Tài liệu Tăng cường công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện quế võ theo cơ chế tự chủ (luận văn thạc sĩ)

LỜI CAM ĐOAN Dưới sự hướng dẫn nhiệt tình của người hướng dẫn khoa học: TS Trần Quôc Hưng, tôi đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Tăng cường công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ”. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân học viên. Các kết quả nghiên cứu và các kết luận trong luận văn là trung thực, không sao chép từ bất kỳ một nguồn nào và dưới bất kỳ hình thức nào.Việc tham khảo các nguồn tài liệu (nếu có) đã được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định. Tác giả luận văn Võ Thị Ngạn i LỜI CÁM ƠN Trong quá trình nghiên cứu, thực hiện để đi đến hoàn thành luận văn thạc sĩ này, tác giả luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình từ các cá nhân và tập thể. Tác giả xin chân trọng cảm ơn đến: Xin chân thành cảm ơn các Quý thầy cô thuộc khoa Kinh tế và Quản lý và các thầy cô tham gia giảng dạy các môn học tại Trường Đại học Thủy lợi đã hướng dẫn giúp đỡ học viên trong quá trình thực hiện Luận văn. Với lòng kính trọng và biết ơn, học viên xin được bày tỏ lời cảm ơn tới . TS. Trần Quốc Hưng đã khuyến khích, chỉ dẫn tận tình cho tôi trong thời gian thực hiện Luận văn này. Xin chân trọng cảm ơn Ban Giám đốc và nhân viên bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ đã cung cấp thông tin, tài liệu và hợp tác trong quá trình thực hiện luận văn. Tác giả luận văn Võ Thị Ngạn ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i LỜI CÁM ƠN ................................................................................................................. ii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH ................................................................................vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .......................................................................................... vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ ....................... viii PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TẾ VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH BỆNH VIỆN CÔNG TUYẾN HUYỆN ......................................................................................5 1.1 Tổng quan về bệnh viện công ..............................................................................5 1.1.1 Khái niệm về bệnh viện công ....................................................................5 1.1.2 Đặc điểm về bệnh viện công ......................................................................6 1.1.3 Vai trò của bệnh viện công tuyến huyện ...................................................7 1.1.4 Tổ chức hệ thống quản lý tài chính tại bệnh viện công tuyến huyện. .......7 1.1.5 Phân cấp quản lý tài chính tại bệnh viện công tuyến huyện ......................9 1.2 Cơ chế tự chủ tài chính đối với bệnh viện công tuyến huyện ............................. 10 1.2.1 Khái niệm tự chủ tài chính .......................................................................10 1.2.2 Mục đích và mục tiêu của các đơn vị sự nghiệp công lập ...................... 12 1.2.3 Điều kiện tự chủ tài chính của bệnh viện công tuyến huyện ...................13 1.2.4 Nguồn thu, nhiệm vụ chi của đơn vị tự chủ tài chính ............................. 13 1.3 Nội dung công tác quản lý Quản lý tài chính bệnh viện công tuyến huyện theo cơ chế tự chủ .............................................................................................................16 1.3.1 Công tác lập dự toán ................................ Error! Bookmark not defined. 1.3.2 Công tác chấp hành dự toán ..................... Error! Bookmark not defined. 1.3.3 Công tác quyết toán ................................. Error! Bookmark not defined. 1.3.4 Công tác kiểm soát việc thực hiện dự toánError! Bookmark not defined. 