Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt phân môn chính tả

MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP GIUÙP HOÏC SINH LÔÙP 5 HOÏC TOÁT PHAÂN MOÂN CHÍNH TAÛ PHAÀN I : ÑAËT VAÁN ÑEÀ Tieáng Vieät laø moät trong nhöõng moân hoïc quan troïng trong nhaø tröôøng nhaèm muïc ñích giaùo duïc vaø phaùt trieån nhaân caùch cho hoïc sinh. Cuoái baäc tieåu hoïc, yeâu caàu veà kieán thöùc kó naêng hoïc sinh phaûi ñaït ñöôïc laø ñoïc thoâng, vieát thaïo, söû duïng ñöôïc ngoân ngöõ noùi vaø vieát trong giao tieáp. Phaân moân Chính taû cuøng vôùi caùc phaân moân khaùc nhö Taäp ñoïc, Taäp laøm vaên, Luyeän töø vaø caâu, ... giuùp cho ngöôøi ñoïc chieám lónh ñöôïc moân Tieáng Vieät laø coâng cuï caàn thieát trong giao tieáp, tö duy vaø hoïc taäp. ÔÛ tieåu hoïc rieâng phaân moân Chính taû coù vò trí voâ cuøng quan troïng. Vì ñaây laø giai ñoaïn then choát trong quaù trình hình thaønh kó naêng chính taû cho hoïc sinh. Nhieäm vuï phaân moân Chính taû laø giuùp hoïc sinh naém vöõng caùc quy taéc chính taû vaø hình thaønh caùc kó naêng chính taû, noùi roäng hôn laø naêng löïc vaø thoùi quen vieát ñuùng tieáng Vieät vaên hoùa, tieáng Vieät chuaån möïc. Beân caïnh ñoù phaân moân Chính taû coøn reøn cho hoïc sinh tính caån thaän, chính xaùc, coù oùc thaåm mó, boài döôõng loøng yeâu quyù tieáng Vieät vaø chöõ vieát cuûa tieáng Vieät. Vì vaäy phaân moân Chính taû coù vò trí quan troïng trong moân tieáng Vieät noùi rieâng vaø caùc moân hoïc khaùc noùi chung. Tuy nhieân thöïc teá hieän nay, hieän töôïng hoïc sinh vieát sai loãi chính taû coøn raát phoå bieán. Ñoàng thôøi naêm hoïc naøy Ngaønh Giaùo duïc tieáp tuïc thöïc hieän Chæ thò soá 06-CT/TW cuûa Boä Chính trò veà cuoäc vaän ñoäng hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ; Chæ thò soá 33/2006/CT-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà choáng tieâu cöïc vaø khaéc phuïc beänh thaønh tích trong Giaùo duïc gaén vôùi cuoäc vaän ñoäng "Hai khoâng" ; cuoäc vaän ñoäng moãi 1 thaày coâ giaùo laø taám göông ñaïo ñöùc veà töï hoïc vaø saùng taïo ; phong traøo thi ñua "Xaây döïng tröôøng hoïc thaân thieän, hoïc sinh tích cöïc". Ñeå naâng cao chaát löôïng daïy hoïc, moãi giaùo vieân caàn phaûi töï ñoäc laäp suy nghó, töï nghieân cöùu, saùng taïo trong quaù trình daïy hoïc. Ñoái vôùi hoïc sinh lôùp 5, tuy caùc em ñaõ ñöôïc reøn luyeän veà chính taû ôû caùc lôùp döôùi nhöng neáu khoâng duy trì ñöôïc vieäc reøn chính taû ôû lôùp vaø ôû nhaø thì seõ daãn ñeán tình traïng caùc em vieát sai, ñoïc sai, hieåu sai ... Muoán khaéc phuïc ñöôïc tình traïng naøy, giaùo vieân caàn phaûi coù bieän phaùp reøn luyeän kó naêng vieát chính taû cho hoïc sinh ñeå naâng cao chaát löôïng hoïc taäp noùi chung vaø chaát löôïng moân chính taû noùi rieâng. Chính vì vaäy trong naêm hoïc