
khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam còng nh mét vµi
suy nghÜ cña t«i nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é nµy .
MÆc dï ®· cè g¾ng nhiÒu song ®Ò tµi cña t«i ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt . RÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c b¹n cho ®Ó tµi cña t«i
thªm hoµn thiÖn
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn chØ b¶o cña c« NguyÔn Ngäc
HuyÒn vµ c¸c thÇy c« gi¸o bé m«n kinh tÕ b¶o hiÓm ®· gióp t«i thùc hiÖn ®Ò
tµi nµy
I lý luËn chung
1- B¶o hiÓm x· héi (BHXH) vµ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi
b¶o hiÓm x· héi , u ®·i x· héi vµ cøu trî x· héi lµ ba ph¬ng ph¸p c¬ b¶n
trong hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p b¶o ®¶m x· héi . Trong ®ã b¶o hiÓm x· héi cã
vai trß to lín trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®¶m b¶o ®êi sèng cho ng êi
lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi
1
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
§èi tîng ®îc b¶o ®¶m trong b¶o hiÓm x· héi rÊt réng lµ ng êi lao ®éng . Mµ
ngêi lao ®éng l¹i lµ ®¹i bé phËn d©n c. Trong khi cøu trî x· héi , u ®·i x· héi
®èi tîng ®îc b¶o ®¶m rÊt nhá bÐ :cøu trî x· héi ®ã lµ ng êi gÆp ph¶i hoµn
c¶nh khã kh¨n,cßn u ®·i x· héi lµ nh÷ng ngêi cã cèng hiÕn ®Æc biÖt cho quª
h¬ng ®Êt níc ,x· héi trong sù nghiÖp ®Êu tranh b¶o vÖ tæ quèc hay x©y dùng
®Êt níc
víi vai trß to lín trong chÝnh s¸ch ®¶m b¶o x· héi mµ nã ® îc ra ®êi tõ rÊt l©u
. N¨m 1883 níc phæ (céng hoµ liªn bang §øc ngµy nay) ®· ban hµnh luËt b¶o
hiÓm èm ®au ®Çu tiªn trªn thÕ giíi , ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña b¶o hiÓm x· héi .
Ngµy 4 th¸ng 6 n¨m1952, tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) ®· ký c«ng íc
Gi¬nev¬ (c«ng íc 102 ) vÒ “B¶o hiÓm x· héi cho ngêi lao ®éng ” ®· kh¼ng
®Þnh tÊt yÕu c¸c níc ph¶i triÓn khai b¶o hiÓm x· héi cho ng êi lao ®éng vµ gia
®×nh hä . T¹i viÖt nam , sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945 cã ban hµnh s¾c
lÖnh 29/SL ngµy 12/3/1947 thùc hiÖn b¶o hiÓm èm ®au , tai n¹n lao ®éng vµ
hu trÝ . Nhng do chiÕn tranh vµ kh¶ n¨ng kinh tÕ nªn chØ mét bé phËn ngêi lao
®éng ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm . Sau ngµy hoµ b×nh lËp l¹i nhµ níc ban
hµnh nghÞ ®Þnh 128/CP cña chÝnh phñ vÒ ®iÒu lÖ t¹m thêi c¸c chÕ ®é . tõ ®ã
®Õn nay b¶o hiÓm x· héi ®· dÇn ®îc hoµn thiÖn .
Theo c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hiÓm x· héi th× b¶o hiÓm x· héi ®îc hiÓu lµ sù b¶o
®¶m thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ng êi lao ®éng khi hä gÆp
ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng , mÊt viÖc lµm trªn
c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng
cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi
§èi tîng b¶o hiÓm x· héi chÝnh lµ thu nhËp cña ng êi lao ®éng . Nã cã ¶nh hëng lín tíi cuéc sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä nªn chÝnh s¸ch ®¶m
b¶o ®îc thÓ hiÖn kh¸ râ
ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ngoµi môc ®Ých ph©n phèi l¹i thu nhËp cßn môc
®Ých ®¶m b¶o c«ng b»ng cho ngêi lao ®éng . Thu nhËp cña ngêi lao ®éng chÞu
¶nh hëng cña nhiÒu yÕu tè nh : èm ®au, bÖnh tËt ,tai n¹n hoÆc bÞ mÊt viÖc…
C¸c yÕu tè nµy cã thÓ do b¶n th©n ng êi lao ®éng hoÆc sù t¸c ®éng tõ phÝa ng êi sö dông lao ®éng .Tõ yÕu tè nµy ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng êi lao ®éng ,
b¶o hiÓm x· héi quy ®Þnh ®èi tîng tham gia lµ :
ngêi sö dông lao ®éng
ngêi lao ®éng
Møc ®é ®ãng gãp cña hai ®èi tîng nµy tuú theo quy ®Þnh cña tõng níc mµ
kh¸c nhau. Riªng víi viÖt nam cã quy ®Þnh :
ngêi sö dông lao ®éng ®ãng 15% tæng quü l¬ng ngêi lao
®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi
ngêi lao ®éng ®ãng 5% tiÒn l¬ng
§Çu n¨m 2003 khi b¶o hiÓm y tÕ s¸t nhËp vµo b¶o hiÓm x· héi th× ng êi sö
dông lao ®éng ph¶i ®ãng 2% quü l¬ng trªn, cßn ngêi lao ®éng ®ãng 1% tiÒn
l¬ng cña hä vµo quü BHXH
2
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
Theo quy ®Þnh cña b¶o hiÓm th× nh÷ng ngêi ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm lµ
khi cã rñi ro mÊt hoÆc lµm gi¶m thu nhËp trªn c¬ së bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng
lao ®éng vµ cã ®ãng b¶o hiÓm x· héi
Theo c«ng íc 102 th¸ng 6 n¨m1952 tæ chøc lao ®éng quèc tÕ cho triÓn khai 9
chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi . Bao gåm:
1. Ch¨m sãc y tÕ
2. Trî cÊp èm ®au
3. Trî cÊp thÊt nghiÖp
4. Trî cÊp tuæi giµ
5. Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
6. Trî cÊp gia ®×nh
7. Trî cÊp sinh ®Î
8. Trî cÊp khi tµn phÕ
9. Trî cÊp trî tuÊt
9 chÕ ®é nµy h×nh thµnh nªn hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi . Tuy nhiªn viÖc ¸p
dông nh÷ng chÕ ®é nµo l¹i tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ x· héi cña tõng
níc . HiÖn nay ë viÖt nam theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ vÒ c¸c chÕ ®é b¶o
hiÓm x· héi th× viÖt nam tiÕn hµnh 6 chÕ ®é . Bao gåm :
1. Ch¨m sãc søc khoÎ ( b¶o hiÓm y tÕ )
2. Trî cÊp èm ®au
3. Trî cÊp hu trÝ
4. Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
5. Trî cÊp thai s¶n
6. Trî cÊp tuÊt
Tuy ë viÖt nam ®· triÓn khai 6 chÕ ®é , mçi chÕ ®é cã néi dung vµ chÝnh s¸ch
kh¸c nhau nhng hiÖn nay chóng ta cha cã quü riªng cho tõng chÕ ®é . §©y
chÝnh lµ mét h¹n chÕ . H¬n n÷a , víi c¸c lao ®éng kh¸c nhau chóng ta vÉn
quy ®Þnh mét møc ®ãng nh nhau cho ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng
ë c¸c ngµnh nghÒ . Ngoµi ra trong triÓn khai c¸c chÕ ®é còng n¶y sinh rÊt
nhiÒu bÊt cËp . C¸c vÊn ®Ò còng dÔ lý gi¶i bëi chóng ta ®ang trong giai ®o¹n
qu¸ ®é nªn chñ nghÜa x· héi nªn kh«ng tr¸nh khái .Tuy nhiªn ®¶ng , chÝnh
phñ cïng c¬ quan b¶o hiÓm x· héi ®ang cè g¾ng dÇn hoµn thiÖn . §Ó thÊy râ
h¬n vÒ t×nh h×nh triÓn khai b¶o hiÓm x· héi t¹i viÖt nam chóng ta sÏ xem xÐt
t×nh h×nh triÓn khai chÕ ®é 5 theo c«ng íc quèc tÕ t¹i viÖt nam.
2-ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
a - Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan triÓn khai chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng (TNL§)
vµ bÖnh nghÒ nghiÖp (BNN) ë viÖt nam
Trong mäi ho¹t ®éng cña con ngêi lu«n tiÒm Èn c¸c nguy c¬ rñi ro ®e do¹ tíi
cuéc sèng mÆc cho chóng ta cã cè g¾ng nÐ tr¸nh nã , nh ng nã vÉn lu«n tån t¹i
. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng vËy, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
lu«n song hµnh . MÆc dï tíi nay con ngêi ®· t×m mäi biÖn ph¸p c¶i thiÖn ®iÒu
3
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
kiÖn lao ®éng , nhng chØ cã thÓ h¹n chÕ ®îc tai n¹n lao ®éng , gi¶m thiÓu
nh÷ng hËu qu¶ do tai n¹n lao ®éng g©y ra chø kh«ng thÓ ng¨n chÆn ®îc tai
n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp . Hay nãi c¸ch kh¸c , cßn ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh th× cßn tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. V× vËy tai n¹n
lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ®îc coi lµ mét hiÖn tîng phæ biÕn chø kh«ng
ph¶i lµ mét hiÖn tîng c¸ biÖt cña mét quèc gia nµo vµ do ®ã ng¨n chÆn tai
n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cã tÝnh toµn cÇu. §Ó b¶o vÖ ng êi lao ®éng
tríc c¸c rñi ro trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, c¸c quèc gia ®Òu cã chÝnh s¸ch vµ
c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau, nhiÒu c«ng íc cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ ®· quy
®Þnh c¸c tiªu chuÈn , c¸c biÖn ph¸p nh»m ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ t×nh tr¹ng
trÇm träng cña tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp còng nh c¸c biÖn ph¸p hç
trî gióp ®ì nh÷ng ngêi bÞ tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp , trong ®ã cã
c¸c trî cÊp b¶o hiÓm x· héi. Trong c«ng íc 102 cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ
cã quy ®Þnh mäi níc thµnh viªn chÞu hiÖu lùc cña c«ng íc nµy ph¶i ¸p dông Ýt
nhÊt lµ 3 trong sè 9 nh¸nh chÕ ®é vµ 3 trong sè ®ã ph¶i cã Ýt nhÊt 1 trong c¸c
chÕ ®é lµ :
-Trî cÊp thÊt nghiÖp
-Trî cÊp tuæi giµ (hu trÝ )
-Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
-Trî cÊp tµn tËt
-Trî cÊp tuÊt
§iÒu nµy cho thÊy tÇm quan träng cña chÕ ®é trî cÊp TNL§ -BNN trong hÖ
thèng c¸c chÕ ®é trî cÊp BHXH cña mçi quèc gia .
