Tài liệu Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết vụ án của franz kafka

luan van,khoa luan, thac si , su pham1document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA NGỮ VĂN -----***----TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA VĂN HÀ NỘI 2 TRƯỜNG ĐẠI HỌCNGỮ SƯ PHẠM -----***----KHOA NGỮ VĂN -----***----TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA NGỮ VĂN -----***----- ĐẶNG TUYẾT NHUNG ĐẶNG TUYẾT NHUNG THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG TIỂU THUYẾT “VỤ ÁN” CỦA THẾ GIỚI NHÂN VẬT FRANZ TRONGKAFKA TIỂU THUYẾT “VỤ ÁN” CỦA FRANZ KAFKA KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC NƯỚC NGOÀI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC NƯỚC NGOÀI NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC Th.S. ĐỖ THỊ THẠCH HÀ NỘI - 2010 HÀ NỘI - 2010 Đặng Tuyết Nhung 1 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc1bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham2document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Khóa TRƯỜNG ĐẠI 2HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 luận tốt nghiệp KHOA NGỮ VĂN -----***----TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 NGỮ TRƯỜNG KHOA ĐẠI HỌC SƯVĂN PHẠM HÀ NỘI 2 -----***----KHOA NGỮ VĂN -----***----- ĐẶNG TUYẾT NHUNG ĐẶNG TUYẾT NHUNG THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG TIỂU THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG TIỂU THUYẾT “VỤ ÁN” CỦA FRANZ KAFKA THUYẾT “VỤ ÁN” CỦA FRANZ KAFKA KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC NƯỚC NGOÀI CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC NƯỚC NGOÀI NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC NGƯỜI KHOA HỌC Th.S.HƯỚNG ĐỖ THỊ DẪN THẠCH Th.S. ĐỖ THỊ THẠCH HÀ NỘI - 2010 Đặng Tuyết Nhung 2 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc2bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham3document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được khoá luận này, người viết đã nhận được sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của cô giáo ThS. Đỗ Thị Thạch - Giảng viên tổ Văn học nước ngoài, các thầy cô trong tổ, cùng toàn thể các thầy cô trong khoa Ngữ văn trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2. Tôi xin trân trọng cảm ơn cô giáo hướng dẫn cùng toàn thể các thầy cô giáo trong khoa đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để tôi hoàn thành khoá luận này. Hà Nội, ngày 10 tháng 5 năm 2010 Sinh viên Đặng Tuyết Nhung Đặng Tuyết Nhung 3 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc3bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham4document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp LỜI CAM ĐOAN Tôi xin khẳng định đề tài “Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka” là kết quả của riêng mình, đồng thời đề tài này không trùng với kết quả của các tác giả khác. Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày 10 tháng 5 năm 2010 Sinh viên Đặng Tuyết Nhung Đặng Tuyết Nhung 4 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc4bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham5document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................. 1 2. Lịch sử vấn đề ................................................................................ 2 3. Mục đích nghiên cứu ...................................................................... 6 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................... 6 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................... 6 6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................... 7 7. Đóng góp của khoá luận ................................................................ 8 8. Bố cục của khóa luận..................................................................... 8 NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN 1.1. Khái niệm........................................................................................... 9 1.1.1. Nhân vật ................................................................................. 9 1.1.2. Thế giới nhân vật .................................................................. 