naøy toâi ñaõ choïn, nghieân cöùu ñeà taøi : "Moät soá bieän phaùp giuùp hoïc sinh lôùp 5 hoïc toát phaân moân Chính taû". Theo phöông phaùp daïy hoïc chöông trình thay saùch môùi, muïc tieâu cuûa daïy chính taû laø reøn luyeän kó naêng vieát chính taû vaø kó naêng nghe cho hoïc sinh keát hôïp reøn luyeän moät soá kó naêng söû duïng tieáng Vieät vaø phaùt trieån tö duy cho hoïc sinh, môû roäng voán hieåu bieát veà cuoäc soáng, con ngöôøi, goùp phaàn hình thaønh nhaân caùch con ngöôøi môùi. Theo yeâu caàu cuûa chöông trình, hoïc sinh cuoái lôùp 5 phaûi ñaït yeâu caàu cô baûn veà chính taû nhö sau : 1/ Vôùi chính taû ñoaïn baøi : - Nghe - vieát, nhôù - vieát moät ñoaïn trích töø baøi taäp ñoïc hoaëc töø caùc vaên baûn khaùc coù noäi dung phuø hôïp vôùi chuû ñieåm hoïc taäp cuûa moãi tuaàn, vôùi ñoä daøi khoaûng 100 chöõ (tieáng). - Hoïc sinh caàn vieát chöõ ñuùng maãu, ñuùng chính taû, khoâng maéc quaù 5 loãi / 1 baøi, ñaït toác ñoä vieát trung bình 90 chöõ / 15 phuùt. 2/ Vôùi chính taû aâm vaàn : 2 - Noäi dung caùc baøi taäp chính taû aâm, vaàn laø oân laïi quy taéc vieát moät soá chöõ nhö c / k ; g / gh ; ng / ngh vaø tieáp tuïc vieát ñuùng caùc töø coù aâm, vaàn, thanh deã vieát sai chính taû do aûnh höôûng cuûa caùch phaùt aâm ñòa phöông. Caùc caëp aâm, vaàn, thanh deã laãn ñöôïc luyeän vieát goàm : + Phuï aâm ñaàu : l / n ; tr / ch ; s / x ; r / d / gi. + Vaàn : an / an ; aên / aêng ; aân / aâng ; en / eng ; uoân / uoâng ; ôn / ông; ieân / ieâng ; aêc / aêt ; aât / aâc ; uoât / uoâc ; ut / uc ; ôt / ôc ; ieât / ieâc ; eân / eânh ; eât / eâch ; im / ieâm ; iu / ieâu ; vaàn chöùa aâm chính o / oâ. + Thanh : thanh hoûi / thanh ngaõ : seû / seõ ; nghó / nghæ ; giaõ / giaû ; boång / boãng ; maûi / maõi ; ... - Veà hình thöùc, caùc aâm, vaàn, thanh deã laãn ñöôïc luyeän vieát thoâng qua nhöõng kieåu baøi taäp khaùc nhau. 3/ Veà chính taû vieát hoa : OÂn luyeän caùch vieát hoa chính taû teân ngöôøi, teân ñòa lí Vieät Nam, teân ngöôøi, teân ñòa lí nöôùc ngoaøi. Böôùc ñaàu reøn luyeän ñeå hoïc sinh coù yù thöùc veà caùch vieát hoa teân rieâng toå chöùc, danh hieäu, giaûi thöôûng, huaân chöông, ... Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vaán ñeà neân ngay töø ñaàu naêm hoïc, toâi ñaõ ñieàu tra, khaûo saùt caùc baøi vieát chính taû cuûa 33 hoïc sinh lôùp 5 toâi ñang daïy ñeå naém ñöôïc loãi chính taû phoå bieán cuûa lôùp vaø cuûa töøng hoïc sinh ñeå töø ñoù coù bieän phaùp khaéc phuïc. Caùc baøi khaûo saùt cuï theå: Chính taû (nghe - vieát) : + Baøi Vieät Nam thaân yeâu (Tieáng Vieät 5, taäp I, trang 6). + Baøi Löông Ngoïc Quyeán (Tieáng Vieät 5, taäp I, trang 17). Chính taû (nhôù - vieát) : 3 + Baøi Thö göûi caùc hoïc sinh (Tieáng Vieät 5, taäp Moät, trang 26). Keát quaû khaûo saùt qua 99 baøi : STT Soá löôïng loãi Soá