ViÖt nam còng nh nhiÒu quèc gia kh¸c ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ
vµ mÆc dï c¸c níc ®· cã cè g¾ng nhiÒu trong viÖc ng¨n chÆn vµ h¹n chÕ tai
n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp song nã vÉn cø s¶y ra . ChÝnh v× vËy mét
chÝnh s¸ch b¶o ®¶m sÏ lµ hîp lý nhÊt . ChÝnh s¸ch nµy nh»m kh¾c phôc vµ
gióp ngêi lao ®éng æn ®Þnh cuéc sèng sau tai n¹n vµ bÖnh nghÒ nghiÖp .
T¹i viÖt nam chÕ ®é tai n¹n lao ®éng ®îc ®¶ng vµ nhµ níc ta cho phÐp thùc
hiÖn trong s¾c lÖnh 29/CL ngµy 12/3/1947 nhng cßn nhiÒu h¹n chÕ . Tõ ®ã
®Õn nay chÝnh phñ cho ban hµnh rÊt nhiÒu c¸c s¾c lÖnh , nghÞ ®Þnh , th«ng t
®· kh¾c phôc rÊt nhiÒu nh÷ng ®iÓm cßn h¹n chÕ trong s¾c lÖnh 29/CL
b- Kh¸i niÖm chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
- Tai n¹n lao ®éng vµ BÖnh nghÒ nghiÖp
*Tai n¹n lao ®éng :
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngêi lao ®éng ph¶i kÒ cËn víi nhiÒu rñi
ro nh : bÞ th¬ng, bÞ ng·, báng, nhiÔm ®éc…nh÷ng rñi ro nµy cã thÓ lµm cho
ngêi lao ®éng bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng , bÞ tµn phÕ , cã thÓ bÞ chÕt .
§©y chÝnh lµ tai n¹n mµ ngêi lao ®éng thêng hay gÆp ph¶i . Nh÷ng tai n¹n
nµy cã thÓ do lçi cña ngêi lao ®éng còng cã thÓ do lçi cña chñ sö dông lao
®éng hoÆc do kh«ng may s¶y ra trong qu¸ tr×nh ng êi lao ®éng lµm viÖc .Tuy
4
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
nhiªn , ®Ó cã ®îc c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao ®éng th× mçi quèc gia l¹i cã
c¸ch tiÕp cËn riªng kÓ c¶ kh¸i niÖm vµ néi dung. T¹i viÖt nam, theo c¸c v¨n
b¶n cña chÝnh phñ vÒ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp th× tai n¹n
lao ®éng ®îc hiÓu: lµ c¸c tai n¹n g©y tæn th¬ng bÊt kú mét bé phËn hay chøc
n¨ng nµo cña c¬ thÓ ngêi lao ®éng hoÆc g©y tö vong , s¶y ra trong qu¸ tr×nh
lao ®éng , g¾n víi viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc , nhiÖm vô lao ®éng . Trong thùc tÕ
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vÊn ®Ó tai n¹n lao ®éng th êng rÊt phøc t¹p v×
nã liªn quan tíi vÊn ®Ò båi thêng nªn kh¸i niÖm nµy ®îc më réng cho nh÷ng
lo¹i tai n¹n nµo ®îc coi lµ tai n¹n lao ®éng. Nh÷ng tai n¹n ® îc coi lµ tai n¹n
lao ®éng bao gåm:
+ Tai n¹n s¶y ra khi ngêi lao ®éng ®ang thùc hiÖn c«ng viÖc do ng êi sö
dông lao ®éng giao cho: t¹i n¬i lµm viÖc thêng xuyªn, s¶y ra trªn ®êng ngêi lao ®éng ®i c«ng t¸c hoÆc s¶y ra trong thêi gian ngêi lao
®éng ë n¬i c«ng t¸c theo yªu cÇu cña chñ sö dông lao ®éng (trong
thêi gian lµm viÖc ,chuÈn bÞ hoÆc thu dän sau thêi gian lµm viÖc)
+ Tai n¹n trªn ®êng ®i . §©y lµ tai n¹n s¶y ra trªn ®êng tõ n¬i c tró ®Õn
n¬i lµm viÖc mµ ngêi lao ®éng thêng xuyªn ®i lµm vÒ ; tai n¹n s¶y ra
tõ n¬i lµm viÖc tíi n¬i ngêi lao ®éng thêng ¨n c¬m theo ca…
+ Tai n¹n khi ngêi lao ®éng thùc hiÖn c¸c nhu cÇu sinh ho¹t c¸ nh©n
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hoÆc theo quy ®Þnh cña doanh nghiÖp.
*BÖnh nghÒ nghiÖp :
Theo chÕ ®é nµy th× bÖnh nghÒ nghiÖp lµ bÖnh ph¸t sinh do ®iÒu kiÖn lao
®éng cã h¹i cña nghÒ nghiÖp t¸c ®éng tíi ngêi lao ®éng .
Trong ho¹t ®éng kinh tÕ cã rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ mµ ng êi lao ®éng lµm viÖc
trong ®iÒu kiÖn cã h¹i tíi søc khoÎ nh:
Ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh nghÒ : ho¸ chÊt , xi m¨ng, luyÖn kim,
khai th¸c kho¸ng s¶n,s¶n xuÊt thuèc trõ s©u…thêng xuyªn ph¶i tiÕp víi ho¸
chÊt ®éc h¹i nªn rÊt dÔ m¾c c¸c bÖnh: nhiÔm ®éc ch× ,ho¸ chÊt …
Ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh nghÒ th êng xuyªn tiÕp xóc víi bôi ,
tiÕng ån..
Tuy nãi ngêi lao ®éng lµm viÖc trong m«i trêng ®éc h¹i dÔ m¾c c¸c bÖnh
nghÒ nghiÖp ,nhng ®Ó thùc hiÖn ®îc chÕ ®é chÝnh s¸ch th× ph¶i quy ®Þnh danh
môc bÖnh nghÒ nghiÖp .T¹i viÖt nam, theo th«ng t 08/TT-LB ngµy 19/5/1976
cña liªn bé y tÕ –tæng c«ng ®oµn vµ lao ®éng –th¬ng binh vµ x· héi cã 8
lo¹i h×nh .Qua mÊy lÇn söa ®æi bæ sung tíi n¨m 1997 ® a tæng sè danh môc
bÖnh nghÒ nghiÖp nªn 21 bÖnh vµ cã thÓ ph©n thµnh 3 nhãm bÖnh nghÒ
nghiÖp sau:
BÖnh do yÕu tè vËt lý
1. Do quang tuyÕn X vµ c¸c chÊt phãng x¹
2. §iÕc nghÒ nghiÖp do tiÕng ån
3. loÐt da , r¸ch ng¨n mòi
5
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
4. rung chuyÓn
5. gi¶m ¸p
BÖnh do bôi , do tiÕp xóc
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Bôi phæi do nhiÔm bôi silic
Bôi phæi do nhiÔm bôi Ami¨ng
Bôi phæi b«ng
Lao
Viªm gan do vi rót
Do leptospira
Viªm phÕ qu¶n m·n tÝnh
BÖnh do ho¸ chÊt
1. NhiÔm ®éc ch× , c¸c ho¸ chÊt ch×
2. NhiÔm ®éc Benzen vµ c¸c ho¸ chÊt ®ång ®¼ng
3. NhiÔm ®éc thuû ng©n vµ c¸c hîp chÊt
4. NhiÔm ®éc Mangan vµ c¸c hîp chÊt
5. BÖnh x¹m da
6. NhiÔm ®éc TNT(trinitrotoluene)
7. NhiÔm ®éc Asen vµ c¸c hîp chÊt
8. NhiÔm ®éc Nicotin
9. NhiÔm ®éc ho¸ chÊt trõ s©u
HiÖn nay danh môc bÖnh ®ang tiÕp tôc ®îc bæ sung vµ hoµn thiÖn .
Tuy nhiªn trong chÕ ®é nµy l¹i kh«ng quy ®Þnh râ ®iÒu kiÖn lao ®éng lµm viÖc
nµo ®îc coi lµ ®éc h¹i
Tãm l¹i tai n¹n lao ®éng , bÖnh nghÒ nghiÖp lµ hiÖn t îng lu«n g¾n víi qu¸
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ møc ®é tÇn suÊt phô thuéc rÊt nhiÒu
vµo ®iÒu kiÖn lao ®éng. §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng êi lao ®éng ®¶ng vµ nhµ
níc ta chñ tr¬ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp ®èi
víi ngêi lao ®éng . T¹i viÖt nam chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
®îc thùc hiÖn tõ 2 hÖ thèng :
1. chñ sö dông lao ®éng
2. c¬ quan BHXH
ViÖc thùc hiÖn chÕ ®é tai n¹n lao ®éng- bÖnh nghÒ nghiÖp nµy phÇn nµo b¶o
vÖ ®îc quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng song còng cßn rÊt nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò
®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn , nhÊt lµ trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ n íc ta
®ang cã nhiÒu biÕn ®æi .
- ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp lµ mét chÕ ®é thuéc hÖ thèng
c¸c chÕ ®é cña b¶o hiÓm x· héi . Tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña mçi n íc mµ
viÖc thùc hiÖn nã kh¸c nhau . T¹i viÖt nam chÕ ®é tai n¹n lao ®éng lµ mét chÕ
®é b¾t buéc theo quy ®Þnh cña nhµ níc ,®îc hiÓu lµ mét chÕ ®é b¶o vÖ cho
ngêi lao ®éng khi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro lµ tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ
6
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
nghiÖp do chñ sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp . HiÖn nay chÕ ®é
nµy ®îc thùc hiÖn tõ 2 hÖ thèng :
*Chñ sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng êi lao ®éng khi kh«ng may
gÆp ph¶i rñi ro trªn tõ khi ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ
nghiÖp tíi khi ngêi lao ®éng ®îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh.
*C¬ quan BHXH cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi ngêi lao ®éng khi ngêi lao ®éng ®îc
x¸c ®Þnh lµ cã tû lÖ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng t¹i mét møc nµo ®ã .Tuy
nhiªn nguån kinh phÝ chi cho c¸c kho¶n do c¬ quan BHXH chi còng lÊy tõ sù
®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng
c- Nguyªn t¾c thiÕt kÕ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ® îc ra ®êi nh»m b¶o vÖ quyÒn
lîi cña ngêi lao ®éng , gióp hä æn ®Þnh cuéc sèng khi bÞ tai n¹n lao ®éng vµ
bÖnh nghÒ nghiÖp. §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng nhanh chãng
thÝch nghi víi cuéc sèng míi vµ t¸i hoµ nhËp víi céng ®ång.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Ò ra khi thiÕt kÕ chÕ ®é nµy ph¶i tu©n thñ mét sè
nguyªn t¾c sau:
- Khi ngêi lao ®éng gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp th× tr¸ch
nhiÖm chÝnh kh¾c phôc sù cè chñ yÕu thuéc vÒ ng êi chñ sö dông lao ®éng mµ
kh«ng xÐt nguyªn nh©n tai n¹n lµ do lçi cña ngêi chñ sö dông lao ®éng hay
cña ngêi lao ®éng .
V× suy cho cïng ngêi lao ®éng kh«ng thÓ tù cè ý g©y ra tai n¹n lao ®éng vµ
bÖnh nghÒ nghiÖp cho m×nh vµ rñi ro nµy ng êi lao ®éng chØ gÆp ph¶i khi ngêi
lao ®éng tiÕn hµnh mét sè c«ng viÖc cho ngêi sö dông lao ®éng. H¬n n÷a víi
quy ®Þnh nµy th× ngêi sö dông lao ®éng sÏ cã tr¸ch nhiÖm h¬n víi vÊn ®Ò ®¶m
b¶o an toµn lao ®éng cho ngêi lao ®éng.
Nguyªn t¾c nµy gióp b¶o vÖ ngêi lao ®éng vµ t¹o ra mèi quan hÖ tèt ®Ñp cã
tr¸ch nhiÖm cña chñ sö dông lao ®éng víi ngêi lao ®éng.
- Møc trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo møc ®é
suy gi¶m lao ®éng chung hoÆc tû lÖ th¬ng tËt . Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ
nghiÖp lµ c¸c rñi ro s¶y ra ®èi víi ngêi lao ®éng khi ®ang lµm viÖc sÏ lµm cho
ngêi lao ®éng bÞ suy gi¶m vÒ søc khoÎ . Do bÞ suy gi¶m vÒ søc khoÎ mµ ng êi
lao ®éng sÏ kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng nh tríc ®îc n÷a dÉn tíi thu nhËp
cña anh ta bÞ gi¶m, h¬n n÷a sau khi tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp anh
ta cßn gÆp ph¶i mét sè phiÒn phøc ph¸t sinh trong cuéc sèng nh thêng xuyªn
®au ®Çu ®au lng khi thay ®æi thêi tiÕt , kh«ng thÓ tù ®i l¹i , kh«ng nh×n ® îc .. .C¸c phiÒn to¸i ph¸t sinh nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo møc ®é suy gi¶m
kh¶ n¨ng lao ®éng . Do ®ã víi môc tiªu lµ ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng cho ng êi lao
®éng th× ph¶i trî cÊp c¨n cø vµo møc ®é suy gi¶m søc khoÎ hay tû lÖ th ¬ng
tËt. Møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng ph¶i ® îc gi¸m ®Þnh t¹i c¬ quan y tÕ
cã thÈm quyÒn .
- Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp tõ c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ chØ
b¾t ®Çu khi ngêi lao ®éng ®· ®îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh , ®Ó l¹i di chøng hoÆc chÕt .
7
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
Cßn giai ®o¹n tríc ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm c¸c kho¶n chi phÝ
cÊp cøu ,s¬ cøu …Nguyªn t¾c nµy xuÊt ph¸t tõ :Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ
nghiÖp s¶y ra tr¸ch nhiÖm chÝnh kh¾c phôc thuéc vÒ ng êi sö dông lao ®éng
nªn ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm cho c¸c kho¶n ®iÒu trÞ ®Ó ng êi lao
®éng phôc håi sau tai n¹n . Sau khi ngêi lao ®éng ®· ®îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh c¬
quan y tÕ x¸c ®Þnh møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng th× míi ph¸t sinh
tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm x· héi ®èi víi tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ
nghiÖp.
- Ngêi lao ®éng khi tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng ® îc hëng l¬ng nªn møc
l¬ng lµm c¨n cø ®Ó tÝnh trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Tuú
thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña tõng níc mµ møc l¬ng nµo ®îc tÝnh lµm c¨n
cø . Mét sè møc l¬ng thêng ®îc tÝnh lµm c¨n cø nh:
1. L¬ng tèi thiÓu
2. L¬ng b×nh qu©n
3. L¬ng cao nhÊt
4. L¬ng cuèi cïng
5. L¬ng thèng nhÊt
- Do xuÊt ph¸t tõ tÝnh båi hoµn trong b¶o hiÓm x· héi mµ khi ng êi lao ®éng
tai n¹n lao ®éng bÞ chÕt BHXH ph¶i cÊp mai t¸ng phÝ , trî cÊp mét lÇn cho
gia ®×nh ngêi lao ®éng , trî cÊp tuÊt cho th©n nh©n. Ngêi sö dông lao ®éng
còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm.
- B¶o hiÓm x· héi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng êi lao
®éng nhanh chãng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng míi vµ t¸i hoµ nhËp cuéc
sèng . §©y lµ nguyªn t¾c rÊt quan träng vµ kh«ng ph¶i n íc nµo khi triÓn khai
chÕ ®é nµy ®Òu cã thÓ thùc hiÖn ®îc nã
Ngêi lao ®éng dï míi tham gia lao ®éng hay ®· tham gia lao ®éng mét
thêi gian ®Òu cã nguy c¬ gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng , vµ ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng
gi÷a nh÷ng ngêi tham gia lao ®éng do ®ã mµ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh
nghÒ nghiÖp kh«ng quy ®Þnh thêi gian ngêi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x·
héi. Nguyªn t¾c nµy còng xuÊt ph¸t tõ viÖc ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch
nhiÖm chÝnh ®èi víi c¸c tai n¹n lao ®éng s¶y tíi ngêi lao ®éng.
§©y lµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó triÓn khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh
nghÒ nghiÖp . Tuy nhiªn tõ nguyªn t¾c ®Ó triÓn khai ra chÕ ®é l¹i tuú thuéc
vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch cña tõng níc .
d- Néi dung chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë
viÖt nam
ChÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ra ®êi nh»m b¶o vÖ
quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng khi kh«ng may gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh
nghÒ nghiÖp gióp hä æn ®Þnh cuéc sèng . XuÊt ph¸t tõ ®iÒu nµy mµ bé lao
®éng-th¬ng binh vµ x· héi phèi hîp víi mét sè bé ngµnh cã liªn quan liªn tôc
ban hµnh c¸c v¨n b¶n , nghÞ ®Þnh ,th«ng t híng dÉn thi hµnh chÕ ®é trî cÊp
8
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Nhê ®ã mµ quyÒn lîi cña ng êi lao
®éng dÇn ®îc chó ý nhiÒu h¬n.
HiÖn nay ë viÖt nam chÕ ®é TNL§-BNN lµ chÕ ®é b¾t buéc trong hÖ thèng
chÕ ®é BHXH.
Sau ®©y lµ néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ
nghiÖp ®ang ®îc thùc hiÖn ë viÖt nam.
