ềệ $ ú o m ỉc T a
mù
sao
mtằtà ềầg m è m m toổi ầ& ềậx
•
t
*
..... ......
•_
t m m mỉũ i i i ổ
ề
ì m
á
i
cả * i*ừ t m ô t im * ù ặ
‘ử
ũềk M ĩ
c UAC ẵM3^Ễ»M íidấM Ciầỉl xâừ )
íCiay&a Qg&ab 8 Ĩ'ỊỊ&Q ogf? 0Ẫ0 â&n t$0 SÔ0£ m m Ắ
ai àiệtt í
H ịa
%04*as
Áấ i iáó -iíx iố
â í H N Ĩ* HỌC
1.00 ựẦa
*
ĩig a ẽ ^ i ì*y*fag a 5fl íó t a a ỉiq c ỉ
iíỉiổ
'
A.
g iỗ ©
lâẦ ivùl - 1 9 '9>g
a-F
uí
£
Jư
m
Víu
1*D
’n
'ơl.u
‘m
tí
S'
r
y
Vía *010
*1 •V
ứ
9
c
'S
cử
»pt
u)
s
p4
ìn
*h
3
ỷ
VI?
T
I I . Kguyẽn ăm ĩ
i
,
ụ
+ 4X —►X
txxà n
g Ỉ1(£P
't '
-
3
-
MỞ B/Lu
Tiễng L&0 và chữ v i ể t lào l à tỉể u g nổi và cỉiữ viiểt phổ thông
cu a t á t Gẳ. các dân t § c v à bộ t ộ c ở Lào . Từ Qhiều th ế kỷ nay
,
tliềng lào đã trở thành ugôn Qgữ tương đổi tìaổng nhốt cùng vổ i sự
h ìn h th à n h quổc g i a dân tộ c là o . E iê n nay , t i ể n g là o đaag p h á t
t r i ề n manh. mẽ do nhu càu giao tiể p hàag ng&y cúa ahân dân Iâto và
sư phất t r i ể n , t i ể n b§ của V&Q hoả , khoa học , kỹ th u ật . Đặc
b i ê t từ asm 1975 k h i đẩt nưtfc IẦO giàah đưgc độc lập trtjn v$n t h i
t t ế a g IẰO t r ờ th à n h một Qgôũ ngữ quổc g i a r ứ i đày đủ ý n g h la của
t ừ này . Kổ K±ông cồn b ị 1 | th u ộ c vkc t i ế n g nước ũ g o à i v à ckag cổ
điều kiên p-hẮt t r i ể n mệnh, mẽ và toĩtn diện .
Troag sy phát t r i ể n chuag của tiể n g I&o t h ì từ vựag - agữ
nghĩa l à bộ phậD phổt t r i ễ n nhanh nhát
v à
rõ nhắt , v ì nổ gắn
l i ề n vớỉ moi biển đỗi trong xã h ội , nhất l ầ sy phỉát t r i ề n của
kJxoa hoc kỹ th u ậ t đaD£» diẽn r a hàng ag&y hàng gicf tr ê n đẩt DX8ỚC
lào .
Đề tcí,i cúa chúng t ô i Qk&iT. E1 UC đ íc h tìm h iể u sự p h át t r i ề n
của từ vựng tiể a g lào trong t&ỗri gian gần Dưa thể kỳ t r ở l a i đây,
t ứ c l ầ t ừ u&n 1945 k h i đ á t aưổc là o tu y ê n bổ độc lậ p . Đây l à một
kỉxoảng th&l gian ngắn so với l ị c h sử phát t r i ể o của một ngôn agữ
nổ ỉ chung và tĩr vựag - ngữ aghla aổi riên g . Nhưng đó l a i lfc th&ỉ
k3r l ị c h sử x ầ h ộ i là o q.6 n k iề u s ự k iệ n l ị c h sử quan tr ọ o g , t á c
đ§ng manh mẽ vk sâu aềo dểũ sự phát t r i ể n của từ vựng tuếag I&o •
N?ỗỉ theo cốcỉi nối cũa BudagoY R.A. t h i : ” Trong l ị c h s i cũa m$i
agôn agữ cổ nltững tầ c fỉ đ a i có g i á t r ị hơn , oổ áhữũg tliS rl đ a i £ t
ọổ gỉiố t r ị , không sâ u s ẵ c lắm đ ổ i v ổ i Dgôn ngữ 11 ( Budagov R*A ,
1977 } 53 ) . Sư phiát t r i ề n cua từ vựng tiể n g I&o cũng Gỗ t?Lnk
H in i tư ơ n g t ự . 'T h b l
t r i ể o như thể .
t í t 1 9 4 5 điển EỈa^ c h á n h l ầ th ằ !ỉ k ỳ p iẨ t
4
-
Đè t a i sê
â%c b i ê t
lầ
-
-
trufi£ aghìét cứu s r xuẩt h i e t ờàc tti ngĩ: mới ,
STỊ x u ẩ t h iệ n c ủ a liệ
-9
th ố ữ g t h u ậ t
t
ttgữ đ a n g t £ n Ẽ l ê n
tahanli ohỗQỄ , sự b iễ c ứổi agh.lt mới oua từ , ST| phân b£ , biến
đ ễ l tro a g
to a c
bộ h ẹ t à ổ n g t ừ
YựHg -
agĩ? n g k ĩe t i ế n g
I& D
.
Đ bng
tkc?i chủag t ô i cũng h ế t sứ c chú ý đển những mo h ìa L oẩu tạ o oũa
các t ừ agư mới đổ .
Đã từ lâu , tiể o £ 1ÀC tr ờ tỉxầok một đối ttKjng aghiêc oứu hấp
dãn ổtôl v ớ i CÁC nJaầ. Qgklôỉi cứu . Tuy n h iê n ở lào t r a ớ c đây những
t ấ c piiảm r l ể t r ề
tíổ ũ g lào p h àn lớ n l ầ
về
chung
tỉể n g
là o
nói
,
ELaữtt£ GUOL t ừ
ahữog t k i l i ệ u g i ớ i t h i ệ u
đ iề n t ỉ i ô a * d ụ a g
...
chủ
chưa oổ a ộ t chuyên lu ậ a nầo rầ từ n g li n h VTJTC aầư ngữ â a , t ừ
TXỊũg ,
ngữ p h ấ p
.
N g a j c ả CUỖD « K g ĩr ph.ảp là o
w duqfc x u ấ t
bảo
5 V iê a g chÊn tr ư ớ c g i ấ i pháag ( t ừ 1961 d íu 1970 ) mặc dti điRỊc
v ỉ ể t k k l oông phu ( gồB 4 quyển ) , 30Q£ oũng khôag rxKỊt n g o ầ i
g iố
t r ị m§t cuổn
Bẳoỉi g iả o k h o a g i ớ i th iệ u cimng về t i ể n g là o
với
oắc pỉxằQ Rgư
âm , từ pháp , củ pháp vV t k ỉ ca .