10 1.2.Vai trò của nhân vật trong tác phẩm văn học ................................ 11 1.2.1. Nhân vật là phương tiện để nhà văn khái quát hiện thực ........ 11 1.2.2. Nhân vật là phương tiện để thể hiện tư tưởng của tác phẩm ... 12 1.2.3. Nhân vật có chức năng miêu tả và khái quát các loại tính cách con người ................................................................................. 12 1.2.4. Nhân vật đóng vai trò tạo nên mối liên hệ tổng thể trong tác phẩm ........................................................................................... 13 1.3.Các yếu tố cơ bản của nhân vật ....................................................... 13 1.3.1. Nhân vật và cách gọi tên ........................................................ 13 1.3.2. Ngôn ngữ của nhân vật .......................................................... 14 1.3.3. Tâm lí của nhân vật ............................................................... 15 1.3.4. Hành động của nhân vật ......................................................... 15 1.3.5. Số phận của nhân vật ............................................................. 15 Đặng Tuyết Nhung 5 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc5bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham6document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp 1.4. Các loại hình nhân vật văn học..................................................... 15 1.4.1. Dựa vào vị trí, vai trò của nhân vật trong tác phẩm văn học ... 16 1.4.2. Dựa vào phương diện tư tưởng (quan hệ thuận nghịch với tư tưởng) ......................................................................................... 17 1.4.3. Dựa vào thể loại ..................................................................... 18 1.4.4. Phân loại theo hình thức cấu trúc nhân vật ............................ 19 CHƯƠNG 2: THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG TIỂU THUYẾT “VỤ ÁN” CỦA FRANZ KAFKA 2.1. Quan niệm nghệ thuật của Franz Kafka về con người.................. 22 2.2. Tính khác thường của thế giới nhân vật ....................................... 24 2.2.1. Bảng khảo sát ......................................................................... 24 2.2.2. Nhân vật khác thường về ngoại hình ...................................... 28 2.2.3. Nhân vật khác thường về hành động, ứng xử ......................... 30 2.3. Phân loại thế giới nhân vật ............................................................ 32 2.3.1. Jôzep K. ................................................................................. 32 2.3.2. Những nhân vật còn lại ........................................................... 39 2.4. Nghệ thuật xây dựng thế giới nhân vật .......................................... 42 2.4.1. Nghệ thuật tả .......................................................................... 42 2.4.2. Nghệ thuật kể ......................................................................... 49 2.4.3. Nghệ thuật đối thoại ............................................................... 53 2.4.4. Nghệ thuật độc thoại .............................................................. 56 2.4.5. Nghệ thuật huyền thoại ........................................................... 57 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO Đặng Tuyết Nhung 6 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc6bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham7document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế kỉ XX, nền văn học thế giới đã sản sinh ra một dòng văn học hết sức độc đáo với rất nhiều đổi mới, đó là văn học phi lí. Dòng văn học này xuất hiện vào những năm năm mươi trước tiên ở nước Pháp, rồi lan rộng ra toàn châu Âu. Đó là thời kì chiến tranh thế giới thứ hai vừa kết thúc, với những chính sách man rợ của Hít- le, hàng chục triệu sinh linh bị hủy diệt bằng vũ khí hiện đại. Lúc này, cảm giác về sự phi lí của cuộc sống con người được phát triển lên tới đỉnh cao. Văn học phi lí phát triển với nhiều thể loại như: truyện ngắn, truyện vừa, tiểu thuyết, kịch.... Từ những năm 60 của thế kỉ XX, văn học phi lí bắt đầu được nghiên cứu ở cả hai miền Nam- Bắc nước ta. Franz Kafka được đánh giá là nhà văn có nhiều đóng góp to lớn, là người đi tiên phong, đặt nền móng cho dòng văn học phi lí. Franz Kafka là một hiện tượng đặc biệt của văn học thế kỉ XX. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, đặc biệt là sau những năm sáu mươi, hiện tượng Franz Kafka mới rộ lên, tạo ra sự chú ý của đông đảo quần chúng cũng như các nhà phê bình. Nói đến Franz Kafka là nói đến sự phức tạp trong trong cách nhìn nhận và đánh giá với rất nhiều ý kiến khác nhau. Các nhà hiện sinh chủ nghĩa giành ông về phía họ, các nhà chuyên về “thân phận con người” xem ông là một bậc thầy. Một số nhà văn Mác- xít chỉ ra được những yếu tố tích cực trong tiểu thuyết của ông. Có lúc, ông được khen là người cổ vũ cho lương tri con người, có lúc ông bị chê là chỉ chú tâm miêu tả thế giới tiêu cực đen.... Nhưng có lẽ hầu hết các nhà nghiên cứu đều thống nhất khi cho rằng tác phẩm của Franz Kafka chú tâm sâu sắc tới vấn đề thân phận con người và có rất nhiều đóng góp trong việc đổi mới nghệ thuật tiểu thuyết phương Tây hiện đại. Đặng Tuyết Nhung 7 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc7bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham8document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Franz Kafka sáng tác không nhiều. Lúc sinh thời ông đã tự tay đốt nhiều bản thảo của mình. Tác phẩm của ông còn lại đến nay chỉ có một số truyện ngắn và ba cuốn tiểu thuyết còn dang dở: “Lâu đài”, “Nước Mĩ” và “Vụ án”. Nhưng khối lượng tác phẩm ít ỏi ấy không hề hạn chế danh tiếng lẫy lừng vào hàng số một của văn hào trong thế kỉ đầy biến động, lo âu và hoài nghi. Tác phẩm của ông đã được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới. Đến cuối những năm 80 của thế kỉ XX, tác phẩm của Franz Kafka bắt đầu được dịch ra tiếng Việt, được đánh giá ngày càng khách quan hơn, thỏa đáng hơn, thiên về những tích cực, đóng góp của ông nhiều hơn. Tác phẩm của ông đã được đưa vào giảng dạy ở các trường Đại học sư phạm trong giáo trình “Văn học phương Tây”. Với đề tài “Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka”, chúng tôi muốn tìm hiểu rõ hơn những đổi mới của nghệ thuật tiểu thuyết phương Tây hiện đại và những sáng tạo độc đáo trong việc xây dựng nhân vật của Franz Kafka. Mặt khác, mặc dù tác phẩm của Franz Kafka chưa được đưa vào giảng dạy ở nhà trường phổ thông nhưng có rất nhiều ảnh hưởng đến các nhà văn hiện đại trên thế giới và Việt Nam. Là một sinh viên khoa Ngữ văn của trường Sư phạm, sau này ra giảng dạy Ngữ văn ở trường phổ thông, để dạy tốt văn học nước ngoài, thì người giáo viên cần có những kiến thức bổ trợ phong phú giúp cho bài giảng của mình thêm sâu sắc. Vì vậy mà việc tìm hiểu tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka không phải là tác phẩm được đưa vào nhà trường phổ thông nhưng góp phần trang bị cho người giáo viên những hiểu biết sâu sắc hơn về tiểu thuyết phương Tây hiện đại. Từ những lí do trên đây, người viết đã chọn đề tài “Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka” để góp phần hiểu thêm về tác phẩm này, đồng thời cũng là tích lũy thêm kiến thức cho việc giảng dạy sau này. Đặng Tuyết Nhung 8 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc8bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham9document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp 2. Lịch sử vấn đề Sinh thời, Franz Kafka chỉ in rất ít tác phẩm: trừ một vài bài in trong các tạp chí, chỉ có tập “Chiêm ngưỡng” (1913), “Lời phán quyết” và “Người tài xế” (chính là chương một của “Nước Mĩ” (1913), “Hóa thân” (1915 ), cuối cùng là truyện “Nhà vô địch về nhịn đói” (1924). Nhiều tác phẩm quan trọng của ông chỉ được in sau khi ông đã mất như: “Vụ án” (1925), “Lâu đài”(1926), “Nước Mĩ”( 1927). Tác phẩm của Franz Kafka chỉ được giới thiệu ở nước ngoài và dịch thuật rộng rãi nhất là từ năm 1933. Từ 1939, ông có ảnh hưởng đặc biệt tới phương Tây, bởi như ý kiến của nhiều nhà nghiên cứu: những năm ấy, thế giới thực tại bắt đầu giống thế giới mà Franz Kafka tạo nên trong tác phẩm của ông. Cũng chính vì thế, lịch sử phê bình Franz Kafka và dường như chỉ phát triển sau khi ông đã mất. Đặc biệt là sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, khi phương Tây dấy lên một chiến dịch xét lại số phận tiểu thuyết, Franz Kafka mới được nhắc đến và chẳng bao lâu đã trở