Tài liệu Thực trạng quản lý công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên chính qui trường đại học sư phạm thành phố hồ chí minh”

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trương Ngọc Dung LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trương Ngọc Dung Chuyên ngành : Quản lý Giáo dục Mã số : 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐOÀN VĂN ĐIỀU Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 LỜI CẢM ƠN Qua quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, chúng tôi chân thành bày tỏ lòng cảm ơn đến: – Ban Giám hiệu, các Phòng ban chức năng của Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh; – Khoa Tâm lý Giáo dục; – Quý Thầy Cô đã tham gia giảng dạy lớp cao học chuyên ngành Quản lý Giáo dục khóa 21; – PGS.TS Đoàn Văn Điều, người hướng dẫn khoa học; – Đồng nghiệp. bạn bè và gia đình đã giúp đỡ, tạo điều kiện, động viên và có những đóng góp quý giá cho chúng tôi trong suốt quá trình học tập khóa học, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Do thời gian và khả năng nghiên cứu còn nhiều hạn chế, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự góp ý của quý Thầy Cô và đồng nghiệp góp phần hoàn thiện luận văn. TP.Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2012 Trương Ngọc Dung MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ...........................................................................................2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.....................................................................3 4. Giả thuyết khoa học .............................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................3 6. Giới hạn đề tài .....................................................................................................3 7. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO SINH VIÊN ........................................................6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................................................6 1.2. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................................9 1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục ......................................................................9 1.2.2. Giáo dục chính trị tư tưởng ......................................................................10 1.2.3. Quản lý công tác giáo dục chính trị tư tưởng ..........................................12 1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nước đối với giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên .......................................................................................................12 1.3.1. Cơ sở để Đảng và Nhà nước đưa ra các quan điểm chỉ đạo công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên ........................................................12 1.3.2. Các quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước đối với công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên ...............................................................14 1.4. Vai trò của giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên ...................................17 1.5. Quản lý công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên...........................19 1.5.1. Mục tiêu của quản lý công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên ......20 1.5.2. Nội dung quản lý công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên .....21 1.5.3. Tổ chức thực hiện công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên ...25 1.5.4. Tổ chức đánh giá và sử dụng kết quả rèn luyện ......................................28 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .........................................................................................31 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO SV CHÍNH QUY TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..............................................................................32 2.1. Tổng quan về Trường Đại Học Sư Phạm Tp.Hồ Chí Minh ...........................32 2.1.1. Quá trình thành lập và phát triển của Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh .....................................................................................32 