Mẩy chục aầa t r é l ạ i đây , Đ&ng Yầ
qu&B tâm xây
NhV ŨVK?C là o lu ô n lu ô n
dựng T£ p h á t t r i ề n YăB h o i dân tộ c t i ể n bộ , đặc
b i ệ t l à khuyểu k h ic b cươag T ị đ§c lậ p oủa t ỉ ể a g j& 0 . CuổB "T huật
agữ
kJb.0 ft hQo " (
1969 ) do Eoầng th& a XuphaauTÔBg t n f c t t ể p c ầ i
đạo
blỒB so ạ n v ầ
OUOB ” Ngư p háp Lào ,( ( 1967 ) oủa ôog Pku
mỉ
Yôttg T i o h it x u ẩ t bân ở Tầng g i ả i pkoQjg r ừ a th ể h iệ n sự quan
t ả a của Đẳng r ầ Kkầ auớe I&ỡ đ ổ i TỚi BXỊ p h á t t r i ề n c u a sền V&R
h o 4 dâũ t § c Iiko a ố l chung , r ừ a tạ o oơ sở cho sự tầ ổ a g a k ấ t r ề
chữ v i ể t , th Tựag ( đốc b i ệ t 2 » th u ậ t Qgtf ) v ầ ngữ phấp t i á n g
là o nói rỉê n g .
EiệB ũay v i ệ c ũghlêũ oihx t i l t t g Iao đaag t i ể p tự c p h ầ t t r i ề a
c ẳ r ề quy aô V^L c h iề u sâu • T rê n oấc báo h iệ n Dạy c ủ a £ao úhxt :
G iáo dụo a ớ ỉ , T£n Qghf , YlêũẼ chăn mới . . .
tiư ờ n g x u j’en o ó b ầl
- ĩ> -
cut. các nho. U g tiê t cửu QgõL ugĩ: làc, v i ễ t Ye t ì ễ n g I&o . Nậi dufì£
o4a oác b ầ i T i ề t Dầy thư ờng bUc r ề cách dtiag t ừ Qgư cho c h í a t x i c
t
ầaệc bầc y% cách p h iê n
Dhữas th u ậ t agư Qứỡc agoìd. t h ể Qac àko
tiổ a g QÌi&t . . . Đ£c b i ệ t a á j năm gào đây đ ã có những oỏũg trio fc
c ia Ih o o a g p h é t Kiaksadfc. (1 9 8 8 ) tU UđÔE S ic ầ a lơ n (1 9 9 0 ) đ i
sâ u
nghlốD ơứu môt sổ Tâtì đề r ề tìí vựag v k ngvt ồữ tiễ R g Ik o .
ô*nước ngoVl , t ì n h iilo ìi n g h iên cứu t ì ể n g 1^0 cũttg đưqc oh.it
ý . Chốag h ẹn ở L iên Xô , B&n 1972 x u ấ t b ấ t cuổn n T iể o £ là o "OUR
cio t ả o g i ả MoreT L.H , ỉdoskaleT Ả.Ả Ị Pl»m JU.JA. (1 9 7 2 ) . Đầj l ầ
mít cõng t r ì a L k h o a k o c ũghi ê c cứu đ à j đù t ẩ t OỈL oẫc a ặ t o iữ v l ể t ,
•
*
,f
njĩr ảm , ttr Vựng , ngữ p h ip của t i é a g IÀO . K goầỉ ra oồn một l o f t
Q iữag
CUỐB t ừ
đ iể n
L a o - ỉ ig a
,
tro n g àhữo£ uăm gàn đáy . . .
N g a - I i. 0
u a q c b iề n
ao$n v \ r u ẫ t
bãn
ố * 7 1 ệt Nam , t ì t t h ỉilo h n g h lô n cứu
tiê n g IÀO cũag đ ã cổ a ộ t q u i t r ì n h l ị c h sử n h á t đ ịn h . T ruởo h ể t
p iấ i kế đẩD c4c ciiổn " Tĩr đ iể n V iệ t-Iẳ u ) n cũ& LI Duy L a ơ n g (l9 6 3 )
Ti ° 3CÚ pja& x í t rfe ì ĩ r i n ổ i g ia o ủu,Tồu LiUo " oũa Kguyêa 21aìt P h áo
0 9 7 6 ) . NgoVĩ r a ơfrn a § t «6 cnển giá© trV n ỉi
t i ế n g là o , h ộ i
t i o ạ i I ì,o -V ỉệ t ào B§ G i4© dục Vfo B§ Quổc phbag x u ể t bẳn . cổ th e
1
•
n il ahĩirng t ầ l l i ệ u aVy đ ã gổp phtìD g i â i qiyrềt những Tốn đề th ự c
t-.ên , tr a n g b ị nhữft£ ầ i l u b iỂ t r ề t l ể n g Dổi t ohv r l ề t
, plíOi^ỉ
t t c t ậ p qttấn c ă a đ ẩ t aaâe HíO chồ ơủc chuyêũ gi& v i ệ t hm đĩXỊC
oi aa&£ côRg t ấ c t ạ ỉ i i o • Đố l a Qhững đổng gổp
cẵ&g t r â n tr ^ Đ s *
Tty n h iê n ăo chB c íù tìL íễn k i ah nghiệm v l ohữn^
i d ể n th ứ o ngô a
%
,
các 00 Dg trÌDda nàky
OỒE cơ lư c c r%. kỉxổ tíá n h . k h õ i những
h.4d chê .
Hột ầư$Đg t i ế p oệD
k h ấc do oác ahỈL ngôn ag5 h ọ c tliự c
ũĩã
h .ệc nhlưn g l ấ i QLUjễt nhữag TẩD đầ th ự c t ỉ ê n r \ l ý lu ậ n đaag đ ặ t
r i tr o n g ngôn ngữ lioc Y ỉố t Kem . Theo bướng nầy
, ớ mức đB oỗ t í n h th ỉr i s y , ứng dụng oẩ$ t h i ể t . Kổ g iú p cho
T iệc b iê n soan oác 8 ú cu g iả o k k o a , từ đ i l n ttổ rag g i ã i , t ò đ iê n
th u ậ t agỡ , từ đ iê ũ song ngĩ? r . v . . .
