Tài liệu So sánh nhân vật ký ảo trong truyền kỳ mạn lục của nguyễn dữ và truyện cổ tích việt nam

luan van,khoa luan, thac si , su pham1document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc Tr­êng ®¹i häc s­ ph¹m hµ néi 2 Khoa ng÷ v¨n *********** ®Æng thÞ thoan So s¸nh nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” cña nguyÔn d÷ vµ truyÖn cæ tÝch viÖt nam Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc Chuyªn ngµnh: V¨n häc ViÖt Nam Hµ néi- 2009 §Æng ThÞ Thoan 1 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc1bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham2document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc Lêi c¶m ¬n Kho¸ luËn nµy ®­îc hoµn thµnh d­íi sù chØ b¶o, gióp ®ì tËn t×nh cña Th.S NguyÔn ThÞ TÝnh. T¸c gi¶ kho¸ luËn xin göi tíi c« lêi c¶m ¬n ch©n thµnh, s©u s¾c nhÊt. T¸c gi¶ kho¸ luËn xin tr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong Tæ bé m«n V¨n häc ViÖt Nam vµ c¸c thÇy, c« gi¸o trong khoa Ng÷ v¨n - tr­êng §¹i häc S­ ph¹m Hµ Néi 2 ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh lµm kho¸ luËn. Hµ Néi, ngµy 09 th¸ng 05 n¨m 2009 T¸c gi¶ khãa luËn §Æng ThÞ Thoan §Æng ThÞ Thoan 2 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc2bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham3document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c luËn ®iÓm vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu nªu trong khãa luËn ch­a tõng ®­îc c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc nµo. Hµ Néi, ngµy 09 th¸ng 05 n¨m 2009 T¸c gi¶ khãa luËn §Æng ThÞ Thoan §Æng ThÞ Thoan 3 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc3bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham4document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc MôC LôC Trang Më ®Çu………………………………..……………………………….…. 1 1. Lý do chän ®Ò tµi……………………………………………………….. 1 2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò ……………………………………………... 2 3. Môc ®Ých nghiªn cøu …………………………………………………... 7 4. NhiÖm vô nghiªn cøu.………………………………………………….. 7 5. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu.……………………………………... 7 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu.………………………………………………. 7 7. §ãng gãp cña khãa luËn………………………………………………... 8 8. Bè côc khãa luËn.………………………………………………………. 8 Néi dung………………………………………………………………….. 9 Ch­¬ng 1: Kh¸i qu¸t chung vÒ nh©n vËt kú ¶o………………………... 9 1.1 Kh¸i niÖm nh©n vËt.…………………………………………………... 9 1.2 Kh¸i niÖm nh©n vËt kú ¶o.……………………………………………. 10 1.3 §Æc ®iÓm cña nh©n vËt kú ¶o.………………………………………… 12 1.3.1 Nguån gèc, hµnh tr¹ng kh¸c th­êng…………………………….. 12 1.3.2 Ngo¹i h×nh, diÖn m¹o kh¸c th­êng.……………………………… 14 1.3.3 Kh¶ n¨ng phi th­êng..…………………………………………… 15 Ch­¬ng 2: So s¸nh nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” cña NguyÔn D÷ vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam ………………………………. 18 2.1 Sù t­¬ng ®ång gi÷a nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam.………………………………. ………………… 18 2.1.1 T­¬ng ®ång vÒ ph­¬ng thøc x©y dùng nh©n vËt kú ¶o…………… 18 2.1.1.1 Dïng m«tÝp giÊc méng.……………………………….…….. 18 2.1.1.2 Dïng m«tÝp con ng­êi gÆp gì thÇn tiªn…………………….. 22 2.1.1.3 Dïng m«tÝp con ng­êi sèng víi ma quû…………………….. 27 §Æng ThÞ Thoan 4 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc4bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham5document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc 2.1.1.4 Dïng m«tÝp “v¹n vËt h÷u linh”.…………………………….. 30 2.1.2 T­¬ng ®ång vÒ vai trß cña nh©n vËt kú ¶o.………………………. 32 2.2 Sù kh¸c biÖt gi÷a nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam.………………………………. ………………………... 36 2.2.1 Sù kh¸c biÖt trong hÖ thèng nh©n vËt kú ¶o.……………………... 36 2.2.1.1 KiÓu nh©n vËt kú ¶o lµ loµi vËt hoÆc ®éi lèt loµi vËt………… 36 2.2.1.2 KiÓu nh©n vËt ®¹o sü, ph¸p s­.………………………………. 41 2.2.1.3 §Æc tÝnh cña nh©n vËt kú ¶o trong hÖ thèng…………………. 45 2.2.2 Sù kh¸c biÖt vÒ vÞ trÝ cña nh©n vËt kú ¶o trong t¸c phÈm………… 53 2.2.2.1 VÞ trÝ cña nh©n vËt kú ¶o trong t¸c phÈm cña truyÖn cæ tÝch d©n gian.……………………………….…………………………………. 53 2.2.2.2 VÞ trÝ cña nh©n vËt kú ¶o trong t¸c phÈm cña “TruyÒn kú m¹n lôc”.……………………………….………………………………………. 56 2.2.3. Sù kh¸c biÖt trong bót ph¸p x©y dùng nh©n vËt kú ¶o……………... 59 2.2.3.1 Bót ph¸p thÇn th¸nh hãa nh©n vËt kú ¶o trong truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam ……………………………….………………………………… 59 2.2.3.2 Bót ph¸p trÇn tôc hãa nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc”……………………………….