Tài liệu Thiết kế quy trình hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt thaco city b60

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA ---------- oOo ---------- PHẠM TẤN THIẾT KẾ QUY TRÌNH HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH KỸ THUẬT CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC Đà Nẵng, 2019 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA ---------- oOo ---------- PHẠM TẤN THIẾT KẾ QUY TRÌNH HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 Chuyên ngành: Cơ khí động lực Mã số : 8520116 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH KỸ THUẬT CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. TRẦN VĂN NAM Đà Nẵng, 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan trên đây. Tác giả luận văn Phạm Tấn LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập tại trường Đại học Bách khoa Đại học Đà Nẵng và công tác tại Công ty Cổ phần ôtô Trường Hải, được sự hướng dẫn tận tình của thầy GS.TS Trần Văn Nam và thầy PGS. TS Đinh Minh Diệm tôi đã thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ “Thiết kế quy trình hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt Thaco City B60”. Trong quá trình thực hiện đề tài tôi được học hỏi rất nhiều kiến thức bổ ích từ kiến thức cơ bản, tin học, cơ sở ngành, chuyên môn đến cách thực hiện một đề tài khoa học; điều này sẽ hỗ trợ tôi trong công việc sau này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Công ty Cổ phần Ô tô Trường Hải đã tạo điều kiện cho tôi được học tập, cảm ơn các anh chị trong công ty Thaco Bus đã hỗ trợ về tài liệu. Tôi xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình của thầy GS.TS Trần Văn Nam và thầy PGS.TS Đinh Minh Diệm trực tiếp hướng dẫn khoa học trong suốt quá trình thực hiện đề tài luận văn. Tôi xin cảm ơn các thầy cô trong Khoa Cơ khí Giao thông, quý thầy cô của trường Đại học Bách khoa, Đại học Đà Nẵng đã giảng dạy nền tảng cho tôi trong suốt những năm qua. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy cô để luận văn hoàn thiện hơn. Trân trọng! TÓM TẮT LUẬN VĂN THIẾT KẾ QUY TRÌNH HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 Học viên: Phạm Tấn, Chuyên ngành: Kỹ thuật cơ khí động lực Mã số: 8520116, Khóa: K35, Trường Đại học Bách khoa – ĐHĐN Tóm tắt - Cùng với sự phát triển ngành công nghiệp ôtô, đòi hỏi các lĩnh vực phụ trợ cho ngành công nghiệp ôtô cũng phát triển theo. Đặc biệt, trong đó có lĩnh vực công nghệ hàn ôtô. Hiện tại quy trình công nghệ hàn body độc lập với chassis đối với xe khách truyền thống không phù hợp với khung vỏ liền khối (monocoque) xe khách thiết kế mới. Vì vậy thiết kế quy trình hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe bus để nâng cao năng suất và chất lượng của dây chuyền hàn là vấn đề có ý nghĩa khoa học, thực tiễn và cấp thiết. Trong đề tài thiết kế quy trình hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe bus, mô tả các công đoạn hàn trong quy trình, quy trình kiểm tra chất lượng hàn nhằm giảm các công đoạn thủ công, hợp lý quy trình sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng của sản phẩm, từ đó giảm được chi phí sản xuất, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm. Từ khóa: thiết kế quy trình hàn khung vỏ liền khối xe bus, công nghệ hàn khung vỏ liền khối, khung vỏ liền khối monocoque. THE DESIGN OF MONOCOQUE WELDING PROCESS OF BUS THACO CITY FRAME Along with the continuous development of the automobile industry, the supporting industries for the automotive industry have also developed rapidly. Especially for the automotive welding technology. Currently, the body welding technology for traditional buses does not match the monocoque frame for the newly - designed buses. Therefore, the design of monocoque frame welding process is urgent. This design includes the description of welding stages and the process of welding quality inspection to reduce manual stages, rationalize production process, enhance prooductivity and quality of products, thereby reduce production cost and increase the competitiveness of products. Key words: The design of monocoque frame welding process, welding technology of monocoque frame, monocoque frame. MỤC LỤC TÓM TẮT LUẬN VĂN ........................................................................................................... 