thành nhà văn viết bằng tiếng Đức phổ biến rộng rãi nhất trên thế giới ở thế kỉ XX. Nói như tác giả Hoàng Trinh trong cuốn “Phương Tây, Văn học và con người”: “Cũng chính trong thời gian này, ông lại bị người ta “xâu xé” nhiều nhất”. Tìm hiểu về Franz Kafka cũng như các tác phẩm của nhà văn này, trên thế giới có rất nhiều công trình nghiên cứu. Tác giả Môrixơ Blăngsô trong tập tiểu luận “Quyển sách sẽ đến” đã xếp Franz Kafka vào cùng hàng với Frơt, Hutxe, Rinkơ, Hôpmanxthan, Rôbe Muzrin, cho đó là những thiên tài xuất hiện trong xã hội Áo- Hung và “có khả năng viết những tác phẩm cách mạng”. “Cách mạng ở chỗ nhân vật của Kafka vừa tranh luận, vừa bác bỏ. Đối với Jôzep K. trong “Vụ án” chẳng hạn… Anh ta đấu tranh đòi hỏi công lí phải có lôgic, nhưng mặt khác anh lại bác bỏ lôgic và công lí bằng cách nhẫn nhục đón nhận lưỡi dao của tên đao phủ”[15, 33]. Đặng Tuyết Nhung 9 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc9bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham10document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Hecman Brôtxơ trong bài “Phong cách và thời đại huyền thoại” và tập tiểu luận “Sáng tạo văn học và nhận thức” đã nhấn mạnh đến triết lí về huyền thoại trong sáng tác của Franz Kafka. Ông cho rằng: thời đại ngày nay là thời đại văn học hiện đại “quay lưng về với huyền thoại”[15, 34]. theo gương của Jêm Joix và Franz Kafka. Trong cuốn sách “Về một chủ nghĩa hiện thực không bến bờ”, Garôđi có sự đánh giá rất cao về Franz Kafka, nâng Franz Kafka lên thành một mẫu mực, một bậc thầy của chủ nghĩa hiện thực. Natali Xarốt trong tập tiểu luận bàn về nghệ thuật tiểu thuyết “Thời đại nghi ngờ” đã khẳng định: Franz Kafka là “thiên tài” của thời đại chúng ta, là nhà “tiên tri” báo trước kỉ nguyên của “con người phi lí, con người không có sự sống”, Xarốt “kêu gọi nhà văn phải theo gót Kafka đi tìm những miền chưa khám phá của con người để phát hiện cho được “con người phi lí” trong thời đại ngày nay”[15, 34]. Ở Việt Nam, bên cạnh việc dịch thuật các tác phẩm của Franz Kafka cũng có một số khảo luận, công trình nghiên cứu, các bài tiểu luận phê bình về các sáng tác của ông. Cuốn Giáo trình “Văn học phương Tây” do nhiều tác giả (Đặng Anh Đào, Hoàng Nhân, Lương Duy Trung, Nguyễn Đức Nam, Nguyễn Thị Hoàng, Phùng Văn Tửu viết) đã giới thiệu khá kĩ về cuộc đời, sự nghiệp văn chương của Franz Kafka. Về tác phẩm “Vụ án”, cuốn Giáo trình cũng có riêng một chuyên mục viết về kết cấu, điểm nhìn của nhân vật, mối quan hệ với các tác phẩm khác. Tác giả Hoàng Trinh trong cuốn “Phương Tây- văn học và con người” cũng đã dành riêng một mục giới thiệu về nhà văn Franz Kafka và thế giới nhân vật trong tác phẩm của ông, trong đó có “Vụ án”. Ở đây, tác giả rất chú ý tới những con người trong thế giới “tha hoá”, thế giới “huyền thoại” và vấn đề Đặng Tuyết Nhung 10 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc10bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham11document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp “thân phận con người” trong sáng tác của Franz Kafka: “Nhìn chung lại, tiểu thuyết viết về “thân phận con người” của Kafka là những tiếng than thở thầm kín đối với cả một thời đại. Kafka đã lặng lẽ sổ một cái gạch lên trên cái thế giới “tha hóa”, tồn tại bằng những tòa án và những lâu đài, bằng những tên đội trưởng hiến binh và những ông Klam”[15, 43]. Trong cuốn sách “Nghệ thuật Franz Kafka” và “Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo và Gabriel Garcia Márquez” tác giả Lê Huy Bắc đã giới thiệu cho bạn đọc về chân dung Franz Kafka và đi sâu vào phân tích một số khía cạnh trong tác phẩm của ông như: nghệ thuật gián tiếp, tính nghịch dị, coi các nhân vật của Franz Kafka như “những con rối tạp chủng”. “Kafka luôn cắt rời nhân vật khỏi môi trường thực tại, đặt họ vào nơi chưa tồn tại bất kì một quy ước đạo đức nào để họ nhận thức bản thể và dò dẫm những bước chân luân thường đầu tiên trên xứ sở hoang vu ấy” [2, 155]. Cuốn sách “Văn học phi lí” của Nguyễn Văn Dân đã giới thiệu về Franz Kafka là tác giả tiêu biểu của Văn học phi lí và tác phẩm “Vụ án”: “Chỉ bắt đầu từ Franz Kafka… thì văn học phi lí mới thực sự ra đời... Kafka đã làm một cuộc cách tân to lớn trong nghệ thuật văn xuôi. Ông trở thành một trong những cây cột trụ vững chãi làm cơ sở cho nền văn học phương Tây hiện đại phát triển, và hơn thế nữa, nhiều nhà văn trên thế giới cho đến nay vẫn còn lấy Kafka làm hình mẫu sáng tác trong đó có cả một số nhà văn Việt Nam”[4, 133]. Trên “Tạp chí Văn học nước ngoài”, tác giả Trương Đăng Dung có bài viết về “Thế giới nghệ thuật của Franz Kafka”. Tác giả đã giới thiệu về Franz Kafka và đi sâu vào thế giới nghệ thuật của tiểu thuyết “Vụ án” cũng như “Lâu đài” hay “Nước Mĩ”. Về thế giới nhân vật của Franz Kafka, ông cho rằng: “Thế giới nhân vật lành lặn của Franz Kafka thường là những thế giới của kẻ xấu. Những kẻ ích kỉ, mất hết tính người. Còn những người biến dạng Đặng Tuyết Nhung 11 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc11bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham12document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp của ông lại là những người tốt, nhưng lại bị thế giới đẹp đẽ kia thống trị. Họ không chỉ là những người nghèo, thiếu phương tiện, người không thể vượt qua sự xa lạ giữa người với người... mà họ còn là nạn nhân của thế giới kia. Nạn nhân một cách phi lí của một thế lực thống tri vô cùng phi lí”. Các ý kiến nhận xét trên đây, dù còn lẻ tẻ, song thực sự là những chỉ dẫn, gợi ý quý báu cho chúng tôi trong quá trình triển khai đề tài “Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka”. 3. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đề tài “Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka”, người viết mong muốn tìm hiểu những đặc điểm riêng trong cách xây dựng nhân vật của Franz Kafka và những đóng góp của ông trong việc đổi mới nghệ thuật xây dựng nhân vật tiểu thuyết hiện đại. Hơn nữa, việc thực hiện đề tài khóa luận như là bước tập dượt nghiên cứu khoa học, giúp cho sự vững vàng trong nghề nghiệp của bản thân người viết. Đồng thời, tác giả khóa luận cũng mong muốn góp phần nhỏ bé của mình vào việc khẳng định tài năng của Franz Kafka, cũng như những cống hiến của ông cho việc đổi mới nghệ thuật tiểu thuyết phương Tây hiện đại. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Trong khóa luận này, chúng tôi sẽ tập trung làm rõ đặc điểm sau: - Thứ nhất là: Quan niệm nghệ thuật của Franz Kafka về con người. - Thứ hai là: Những đặc điểm của thế giới nhân vật, nghệ thuật xây dựng thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka. Khi nghiên cứu đề tài này, người viết không chỉ dừng lại ở một tác phẩm “Vụ án” mà có sự liên hệ, so sánh với các tác phẩm khác của Franz Kafka để thấy được những độc đáo của nghệ thuật xây dựng thế giới nhân vật của ông. Đặng Tuyết Nhung 12 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc12bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham13document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp 5. Đối tượng- phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu Trong phạm vi nghiên cứu của khóa luận này, chúng tôi tập trung đi sâu tìm hiểu về nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Sự nghiệp sáng tác của Franz Kafka có nhiều tác phẩm xuất sắc, song trong phạm vi của khóa luận này, chúng tôi chỉ xin bàn đến thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka. Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” được biểu hiện trên các phương diện: thế giới nhân vật khác thường, phân loại thế giới nhân vật, nghệ thuật xây dựng thế giới nhân vật. Qua đó, chúng ta có thêm những hiểu biết về tài năng, phong cách của Franz Kafka cũng như những đóng góp của ông với nghệ thuật tiểu thuyết phương Tây hiện đại. Thế giới nhân vật trong tác phẩm của Franz Kafka rất đa dạng, tuy nhiên, trong phạm vi một khóa luận tốt nghiệp, người viết không thể trình bày hết được thế giới nhân vật trong các sáng tác của ông mà chỉ có thể tập trung vào tác phẩm “Vụ án”. Đây được coi là tác phẩm tiêu biểu cho thế giới nhân vật của Franz Kafka, góp phần làm nên phong cách riêng của ông để phân biệt với các nhà văn khác. Do tác phẩm được viết bằng tiếng nước ngoài nên người viết không thể tiếp cận trực tiếp văn bản mà tìm hiểu thông qua bản dịch “Franz Kafka Tuyển tập tác phẩm” của nhóm tác giả (Nguyễn Văn Dân, Đức Tài, Phùng Văn Tửu, Trương Đăng Dung, Nguyễn Văn Qua, Lê Huy Bắc), xuất bản năm 2003. 