1.4 Các yếu tố ảnh hưởng công tác quản lý Quản lý tài chính tại bệnh viên công tuyến huyện theo cơ chế tự chủ .................................................................................19 1.4.1 Nhóm nhân tố chủ quan ...........................................................................19 1.4.2 Nhóm nhân tố khách quan .......................................................................22 iii 1.5 Bài học kinh nghiệm về công tác quản lý tài chính tại bệnh viện công tuyến huyện ......................................................................................................................... 23 1.5.1 Kinh nghiệm quản lý tài chính tại bệnh viện công ở một số địa phương 23 1.6 Các công trình nghiên cứu có liên quan.............................................................. 24 Kết luận chương 1 ......................................................................................................... 26 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN QUẾ VÕ THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ ................................ 27 2.1 Giới tiệu khái quát về bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ ................................... 27 2.1.1 Tên, địa chỉ của bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ ................................ 27 2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển của Bệnh viện ................................... 27 2.1.3 Chức năng nhiệm vụ của Bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ ................. 28 2.1.4 Các hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ hiện tại của bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ .............................................................................................................. 29 2.1.5 Công nghệ của bệnh việ đa khoa huyện Quế Võ..................................... 30 2.1.6 Cơ cấu tổ chức của bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ ............................ 32 2.2 Các yếu tố ảnh hưởng công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ........................................................................................ 40 2.2.1 Các yếu tố khách quan ............................................................................. 40 2.2.2 Các yếu tố chủ quan................................................................................. 41 2.3 Thực trạng về công tác quản lý Quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ ........................................................................................ 42 2.3.1 Công tác lập dự toán ................................................................................ 42 2.3.2 Công tác chấp hành dự toán .................................................................... 46 2.3.3 Công tác kiểm soát thực hiện dự toán ..................................................... 52 2.4 Đánh giá về công tác quản lý Ngân sách tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ ..................................................................................................... 53 2.4.1 Những kết quả đạt được........................................................................... 58 2.4.2 Những hạn chế ......................................................................................... 61 2.4.3 Nguyên nhân của những hạn chế ............................................................. 61 Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 63 iv CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP TĂNG CNỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN QUẾ VÕ THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ ....................65 3.1 Mục tiêu và phương hướng hoàn thiện công tác quản lý tài chính của bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo có chế tự chủ đến năm 2025 ........................................65 3.1.1 Định hướng phát triển chung của ngành Y tế ..........................................65 3.1.2 Định hướng phát triển của Bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đến năm 2025 ........................................................................................... 67 3.2 Những thuận lợi và khó khăn trong công tác quản lý Quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ........................................................ 