3 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................... 10 DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................................ 6 DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................................ 7 MỞ ĐẦU.................................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................................... 1 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 1 4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................................ 1 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ................................................................................................ 2 6. Dự kiến kết quả đạt được........................................................................................................ 2 7. Dàn ý nội dung ....................................................................................................................... 2 CHƯƠNG 1 - TỔNG QUAN ................................................................................................... 4 1.1.TỔNG QUAN VỀ NGÀNH CÔNG NGHIỆP ÔTÔ VIỆT NAM ....................................... 4 1.2.TỔNG QUAN TÌNH HÌNH SẢN XUẤT THỰC TẾ XE BUÝT TẠI KHU PHỨC HỢP Ô TÔ CHU LAI - TRƯỜNG HẢI ................................................................................................. 5 1.3. GIỚI THIỆU DÂY CHUYỀN HÀN XE BUÝT HIỆN TẠI KHU PHỨC HỢP ÔTÔ CHU LAI – TRƯỜNG HẢI ....................................................................................................... 6 1.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................................. 11 CHƯƠNG 2 - CƠ SỞ LÝ THUYẾT ..................................................................................... 12 2.1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KHUNG VỎ XE BUÝT ......................................................... 12 2.1.1. Các thông số hình học .................................................................................................... 14 2.1.2. Bố trí trên xe buýt ........................................................................................................... 18 2.2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HÀN HỒ QUANG VÀ PHƯƠNG PHÁP HÀN .................... 19 2.2.1 Khái niệm chung.............................................................................................................. 19 2.2.2. Hàn hồ quang tự động và bán tự động trong môi trường khí bảo vệ.............................. 26 2.2.3. Robot hàn........................................................................................................................ 30 2.3. CƠ SỞ LÝ THUYẾT HỆ THỐNG TRUYỀN ĐỘNG KHÍ NÉN .................................... 33 2.3.1. Hệ thống các trang bị khí nén ......................................................................................... 33 2.3.2. Tính toán truyền động hệ thống khí nén ......................................................................... 35 2.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................................. 43 Chương 3: - THIẾT KẾ, LẬP QUY TRÌNH HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 ............................................................... 44 3.1. VẬT LIỆU HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 ................................................................................................................................. 