6. Phương pháp nghiên cứu Đặng Tuyết Nhung 13 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc13bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham14document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Trong khóa luận này, để làm sáng tỏ vấn đề, người viết sử dụng các phương pháp nghiên cứu cơ bản sau: - Phương pháp tra cứu. - Phương pháp thống kê. - Phương pháp phân tích- tổng hợp. - Phương pháp hệ thống. - Phương pháp so sánh hệ thống. 7. Đóng góp của khoá luận - Về mặt lí luận: khoá luận này góp phần làm sáng tỏ thêm những đặc sắc riêng trong nghệ thuật xây dựng thế giới nhân vật của Franz Kafka. - Về mặt thực tiễn: góp phần làm phong phú thêm nguồn tư liệu, giúp cho việc tìm hiểu và nghiên cứu về tác giả Franz Kafka cũng như các tác phẩm của ông. 8. Bố cục của khóa luận Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, khóa luận của chúng tôi gồm hai chương chính: - Chương 1: Cơ sở lí luận. - Chương 2: Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafk Đặng Tuyết Nhung 14 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc14bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham15document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp NỘI DUNG CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN 1.1. Khái niệm 1.1.1. Nhân vật văn học Nhân vật là khái niệm không chỉ dùng trong văn chương mà còn được dùng trong nhiều lĩnh vực, có lẽ vì vậy mà trong lịch sử nghiên cứu văn học có rất nhiều khái niệm về nhân vật. Theo Từ điển tiếng Việt (do Hoàng Phê chủ biên, Nxb Đà Nẵng, 2002) “nhân vật là khái niệm mang hai nghĩa: thứ nhất, đó là “đối tượng” (thường là con người) được miêu tả, thể hiện trong các tác phẩm văn học nghệ thuật. Thứ hai, đó là “người có vị trí quan trọng trong xã hội””. Trong phạm vi khóa luận này, chúng tôi chỉ đề cập đến khái niệm “nhân vật” theo nghĩa thứ nhất của Từ điển tiếng Việt: là nhân vật trong tác phẩm văn chương. Với nghĩa này, từ “nhân vật” có nguồn gốc trong tiếng Hy Lạp cổ (persona), lúc đầu mang nghĩa chỉ cái mặt nạ của diễn viên trên sân khấu nhưng theo thời gian, thuật ngữ này được sử dụng nhiều trong văn học với tư cách chỉ đối tượng được tác giả tập trung miêu tả, thể hiện tư tưởng, cách nhìn của nhà văn về thế giới con người. Theo Từ điển văn học, tập 2, (Nxb Khoa học xã hội - Hà Nội), nhân vật được coi là yếu tố cơ bản nhất trong tác phẩm văn học, tiêu điểm bộc lộ chủ đề và tư tưởng chủ đề, và đến lượt mình nó lại được các yếu tố có tính chất hình thức của tác phẩm tập trung khắc họa. Nhân vật, do đó là nơi tập trung giá trị tư tưởng, nghệ thuật của tác phẩm văn học. Đặng Tuyết Nhung 15 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc15bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham16document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Như vậy, nhân vật văn học là hiện tượng các cá thể con người hoặc các đồ vật, sinh thể hoang đường được gán cho những đặc điểm giống với con người trong tác phẩm văn học, là cái đã được nhận thức, tái tạo, tìm hiểu bởi nhà văn bằng các phương tiện riêng của nghệ thuật ngôn từ. Nhân vật là yếu tố không thể thiếu được trong tác phẩm văn chương, xây dựng thành công thế giới nhân vật góp phần tạo nên sức hấp dẫn và sức sống lâu bền cho tác phẩm văn chương. 1.1.2. Thế giới nhân vật Các nhân vật riêng lẻ, đa dạng với những đặc điểm riêng về nghề nghiệp, tuổi tác, vùng miền, tính cách, với những mối quan hệ... đã làm nên cả một thế giới nhân vật. Qua đó, nhà văn không chỉ phản ánh hiện thực cuộc sống mà còn bày tỏ quan niệm, tư tưởng của mình. Khái niệm “Thế giới nhân vật” là một phạm trù rất rộng: Thế giới nhân vật là một tổng thể những hệ thống nhân vật được xây dựng theo một quan niệm của nhà văn và chịu sự chi phối của tư tưởng tác giả. Thế giới ấy cũng mang tính chỉnh thể trong sáng tác nghệ thuật của nhà văn, có tổ chức và có sức sống riêng, phụ thuộc vào ý thức sáng tạo của nhà văn, và chỉ xuất hiện trong tác phẩm văn học, trong sáng tác nghệ thuật. Đó là hai mô hình nghệ thuật, có cấu trúc riêng, có quy luật riêng, tìm hiểu ở đặc điểm con người, tâm lí, không gian, thời gian xuất hiện... gắn liền với một quan niệm nhất định của chúng về tác phẩm. “Thế