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh .........................................................................................................33 2.1.3. Cơ cấu tổ chức trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ........34 2.1.4. Tình hình rèn luyện chính trị tư tưởng của sinh viên chính qui Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh .............................................35 2.2. Kết quả thực trạng quản lý công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên chính qui trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh........................36 2.2.1. Đánh giá chung của CBQL về việc công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên chính qui ............................................................................39 2.2.2. Thực trạng quản lý công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui theo đánh giá của sinh viên..............................................................................55 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .........................................................................................72 Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO SINH VIÊN CHÍNH QUI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .....................73 3.1. Cơ sở để xây dựng giải pháp ..........................................................................73 3.1.1. Cơ sở lý luận ............................................................................................73 3.1.2. Cơ sở pháp lý ...........................................................................................73 3.1.3. Cơ sở thực tiễn .........................................................................................74 3.2. Một số giải pháp .............................................................................................76 3.2.1. Chỉ đạo và tổ chức thực hiện, đổi mới nội dung, chương trình theo định hướng mục tiêu giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh ................77 3.2.2. Tăng cường và phối hợp chặt chẽ giữa 3 lực lượng gia đình – nhà trường – xã hội trong việc quản lý sinh viên nội ngoại trú ...................79 3.2.3. Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên ...............................................................................81 3.2.4. Tăng cường phối hợp giữa các đơn vị trong trường, kiện toàn bộ máy của phòng CTCT&HSSV ......................................................................82 3.2.5. Thực hiện nghiêm túc đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên ..........84 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 .........................................................................................85 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................86 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................89 PHỤ LỤC .................................................................................................................93 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT - CBQL : Cán bộ quản lý - CNXH : Chủ nghĩa xã hội - CTTT : Chính trị tư tưởng - ĐH : Đại học - ĐHSP TP.HCM : Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh - ĐLTC : Độ lệch tiêu chuẩn - GDCTTT : Giáo dục chính trị tư tưởng - GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo - HSSV : Học sinh sinh viên - KHTN : Khoa học tự nhiên - KHXH : Khoa học xã hội - KTX : Ký túc xá - TB : Trung bình - SV : Sinh viên - XHCN : Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Mục đích của công tác GDCTTT cho SV theo đánh giá của CBQL ....39 Bảng 2.2. Nội dung của công tác GDCTTT cho SV theo đánh giá của CBQL ....41 Bảng 2.3. Ảnh hưởng của công tác GDCTTT cho SV theo đánh giá của CBQL .42 Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL về việc lập kế hoạch cho công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ..........................................................................43 Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL về việc tổ chức thực hiện kế hoạch cho công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ................................................43 Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL về việc chỉ đạo thực hiện kế hoạch cho công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ................................................45 Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL về việc kiểm tra, đánh giá công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ..........................................................................49 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL về hoạt động của Phòng CTCT&HSSV ..............51 Bảng 2.9. Các yếu tố quản lý công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ..52 Bảng 2.10. So sánh đánh giá của CBQL về việc công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui theo tham số giới tính ....................................................53 Bảng 2.11. So sánh đánh giá của CBQL về việc công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui theo tham số chức danh công tác ...................................54 Bảng 2.12. Mục đích của công tác GDCTTT cho SV theo đánh giá của SV ..........55 Bảng 2.13. Nội dung của công tác GDCTTT cho SV theo đánh giá của SV ..........56 Bảng 2.14. Ảnh hưởng của công tác GDCTTT cho SV theo đánh giá của SV .......58 Bảng 2.15. Đánh giá của SV về việc lập kế hoạch cho công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui.................................................................................59 Bảng 2.16. Đánh giá của SV về việc tổ chức thực hiện kế hoạch cho công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ........................................................59 Bảng 2.17. Đánh giá của CBQL về việc chỉ đạo thực hiện kế hoạch cho công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ................................................61 Bảng 2.18. Đánh giá của sinh viên về việc kiểm tra, đánh giá công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ...............................................................65 Bảng 2.19. Đánh giá của SV về hoạt động của Phòng CTCT&HSSV ....................67 Bảng 2.20. Các yếu tố quản lý công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui ..68 Bảng 2.21. So sánh đánh giá của SV về công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui theo tham số giới tính ............................................................69 Bảng 2.22. So sánh đánh giá của sinh viên về công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui theo tham số năm học ....................................................69 Bảng 2.23. So sánh đánh giá của CBQL và SV về công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui.................................................................................71 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Công tác CTTT trong các nhà trường là một bộ phận cấu thành của quá trình tổ chức dạy và học; là bộ phận quan trọng nhất góp phần hình thành nhân cách, phẩm chất, lối sống cho sinh viên theo mục tiêu giáo dục: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [9]. Tất cả những điều đó chỉ có thể thực hiện được thông qua công tác GDCTTT cho SV. Công tác này đòi hỏi phải tiến hành một cách liên tục, thường xuyên và đang trở thành một trong những nội dung không thể thiếu được trong các mặt giáo dục của các nhà trường nói chung và trường đại học nói riêng nhằm tạo ra lớp người “Vừa hồng, vừa chuyên” như mong muốn của Bác Hồ. Như vậy, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trước hết cần phải nâng cao chất lượng GDCTTT cho SV. Đó cũng chính là nhiệm vụ vừa cơ bản, vừa cấp bách, đồng thời là đòi hỏi khách quan của nhiệm vụ cách mạng nước ta trong giai đoạn hiện nay. GDCTTT cho SV là “GD phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho sinh viên nhằm hình thành những phẩm chất chính trị của con người mới, những tri thức niềm tin và hành vi đạo đức, giáo dục và hình thành lối sống mới, có văn hóa, góp phần giáo dục toàn diện nhân cách của sinh viên” [8] Thực hiện chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ý thức được vai trò, vị trí và sứ mệnh chính trị của mình trong thời kỳ mới, trường ĐHSP TP.HCM luôn quan tâm đến việc GDCTTT cho SV. Để có thể đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, Trường cần phải tăng cường hơn nữa công tác GDCTTT cho SV, bởi