70 3.2.1 Thuận lợi ..................................................................................................70 3.2.2 Khó khăn ..................................................................................................70 3.3 Những giải pháp cơ bản nhằm tăng cường quản lý Quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ........................................................ 71 3.3.1 Giải pháp khai thác nguồn tài chính ........................................................ 71 3.3.1.1.Tăng cường nguồn NSNN ....................................................................71 3.3.1.2.Tăng cường huy động sự đóng góp của nhân dân ................................ 72 3.3.2. Giải pháp sử dụng nguồn tài chính của Bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ ...................................................................................................................... 73 3.3.2.1. Xây dựng hệ thống định mức, tiêu chuẩn chế độ chi tiêu nội bộ hợp lý ........................................................................................................................... 73 Kết luận chương 3 .........................................................................................................77 KẾT LUẬN ...................................................................................................................78 Kết luận .............................................................................................................78 1. 2. Một số kiến nghị ............................................................................................... 79 Kiến nghị với Nhà nước ............................................................................................ 79 Kiến nghị với sở Y tế tỉnh Bắc Ninh ........................................................................80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................82 v DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức của Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ ................................ 35 vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Cơ sở vật chất của Bệnh viện từ năm 2014-2018 ..........................................30 Bảng 2.5 Kế hoạch chi của Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ giai đoạn 2014-2018..43 Bảng 2.6 Kết quả thực hiện nguồn thu của BVĐK huyện Quế Võ giai đoạn 20142018 ................................................................................................................. 47 Bảng 2.7 Tình hình thực hiệnmột số chỉ tiêu chuyên môn của Bệnh viện trong giai đoạn 2014-2018 .............................................................................................................48 Bảng 2.8 Nội dung và tỷ trọng các khoản chi của Bệnh viện giai đoạn 2014-2018 .....49 vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ (Xếp theo thứ tự A, B, C của chữ cái đầu viết tắt) BHYT Bảo hiểm Y tế BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BV Bệnh viện KCB Khám chữa bệnh NSNN Ngân sách nhà nước TSCĐ Tài sản cố đinh viii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong hệ thống y tế quốc gia, bệnh viện công tuyến huyện giữ vai trò quan trọng cung cấp các dịch vụ kỹ thuật khám chữa bệnh ở tuyến cơ sở, Những năm gần đây, với sự đầu tư lớn của Nhà nước, năng lực hoạt động của các bệnh viện công tuyến huyện đã được cải thiện đáng kể. Dù vậy , ở bệnh viện công tuyến huyện vẫn còn rất nhiều khó khăn. Do vậy, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập và Nghị định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14/2/2015 của Chính phủ quy định chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập ra đời cải thiện tình hình tài chính của bệnh viện. Chủ trương đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập có thu nhằm phát huy mọi khả năng của đơn vị để cung cấp các dịch vụ chất lượng cao cho xã hội, tăng nguồn thu từng bước giải quyết thu nhập cho cán bộ, viên chức, người lao động, giảm dần bao cấp từ ngân sách nhà nước. Nguồn tài chính trong cơ sở y tế công lập tuyến huyện bao gồm nguồn thu theo định mức giường bệnh, nguồn thu viện phí, dịch vụ; nguồn thu trích lại từ từ các hoạt động xã hội hóa y tế và một số nguồn tài trợ, viện trợ của các cá nhân, tổ chức. Để quản lý và sử dụng có hiệu quả của các nguồn tài chính trên là nhiệm vụ quyết định sự tồn tại của bệnh viện công lập tuyến huyện trong tình hình kinh tế thị trường hiện nay. Đối với các cơ sở y tế công lập nói chung và Bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ nói riêng, việc thực hiện nội dung trong Nghị định 16/2015/NĐ-CP của Chính phủ về việc quy định cơ chế tự chủ trong đơn vị sự nghiệp công lập là một nhiệm vụ cấp thiết, đây thực sự là bước ngoặt lớn nhằm xoá bỏ tư duy và lề lối làm việc mang tính bao cấp sang hoạt động tự chủ, mở ra một giai đoạn mới trong công tác quản lý tài chính. Qua 1 4 năm thực hiện Nghị định 16/2015/NĐ-CP Bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ đã rất tích cực cải cách và đổi mới cơ chế quản lý tài chính, đã chủ động khai thác tối đa các nguồn thu, nâng cao hiệu quả các khoản chi phí, tích cực cân đối thu chi đảm bảo tự chủ về tài chính phục vụ tốt sự nghiệp y tế. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của Bệnh viện, nhu cầu về tài chính ngày một gia tăng, trong khi nguồn ngân sách Nhà nước cấp ngày một hạn hẹp, do vậy đòi hỏi Bệnh viện cần phải có giải pháp hữu hiệu hơn nữa giúp nâng cao mức độ tự chủ tài chính, thực hiện tốt mục tiêu nhiệm vụ được giao. Xuất phát từ những yêu cầu và thực tiễn trên, tôi lựa chọn đề tài:“Tăng cường công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ” làm đề tài có tính cấp thiết và ý nghĩa thực tiễn cho luận văn của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Mục tiêu chung Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp nhằm tăng cường quản lý tài chính cho bệnh viện, đáp ứng yêu cầu phát triển bệnh viện trong những năm tới. Mục tiêu cụ thể Đề tài được thực hiện với 03 mục tiêu cụ thể, đó là: Thứ nhất, góp phần hệ thống những vấn đề cơ bản về quản lý tài chính tại bệnh viện công lập. Thứ hai, phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn 2014 – 2018 để từ đó khẳng định được những mặt đạt được, mặt hạn chế, nguyên nhân dẫn đến hạn chế của quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh theo cơ chế tự chủ. Thứ ba, đề xuất giải pháp nhằm tăng cường quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh theo cơ chế tự chủ. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a, Đối tượng nghiên cứu 2 Luận văn chủ yếu nghiên cứu về hệ thống lý luận và thực tiễn về công tác quản lý Quản lý tài chính ở Bệnh viên đa khoa huyện Quế Võ - huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ để có những giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý thu và sử dụng các nguồn tự chủ có hiệu quả hơn với đặc thù nền kinh tế địa phương. b, Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu một số vấn đề về lý luận và thực tiễn về công tác quản lý thu – chi theo cơ chế tự chủ. - Phạm vi về thời gian: Công tác quản lý quản lý tài chính tại Bệnh viên đa khoa huyện Quế Võ - huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ giai đoạn 2014-2018 và đề ra những biện pháp trong thời gian tới. - Phạm vi về không gian: Đánh giá công tác quản lý quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ 4. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp thống kê; Số liệu thứ cấp Thu thập qua các văn bản thông tư, quyết định của Nhà nước, các văn bản quyết định, công văn hướng dẫn của BộY tế và Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh, các quyết định, quy định, quy chế của bệnh viện, các số liệu đã công bố từ cục thống kê, từ Bộ Tài chính, Bộ Y tế, các tạp chí tài chính, sách báo, Internet .... kế thừa các số liệu từ báo cáo tài chính, báo cáo tổng kết, sổ sách kế toán tại đơn vị qua các năm. - Phương pháp phân tích so sánh; Bao gồm cả so sánh số tuyệt đối và so sánh số tương đối để đánh giá động thái phát triển của hiện tượng, sự vật theo thời gian và không gian. Việc so sánh được tiến hành theo phương pháp đồng nhất về thời gian hoặc đối tượng so sánh sau đó tìm ra quy luật chung của hiện tượng nghiên cứu. 5. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài 3 a, Ý nghĩa khoa học Những kết quả nghiên cứu có giá trị tham khảo trong học tập, giảng dạy và nghiên cứu các vấn đề về quản lý tài chính. b) Ý nghĩa thực tiễn Đề tài nghiên cứu nhằm giúp các Nhà quản lý hoạch định chính sách phù hợp thực tế trong việc quản lý quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ. 6. Kết quả dự kiến đạt được Kết quả dự kiến đạt được bao gồm: Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác quản lý tài chính Đánh giá thực trạng công tác quản lý Quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ. Đề ra các giải pháp hữu hiệu nhằm củng cố và tăng cường công tác quản lý Quản lý tài chính tại Bệnh viên đa khoa huyện Quế Võ - huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ trong thời gian tới, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. 7. Nội dung của luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, gồm 3 chương Nội dung chính sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về Quản lý tài chính bệnh viện công tuyến huyện. Chương 2: Thực trạng công tác quản lý Quản lý tài chính tại Bệnh viên đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ. Chương 3: Giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý quản lý tài chính bệnh viện đa khoa huyện Quế Võ theo cơ chế tự chủ. 4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TẾ VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH BỆNH VIỆN CÔNG TUYẾN HUYỆN 1.1 Tổng quan về bệnh viện công 1.1.1 Khái niệm về bệnh viện công Theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14 tháng 2 năm 2015 của Chính phủ về cơ chế tự chủ tại đơn vị sự nghiệp công lập được xác định bởi các tiêu thức cơ bản sau: Đơn vị sự nghiệp công lập do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước (sau đây gọi là đơn vị sự nghiệp công).“Cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công” là các quy định về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, nhân sự và tài chính của đơn vị sự nghiệp công. Là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định của pháp luật; Theo Nghị định 85/2012/NĐ-CP ngày 15/10/2012 về Về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập và giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập quy định như sau: “Đơn vị sự nghiệp y tế công lập” là tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và quản lý theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của pháp luật về kế toán để thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên môn y tế như: Y tế dự phòng; khám bệnh, chữa bệnh; điều dưỡng và phục hồi chức năng; giám định y khoa, pháp y, pháp y tâm thần; y dược cổ truyền; kiểm nghiệm dược, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế; an toàn vệ sinh thực phẩm; dân số - kế hoạch hóa gia đình; sức khỏe sinh sản; truyền thông giáo dục sức khỏe (sau đây gọi tắt là đơn vị sự nghiệp y tế). Căn cứ vào khái niệm trên đơn vị sự nghiệp công lập là những đơn vị sự nghiệp được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thành lập hoặc cho phép thành lập, có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng để thực hiện các hoạt động sự nghiệp nhằm cung 5 cấp các dịch vụ trong lĩnh vực y tế, giáo dục, môi trường, sự nghiệp kinh tế, nông lâm ngư nghiệp, nghiên cứu khoa học, thủy lợi…Trong quá trình hoạt động các đơn vị sự nghiệp công lập được Nhà nước cho phép tạo lập nguồn thu thông qua các khoản thu như: thu phí, lệ phí hay khoản thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ để bù đắp một phần hay toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên. Đối với mỗi ngành nghề khác nhau, Nhà nước thành lập các đơn vị sự nghiệp nhằm thực hiện định hướng phát triển chung. 