- VÒ ®èi tîng ¸p dông chÕ ®é båi thêng tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ
nghiÖp: HiÖn nay t¹i viÖt nam ®èi tîng ¸p dông chÕ ®é nµy ®îc më réng ra
nhiÒu ®èi tîng h¬n so víi ®èi tîng ®îc ¸p dông t¹i nghÞ ®Þnh N§ 06/CP ngµy
20/1/1995 cña chÝnh phñ.Ngµy 28/4/2003 Bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi
ban hµnh th«ng t sè 10/2003/TT-L§TBXH híng dÉn thùc hiÖn nghÞ ®Þnh sè
110/2002/N§-CP ngµy 27/12/2002 cña chÝnh phñ th× ®èi tîng ¸p dông bao
gåm:
Ngêi lao ®éng lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng trong c¸c doanh
nghiÖp thµnh lËp , ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp nhµ n íc , doanh nghiÖp
thµnh lËp theo luËt doanh nghiÖp , doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo
luËt ®Çu t níc ngoµi , c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ,hé s¶n xuÊt , hîp t¸c x·, c¬
quan sù nghiÖp …KÓ c¶ c¬ quan ,tæ chøc n íc ngoµi quèc tÕ t¹i viÖt nam trõ trêng hîp ®iÒu íc quèc tÕ .
C¸n bé , c«ng chøc ,viªn chøc theo ph¸p lÖnh c¸n bé c«ng chøc ; Ngêi lao
®éng x· viªn hëng tiÒn c«ng theo hîp ®ång lao ®éng trong c¸c hîp t¸c x·
thµnh lËp , ho¹t ®éng theo luËt hîp t¸c x· bao gåm c¶ ng êi häc nghÒ , tËp
nghÒ ®Ó lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp , c¬ quan , tæ chøc .
- VÒ chÕ ®é båi thêng :Theo quy ®Þnh cña bé luËt lao ®éng kÓ tõ ngµy
1/1/1995 chÕ ®é båi thêng ®èi víi ngêi lao ®éng khi hä bÞ tai n¹n lao ®éng
hoÆc m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp ®îc thùc hiÖn tõ 2 hÖ thèng :
-
Tõ ngêi sö dông lao ®éng
- Tõ c¬ quan BHXH
*Tõ ngêi sö dông lao ®éng theo quy ®Þnh cña bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n
díi luËt nh:
1. N§ 06/CP ngµy 20/1/1995
2. N§ 12/CP ngµy 26/1/1995
3. N§ sè 110/2002/N§-CP ngµy 27/12/2002
4. §iÒu 107 bé luËt lao ®éng ®· söa ®æi bæ sung n¨m
2002
th× ngêi sö dông lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n môc sau:
+Chi phÝ y tÕ : TiÒn kh¸m , ch÷a trÞ th¬ng tËt tõ khi s¬ cøu ®Õn khi ®iÒu trÞ
æn ®Þ
+ Tr¶ tiÒn l¬ng trong suèt thêi gian ch÷a trÞ th¬ng tËt
+Chi gi¸m ®Þnh møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng sau khi th¬ng tËt ®· æn ®Þnh
+Chi båi thêng 1 lÇn cho ngêi lao ®éng
9
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
+Cã tr¸ch nhiÖm x¾p xÕp c«ng viÖc phï hîp cho ngêi lao ®éng sau khi bÞ
tai n¹n kÓ c¶ chi phÝ ®µo t¹o l¹i nÕu chuyÓn sang ngµnh kh¸c
Riªng kho¶n chi båi thêng 1 lÇn cho ngêi lao ®éng theo nghÞ ®Þnh míi nhÊt
N§ 110/2002/N§-CP ngµy 27/12/2002 nªu râ:
NÕu ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng ,bÖnh nghÒ nghiÖp mµ suy gi¶m kh¶
n¨ng lao ®éng tõ 5%-10% ®îc ngêi sö dông lao ®éng båi thêng Ýt nhÊt b»ng
1.5 th¸ng tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng (nÕu cã) kh«ng do lçi cña ngêi lao ®éng
NÕu bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 10%-81% th× cø t¨ng 1% ®îc céng
thªm 0.4 th¸ng tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng (nÕu cã) kh«ng do lçi cña ngêi lao
®éng
NÕu do lçi cña ngêi lao ®éng th× ngêi sö dông lao ®éng sÏ trî cÊp mét kho¶n
tiÒn Ýt nhÊt b»ng 40% møc båi thêng ®· quy ®Þnh theo c¸c tû lÖ t¬ng øng nªu
trªn
Ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm båi th êng Ýt nhÊt b»ng 30 th¸ng l¬ng
vµ phô cÊp (nÕu cã) cho ngêi lao ®éng bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 81%
trë lªn hoÆc cho th©n nh©n ngêi chÕt do tai n¹n lao ®éng – bÖnh nghÒ nghiÖp
mµ kh«ng do lçi cña ngêi lao ®éng. Cßn nÕu do lçi cña ngêi lao ®éng th× ngêi
sö dông lao ®éng còng ph¶i båi thêng Ýt nhÊt b»ng 12 th¸ng tiÒn l¬ng vµ phô
cÊp (nÕu cã )
*Tõ hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi cã mét sè quy ®Þnh sau:
Tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan BHXH sÏ ph¸t sinh khi ng êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao
®éng,bÖnh nghÒ nghiÖp ®· ®îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh
§èi tîng ®îc hëng trî cÊp lµ nh÷ng ngêi cã tham gia BHXH bÞ chÕt hoÆc bÞ
suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng do tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cã tû lÖ
th¬ng tËt tõ 5% trë lªn
Møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu ®îc tÝnh lµm c¨n cø tÝnh trî cÊp cho c¸c ®èi t îng ®îc
hëng chÕ ®é nµy
Møc hëng : Tuú theo møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng vµ tû lÖ th ¬ng tËt
®Ó xÐt møc hëng vµ thêi gian hëng lµ 1 lÇn hay ®Þnh kú hµng th¸ng. C¸c møc
®îc hëng theo chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cã:
NÕu bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 5%-30% ®îc trî cÊp 1 lÇn cã b¶ng
sau:
Møc suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng
5%-10%
11%-20%
21%-30%
Møc trî cÊp 1 lÇn
4 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
8 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
12 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
NÕu bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 31% trë lªn ®îc hëng trî cÊp hµng
th¸ng kÓ tõ ngµy ra viÖn
10
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
Møc suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng
31%-40%
41%-50%
51%-60%
61%-70%
71%-80%
81%-90%
tõ 91% trë lªn
Møc trî cÊp hµng th¸ng
0.4 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
0.6 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
0.8 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
1 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
1.2 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
1.4 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
1.6 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
Ngoµi ra ngêi bÞ tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cßn ®îc hëng mét sè
quyÒn lîi kh¸c nh:
Ngêi hëng trî cÊp hµng th¸ng nÕu nghØ viÖc mµ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn h ëng l¬ng
hu sÏ ®îc quü BHXH ®µi thä vÒ b¶o hiÓm y tÕ .
Ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng tæn th ¬ng tíi c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng cña
ch©n , tay , tai , m¾t , r¨ng , cét sèng th× ® îc trang cÊp ph¬ng tiÖn trî gióp
cho sinh ho¹t phï hîp víi c¸c tæn th¬ng chøc n¨ng theo niªn h¹n.
Ngêi bÞ tai n¹n lao ®éng bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 81% trë lªn mµ bÞ
liÖt cét sèng , mï hai m¾t , côt hai chi , t©m thÇn nÆng ngoµi trî cÊp hµng
th¸ng cßn ®îc phô cÊp phôc vô (chi phÝ cho ngêi phôc vô) b»ng 80% møc tiÒn
l¬ng tèi thiÓu .
Ngêi hëng trî cÊp 1 lÇn hoÆc hµng th¸ng khi vÕt th¬ng t¸i ph¸t ®îc c¬ quan
BHXH giíi thiÖu ®i gi¸m ®Þnh l¹i møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng
§èi víi trêng hîp bÞ chÕt do tai n¹n lao ®éng , bÖnh nghÒ nghiÖp th× ngoµi
kho¶n mai t¸ng phÝ 8 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu , th©n nh©n cña ngêi chÕt ®îc
hëng trî cÊp 1 lÇn b»ng 24 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu vµ trî cÊp cho th©n nh©n
mµ khi cßn sèng hä ph¶i trùc tiÕp nu«i díng sÏ ®îc hëng trî cÊp tiÒn tuÊt
theo quy ®Þnh cña trî cÊp tuÊt .
Trong trêng hîp ngêi sö dông lao ®éng cha ®ãng BHXH cho ngêi lao ®éng th×
ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trî cÊp cho ngêi lao ®éng c¸c kho¶n t¬ng ®¬ng do c¬
quan BHXH trî cÊp cho ngêi lao ®éng .
II-Thùc tr¹ng triÓn khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ
nghiÖp ë viÖt nam
1- Thùc tr¹ng vÒ Tai n¹n lao ®éng – BÖnh nghÒ nghiÖp
-vÒ tai n¹n lao ®éng :
Theo thèng kª cña bé lao ®éng –th¬ng binh vµ x· héi , t×nh h×nh tai n¹n lao
®éng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã xu híng t¨ng c¶ vÒ sè vô , sè ngêi bÞ tai
n¹n ,sè ngêi chÕt . Kh«ng chØ cã sù gia t¨ng mµ tai n¹n lao ®éng trong nh÷ng
n¨m qua ®· s¶y ra ë mäi ngµnh nghÒ , mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp , trong tÊt
c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . Mçi n¨m níc ta cã hµng ngµn ngêi bÞ tai n¹n lao
®éng vµ hµng tr¨m ngêi chÕt . Vµ c¸c con sè t¨ng lªn liªn tôc qua c¸c n¨m.
Cã thÓ nãi xu híng t¨ng nhanh nhÊt lµ tõ n¨m 1995 tíi nay.