vì: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường 2 XHCN hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên” [34] Hội nghị BCH TW Đảng CSVN lần thứ II khóa VIII, khi đánh giá về công tác giáo dục đào tạo trong thời gian qua đã nêu “Đặc biệt đáng lo ngại trong một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái đạo đức mờ nhạt lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước”. Trong những năm tới cần tăng cường giáo dục công dân, giáo dục tư tưởng đạo đức, giáo dục truyền thống, lòng yêu nước...tổ chức cho SV tham gia các hoạt động xã hội, văn hóa, thể thao...vì vậy các nhà quản lý cần nhận thức sâu sắc về vấn đề này đặc biệt là việc nghiên cứu công tác quản lý GDCTTT cho SV. Thời gian qua, Trường ĐHSP TP.HCM đã có khá nhiều biện pháp để tăng cường công tác CTTT cho SV. Bên cạnh một số thành tựu, công tác GDCTTT cho SV của Trường ĐHSP TP.HCM cũng còn nhiều hạn chế làm làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng và hiệu quả đào tạo của Trường. Có nhiều nguyên nhân đưa đến những hạn chế, khiếm khuyết trong công tác GDCTTT SV. Một trong những nguyên nhân ấy xuất phát từ chỗ chưa thật chú trọng và chưa có được những giải pháp hiệu quả từ gốc độ quản lý đối với công tác này, cần có những giải pháp hữu hiệu hơn để giải quyết những vấn đề đặt ra. Bản thân hiện đang công tác tại phòng CTCT&HSSV của Trường, là nơi tổ chức thực hiện công tác GDCTTT cho SV của Trường đảm bảo dúng đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, góp phần đào tạo SV trở thành những người phát triển toàn diện cả 2 mặt năng lực và phẩm chất đạo đức. Chính vì vậy tôi chọn nghiên cứu đề tài “Thực trạng quản lý công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên chính qui trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh” mong muốn góp phần giải quyết những vấn đề còn hạn chế trong công tác này. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận, khảo sát thực trạng quản lý công tác giáo dục CTTT cho sinh viên chính qui trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, 3 đề tài đề xuất một số giải pháp quản lý công tác GDCTTT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác này. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động quản lý công tác GDCTTT cho SV đại học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: thực trạng quản lý công tác GDCTTT cho SV chính qui Trường ĐHSP TP.HCM 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý GDCTTT ở Trường ĐHSP TP.HCM đã thực hiện tốt ở một số mặt và còn những mặt hạn chế. Khi khảo sát đúng thực trạng quản lý công tác GDCTTT, đề xuất được một số giải pháp quản lý công tác GDCTTT cho SV ở Trường ĐHSP TP.HCM. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý công tác GDCTTT cho SV ở ĐH 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý công tác GDCTTT cho sinh viên chính qui trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. 5.3. Đề xuất một số giải pháp quản lý công tác GDCTTT cho SV chính qui Trường ĐHSP TP.HCM. 6. Giới hạn đề tài 6.1. Về nội dung : Quản lý công tác GDCTTT cho SV chính qui Trường ĐHSP TP.HCM của phòng CTCT&HSSV của Trường. 6.2. Phạm vi : chọn mẫu 4 khoa (KHTN, KHXH, Khoa Ngoại ngữ, Khoa đặc thù) đại diện cho 19 khoa của Trường ĐHSP. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Cơ sở phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc Quản lý GD là quản lý tổng thể trong tổng thể của quản lý xã hội cũng như quản lý kinh tế, quản lý văn hóa, quản lý trật tự an ninh... 4 GDCTTT cho SV cũng là bộ phận giáo dục trong quá trình giáo dục toàn diện nhân cách của SV: đức dục, trí dục, thể chất, mỹ dục, lao động. Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý GDCTTT cho SV cũng cần đến các yếu tố: các chức năng của quản lý, mục tiêu, nội dung, chương trình kế hoạch giáo dục, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức, kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động GDCTTT cho SV. Tất cả các yếu tố trên nằm trong mối quan hệ tác động qua lại theo những qui luật nhất định, chỉ có tác động tổng hợp đến tất cả các yếu tố mới tạo nên chất lượng và hiệu quả cần thiết. 