Đễ T iổ t lu ậ n v ăn afcy , aguốri v l ể t đ ã th ừ a hưởng mqt cẫch
dẮng kế Qkữog thV nh q u á a ^ h lê n cửu cu a oấo t ầ ẩ ầệ đ i t m ớ o , otiftg
t ớ i kh£ X t ư l i ệ u p u t
rá
t ừ c£e
CUỔB
tĩr đ iê n t i ể n g Iỉto , t l t đ iề n
ì a i , ba th ứ t ỉ ề a g , những ouổo t â u ậ t agxt , o&c tld . l i ệ u ữtõh.
kấo , oác ooổB
s á oh g iẫ o ichoa plxố th ô a g y^L g iẳ o t r l a h đ%i hỊC
íủ a IÀO ; oôag
r ỗ i aầữiag quan s ấ t , th u th ậ p t ừ l ỉ r i £ a t l ể ũ g Q ÍỈ
của ahân dâu là© t r o a g đ ỉri sổ o g hliag QgV , t r ê n cảo phiíơiig t ỉ ặ t t
thôag t i n đ ạ i cỉm ag t r e n g b a ữ&ữ. t&6 g l ã học tậ p tV đ i th ự c t ể
t ạ i Dước Côag h o a dân chủ tùikũ ỗ â a IẰO .
iírèu CO’ sc 'olruơag jỌ-£p lu â n cua t r i t ì t ixoc úííc - La a i a , oỉuỉ
*
*
t ô i x iẩ t oli&t từ q u -ũ đ i i a to - u d iê n , l i c l i sữ , cu tlie v ầ p à ầ t
tr iỗ D đễ ag iiien cứu từ vưag t i e a g IẰO . lỉlrư dều b i ẩ t , các đơn V.
t ừ rifig kÌLÔng p h ẳ i l à ũhữag yểu to r ờ i r ạ c aiầ, đềa n%n tr o a g aQ t i
th ó a g ,
từ
này q u aa hệ v ớ i t ừ k ì a
vầ, có STJ t á c
HgàXa c ủ a tu ’ phụ. th u ô c v ầ o vS a cẳaỈL , v ầ o
cá c
đqag l ã a
Qhau *
to ÌLCJP agữ p h á p
cirảa :xs da as x ể t . Ciùĩng ìian từ 'x S u 2 troQ g ti ể ũ g là o cổ
C9
ba từ
ctầag ia v ớ i ’oa n g h la tliuồc ba từ l o a i Idiẩc ũiiati : 1 ) cơm , gao
(daaii tu’ ) ; 2 ) vb.0 (clcQj từ ) vầ 3 ) sắc ( t í all t\2 ) . v ì
Ị nể
kióQg dưa vào Vila cẳuii , kỉiÔQg xem x ể t q u aa iiệ oúa t ừ uày v ớ i cấc
9
*
tcZ xu.i£ q u a a h t i l l 'j±ổ
cổ t i i ể b i ẩ t c h íu h
xác từ
đó u a a £
u g ù ĩa g i
thuậc từ lo a i aaồ .
Eheo pliểp b itíũ ciiứns duj’ v ậ t , 510i SÌỊ v â t , ilie a tiajn g t r o n
thậ J i 5 i v ậ t chẩt lu ô a luôu Víịa đặng vầ jh.át t r i ề n Iđiông nsĩíng .
Tổn t'u V-£1].J r i e a j £ùo cãag đ a a s ũ&ìíy cầQ£ p liá t t r i e a v ầ hoìiQ
tìiiệ
Tiịũg cua tiể ũ g Iiào hi^Q đ a i l ầ l;ểt quẳ cũa raậ-
tiiea t i ờ ỉ g ia n .
quá t r i nil piiát t r i ỗ a l ị c n sứ lâ u d a i
^
. Quá trin h . đó d iẽn r a thượ'
#
x u jềa , l i ê ũ tuc , xuyên su ó t quá t r i n h hlnh thành. , tồ a t ạ i và.
phắ: t r i e a của dân tQc lào . Quầ t r ì a i i ^ỉxát t r i ề n củs. từ vnjDg tlể i
*
r
p
l à o lầ , SĨỊ v ị n dông v ầ p h á t
tr id .1
t ‘j
tl:£i3 đển cao
r
,
, tw’ GỈiưa
ỈLDầa
th iệ n cẩn noh-a t h i ệ n . ĐÓ l ầ q_uá t r i n h ahu’Qj tùĩ tồ đ'jơc tuj
V'^ag
hủ à Ị cgỈLia cua từ đưqc pỉiất t r i ễ a từ hq . đểa ró Ù2 V* ajucjc l a i ;
l à cuá t r ì n h aìiững tí. mới p liá t t r i ề n ũìiaQìi cliổuj '/J sổ r^ơ n g V2.
oỉiất luợng . . .
tiể c g
là o
có
2 ro a ^ ^uá t r l a h vận đông v ầ p i á t t r ỉ ề ũ
a i 2~ n , ^
lu ẳ t Q qì
ũjw! -:_ao . Chềũg Iiạn
0
'
b§
lo ạ i
liliỉh
.
,
'o L iịt
v ớ i
cắc
agôn
^IiuơQỊ’ tàu’c Qẩu tao t u của t i í n g Lầo klaác vớ:
phương zLủc cẩ u ZQ.D tĩỉ củ a t i ẩ n j
.;lá :
r iiia ^
, tu ’ ru?ng
7«.
a rja ”
cẳ
líg a , t i é a ^ AaJi . . .
so
v ớ i
t i'a ij V i^ t
lầ
iu
nh~ZQ a g ô i
ngũa
cuaj
,
-
ồ
-
l o a i ỉiình t h ì phương tỉìức cắu tao , mc hình
Lào vãn cổ những đệ-e điểm khấc . ĐÓ lầ
cấu tao từ
của tiể n g
những đặc trưng sẽ áưt^c
ch ỉ r a trong luân v&n .
T rong lu â n văn aày , chúng t ô i phân t í c h
, m iêu t ẳ VỔD từ
tiế n g lào trê n quan điểm đồng đai đông . Trong các luân g i ả i ,
cỉiúng t ô i không đũi lâp môt cách cứng nhắc giữa quan điềm đồng
đ ai
vầ
quan
đ iể n :
lic h
đai
;
m £t
khác
,
lu â n
V&.Q k h ô ũ g
chi
đ ĩm g
l ạ• i ở sư• miêu t ả cách cắu tạo
• các từ ngữ mới đơn thuàn về hình
thức,mà cồn cổ gắũg tim hiều cơ chể sảo sin h r a chúng ( trê n cơ
sở tổng kểt nhữũg mô hình cắu tao ) v& những hê quả của STJ vậo
hành cơ chể ắy oả về m£t hình
v ớ i cách tiể p cân đôũg
thức vầ. về mặt ngữ nghla
. Đồng thỉ?
, luân v&n cŨQg cỉiú ỷ cách t i ể p
cận mở .
