Tài liệu Thiết kế hệ thống ly hợp cho xe tải 8 tấn

Trêng §¹i Häc B¸ch Khoa Hµ Néi Bé m«n ¤t« ThuyÕt minh §å ¸n Tèt NghiÖp §Ò tµi : ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn C¸n bé híng dÉn : TrÞnh Minh Hoµng C¸n bé duyÖt : ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 2 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Môc lôc Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 3 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Lêi nãi ®Çu Ch¬ng 1 : Tæng quan vÒ hÖ thèng ly hîp trªn «t« 1. C«ng dông, ph©n lo¹i vµ yªu cÇu cña ly hîp 2. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña ly hîp lo¹i ®Üa ma s¸t kh« Ch¬ng 2 : Lùa chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ 1. C¸c th«ng sè tham kh¶o cña xe «t« t¶i 8 tÊn 2. Lùa chän kÕt cÊu côm ly hîp l¾p trªn t¶I trung b×nh 3. Lùa chän ph¬ng ¸n dÉn ®éng ly hîp Ch¬ng 3 : Néi dung thiÕt kÕ tÝnh to¸n 1. X¸c ®Þnh m«men ma s¸t cña ly hîp 2. X¸c ®Þnh kÝch thíc c¬ b¶n cña ly hîp 2.1. X¸c ®Þnh b¸n kÝnh ma s¸t trung b×nh cña ®Üa bÞ ®éng 2.2. X¸c ®Þnh sè lîng ®Üa bÞ ®éng 3. X¸c ®Þnh c«ng trît sinh ra trong qu¸ tr×nh ®ãng ly hîp 3.1. X¸c ®Þnh c«ng trît cña ly hîp khi khëi ®éng t¹i chç 3.2. X¸c ®Þnh c«ng trît riªng 3.3. KiÓm tra theo nhiÖt ®é c¸c chi tiÕt 4. TÝnh to¸n søc bÒn mét sè chi tiÕt chñ yÕu cña ly hîp 4.1. TÝnh søc bÒn ®Üa bÞ ®éng 4.2. TÝnh søc bÒn moay¬ ®Üa bÞ ®éng 4.3. TÝnh søc bÒn lß xo Ðp cña ly hîp 4.4. TÝnh søc bÒn lß xo gi¶m chÊn cña ly hîp 4.5. TÝnh søc bÒn c¸c chi tiÕt truyÒn lùc tíi ®Üa chñ ®éng 4.6. TÝnh søc bÒn c¸c ®ßn dÉn ®éng Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 4 Tran g 3 5 5 10 15 15 19 27 37 37 37 37 39 40 40 41 42 43 43 46 48 52 56 58 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn 5. TÝnh to¸n hÖ thèng dÉn ®éng cña ly hîp 5.1. TÝnh côm sinh lùc 5.2. X¸c ®Þnh hµnh tr×nh cña bµn ®¹p 5.3. TÝnh van ph©n phèi Ch¬ng 4 : Quy tr×nh c«ng nghÖ gia c«ng chi tiÕt ®iÓn h×nh Tµi liÖu tham kh¶o 59 63 72 73 81 88 Lêi nãi ®Çu Trªn thÕ giíi còng nh ë níc ta, nÒn kinh tÕ quèc d©n lu«n ®ßi hái chuyªn chë mét khèi lîng hµng hãa, hµnh kh¸ch rÊt lín vµ cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ th× lîng hµng hãa, hµnh kh¸ch yªu cÇu ®îc chuyªn chë ngµy cµng lín. V× thÕ, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ ph¸t triÓn ®ßi hái ngµnh giao th«ng vËn t¶i ph¶i kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« vµ chÊt lîng. ë ViÖt Nam viÖc ph¸t triÓn ngµnh «t« ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc hÕt søc quan t©m. Theo môc tiªu, ®Þnh híng ph¸t triÓn ngµnh «t« ViÖt Nam lo¹i xe t¶i 7 tÊn ®Õn 20 tÊn ®îc ®Æt ra chiÕm mét tû träng tõ 13% ®Õn 15% trong tæng sè «t« vµ chiÕm kho¶ng 30% ®Õn 35% trong tæng sè xe t¶i. V× thÕ viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi phôc vô cho s¶n xuÊt, c¶i tiÕn nh÷ng côm chi tiÕt cho xe t¶i trªn 7 tÊn lµ nhiÖm vô ®Æt ra phï hîp víi sù ph¸t triÓn ngµnh C«ng nghiÖp «t« cña níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 5 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Môc tiªu ®Ò tµi tèt nghiÖp lµ tÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe «t« t¶i 8 tÊn trªn c¬ së xe «t« MA-5335. HÖ thèng ly hîp trªn xe «t« lµ mét trong nh÷ng côm chi tiÕt chÞu ¶nh hëng lín cña ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, m«i trêng khÝ hËu vµ nhiÖt ®é. Côm ly hîp l¾p trªn xe MA-5335 lµ lo¹i ly hîp ma s¸t kh« hai ®Üa thêng ®ãng. C¸c lß xo Ðp ®îc bè trÝ xung quanh, cã hÖ thèng dÉn ®éng c¬ khÝ vµ cã cêng hãa khÝ nÐn. ViÖc n¾m v÷ng ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n thiÕt kÕ, quy tr×nh vËn hµnh, th¸o l¾p ®iÒu chØnh, b¶o dìng c¸c cÊp vµ söa ch÷a lín ly hîp lµ mét viÖc cÇn thiÕt. Tõ ®ã ta cã thÓ n©ng cao kh¶ n¨ng vËn chuyÓn, gi¶m gi¸ thµnh vËn chuyÓn, t¨ng tuæi thä cña xe, ®ång thêi gi¶m cêng ®é lao ®éng cho ngêi l¸i. Víi sù nç lùc cña b¶n th©n, b¶n ®å ¸n cña em ®· hoµn thµnh. Tuy nhiªn do tr×nh ®é vµ thêi gian cã h¹n, kinh nghiÖm thùc tÕ cßn thiÕu, nªn b¶n ®å ¸n cña em ch¾c ch¾n sÏ cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong c¸c thÇy c« gi¸o cïng c¸c b¹n ®ãng gãp ý kiÕn, ®Ó b¶n ®å ¸n cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TrÞnh Minh Hoµng, c¸c thÇy trong bé m«n ¤t«, cïng toµn thÓ c¸c b¹n, ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh ®å ¸n nµy. Hµ Néi, ngµy 19 th¸ng 5 n¨m 2015 Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 6 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Sinh viªn thiÕt kÕ Lª Hång Qu©n Ch¬ng 1 Tæng quan vÒ hÖ thèng ly hîp trªn «t« Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 7 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn 1. C«ng dông, ph©n lo¹i vµ yªu cÇu cña ly