giới nhân vật” là cảm nhận một cách trọn vẹn, toàn diện và sâu sắc của một chủ thể sáng tạo về toàn bộ nhân vật xuất hiện trong tác phẩm, mối quan hệ, môi trường hoạt động của họ, ý nghĩ, tư tưởng, tình cảm của họ trong cách đối nhân xử thế, trong giao lưu với xã hội, với gia đình.... “Thế giới nhân vật” vì thế bao quát sâu rộng hơn hình tượng nhân vật. Đặng Tuyết Nhung 16 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc16bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham17document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Con người trong văn học chẳng những không gắn với con người thực tại về tâm lí, hành động mà còn có ý nghĩa khái quát tượng trưng. Trong “Thế giới nhân vật”, người ta có thể chia thành các kiểu loại nhân vật nhỏ hơn (nhóm nhân vật) dựa vào những căn cứ, tiêu chí nhất định. Nhiệm vụ của người tiếp nhận văn học là phải tìm ra chìa khóa để bước qua cánh cửa để bước vào khám phá thế giới nhân vật đó. Trong lịch sử văn học, có thể nói, mỗi tác giả lớn đều có thế giới nhân vật riêng, mỗi tác phẩm văn học đều có một thế giới nhân vật với quy luật riêng của nó. Khi tìm hiểu tiểu thuyết “Vụ án” của Franz Kafka, người đọc bắt gặp một thế giới của những con người thấp cổ, bé họng- những người dân thường, thợ thủ công, thợ giặt, nhân viên ngân hàng và hệ thống những nhân viên tòa án.... Đó là một thế giới bao trùm bởi một không khí u ám, nặng nề, người đọc như bước vào cõi mộng, những cơn ác mộng với tâm trạng hoang mang, lo sợ. 1.2. Vai trò của nhân vật trong tác phẩm văn học 1.2.1. Nhân vật là phương tiện để nhà văn khái quát hiện thực Nhân vật là công cụ để nhà văn tạo nên thế giới nghệ thuật của tác phẩm. Nhân vật là chìa khóa để khám phá, mở rộng đề tài theo sự phát triển của số phận nhân vật. Nhân vật là điều kiện thiết yếu đảm bảo cho sự miêu tả thế giới của văn học có được chiều sâu và tính hình tượng. Khi nhân vật xuất hiện, cái gọi là “hiện thực cuộc sống” không tồn tại như một khái niệm khô khan mà trở nên có hình khối rõ ràng, có đủ ba chiều để mời gọi bạn đọc tưởng tượng, khám phá và suy ngẫm. Nhân vật còn là công cụ để tái hiện con người với số phận và tính cách. Bởi tính cách, số phận là kết tinh của môi trường hoàn cảnh nên nhân vật văn học còn đóng vai trò là người dẫn dắt bạn đọc vào các thế giới khác nhau của đời sống, và trước hết là phương tiện để nhà văn mở ra những cánh cửa vào Đặng Tuyết Nhung 17 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc17bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham18document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp hiện thực rộng lớn, tiếp cận các đề tài, chủ đề mới mẻ. Qua nhân vật, ta hiểu được bản chất của chế độ xã hội mà nó đang sống. Vì vậy mà nhân vật chính là công cụ để nhà văn khái quát bản chất và quy luật của cuộc đời. 1.2.2. Nhân vật là phương tiện để thể hiện tư tưởng của tác phẩm Nhân vật văn học là một hiện tượng thẩm mĩ, do vậy, nó trở thành phương tiện quan trọng trong việc biểu hiện tư tưởng, tình cảm, cái nhìn của nhà văn về thế giới, con người. 1.2.3. Nhân vật có chức năng miêu tả và khái quát các loại tính cách con người Chức năng cơ bản của nhân vật trong tác phẩm văn học là miêu tả và khái quát các loại tính cách con người. Đối với những nhân vật văn học thì tính cách được coi là đặc điểm quan trọng nhất, là nội dung của mọi nhân vật văn học. Có lẽ vì thế mà trước đây, một số giáo trình đã gọi nhân vật là tính cách. Đó là những phẩm chất xã hội lịch sử của con người thể hiện qua một vài đặc điểm cá nhân, gắn với phẩm chất tâm- sinh lí của họ. Theo cách nói của giáo sư Hà Minh Đức thì “tính cách cũng là nhân vật nhưng là nhân vật được thể hiện với một chất lượng tư tưởng và nghệ thuật cao hơn, tuy chưa đạt đến mức độ là những điển hình”[9, 133]. Và tính cách tự nó cũng bao gồm những thuộc tính riêng biệt, độc đáo mang tính cá nhân nhưng mang lại những nét chung tiêu biểu cho nhiều người khác trong một phạm vi nhất định. Đồng thời tính cách cũng có một quá trình phát triển phù hợp với lôgic khách quan của đời sống. Tuy nhiên, trong tác phẩm văn học, có nhân vật được khắc họa tính cách nhiều hay ít hoặc không được khắc họa tính cách, điều này phụ thuộc vào ý đồ sáng tạo nghệ thuật của