löôïng baøi Tæ leä % 1 Khoâng coù loãi naøo 06 6,0 2 Töø 1 - 2 loãi 12 12,1 3 Töø 3 - 5 loãi 26 26,3 4 Töø 6 - 10 loãi 35 35,4 5 Treân 10 loãi 20 20,2 Qua thoáng keâ caùc loãi cuûa hoïc sinh, toâi nhaän thaáy soá loãi maø caùc em maéc phaûi nhieàu nhaát (keå caû hoïc sinh khaù, gioûi) ñoù laø : loãi aâm cuoái (c - t, n ng, n - nh ...) ; loãi aâm ñaàu (ch - tr, s - x, d - gi ...) ; loãi caùc vaàn khoù (uoâc uoât, oan - oang, yeât - ieât, uyeân - ieân , eât - eâch ...) beân caïnh coøn coù loãi thanh hoûi, loãi thanh ngaõ, ... Sau khi tìm hieåu, toâi thaáy trong quaù trình vieát chính taû hoïc sinh Tieåu hoïc thöôøng maéc phaûi nhieàu loãi vaø ta coù theå chia laøm ba loaïi loãi cô baûn sau : - Loãi chính taû do khoâng naém vöõng chính töï (Loãi naøy thöôøng gaëp khi vieát caùc phuï aâm ñaàu nhö : d / gi, tr / ch, ng / ngh, s / x ...). - Loãi chính taû do khoâng naém vöõng caáu truùc tieáng Vieät. - Loãi chính taû do vieát theo loãi phaùt aâm ñòa phöông hoaëc do khoâng naém vöõng chính aâm. Beân caïnh ñoù, hoïc sinh chöa coù ñoäng cô vaø thaùi ñoä ñuùng ñaén trong vieäc reøn chính taû khi vieát, caùc em coøn lô laø, thieáu taäp trung, caåu thaû, chöõ vieát xaáu ; nhieàu khi coøn do caùc em chöa hieåu nghóa cuûa töø, chöa nhôù ñaày ñuû quy taéc vieát chính taû. 4 Ví duï : ngaønh ngheà -> nghaønh ngeà, mô öôùc -> mô öôùt. Trong moät ñaát nöôùc thoáng nhaát, cuøng chung moät ngoân ngöõ thì bao giôø cuõng coù nhieàu phöông ngoân khaùc nhau vôùi nhöõng caùch phaùt aâm khaùc nhau döïa treân cô sôû moät chính taû chung. Ñieàu naøy ñaõ daãn ñeán nhöõng loãi chính taû ñaëc tröng cho töøng khu vöïc. Ñaëc bieät ñoái vôùi ñòa baøn tænh ta laø nôi taäp trung daân töø caùc tænh khaùc trong nöôùc neân phöông ngoân cuõng raát khaùc nhau. Ñaây cuõng laø ñieàu kieän khoù khaên trong vieäc reøn chính taû cho hoïc sinh. Rieâng ôû ñòa phöông ta thì hay maéc caùc loãi aâm ñaàu (ch - tr, d -gi, s - x), aâm cuoái c - t, n - ng, vaàn eât - eâch, it - ich ..., thanh hoûi, thanh ngaõ. Ví duï : Caây tre -> caây che, böùc tranh - > böùc chanh, quaû mít -> quaû mích, gioøn giaõ -> doøn daõ, maët trôøi -> maët chôøi, goã teách -> goã teát, ... Ngoaøi ra cuõng coù moät soá nguyeân nhaân khaùc aûnh höôûng khoâng ít tôùi vieäc vieát sai chính taû cuûa hoïc sinh nhö : Giaùo vieân chöa chuù yù thöïc hieän nguyeân taéc choïn baøi chính taû theo khu vöïc, töùc laø chöa chuù yù ñeán loãi chính taû phoå bieán cuûa töøng vuøng vì noù gaén chaët vôùi caùc phöông ngöõ, khi höôùng daãn chính taû coøn sô saøi, chöa phaân tích kó caùc töø khoù, chöa giaûi thích ñaày ñuû, roõ raøng nhöõng töø khoù trong baøi. Töø nhöõng ñaëc ñieåm tình hình treân, baûn thaân toâi ñaõ coù nhieàu suy nghó, nghieân cöùu, thöïc hieän caùc bieän phaùp ñeå reøn kó naêng vieát chính taû nhaèm naâng cao