……………………………….………. 60 KÕt luËn……………………………….………………………………….. 66 Tµi liÖu tham kh¶o……………………………….……………………… 68 Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi §Æng ThÞ Thoan 5 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc5bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham6document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc Nh©n vËt kú ¶o lµ nh©n vËt ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i truyÒn kú vµ xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu trong thÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt, cæ tÝch ViÖt Nam (nhÊt lµ truyÖn cæ tÝch thÇn kú), trong c¸c truyÖn chÝ, qu¸i, u linh vµ c¶ trong v¨n xu«i hiÖn ®¹i. Nã cã vai trß v« cïng quan träng: lµ sîi d©y g¾n kÕt gi÷a VHDG vµ v¨n häc trung ®¹i, lµ “tÊm g­¬ng” ®Ó ph¶n ¸nh hiÖn thùc vµ t¹o nªn søc hÊp dÉn cña t¸c phÈm. XuÊt ph¸t tõ vai trß nµy, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu so s¸nh nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam lµ ®Ó kh¼ng ®Þnh l¹i vai trß cña nh©n vËt kú ¶o. NguyÔn D÷ víi “TruyÒn kú m¹n lôc” cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong lÞch sö v¨n häc d©n téc («ng ®­îc coi lµ “cha ®Î” cña thÓ lo¹i truyÒn kú vµ chñ nghÜa nh©n v¨n trong v¨n häc ViÖt Nam trung ®¹i). ViÕt “TruyÒn kú m¹n lôc”, ngoµi viÖc tiÕp thu, kÕ thõa, sö dông nh÷ng truyÒn thèng tèt ®Ñp tõ VHDG (theo quy luËt chung cña v¨n häc trung ®¹i), NguyÔn D÷ cßn t­ëng t­îng, h­ cÊu ®Ó t¹o nªn ¸ng “thiªn cæ kú bót” ®Æc s¾c “TruyÒn kú m¹n lôc”. V× thÕ, víi ®Ò tµi nµy, chóng t«i so s¸nh lµ ®Ó thÊy ®­îc tµi n¨ng vµ sù s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷. B¶n chÊt cña viÖc so s¸nh kh«ng ph¶i lµ ®Ó ®¸nh gi¸ sù vËt hiÖn t­îng nµy h¬n hay kÐm sù vËt hiÖn t­îng kia, mµ so s¸nh lµ ®Ó t×m ra sù ®éc ®¸o, míi l¹... Do vËy, so s¸nh nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ trong truyÖn cæ tÝch d©n gian còng nh»m kh¸m ph¸ søc hÊp dÉn riªng cña mçi thÓ lo¹i. Qua so s¸nh, thÊy ®­îc sù t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a VHDG vµ v¨n häc viÕt, thÊy ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a chóng qua mét “cÇu nèi” tiªu biÓu lµ nh©n vËt kú ¶o. Theo ch­¬ng tr×nh SGK Ng÷ v¨n THPT hiÖn nay häc sinh ®­îc tiÕp cËn c¶ víi t¸c phÈm VHDG (TÊm C¸m) vµ “TruyÒn kú m¹n lôc” (ChuyÖn chøc ph¸n sù ®Òn T¶n Viªn). Cho nªn, víi ®Ò tµi nµy, so s¸nh lµ ®Ó gióp häc sinh thÊy ®­îc sù g¾n bã liÒn m¹ch vµ c¶ “chuyÓn hãa” gi÷a VHDG vµ v¨n häc §Æng ThÞ Thoan 6 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc6bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham7document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc viÕt, thÊy ®­îc t¸c dông, vai trß cña nh©n vËt kú ¶o víi c¶ hai thÓ lo¹i (truyÒn kú vµ truyÖn cæ tÝch) vµ víi v¨n häc nãi chung. B¶n th©n ng­êi nghiªn cøu c¶m thÊy rÊt thÝch thó víi viÖc so s¸nh, v× so s¸nh ®ßi hái sù t×m tßi ph¸t hiÖn, t­ duy ph©n tÝch - ®èi chiÕu nªn ®· chän ®Ò tµi “So s¸nh nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” cña NguyÔn D÷ vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam”. 2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò V¨n häc ViÖt Nam gåm hai bé phËn cÊu thµnh c¬ b¶n lµ VHDG vµ v¨n häc viÕt. Gi÷a VHDG vµ v¨n häc viÕt lu«n cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ, g¾n bã mËt thiÕt. Mèi liªn hÖ nµy lµ mét vÊn ®Ò rÊt thu hót c¸c nhµ nghiªn cøu quan t©m. GS. TS KiÒu Thu Ho¹ch trong “Mèi quan hÖ gi÷a v¨n häc viÕt vµ v¨n häc d©n gian trong thêi kú trung ®¹i” kh¼ng ®Þnh r»ng: “Tõ nh÷ng cèt truyÖn d©n gian nh­ vËy, c¸c t¸c gi¶ truyÒn kú ®· h­ cÊu thµnh nh÷ng c©u chuyÖn hoµn chØnh, võa cã yÕu tè l·ng m¹n, võa cã tÝnh t­ t­ëng s©u s¾c, võa cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt cao” [50, tr 253] vµ “mèi quan hÖ gi÷a nguån truyÖn kÓ d©n gian víi c¸c thÓ lo¹i tù sù v¨n xu«i” lµ tÊt yÕu. T¸c gi¶ Bïi V¨n Nguyªn víi bµi viÕt “Bµn vÒ yÕu tè d©n gian trong “TruyÒn kú m¹n lôc” cña NguyÔn D÷” trªn T¹p chÝ V¨n häc, sè 11/1968 còng kh¼ng ®Þnh vÒ sù tiÕp thu cèt truyÖn vµ c¸c m«tÝp tõ VHDG ®Ó viÕt “TruyÒn kú m¹n lôc” cña NguyÔn D÷. Sù tiÕp thu nµy lµ “kh«ng thÓ tr¸nh khái” nh­ng còng “hoµn toµn hîp lý” vµ ®Çy s¸ng t¹o. Riªng t¸c gi¶ TrÇn Ých Nguyªn víi “Nghiªn cøu so s¸nh TiÔn ®¨ng t©n tho¹i vµ TruyÒn kú m¹n lôc” th× ngoµi viÖc kh¼ng ®Þnh “TruyÒn kú m¹n lôc” “c¶i biªn tõ thÇn tho¹i, chÝ qu¸i ViÖt Nam” vµ “ghi chÐp l¹i truyÒn thuyÕt d©n gian ®Þa ph­¬ng” cßn cho r»ng: “¶nh h­ëng cña “TiÔn ®¨ng t©n §Æng ThÞ Thoan 7 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc7bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham8document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc tho¹i” míi thùc sù râ rÖt vµ s©u ®Ëm ®èi víi “TruyÒn kú m¹n lôc”” [35, tr 201]. Ta thÊy, c¶ ba t¸c gi¶ nµy mÆc dï cïng ®Ò cËp s©u ®Õn mét vÊn ®Ò: mèi quan hÖ gi÷a VHDG vµ v¨n häc viÕt (“®¹i biÓu” lµ “TruyÒn kú m¹n lôc”) nh­ng míi chØ chØ ra mèi quan hÖ trªn c¬ së cña sù tiÕp thu cèt truyÖn vµ c¸c m«tÝp d©n gian (cña “TruyÒn kú m¹n lôc”) chø ch­a ®Ò cËp cô thÓ, tØ mØ vÒ mèi quan hÖ Êy qua mét “kªnh” kh¸ ®Æc s¾c vµ lý thó ®ã lµ nh©n vËt kú ¶o. Riªng vÒ nh©n vËt kú ¶o vµ truyÖn kú ¶o: GS. §ç B×nh TrÞ (trong gi¸o tr×nh “V¨n häc d©n gian ViÖt Nam”, tËp 1, NXB GD,1991) cã ®Ò cËp ®Õn nh©n vËt thÇn kú (nh©n vËt kú ¶o), yÕu tè kú ¶o vµ ph­¬ng thøc kú ¶o. T¸c gi¶ Hoµng TiÕn Tùu còng kÓ ®Õn c¸c “lùc l­îng thÇn kú” trong truyÖn cæ tÝch... Song, c¶ hai t¸c gi¶ míi chØ dõng l¹i ë viÖc “®Ò cËp”, “®iÓm qua” vÒ nh©n vËt thÇn kú chø ch­a kh¬i s©u vµ thÓ hiÖn nã thµnh mét néi dung lín. Hä chØ xem nã lµ mét thµnh phÇn trong truyÖn cæ tÝch. T¸c gi¶ §inh Phan CÈm V©n ®· cã mét bµi viÕt quan trong cho viÖc ®Þnh h­íng t×m hiÓu vÒ nh©n vËt kú ¶o, tõ ®ã, t¹o c¬ së ®Ó so s¸nh gi÷a nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam. ë bµi viÕt “C¸i “kú” trong tiÓu thuyÕt truyÒn kú” (T¹p chÝ V¨n häc, sè 10/2005), t¸c gi¶ cho r»ng c¸i “kú” lµ h¹t nh©n c¬ b¶n cña truyÒn kú. Bëi yÒu tè kú kh«ng xuÊt hiÖn mét c¸ch ngÉu nhiªn mµ tham gia vµo cèt truyÖn, thóc ®Èy diÔn biÕn cèt truyÖn. H¬n thÕ, c¸i kú cßn ë s©u h¬n chi phèi vµo t­ duy nghÖ thuËt cña t¸c gi¶. Vµ “kú” khiÕn cho c©u chuyÖn kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc ghi ghÐp mµ thµnh s¶n phÈm cña h­ cÊu t­ëng t­îng. Qua ®ã, ng­êi viÕt nhËn thÊy t¸c gi¶ §inh Phan CÈm V©n ®· ph¸t hiÖn vµ nhÊn m¹nh ®Õn nhiÖm vô nghÖ thuËt cña yÕu tè kú ¶o, coi ®ã võa lµ yÕu tè cña h×nh thøc, võa lµ yÕu tè cña néi dung. Tuy vËy, t¸c gi¶ còng ch­a ®i s©u h¬n ph©n tÝch vÒ nh©n vËt kú ¶o - nh©n tè nßng cèt vµ nÒn t¶ng chøa ®ùng mäi vÊn ®Ò néi dung vµ nghÖ thuËt mµ “TruyÒn kú m¹n lôc” ®­a ra. §Æng ThÞ Thoan 8 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc8bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham9document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc T­¬ng ®ång víi ý kiÕn cña t¸c gi¶ §inh Phan CÈm V©n cã: GS. §Æng Anh §µo víi bµi viÕt “Vai trß cña c¸i kú ¶o trong truyÖn vµ tiÓu thuyÕt ViÖt Nam” (Nghiªn cøu V¨n häc sè 8/2006); Lª Huy B¾c: “C¸i kú ¶o vµ v¨n häc huyÔn ¶o” (Nghiªn cøu V¨n häc sè 8/2006); Lª Nguyªn Long: “VÒ kh¸i niÖm c¸i kú ¶o vµ v¨n häc kú ¶o trong nghiªn cøu v¨n häc” (Nghiªn cøu V¨n häc sè 9/2006)... PGS. TS Vò Thanh víi chuyªn luËn “ThÓ lo¹i truyÖn kú ¶o ViÖt Nam trung ®¹i - qu¸ tr×nh n¶y sinh vµ ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh ®iÓm” cã thÓ coi lµ mét “luËn ®iÓm c¬ së” quan träng ®Ó chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. T¸c gi¶ ®· “rÊt cã lý” khi cho r»ng: “C¸i “kú” kh«ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i mµ trë thµnh h¹t nh©n c¬ b¶n cña cèt truyÖn, thµnh ®èi t­îng nghÖ thuËt cña nhµ v¨n, ®­îc sö dông nh­ mét bót ph¸p nghÖ thuËt mang tÝnh ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i. HiÖn thùc cuéc sèng d­íi ngßi bót cña c¸c nhµ v¨n ®­îc ph¶n ¸nh qua c¸i kú l¹” vµ “¶nh h­ëng cña v¨n häc d©n gian lµ hÕt søc s©u s¾c”, “liªn kÕt g÷a v¨n häc b¸c häc vµ v¨n häc d©n gian còng næi bËt nh­ mét ©m h­ëng chñ ®¹o” cña thÓ lo¹i truyÒn kú... V× thÕ: “V¨n häc d©n gian sÏ t¸c ®éng ®Õn suèt qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÓ lo¹i, khiÕn cho nhµ v¨n trong khi s¸ng t¸c khã mµ tho¸t ra khái nh÷ng t¸c ®éng mäi mÆt cña nã (tõ kÕt cÊu, ng«n ng÷, hµnh ®éng cho ®Õn viÖc m« t¶ ngo¹i h×nh nh©n vËt...). ë giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn, c¸c nh©n vËt cña truyÖn kú ¶o ®Òu cã nguyªn mÉu tõ v¨n häc d©n gian. Nh÷ng h×nh t­îng gÇn gòi vµ quen thuéc nhÊt cña nhµ v¨n trong thêi kú nµy chÝnh lµ c¸c h×nh t­îng trong c¸c chuyÖn thÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt, cæ tÝch thÇn kú...” [50, tr 742]. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ míi chØ dõng l¹i ë viÖc ®­a ra nhËn xÐt chø ch­a cã nh÷ng kiÕn gi¶i cô thÓ. (Do bµi viÕt tËp trung vµo nghiªn cøu sù n¶y sinh, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÓ lo¹i truyÖn kú ¶o ViÖt Nam). §Æng ThÞ Thoan 9 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc9bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham10document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc VÒ so s¸nh “TruyÒn kú m¹n lôc”, cã thÓ kÓ tíi c¸c bµi viÕt nh­: “So s¸nh v¨n häc vµ v¨n hãa - NguyÔn D÷ vµ Tiªn tho¹i cña Trung Quèc qua truyÖn “Tõ Thøc lÊy vî tiªn” (GS. TrÇn §×nh Sö, T¹p chÝ V¨n häc, sè 5/2000); “Nghiªn cøu so s¸nh mét tiÓu thuyÕt truyÒn kú trong Kim ngao t©n tho¹i (Hµn Quèc), TruyÒn kú m¹n lôc (ViÖt Nam) vµ TiÔn ®¨ng t©n tho¹i (Trung Quèc)” (Toµn TuÖ Khanh, Nghiªn cøu V¨n häc, sè 2/2005); ““Chinh phô ng©m” trong “TruyÒn kú m¹n lôc”?” (NguyÔn Nam, T¹p chÝ H¸n N«m, sè 3(44)/2000); “Nghiªn cøu so s¸nh TiÔn ®¨ng t©n tho¹i vµ TruyÒn kú m¹n lôc” (TrÇn Ých Nguyªn(Trung Quèc), NXB V¨n häc - Trung t©m v¨n hãa ng«n ng÷ §«ng T©y, 2000); “TruyÒn kú m¹n lôc d­íi gi¸c ®é so s¸nh” (GS. NguyÔn §¨ng Na, T¹p chÝ H¸n N«m, sè 6(73)/2005)... Nh­ng hÇu hÕt, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ c¸c t¸c gi¶ míi chØ so s¸nh “TruyÒn kú m¹n lôc” trªn quy m« t¸c phÈm víi c¸c t¸c phÈm, c¸c truyÖn kh¸c. Cßn so s¸nh nh©n vËt kú ¶o quy m« bé phËn th× b¶n th©n ng­êi viÕt còng ch­a nhËn thÊy cã ®Ò tµi nµo nghiªn cøu. Ngoµi ra, chóng ta cßn cã thÓ kÓ tíi mét sè bµi viÕt nh­: “Ng­êi con g¸i Nam X­¬ng - mét bi kÞch cña con ng­êi” (GS. NguyÔn §¨ng Na), “Ng­êi con g¸i Nam X­¬ng vµ dßng s«ng kú ¶o” (GS. §Æng Anh §µo), “C¸i bãng vµ nh÷ng kho¶ng trèng trong v¨n ch­¬ng (®äc truyÖn “Ng­êi con g¸i Nam X­¬ng”)” (NguyÔn Nam); “T×m hiÓu khuynh h­íng s¸ng t¸c trong “TruyÒn kú m¹n lôc” cña NguyÔn D÷” (NguyÔn Ph¹m Hïng)... C¸c t¸c gi¶ trong c¸c bµi viÕt trªn ®Òu kiÕn gi¶i rÊt s©u s¾c vÒ “TruyÒn kú m¹n lôc” mµ tiªu biÓu lµ “Ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” - t¸c phÈm ®­îc ®­a vµo gi¶ng d¹y ë tr­êng phæ th«ng nhiÒu n¨m nay... Hay nh­: “TruyÖn thÇn linh ma qu¸i vµ vÊn ®Ò gi¸o dôc con ng­êi” (Vò Ngäc Kh¸nh, T¹p chÝ V¨n häc, sè 10/2001); “Quan niÖm vÒ thÇn vµ viÖc v¨n b¶n hãa truyÒn thuyÕt trong v¨n xu«i trung ®¹i” (TrÇn ThÞ An, T¹p chÝ V¨n häc, sè 3/2003); “Nh©n vËt chøc n¨ng trong cæ tÝch thÇn kú” (NguyÔn §Æng ThÞ Thoan 10 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc10bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham11document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc Xu©n §øc, T¹p chÝ V¨n häc, sè 2/2003); “Ng­êi mang lèt - m«tÝp ®Æc tr­ng cña kiÓu truyÖn cæ tÝch vÒ nh©n vËt xÊu xÝ mµ tµi ba” (NguyÔn ThÞ HuÕ, T¹p chÝ V¨n häc, sè 3/1997)... tuy kh«ng nghiªn cøu so s¸nh vÒ nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ trong truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam nh­ng còng lµ c¬ së, t­ liÖu quan träng ®Ó chóng t«i thùc hiÖn ®Ò tµi. Tõ viÖc ®iÓm l¹i lÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò chóng ta cã thÓ ®i tíi kÕt luËn sau: chØ riªng vÒ t¸c phÈm “TruyÒn kú m¹n lôc” cña NguyÔn D÷ ®· cã nhiÒu bµi viÕt ®Ò cËp vÒ néi dung, khuynh h­íng s¸ng t¸c, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò sè phËn vµ h¹nh phóc cña ng­êi phô n÷ trong x· héi cò, vÒ quyÒn ®­îc sèng vµ quyÒn tù do yªu ®­¬ng cña con ng­êi ë x· héi phong kiÕn v« cïng kh¾t khe nghiÖt ng·. Tuy nhiªn, c¸c bµi viÕt trªn cßn nhiÒu vÊn ®Ò bá ngá cho nhiÒu h­íng nghiªn cøu tiÕp theo. Trªn c¬ së c¸c nguån t­ liÖu vµ tham kh¶o trªn, chóng t«i kh«ng cã kiÕn gi¶i g× thªm vÒ sè phËn c¸ nh©n trong “TruyÒn kú m¹n lôc”, vÒ mèi liªn hÖ gi÷a VHDG vµ v¨n häc viÕt, vÒ truyÖn cæ tÝch... mµ chØ ®i s©u vµo nghiªn cøu so s¸nh nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” cña NguyÔn D÷ vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam ®Ó t×m ra nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt trong hai lo¹i t¸c phÈm nµy. Qua ®ã, ng­êi viÕt muèn mang mét ®ãng gãp nhá kh¼ng ®Þnh vai trß cña “c¸i n«i v¨n häc d©n gian” vµ kh¼ng ®Þnh thµnh c«ng, søc s¸ng t¹o, tµi n¨ng cña NguyÔn D÷ khi viÕt “TruyÒn kú m¹n lôc”. Vµ h¬n hÕt, qua ®Ò tµi nµy, t¸c gi¶ khãa luËn sÏ cã c¸i nh×n s©u s¾c, toµn diÖn, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nh÷ng khÝa c¹nh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ ®Æt ra trong t¸c phÈm ®Ó phôc vô tèt h¬n cho c«ng viÖc gi¶ng d¹y sau nµy ë tr­êng phæ th«ng. 3. Môc ®Ých nghiªn cøu Môc ®Ých cña chóng t«i khi nghiªn cøu ®Ò tµi nµy lµ nh»m thÊy ®­îc sù t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” so §Æng ThÞ Thoan 11 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc11bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham12document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc víi truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam. Qua ®ã, kh¼ng ®Þnh sù ®éc ®¸o, hÊp dÉn cña mçi thÓ lo¹i vµ kh¼ng ®Þnh sù s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷. 