1.1.2 Đặc điểm về bệnh viện công Thứ nhất: đơn vị sự nghiệp Y tế công lập do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định thành lập. Đơn vị sự nghiệp y tế công lập có thể do Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Y tế hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực tiếp ra quyết định thành lập thực hiện chức năng và nhiệm vụ được giao. Do vậy, các đơn vị sự nghiệp Y tế công lập phải tuân theo cơ chế và quy định của các cơ quan Nhà nước và cơ quan chủ quản. Thứ hai: Đơn vị sự nghiệp y tế công lập cung cấp dịch vụ công cho xã hội. Việc cung ứng dịch vụ này không nhằm mục đích sinh lời. Thông qua các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, Nhà nước cung cấp những sản phẩm khám chữa bệnh, phòng dịch bệnh…nhằm thực hiện định hướng chăm sóc sức khỏe nhân dân. Các đơn vị sự nghiệp y tế được phép thu các loại phí, lệ phí, viện phí trong lĩnh vực y tế. Thứ ba: Các hoạt động do đơn vị sự nghiệp y tế thực hiện thường mang lại lợi ích chung, có tính bền vững và gắn bó hữu cơ với quá trình tạo ra của cải vật chất và giá trị tinh thần. Hoạt động sự nghiệp công chủ yếu tạo ra các “hàng hóa công cộng” ở dạng vật chất và phi vật chất, phục vụ trực tiếp hoặc gián tiếp quá trình tái sản xuất xã hội. Thứ tư: Hoạt động sự nghiệp công luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chương trình phát triển kinh tế, xã hội của Nhà nước. Các đơn vị sự nghiệp y tế công lập hoạt động dưới sự quản lý của Nhà nước, Bộ chủ quản. Chính phủ tổ chức, duy trì và đảm bảo hoạt động sự nghiệp là để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. ðể thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội nhất định, Chính phủ tổ chức các chương trình mục tiêu quốc gia như: Chương trình dân số kế hoạch hóa gia đình, chương trình sức khỏe 6 sinh sản, chương trình phòng chống HIV/AIDS… Để các chương trình này đi vào cuộc sống Nhà nước thông qua các đơn vị sự nghiệp công để triển khai thực hiện. 1.1.3 Vai trò của bệnh viện công tuyến huyện Trong nền kinh tế thị trường vai trò các đơn vị sự nghiệp y tế công lập càng thể hiện rõ nét thể hiện trên một số điểm sau: Đơn vị sự nghiệp y tế công lập đảm nhận nhiệm vụ chính trong việc cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng, góp phần tích cực vào việc bảo tồn và chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho các hoạt động kinh tế xã hội. Góp phần thực hiện tốt chính sách an ninh xã hội và đảm bảo công bằng xã hội. Nền kinh tế thị trường hoạt động theo mục tiêu lợi nhuận tạo ra sự phân cấp giàu nghèo, ô nhiễm môi trường, bất ổn xã hội.v.v…Thông qua việc thực hiện các chương trình mục tiêu trong lĩnh vực y tế ưu tiên khám chữa bệnh miễn phí cho người nghèo, các đối tượng chính sách xã hội…thực hiện hỗ trợ tích cực cho việc thực hiện các chính sách nêu trên. Giúp Nhà nước định hướng sự phát triển của hệ thống các đơn vị sự nghiệp y tế đi theo đúng định hướng. Thông qua hoạt động của mình, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập thực hiện sự hỗ trợ và định hướng cho các hoạt động của các đơn vị sự nghiệp y tế tư nhân, tạo điều kiện cho các cơ sở y tế tư nhân đóng góp tích cực vào sự nghiệp khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho người dân. Huy động một phần nguồn lực cho NSNN: Qua việc cung cấp các dịch vụ công, dịch vụ sản xuất kinh doanh, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập sẽ tự đảm bảo chi phí hoạt động, giảm gánh nặng chi tiêu ngân sách và hướng đến đóng góp tăng thu cho 1.1.4 Tổ chức hệ thống quản lý tài chính tại bệnh viện công tuyến huyện. 1.1.4.1 Nguyên tắc tổ chức hệ thống quản lý tài chính tại bệnh viện công tuyến huyện Quản lý tài chính trong các bệnh viện công lập phải tuân theo bốn nguyên tắc sau: Một là, nguyên tắc hiệu quả: Đây là nguyên tắc quan trọng hàng đầu trong quản lý tài chính nói chung và trong quản lý các bệnh viện nói riêng. Hiệu quả trong quản lý tài chính thể hiện ở sự so sánh giữa kết quả đạt được trên tất cả các lĩnh vực chính trị, 7 kinh tế và xã hội với chi phí bỏ ra. Nguyên tắc hiệu quả trong quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập thể hiện qua hiệu quả về xã hội và hiệu quả kinh tế. Hiệu quả xã hội và hiệu quả kinh tế là hai nội dung quan trọng phải được xem xét đồng thời khi hình thành một quyết định hay một chính sách chỉ tiêu ngân sách liên quan đến hoạt động sự nghiệp của đơn vị. Hiệu quả xã hội rất khó định lượng song những lợi ích đem lại về xã hội luôn được đề cập, cân nhắc thận trọng trong quá trình tài chính công. Bệnh viện phải cân đối giữa việc thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu trên cơ sở lợi ích của toàn thể cộng đồng, mục tiêu chính trị quan trọng cần phải đạt được trong từng giai đoạn nhất định với định mức chi hợp lý. Hiệu quả xã hội