chaát löôïng hoïc taäp cuûa hoïc sinh. PHAÀN II : GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ Trong thöïc teá, loãi chính taû tieáng Vieät raát ña daïng. Tröôùc ñaây ñeå khaéc phuïc caùc hieän töôïng chính taû cuûa hoïc sinh, ta döïa treân cô sôû laø hoïc sinh vieát ñuùng chính taû thì phaûi phaùt aâm ñuùng, nhöng töø naêm 2000 trôû laïi cô sôû neâu treân laø duy yù chí, khoâng theå thöïc hieän vì coù aûnh höôûng cuûa phöông ngöõ 5 khaùc nhau. Vaäy ñeå vieát ñuùng (nhöng vaãn toân troïng baûn saéc ñòa phöông) phaûi hieåu ñöôïc töø ngöõ ñoù (vaên hoùa ñoïc phaûi cao), phaûi nhìn thaáy töø ngöõ ñoù ñeå vieát ñuùng. Ñoù laø söï xuaát hieän cuûa töø trong ngöõ caûnh. Ñeå khaéc phuïc nhöõng loãi veà chính taû cho hoïc sinh thì tröôùc heát yeâu caàu giaùo vieân phaûi phaùt aâm chuaån, chính xaùc, phaùt aâm theo tieáng ñòa phöông. Beân caïnh ñoù giaùo vieân caàn phaûi chuù yù : - Luoân luoân nhaéc nhôû cho hoïc sinh coù yù thöùc vieát ñuùng chính taû, ñuùng kích côõ vì neùt chöõ laø neát ngöôøi. Vieát caån thaän, vieát ñuùng laø theå hieän thaùi ñoä yeâu meán chöõ vieát, giöõ gìn söï thoáng nhaát veà maët chöõ vieát trong caû nöôùc vaø toân troïng ngöôøi ñoïc. - Taäp phaùt aâm ñuùng. Phaùt aâm ñuùng ñöôïc hieåu laø phaùt aâm theo chuaån, coù phaùt aâm ñuùng thì môùi vieát ñuùng - vì chính taû Tieáng Vieät laø chính taû ghi aâm. - Coá gaéng nhôù töøng chöõ moät. Kó naêng ngoân ngöõ ñoøi hoûi phaûi ñaït ñeán möùc töï ñoäng cao. Nhieàu tröôøng hôïp chính taû khoù quy veà quy taéc hoaëc "meïo". - Caùch toát nhaát laø phaûi kieân trì, nhaãn naïi hoïc nhôù töøng tröôøng hôïp. - Nhieàu tröôøng hôïp chính taû coù theå khaùi quaùt thaønh quy taéc phoå quaùt ñôn giaûn coù cô sôû ngöõ aâm. Moät soá khaùc coù theå kieåm tra baèng caùc "meïo" chính taû. Nhôø caùc quy taéc, caùc "meïo" seõ giuùp ta hoïc nhanh hôn vaø khi caàn coù theå kieåm tra laïi caùch vieát cuûa mình. Caùc bieän phaùp tieán haønh : 1. Bieän phaùp reøn chính taû ôû lôùp : 6 Töø ñaàu naêm sau khi khaûo saùt chaát löôïng ôû lôùp, toâi ñaõ phaùt hieän ra nhöõng em vieát sai chính taû nhieàu. Khi saép xeáp choã ngoài, toâi cho nhöõng em ñoù ngoài ôû nhöõng choã maø toâi deã theo doõi, deã kieåm tra hoaëc ngoài caïnh nhöõng em vieát chöõ ñeïp, hoïc khaù gioûi. Toâi coá gaéng taêng thôøi gian höôùng daãn caùc em ngoài ñuùng tö theá, caùch trình baøy baøi vieát cho roõ raøng, saïch ñeïp ... a) Höôùng daãn hoïc sinh vieát chính taû ñoaïn, baøi : Ñeå höôùng daãn hoïc sinh vieát chính taû ñoaïn, baøi coù keát quaû toát, toâi ñaõ aùp duïng moät soá bieän phaùp nhö sau : - Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc hoaëc nhôù laïi ñöôïc noäi dung ñoaïn, baøi caàn vieát. - Giuùp hoïc sinh nhaän xeùt veà caùc hieän töôïng chính taû ñaùng chuù yù trong baøi vaø taäp vieát