4. NhiÖm vô nghiªn cøu Khi tiÕn hµnh ®Ò tµi nµy, ng­êi viÕt cÇn ph¶i nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: Ch­¬ng 1: Kh¸i qu¸t chung vÒ nh©n vËt kú ¶o Ch­¬ng 2: So s¸nh nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam 2.1 Sù t­¬ng ®ång gi÷a nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam 2.1 Sù kh¸c biÖt gi÷a nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam 5. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 5.1 §èi t­îng nghiªn cøu: Nh©n vËt kú ¶o trong 20 truyÖn ë t¸c phÈm “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ kho tµng truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam. 5.2 Ph¹m vi nghiªn cøu: §Ò tµi nghiªn cøu so s¸nh vÒ nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam ë hai ph­¬ng diÖn sau: - Sù t­¬ng ®ång gi÷a nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam. - Sù kh¸c biÖt gi÷a nh©n vËt kú ¶o trong “TruyÒn kú m¹n lôc” vµ truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu ®· ®Ò ra, trong ®Ò tµi nµy chóng t«i sÏ sö dông mét sè ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu sau: - Ph­¬ng ph¸p thèng kª - Ph­¬ng ph¸p so s¸nh - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch - tæng hîp 7. §ãng gãp cña khãa luËn §Æng ThÞ Thoan 12 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc12bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham13document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc - VÒ mÆt lý luËn: Ng­êi thùc hiÖn khãa luËn mong muèn mang mét ®èng gãp nhá kh¼ng ®Þnh thªm vÒ vai trß cña nh©n vËt kú ¶o trong t¸c phÈm, kh¼ng ®Þnh sù thµnh c«ng, ®éc ®¸o cña mçi thÓ lo¹i vµ søc s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷. - VÒ mÆt thùc tiÔn: Qua ®Ò tµi nµy, t¸c gi¶ khãa luËn sÏ cã c¸i nh×n toµn diÖn, s©u s¾c, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nh÷ng khÝa c¹nh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ ®Æt ra trong t¸c phÈm th«ng qua nh©n vËt kú ¶o ®Ó phôc vô tèt h¬n cho c«ng viÖc gi¶ng d¹y sau nµy ë tr­êng phæ th«ng. 8. Bè côc khãa luËn - Më ®Çu: 8 trang - Néi dung: + Ch­¬ng 1: 9 trang + Ch­¬ng 2: 48 trang 2 trang - Th­ môc tµi liÖu tham kh¶o: 5 trang - KÕt luËn: néi dung §Æng ThÞ Thoan 13 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc13bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham14document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc ch­¬ng 1 kh¸i qu¸t chung vÒ nh©n vËt kú ¶o 1.1. Kh¸i niÖm nh©n vËt Kh¸i niÖm nh©n vËt ®­îc b¾t nguån tõ tõ “persone” trong tiÕng Latinh. Theo “Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc”: “Nh©n vËt v¨n häc lµ con ng­êi cô thÓ ®­îc miªu t¶ trong t¸c phÈm v¨n häc” [15, tr 235]. Nh©n vËt v¨n häc cã thÓ cã tªn riªng (TÊm, C¸m, ChÞ DËu, anh Pha...), còng cã thÓ kh«ng cã tªn riªng nh­ “bµ hµng n­íc”, “mô d× ghΔ, “vua” (TÊm C¸m) , “th»ng b¸n t¬”, “mét mô nµo”(TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du). Trong c¸c truyÖn cæ tÝch, ngô ng«n, ®ång tho¹i, nh©n vËt thÇn ®­îc ®­a ra ®Ó nãi chuyÖn con ng­êi. Kh¸i niÖm nh©n vËt v¨n häc cã khi ®­îc sö dông nh­ mét Èn dô, kh«ng chØ lµ con ng­êi cô thÓ nµo ®ã mµ cßn ®Ó chØ mét hiÖn t­îng næi bËt trong t¸c phÈm. Ch¼ng h¹n cã thÓ nãi: “®ång tiÒn” lµ nh©n vËt chÝnh trong “¥giªni Gr¨ng®ª” cña Banz¾c hay “nh©n d©n” lµ nh©n vËt chÝnh trong “§Êt n­íc ®øng lªn” cña Nguyªn Ngäc... Do vËy, kh¸i niÖm nh©n vËt trong t¸c phÈm v¨n häc kh«ng chØ dõng l¹i ë con ng­êi mµ cßn ë c¶ nh÷ng hiÖn t­îng liªn quan ®Õn con ng­êi. Víi c¸ch hiÓu nµy, ta cã thÓ coi “thêi gian” trong truyÖn cña A.Sªkhèp lµ nh©n vËt; “c¸i quan tµi” trong truyÖn ng¾n cña NguyÔn C«ng Hoan hay c¸c loµi ®éng vËt (DÕ MÌn, DÕ Cho¾t, Ch©u ChÊu, Bä Ngùa...) trong “DÕ MÌn phiªu l­u ký” cña T« Hoµi lµ nh÷ng nh©n vËt v¨n häc. Bëi chóng ®­îc nhµ v¨n “giao nhiÖm vô” thÓ hiÖn quan niÖm sèng, ý t­ëng cña con ng­êi vµ thÓ hiÖn t­ t­ëng cña t¸c phÈm. V× thÕ, nh©n vËt v¨n häc lµ mét ®¬n vÞ nghÖ thuËt ®Çy tÝnh ­íc lÖ, kh«ng thÓ ®ång nhÊt nã víi con ng­êi cã thËt trong cuéc sèng. (Tøc lµ, nh©n vËt th­êng ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng dÊu hiÖu næi bËt nh­ vÒ tiÓu sö, tÝnh c¸ch, nghÒ nghiÖp, ®Æc ®iÓm, hoµn c¶nh... chø nã kh«ng ph¶i lµ sù sao chôp y nguyªn cña hiÖn thùc ngoµi ®êi). §Æng ThÞ Thoan 14 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc14bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham15document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc Nh©n vËt võa lµ yÕu tè thuéc vÒ néi dung, võa lµ yÕu tè thuéc vÒ h×nh thøc bëi vËy nã cã vai trß v« cïng quan träng ®èi víi t¸c phÈm v¨n häc vµ ®èi víi b¶n th©n v¨n häc: nh©n vËt lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó kh¸i qu¸t hiÖn thùc (nh©n vËt lµ c«ng cô ®Ó t¹o nªn thÕ giíi nghÖ thuËt, lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó t¸i hiÖn con ng­êi víi c¸c ®Æc ®iÓm vÒ tÝnh c¸ch, sè phËn, chiÒu h­íng con ®­êng ®êi); lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó kh¸i qu¸t t­ t­ëng cña t¸c phÈm vµ quyÕt ®Þnh h×nh thøc cña t¸c phÈm... Trong t¸c phÈm v¨n xu«i tù sù, nh©n vËt vµ cèt truyÖn gi÷ vai trß chñ ®¹o. Nh©n vËt sÏ x©u chuçi c¸c sù kiÖn, t×nh tiÕt cña t¸c phÈm; lµ n¬i chñ yÕu ®Ó nhµ v¨n thÓ hiÖn t­ t­ëng cña m×nh ®ång thêi gãp phÇn t¹o nªn gi¸ trÞ, søc hÊp dÉn vµ sù thµnh c«ng cña t¸c phÈm. Tùu chung l¹i, “nh©n vËt lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt trong t¸c phÈm v¨n häc. Nã lµ tiªu ®iÓm ®Ó béc lé chñ ®Ò vµ ®Õn l­ît m×nh, nã l¹i ®­îc c¸c yÕu tè cã tÝnh chÊt h×nh thøc cña t¸c phÈm tËp trung kh¾c häa. Nh©n vËt do ®ã lµ n¬i tËp trung gi¸ trÞ t­ t­ëng vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm” [2, tr 186]. 1.2. Kh¸i niÖm nh©n vËt kú ¶o Nh©n vËt kú ¶o lµ kh¸i niÖm ®Ó khu biÖt nã víi c¸c kiÓu nh©n vËt kh¸c nh­: nh©n vËt hiÖn thùc, nh©n vËt trÇn th­êng... Theo tõ ®iÓn TiÕng ViÖt: - Kú: L¹ ®Õn møc lµm ng­êi ta ph¶i ng¹c nhiªn. - ¶o: Gièng nh­ thËt nh­ng kh«ng cã thËt - Kú ¶o: Kú l¹, tùa nh­ kh«ng cã thËt mµ chØ cã trong t­ëng t­îng [37, tr 518]. - “kú ¶o” lµ h­ ¶o, l¹ kú [4, tr 233]. ë ®©y, “kú” lµ yÕu tè cèt lâi, lµ h¹t nh©n t­ t­ëng thÈm mÜ cßn “¶o” lµ biÓu hiÖn, lµ tÝnh chÊt cña thÓ lo¹i. “Kú ¶o” cÇn ph¶i ®­îc hiÓu kh¸c víi viÔn t­ëng, huyÔn hoÆc, huyÒn ¶o, huyÔn t­ëng... V× “kú” trong “kú ¶o” g¾n víi thÕ giíi thÇn tiªn, ma quû cã tõ l©u ®êi trong d©n gian. C¸c yÕu tè kh¸c (viÔn §Æng ThÞ Thoan 15 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc15bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham16document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc t­ëng, huyÔn t­ëng..v..v..) lµ nh÷ng t­ëng t­îng cña c¸ nh©n trong mét lóc ®ét khëi nµo ®ã cña t©m thøc, thuéc vÒ t­¬ng lai. V× thÕ, “Nh©n vËt kú ¶o” ®­îc hiÓu lµ nh÷ng nh©n vËt kú l¹, võa l¹ th­êng, kú qu¸i l¹i võa gièng nh­ cã thËt, nã lµ s¶n phÈm cña trÝ t­ëng t­îng g¾n víi nh÷ng quan niÖm t©m linh ®­îc ng­êi nghÖ sÜ h­ cÊu, s¸ng t¹o ra. Nh©n vËt kú ¶o lµ kiÓu nh©n vËt tiªu biÓu trong c¸c truyÖn d©n gian, c¸c truyÖn chÝ, qu¸i, u linh, thÓ lo¹i truyÒn kú vµ ë c¶ c¸c t¸c phÈm hiÖn ®¹i. Dï xuÊt hiÖn ë thêi ®¹i nµo, lo¹i h×nh nµo vµ d­íi h×nh thøc nµo th× c¸c nh©n vËt kú ¶o ®Òu lµ hiÖn th©n hoÆc gi¸n tiÕp ph¶n ¸nh cuéc sèng hiÖn thùc. §èi víi “Nh©n vËt kú ¶o”, yÕu tè “kú ¶o”, c¸i “kú” lµ cèt lâi, t¹o nªn b¶n chÊt ®Æc tr­ng cho nh©n vËt. NÕu kh«ng cã “kú”, kh«ng thÓ cã nh©n vËt kú ¶o. §Æc biÖt, ë thÓ lo¹i truyÒn kú, nh©n vËt kú ¶o xuÊt hiÖn trong t¸c phÈm kh«ng chØ lµm cho t¸c phÈm l¹ th­êng, kh«ng chØ më ra cho ®éc gi¶ mét thÕ giíi kh¸c - thÕ giíi cña nh÷ng yªu ma, quû qu¸i hay th¸nh thÇn... mµ quan träng h¬n, khi xuÊt hiÖn, nh©n vËt kú ¶o cßn Ýt nhiÒu t¹o ra mét tr¹ng th¸i hoang mang, bÊt æn, hå nghi gi÷a méng vµ thùc... khi ®ã, nh©n vËt kú ¶o míi ®¹t hiÖu qu¶ nghÖ thuËt thËt sù. Khi tiÕp cËn víi kiÓu nh©n vËt kú ¶o nÕu quan niÖm ®ã chØ lµ sù hoang ®­êng, mª tÝn dÞ ®oan, phi hiÖn thùc th× hoµn toµn sai lÇm. Bëi, bÊt cø mét t¸c phÈm v¨n häc ®Ých thùc nµo ra ®êi còng lu«n thÓ hiÖn nh÷ng t­ t­ëng - quan niÖm, lý t­ëng x· héi - thÈm mÜ nhÊt ®Þnh. V¨n häc ch©n chÝnh lµ v¨n häc v× con ng­êi, h­íng con ng­êi tíi nh÷ng kh¸t väng vµ gi¸ trÞ cao ®Ñp... ViÖc nh©n vËt kú ¶o xuÊt hiÖn tõ rÊt sím trong v¨n häc (VHDG) vµ vÉn tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, vai trß cña m×nh chøng tá nh©n vËt kú ¶o ®­îc x©y dùng lµ hoµn toµn cã dông ý nghÖ thuËt chø kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn t­îng g¾n víi mª tÝn dÞ ®oan. “Trong truyÖn truyÒn kú, c¸c t¸c gi¶ sö dông yÕu tè kú kh«ng ph¶i chØ víi chøc n¨ng lµ vá bäc che giÊu dông ý s©u xa cña nhµ v¨n mµ cßn víi t­ c¸ch mét bót ph¸p nghÖ thuËt mang tÝnh ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i. C¸c t¸c gi¶ §Æng ThÞ Thoan 16 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc16bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham17document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc ph¶n ¸nh hiÖn thùc qua c¸i kú l¹” [50, tr 744].