11
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
Tõ n¨m 1995 cho tíi nay tai n¹n lao ®éng lu«n gia t¨ng qua c¸c n¨m. Tõ
1995 ®Õn n¨m 2000 sè vô tai n¹n lao ®éng s¶y ra trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n
xuÊt dao ®éng tõ 2500 ®Õn 3000 vô lín nhá . Nh ng míi chØ cã 3 n¨m tõ 2000
tíi 2002 sè vô tai n¹n lao ®éng ®· dao ®éng trong kho¶ng lín tõ 3405 vô n¨m
2000 tíi 4298 vô trong n¨m 2002. §©y thùc sù lµ nh÷ng con sè ®¸ng b¸o
®éng .
§Ó thÊy râ h¬n t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng t¹i viÖt nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y ta
xem b¶ng sè liÖu sau:
T×nh h×nh tai n¹n lao ®éng giai ®o¹n 1995-1999
sè vô TNL§
sè ngêi bÞ TNL§
Tæng
sè
(vô)
Sèvô
chÕt
ngêi
Tæng
sè
Sè ngêi chÕt
n¨m
(vô)
(vô)
(Ngêi )
(Ngêi )
1995
2127
230
2195
264
1996
1853
249
1927
285
1997
1996
347
2166
429
1998
2945
315
3142
365
1999
2609
337
2806
401
(Nguån : Sè liÖu thèng kª vÒ tai n¹n lao ®éng .MOLISA)
Tuy nhiªn cña bé lao ®éng –th¬ng binh vµ x· héi cã mét chót sù sai kh¸c vÒ
t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng so víi sè liÖu trªn nh : n¨m 1998 sè vô tai n¹n lµ
2727, sè vô g©y chÕt ngêi lµ 312. n¨m 1999 sè vô g©y chÕt ngêi lµ 335, sè
ngêi chÕt lµ 399.
Theo bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng tõ n¨m
2000-2002 ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau:
Sè vô tai n¹n
Sè vô chÕt
Sè ngêi bÞ
Sè ngêi chÕt
n¨m
ngêi
TN
(vô)
(vô)
(Ngêi )
(Ngêi )
2000
3405
368
3530
403
2001
3601
362
3748
395
2002
4298
449
4521
514
Râ rµng víi c¸c sè liÖu nµy chóng ta thÊy rÊt râ sè vô tai n¹n lao ®éng t¨ng
liªn tôc qua c¸c n¨m nhÊt lµ trong n¨m 2002 sè vô tai n¹n lao ®éng ®· t¨ng
lªn con sè cao 4298 ,trong khi n¨m 2001 sè vô tai n¹n lµ 3601. Nh vËy , n¨m
2002 ®· t¨ng 19.36% sè vô tai n¹n lao ®éng so víi n¨m 2001 vµ víi sè tuyÖt
®èi kh¸ lín lµ 697 vô.
Cßn vÒ sè ngêi chÕt nh×n chung t¨ng qua c¸c n¨m riªng tíi n¨m 2001 sè ng êi
chÕt lµ 395 gi¶m 8 ngêi so víi n¨m 2000. Nhng tíi n¨m 2002 con sè ngêi
chÕt l¹i t¨ng ®ét biÕn 514 ngêi .
Tuy nhiªn ®©y míi chØ lµ con sè thèng kª ® îc , con sè thùc tÕ cã thÓ cßn lín
h¬n vµ cßn cha tÝnh tíi sè ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n giao th«ng trong thêi gian
®i vµ vÒ tõ n¬i lµm viÖc vÒ nhµ . ChØ tÝnh riªng trong tæng sè ng êi tham gia
12
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
BHXH sè ngêi bÞ tai n¹n trªn ®êng n¨m 2000 lµ 466 ngêi cã 98 ngêi chÕt ,
190 ngêi bÞ th¬ng nÆng ,tµn phÕ suèt ®êi.
Mét nÐt næi lªn ®ã lµ tai n¹n lao ®éng mÆc dï s¶y ra ë hÇu hÕt c¸c ngµnh
nghÒ song mËt ®é s¶y ra lµ kh¸c nhau . §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i bëi ®iÒu kiÖn
lµm viÖc ë c¸c ngµnh nghÒ lµ kh¸c nhau . Mét sè ngµnh cã sè vô tai n¹n lao
®éng , sè ngêi chÕt do tai n¹n lao ®éng lín h¬n so víi c¸c ngµnh kh¸c nh:
ngµnh x©y dùng , ngµnh ®iÖn , khai th¸c kho¸ng s¶n , lÜnh vùc cã c¸c thiÕt bÞ
yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ an toµn lao ®éng …Sau ®©y lµ b¶ng thèng kª vÒ t×nh
h×nh tai n¹n lao ®éng s¶y ra ë mét sè ngµnh s¶y ra nhiÒu tai n¹n:
ngµnh
tiªu thøc
sè vô tai n¹n
x©y dùng
2001 2002
208
222
§iÖn
2001 2002
95
135
kho¸ng s¶n
2001 2002
166
105
T/B an toµn
2001 2002
80
61
sè ngêi chÕt
51
69
60
75
36
48
33
24
sèngêi
th/nÆng
128
128
19
25
43
55
11
22
§Ó thÊy râ h¬n møc ®é s¶y ra tai n¹n lao ®éng ë c¸c ngµnh nghÒ nµy ta ph©n
tÝch sè liÖu trªn theo mét sè tiªu thøc nh : tû lÖ sè vô tai n¹n lao ®éng , sè
ngêi chÕt cña c¸c ngµnh trªn so víi c¶ níc qua hai n¨m:
2001
2002
Tû lÖ vÒ sè vô tai n¹n lao ®éng :
15.24%
12.17%
Tû lÖ vÒ sè ngêi chÕt
:
45.57%
42.02%
Tû lÖ ngêi bÞ th¬ng nÆng
:
17.3%
19.07%
Víi bèn ngµnh nhng sè ngêi chÕt tõ c¸c ngµnh nµy vÒ tai n¹n lao ®éng ®·
chiÕm mét nöa trong tæng sè ngêi chÕt v× tai n¹n lao ®éng . C¸c nguyªn nh©n
th× cã nhiÒu song cã thÓ nãi c¸c ngµnh nµy ngêi lao ®éng thêng xuyªn tiÕp
xóc víi c¸c mèi nguy hiÓm nh: ng· ,®iÖn giËt , sËp hÇm…§iÒu nµy chøng tá
møc ®é ®Æc biÖt nguy hiÓm cña c¸c ngµnh nµy . H¬n n÷a sè vô tai n¹n lao
®éng , sè ngêi bÞ th¬ng nÆng còng chiÕm tû lÖ ®¸ng kÓ . Do ®ã víi c¸c ngµnh
nµy cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý an toµn lao ®éng cho ngêi lao ®éng.
Tai n¹n lao ®éng còng kh«ng s¶y ra ®ång ®Òu gi÷a c¸c khu vùc trong ph¹m vi
c¶ níc . Do c¸c nhµ m¸y ,xÝ nghiÖp , tæ s¶n xuÊt …thêng tËp chung t¹i c¸c
thµnh phè lín . Theo sè liÖu ®iÒu tra cña bé lao ®éng th ¬ng b×nh vµ x· héi th×
tai n¹n níc ta tËp chung chñ yªó t¹i 6 tØnh thµnh phè lín nh: Hµ néi , H¶i
phßng ,Qu¶ng ninh,thµnh phè HCM, §ång nai , th¸i nguyªn. Víi sè liÖu ®iÒu
tra th× n¨m 2000 sè ngêi tai n¹n lao ®éng t¹i c¸c khu vùc nµy chiÕm 65.6%
trong tæng sè ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng trong c¶ níc .Sè vô tai n¹n
g©y chÕt ngêi chiÕm 34%, sè ngêi chÕt chiÕm 36.5% so víi c¶ níc .Sang n¨m
2001 sè liÖu thèng kª 6 tØnh thµnh phè cã nhiÒu tai n¹n lµ: thµnh phè HCM;
13
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
Hµ néi ; Qu¶ng ninh; Bµ rÞa –vòng tµu ; kh¸nh hoµ ; ®ång nai . Cã sè liÖu
thèng kª nh sau:
tiªu thøc
thµnh phè
Thµnh phè HCM
Hµ néi
Qu¶ng ning
Bµ rÞa-vòng tµu
kh¸nh hoµ
§ång nai
tæng
Sè vô tai n¹n lao ®éng
(vô)
601
364
296
60
108
676
2105
Sè ngêi chÕt
(Ngêi )
30
36
25
10
15
8
124
6 tØnh thµnh phè trªn cã tæng sè vô tai n¹n lao ®éng lµ 2105 vô chiÕm 58.46%
so víi c¶ níc .
Tãm l¹i mÊy n¨m gÇn ®©y t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng ®ang cã xu h íng gia
t¨ng ,s¶y ra mäi lÜnh vùc mäi khu vùc song chñ yÕu tËp chung t¹i c¸c khu
c«ng nghiÖp , c¸c thµnh phè lín vµ diÔn ra ë mét sè ngµnh yªu cÇu ®ßi hái kü
thuËt. T×nh h×nh trªn còng mét phÇn do trong giai ®o¹n gÇn ®©y nhiÒu ngµnh
nghÒ kinh tÕ ®· ra ®êi thu hót ngµy cµng nhiÒu ng êi vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt
mµ phÇn lín l¹i lµ lao ®éng cha ®îc ®µo t¹o s©u vÒ kü thuËt vµ an toµn lao
®éng .