tröôùc nhöõng tröôøng hôïp deã vieát sai. - Toå chöùc cho hoïc sinh vieát baøi theo ñuùng toác ñoä quy ñònh. - Chaám, chöõa baøi vieát cho hoïc sinh. Khaâu höôùng daãn hoïc sinh söûa loãi cuõng laø khaâu heát söùc quan troïng, Giaùo vieân caàn giuùp hoïc sinh hieåu caáu truùc cuûa aâm tieát tieáng Vieät. Vì hoïc sinh khoâng hieåu caáu truùc noäi boä cuûa aâm tieát tieáng Vieät neân caùc em thöôøng vieát thöøa hoaëc thieáu con chöõ. Ví duï : - "queùt nhaø" hoïc sinh vieát "quyeùt nhaø" - "khuùc khuyûu" hoïc sinh vieát "khuùc khuûy" - "ngoaèn ngoeøo" hoïc sinh vieát "ngoaèn ngeøo". Trong tröôøng hôïp naøy, giaùo vieân phaûi phaân tích cho hoïc sinh thaáy : 7 - Tieáng "queùt " trong töø " queùt nhaø" phaàn vaàn goàm coù aâm ñeäm "u", aâm chính "e", aâm cuoái laø "t". Vì vaäy hoïc sinh vieát "quyeùt" laø thöøa con chöõ "y". - Tieáng "khuyûu" trong töø "khuùc khuyûu" coù phaàn vaàn goàm aâm ñeäm "u", aâm chính "y" vaø aâm cuoái laø 'u". Vì vaäy neáu hoïc sinh vieát "khuûy" laø thieáu con chöõ "u" theå hieän aâm cuoái. - Tieáng "ngoeøo" trong töø "ngoaèn ngoeøo" coù phaàn vaàn goàm aâm ñeäm 'o", aâm chính "e" vaø aâm cuoái "o". Vì vaäy neáu hoïc sinh vieát 'ngeøo" thieáu con chöõ "o" theå hieän aâm ñeäm. b) Höôùng daãn hoïc sinh laøm baøi taäp chính taû aâm, vaàn : Toâi ñaõ aùp duïng moät soá bieän phaùp nhö : - Giuùp hoïc sinh naém vöõng yeâu caàu cuûa baøi taäp baèng caùch cho hoïc sinh ñoïc thaàm roài trình baøy laïi yeâu caàu baøi taäp, giaùo vieân giaûi thích theâm cho roõ neáu thaáy caàn thieát. Toå chöùc cho hoïc sinh thöïc hieän laøm maãu moät phaàn cuûa baøi taäp ñeå caû lôùp naém ñöôïc yeâu caàu cuûa baøi taäp ñoù. Ví duï : a) Moãi coät trong baûng döôùi ñaây ghi moät caëp tieáng chæ khaùc nhau ôû aâm cuoái n hay ng. Haõy tìm nhöõng töø ngöõ chöùa caùc tieáng ñoù. traên traêng daân daâng raên raêng löôïn löông Maãu : traên trôû / aùnh traêng b) Thi tìm nhanh : Caùc töø gôïi taû aâm thanh coù aâm cuoái ng. Maãu : oang oang c) Tìm caùc töø laùy theo nhöõng khuoân vaàn ghi ôû töøng oâ trong baûng sau: 8 1 2 3 an - at oân - oât un - ut ang - ac oâng - oâc ung - uc Maãu : man maùt, khang khaùc - Khi toå chöùc hoïc sinh thöïc hieän baøi taäp, giaùo vieân cho hoïc sinh laøm vieäc caù nhaân hoaëc theo caëp, theo nhoùm, cho hoïc sinh baùo caùo keát quaû baèng nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Giaùo vieân coù theå trao ñoåi vôùi hoïc sinh, söûa loãi cho hoïc sinh hoaëc toå chöùc ñeå hoïc sinh goùp yù cho nhau, ñaùnh giaù nhau trong quaù trình laøm baøi. Cuoái cuøng giaùo vieân sô keát, toång keát yù kieán hoïc sinh. - Baøi taäp traéc nghieäm : Vöøa ñeå taïo höùng thuù cho caùc em, vöøa ñeå giuùp caùc em naâng cao chaát löôïng hoïc taäp. Noäi dung caùc baøi taäp traéc nghieäm baùm saùt caùc yeâu caàu cuûa töøng