hîp 1.1. C«ng dông ly hîp Trong hÖ thèng truyÒn lùc cña «t«, ly hîp lµ mét trong nh÷ng côm chÝnh, nã cã c«ng dông lµ : - Nèi ®éng c¬ víi hÖ thèng truyÒn lùc khi «t« di chuyÓn. - Ng¾t ®éng c¬ ra khái hÖ thèng truyÒn lùc trong trêng hîp «t« khëi hµnh hoÆc chuyÓn sè. - §¶m b¶o lµ c¬ cÊu an toµn cho c¸c chi tiÕt cña hÖ thèng truyÒn lùc kh«ng bÞ qu¸ t¶i nh trong trêng hîp phanh ®ét ngét vµ kh«ng nh¶ ly hîp. ë hÖ thèng truyÒn lùc b»ng c¬ khÝ víi hép sè cã cÊp, th× viÖc dïng ly hîp ®Ó t¸ch tøc thêi ®éng c¬ ra khái hÖ thèng truyÒn lùc sÏ lµm gi¶m va ®Ëp gi÷a c¸c ®Çu r¨ng, hoÆc cña khíp gµi, lµm cho qu¸ tr×nh ®æi sè ®îc dÔ dµng. Khi nèi ªm dÞu ®éng c¬ ®ang lµm viÖc víi hÖ thèng truyÒn lùc (lóc nµy ly hîp cã sù trît) lµm cho m«men ë c¸c b¸nh xe chñ ®éng t¨ng lªn tõ tõ. Do ®ã, xe khëi hµnh vµ t¨ng tèc ªm. Cßn khi phanh xe ®ång thêi víi viÖc t¸ch ®éng c¬ ra khái hÖ thèng truyÒn lùc, sÏ lµm cho ®éng c¬ ho¹t ®éng liªn tôc (kh«ng bÞ chÕt m¸y). Do ®ã, kh«ng ph¶i khëi ®éng ®éng c¬ nhiÒu lÇn. 1.2. Ph©n lo¹i ly hîp Ly hîp trªn «t« thêng ®îc ph©n lo¹i theo 4 c¸ch : Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 8 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn + Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p truyÒn m«men. + Ph©n lo¹i theo tr¹ng th¸i lµm viÖc cña ly hîp. + Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p ph¸t sinh lùc Ðp trªn ®Üa Ðp. + Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p dÉn ®éng ly hîp. 1.2.1. Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p truyÒn m«men Theo ph¬ng ph¸p truyÒn m«men tõ trôc khuûu cña ®éng c¬ ®Õn hÖ thèng truyÒn lùc th× ngêi ta chia ly hîp ra thµnh 4 lo¹i sau : Lo¹i 1 : Ly hîp ma s¸t : lµ ly hîp truyÒn m«men xo¾n b»ng c¸c bÒ mÆt ma s¸t, nã gåm c¸c lo¹i sau : - Theo h×nh d¸ng bÒ mÆt ma s¸t gåm cã : + Ly hîp ma s¸t lo¹i ®Üa (mét ®Üa, hai ®Üa hoÆc nhiÒu ®Üa). + Ly hîp ma s¸t lo¹i h×nh nãn. + Ly hîp ma s¸t lo¹i h×nh trèng. HiÖn nay, ly hîp ma s¸t lo¹i ®Üa ®îc sö dông rÊt réng r·i, v× nã cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n, dÔ chÕ t¹o vµ khèi lîng phÇn bÞ ®éng cña ly hîp t¬ng ®èi nhá. Cßn ly hîp ma s¸t lo¹i h×nh nãn vµ h×nh trèng Ýt ®îc sö dông, v× phÇn bÞ ®éng cña ly hîp cã träng lîng lín sÏ g©y ra t¶i träng ®éng lín t¸c dông lªn c¸c côm vµ c¸c chi tiÕt cña hÖ thèng truyÒn lùc. - Theo vËt liÖu chÕ t¹o bÒ mÆt ma