44 3.1.1 Vật liệu thép gia công khung xương xe bus: ................................................................... 44 3.1.2. Đối với chi tiết vật liệu nhôm ......................................................................................... 46 3.2. CÔNG NGHỆ HÀN CÁC KẾT CẤU CỦA KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 ................................................................................................ 48 3.2.1 Công nhệ hàn MAG......................................................................................................... 48 3.2.2 Công nhệ hàn GTAW ...................................................................................................... 52 3.2.3 Xử lý sau khi hàn ............................................................................................................ 55 3.3. THIẾT KẾ TỔNG THỂ QUI TRÌNH HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 ................................................................................................ 57 3.4. TRIỂN KHAI QUY TRÌNH HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 ...................................................................................................... 60 3.4.1. Chuẩn bị vật tư, thiết bị, đồ gá hàn ................................................................................. 60 3.4.2 Hàn tạo mảng khung xương ............................................................................................ 66 3.4.3. Hàn tổ hợp hoàn thiện .................................................................................................... 69 3.5 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................................. 73 Chương 4 - TIÊU CHUẨN VÀ HƯỚNG DẪN KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT CITY B60 ................................. 74 4.1. MỤC ĐÍCH KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT CITY B60 ................................................................................. 74 4.2. TIÊU CHUẨN MỐI HÀN VÀ KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG MỐI HÀN LIÊN KẾT KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT CITY B60 ...................................... 74 4.2.1 Tiêu chuẩn mối hàn ......................................................................................................... 74 4.2.2. Kiểm tra chất lượng mối hàn ......................................................................................... 80 4.3. QUY TRÌNH KIỂM TRA HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THÀNH PHỐ B60 ................................................................................................................... 82 4.3.1 Thiết kế quy trình kiểm tra chất lượng mối hàn liên kết khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt thành phố B60 .............................................................................................................. 82 4.3.2. Tiêu chuẩn và hướng dẫn kiểm tra chất lượng hàn gia công mảng hông ....................... 84 KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN ............................................................................ 86 1. KẾT LUẬN .......................................................................................................................... 86 2. HIỆU QUẢ KINH TẾ, KỸ THUẬT SO VỚI DÂY CHUYỀN HÀN HIỆN TẠI CỦA CÔNG TY ................................................................................................................................ 86 3. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI ................................................................................ 