baøi hoïc trong saùch Tieáng Vieät 5 song hình thöùc baøi taäp thì raát ña daïng. Qua vieäc thöïc haønh caùc baøi traéc nghieäm naøy, hoïc sinh coù theå töï luyeän taäp nhieàu noäi dung hoïc taäp nhaèm hieåu kieán thöùc vaø thaønh thaïo hôn caùc thao taùc thuoäc moät kó naêng ñaõ hoïc, töï luyeän taäp ñöôïc khaû naêng giaûi thích, nhaän xeùt, saép xeáp yù trong moät caâu, hoaëc moät ñoaïn, moät baøi ngaén. Ví duï : * Khoanh troøn vaøo chöõ caùi tröôùc nhöõng chöõ vieát ñuùng chính taû: a. Chim seõ b. Chim seû c. Giaûi luïa d. Daûi luïa e. Ngoä ngónh g. Ngoä nghónh * Ñieàn chöõ Ñ vaøo oâ troáng tröôùc nhöõng chöõ vieát ñuùng chính taû vaø chöõ S vaøo oâ troáng tröôùc nhöõng chöõ vieát sai chính taû: Rau muoán Rau muoáng 9 Chaûi chuoác Chaûi chuoát Giaëc quaàn aùo Giaët quaàn aùo * Noái tieáng ôû coät A vôùi tieáng ôû coät B ñeå taïo thaønh nhöõng töø vieát ñuùng chính taû: A B beânh traùi beân vöïc beän taät beänh toùc leân ñeânh leânh xuoáng c) Reøn kó naêng nghe cho hoïc sinh : Do phaûi thay ñoåi giaùo vieân chuû nhieäm neân ôû nhöõng ngaøy ñaàu naêm caùc em chöa quen vôùi caùch phaùt aâm cuûa toâi neân ñaõ daãn ñeán vieát sai nhieàu loãi chính taû thoâng thöôøng. Vì theá toâi ñaõ daønh ra hai tuaàn ñaàu ñeå giuùp caùc em nghe ñöôïc caùch phaùt aâm chuaån, chuù troïng vaøo caùc tieáng thoâng thöôøng. Ví duï : (Ñoâi) maét - maéc (cöûi), (ñi) leân - leânh (ñeânh) Buoàn (vui) - buoàng (chuoái), nghæ (heø) - (suy) nghó (Caây) tre - che (chôû), sung (söôùng) - xung (quanh) ... d) Ñoïc vieát chaäm, quen daàn daãn ñeán vieát ñuùng toác ñoä : Trong nhöõng tieát chính taû cuûa caùc tuaàn hoïc ñaàu, toâi höôùng daãn tæ mæ caùch vieát caùc chöõ khoù. Khi ñoïc, toâi ñoïc chaäm hôn so vôùi yeâu caàu, ñoïc roõ raøng, phaùt aâm chuaån, sau ñoù naâng daàn toác ñoä theo ñuùng yeâu caàu. e) Höôùng daãn hoïc sinh hieåu ñöôïc nghóa cuûa töø qua giôø chính taû nghe - vieát cuõng nhö chính taû nhôù - vieát : 10 Trong giôø chính taû nghe - vieát, tröôùc khi vieát baøi vaøo vôû, toâi ñoïc toaøn baøi moät löôït cho hoïc sinh nghe. Khi ñoïc giaùo vieân caàn phaùt aâm roõ raøng, toác ñoä vöøa phaûi vaø phaûi ñoïc baèng gioïng lieân phöông ngöõ ñeå taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh chuù yù ñeán nhöõng hieän töôïng chính taû caàn vieát ñuùng. Coá gaéng giuùp hoïc sinh hieåu noäi dung baøi chính taû, höôùng daãn hoïc sinh nhaän xeùt veà caùc hieän töôïng chính taû caàn chuù yù trong baøi. Toå chöùc cho caùc em luyeän vieát nhöõng töø deã vieát sai chính taû treân baûng con hoaëc vôû nhaùp. Qua ñoù toâi giuùp cho caùc em bieát caùch phaân tích töø, phaân bieät nghóa cuûa töø ñoù, caàn thieát laø ñaët töø ñoù trong caâu vaên cuï theå ñeå hoïc sinh hieåu thaáu ñaùo hôn. Ví duï : Ñeå vieát ñuùng töø "giöõ", toâi giuùp hoïc sinh hieåu