Tài liệu Skkn Một vài kinh nghiệm giúp học sinh đạt hiệu quả cao khi viết bài tập làm văn

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n Mét vµi kinh nghiÖm gióp häc sinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n A- §Æt vÊn ®Ò VÒ thùc chÊt d¹y häc hiÖn nay cho thÊy chÊt lîng d¹y häc Ng÷ v¨n nãi chung vµ ph©n m«n tËp lµm v¨n nãi riªng cha cao. Thùc tÕ cho thÊy vÊn ®Ò d¹y - häc v¨n hiÖn nay cßn nhiÒu ®iÒu ®¸ng bµn. ChÊt lîng cu¶ ho¹t ®éng d¹y vµ häc v¨n cña thÇy vµ trß ®îc thÓ hiÖn râ nhÊt, ®Çy ®ñ nhÊt qua bµi viÕt tËp lµm v¨n cña häc sinh – S¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh häc tËp . Bµi viÕt tËp lµm v¨n lµ s¶n phÈm trùc tiÕp cña qu¸ tr×nh lao ®éng cña häc sinh. §ång thêi nã ®îc xem lµ s¶n phÈm gi¸n tiÕp cña thÇy – Ph¶n ¸nh trung thùc hiÖu qu¶ c«ng viÖc häc tËp cña thÇy vµ trß. Do ®ã ph©n m«n tËp lµm v¨n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh häc tËp cña häc sinh. Nhng thùc tÕ cho thÊy trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y hiÖn nay chÊt lîng bµi viÕt tËp lµm v¨n cña häc sinh vÉn cha cao. Bëi tõ tríc ®Õn nay thÇy trß chóng ta cha thËt sù coi träng nghiªm tóc, khoa häc tríc s¶n phÈm cuèi cïng cña bµi 1 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n viÕt tËp lµm v¨n. Dï ®ã lµ n¬i kÕt tinh c¶ qu¸ tr×nh d¹y vµ häc gian khæ cña c¶ thÇy lÉn trß . Trong ph¹m vi bµi biÕt t«i xin gãp ý mét vµi ý kiÕn nhá bµn vÒ vÊn ®Ò trªn. B- Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 1- Thùc tr¹ng: TËp lµm v¨n lµ mét ph©n m«n thùc hµnh mang tÝnh tæng hîp, s¸ng t¹o cao, vËn dông mét sè ph¬ng diÖn cña v¨n b¶n ®Ó lµm bµi. §Ó ®i ®Õn kh©u cuèi cïng cña s¶n phÈm lµ bµi viÕt tËp lµm v¨n th× thêng tr¶i qua mét sè bíc c¬ b¶n sau : a.ThÇy c« gi¸o cung cÊp kiÕn thøc qua giê gi¶ng v¨n b¶n, giê tiÕng viÖt vµ cung cÊp ph¬ng ph¸p lµm bµi qua giê lý thuyÕt tËp lµm v¨n ®Ó häc sinh lµm bµi viÕt . Bëi vËy giê häc d¹y lý thuyÕt, giê luyÖn viÕt tËp lµm v¨n hÕt søc quan träng t¹o tiÒn ®Ò cho häc sinh s¸ng t¹o ra s¶n phÈm cuèi cïng. V× kiÕn thøc trong bµi lý thuyÕt tËp lµm v¨n lµ kiÕn thøc vÒ ph¬ng ph¸p, nã lµ sù tæng hoµ gi÷a kiÕn thøc gi¶ng v¨n, giê tiÕng viÖt vµ ph¬ng ph¸p lµm bµi…§ã lµ sù 2 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n tæng hîp cña mäi tri thøc cña c¸c giê häc kh¸c, mµ nh÷ng g× thuéc vÒ ph¬ng ph¸p ®Òu cã tÇm quan träng v« cïng ®èi víi viÖc h×nh thµnh s¶n phÈm cuèi cïng cu¶ bµi viÕt tËp lµm v¨n. VËy th× ®iÒu cÇn quan t©m ë ®©y lµ ph¬ng ph¸p ®Ó lµm ra s¶n phÈm cuèi cïng, c¸ch gi¶ng d¹y truyÒn thô kiÕn thøc cña thÇy ®Õn víi trß. Theo c¸i nh©n t«i ®©y lµ giê häc v« cïng quan träng, mÆc dï chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn tÇm quan träng cña giê TiÕng viÖt vµ giê häc v¨n b¶n. Nhng chÝnh giê lý thuyÕt tËp lµm v¨n ®· t¹o ®iÒu kiÖn ban ®Çu vµ cã ý nghÜa lín lao trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng bµi viÕt cña häc sinh trong c¶ qu¸ tr×nh vÒ sau. VËy mµ thùc tÕ hiÖn nay thÇy trß chóng ta cha chó träng ®óng møc ®Õn giê häc nµy, thÇy vµ trß cã thÓ tranh luËn víi nhau vÒ c¸c nh©n vËt trong giê gi¶ng v¨n, vÒ cÊu tróc ng÷ ph¸p cña mét c©u v¨n trong giê TiÕng viÖt. Nhng Ýt khi tranh luËn vÒ ®Æc trng thÓ lo¹i gi÷a v¨n miªu t¶ kÓ chuyÖn, chøng minh, nghÞ luËn …vv. Ngay c¶ nh÷ng dÞp thao gi¶ng, c¸c cuéc thi gi¸o viªn giái Ýt khi ngêi ta chon d¹y bµi lý thuyÕt TËp lµm v¨n. Thùc tÕ còng cho thÊy nhiÒu gi¸o viªn vµ häc sinh kh«ng 3 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n thÝch d¹y vµ häc lo¹i giê nµy so víi giê TiÕng viÖt, giê gi¶ng v¨n. Häc sinh thêng tëng lµ dÔ nªn Ýt chó ý trong qu¸ tr×nh tiÕp thu bµi d¹y cña gi¸o viªn nªn dÉn ®Õn chÊt lîng bµi viÕt cha cao. b. Thêng sau khi d¹y bµi lý thuyÕt tËp lµm v¨n, ®Òu cã tiÕt luyÖn tËp thøc hµnh luyÖn viÕt, c¸c giê nµy vÒ c¬ b¶n g¾n víi ph¬ng thøc thùc hµnh. Theo c¸ nh©n t«i muèn häc sinh thùc hµnh tèt th× ®ßi hái ph¶i n¾m v÷ng lý thuyÕt, nghiÒn ngÉm kû lý thuyÕt TËp lµm v¨n th× míi cã kÕt qu¶ bµi viÕt cao. VËy mµ mét sè gi¸o viªn cßn coi nhÑ ®iÒu nµy nªn viÖc kiÓm tra kÕt qu¶ ®¹t ®îc cha cao. NhiÒu häc sinh cha cã sù ph©n biÖt râ rµng sù kh¸c nhau gi÷a v¨n miªu t¶ víi kÓ chuyÖn, gi÷a v¨n ph©n tÝch víi chøng minh…§©y l¹i lµ nh÷ng vÊn ®Ò rÊt c¬ b¶n, rÊt khã cña lý thuyÕt tËp lµm v¨n. VËy th× khã mµ cã kÕt qu¶ cao khi lµm bµi TËp lµm v¨n mµ häc trß cha n¾m v÷ng ®îc c¸c kiÕn thøc lý thuyÕt. VÝ dô: §èi víi v¨n miªu t¶ th× cÇn t¶ theo mét tr×nh tù hîp lý ( cã thÓ tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ hoÆc ngîc l¹i) hoÆc víi kiÓu bµi gi¶i thÝch mét c©u tôc ng÷ th× cÇn gi¶i thÝch nghÜa ®en sau ®ã ®Õn nghÜa bãng vµ ý nghÜa s©u xa. HoÆc víi kiÓu bµi 4 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n b×nh luËn nÕu häc sinh kh«ng n¾m ®îc tiÕn tr×nh b×nh råi míi ®Õn luËn th× kh«ng thÓ lµm tèt ®îc. VÒ c¬ b¶n häc sinh ph¶i lµm phÇn b×nh tríc. B×nh lµ g×? §¸nh gi¸ xem xÐt vÊn ®Ò ®ã ®óng sai nh thÕ nµo ? Häc sinh nÕu lµm tèt phÇn b×nh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn lµm tèt phÇn luËn:LuËn lµ bµn réng, bµn s©u, n©ng cao vÊn ®Ò, kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña vÊn ®Ò. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn cho thÊy chóng ta kh«ng thÓ qua loa ®¹i kh¸i trong viÖc kiÓm tra hiÖu qu¶ tiÕp nhËn trong giê lý thuyÕt TËp lµm v¨n cña häc sinh, do ®ã ngêi gi¸o viªn cÇn buéc häc sinh ph¶i n¾m v÷ng phÇn lý thuyÕt, ®Æc trng tõng thÓ lo¹i míi ®¹t hiÖu qu¶ cao trong bµi viÕt. c. Gi¸o viªn thu bµi chÊm vµ tr¶ bµi . §©y còng lµ mét kh©u quan träng trong ph©n m«n TËp lµm v¨n, ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cao trong c«ng viÖc. NÕu kh«ng lµm viÖc nghiªm tóc gi¸o viªn kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong giê nµy, ë ®©y gi¸o viªn cÇn chØ ra c¸i cô thÓ trong tõng bµi cña häc sinh nh÷ng lçi cô thÓ nh: Sai ë ®©u? sai nh thÕ nµo? ph¶i söa ra sao? KÕt qu¶ thÕ nµo?. 5 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n Nhng thùc tÕ hiÖn nay kh©u chÊm bµi vµ lêi phª cña gi¸o viªn ®· chØ cho häc sinh ®îc nh÷ng g×? Chóng ta thêng thÊy gi¸o viªn phª lêi phª cßn s¬ sµi chØ dõng l¹i ë mét sè kiÓu thêng thÊy nh: C©u, dïng tõ, diÔn ®¹t…C¸ch phª ®ã víi n¨ng lùc cña häc sinh hiÖn nay th× khã mµ hiÓu hÕt ®îc. HoÆc nÕu phª nh vËy råi th× khi tr¶ bµi gi¸o viªn cÇn ®äc vµ ch÷a cô thÓ cho tõng em th× c¸c em míi thÊy ®îc c¸i sai ®Ó mµ rót kinh nghiÖm ë nh÷ng bµi sau. 2. Nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thùc hiÖn: Tõ thùc tr¹ng trªn, qua suy nghÜ vµ thùc tÕ gi¶ng d¹y hiÖn nay, theo t«i ®Ó n©ng cao chÊt lîng bµi viÕt TËp lµm v¨n cho häc sinh- kÕt thóc c¶ mét qu¸ tr×nh d¹y häc gian khæ cña thÇy vµ trß. Trong giê häc v¨n b¶n, giê tiÕng viÖt vµ giê TËp lµm v¨n th× thÇy trß cÇn lµm tèt mét sè biÖn ph¸p sau: a. Sau khi d¹y bµi lý thuyÕt nhÊt thiÕt gi¸o viªn ph¶i kiÓm tr¶ xem viÖc tiÕp nhËn lý thuyÕt cña häc sinh ®· ®¹t hiÖu qu¶ cha, häc sinh ®· n¾m v÷ng lý thuyÕt vµ tõng kiÓu bµi hay cha, ph¶i n¾m b¾t râ ®Æc thï riªng biÖt cña tõng thÓ 6 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n lo¹i, tõng kiÓu bµi. Tõ ®ã häc sinh cã thÓ chØ ra sù kh¸c nhau gi÷a miªu t¶ víi kÓ chuyÖn, gi÷a ph©n tÝch víi chøng minh, gi÷a gi¶i thÝch víi b×nh luËn… b. §èi víi giê thùc hµnh mÆc dï trong viÖc d¹y TËp lµm v¨n hiÖn nay, thêi gian luyÖn tËp cho häc sinh cha nhiÒu nªn häc sinh Ýt cã c¬ héi ®Ó viÕt bµi TËp lµm v¨n trän vÑn hoÆc gi¸o viªn Ýt cã thêi gian ®Ó giíi thiÖu nh÷ng bµi v¨n hoµn chØnh cña häc sinh. Do ®ã theo t«i c¸ch tèt nhÊt ®Ó giê luyÖn tËp cã hiÖu qu¶ lµ lÊy ®o¹n v¨n lµm trung t©m rÌn luyÖn kû n¨ng lµm v¨n cho häc sinh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay nhÊt lµ trong giê lËp ý, TËp lµm v¨n nãi, c¸c giê trao ®æi th¶o luËn vÒ mét chñ ®Ò nµo ®ã chóng ta cÇn yªu cÇu häc sinh luyÖn dùng ®o¹n v¨n hoµn chØnh vµ tr×nh bµy l¹i mét c¸ch tù tin. Cã thÓ lÊy ngay c¸c dµn ý c¶ líp ®· x©y dùng cho tõng häc sinh chuÈn bÞ tõng ý nhá, lªn tr×nh bµy tríc líp, c¸c em