s¸t gåm cã : Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 9 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn + ThÐp víi gang. + ThÐp víi thÐp. + ThÐp víi phªra®« hoÆc phªra®« ®ång. + Gang víi phªra®«. + ThÐp víi phªra®« cao su. - Theo ®Æc ®iÓm cña m«i trêng ma s¸t gåm cã : + Ma s¸t kh«. + Ma s¸t ít (c¸c bÒ mÆt ma s¸t ®îc ng©m trong dÇu). ¦u ®iÓm cña ly hîp ma s¸t lµ : kÕt cÊu ®¬n gi¶n, dÔ chÕ t¹o. Nhîc ®iÓm cña ly hîp ma s¸t lµ : c¸c bÒ mÆt ma s¸t nhanh mßn do hiÖn tîng trît t¬ng ®èi víi nhau trong qu¸ tr×nh ®ãng ly hîp, c¸c chi tiÕt trong ly hîp bÞ nung nãng do nhiÖt t¹o bëi mét phÇn c«ng ma s¸t. Tuy nhiªn ly hîp ma s¸t vÉn ®îc sö dông phæ biÕn ë c¸c «t« hiÖn nay do nh÷ng u ®iÓm cña nã. Lo¹i 2 : Ly hîp thñy lùc : lµ ly hîp truyÒn m«men xo¾n b»ng n¨ng lîng cña chÊt láng (thêng lµ dÇu). ¦u ®iÓm cña ly hîp thñy lùc lµ : lµm viÖc bÒn l©u, gi¶m ®îc t¶i träng ®éng t¸c dông lªn hÖ thèng truyÒn lùc vµ dÔ tù ®éng hãa qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn xe. Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 10 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Nhîc ®iÓm cña ly hîp thñy lùc lµ : chÕ t¹o khã, gi¸ thµnh cao, hiÖu suÊt truyÒn lùc nhá do hiÖn tîng trît. Lo¹i ly hîp thñy lùc Ýt ®îc sö dông trªn «t«, hiÖn t¹i míi ®îc sö dông ë mét sè lo¹i xe «t« du lÞch, «t« vËn t¶i h¹ng nÆng vµ mét vµi «t« qu©n sù. Lo¹i 3 : Ly hîp ®iÖn tõ : lµ ly hîp truyÒn m«men xo¾n nhê t¸c dông cña tõ trêng nam ch©m ®iÖn. Lo¹i nµy Ýt ®îc sö dông trªn xe «t«. Lo¹i 4 : Ly hîp liªn hîp : lµ ly hîp truyÒn m«men xo¾n b»ng c¸ch kÕt hîp hai trong c¸c lo¹i kÓ trªn (vÝ dô nh ly hîp thñy c¬). Lo¹i nµy Ýt ®îc sö dông trªn xe «t«. 1.2.2. Ph©n lo¹i theo tr¹ng th¸i lµm viÖc cña ly hîp Theo tr¹ng th¸i lµm viÖc cña ly hîp th× ngêi ta chia ly hîp ra thµnh 2 lo¹i sau : Ly hîp thêng ®ãng : lo¹i nµy ®îc sö dông hÇu hÕt trªn c¸c «t« hiÖn nay. Ly hîp thêng më : lo¹i nµy ®îc sö dông ë mét sè m¸y kÐo b¸nh h¬i nh C - 100 , C - 80 , MTZ2 ... 1.2.3. Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p ph¸t sinh lùc Ðp trªn ®Üa Ðp Theo ph¬ng ph¸p ph¸t sinh lùc Ðp trªn ®Üa Ðp ngoµi th× ngêi ta chia ra c¸c lo¹i ly hîp sau : Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 11 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Lo¹i 1 : Ly hîp lß xo : lµ ly hîp dïng lùc lß xo t¹o lùc nÐn lªn ®Üa Ðp, nã