Do t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m mµ sè tiÒn chi tr¶ cho
chÕ ®é tai n¹n lao ®éng còng gia t¨ng qua c¸c n¨m . Sau ®©y lµ thèng kª
kh«ng ®Çy ®ñ cña vô BHXH vÒ t×nh h×nh chi båi th êng ®îc thùc hiÖn tõ c¬
quan BHXH Q4 tõ n¨m 1995-1999
n¨m
Sè ngêi hëng (ngêi )
Sè tiÒn trî cÊp (triÖu ®ång)
Tæng sè
t/c hµng t/c 1 lÇn Tæng sè
t/c hµng t/c 1 lÇn
th¸ng
th¸ng
Q4-1995 5767
4670
1097
2209
1567
1996 11642
8330
3312
13021
9257
1997 13915
9870
4045
17706
14486
1998 16385
10469
5916
20914
16949
1999 18326
12228
6098
23219
18817
Theo thèng kª cña bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi th× tõ n¨m 2000-2002
c¸c chi phÝ thiÖt h¹i do tai n¹n lao ®éng lµ:
n¨m
2000
2001
2002
tiªu thøc
thiÖt h¹i
16 tû ®ång
12 tû ®ång
17.8 tû ®ång
42296 ngµy c«ng 87139 ngµy c«ng 196504ngµy c«ng
Cã thÓ nãi ®©y míi chØ lµ nh÷ng sè liÖu thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ song cã thÓ dÔ
nhËn thÊy thiÖt h¹i to lín do tai n¹n lao ®éng cho x· héi vµ cho ngµnh BHXH
nãi riªng
BÖnh nghÒ nghiÖp
14
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
Theo sè liÖu thèng kª cña vô y tÕ dù phßng bé y tÕ th× hµng n¨m sè ng êi ®i
kh¸m bÖnh ®Ó ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp níc ta cã kho¶ng 20000 ngêi chØ
chiÕm mét tû lÖ nhá 1.2% tæng sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp . §©y lµ
con sè qu¸ Ýt , do ®ã cã thÓ cã ngêi m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp mµ cha ®i kh¸m.
Cßn trong tæng sè ngêi ®i kh¸m th× sè ngêi ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp
kho¶ng 14%.
Theo sè liÖu céng tÝch luü ë viÖt nam tíi thêi ®iÓm 12/2002 cã 17416 tr êng
hîp ®îc gi¸m ®Þnh bÖnh nghÒ nghiÖp. Theo tæng kÕt c«ng t¸c y tÕ trong n¨m
2002 t×nh h×nh bÖnh nghÒ nghiÖp tiÕp tôc cã xu híng gia t¨ng.
Trong tæng sè 21bÖnh nghÒ nghiÖp th× ë viÖt nam c¸c bÖnh ® îc ph¸t hiÖn
nhiÒu nhÊt lµ : BÖnh bôi phæi ,tÝnh tíi thêi ®iÓm 12/2002 sè tr êng hîp bÞ m¾c
bÖnh bôi phæi silic lµ 14075 trêng hîp chiÕm 80.8%. Sau bÖnh bôi phæi lµ
bÖnh vÒ da , nhiÔm ®éc ch× , bÖnh ®iÕc .
Riªng ®èi víi bÖnh bôi phæi silic ë viÖt nam chiÕm tû lÖ lín . Tû lÖ trung b×nh
trong c«ng nh©n tiÕp xóc víi bôi silic trong giai ®o¹n 1999-2002 lµ 9.16%.
Trong ®ã mét sè ngµnh cã tû lÖ m¾c bÖnh cao nh: ngµnh ®óc vµ c¬ khÝ luyÖn
kim cã tû lÖ tõ 13-22%; c«ng nh©n khai th¸c vµ chÕ biÕn thancã tû lÖ m¾c lµ
9.5-13.4%; c«ng nh©n s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng vµ chÕ biÕn cã tû lÖ m¾clµ
6.5%.
Nh vËy bÖnh nghÒ nghiÖp –bôi phæi silic ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc vµ ®¸ng b¸o
®éng hiÖn nay ë viÖt nam.
Còng theo sè liÖu cña vô y tÕ dù phßng bé y tÕ th× sè ng êi lao ®éng bÞ m¾c
bÖnh nghÒ nghiÖp tËp trung chñ yÕu trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm
60%sè ngêi m¾c bÖnh trong c¶ níc víi c¸c bÖnh buÞ phæi ,s¹m da, nhiÔm ®éc
ch×, bÖnh rung nghÒ nghiÖp. Sau ngµnh c«ng nghiÖp lµ ngµnh ® êng s¾t chiÕm
tû lÖ 12% sè ngêi m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp.
Tuy nhiªn do c«ng t¸c thèng kª cßn h¹n chÕ ,h¬n n÷a do sî mÊt viÖc lµm
hoÆc bÞ chuyÓn viÖc lµm cã thu nhËp thÊp nªn ng êi lao ®éng ng¹i ®i kh¸m ®Ó
ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp. Cßn chñ sö dông lao ®éng do nhiÖm vô vµ vÊn ®Ò
tµi chÝnh nªn cha tæ chøc thêng xuyªn viÖc kh¸m bÖnh theo quy ®Þnh ®Ó ph¸t
hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp.
HiÖn nay bÖnh nghÒ nghiÖp ®ang cã xu híng gia t¨ng so víi nh÷ng n¨m tríc .
Theo sè liÖu thèng kª ®îc th× chØ tÝnh riªng trong n¨m 2002 quü BHXH ®·
chi tr¶ trªn 4500 trêng hîp hëng trî cÊp hµng th¸ng vµ mét lÇn vÒ TNL§BNN víi tæng sè tiÒn trªn 5 tû 500 triÖu trong ®ã chØ riªng cho BNN gÇn 1tû
400 triÖu ®ång . Vµ riªng trong quü 1 n¨m 2003, BHXH viÖt nam ®· gi¶i
quyÕt cho 75 ngêi ®îc hëng trî cÊp hµng th¸ng víi tæng sè tiÒn trªn 7 triÖu
®ång vµ 100 ngêi hëng trî cÊp mét lÇn víi tæng sè tiÒn gÇn 180 triÖu ®ång
do bÞ m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp ®· gãp phÇn ch¨m lo ®êi sèng cho ng êi lao
®éng .
§iÒu kiÖn lao ®éng
15
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
§iÒu kiÖn lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ë n íc ta hiÖn nay nh×n chung cha
tèt. Víi ®iÒu kiÖn lao ®éng nh hiÖn nay ®ang lµm cho Tai n¹n lao ®éng-bÖnh
nghÒ nghiÖp cã xu híng gia t¨ng.
Theo sè liÖu ®iÒu tra cña viÖn khoa häc lao ®éng vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi, trong
n¨m 1999 cã tíi 30% sè doanh nghiÖp cã t×nh tr¹ng nhµ x ëng kh«ng phï hîp
víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt . Ngêi lao ®éng ph¶i lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nhµ x ëng t¹m bî.
T×nh tr¹ng lao ®éng thñ c«ng trong c¸c doanh nghiÖp cßn phæ biÕn , tû lÖ ng êi lao ®éng ph¶i lµm viÖc víi c¸c c«ng cô thñ c«ng chiÕm 49.78% tæng sè lao
®éng,chØ cã 45.7% lµm viÖc víi c«ng cô c¬ khÝ vµ nöa c¬ khÝ ,chØ cã 4.5%
lµm viÖc víi thiÕt bÞ tù ®éng ho¸ . Ngµnh cã lao ®éng thñ c«ng cao nhÊt lµ
trång trät , ch¨n nu«i(94.57%) vµ hÇu hÕt c¸c nhãm ngµnh , c¸c doanh nghiÖp
ngoµi quèc doanh ®Òu cã tû lÖ lao ®éng thñ c«ng nhiÒu h¬n so víi c¸c doanh
nghiÖp quèc doanh.
T×nh tr¹ng nguyªn ,nhiªn,vËt liÖu :
Theo sè liÖu ®iÒu tra cña vô y tÕ dù phßng-bé y tÕ th× sè ng êi lao ®éng ph¶i
tiÕp xóc víi nguyªn,vËt liÖu kh«ng ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh lao ®éng chiÕm
tíi 32.3% tæng sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt .§©y lµ nguyªn
nh©n ph¸t sinh ra bôi , chøa ho¸ chÊt ®éc,chøa vi sinh vËt g©y h¹i, dÔ g©y
chÊn th¬ng do va ®Ëp,dÔ g©y ch¸y næ, dÔ g©y báng…
M«i trêng lµm viÖc lµ n¬i mµ con ngêi trùc tiÕp lµm viÖc.C¸c yÕu tè vÒ m«i
trêng cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh Tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp
gåm: H¬i khÝ ®éc, bôi ,tiÕng ån, ®é rung vµ phãng x¹, ®iÖn tõ tr êng, nhiÖt
®é , ¸nh s¸ng …
Qua kh¶o s¸t 642 nghÒ th× cã tíi 35% cã nång ®é h¬i khÝ ®éc t¹i n¬i lµm viÖc
vît tiªu chuÈn vÖ sinh cho phÐp tõ 1 ®Õn hµng tr¨m lÇn, cã gÇn 39% sè nghÒ
cã hµm lîng bôi ®o ®îc vît tiªu chuÈn cho phÐp tõ 1 ®Õn trªn 50 lÇn, 284
trong tæng sè ®ã cã møc ®é tiÕng ån t¹i n¬i lµm viÖc v ît tiªu chuÈn cho
phÐp…
C«ng t¸c an toµn lao ®éng :
Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña bé lao ®éng th ¬ng binh vµ x· héi trªn 625 doanh
nghiÖp quèc doanh, 986 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ 120 doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t níc ngoµi th× cã tíi 53.29% sè doanh nghiÖp lµm viÖc trong c¸c
doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, 29.25% sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c
doanh nghiÖp quèc doanh khi lµm viÖc kh«ng cã ®Çy ®ñ c¸c ph ¬ng tiÖn b¶o
hé c¸ nh©n. Hµng n¨m chØ cã 50% c¸c doanh nghiÖp trong tæng sè c¸c doanh
nghiÖp trong c¶ níc ®îc tæ chøc häc vÒ luËt vµ 80% doanh nghiÖp cã huÊn
luyÖn vÒ kü thuËt an toµn vµ néi quy an toµn lao ®éng. ë khu vùc doanh
nghiÖp nhµ níc viÖc huÊn luyÖn kü thuËt an toµn vµ néi quy an toµn hiÖn nay
®· trë thµnh nÒ nÕp ,ngoµi ra cßn tËp trung tuyªn truyÒn b»ng nhiÒu h×nh
thøc . Cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hiÖn nay c«ng t¸c nµy
cßn nhiÒu h¹n chÕ víi lý do chñ yÕu lµ tµi chÝnh .