và hiệu quả kinh tế là hai nội dung quan trọng phải được xem xét đồng thời khi hình thành một quyết định hay một chính sách chỉ tiêu ngân sách liên quan đến hoạt động sự nghiệp của đơn vị. Một chính sách chỉ đạt được hiệu quả kinh tế mà không đạt được hiệu quả xã hội và ngược lại thì chính sách đó không được coi là chính sách không có tính hiệu quả. Một chính sách đạt được đồng thời cả hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội thì được coi là một chính sách đạt hiệu quả cao. Theo đó, Bệnh viện phải chú trọng đến trình độ chuyên môn, trang thiết bị kỹ thuật, nguồn lực, hiệu lực quản lý hành chính và chất lượng dịch vụ y tế cung cấp xã hội đồng thời duy trì được cán cân thu thi. Hai là, nguyên tắc thống nhất: Đây là nguyên tắc thể hiện ở việc tuân theo một khuôn khổ chung từ việc hình thành, sử dụng, thanh tra, kiểm tra, quyết toán, xử lý những vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện quản lý thu, chi tài chính ở bệnh viện. Thực hiện nguyên tắc này sẽ đảm bảo tính công bằng, bình đẳng trong đối xử với các bệnh viện công lập khác nhau, hạn chế những tiêu cực và rủi ro trong hoạt động tài chính, nhất là những rủi ro có tính chất chủ quan khi quyết định các khoản chi tiêu. Ba là, Nguyên tắc tập trung, dân chủ: Đây là nguyên tắc quan trọng trong quản lý tài chính đối với các bệnh viện công lập thụ hưởng ngân sách nhà nước. Nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý tài chính đảm bảo cho các nguồn lực của xã hội được sử dụng hợp lý cả ở quy mô nền kinh tế quốc dân lẫn quy mô bệnh viện. Tuy nhiên, thực 8 hiện nguyên tắc tập trung, dân chủ trong quản lý tài chính bệnh viện đôi khi làm cho quản lý tài chính trở lên khó khăn. Bốn là, Nguyên tắc công khai, minh bạch: Bệnh viện công lập là tổ chức công nên việc quản lý tài chính các đơn vị phải đáp ứng yêu cầu chung trong quản lý tài chính công, đó là công khai, minh bạch trong động viên, phân phối các nguồn lực xã hội, nhất là nguồn lực về tài chính. Thực hiện công khai, minh bạch trong quản lý sẽ tạo điều kiện cho cộng đồng có thể giám sát, kiểm soát các quyết định về thu, chi tài chính công, hạn chế những thất thoát và đảm bảo tính hợp lý trong chỉ tiêu của bộ máy nhà nước. Nguyên tắc công khai, minh bạch phải được thực hiện trong suốt quá trình quản lý tài chính từ khâu xây dựng kế hoạch tài chính đến khâu cân đối thu-chi và trích lập các quỹ. 1.1.5. Phân cấp quản lý tài chính tại bệnh viện công tuyến huyện Tổ chức bộ máyquản láy tài chính của bệnh viện công tuyển huyện bao gồm: Kế toán trưởng Kế toán tài sản Kế toán vật tưTBYT Kế toán bảo hiểm Kế toán lương,thủ quỹ Kế toán viện phí Kế toán viện ngoại trú 9 Kế toán viện phí nội trú - Kế toán trưởng là người đứng đầu trong bộ phận kế toán của một cơ quan, là người phụ trách về tài chính của cơ quan, chỉ đạo và định hướng về vấn đề tài chính. Giúp cho ban lãnh đạo có thể nắm bắt rõ tình hình của cơ quan và đưa ra định hướng của cơ quan. Là người chịu sự lãnh đạo trực tiếp về mặt hành chính của cơ quan. - Kế toán tài sản: Ghi chép, phản ánh tổng hợp chính xác, kịp thời số lượng, giá trị TSCĐ hiện có, tình hình tăng giảm và hiện trạng TSCĐ trong phạm vi toàn đơn vị, cũng như tại từng bộ phận sử dụng TSCĐ, tạo điều kiện cung cấp thông tin để kiểm tra, giám sát thường xuyên việc giữ gìn, bảo quản, bảo dưỡng TSCĐ và kế hoạch đầu tư đổi mới TSCĐ trong từng đơn vị. - Kế toán vật tư thiêt bị Y tế: Lập phiếu nhập, xuất kho mỗi khi nhập hay xuất hàng hoá. Vào sổ chi tiết theo dõi nhập xuất tồn kho theo từng mặt hàng có trong kho. Định kỳ hang tháng đối chiếu kiểm kê giữa kho và sổ theo dõi tồn kho. Sau khi kiểm kê phải có biên bản ghi lại đủ hay thiếu quy trách nhiệm để xử lý. - Kế toán bảo hiểm: Thanh quyết toán bệnh nhân đến khám nội trú hàng ngày và Quyết toán hàng tháng đối với bệnh nhân thanh toán nội trú. - Kế toán lương, thủ quỹ: Thực hiện tổ chức ghi chép, phản ánh, tổng hợp các số liệu về số lượng lao động, thời gian kết quả lao động, năng suất lao động, tính lương và các khoản trích theo lương, sau đó phân bổ chi phí lao động theo các đối tượng sử dụng lao động. 1.2 Cơ chế tự chủ tài chính đối với bệnh viện công tuyến huyện 1.2.1 Khái niệm tự chủ tài chính Cơ chế tự chủ tài chính có thể khái quát đó là các hệ thống các nguyên tắc, luật định, chính sách, chế độ về quản lý tài chính và mối quan hệ tài chính giữa các đơn vị dự toán các cấp với cơ quan chủ quản và giữa cơ quan chủ quản với cơ quan quản lý Nhà nước. Với xu hướng chung của thế giới, Việt Nam cũng đang hướng hoạt động của các ĐVSNCL theo cơ chế chung “cơ chế tự chủ tài chính”. Về cơ bản cơ chế tự chủ tài chính là một trong những phương thức của cơ chế quản lý tài chính ĐVSN công nói chung với mục tiêu tự chủ tài chính. 