Trong luận v&n , kỈLi thẩy cằn t h i ể t , chúng t ô i luôn cổ ỷ thức
so sáó h , đ ổ i c h iể u v ớ i nhữũg r ẩ n đề tư ơ ng t ự tr o n g các ngôn ngữ
k h á c , tr ư ớ c h ể t l à t i ế n g V iê t , đề làm rõ hơn đặc điềm của ti ể n g
là o và. , tr o n g môt pầam v i ũ h ẩt địuh. ,
th ấ y đươc
những đặc điễm
c6 tín h phỗ quát của các ngôn ngữ cùũg l o ạ i hlnh
trong khu vực .
Chúũg t ô i cổ gắng vân dung ịý luệD ngôn Qgữ học đ a i cương vầ.
cấc
phương
n g h la
nổi
3>lxẨp p h â n
tlể p
; ...
pháp
n g h iê ũ
riê n g
tíc h
,
như
n g h ía
cứu
:
tổ
ngôn
phương
;
ngữ
nổi
pháp
so
phương
pháp
c liU D g
sáũh
phâũ
,
,
t ì r VT^Qg đổl
c h iế u
t í ch th ầQ h
tó
ngữ
Ị
phươDg
tT TỊC
để g i ả i q u y ểt những vẩD đề cụ th ề của t ừ vijng t i ể n g
I &0 . Nỉiữũg k iá h nghiêm v à k ể t quâ n g h iên cứu về tliể n g là o cũng
inliư về tiể n g Yiêt của cấc tấ c g iả đi trưổc sẽ đưqfc chúng t ô l vậo
dụng vầ phát t r i ễ n khi
nghiên cứu đề t ầ i Dầy . Bơi v i « Lịch sư
phát
về
triề n
tiế n g
Lao
,
đ ạ i th ể ,
cỗ
o ỈL ữ n g g i a i
đoạn
vầ
những
đ ặ c điểm đồũg dạng v ớ i quá t r ì n h p h á t t r i ề n t i ể o g T i ệ t . v ì vậy
QliữQg lcểt quẳ n g h iê n cứu về ngôn ngữ nầy cố th ề gcji clio t a tr o n g
k h i Dghiên cưu agôn ngữ k ia , vầ. Dgưcrc l a i "(Phạm Đức DươDg,*1982).
Tổm lạ i,p h ạ n v i đề t ầ i của cỉiúũg t ô i l ầ từ vựng - ngữ nghĩa
dtược nghiên cứu trong mổi ouan hê
hữu cơ, v ó i lịc h , sử , xã hyi ,
'Vủ.Q ÀOá . ỉ ỉ ó i ũCũũ. là iá c , c á c b la ii diên, đươc Q £iiiêa c£u. tr o n g mổ ì
Í7U.C.II hề v ớ i su tồ n . t a i
, b iể n
đ ổ i va phát
tr iể n
cua l i c h
sư , x ã
h ô i , v ă a h o á dân t ô c ià o t r o n g th & i đoạa đưcjc lcỉiẳo s ắ t .
Đầj l ầ u § t l u ậ n v a a a g h iẽ ũ cứa tư ơ a g đ ổ i đầy đu , t o ầ ũ d i ệ n
vầ sư p h á t t r i ề n củ a t ừ Vựũ2 t i ế n g liào , ơ môt g i a i đoạũ cổ tliề n
#
9 4
»
ũ iiát c â a đ ắ t nước v ầ x ã h a i Lầo từ tr ư ớ c để ũ ữaỵ .
l a phắt t r iễ n
>
t
**
Đề t ầ i aầy aểu àXiơG g i ẳ i q u y ể t th ũ ẳ đẫũg s ẽ g iú p cliúũg t a tliẩ y
đưqrc sự p h á t t r i ề a
.r
.*
k ỹ qua- đưqc
0
cúa đ ẩ t
*
tlxễ h i ê n
.
, x ã h ộ i , COQ n g ư ờ i Lào dứa tỉiể
nia?c
r
*»
qua
*
r
Sìỉp h á t t r i l a
'
cua
*
t ừ TtfQg t i ể n g
f
là o
•*
•
. *
Khữog k i ể a g i ấ i c ũ a lu ậ u V&Ũ cổ t h i gép pỉiầa vầo v i ệ c g i ấ i q u j l t
•
*
e
*
»
aỉaữag v ắ a đề chưa đu’c?c ngỈLiên c-ứu đay du h o ặ c cỈLưa có SĨỊ tk ổ o g ahi
trQDg từ T^ũg t i ế n g
I&o
aỉixr vẩQ đề y ểu to c ầ a tạ o ttí , mô hxQÌL cắi
tạ o
từ , Tẩn đề p h i ê a âm t i ẩ n s
DI3ỚC ũ g o ầ i v . v . . .
Các k ể t qu.ẳ
th ể
của lu ậ a văn có tliể ứng dụũg vào v i ệ c b iê n so a ũ t ầ i l i ệ u g iẳ ũ g
dạy
từ VT*Ũ2 t i ể n g l e o
, b iê n s o a ũ từ đ iễ n t i ể n g Lầe , tì? đ iễ a
*
th u ật
ũgũ’t i ể a g i à e
,
cụ
từ điềntiể o g
lào
.
- tiến g
QUC’C Q g o ầ i
r .V ...
- 10 -
Chương I
:
nhận
chung ve' Sự i m r
XET
T ỈỈI Ề Í Ỉ
Tứ
ĩựN G
TIÊNG LỈO
- n
-
Hìiư chÚQ£ ta đều b iể t
VOL
5
tc out r&ồi ngô ti Qgữ luÔL lu ô t
cỗ s ư g&Q bó mật t k l ể t TỚi các n o i ọuac laệ l ị c t sử , Y&n h o i
,
xã ầ ộ i OU& một dâc tộ c . Nói đểu qufc trlnfc. pỉiât t r iề n từ Yựag
CU& một ngôn ngữ 2ầ Dổì đến quả tr ia l. h la t thVnk
piì&t tr iể n CU£ toần bq vổc từ
ữ.1
Ị
tồn t ạ i T«fc
trong tiểfc trittii lịoH sữ , Tăn
ÌIOỈ , X& h ộ i cảc dằn t q c .
Tĩr TTjng tiể n g iko đi. từa£ hlũh tìtUnh , tồn t ạ l Tầ pkắt t r i ế t
cùng v ớ i sy phảt tr iể n oúa các bộ tộ c lào qua ahiều th ề kỹ* S ttỉt
troog cẳ que tr in h lâu dki đỗ , Tổn tìr t iế n g lào đfc t r ằ ì qua.