16
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
C«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra an toµn , vÖ sinh lao ®éng hiÖn nay giao cho
ngµnh lao ®éng –th¬ng binh vµ x· héi thùc hiÖn vµ cã sù phèi hîp cña mét
sè ngµnh chøc n¨ng kh¸c .Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh lao ®éng –th ¬ng binh
vµ x· héi ®· thêng xuyªn tæ chøc kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ doanh nghiÖp nhÊt lµ
víi c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng s¶y ra tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp
cao vµ ®· ph¸t hiÖn kÞp thêi nhiÒu ®¬n vÞ , c¸ nh©n ng êi lao ®éng cha chÊp
hµnh nghiªm c«ng t¸c an toµn vÖ sinh lao ®éng ,yªu cÇu thùc hiÖn ®óng quy
®Þnh ngõng ho¹t ®éng víi c¸c m¸y mãc ,thiÕt bÞ kh«ng ®¶m b¶o … Tuy
nhiªn,viÖc thanh tra ,kiÓm tra cha ®îc tiÕn hµnh kÞp thêi ,®Çy ®ñ trong diÖn
réng do sè lîng c¸n bé lµm c«ng t¸c nµy cha ®¸p øng víi khèi lîng c«ng viÖc
nªn cßn nhiÒu vô tai n¹n lao ®éng lín lµm chÕt vµ bÞ th¬ng nhiÒu ngêi ,tæn
thÊt tµi s¶n lín ,lµm ngõng chÖ s¶n xuÊt .
2- Thùc tr¹ng vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ
nghiÖp vµ viÖc thùc hiÖn chÕ ®é nµy
ChÕ ®é chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp ®· ®îc níc ta thùc
hiÖn tõ l©u , ngay tõ ngµy ®Çu dµnh l¹i ® îc ®éc lËp ®¶ng vµ nhµ níc ta ®· cho
tiÕn hµnh . ChÕ ®é nµy trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ ®· thÓ hiÖn râ vai
trß to lín trong viÖc ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng : §i ®«i gi÷a ph¸t triÓn
kinh tÕ víi ®¶m b¶o c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi . H¬n n÷a, ®©y còng lµ mét
trong sè chÝnh s¸ch x· héi ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c thµnh viªn cña ®¶ng vµ
nhµ níc ta mµ chØ cã thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch nµy th× míi cã thÓ ®¶m b¶o cho
níc ta ®i ®óng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa . ChÝnh v× vËy mµ ®¶ng mµ nhµ n íc ta cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan cïng x©y dùng vµ hoµn thiÖn
chÝnh s¸ch nµy . Cã rÊt nhiÒu v¨n b¶n vµ nghÞ ®Þnh ®îc ®a ra nh»m më réng
kh«ng chØ ®èi tîng ¸p dông ,ph¹m vi ¸p dông , møc trî cÊp , ®iÒu kiÖn h ëng
trî cÊp vµ c¸c quyÒn lîi kh¸c cho ngêi lao ®éng ch¼ng may gÆp ph¶i tai n¹n
lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp mµ c¸c v¨n b¶n nµy cßn söa ®æi bæ sung mét sè
h¹n chÕ ë c¸c v¨n b¶n nghÞ ®Þnh tríc . Cho tíi nay chÝnh s¸ch ®èi víi chÕ ®é
tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cßn ®ang trong qu¸ tr×nh söa ®æi vµ
hoµn thiÖn nhÊt lµ trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ cã nhiÒu biÕn ®æi nµy . Sau
®©y lµ mét sè ®iÓm chÝnh trong chÕ ®é chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ
nghiÖp:
-§èi tîng ¸p dông :
§èi tîng ¸p dông chÕ ®é trî cÊp nµy ®· ®îc quy ®Þnh trong nghÞ ®Þnh
N§12/CP ngµy 26/1/1995 cña chÝnh phñ .NghÞ ®Þnh nµy ®èi t îng ¸p dông cßn
nhiÒu h¹n chÕ . Nhng ®Õn nghÞ ®Þnh 110/2002 cña chÝnh phñ ngµy 27/12/2002
th× ®èi tîng ¸p dông ®· ®îc më réng ra nhiÒu .Trong nghÞ ®Þnh 110 ®· ® îc
giíi thiÖu tõ trªn , ®èi tîng ®· më réng ra bao gåm c¶ nh÷ng ng êi : lµ c¸n bé
c«ng chøc ,viªn chøc lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång trong ph¸p lÖnh c¸n bé
c«ng chøc ,ngêi lao ®éng x· viªn lµm viÖc vµ hëng l¬ng theo hîp ®ång lao
®éng vµ c¸c hîp t¸c x· thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt hîp t¸c x·; Ng êi häc
17
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
nghÒ ,tËp nghÒ ®Ó lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp ,c¬ quan ,tæ chøc ¸p dông víi
doanh nghiÖp cã thuª tõ 1 lao ®éng trë lªn trong khi n¨m 1995 ®ßi hái cã
thuª tõ 10 lao ®éng trë lªn. Cïng víi nghÞ ®Þnh 110 th× cã th«ng t sè 10/2003
cña bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi cã híng dÉn cô thÓ viÖc thi hµnh nghÞ
®Þnh 110 . Do ®ã ®èi tîng ¸p dông ®· ®îc ¸p dông më réng vµ cô thÓ h¬n rÊt
nhiÒu . Theo ®ã nhiÒu lao ®éng sÏ ®îc hëng sù b¶o ®¶m tõ chÕ ®é nµy , sÏ
t¹o sù c«ng b»ng cho c¸c lao ®éng h¬n. Tuy ®· cã quy ®Þnh rÊt cô thÓ vÒ c¸c
®èi tîng ¸p dông song rÊt nhiÒu ngêi lao ®éng mÆc dï n»m trong c¸c ®èi tîng
trªn nhng vÉn kh«ng ®îc hëng quyÒn lîi nµy .Thùc tr¹ng nµy do nhiÒu
nguyªn nh©n nhng chñ yÕu vÉn lµ do tr¸ch nhiÖm cña ngêi chñ sö dông lao
®éng : Kh«ng ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng êi lao ®éng , hoÆc kh«ng ký c¸c
hîp ®ång lao ®éng víi ngêi lao ®éng ®Ó tr¸nh ph¶i nép BHXH cho hä . Mµ
thùc tÕ hiÖn nay c¸c ngµnh ngêi chñ sö dông lao ®éng thêng kh«ng thu xÕp
hîp ®ång víi ngêi lao ®éng l¹i r¬i vµo nh÷ng ngµnh cã tû lÖ tai n¹n lao ®éng
cao nh x©y dùng ,giao th«ng ,®iÖn … Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy mét mÆt
do vÊn ®Ò tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nhÊt lµ doanh nghiÖp ngoµi quèc
doanh , nhng mÆt kh¸c còng ph¶i kÓ tíi ®ã lµ hä cha cã ý thøc cao ®èi víi vÊn
®Ò an toµn cho ngêi lao ®éng .V× vËy viÖc më réng ®èi tîng ¸p dông vÉn chØ
lµ nh÷ng quy ®Þnh cßn viÖc thùc hiÖn nã cßn phô thuéc nhiÒu vµo ph¸p luËt
vµ ý thøc cña mäi ngêi .
-ChÕ ®é chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng –bÖnh nghÒ nghiÖp
chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng –bÖnh nghÒ nghiÖp theo quy ®Þnh cña n íc ta ®îc thùc hiÖn tõ hai hÖ thèng lµ ngêi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan BHXH.
XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c khi ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ
nghiÖp th× tr¸ch nhiÖm chÝnh kh¾c phôc sù cè thuéc vÒ chñ sö dông lao
®éng ,chóng ta quy ®Þnh chñ sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm víi ng êi lao
®éng tõ khi bÞ tai n¹n lao ®éng tíi khi ngêi lao ®éng ®îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh ,
cßn BHXH chØ can thiÖt sau khi ngêi lao ®éng ®îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh vµ cã tû lÖ
suy gi¶m søc khoÎ hay tû lÖ th¬ng tËt tõ 5% trë lªn.
do ®ã trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay bªn c¹nh u ®iÓm cña nã lµ
+Buéc ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi vÊn ®Ò an toµn lao ®éng
+ §¶m b¶o c«ng b»ng cho c¸c ®¬n vÞ ¸p dông an toµn lao ®éng
th× chÝnh s¸ch nµy l¹i kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ tèi u cho ngêi lao ®éng vµ cho x·
héi . víi chÝnh s¸ch nµy ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng-bÖnh
nghÒ nghiÖp ®Ó ®îc gi¶i quyÕt hëng trî cÊp tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n rÊt phiÒn
phøc vÒ thñ tôc , tr×nh tù xÐt duyÖt .ThËm chÝ viÖc triÓn khai tõ hai hÖ thèng
nµy còng dÉn tíi viÖc kh«ng râ rµng tõ hai phÝa trong viÖc gióp ng êi lao ®éng
t¸i hoµ nhËp cuéc sèng vµ thÝch nghi víi cuéc sèng míi .
-Møc trî cÊp tõ c¬ quan BHXH:
§èi víi chÕ ®é tai n¹n lao ®éng –bÖnh nghÒ nghiÖp tuú theo tû lÖ th ¬ng tËt
mµ x¸c ®Þnh lo¹i trî cÊp vµ t¬ng øng víi mçi lo¹i sÏ cã nh÷ng møc trî cÊp t¬ng øng .Víi tû lÖ th¬ng tËt lµ tõ 5%-30% th× trî cÊp 1 lÇn tõ 4 ®Õn 12 th¸ng
18
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
l¬ng tèi thiÓu. Tû lÖ th¬ng tËt trªn 30% th× ®îc hëng trî cÊp ®Þnh kú hµng
th¸ng tõ 0.4 ®Õn 1.6 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu .Víi viÖc quy ®Þnh møc trî cÊp
nh vËy ®· ®¶m b¶o nguyªn t¾c trî cÊp dùa vµo tû lÖ th ¬ng tËt ,nhng vÉn tån
t¹i mét sè ®iÓm sau:
Møc trî cÊp cßn rÊt thÊp :
1. tiÒn l¬ng lµm c¬ së tÝnh lµ tiÒn l¬ng tèi thiÓu
®ang ë møc thÊp 290000 ®ång
2. hÖ sè trªn tiÒn l¬ng cßn thÊp
Møc trî cÊp trªn kho¶ng tû lÖ th¬ng tËt cßn cha ®¶m b¶o c«ng b»ng . VÝ dô
nh÷ng ngêi cã tû lÖ th¬ng tËt lµ 31% th× còng ®îc hëng møc trî cÊp ®Þnh kú
0.4 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu nh nh÷ng ngêi cã tû lÖ th¬ng tËt lµ 40%.
§iÒu kiÖn hëng :
Trong chÕ ®é tai n¹n lao ®éng – bÖnh nghÒ nghiÖp cã quy ®Þnh rÊt râ
§èi víi tai n¹n lao ®éng th× ngêi lao ®éng gÆp ph¶i tai n¹n thuéc c¸c trêng
hîp tai n¹n lao ®éng nh trong quy ®Þnh míi ®îc coi lµ tai n¹n lao ®éng . Tuy
nhiªn cã mét sè ®iÓm cha râ nh c¸c tai n¹n s¶y ra trªn ®êng tõ n¬i lµm viÖc
vÒ nhµ cßn cha cô thÓ . ChÝnh ®iÒu nµy mµ cã nhiÒu ngêi ®· l¹m dông vµ
truéc lîi g©y ra sù mÊt c«ng b»ng .
H¬n n÷a , ®Ó ®îc hëng trî cÊp BHXH tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp th×
ngêi lao ®éng ph¶i cã giÊy gi¸m ®Þnh y khoa vÒ tû lÖ th¬ng tËt hay møc ®é
suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng . Thùc chÊt ®iÒu nµy hÕt søc quan träng mµ n íc
nµo còng ph¶i tiÕn hµnh . GiÊy gi¸m ®Þnh nµy ®îc bé y tÕ cã thÈm quyÒn x¸c
nhËn vÒ møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng søc khoÎ . NÕu c«ng viÖc nµy ® îc lµm tèt
sÏ ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho ngêi lao ®éng . Nhng hiÖn nay cã hiÖn tîng ®ã
lµ cã sù gian n¹n trong x¸c ®Þnh tû lÖ th¬ng tËt : cã sù mãc nèi gi÷a c¬ quan
thÈm ®Þnh vµ mét sè Ýt ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng. Nã lµm mÊt c«ng
b»ng .
Quü BHXH chi tr¶ cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng- bÖnh nghÒ nghiÖp :
HiÖn nay ë níc ta thùc hiÖn BHXH chung cho c¸c chÕ ®é , tøc lµ ®ång lo¹t tÊt
c¶ ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng ®Òu ®ãng tû lÖ lµ 17% quü l¬ng
ngêi sö dông ®ãng vµ 6% tiÒn l¬ng ngêi lao ®éng ®ãng . Quü nµy dïng ®Ó chi
cho tÊt c¶ c¸c chÕ ®é cña BHXH vµ do mét c¬ quan qu¶n lý . MÆc dï triÓn
khai ®iÒu nµy th× bé m¸y qu¶n lý BHXH ®îc gi¶m nhÑ song tÝnh hiÖu qu¶ cña
nã kh«ng cao . H¬n n÷a trong hÖ thèng BHXH viÖt nam thuéc c¸c chÕ ®é
ng¾n h¹n víi møc ®ãng gãp chung lµ nh nhau víi tÊt c¶ c¸c lo¹i doanh nghiÖp
, kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng , thùc
hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hé vµ an toµn lao ®éng .
C¬ chÕ båi thêng tõ ngêi sö dông lao ®éng :
Ngêi lao ®éng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc nhËn ® îc tiÒn båi thêng tõ
ngêi sö dông lao ®éng . Trong khi ngêi lao ®éng cÇn cã tiÒn ngay ®Ó kh¾c
phôc sù cè tai n¹n lao ®éng th× gÆp ph¶i vÊn ®Ò phiÒn phøc vÒ thñ tôc ®Ó ® îc
nhËn tiÒn båi thêng do ®ßi hái cã biªn b¶n ®iÒu tra vÒ TNL§, trong khi ®ã ®Ó
19
Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
cã ®îc biªn b¶n ph¶i mÊt ®Õn 10 ngµy thËm chÝ cã nh÷ng vô nghiªm träng
ph¶i kÐo dµi tíi 5-6 th¸ng . §Êy lµ vÊn ®Ò vÒ thñ tôc cßn nÕu doanh nghiÖp
®ang trong giai ®o¹n khã kh¨n vÒ tµi chÝnh th× c¬ chÕ nµy tá ra kh«ng hiÖu
qu¶ .
Quy tr×nh thñ tôc hå s¬ vµ quy tr×nh gi¶i quyÕt chÕ ®é trî cÊp TNL§-BNN:
§Ó cã ®îc kho¶n trî cÊp tõ c¬ quan BHXH ®èi víi trêng hîp tai n¹n lao ®éng,
bÖnh nghÒ nghiÖp th× ®ßi hái ngêi lao ®éng ph¶i cã thñ tôc b¾t buéc nh
- Biªn b¶n ®iÒu tra vÒ tai n¹n lao ®éng
- Biªn b¶n gi¸m ®Þnh vÒ tû lÖ th¬ng tËt
- X¸c nhËn cña ngêi sö dông lao ®éng vÒ m«i trêng lao ®éng
®éc h¹i
§©y lµ c¸c giÊy tê c¬ b¶n , ngoµi ra cßn mét sè giÊy tê kh¸c . C¸c giÊy tê nµy
theo th«ng t sè 10/2003/TT-BL§TBXH th× ngêi sö dông lao ®éng ph¶i cã
tr¸ch nhiÖm lËp hå s¬ ®èi víi trêng hîp ngêi lao ®éng gÆp ph¶i tai n¹n lao
®éng , bÞ bÖnh nghÒ nghiÖp . §©y lµ nguyªn t¾c b¾t buéc ph¶i cã míi cã c¬ së
®Ó båi thêng trî cÊp . So víi th«ng t sè 19/TT-BL§TBXH ngµy 2/8/1997
kh«ng cã g× kh¸c , mµ cßn quy ®Þnh râ h¬n , cô thÓ h¬n vµ yªu cÇu ng êi sö
dông lao ®éng ph¶i ra quyÕt ®Þnh båi th êng trî cÊp trong kho¶ng thêi gian lµ
5 ngµy kÓ tõ ngµy cã biªn b¶n gi¸m ®Þnh cña héi ®éng gi¸m ®Þnh y khoa hoÆc
cña c¬ quan ph¸p y .TiÒn trî cÊp ph¶i thanh to¸n 1 lÇn cho ng êi lao ®éng bÞ
tai n¹n lao ®éng –bÖnh nghÒ nghiÖp trong thêi h¹n 5 ngµy kÓ tõ ngµy ra
quyÕt ®Þnh cña ngêi sö dông lao ®éng .
Víi nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ nµy quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng khi bÞ tai n¹n lao
®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp ®îc ®¶m b¶o h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c quy ®Þnh tríc .
III-C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ
Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é , chÝnh s¸ch BHXH
TNL§-BNN
Víi thùc tr¹ng triÓn khai chÕ ®é BHXH TNL§-BNN nh hiÖn nay ë viÖt nam
cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cßn ®ang trong giai ®o¹n tranh c·i . Song víi ph¹m vi
nghiªm cøu cña ®Ò tµi nµy t«i xin ®Ò nghÞ mét vµi gi¶i ph¸p cho c¸c vÊn ®Ò
sau:
*VÒ qu¶n lý thùc hiÖn chÕ ®é BHXH TNL§-BNN :
HiÖn nay , viÖc gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é cho ng êi lao ®éng bÞ TNL§-BNN cã
tham gia BHXH ®îc thùc hiÖn theo 2 bíc c¬ b¶n sau:
+§¬n vÞ lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ c¸c kho¶n chi phÝ y tÕ khi s¬
cøu , cÊp cøu ®Õn khi ®iÒu trÞ æn ®Þnh th ¬ng tËt , chi gi¸m ®Þnh kh¶
n¨ng lao ®éng , tr¶ tiÒn l¬ng theo thêi gian ®iÒu trÞ vµ c¸c quy ®Þnh
kh¸c theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 107 cña bé luËt lao ®éng .
20
- Xem thêm -
.DOC 
28 
52 
70 