nghóa baèng caùch phaân tích : giöõ = gi + ö + thanh ngaõ (~). Giaûi thích : Giöõ : (giöõ gìn, giöõ treû, giöõ nöôùc) Giöõ coù neùt nghóa laø chaêm soùc baûo veä. Döõ : (choù döõ, thuù döõ, döõ doäi). Döõ coù neùt nghóa laø hung baïo. Ñeå hoïc sinh phaân bieät roõ nghóa hôn, ta coù theå ñaët caâu coù töø ñoù : Nhaân daân ta quyeát giöõ vöõng neàn ñoäc laäp, töï do. Trong röøng coù nhieàu thuù döõ. Ñoái vôùi nhöõng caâu vaên daøi, giaùo vieân coù theå ñoïc cho hoïc sinh nghe vieát töøng cuïm töø (cuïm töø aáy phaûi dieãn ñaït moät yù nhoû). Moãi caâu hay cuïm töø ñöôïc ñoïc 2 laàn : ñoïc laàn ñaàu chaäm raõi, ñoïc nhaéc laïi moät laàn cho hoïc sinh kòp vieát theo toác ñoä quy ñònh ôû lôùp 5. Giaùo vieân khoâng neân ñoïc quaù chaäm, laøm giaùn ñoaïn noäi dung thoâng baùo cuûa caâu, khoâng neân ñoïc töøng töø rieâng leû 11 vì nhö vaäy hoïc sinh seõ thieáu choã döïa ngöõ nghóa ñeå xaùc ñònh caùch vieát. Cuoái cuøng, giaùo vieân ñoïc toaøn baøi laàn cuoái cho hoïc sinh soaùt loãi. Ví duï: Baøi chính taû "Doøng kinh queâ höông" (Saùch Tieáng Vieät 5, taäp 1 trang 65). Ñoaïn vieát coù caâu vaên daøi, giaùo vieân caàn ñoïc ngaét ra töøng cuïm töø ñeå hoïc sinh vieát : "Vaãn nhö coù moät gioïng hoø ñang ngaân leân / trong khoâng gian coù muøi quaû chín,/ moät maùi xuoàng vöøa caäp beán / coù tieáng treû reo möøng,/ vaø sau löng toâi,/ tieáng giaõ baøng vöøa ngöng laïi / thì moät gioïng ñöa em laïi caát leân ..." (Theo NGUYEÃN THI) Trong giôø chính taû nhôù - vieát, giaùo vieân toå chöùc cho hoïc sinh oân laïi ñoaïn, baøi caàn vieát tröôùc khi vieát baèng caùch goïi moät, hai hoïc sinh ñoïc thuoäc loøng tröôùc lôùp ; caùc hoïc sinh khaùc nhaåm theo. Höôùng daãn cho hoïc sinh nhaän xeùt veà caùc hieän töôïng chính taû caàn chuù yù roài taäp vieát tröôùc vaøo baûng con hoaëc giaáy nhaùp nhöõng loãi deã vieát sai chính taû. Ngoaøi ra toâi cuõng raát chuù troïng ñeán vieäc chaám vaø chöõa baøi chính taû. Moãi giôø chính taû, toâi thöôøng choïn chaám moät soá baøi cuûa hoïc sinh. Ñoái töôïng ñöôïc choïn chaám baøi ôû moãi giôø laø: Nhöõng hoïc sinh ñeán löôït ñöôïc chaám baøi ; nhöõng hoïc sinh hay maéc loãi, caàn ñöôïc reøn caëp thöôøng xuyeân. Qua chaám baøi, toâi seõ coù ñieàu kieän ñeå ruùt ra nhöõng nhaän xeùt vaø neâu höôùng khaéc phuïc loãi chính taû cho caû lôùp. Sau khi chaám baøi xong cho moät soá hoïc sinh, vieäc söûa loãi vaø cho hoïc sinh töï kieåm tra baøi coù theå thöïc hieän theo moät trong hai caùch sau : - Giaùo vieân vieát toaøn boä baøi chính taû treân baûng (baøi coù theå ñöôïc chuaån bò saün treân baûng gaáp, baûng quay) hoaëc chieáu baèng maùy chieáu leân 12 maøn hình, chæ daãn caùch vieát nhöõng chöõ deã sai chính taû ñeå hoïc sinh raø soaùt baøi laøm cuûa mình. - Giaùo vieân ñoïc töøng caâu, coù chæ daãn caùch vieát