nhà văn. Tính cách nhân vật mang tính chất lịch sử, mỗi thời đại khác nhau, tính cách được đề cao hay coi nhẹ phụ thuộc vào nhận thức và quan điểm lịch sử, có thể cùng một tính cách nhưng trong thời kì này Đặng Tuyết Nhung 18 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc18bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham19document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp được tôn sùng nhưng đến thời kì sau lại không được đánh giá như vậy. Do đó, có thể nói, chức năng khái quát tính cách của nhân vật văn học cũng mang tính lịch sử. 1.2.4. Nhân vật đóng vai trò tạo nên mối liên hệ tổng thể trong tác phẩm Nhân vật quyết định phần lớn vừa cốt truyện, vừa việc lựa chọn chi tiết ngôn ngữ, kết cấu, các biện pháp nghệ thuật thể hiện. Nhân vật có vai trò liên kết các sự kiện trong tác phẩm. Một phần lớn nhờ nhân vật mà kết cấu tác phẩm đạt được sự thống nhất, hoàn chỉnh, chặt chẽ và nhiều tiềm năng biểu đạt của các phương tiện ngôn ngữ được phát lộ, để rồi tự chúng trở thành những phương diện nghệ thuật độc lập, có thể được nghiên cứu như những đối tượng thẩm mĩ chuyên biệt. 1.3. Các yếu tố cơ bản của nhân vật Nhân vật là sản phẩm của sự hư cấu nghệ thuật, hiện lên trong sự hình dung của bạn đọc như một thể thống nhất, trọn vẹn, bao gồm nhiều yếu tố: tên gọi, ngoại hình, trang phục, tâm sinh lí, tính cách, số phận,.... Tất cả chúng đều thể hiện qua cách miêu tả nào đó của nhà văn. 1.3.1. Tên nhân vật và cách gọi tên Có thể nói tên gọi là yếu tố đầu tiên để người đọc nhận ra nhân vật. thông thường tên gọi giúp cho con người có thể cá biệt hóa, khu biệt các cá nhân, sự vật, hiện tượng với nhau. Nhưng với nhân vật văn học, tên gọi không đơn thuần chỉ có chức năng đó. Đặt tên cho nhân vật, tác giả luôn trăn trở và thường gửi gắm rất nhiều dụng ý nghệ thuật. Mỗi một trào lưu, một phương pháp sáng tác có cách đặt tên riêng. Không phải ngẫu nhiên mà tên nhân vật trong văn học lãng mạn thường rất Đặng Tuyết Nhung 19 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc19bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn luan van,khoa luan, thac si , su pham20document,pdf,docx,download Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp đẹp, thậm chí là bóng bẩy như: Ngọc, Lan, Thi (trong “Hồn bướm mơ tiên” của Khái Hưng). Hay tên nhân vật của chủ nghĩa hiện thực phê phán thường rất giản dị, đời thường như: cái Tí, chị Dậu, thằng Dần... (trong “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố). Thậm chí có những cái tên như mang trong mình cả tính cách, hình thức cũng như số phận của nhân vật như: Chí Phèo, Thị Nở, Lang Rận, Đĩ Chuột... Hay có những cái tên gắn với nghề nghiệp như: Bá Kiến, Binh Chức, Đội Tảo... (trong truyện ngắn của Nam Cao). Cùng với cái tên, cách gọi tên, còn là diện mạo và trang phục, ngôn ngữ của nhân vật. 1.3.2. Ngôn ngữ của nhân vật Ngôn ngữ là yếu tố không thể thiếu khi nhà văn xây dựng nhân vật. Có thể nói nhân vật có thành công hay không được quyết định một phần không nhỏ bởi ngôn ngữ. Có những nhân vật mà câu nói của họ trở nên nổi tiếng hay ám ảnh bạn đọc, làm nổi bật chủ đề của tác phẩm. Ngôn ngữ của nhân vật bao gồm: ngôn ngữ đối thoại và độc thoại. Trong đó, đối thoại là tiếng nói, cách đối đáp của nhân vật, là khi nhân vật này nói, nhân vật kia phản ứng ra sao. Qua đối thoại, người đọc không những biết được nội dung cuộc thoại mà còn nắm bắt được tính cách, phẩm chất, năng lực, nghề nghiệp, giai cấp... của nhân vật. Với mỗi loại văn, biện pháp này được sử dụng đậm đặc hay thưa thớt là rất rõ rệt. Đối với nhân vật, đối thoại có tác dụng cá biệt hóa nhân vật, làm cho nhân vật hiện lên với một đặc điểm riêng, khu biệt với các nhân vật khác. Nếu đối thoại là tiếng nói bên ngoài thì độc thoại là tiếng nói bên trong, ý nghĩ bên trong thầm kín của nhân vật nhằm thể hiện một sự trăn trở, suy tư nào đó. Độc thoại chính là lúc nhân vật thật nhất. Qua đó, người đọc có được những giây phút lắng đọng để nhìn vào chiều sâu nghệ thuật của tác phẩm, xem nhân vật nghĩ gì, nhà văn muốn nói gì về con người và cuộc đời. Cùng Đặng Tuyết Nhung 20 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc20bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Lớp 32D - Khoa Ngữ văn