áhlều g i a i đoạc th&ns trầtt oùn£
s i
vớ i
những thăng tràm cũa l ị c h
, V&D lioấ^xã hqỉ iko . Trong sv tươQ£ ống VỚI những mốc l ị c h
sử , T&D hoé lớn , t a oổ thế Jilnii dung 8TJ phân oh la ra cẳc g i a i
đoạn tthư 8au ỉ
1 ) Từ những tòa 60 đàu cong aguỵên trớ về trư ớc lầ g i a i
đoạn tiế n g IÀO ciii tbn t ạ i như ũgôD Q£ữ nói , chưa,
2) G ia ỉ doạn oổ càữ Y iểt
Binh v£d hoè cồ
r 'k
oìũr v ỉ ể t .
cầịtt ẳnh huởng CUÊ. nền v£n
Đô ; vào nStt 70 đàu oôag aguyên , ớ Tữoag
tá
quốc Kooag xễ , rua £ào Khua Luôag LI Mau đã tôu
QgciQli Đại tkira .
v \
Phệt glẵ o
từ đó tiểQ g là .0 t iể p xúc v ơ i t iể a g S a n s c r it
làa đàu tiỗD ( xem : S i l a Y1 l a rông , 1973 , 4 ) .
Giữa th ể ký U Y
Ị
Chau Pha Hgưs
, ru a lào đàu t i ê a
oôag thong Bhẩt CẴC aư&og th.ilai. một quỗo g i a độc lậ p
lk
Tuơũg
q u to
IẠŨ
X Ịa g
• ĩ$f
€ỂLJ
TỞ1
tô n J 9 i
, ciný ĩh&a - n ị t k iễ ủ cầữ đxRỉe
2^6 h o í tìt t l ê ù g P a li - bắt
đầu đĩXỊC đhag rQũg rã i â cấc oh.ua
©ầiền . Tí? oăm 1523 , raơag
quổc Lan Xa&g đã ohÍBLh
th à o
àĩiag ỉx&ỉ
kiều cầữ Y ỉết : m§t k iều theo oỉiữ S a n sc r it dotjc duag tr o a g oẫc
c ô tg T i ệ c h ầ a i ohỈBk pho tk ô n g Ta k i ễ u ohữ ThSiffi đucrc ấ h ù g t r o o g
Pàẳt g i ả o
.
cỏ
-AZ3)
G i a i đcran ả a h ỉiưỚQg c ú a sự titáii. Cihập t h ụ c dân phươũg Tây :
CTiu?c d á c phiáp b u t đầu xâm cỉiiérr. đ ẩ t cước l à o tì? n&r. 1893 v à b i ể n
:ià c t h à n h th u ộ c đ ỉ a củs.
chúng . T iế n g Pháp g i ữ đ ị a v ị th ổ n g
•là o
tL à n h một t h ứ " ũ g o ạ ì agữ " t r o n g aiiầ tr ư ờ n ;
, cồn t i ể n g Lkc t r ở
4-ì G i a i ủoan nước 1ẰC độc l ậ p đirới chê
cáùng l i
a g õ n Dgữ QUổc g i a
. T iể n g
là o
trị ở
mới - t i ể ũ g là o đưcyc
c h i t h ự c STJ được h ồ i s i a h
'Vầ dằn ăầù g i ữ đ ị a v ị chú nhân c ủ a mình t ừ k h i có tu y ê n bố độc l ậ p
*vkũ ũgb.y 12 th á n g 10 n£r. 1 9 4 5 . Đĩio D iệ t t ừ s a u ng&y d ắ t nước l à o
'hoàn t o à n đòc l á p th ó ũ g
n itắt ( 2 . 1 2 . 1 9 7 5 ) Ị t i ể n g l à o cầag
cổ
'đ i ề u k i ê n đề p h á t t r i ể n
t h à n h một ngôn ngữ tb ổ n g n h ể t hơn ,
phong
phú iiơn , xứng đấng lfe một ngôn Dgữ quốc g i a ẩxxỊc dĩing t r ê n m ọi
ỉm iền dát ŨISỚC và. trong a o i phương d i ệ n của. đ ờ i sóng x ã h ộ i .
Tương
sứ , t a cổ
/
ứũg v ớ i t h ư c t i ề n t ồ n t a i vè. khoa htjc n g h iê n cứu l ị c h
t h e tim t h ấ y hàũg l o ạ t t ừ đ i ề n , cốc t á c
p h ẩn
,
t
v&n , t r u y ề n m iẹag vL d£c b i ệ t lo. ch.ữũg công t r ì n h
chuyên môc
à ầ a h cho d ó i
t i r i n g này . Đáng chú
ỷ p h á i kể đển :
l à o M ( 1962
) , "Ngữ
( 1970 ) , " L icit s ử
( 1973 )
pliáp Là.0 "
, " ỉígôn ngữ , v&n h ọ c v à v ă n à o á
" N ghiên cứu t i ế n g I&o
" ( 1972 )
th à n h
,
" Từđ i ể n t i ể n g
chữ
phương Đôag
là o ”
( 1974 ) ,
, n Lịcỉi s ứ chữ v ì ể t l à o
c
1980 ) , w Tiểng p a li- s a n s c r it " ( 1980 ) , " Ngữ pbốp
c
1967 ) , " Ihuệt ngữ khoa hQC n ( 1969 ) , v . r . . .
"
lào "
Uhưag ahÌQ cỉiuũg , cũag như c ấ c đ ị a h ạ t k h á c , k h o a ầgo
n g h iê n cứu về t i ể n g Lào n ó i chuDg v à tĩ? v-ựng - ngữ Q ghla t i ể n g
IẰO n ổ i r i ê ũ g còn í t
đưq?c chú ý . I r ư ớ c t ì n h h ì n h ahư vậy , v i ệ c
n g h iê n cứu s ự p h á t t r i ể n t ừ vựng t i ế n g là o t r o n g thồri h i ệ n đ ạ i
l à cực kỳ cằn t i i i ể t
. Nỗ k&ÔQg những c h ỉ cho chúng t a
h iẩ u
rõ
-13 ‘ đ£c
diem, p h á t t r i ề n
*
Iio á
Lào t r o n ^
’
b ổ i c ấ u ii m ớ i c u a l ị cà. S'Ẵ .
n g h l a t r o a ~ mấy cliuc
cũiữũg
t h ả i ::ã h q i vs.a
-
cứu S1Ị p h á t t r i ể n
I ĩg ì iiê ũ
hểt
t i e 02 Lầo niầ cẳ t r ạ a s
Tổn t ừ
'
cú a t i ể n g
I à s v ề t ừ VĩỊũg -
nlJm t r ớ l a i đây chắc chCũ ÌCỈLÔn£ th ề
b i ể n d ồ i v a sự p h ắ t t r i ễ a maáh. mẽ
to l ớ a c u a
J
Qgữ
p h a a .ắa
aậ
•
Hhưng GỈiíah t r o u j 11:0*1 g i a n đổ , c» t i l l Idiẳag địnà. r&a£ t ừ vnjũg'
—■
.