10 Nghị định 16/2015/NĐ-CP đã quy định rõ quyền hạn và trách nhiệm của đơn vị sự nghiệp và cơ quan quản lý các cấp với các nội dung: Tự chủ về thực hiện nhiệm vụ: Tự chủ trong xây dựng kế hoạch Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ của đơn vị sự nghiệp công bao gồm phần kế hoạch do đơn vị tự xác định phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, năng lực của đơn vị theo quy định của pháp luật và phần kế hoạch theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Đối với dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước: Đơn vị sự nghiệp công tự xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ, báo cáo cơ quan quản lý cấp trên để theo dõi, kiểm tra và giám sát việc thực hiện; Đối với dịch vụ sự nghiệp công sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước: Đơn vị sự nghiệp công xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ báo cáo cơ quan quản lý cấp trên để phê duyệt và quyết định phương thức giao kế hoạch cho đơn vị thực hiện. Tự chủ về tổ chức thực hiện nhiệm vụ Quyết định các biện pháp thực hiện nhiệm vụ theo kế hoạch của đơn vị, kế hoạch của cơ quan quản lý cấp trên giao, đảm bảo chất lượng, tiến độ; Tham gia đấu thầu cung ứng các dịch vụ sự nghiệp công phù hợp với lĩnh vực chuyên môn của đơn vị được cấp có thẩm quyền giao; Liên doanh, liên kết với các tổ chức, cá nhân để hoạt động dịch vụ đáp ứng nhu cầu của xã hội theo quy định của pháp luật. Tự chủ về tổ chức bộ máy Đơn vị sự nghiệp công được quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể các đơn vị không thuộc cơ cấu tổ chức các đơn vị cấu thành theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền, khi đáp ứng các tiêu chí, điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật; xây dựng phương án sắp xếp lại các đơn vị cấu thành trình cơ quan có thẩm quyền quyết định. 11 Riêng đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên và đơn vị sự nghiệp công do ngân sách nhà nước bảo đảm chi thường xuyên: Xây dựng phương án sắp xếp, kiện toàn cơ cấu tổ chức của đơn vị trình cơ quan có thẩm quyền quyết định. Tự chủ về nhân sự Đơn vị sự nghiệp công xây dựng vị trí việc làm và cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; tuyển dụng, sử dụng, bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật và quản lý viên chức, người lao động theo quy định của pháp luật; thuê hợp đồng lao động để thực hiện nhiệm vụ. 1.2.2 Mục đích và mục tiêu của các đơn vị sự nghiệp công lập 1.2.2.1 Nhiệm vụ của bệnh viện công lập Trong hệ thống bệnh viện công lập, giám đốc bệnh viện là người chịu trách nhiệm cá nhân trước cơ quan chủ quản về việc quản lý tài chính trong bệnh viện, đồng thời cũng là người có quyền xét miễn, giảm viện phí cho bệnh nhân nghèo, người có công với đất nước. Theo đó, quản lý tài chính trong bệnh viện phải hướng tới các nhiệm vụ sau: Thứ nhất, Sử dụng, quản lý các nguồn kinh phí ngân sách Nhà nước cấp và các nguồn được coi là ngân sách Nhà nước cấp như: Viện phí, bảo hiểm y tế, viện trợ…theo đúng chế độ định mức quy định của nhà nước. Thứ hai, Tăng nguồn thu hợp pháp, cân đối thu chi, sử dụng các khoản chi có hiệu quả, chống lãng phí, thực hành tiết kiệm. Thứ ba, Thực hiện chính sách ưu đãi và đảm bảo công bằng trong khám bệnh, chữa bệnh cho các đối tượng ưu đãi xã hội và người nghèo. Thứ tư, Từng bước tiến tới hạch toán chi phí và giá thành khám bệnh, chữa bệnh. 1.2.2.2 Mục tiêu của bệnh viện công lập Có thể nói, mục tiêu của quản lý tài chính tại bệnh viện là đáp ứng cùng lúc bốn đối tác: Bệnh nhân, nhân viên trong bệnh viện, Ban Giám đốc bệnh viện và Nhà nước. Tức là: 12