gåm c¸c lo¹i sau : - Lß xo ®Æt xung quanh : c¸c lß xo ®îc bè trÝ ®Òu trªn mét vßng trßn vµ cã thÓ ®Æt mét hoÆc hai hµng. - Lß xo trung t©m (dïng lß xo c«n). Theo ®Æc ®iÓm kÕt cÊu cña lß xo cã thÓ dïng lß xo trô, lß xo ®Üa, lß xo c«n. Trong c¸c lo¹i trªn th× ly hîp dïng lß xo trô bè trÝ xung quanh ®îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn trªn c¸c «t« hiÖn nay, v× nã cã u ®iÓm kÕt cÊu gän nhÑ, t¹o ®îc lùc Ðp lín theo yªu cÇu vµ lµm viÖc tin cËy. Lo¹i 2 : Ly hîp ®iÖn tõ : lùc Ðp lµ lùc ®iÖn tõ. Lo¹i 3 : Ly hîp ly t©m : lµ lo¹i ly hîp sö dông lùc ly t©m ®Ó t¹o lùc Ðp ®ãng vµ më ly hîp. Lo¹i nµy Ýt ®îc sö dông trªn c¸c «t« qu©n sù. Lo¹i 4 : Ly hîp nöa ly t©m : lµ lo¹i ly hîp dïng lùc Ðp sinh ra ngoµi lùc Ðp cña lß xo cßn cã lùc ly t©m cña träng khèi phô Ðp thªm vµo. Lo¹i nµy cã kÕt cÊu phøc t¹p nªn chØ sö dông ë mét sè «t« du lÞch nh ZIN-110, POBEDA... 1.2.4. Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p dÉn ®éng ly hîp Theo ph¬ng ph¸p dÉn ®éng ly hîp th× ngêi ta chia ly hîp ra thµnh 2 lo¹i sau : Lo¹i 1 : Ly hîp ®iÒu khiÓn tù ®éng. Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 12 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Lo¹i 2 : Ly hîp ®iÒu khiÓn cìng bøc. §Ó ®iÒu khiÓn ly hîp th× ngêi l¸i ph¶i t¸c ®éng mét lùc cÇn thiÕt lªn hÖ thèng dÉn ®éng ly hîp. Lo¹i nµy ®îc sö dông hÇu hÕt trªn c¸c «t« dïng ly hîp lo¹i ®Üa ma s¸t ë tr¹ng th¸i lu«n ®ãng. Theo ®Æc ®iÓm kÕt cÊu, nguyªn lý lµm viÖc cña hÖ thèng dÉn ®éng ly hîp th× ngêi ta l¹i chia ra thµnh 3 lo¹i sau : - DÉn ®éng b»ng c¬ khÝ. - DÉn ®éng b»ng thñy lùc vµ c¬ khÝ kÕt hîp. - DÉn ®éng b»ng trî lùc : cã thÓ b»ng trî lùc c¬ khÝ (dïng lß xo), trî lùc b»ng khÝ nÐn hoÆc trî lùc b»ng thñy lùc. Nhê cã trî lùc mµ ngêi l¸i ®iÒu khiÓn ly hîp dÔ dµng, nhÑ nhµng h¬n. 1.3. Yªu cÇu ly hîp Ly hîp lµ mét trong nh÷ng hÖ thèng chñ yÕu cña «t«, khi lµm viÖc ly hîp ph¶i ®¶m b¶o ®îc c¸c yªu cÇu sau : - TruyÒn hÕt m«men cña ®éng c¬ mµ kh«ng bÞ trît ë bÊt kú ®iÒu kiÖn sö dông nµo. Muèn vËy th× m«men ma s¸t cña ly hîp ph¶i lín h¬n m«men cùc ®¹i cña ®éng c¬ (cã nghÜa lµ hÖ sè dù tr÷ m«men  cña ly hîp ph¶i lín h¬n 1). - §ãng ly hîp ph¶i ªm dÞu, ®Ó gi¶m t¶i träng va ®Ëp sinh ra trong c¸c r¨ng cña hép sè khi khëi hµnh «t« vµ khi sang sè lóc «t« ®ang chuyÓn ®éng. Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 13 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn - Më ly hîp ph¶i døt kho¸t vµ nhanh chãng, t¸ch ®éng c¬ ra khái hÖ thèng truyÒn lùc trong thêi gian ng¾n (v× më kh«ng døt kho¸t sÏ lµm cho khã gµi sè ®îc ªm dÞu). - M«men qu¸n tÝnh phÇn bÞ ®éng cña ly hîp ph¶i nhá ®Ó gi¶m lùc va ®Ëp lªn b¸nh r¨ng khi khëi hµnh vµ sang sè. - §iÒu khiÓn dÔ dµng, lùc t¸c dông lªn bµn ®¹p nhá. - C¸c bÒ mÆt ma s¸t ph¶i tho¸t nhiÖt tèt. - KÕt cÊu ly hîp ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ ®iÒu chØnh vµ ch¨m sãc, tuæi thä cao. Ly hîp lµm nhiÖm vô bé phËn an toµn ®Ó tr¸nh qu¸ t¶i cho hÖ thèng truyÒn lùc. TÊt c¶ nh÷ng yªu cÇu trªn, ®Òu ®îc ®Ò cËp ®Õn trong qu¸ tr×nh chän vËt liÖu, thiÕt kÕ vµ tÝnh to¸n c¸c chi tiÕt cña ly hîp. 2. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña ly hîp lo¹i ®Üa ma s¸t kh« 2.1. S¬ ®å cÊu t¹o cña ly hîp lo¹i ®Üa ma s¸t kh« 1 2 3 4 5 6 Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 7 14 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn 13 12 11 10 9 8 H×nh 1.1.a. S¬ ®å cÊu t¹o ly hîp ma s¸t kh« mét ®Üa 1 - b¸nh ®µ ; 2 - ®Üa ma s¸t ; 3 - ®Üa 4 - lß xo Ðp ; 5 - vá ly hîp ; 6 - b¹c 7 - bµn ®¹p ; 8 - lß xo håi vÞ bµn ®¹p 9 - ®ßn kÐo ; 10 - cµng më ; 12 - ®ßn më ; 13 - lß xo gi¶m chÊn. 4 6 Ðp më 1 2 3 5 7 Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 15 11 - bi "T" ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn 8 9 10 11 17 16 15 14 13 12 H×nh 1.1.b. S¬ ®å cÊu t¹o ly hîp ma s¸t kh« hai ®Üa 1 - b¸nh ®µ ; 2 - lß xo ®Üa Ðp trung gian 3 - ®Üa Ðp trung gian ; 4 - ®Üa ma s¸t ; 5 - ®Üa Ðp ngoµi 6 - bul«ng h¹n chÕ ; 7 - lß xo Ðp ; 8 - vá ly hîp 9 - b¹c më ; 10 - trôc ly hîp ; 12 - lß xo håi vÞ bµn ®¹p ly hîp 11 - bµn ®¹p ; 13 16 - - thanh kÐo 14 - cµng më ; 15 - bi "T" ; më 17 - lß xo gi¶m chÊn. Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 16 ®ßn ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn 2.2. CÊu t¹o chung cña ly hîp lo¹i ®Üa ma s¸t kh« §èi víi hÖ thèng ly hîp, vÒ mÆt cÊu t¹o th× ngêi ta chia thµnh 2 bé phËn : - C¬ cÊu ly hîp : lµ bé phËn thùc hiÖn viÖc nèi vµ ng¾t truyÒn ®éng tõ ®éng c¬ ®Õn hÖ thèng truyÒn lùc. - DÉn ®éng ly hîp : lµ bé phËn thùc hiÖn viÖc ®iÒu khiÓn ®ãng më ly hîp. Trong phÇn nµy, ta xÐt cÊu t¹o cña c¬ cÊu ly hîp, nã gåm 3 phÇn chÝnh : b¸nh ®µ, ®Üa ma s¸t vµ ®Üa Ðp. - Nhãm c¸c chi tiÕt chñ ®éng gåm b¸nh ®µ, vá ly