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 88 DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang 1.1 Thống kê sản lượng sản xuất lắp ráp xe Việt Nam qua các năm 11 3.1 Các thành phần hoá học của kim loại dây hàn ER70S-6 63 3.2 Cơ tính nhỏ nhất khi hàn MAG đối với loại dây hàn ER70S-6 63 3.3 Bảng chế độ hàn tương ứng khi hàn giáp mối 64 3.4 Bảng chế độ hàn tương ứng khi hàn góc 65 3.5 Bảng thời gian lưu khí hàn TIG 67 3.6 Bảng chọn đường kính điện cực theo chiều dày vật liệu khi hàn TIG 68 3.7 Bảng chế độ hàn tương ứng khi hàn TIG 69 4.1 Kích thước nhỏ nhất của mối hàn giáp mối một phần chiều dày 89 4.2 Kích thước mối hàn gấp mép 89 4.3 Kích thước nhỏ nhất của mối hàn góc 91 4.4 Kích thước nhỏ nhất của mối hàn góc 94 DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu 1.1 1.2 1.3 1.4 Tên hình Quy trình tổng quát sản xuất lắp ráp xe buýt hiện nay Khung vỏ xe khách sau khi gia công hàn, sơn hoàn thiện Chassis được gắn với cụm động cơ Body liên kết cụm Chassis được gắn với cụm động cơ Trang 11 12 13 13 1.5 1.6 Quy trình lắp ráp tổng thể xe bus truyền thống 14 Khung xương liền khối (monocoque) xe khách 15 2.1 Bản vẽ tổng thể khung xương xe khách được thiết kế 19 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Bố trí đầu xe khách 22 Bố trí đuôi xe khách 23 Một số kích thước cơ bản của mối hàn 27 Sự phụ thuộc kích thước mối hàn vào cường độ dòng điện 29 Sự phụ thuộc kích thước mối hàn vào điện áp hàn 29 Sự phụ thuộc kích thước mối hàn vào vận tốc hàn 29 Sơ đồ các mô hình để tính toán kích thước mối hàn Mô tả nguyên lý hoạt động phương pháp hàn trong môi trường khí bảo vệ Mô tả nguyên lý hoạt động phương pháp hàn TIG 30 Mô tả nguyên lý hoạt độngphương pháp hàn MIG/MAG 35 Robot hàn điểm 41 Robot hàn đường 41 Hệ thống truyền động khí nén 42 Truyền động piston – xilanh khí nén 43 Sơ đồ nguyên lý mạch điều khiển và các phần tử 44 Máy nén kiểu piston 50 Các loại bình trích chứa khí nén 51 Bộ lọc khí 52 Van lọc khí 52 Van điều chỉnh áp suất 53 Van tra dầu 53 Kết cấu vật liệu khung xương body 55 Hệ thống thiết bị hàn MAG 57 Thiết bị cắt - uốn thép, nhôm hình hộp 58 2.9 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22 3.1 3.2 3.3 33 34 Số hiệu Tên hình Sơ đồ nguyên lý của hàn TIG 3.4 Vị trí mối hàn liên kết hàn góc và liên kết giáp mối của thanh 3.5 ngang trên cùng của mảng hông Ký hiệu dây hàn MAG 3.6 Các kiểu liên kết giáp mối thép hộp trong kết cấu khung 3.7 xương Vị trí mối hàn góc trong không gian 3.8 Các kiểu liên kết góc thép hộp trong kết cấu khung xương 3.9 3.10 Khung xương cửa lên xuống bằng vật liệu nhôm 3.11 Đặc điểm mối hàn TIG đối với hai loại khí bảo vệ 3.12 Đồng hồ đo lưu lượng khí bảo vệ hàn TIG 3.13 Chiều dài hồ quang 3.14 Quy trình các bước gia công khung xương liền khối xe khách 3.15 Jig gá gia công khung xương mảng hông xe khách 3.16 Jig gá gia công mảng đâu, đuôi xe khách 3.17 Jig tạo mảng mui 3.18 Jig hàn tổng lắp ghép 6 mảng khung xương 3.19 Cơ cấu kẹp bằng khí nén 3.20 Kết cấu Mỏ kẹp 3.21 Gá hàn mảng hông trên JIG hàn 3.22 Gá hàn mảng đầu trên JIG hàn 3.23 Gá hàn mảng đuôi trên JIG hàn 3.24 Gá hàn mảng sàn cabin trên JIG hàn 3.25 Gá hàn khung xương mảng mui trên JIG hàn 3.26 Căn tôn mui hàn tôn mảng mui 3.27 Hàn ghép hai mảng hông vào mảng sàn, chassis 3.28 Hàn ghép khung xương mảng đầu vào body 3.29 Hàn ghép khung xương mảng mui vào body 3.30 Hàn liên kết xương trục lái 3.31 Hàn pát bơm cửa khách Kiểu Mối hàn gấp mép thường gặp trên body xe buýt 4.1 Chiều cao mối hàn góc 4.2 Kích thước lớn nhất mối hàn chồng 4.3 Hàn đầy lỗ và rãnh 4.4 Trang 58 59 59 61 62 63 64 64 65 66 70 71 72 73 73 74 75 78 79 79 80 81 81 82 83 83 84 84 87 88 90 90 Số hiệu 4.5 4.6 4.7 4.8 Tên hình Biên dạng mối hàn góc Biên dạng mối hàn giáp mối Các bước kiểm tra quy trình hàn Vị trí các mối hàn,mài mảng hông Trang 91 92 96 98 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt GMAW Gas Metal Arc Welding Hàn hồ quang kim loại trong môi trường khí GTAW Gas Tungsten Arc Welding Hàn hồ quang điện cực không nóng chảy trong môi trường khí. Metal Active Gas Hàn GMAW trong môi trường khí hoạt tính TIG Tungsten Inert Gas Hàn hồ quang điện cực không nóng chảy trong môi trường khí trơ AWS American