'
t i e a s Lầo đã cổ s ự p h á t t r i e a toầQ d i ậ a , s â u Sue Qliầt •
Tu;y QỈLiên , aỉiir đ ã Qổi , aỉiữns công t r i n h
«
sâu v ề từ
v^cg t i ể o g
n g ỉiiê n aứu CỈIU^
t
GỈẬ dừng ớ mức đq
£ào tuơng d ổ i í t ô i v à
J,
•
p• 'r
gii
'r»
t h i ệ u kỈLấi q u á t . SfcC b i ậ t đ ố i v ớ i g i a i đoạn p h ấ t t r i ề n cu a tÌH
* *’ -•
^
^
^
,
0
n j n g t i e as là o mẩy th ậ p ky qu a t h i chưa ơS ELật công t r ì a h aaô cS
tàm cỡ tương xứng • Do vây , tim ỉiiễ u sư p h á t t r i ế a
từ riỊng ngũ
a x i l l a t i ể ũ £ Lầo aửa t h ể
*
*
'
*
chúng t ô i l a cần t ỉ i i ể t . Cỉiươas ũay củ a
a ậ t phần
r'
*
.
q u a , dti ở aứ c đq k h ả i q u ấ t , th e o
0
-
l u ậ n v ă n là.
•+
-
cúa
»
*
bức t r a a h t o a a cảnh phong pliú , đ a d ạ n s QỈiưng cũog li ể t s ứ c phức
t ạ p ctó c u a si; p h á t t r i ễ a t ì ỉ n jũ g - Qgữ n g h í a t i ể n g l à o .
'
-»
*
'
»
*»
MuỐq h i ễ u r õ v ầ liiLaũg địQỈL STỈ phong p h ú , đ a d ạ a g củ a
*
s
•
,
s*
•
bưc t r a n h t ừ n j a g t i ế n g IẰO aữ a t h ể ky t r ơ l ạ i đây
y cÌLÚDg t a
p ỉ i ầ i xem xể í v ế a n i ề u m£t như số Ivxtag y dung lư q n g , phgm v i ,
qui m ô ...
cúa Qổ . Iílnmg t ẩ t
c ầ ahŨDg v ấn đề
đổ m ới c h i dừng
,chaíũr; t a mâl
ở ST£ b i ể u M ậ n bề mat .D iều
đó cũũg cổũ g h l a l ầ
c h ỉ t i ể u hầũh địali íưaag về
STJ phát t r i ề n từ TTjog ngữ a g h la
.Côag v i ệ c đổ Ị ầ c ầ a t h i ể t
QỈrưng chưa đũ * Y \
,
kỉiẳo s á t về m£t c h ẩ t lư q o s
.
v ậ y t a còn phíẳi
tíaỈL v ề
sư p iíá t
ữSLGh. kũÂl g u á t nhưn^ *cũũg
'
.
t r u n g th ijc a h á t v ề sự pìaát t r i ề a t ừ vựng Qgữ a g h l a t i ẩ Q g Lầo ,
tríla
*
đé aữa . Iíhư vấy Ị đế
, tứ c l ầ p iiằ i đ in h
la i
"
a iiìa
t a p i i a i có c ả i n iìin t o ầ n d i e a , p h ằ i tìiấy đưqc bú’c tr a a b . to a n
oẩuh ÓỊa ụó
5 dbug
t i & i OŨDS p h ẳ l á i v'ao n hC ri 4U;- l u ậ t
=«t t i Ị UiậB -oần Ohát o ia t ó c t « o i r ệ a s U n d ỉ ;
, Qh S Efi
-
Cỗ' chìỉơQg n&y , chúng
tô i
ichất k h á i q u á t n h ắ t
.
-
c n ỉ dừng l a i ớ n ^ t sổ kills, caaii cổ t í n h
Iíhững vắn, đề có t£ n h c ỉiẩ t c h i t i ể t
hơn
cchiúag t ô i sẽ d&nh cho a ấ c chươũg sa u cua l u ậ n v&n .
1 . K h á i q u ấ t về
t ừ vự a g t i ể n g
1 .1 .
sự p h á t t r i ể n
là o
Chúng t a
sổ lư c jn g v ầ c h ắ t lư ơ n g
của
.
đều b i ể t
, t ừ vự n g
c ù a b ấ t k ỳ m ột s in h
rnà.0 cũũg đưorc bỗ su n g v ầ p h á t t r i ể n r ẩ t ũ h an h
về sổ lxKjng .T ro n g
*
'Ik-hn t ừ vưag cua một ngôn ngữ , ầầu niiư nhưng từ cơ bản ỉ t thay
c đ ổ i . B ơ 'i v ì đáy l à
tcủa ngon ngữ đổ
.
vổn từ
cơ sớ cào STỊ t ồ n t ạ i vầ. p h ấ t t r i ễ n
lầ m
T ro n g k h i đổ
,
aììững sự v ậ t
, h iệ n
ioả;y s i n h đ ò i h o i p h ấ i có ahữũg t ừ ngữ mới để g g i t ê n
/ .
*
*
tư íỵa g lĩD Íi
. C hính v i
»
■'Vậy , v ó n từ của ngôn ũgữ đó không ngừng đxnyc tằ n g l ê n .
Chẳng
ihạn t h e o Budagov R.A , nểu so s á n h một cuổn tĩ? đ l ễ n tư ờ n g g i ẫ i
f*
*
từ ngữ mới vầ agh la mcH .
Trước kểt okúag ta phâa nầc c í t h i thấy đươc sư giku o ỉ
phong plxủ về
rổ ũ
,
ĩ
từ tiể n g IÀO qua một sổ euổR từ ứ iễa diR^c Xttắt
r
b&E tron g aấy chục n&K trơ l ạ i
đẫy . N&ir 1962 cé
cuổn n Tĩr đ lễn
t iế n g iào n cua S i l a Yi l e Tốag r ớ i ầơc 11*000 từ . v ớ i duag
laơOẼ
oủa một CUOEk t ừ đ iề ti t h i sổ I uqqẽ từ ngữ nhữ v ậ y l ầ không
a h iề u
. Tuy n h iê n đ i ề u đáng BÓi ơ ă ầ y l ầ , t r o a g ouổn t ừ đỉầQ
ckÚDẼ
t e không t h ể tim t h ẩ j những từ ngữ như : 'sã ^ .Xoe a ĩ Jjorc
n
xã
hql
chủ nghĩa
" , koiB mu u ỉt ttĩ
ỷ
Qầj
ỗm " 0§tt£ sậa chủ nghla "
,
a& ‘kft ’s a mắk XL " đ a l đoỉic lcết w , ‘nuoí pẫk M ch i bộ " , ufcet t a
'hao
" o h lể n
khu * , korj tap pỗt
poiA" quân
na ?ốp h o c n tu y ê n ỉiuấQ M
g í& l
phổng w , X o ‘»a
▼£, r ấ t a k iề u t ừ Dgữ ickáo ĩaa ỉ i i ệ n
aayđã rấ t que a timQc đối VỚI đ ạ i đa sổ QầâQ d&Q Xko .