“ë ®©y, c¸i “kú” kh«ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i mµ trë thµnh h¹t nh©n c¬ b¶n cña cèt truyÖn, thµnh ®èi t­îng nghÖ thuËt cña nhµ v¨n” [50, tr 744]. Nhu cÇu vÒ chuyÖn thÇn linh ma qu¸i lµ nhu cÇu tÊt nhiªn cña nh©n lo¹i. C¸c nhµ nghiªn cøu vÒ t©m lý häc, vÒ nh©n lo¹i häc gäi ®©y lµ mét hiÖn t­îng vÒ lßng say mª lý t­ëng cña con ng­êi vµ cã thÓ dùa vµo ®ã mµ gi¸o dôc con ng­êi trong cuéc sèng. Râ rµng, gi÷a truyÖn thÇn linh ma qu¸i vµ vÊn ®Ò gi¸o dôc con ng­êi cã mèi liªn hÖ rÊt kh¨ng khÝt. C¸i qu¸i ®¶n, kú l¹ cña nh©n vËt kú ¶o kh«ng nh÷ng lµm cho chóng ta ng¹c nhiªn, lo sî hay thÝch thó mµ cßn cã t¸c dông gi¸o dôc vÒ thÕ giíi quan vµ nh©n sinh quan. V× “qu¸i ®¶n, kú l¹, ®äc nã khiÕn lßng ng­êi réng më trÝ t­ëng t­îng” [40, tr 133], ®ång thêi gãp phÇn t¹o nªn mét kiÓu nh©n vËt ®Æc biÖt trong v¨n häc vµ t¹o nªn søc sèng l©u bÒn cña t¸c phÈm. 1.3. §Æc ®iÓm cña nh©n vËt kú ¶o Nh©n vËt kú ¶o vèn lµ s¶n phÈm cña trÝ t­ëng t­îng vµ s¸ng t¹o, trong ®ã yÕu tè kú ¶o, hoang ®­êng ®­îc sö dông nh­ mét “h¹t nh©n” ®Ó x©y dùng vµ t¹o nªn b¶n chÊt cho nh©n vËt. Do vËy, nh©n vËt kú ¶o sÏ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt mang tÝnh kú dÞ, kh¸c th­êng cã thÓ coi ®ã lµ nh÷ng ®Æc tr­ng ®Ó ph©n biÖt nã víi nh÷ng nh©n vËt b×nh phµm, hiÖn thùc. 1.3.1. Nguån gèc, hµnh tr¹ng kh¸c th­êng Nguån gèc, hµnh tr¹ng cña nh©n vËt lµ ®Æc ®iÓm xuÊt th©n vµ nh÷ng hµnh ®éng cña nh©n vËt. Kh«ng gièng nh­ c¸c kiÓu nh©n vËt kh¸c, nguån gèc, hµnh tr¹ng cña nh©n vËt kú ¶o lu«n lu«n “bÊt b×nh th­êng”. Trong “ThÇn tho¹i Hy L¹p” - s¶n phÈm ®Çu tiªn cña v¨n häc Hy L¹p cæ ®¹i, c¸c vÞ thÇn ®Òu cã nguån gèc, hµnh tr¹ng k× l¹. ThÇn Dít - vÞ thÇn tèi cao, trÞ v× cña tÊt c¶ c¸c thÇn vµ H¹ giíi, ¢m phñ khi sinh ra ®­îc c¸c tiªn n÷ nu«i d­ìng. §Ó trèn khái bÞ bè nuèt vµo bông, thÇn Dít ®· ë mét m×nh trªn ®¶o v¾ng, chØ lµm b¹n víi chó dª. N÷ thÇn TrÝ TuÖ Atªna l¹i ®­îc sinh ra tõ ®Çu cña thÇn Dít: “Sä cña Dít nøt to¸c ra vµ tõ kÏ nøt nh¶y ra ngoµi mét §Æng ThÞ Thoan 17 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc17bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham18document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc ng­êi thiÕu n÷ nhung y vâ phôc ngän ngµng, tay kiÕm tay cung, m¾t s¸ng nh­ g­¬ng, tiÕng to nh­ sÊm.” [24, tr 149]. Cßn n÷ thÇn T×nh Yªu vµ S¾c §Ñp Aphr«®it¬ l¹i ®­îc sinh ra tõ biÓn vµ khÝ trêi, khi nµng tõ biÓn ®i lªn th× sãng vµ giã dÞu hiÒn bao phñ quanh nµng, c¸c n÷ thÇn chµo ®ãn nµng. Trong truyÖn d©n gian ViÖt Nam, nguån gèc vµ hµnh tr¹ng cña nh©n vËt kú ¶o còng ®Æc biÖt, l¹ kú theo trÝ t­ëng t­îng cña ng­êi ViÖt x­a. Th¸nh Giãng ra ®êi do mÑ dÉm vµo mét vÕt ch©n rÊt lín ë ngoµi ®ång. Sä Dõa ®­îc sinh ra do bµ mÑ vµo rõng uèng n­íc m­a trong mét sä ®Çu l©u... ë v¨n häc ViÖt Nam thêi trung ®¹i, c¸c thÓ lo¹i truyÖn chÝ, qu¸i, u linh vµ truyÒn kú ph¸t triÓn m¹nh mÏ. YÕu tè kú ¶o, chi tiÕt kú ¶o, hoang ®­êng ®­îc sö dông nh­ chÊt liÖu chÝnh ®Ó x©y dùng t¸c phÈm, x©y dùng nh©n vËt kú ¶o khiÕn nã trë thµnh nh©n vËt ®Æc tr­ng, phæ biÕn trong v¨n xu«i tù sù giai ®o¹n nµy. Khi miªu t¶ nguån gèc, sù ra ®êi, hµnh tr¹ng cña nh©n vËt kú ¶o, c¸c t¸c gi¶ còng lu«n t« ®Ëm tÝnh chÊt kú l¹ kh¸c th­êng: Hai t¸c phÈm “ThiÒn uyÓn tËp anh ng÷ lôc” vµ “Tam tæ thùc lôc” dï lµ “ng÷ lôc”, “thùc lôc”nh­ng khi miªu t¶ vÒ nguån gèc, hµnh tr¹ng (ra ®êi tu luyÖn - tÞch diÖt) cña c¸c nhµ s­ th× vÉn lÊy c¸i kú ¶o, hoang ®­êng, kh¸c l¹ lµm “chÊt liÖu” chÝnh: thiÒn s­ HuyÒn Quang (Tam tæ thùc lôc) khi chµo ®êi, ¸nh s¸ng bõng lªn trong phßng, h­¬ng th¬m bay ngµo ng¹t, thiÒn s­ chÝnh lµ An Nam T«n Gi¶ tõ trªn thiªn ®×nh th¸c sinh; thiÒn s­ Ngé Ên (ThiÒn uyÓn tËp anh ng÷ lôc) lµ con cña khØ, do mÑ cña thiÒn s­ vµo rõng kiÕm cñi bÞ khØ «m, vÒ nhµ thô thai vµ sinh ra thiÒn s­... C¸i chÕt cña c¸c thiÒn s­ còng rÊt kh¸c th­êng: thiÒn s­ Giíi Kh«ng sau khi ®äc kÖ xong, s­ c­êi lín mét tiÕng råi ch¾p tay mµ viªn tÞch; thiÒn s­ Tr­êng Nguyªn còng ®äc kÖ xong th× quy tÞch... NÕu c¸i chÕt ®èi víi ng­êi trÇn tôc ®­îc miªu t¶ th­êng nÆng nÒ, ®au ®ín, khã kh¨n th× ®èi víi c¸c nh©n vËt kú ¶o, nhÊt lµ c¸c thiÒn s­, c¸i chÕt rÊt nhÑ nhµng thanh th¶n, chÕt