7.1.2. Quan điểm thực tiễn Khảo sát thực trạng hoạt động công tác quản lý GDCTTT cho SV chính qui trường ĐHSP TP.HCM để phát hiện những mâu thuẫn, những khó khăn, những vướng mắc trong thực tiễn giáo dục. Trên cơ sở thực tiễn so sánh với lý luận và đề xuất những giải pháp để nâng cao hiệu quả của hoạt động này. Như vậy xuất phát từ quan điểm thực tiễn, luận văn chú ý các mặt sau đây: − Phân tích tình hình thực tế của quản lý công tác GDCTTT cho SV chính qui trường ĐHSP TP.HCM. − Đề xuất một số biện pháp trong hoạt động thực tiễn của nhà quản lý. − Thực trạng quản lý công tác được khảo sát trên cơ sở các tiêu chí khoa học có thể đo lường được. 7.2 . Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu lý thuyết, các văn bản của Đảng và Nhà nước nhằm tìm ra cơ sở lý luận để khảo sát và đề xuất một số giải pháp để nâng cao chất lượng hoạt động. 7.2.2. Phương pháp thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Phiếu điều tra có 2 loại : − Phiếu điều tra dành cho SV hệ chính qui của Trường 5 − Phiếu điều tra dành cho giáo viên chủ nhiệm của Trường và cán bộ làm công tác Đoàn thanh niên. 7.2.2.2. Phương pháp quan sát 7.2.2.3. Phương pháp phỏng vấn 7.2.3. Phương pháp toán thống kê Sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 13.0 để xử lý số liệu. 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO SINH VIÊN 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Giáo dục Việt Nam phải sản sinh, đào tạo con người Việt Nam có lòng yêu nước nồng nàn và làm nghĩa vụ quốc tế trong cuộc đấu tranh cho độc lập dân tộc, xây dựng xã hội hòa bình, dân chủ văn minh tiến bộ. Nhiệm vụ này của giáo dục chỉ có thể thực hiện trên cơ sở tăng cường có hiệu quả công tác GDCTTT. GDCTTT là một mặt quan trọng của giáo dục nhân cách con người Việt Nam phát triển toàn diện trong thời kỳ hội nhập quốc tế, khu vực. Để làm tốt nâng cao giáo dục của nước ta, thực hiện đầy đủ mục tiêu giáo dục, bản sắc dân tộc, tính độc lập trong việc phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, công tác GDCTTT hiện nay càng có vai trò quan trọng và phải đặc biệt chú trọng. Nghiên cứu về GDCTTT cho sinh viên là một nội dung giáo dục quan trọng nhằm giúp các nhà trường thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện nhân cách người học. GDCTTT cho học sinh và sinh viên là một vấn đề được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu Dưới góc độ nghiên cứu về công tác GD đạo đức cho SV có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học và khóa luận tốt nghiệp của sinh viên : “Quản lý công tác giáo dục đạo đức cho SV cao đẳng và đại học (từ thực tiễn Trường cao đẳng Giao thông vận tải III” (Luận văn thạc sĩ QLGD Đặng Thị Ngọc Yến - 2003). “Thực trạng định hướng giá trị đạo đức của sinh viên Sư phạm TP. Hồ Chí Minh” (Luận văn thạc sĩ Tâm lý học chuyên ngành Tâm lý học, Hoàng Anh). “Quan điểm về đạo đức và lối sống của sinh viên trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh” (Võ Xuân Đàn, Đoàn Văn Điều, Võ Thị Ngọc Châu – 2003). “Tìm hiểu định hướng giá trị đạo đức và các yếu tố ảnh hưởng đến định hướng giá trị đạo đức của sinh viên thành phố Hồ Chí Minh” (Luận văn tốt nghiệp, Hồ Đắc Hải Miên). 7 Nghiên cứu về vấn đề GDCTTT, ĐĐ cho SV : “Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong công tác GDCTTT và đạo đức đối với SV (Từ thực tiễn của Trường ĐHSP TP.HCM)” (Luận văn thạc sĩ, Huỳnh Công Ba - 2003). “Một số quan điểm về đạo đức, lối sống của sinh viên Trường ĐHSP TP.HCM” (Đoàn Văn Điều – 2011) “Giáo dục Chính trị, tư tưởng, đạo đức và lối sống cho sinh viên Trường ĐHSP TP.HCM trong thời kỳ hội nhập và phát triển” (Huỳnh Công Ba – 2011). Bên cạnh những nghiên cứu về GDCTTT & ĐĐ cho SV nêu ở trên, còn có những nghiên cứu tiêu biểu sau: “Công tác GD đạo đức cho học sinh- sinh viên” (Nguyễn Thị Nguyệt, bộ môn kinh tế chính trị, học viên hành chính quốc gia - 2005), tác giả với quan điểm biện chứng kết hợp giáo dục đạo đức với chính trị tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Tác giả nêu rõ “Hồ Chí Minh rất quan tâm đến vấn đề giáo dục đạo đức, coi đạo đức là cái gốc của người cán bộ cách mạng, là phẩm chất đầu tiên của con người. Toàn bộ sự nghiệp cách mạng của HCM gắn liền với quá trình tư tưởng đạo đức cách mạng mà Người là tấm gương tiêu biểu, là mẫu mực của đạo đức ấy” Tác giả coi nhiệm vụ GDCTTT & ĐĐ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong mối quan hệ biện chứng