£«8
N&n 1963 > OUỔQ " Từ đ iế c V iệt - £ko B đxK Ịc xuất bần ỡ v i ệ t
, gbffi kkoảag 1 6 .0 0 0 từ . Cuốc sách đ i đ ổ i chiếu ohữog tĩr ttgt?
,
s
*
18,—
d â n , b i ể a ũìíữũg t ừ vổũ x a l ạ h oặc í t đưq c dtiũg t r ở tÌLầũn quen
th a ô c
;
, được s ứ d'^ug thường xuyêQ troQji đ.ời sổng củ a ũhâũ dản .
Chiữg h a n
ũ £ U ‘l ấ g
: k a n l u k ì iu i^ ù í . a '2' " k h ở i Q £ Ỉiia » , pap pam
"k h ủ n g bổ*
» h^u piruơng " , a t u 'a a 1 n mặt t r ậ a " , k u a t lai}2 " oầu
quet " , vếa jiam " Câan gấc " , S£k stỊỊỊ
" cao th iệ p " , ' t a o ' t t u
n du k í c h n Ị
«» đ q i OP-Ũ " , t a ' i i a a l a t " dân. quân " , ìor) 'l o a
' s u 2- u kháng QXỊ " , t o ^ t a a 2 " kliáũg c h iể n 11 , p o t p o i^ - " g i ã i
piións n , V . V . . .
H ànr lo a t
g ia i
cẩp
"
ũìiữũg cụm từ
, tu in ^ tu o
Qhư
: to ^ s u ^ t'a g sea s ấ Q ^ »»
w g iấ c Qg^ chíah t r ị M , tuna4-
t'a*j k a a
tu a
t'a ij so’ii s ẩ ũ ^ 11 g iấ c
agõ
C&ŨÍ1 aiaag " , ' x ^ ũ !x a a i 2i a ' h a số a
rX ^ bao ũ a ẵ ‘ha s a n
tu
Q£§ g i a i cẩp "
t r u a g p h o as t r '- 0
Qua ctâj CÌ10 tlicLv
v a i t i ’j
a ổ i c iiu a g v à t ừ VTi’Qg t i ế ũ g
g ia o
tiẩ p
tliô a g
, tm a ^ tu s
pẩ t ĩ
,
vẩt
" s iá c
" vậũ đQag quần chúng
" pnaũg t r à o quầQ cháũii " , v . v . . .
UC’P - lớ i :rã ẩ t h iệ a
đẩu tr a a h
" ,
lầ, aàữag
cá ch taạag cúa nhân dâa IẰ 9 .
Gxiức tilin g to
Lào ũ á i r i ổ ũ g
1ỚQ của t i ế n g
k iiô ũ g c h ỉ l ầ
là o
p h ư ơ ũ .2 t i ệ n
th u & ũ g mà. 00 a cổ t á c dụng ũâag caa QỈiậa th ứ c v à
tuyên truyền ViíQ độug aiiáũ dân trong CQQS cuộc báo vậ vầ xảỵ diỊũg
d't
auớc
. vb, t i ’ 0D2 s ỵ t á c đQQg q u a l ạ i ẩ y
Q£u**i ci-ỉc. 13C , d t r ì
đc,a tQ c CŨL1S sâu’ vổ.. t ù
sư tồ n
tai
Li;ĩữ , lò i i ẩ a
, c h ía h
, phất triề n
Qhân dâũ l à
c ủ a QgôQ Qgữ
cho ũổ ngciy cầug p à o ũ s pìaú
v à Iiocu t n i e a .
Mliư Mẩc đã n ó i : 11 Ngôa agữ l ầ h i ệ ũ tliựo t r ụ c t i ể p
tư ớ n g
11 . 'J& h o i C£ũ;j p ã á t t r i ẫ a
,d dj
cua t ư
củ a CD3 nguO 'i i33%y
càng lũng mè , nM .. th ứ c a-iOỹ cầag đưqc Lĩâiig cao : L l ngô ũ ngữ
n ổ i ctufl£ v ì zù V'J-S
th o a
riỗ a g
CŨ.Q" Q-J^y oiQ-c pliJQ'j ‘0Ỉ1Ú , đ a d a n s ,
aLv. cău can và đú đế b i ế u đ a t sư p iiá t t r i ề ũ
c o a a g ư ờ i . Hõ rùiu&’ cxii k h i i i i ê n
b i ể a đô Qg vh. đ ỗ i tiaay
, t u di’. j
oủa t ư duy
t h u ’c GUOc s ổ ú g ỗ ĨẰO CQ a h ữ ũ g
CO a
Oj SU’ đ ỗ i - l ớ i 'Gi-1 t i ’ j u g
__ 1ỹ _
t u vT|0g t i ể n s l à o h i ê n ũ£y mới x u ấ t hii*c unữu£ t i i u ^ t ngu' a ' r i i-iTu
âat
PEIJ c i n
tấ
na k a n
Q U Y mới " , c i n
11 đ ổ i m ớ i t u
duy
t a o a Itan ' s e t 'tÈf i : i t
na i:a n k a n
n iin r g
'bù p ìiậ n t ừ
vựn£
" tư
"
,
c iu
t£
D£ k a n ' m a i ^ "
" t ư đu,y liiDli t ể
d u j' c n íù ÍL t r i
v .v ... 3$i
TÌ
tư
" , c in t ấ
, Qirư đã D ổ i .
oơ bẳn t r o Uể t i ể n £ i k o ìúiíìữ£tìia ;; c ỗ i bao n h ié u .