Welding Society Tiêu chuẩn Hàn theo hiệp hội hàn Mỹ NC Numerical Control Máy điều khiển số ED Electrodeposition Nhúng tĩnh điện Non-Destructive Testing Kiểm tra phá hủy MAG NDT 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài - Yêu cầu thiết kế mới kết cấu khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt Thaco city B60 với nhiều ưu điểm vượt trội, đảm bảo xe vững chắc, trọng lượng xe nhẹ, vận hành êm dịu và an toàn. - Qua tìm hiểu thực tế xe buýt là một trong những sản phẩm chủ lực của công ty ôtô Trường Hải. - Nhưng hiện tại chưa có quy trình hàn đối với khung vỏ xe này. Do đó “THIẾT KẾ QUY TRÌNH HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60” có ý nghĩa khoa học thực tiễn và cấp thiết hiện nay. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Thiết kế quy trình hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt. - Nâng cao năng suất, đảm bảo an toàn lao động và giảm giá thành sản phẩm. - Tiêu chuẩn và hướng dẫn kiểm tra chất lượng hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt Thaco City B60. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu - Công nghệ hàn: GMAW, GTAW, Robot Hàn. - Vật liệu hàn ôtô khách thành phố: Thép, Nhôm. - Dây chuyền sản xuất hàn khung vỏ ô tô buýt thành phố. - Các công đoạn gia công hàn. - Phương pháp kiểm tra chất lượng mối hàn. * Phạm vi nghiên cứu - Ôtô khách thành phố. - Hệ thống, kết cấu Cơ khí. 4. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu lý thuyết + Nghiên cứu quy trình sản xuất. + Nghiên cứu Công nghệ hàn. + Nghiên cứu điều khiển hệ thống khí nén. 2 - Nghiên cứu thực tế + Nghiên cứu thực tế tại Xưởng hàn - Công ty THACO BUS - Khu Phức hợp ô tô Chu Lai – Trường Hải. + Nghiên cứu tại các cơ sở liên quan tới đề tài. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn - Ý nghĩa khoa học: Nghiên cứu tổng hợp về lý thuyết quy trình hàn, điều khiển tự động khí nén và khả năng ứng dụng cho các máy móc - thiết bị trong các dây chuyền hàn xe khách thành phố tạo thành khung vỏ monocoque đảm bảo độ chính xác cao trong khâu lắp ráp, tăng cường sự vững chắc, ổn định của thân vỏ, đồng thời giúp giảm trọng lượng, giúp tiết kiệm nhiên liệu cho xe buýt. - Ý nghĩa thực tiễn: + Thiết kế quy trình hàn khung vỏ liền khối xe buýt Thaco góp phần nâng cao công nghệ và chất lượng sản phẩm trong sản xuất. + Đáp ứng với từng yêu cầu của khách hàng đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm và nâng cao năng suất sản phẩm dây chuyền hàn ô tô buýt tại Công ty Thaco Bus – Khu Phức hợp Ô Tô Chu Lai – Trường Hải. 6. Dự kiến kết quả đạt được - Xây dựng quy trình hàn xe bus đảm bảo an toàn, chất lượng, thẩm mỹ và nâng cao năng suất sản xuất. 7. Dàn ý nội dung Lời mở đầu Mục lục Các chữ viết tắt Danh mục các bảng. Danh mục các hình vẽ và đồ thị MỞ ĐẦU MỤC TIÊU VÀ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI Chương 1: TỔNG QUAN 3 1.1. Tổng quan về ngành công nghiệp ôtô Việt Nam 1.2. Tổng quan tình hình sản xuất thực tế xe buýt tại Khu Phức hợp ô tô Chu Lai - Trường Hải 1.3. Giới thiệu dây chuyền hàn xe buýt hiện tại khu phức hợp ô tô Chu Lai – Trường Hải Ưu và nhược điểm. Đề xuất giải pháp. Chương 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1. Cơ sở lý thuyết về khung vỏ xe buýt 2.2. Cơ sở lý thuyết về hàn hồ quang và tính chọn chế độ hàn 2.3. Cơ sở lý thuyết hệ thống truyền động khí nén Chương 3: THIẾT KẾ, LẬP QUY TRÌNH HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 3.1. Vật liệu hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt Thaco City B60 3.2. Công nghệ hàn các kết cấu của body 3.3. Thiết kế tổng thể quy trình hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt Thaco City B60 3.4. Vật liệu hàn khung xương boddy monocopque 3.5. Công nghệ hàn các kết cấu khung xương Chương 4: TIÊU CHUẨN VÀ HƯỚNG DẪN KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG HÀN KHUNG VỎ LIỀN KHỐI (MONOCOQUE) XE BUÝT THACO CITY B60 