lµ sù ho¸ th©n vµo câi NiÕt bµn... §èi víi c¸c loµi yªu qu¸i nh­ Ng­ tinh, Hå tinh, c¸c nh©n vËt qu¸i dÞ nh­ ThÇn S«ng T« LÞch §Æng ThÞ Thoan 18 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc18bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham19document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc (trong “LÜnh Nam chÝch qu¸i lôc” - TrÇn ThÕ Ph¸p) còng cã nguån gèc, hµnh tr¹ng kú qu¸i kh¸c h¼n víi nh÷ng nh©n vËt trÇn thùc (Hå tinh vèn lµ con c¸o chÝn ®u«i ho¸ thµnh, Ng­ tinh lµ con c¸ lín ho¸ thµnh, ThÇn S«ng T« LÞch sèng ë trong lßng s«ng...). Râ rµng, víi c¸c nh©n vËt kú ¶o, viÖc sö dông bót ph¸p t¶ ch©n lµ rÊt hiÕm. Víi nguån gèc, hµnh tr¹ng kh¸c th­êng, c¸c nh©n vËt kú ¶o ®· t¹o cho ®éc gi¶ høng thó, c¶m xóc ®Æc biÖt, t¹o nªn c¸i “kú” ®Çu tiªn cña nh©n vËt kú ¶o. Nguån gèc, sù ra ®êi sÏ b¸o hiÖu nh÷ng hµnh ®éng, kh¶ n¨ng vµ cuéc ®êi kh¸c th­êng cña nh©n vËt kú ¶o, t« ®Ëm thªm tÝnh chÊt “kh«ng cã thËt mµ chØ cã trong t­ëng t­îng” cña c¸i “kú”. 1.3.2. Ngo¹i h×nh, diÖn m¹o kh¸c th­êng TrÝ t­ëng t­îng, s¸ng t¹o cña con ng­êi v« cïng phong phó nªn ngo¹i h×nh, diÖn m¹o cña nh©n vËt kú ¶o còng “mu«n h×nh v¹n tr¹ng”. Mçi lo¹i nh©n vËt kú ¶o cã mét kiÓu ngo¹i h×nh kh¸c nhau... Ngo¹i h×nh, diÖn m¹o lµ yÕu tè dÔ h×nh dung vµ dÔ t­ëng t­îng, g©y Ên t­îng. V× thÕ, c¸ch x©y dùng ngo¹i h×nh, diÖn m¹o cña nh©n vËt kú l¹, hoang ®­êng tuú theo c¶m høng s¸ng t¹o còng lµ c¸ch ®Ó kh¾c s©u thªm c¸i “kú” trong nh©n vËt kú ¶o. H¬n n÷a, do dïng c¸i “kú” ®Ó miªu t¶ ngo¹i h×nh (®Ó cho nh©n vËt kh¸c víi ng­êi b×nh th­êng) nªn ë hÇu hÕt c¸c nh©n vËt kú ¶o, vÎ bÒ ngoµi lu«n dÞ d¹ng, kh¸c th­êng: Quû Tiph«ng (ThÇn tho¹i Hy L¹p) “cao chãt vãt tùa trêi, l­ng réng mªnh m«ng t­ëng chõng nh­ s«ng dµi biÓn c¶, tiÕng nãi Çm Çm tùa sÊm ®æ th¸c rÒn” [24, tr 51]; ThÇn Trô Trêi ®­îc miªu t¶ lµ ng­êi khæng lå, ch©n dµi kh«ng thÓ t¶ xiÕt, b­íc mét b­íc tõ vïng nµy ®Õn vïng nä; Sä Dõa lµ mét côc thÞt trßn l«ng lèc, cã ®ñ m¾t mòi, måm miÖng nh­ng kh«ng cã m×nh mÈy ch©n tay g×... Nh©n vËt kú ¶o ë c¸c truyÖn chÝ, qu¸i, u linh vµ thÓ lo¹i truyÒn kú còng t­¬ng tù nh­ vËy. YÕu tè kú ¶o vÉn ®­îc t« ®Ëm nh­ng ®­îc dïng cã chñ ý §Æng ThÞ Thoan 19 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc19bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n luan van,khoa luan, thac si , su pham20document,pdf,docx,download Khãa luËn tèt nghiÖp §¹i häc chø kh«ng ph¶i lµ s­ t­ëng t­îng ng©y th¬ nh­ trong v¨n häc d©n gian. VÝ dô, ThÇn s«ng T« LÞch (LÜnh Nam chÝch qu¸i lôc) mÆc ¸o vµng, ®Çu ®éi mò tÝm, tay cÇm hèt vµng; Long Qu©n (“§æng Thiªn V­¬ng” - LÜnh Nam chÝch qu¸i lôc) lµ mét cô giµ th©n cao h¬n s¸u xÝch, mÆt ®en, bông to, mµy r©u tr¾ng xo¸ ngåi gi÷a ng· ba ®­êng nãi c­êi h¸t móa (kh¸c h¼n víi thÇn L¹c Long Qu©n trong VHDG: vèn lµ mét con rång sèng ë biÓn); Nµng Méng Trang trong truyÖn “Duyªn l¹ xø hoa” (trÝch“Th¸nh T«ng di th¶o” - Lª Th¸nh T«ng?) th× xinh ®Ñp tuyÖt trÇn, cã ngÊn ë bông (Méng Trang vèn lµ b­ím); ThÇn Thuång Luång trong truyÖn “§èi tông ë Long cung” (“TruyÒn kú m¹n lôc” - NguyÔn D÷) lµ mét con r¾n dµi m­êi tr­îng... ViÖc kh¾c ho¹ diÖn m¹o nh©n vËt b»ng bót ph¸p kú ¶o kh«ng chØ cã t¸c dông g©y Ên t­îng vµ ®Ó cho nh©n vËt kú ¶o kh¸c h¼n víi ng­¬i th­êng... mµ qua ngo¹i h×nh k× dÞ Êy, thÇn th¸i “kú ¶o” cña nh©n vËt sÏ ®­îc t« ®Ëm h¬n. Ngo¹i h×nh nµy còng chÝnh lµ mét ph­¬ng diÖn ®Æc tr­ng ®Ó chóng ta nhËn diÖn nh©n vËt kú ¶o. 1.3.3. Kh¶ n¨ng phi th­êng Cïng víi nguån gèc, hµnh tr¹ng vµ ngo¹i h×nh diÖn m¹o th× kh¶ n¨ng phi th­êng, ®Æc biÖt còng lµ mét dÊu hiÖu quan träng ®Ó ph©n biÖt nh©n vËt kú ¶o vèi nh÷ng nh©n vËt kh¸c. HÇu hÕt nh©n vËt kú ¶o ®Òu cã tµi biÕn ho¸, phÐp thuËt vµ cã kh¶ n¨ng lµm nh÷ng viÖc mµ ng­êi th­êng kh«ng thÓ lµm ®­îc. S¬n Tinh vµ Thuû Tinh (“S¬n Tinh Thuû Tinh” - VHDG) ®Òu cã phÐp biÕn ho¸ siªu phµm, c¶ hai thÇn ®Òu cã thÓ h« m­a gäi giã. S¬n Tinh “dïng phÐp bèc tõng qu¶ ®åi, dêi tõng d·y nói”, Thuû Tinh th× “d©ng n­íc lªn cuån cuén...ngËp nhµ, ngËp cöa”; Sä Dõa cã thÓ biÕn ra ®Çy ®ñ c¸c lÔ vËt th¸ch c­íi cña phó «ng vµ tõ mét côc thÞt, chµng biÕn thµnh mét chµng trai kh«i ng« tuÊn tó... Chµng §¨m-san trong sö thi “§¨m-San” th× d¸m chÆt c¶ c©y thÇn, chiÕn th¾ng nhiÒu kÎ thï vµ trë thµnh tï tr­ëng giµu m¹nh nhÊt, v­ît qua rõng ®en Sun-y-rÝt ®Çy nguy hiÓm ®Ó ®Þnh b¾t N÷ ThÇn MÆt Trêi... TÊt c¶ c¸c viÖc §Æng ThÞ Thoan 20 tai lieu,dh su pham, luan van thac si,123doc20bao cao,tieu luan,de tai khoa hoc,khoa luan,tieu luan Líp K31A - Ng÷ v¨n