kh¸c bæ sung ®Ó ®îc ý hoµn chØnh vµ liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n thµnh v¨n b¶n hoµn chØnh c. Bªn c¹nh ®ã giê tËp lµm v¨n muèn ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cÇn t¨ng cêng kû n¨ng lËp dµn ý cho häc sinh. §©y lµ mét kh©u hÕt søc quan träng ®Ó bµi viÕt ®¹t kÕt qu¶ cao. Dµn ý 7 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n lµ c¸ch s¾p xÕp nh÷ng néi dung chñ yÕu cña v¨n b¶n theo mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh, ph¶n ¸nh sù triÓn khai chñ ®Ò mét c¸ch l«gÝc, m¹ch l¹c nhÊt qu¸n cña t¸c gi¶. Chóng ta cÇn lµm cho häc sinh thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i lËp dµn ý tríc khi lµm bµi. §iÒu ®ã sÏ gióp häc sinh kh«ng bá sãt ý, kh«ng g©y sù lén xén thiÕu m¹ch l¹c gi÷a c¸c ý. HiÖn nay trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n cã nhiÒu tiÕt vÒ kû n¨ng lËp dµn ý, gi¸o viªn cÇn ph¸t huy næ lùc cña häc sinh trong viÖc t×m ý, s¾p sÕp ý. Cã thÓ thiÕt kÕ nhiÒu dµn ý kh¸c nhau cho mét ®Ò bµi TËp lµm v¨n sau ®ã häc sinh lùa chän dµn ý hîp lý nhÊt . Trong dµn ý cÇn cã hÖ thèng luËn ®iÓm - ý chÝnh vµ c¸c luËn cø - ý nhá trong ý chÝnh. Gi¸o viªn cÇn gióp häc sinh sö dông c©u ng¾n, ®Æc biÖt lµ c¸c côm tõ ®Æt tªn cho luËn ®iÓm, luËn cø ®ã. Kh«ng nªn x©y dùng dµn ý qu¸ s¬ sµi, mµ còng kh«ng nªn x©y dùng qu¸ chi tiÕt. §iÒu quan träng lµ tõ dµn ý häc sinh biÕt triÓn khai ®Ó dùng ®o¹n v¨n t¬ng øng víi tõng ý vµ biÕt liªn kÕt thµnh v¨n b¶n. Dµn ý phæ biÕn hiÖn nay theo ba phÇn cña mét v¨n b¶n: I- §Æt vÊn ®Ò ( PhÇn më bµi). II- Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ( PhÇn th©n bµi). 8 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nghiÖm gióp häc sinh Mét vµi kinh ®¹t hiÖu qu¶ cao khi viÕt bµi tËp lµm v¨n III- KÕt thóc vÊn ®Ò ( PhÇn kÕt bµi). Mçi phÇn trong dµn ý cã mét nhiÖm vô riªng vµ ®èi víi tõng bµi mçi phÇn cã néi dung cô thÓ kh¸c nhau. Dï vËy hiÖn nay cßn nhiÒu häc sinh lêi lËp dµn ý nªn bµi viÕt cßn xÈy ra hiÖn tîng bµi v¨n lén xén, thiÕu c©n ®èi, bá sãt ý, thiÕu m¹ch l¹c…Cuèi cïng lµ thiÕu søc thuyÕt phôc víi ngêi ®äc. V× vËy gi¸o viªn ph¶i thêng xuyªn luyÖn tËp cho häc sinh ®Ó ®¹t kÕt qu¶ cao khi lµm bµi tËp lµm v¨n. C- KÕt luËn. Trªn ®©y lµ mét vµi ý kiÕn nhá cña c¸ nh©n t«i khi bµn vÒ viÖc d¹y – häc TËp lµm v¨n. MÆc dï trong ph¹m vi bµi viÕt t«i cha thÓ ®Ò cËp hÕt c¸c c«ng ®o¹n theo tr×nh tù khi d¹y - häc tËp lµm v¨n, mµ chØ ®Ò xuÊt mét sè kh©u c¬ b¶n cña TËp lµm v¨n. §©y lµ mét vÊn ®Ò cßn nhiÒu ®iÒu ®¸ng bµn, ®¸ng trao ®æi thªm t«i chØ d¸m ®a ra mét vµi ý kiÕn nhá. RÊt mong ®îc sù quan t©m, gãp ý cña ®ång nghiÖp xa gÇn. S¬n Trung, ngµy 25 th¸ng 4 n¨m 2009 9