4.1. Mục đích kiểm tra chất lượng khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt Thaco City B60 4.2. Tiêu chuẩn mối hàn và kiểm tra chất lượng mối hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt Thaco City B60 4.3. Quy trình kiểm tra hàn khung vỏ liền khối (monocoque) xe buýt Thaco City B60 KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 4 CHƯƠNG 1 - TỔNG QUAN 1.1. TỔNG QUAN VỀ NGÀNH CÔNG NGHIỆP ÔTÔ VIỆT NAM Để phát triển nhanh và bền vững ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, thời gian qua chính phủ đã có những chính sách, giải pháp nhằm phát huy tối đa năng lực của các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế trong cả nước tham gia vào sản xuất ô tô, tạo thành mạng lưới các nhà sản xuất và cung cấp phụ tùng cho các cơ sở sản xuất, lắp ráp ô tô, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và chuẩn bị điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia hợp tác sản xuất công nghiệp với các nước. Trong những năm gần đây nền kinh tế Việt Nam đã có những tiến bộ phát triển nhanh chóng và ổn định, đặc biệt là sự phát triển vượt bậc của ngành công nghiệp ô tô, đây là ngành mũi nhọn rất quan trọng cần được ưu tiên phát triển để góp phần phục vụ hiệu quả quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng tiềm lực an ninh, quốc phòng của đất nước. Hiện nay có nhiều doanh nghiệp lớn như Trường Hải, Vinfast, Huyndai Thành Công,…đã và đang đầu tư vào ngành công nghiệp quan trọng này. Nhìn chung ngành công nghiệp ô tô của nước ta mới chỉ dừng lại ở việc lắp ráp thô cho các hãng xe lớn nước ngoài dưới hình thức liên doanh, có một số công ty vừa sản xuất vừa lắp ráp nhưng khối lượng sản xuất chưa được bao nhiêu mới chiếm khoảng 15% đến 25% sản phẩm, còn chủ yếu vẫn phải nhập khẩu (Nguồn: Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam VAMA, http://vama.org.vn). Qua đó có thể thấy rằng các cơ sở trong nước và các nhà sản xuất thực chất mới chỉ làm công việc lắp ráp mà chưa quan tâm đến nghiên cứu phát triển để làm chủ hoàn toàn công nghệ những chiếc xe mang thương hiệu Việt Nam và đưa các doanh nghiệp trong nước hội nhập với thế giới. Trong ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đối với xe buýt có tiềm năng để chúng ta phát triển được sản phẩm của mình do các công ty sản xuất xe bus trên thế giới chưa phát triển như xe du lịch. Trước tình hình trên, để có thể tiến tới tự sản xuất hoàn chỉnh các chi tiết phụ trợ, ngành công nghệ chế tạo và lắp ráp ô tô trong nước cần phải có đầu tư chiều sâu, đặc biệt là đầu tư cho lĩnh vực nghiên cứu phát triển sản phẩm có chất lượng cao. Trong đó, ưu tiên hàng đầu cần được dành cho các nghiên cứu chuyên sâu phục vụ cho việc thiết kế chế tạo khung xương, chassis, các chi tiết nội ngoại thất,…. đó cũng chính là một trong những nhiệm vụ cần thiết của ngành công nghiệp Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Theo thống kê sản lượng lắp ráp xuất xưởng của hiệp hội các nhà sản xuất lắp ráp trong nước VAMA thì tỷ trọng của dòng xe buýt trong cơ cấu sản lượng xe của cả nước luôn chiếm tỷ lệ như sau, bảng 1.1. 5 Bảng 1.1 Thống kê sản lượng sản xuất lắp ráp xe Việt Nam qua các năm TT Chủng loại sản phẩm Năm 2014 Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 1 Xe con 79.813 117.288 159.501 146.994 196.949 2 Xe tải 40.199 69.134 84.188 80.976 68.714 3 Xe buýt 8.746 12.178 14.770 12.483 12.650 4 Xe chuyên dụng 4.807 9.968 13.374 10.166 7.136 5 Xe sát xi 997 1.236 1.477 882 2.293 134.562 209.804 273.310 250.619 Tổng Năm 2018 288.683 (Nguồn: Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam VAMA, http://vama.org.vn) Tỷ trọng của chủng loại xe buýt luôn chiếm một tỷ lệ ổn định trong tổng sản lượng xe trên thị trường, trong thời gian vận hành và sử dụng thì nhu cầu đối với sản phẩm thay thế có nhu cầu cao nhằm nâng cao năng suất và hiệu quả trong quá trình khai thác vận chuyển của xe. 1.2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH SẢN XUẤT THỰC TẾ XE BUÝT TẠI KHU PHỨC HỢP Ô TÔ CHU LAI - TRƯỜNG HẢI Sau khi khảo sát và tìm hiểu công nghệ sản xuất xe buýt tại Hàn Quốc, Trung Quốc và một số nước trong khu vực. Công ty ôtô Trường Hải chọn giải pháp công nghệ sản xuất, lắp ráp ô tô như sau:  Lựa chọn công nghệ có tính đồng bộ cao để có thể đa dạng hoá sản phẩm nhưng có thể sử dụng cùng một công nghệ, cùng một bộ đồ gá chuyên dùng.  