hîp, ®Üa Ðp, ®ßn më vµ c¸c lß xo Ðp. Khi ly hîp më hoµn toµn th× c¸c chi tiÕt thuéc nhãm chñ ®éng sÏ quay cïng b¸nh ®µ. - Nhãm c¸c chi tiÕt bÞ ®éng gåm ®Üa ma s¸t, trôc ly hîp. Khi ly hîp më hoµn toµn c¸c chi tiÕt thuéc nhãm bÞ ®éng sÏ ®øng yªn. Theo s¬ ®å cÊu t¹o h×nh 1.1.a : vá ly hîp 5 ®îc b¾t cè ®Þnh víi b¸nh ®µ 1 b»ng c¸c bul«ng, ®Üa Ðp 3 cã thÓ dÞch chuyÓn tÞnh tiÕn trong vá vµ cã bé phËn truyÒn m«men tõ vá 5 vµo ®Üa Ðp. C¸c chi tiÕt b¸nh ®µ 1, ®Üa Ðp 3, lß xo Ðp 4, vá ly hîp 5 ®îc gäi lµ phÇn chñ ®éng cña ly hîp vµ chi tiÕt ®Üa ma s¸t 2 ®îc gäi lµ phÇn bÞ ®éng cña ly hîp. C¸c chi tiÕt cßn l¹i thuéc bé phËn dÉn ®éng ly hîp. Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 17 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn §èi víi mét sè «t« vËn t¶i khi cÇn ph¶i truyÒn m«men lín ngêi ta sö dông ly hîp ma s¸t kh« hai ®Üa bÞ ®éng. So víi ly hîp ma s¸t kh« mét ®Üa bÞ ®éng th× ly hîp ma s¸t kh« hai ®Üa bÞ ®éng cã nh÷ng u nhîc ®iÓm sau : + NÕu cïng mét kÝch thíc ®Üa bÞ ®éng vµ cïng mét lùc Ðp nh nhau th× ly hîp hai ®Üa truyÒn ®îc m«men lín h¬n ly hîp mét ®Üa. + NÕu ph¶i truyÒn mét m«men nh nhau th× ly hîp hai ®Üa cã kÝch thíc nhá gän h¬n ly hîp mét ®Üa. + Ly hîp hai ®Üa khi ®ãng ªm dÞu h¬n nhng khi më l¹i kÐm døt kho¸t h¬n ly hîp mét ®Üa. + Ly hîp hai ®Üa cã kÕt cÊu phøc t¹p h¬n ly hîp mét ®Üa. Theo s¬ ®å cÊu t¹o h×nh 1.1.b : còng bao gåm c¸c bé phËn vµ c¸c chi tiÕt c¬ b¶n nh ®èi víi ly hîp mét ®Üa. §iÓm kh¸c biÖt lµ ë ly hîp hai ®Üa cã hai ®Üa ma s¸t 4 cïng liªn kÕt then hoa víi trôc ly hîp 10. V× cã hai ®Üa ma s¸t nªn ngoµi ®Üa Ðp 5 cßn cã thªm ®Üa Ðp trung gian 3. ë ly hîp hai ®Üa ph¶i bè trÝ c¬ cÊu truyÒn m«men tõ vá hoÆc b¸nh ®µ sang ®Üa Ðp vµ c¶ ®Üa Ðp trung gian. V× nhîc ®iÓm cña ly hîp hai ®Üa lµ më kh«ng døt kho¸t nªn ë nh÷ng lo¹i ly hîp nµy th× ngêi ta ph¶i bè trÝ c¬ cÊu ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ly hîp khi më ®îc døt kho¸t. Trªn h×nh 1.1.b th× c¬ cÊu nµy ®îc thùc hiÖn Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 18 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn bëi lß xo ®Üa Ðp trung gian 2 vµ bu l«ng ®iÒu chØnh 6. Khi më ly hîp th× lß xo 2 sÏ ®Èy ®Üa Ðp trung gian 3 t¸ch khái ®Üa ma s¸t bªn trong vµ khi ®Üa Ðp trung gian ch¹m vµo ®Çu bu l«ng ®iÒu chØnh 6 th× dõng l¹i nªn ®Üa ma s¸t bªn ngoµi còng ®îc tù do. - Bé phËn dÉn ®éng ®iÒu khiÓn ly hîp gåm : bµn ®¹p ly hîp, ®ßn dÉn ®éng, cµng më ly hîp, ®ßn më ly hîp vµ b¹c më ly hîp. Ngoµi ra, tïy theo tõng lo¹i ly hîp mµ cã thÓ thªm c¸c bé phËn dÉn ®éng b»ng thñy lùc, b»ng khÝ nÐn nh c¸c xilanh chÝnh vµ xilanh c«ng t¸c. 2.3. Nguyªn lý lµm viÖc cña ly hîp lo¹i ®Üa ma s¸t kh« Nguyªn lý lµm viÖc theo h×nh 1.1.a : Tr¹ng th¸i ®ãng ly hîp : ë tr¹ng th¸i nµy lß xo 4 mét ®Çu tùa vµo vá 5, ®Çu cßn l¹i t× vµo ®Üa Ðp 3 t¹o lùc Ðp ®Ó Ðp chÆt ®Üa bÞ ®éng 2 víi b¸nh ®µ 1 lµm cho phÇn chñ ®éng vµ phÇn bÞ ®éng t¹o thµnh mét khèi cøng. Khi nµy m«men tõ ®éng c¬ ®îc truyÒn tõ phÇn chñ ®éng sang phÇn bÞ ®éng cña ly hîp th«ng qua c¸c bÒ mÆt ma s¸t cña ®Üa bÞ ®éng 2 víi ®Üa Ðp 3 vµ lß xo Ðp 4. TiÕp ®ã m«men ®îc truyÒn vµo x¬ng ®Üa bÞ ®éng qua bé gi¶m chÊn 13 ®Õn moay¬ råi truyÒn vµo trôc ly hîp. Lóc nµy gi÷a bi "T" 11 vµ ®Çu ®ßn më 12 cã mét khe hë tõ 3-4 mm t¬ng øng víi hµnh tr×nh tù do cña bµn ®¹p ly hîp tõ 30-40 mm. Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 19 ThiÕt kÕ hÖ thèng ly hîp cho xe t¶i 8 tÊn Tr¹ng th¸i më ly hîp : khi cÇn ng¾t truyÒn ®éng tõ ®éng c¬ tíi trôc s¬ cÊp cña hép sè ngêi l¸i t¸c dông mét lùc vµo bµn ®¹p 7 th«ng qua ®ßn kÐo 9 vµ cµng më 10, b¹c më 6 mang bi "T" 11 sÏ dÞch chuyÓn sang tr¸i. Sau khi kh¾c phôc hÕt khe hë bi "T" 11 sÏ t× vµo ®Çu ®ßn më 12. Nhê cã khíp b¶n lÒ cña ®ßn më liªn kÕt víi vá 5 nªn ®Çu kia cña ®ßn më 12 sÏ kÐo ®Üa Ðp 3 nÐn lß xo 4 l¹i ®Ó dÞch chuyÓn sang ph¶i. Khi nµy c¸c bÒ mÆt ma s¸t gi÷a bé phËn chñ ®éng vµ bÞ ®éng cña ly hîp ®îc t¸ch ra vµ ng¾t sù truyÒn ®éng tõ ®éng c¬ tíi trôc s¬ cÊp cña hép sè. Nguyªn lý lµm viÖc theo h×nh 1.1.b : Tr¹ng th¸i ®ãng ly hîp : ë tr¹ng th¸i nµy c¸c lß xo Ðp 7 mét ®Çu tùa vµo vá ly hîp 8, ®Çu cßn l¹i t× vµo ®Üa Ðp 5 t¹o lùc Ðp ®Ó Ðp chÆt toµn bé c¸c ®Üa ma s¸t 4 vµ ®Üa Ðp trung gian 3 víi b¸nh ®µ 1 lµm cho phÇn chñ ®éng vµ phÇn bÞ ®éng t¹o thµnh mét khèi cøng. Khi nµy m«men tõ ®éng c¬ ®îc truyÒn tõ phÇn chñ ®éng sang phÇn bÞ ®éng cña ly hîp th«ng qua c¸c bÒ mÆt ma s¸t cña c¸c ®Üa ma s¸t 4 vµ ®Üa Ðp trung gian 3 víi ®Üa Ðp 5 vµ lß xo Ðp 7. TiÕp ®ã m«men ®îc truyÒn vµo x¬ng ®Üa bÞ ®éng qua bé gi¶m chÊn 17 ®Õn moay¬ råi truyÒn vµo trôc ly hîp. Lóc nµy gi÷a bi "T" 15 vµ ®Çu ®ßn më 16 cã mét khe hë tõ 3-4 mm t¬ng øng víi hµnh tr×nh tù do cña bµn ®¹p ly hîp tõ 30-40 mm. Lª Hång Qu©n-lop «t«- Khãa 48 20