ĩT o n c k i l l dó , cũug £iổ£ỉ£ aim cấc ũ-:6u Lru lihấc , bõ p h ân t ù vtrag
m ới p h á t t r i ề n p h à n lổn l l
các t h u â t u^ũ’ , đSc b i ệ t l ầ t h u ậ t agữ
n£hị lu ận ch.ícih t r ị x ầ h ộ i , v£n heá Ei£iiệ tnuc.t
t h u ậ t ut:tl tiiUýc các U,i.auỉi
tể
p h á t tr iề n
av W a â í
Q Ỉrũnr t u
Ị
kiioa iiọc x ã ÌLÕÌ v ầ áhân v 8 n c u a '’ như
iíỹ t i i u ậ t .
t i i u ậ t ujũ.: k h o a h g c
1‘ir ^ c
. NÓI ch’JLtxg ị ề
đặc t i ệ t
cua n h iề u ũgôn ngữ cho
lè
niiữ a^ t i i u ệ t
th ấ y ,
nểu t h i ể u
m ớ i t h ì ÌIỈLÓU'
th ề
nào chu vé tì t ả i uU'q’c njQŨ.*n~ Hui duiií: lihoa học cần t h i ế t . vầ sư
th iể u hụt ẩy ìLbòn~ jjĩiẳi ÌLuón,, c í lú c xả*- r a vầ de àầQ£
bù
đắp 5 bô sun-; t r o a r hệ thó a;: tu vưnc củí niôt Uiioc Dt:ữ . ô*
vào đàu th ể kỵ X IX
v iệ c p h á t t r i ễ n
Ị
k h i };em x é t hoàn cùũL vốn gây cắn trở ciio
nền v £ n h $ c
Ỹ
aột
của đ ấ t nước
fflijt t ừ
x ã h § i v ầ Idaoa ỈIQC m ố i . ũhg v i ề t
t r i ể t hgc kĩiồng đưqfc g i& i
cúa
ỗ * là o
chủũẼ
đã đ £ t v ẩ n đ l
, vào
:
đ iễ o
t r iể t hec
" K hoa Ỉ 1 §C ,
, k in h
c h ín h ' t r ị
t h íc h bằng t iể n g Nga
tể
và
- ngồa ngĩr trifu
t a he'ko toần kiiDa^ ©ã Hc V ốxâỊiỊadd Y,Y,*1964>, 3)*
nỉiữag năm ũửa
0 +
đ iề u k i ệ n
, r u s iiin
*
cách s â u s £ c về v iỆ c t ỉ i i ế u
tưn t r o a ~ k h ó i l ữ a cú a cuôc
llcỉiẵng c ầ i ể n chổng Mỹ , do tỉiẩ y rõ đưqc
tàm ouan trocr* c ũ a v i ê c
— 20 —
Pữiiax;
curIL0lu Lir.'OL iu^u. CLcin c o c
J \ X or-
« yc^.J» uiD
cut^
Jjcxc 0.0 1
Liif
w r i nhi^Ui Vv tru'C’G mắt cũn;-; như t r o nr tu.’ơũ£: l a i , . ĐẳD£ v l Chíuj 2
xọiìủ LL. :'ã r í t
ttậ
cu ứ c b i ê u
,:r; T h u ^ z
ciiú /
aến v a i t r i
I:liJS hoc
(196S) .
CC' xào có x u ẫ t bẳn cuổn
ccũc onr Lê Du: Lươar
i a o c J i:iUi- t ể
c iiu a r
, v iệ c
u Thuật n;-ũ iihoa ĩaoc "
4.500 th u £ t
ttrrực t ể cú.2. ũìiáo dân
đỗp
soa n nhữag
th u â t
về t r i ể t
cuổn s á ch Dầy , m ô t m £ t đáp ứng
ik e ; mặt kiiác cũũ£
piiấn
ứnc
ảnh STỈ’ p h á t t r i ể n
Dièu. để cho tầẩv từ vi:’ũ,c
ùú Dầu CaU b iễ u á a t
w ầt £ iá o
tộ c m ô t cá ch k ị p
lớ n
, s a u nay
CŨŨC như p h iịc vy. cõag t á c
ỷêiXị
to
c£ c
£ iá n g d£v , h o c t ã p
iichcÊ. h a c t h i ế t . dục dân
n£Ũ' V*
, Vc.n h o e , n^ôn n~u ho e Vu dân t ộ c Ĩ10C .
vxgQr t iể ũ £ Lào .
tt o ằ c CD Ĩ£h£ nLnc
c á c n£-ầnh i r h o a h g c x ẽ ã g i
c 197$) v ớ i iitioan: ố. 600
b iê n
cứu ,
” ( 1 9 6 7 )'và
" Thuât Ũ-/Ũ cơ oẳD V iê t - Lào - irháp 11
c n ín n t r i
;>yêu cầu n g h iê n
nnocg m ỗ i
Guốc.
X u p h a n u v o n r bac- gồm kho ấu,
DQv:;£-~ --ÌÌOC ~ o c t i , t ừ i i ê c .
CCUE từ
,! Ii>ữ p h á p i h o
SU6L Ljaũ!Q£ c u ố c s á c h ahìi’
ccã ĩ H d £ L '
liỉ h ì n
của t i ể ũ £ Lac . Cu th e i ầ v i ệ c
" đáp úng sư càu t h i ể t p liá t
tiL Ờ i , đồng t i i ờ i
t i ế n g Lầo hũần
ũhữnc n ó i
tr iề n
Tuy Qliiên một đ i ề u dê ũhân tỉiẩ y lầ.
V&D ho á
đáp u’D£
củ a đ a i đ£ sổ uhân dân " (X u p h a o u v ô a g
dung
Ib a g
, 196S
, 1).
: cuổn t h u â t ngữ cú a t á c I
££&£ lè
Duy Lương s u ấ t bấn gằn đây ũhẩt
cđàá.dển
nay , he th ổ ũ £ t ừ Tưng t i ể n £ l à o u é i chuag v ầ t h u â t Qgữ . 'i
tt liếng l&e ũ ỗ i r i ê n g
cũng đ& hơn 10 aăm . Từ
đ ã cỗ sư p h á t t r i ể n nhanh chóng v ầ manh mẽ ,
cđấj ứng nÌLu càu p h á t t r i ễ n Yầ b i ể n đ ỗ i không ngừng c ú a đ ẩ t mnỗc ,
I
2 cã h ộ i Lào . líg o ầ i nhữũ£ cuổD đã nêu ở t r ê n , t ừ đó đển Day ở IẰ»
,
cclava x u ẩ t bẳn
Itĩauật agữ t i ế ũ g
thêm u ộ t cuổn t ừ đ i ể n
tư ờ n s c i ẵ i
hoằc từ
IÀÕ nầo iiĩiắc . T rong k ầ i. đó tu’ vựng t i ể ũ £
Tvan ngầy một đ ỗ i m ới
, phát triề n
, n aầũ t h i ê n
Tpìhắt t r i ể n to ầ u d iê n
, sâ u Scc cua đ ấ t ũu?ớc
J
đ iễ ũ
like
cùng v ớ i qu ẫ t r x a h
x ã h ô i v ầ nỉiâa dâu
- Xem thêm -
.PDF 
176 
13 
121 