Công nghệ sản xuất ô tô đòi hỏi một trình độ quản lý và kỹ thuật cao. Vì vậy, Công ty có kế hoạch hợp đồng đào tạo và trợ giúp kỹ thuật của các hãng như Hyundai (Hàn Quốc), và tuyển dụng một số chuyên gia từ Malaysia, Hàn Quốc. Cử các công nhân và kỹ sư đào tạo tại các hãng có uy tín tại Hàn Quốc, Trung Quốc… để nắm bắt và có thể làm chủ được các dây chuyền công nghệ. Sau khi hoàn thiện thiết kế, hoàn thiện công nghệ sản xuất các chi tiết nhựa nội thất và các chi tiết composite ngoại thất của xe khách, các kết quả hoàn thiện này sẽ được đưa vào dự án sản xuất thử nghiệm nhằm mục đích hoàn thiện công nghệ và hệ thống dây chuyền hỗn hợp sản xuất lắp ráp xe buýt để sau đó tiến hành sản xuất hàng loạt công suất 3.000 xe/năm. 6 Quy trình sản xuất lắp ráp xe buýt tại khu phức hợp Chu Lai –Trường Hải được diễn giải như sau (như hình 1.1.): Nhà máy gia công thép Nhà máy Cơ khí Nguyên vật liệu đầu vào (Trong và ngoài nước) Nhà máy Composite Xưởng hàn Nhà máy Hóa chất Nhà máy Nhựa Xưởng sơn Nhà máy Autocom Xưởng lắp ráp nội ngoại thất Chuyền lắp ráp chi tiết rời Nhà máy Kính Kiểm tra trên thiết bị và trên đường thử ô tô Nhà máy Dây điện Xuất ư ng Chuyền lắp ráp chassis Hình 1.1. Quy trình tổng quát sản uất lắp ráp e buýt hiện nay Các loại nguyên vật liệu, linh kiện sản xuất được mua trong nước và nhập nước ngoài. Việc gia công các chi tiết và cụm chi tiết (các mảng rời) như: các mảng khung xương, vỏ ốp, nội, ngoại thất được thực hiện tại các nhà máy công nghiệp hỗ trợ như nhà máy gia công thép, nhà máy cơ khí, nhà máy Autocom, nhà máy hóa chất, nhà máy kính, nhà máy nhựa và composite, nhà máy dây điện... Các chi tiết và cụm chi tiết trên sau khi được gia công tại các nhà máy trên sẽ được chuyển về nhà máy Thaco bus để thực hiện gia công, lắp ráp bao gồm các bước sau: 1. Lắp ráp 6 mảng khung xương, 2. Lắp ráp vỏ ốp vào khung xương, 3. Sơn thân vỏ, 4. Lắp thân vỏ sau khi sơn vào cụm khung gầm, 5. Lắp ráp nội – ngoại thất vào thân vỏ và 6. Kiểm tra chất lượng xe trước khi xuất xưởng trên thiết bị và trên đường thử ô tô. Qua đó ta thấy việc gia công sản xuất khung vỏ xe buýt chiếm tỷ trọng khối lượng công việc và giá trị nội địa hóa cao. 1.3. GIỚI THIỆU DÂY CHUYỀN HÀN XE BUÝT HIỆN TẠI KHU PHỨC HỢP ÔTÔ CHU LAI – TRƯỜNG HẢI  Công nghệ lắp ráp e Buýt Body xe buýt được gia công hàn, sơn hoàn thiện độc lập. 7 Hình 1.2. Body xe bus sau khi gia công hàn, sơn hoàn thiện Chassis được nhập CKĐ, được lắp với cụm động cơ hộp số. Hình 1.3 Chassis được gắn với cụm động cơ Body được liên kết với chassis trước khi chuyển qua chuyền lắp ráp. Hình 1.4 Body liên kết cụm Chassis được gắn với cụm động cơ 8 Qua thực tế tìm hiểu ta thấy quy trình lắp ráp tổng thể xe buýt như sơ đồ biểu diễn (hình 1.5). Phần khung chassis được gia công hàn trên chuyền độc lập tại xưởng lắp ráp, body được hàn gia công hoàn thiện tại xưởng hàn sau đó bàn giao xưởng sơn. Sau khi body sơn hoàn thiện được hàn liên kết với khung chassis tại xưởng lắp ráp. Công nghệ hàn khung vỏ xe buýt hiện tại còn nhiều hạn chế; chưa ứng dụng công nghệ hàn tự động, robot hàn. Điều kiện lao động nặng nhọc, người thợ thường xuyên tiếp xúc yếu tố nguy hiểm, độc hại, dễ xảy ra tai nạn lao động. Linh kiện CKD Linh kiện NĐH Kho linh kiện Chassis Gia công body Lắp ráp phần gầm, điện lên chassis Sơn tĩnh điện Lắp ráp động cơ, hộp số lên chassis Sơn vỏ xe Liên kết chassis với body Hình 1.5 Quy trình gia công khung vỏ xe bus truyền thống Lắp ráp nội thất và hoàn thiện Sửa