với công tác đào tạo chuyên môn cho SV, đáp ứng quá trình xây dựng con người “vừa hồng, vừa chuyên” trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; đặc biệt là đối với sinh viên các trường sư phạm, GDCTTT & ĐĐ còn mang ý nghĩa cực kỳ quan trọng, bởi vì “ Năm 1964, tại buổi gặp gỡ và nói chuyện với thầy trò trường ĐHSP Hà Nội, Bác Hồ đã nhắc nhở: “Dạy và học phải biết chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức cách mạng. Đó là cái gốc rất quan trọng.” Bác đưa ra hình ảnh so sánh rất cụ thể về tác hại của người cán bộ thiếu một trong hai tiêu chuẩn về đức và tài mà cho đến nay mỗi người chúng ta ai ai cũng ghi nhớ: “Có tài mà khồng có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Tác giả nêu những bất cập trong giáo dục hiện nay trong nền kinh tế thị trường, và những biện pháp tăng cường GDCT & ĐĐ cho học sinh- sinh viên trong môi trường trường học và xã hội. 8 Một công trình nghiên cứu khá tiêu biểu khác mang tầm vóc cấp nhà nước, đó là đề tài Khoa học Công nghệ cấp nhà nước (Mã số: KHCN-04-07) do Hội đồng lý luận trung ương và Bộ Khoa học Công nghệ & Môi trường đề xuất với Bộ Chính Trị Đảng Cộng Sản Việt Nam tiến hành nghiên cứu về công tác GDCTTT & ĐĐ và lối sống của học sinh-sinh viên và thanh niên Việt Nam, đề tài “ Thực trạng và giải pháp giáo dục đạo đức, tư tưởng chính trị, lối sống cho thanh niên, học sinh, sinh viên trong chiến lược phát triển toàn diện con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, (Trần Kiều, Vũ Trọng Rỹ, Hà Nhật Thăng, Lưu Thu Thủy chủ trì). Đề tài cấp nhà nước này tiến hành trong hơn hai năm từ năm 1999 đến năm 2001. Nhóm tác giả đã khảo sát 2.271 học sinh sinh viên trên toàn quốc (tại ba thành phố lớn là Hà Nội, Đà Nẵng, và TP. Hồ Chí Minh), trong đó có 1.585 sinh viên tại các trường ĐH lớn của cả nước tại ba thành phố này, và 176 cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên. Kết quà nghiên cứu từ đề tài này cho thấy thực trạng lối sống cũng như công tác GDCTTT & ĐĐ trong các trường ĐH lớn và một số trường phổ thông trung học. Nhóm tác giả đã đề xuất nhiều giải pháp cho Đảng và nhà nước trong công tác GDCTTT & ĐĐ cho HS-SV trong thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Ngoài ra còn có rất nhiều chỉ thị, thông tư, nghị quyết, quyết định của Đảng, Nhà nước và của ngành GD&ĐT về công tác GDCTTT cho học sinh, sinh viên cụ thể là : + Chỉ thị số 38/1998/CT-BGD&ĐT ngày 18 tháng 6 năm 1998 của Bộ GD&ĐT về việc kiện toàn, tổ chức lại bộ máy công tác CTTT trong các trường đại học, cao đẳng. + Nghị quyết số 09/1998/NQ-CP ngày 31 tháng 7 năm 1998 của Chính phủ về tăng cường công tác phòng, chống tội phạm trong tình hình mới + Nghị quyết TW 5 khóa IX từng bước đổi mới công tác GDCTTT + Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X tăng cường công tác tư tưởng rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng 9 + Quyết định số 50/2007/BGD&ĐT ngày 29 tháng 8 năm 2007 ban hành Quy định về công tác giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho HSSV trong các trường đại học, cao đẳng. trung cấp chuyên nghiệp. + Quyết định số 60/2007/QĐ-BGDĐT ngày 16 tháng 10 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành Quy chế đánh giá kết quả rèn luyện của HSSV các cơ sở giáo dục đại học và trường trung cấp chuyên nghiệp hệ chính quy. + Chỉ đạo của Bộ GD&ĐT số 3368/BGDĐT-CTHSSV ngày 20/5/2011 về việc tổ chức đợt cao điểm về phòng chống ma túy trong trường học năm 2011. + Chỉ đạo của Bộ Công thương số 7193/BCT-HC ngày 04/8/2011 về công tác phòng, chống HIV/AIDS và phòng, chống ma túy, mại dâm 6 tháng cuối năm 2011. Qua những bài nghiên cứu những bài viết của các tác giả với nhiều khía cạnh nghiên cứu chúng ta đều thấy rằng GDCTTT cho sinh viên là một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng. Không được coi thường, không được buông lỏng bởi vì GDCTTT là một trong những nhân tố quan trọng để hình thành một thế hệ sinh viên toàn diện, có phẩm chất cao. Đó là yếu tố trực tiếp tác động đến chất lượng và hiệu quả giáo dục. GDCTTT cho SV là hoạt động vô cùng phức tạp và phải tiến hành thường xuyên, liên tục vì quá trình hình thành và phát triển CTTT cho SV chịu sự chi phối, tác động của nhiều yếu tố: khách quan, chủ quan, yếu tố tâm lý, yếu tố xã hội… Do đó phải có sự phối hợp tham gia của gia đình – nhà trường – xã hội, sự góp sức của các tổ chức đoàn thể… Công tác GDCTTT cho SV trong thời gian qua bên cạnh một số thành tựu đã đạt được vẫn còn nhiều hạn chế bởi thiếu những giải pháp phù hợp cho công tác này. Trong công cuộc cách mạng hóa hiện đại hóa đất nước. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục 1.2.1.1. Quản lý Quản lý là thực hiện những công việc có tác dụng định hướng, điều tiết, phối hợp các hoạt động của cấp dưới, của những người dưới quyền. Biểu hiện cụ thể qua 10 việc, lập kế hoạch hoạt động, đảm bảo tổ chức, điều phối, kiểm tra, kiểm soát. Hướng được sự chú ý của con người vào một hoạt động nào đó; điều tiết được nguồn nhân lực, phối hợp được các hoạt động bộ phận. Quản lý là tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý một cách gián tiếp và trực tiếp nhằm thu được nhưng diễn biến, thay đổi tích cực. Là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm chỉ huy, điều hành, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi của cá nhân hướng đến mục đích hoạt động chung & phù hợp với quy luật khách quan. 1.2.1.2. Quản lý giáo dục QLGD là những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục. QLGD là sự tác động liên tục, có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên hệ thống giáo dục nhằm tạo ra tính trội của hệ thống; sử dụng một cách tối ưu các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống đến mục tiêu một cách tốt nhất trong điều kiện bảo đảm sự cân bằng với môi trường bên ngoài luôn luôn biến động. QLGD là hoạt động tự giác của chủ thể quản lý nhằm huy động, tổ chức, điều phối, điều chỉnh, giám sát…một cách có hiệu quả các nguồn lực giáo dục (nhân lực, vật lực, tài lực) phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội [24]. 1.2.2. Giáo dục chính trị tư tưởng 1.2.2.1. Giáo dục Được hiểu từ hai gốc độ : vừa là một hiện tượng xã hội, vừa là một hoạt động của con người nhằm trang bị cho con người những tri thức về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn. Giáo dục chịu sự chi phối mạnh mẽ bởi đặc điểm kinh tế xã hội của từng quốc gia từng địa phương 11 Giáo dục là quá trình có mục đích xuất phát từ những yêu cầu của xã hội, từ mong muốn của các nhà giáo dục dẫn dắt thế hệ trẻ vươn tới tri thức và những chuẩn mực văn hóa, đạo đức, xã hội phù hợp với truyền thống dân tộc và thời đại. Giáo dục như vậy đồng nghĩa với sự định hướng xã hội. Giáo dục gắn liền với tự giáo dục. Giáo dục chỉ có hiệu quả khi mỗi con người tự ý thức được mục đích cuộc sống và tích cực hoạt động vì cuộc sống của bản thân mình. Mọi tác động giáo dục được tiếp nhận theo nhu cầu và ý thức của từng cá nhân. Giáo dục là quá trình phức tạp và lâu dài được thực hiện trong suốt cả cuộc đời con người, bắt đầu từ lúc ra đời và chỉ kết thúc khi con người mất đi. Giáo dục gắn liền với dạy học, nhưng giáo dục và dạy học không đồng nhất. Giáo dục và dạy học có cùng mục đích là hình thành và phát triển nhân cách, nhưng chức năng trội của giáo dục là bồi dưỡng ý thức, thái độ và hành vi cuộc sống, còn dạy học là bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng hoạt động sáng tạo. Dạy học là quá trình điều khiển được, còn quá trình giáo dục rất phức tạp và khó kiểm soát. 1.2.2.2. Giáo dục chính trị tư tưởng GDCTTT là truyền bá được hệ tư tưởng giai cấp, lối sống xã hội. Giáo dục làm cho xã hội trở nên thuần khiết, công bằng, văn minh. Bản thân giáo dục đã bao hàm tính mục đích rõ nét. Bằng nội dung giáo dục được chọn lọc, với cả một hệ thống tổ chức và phương pháp luận hiện đại, giáo dục hướng dẫn các thế hệ, hướng dẫn cả xã hội đi tới một nền văn minh. Giáo dục làm cho mỗi con người trở thành công dân có ích cho xã hội. Giáo dục được CTTT cho con người mà cụ thể là HSSV sẽ mang lại kết quả tốt nhất nhằm góp phần vào công tác đào tạo những con người toàn diện, vừa “hồng”, vừa “chuyên” ta có thể kết hợp nhiều phương thức như : lồng ghép vào quá trình dạy học, hoạt động ngoại khóa, giáo dục cộng đồng, giáo dục điển hình, thực hiện theo nguyên lý kết hợp giáo dục giữa gia đình – nhà trường – xã hội. Qua những phương thức đó chúng ta sẽ phát huy chủ động, sáng tạo trong HS-SV, hiểu được tâm tư nguyện vọng của họ để định hướng giáo dục theo đúng quỹ đạo chung.