nhöõng chöõ deã sai chính taû ñeå hoïc sinh töï raø soaùt baøi cuûa mình, sau ñoù ñoåi vôû cho baïn ñeå giuùp nhau soaùt loãi trong baøi. Khi höôùng daãn hoïc sinh laøm baøi taäp chính taû aâm, vaàn, giaùo vieân caàn caên cöù vaøo ñaëc ñieåm phaùt aâm vaø thöïc teá vieát chính taû cuûa töøng hoïc sinh hoaëc nhoùm hoïc sinh ôû lôùp mình ñeå choïn baøi taäp nhoû thích hôïp cho hoïc sinh, giuùp hoïc sinh naém vöõng yeâu caàu cuûa baøi taäp, giuùp hoïc sinh chöõa moät phaàn cuûa baøi taäp laøm maãu, toå chöùc cho hoïc sinh laøm baøi vaø baùo caùo keát quaû, chöõa baøi. Veà hình thöùc caùc aâm, vaàn, thanh deã laãn ñöôïc luyeän vieát thoâng qua nhöõng kieåu baøi taäp sau : + Ñieàn aâm, vaàn vaøo choã troáng hoaëc ñieàn thanh treân chöõ chöa ñaùnh daáu thanh trong caâu, ñoaïn vaên hoaëc baøi vaên. Ví duï : Tìm moät vaàn coù theå ñieàn vaøo caû 3 choã troáng döôùi ñaây : Chaên traâu, ñoát löûa treân ñoàng Raï rôm thì ít, gioù ñoâng thì nh........ Maûi meâ ñuoåi moät con d......... Cuû khoai nöôùng ñeå caû ch......... thaønh tro. + Ñieàn tieáng vaøo choã troáng trong caâu, ñoaïn vaên hoaëc baøi vaên. Ví duï : Tìm tieáng coù vaàn "uyeân" thích hôïp vôùi moãi oâ troáng sau : Chæ coù môùi hieåu Bieån meânh moâng nhöôøng naøo Chæ coù bieån môùi bieáât ñi ñaâu, veà ñaâu. 13 + Choïn tieáng thích hôïp ñeå hoaøn chænh ñoaïn vaên, baøi vaên. Ví duï : Tìm tieáng môû ñaàu baèng ch hoaëc tr vaøo töøng choã troáng ñeå hoaøn chænh ñoaïn vaên sau : Moãi caâu haùt cuûa baø thöôøng ñöa toâi tôùi nhöõng caâu ..............(1) ngaøy xöa, daàn daø, ................. (2) veà .............. (3) ngaøy nay. ................. (4) möa, coù baøi möa. ................ (5) naéng, coù baøi naéng. Naøo con toâm caát voù, naøo con boáng thoåi côm, naøo con coø ñi ................ (6), con meøo ............... (7) caây cau. Sao con toâm ............. (8) khoù theá ? Sao caùi boáng beù tí maø ngoan ? Sao con coø laïi vaát vaû ? Sao con meøo thích ............... (9) caây cau ? Hình nhö baø yeâu caùi boáng nhaát, baø thöông con coø nhaát ! + Tìm töø phuø hôïp vôùi hình thöùc chính taû vaø nghóa ñaõ cho. Ví duï : Tìm caùc töø ngöõ coù tieáng chöùa vaàn ghi trong baûng sau : uoât uoâc öôt öôc ieât ieâc + Phaân bieät caùc chöõ vieát ñuùng chính taû vôùi caùc chöõ vieát sai chính taû. Ví duï : Tìm nhöõng töø ngöõ naøo vieát ñuùng chính taû : a. chanh chua b. böùc tranh c. chieán tranh d. lanh chanh e. chanh giaønh g. coû tranh h. nhaø tranh i. chanh chaáp. hoaëc : Tìm nhöõng töø ngöõ naøo vieát sai chính taû : a. quyù baùu b. hoå baùo c. toá caùo d. caùu kænh e. thuoäc laøu g. maøo gaø h. maøo xanh i. nhaøo naùt + Tìm nhöõng tieáng thích hôïp vôùi moãi oâ troáng coù thanh hoûi hay thanh ngaõ. 14 Lòch söû baáy giôø ngaén hôn. Thaáy ñieåm keát moân Lòch cuûa chaùu thaáp quaù, oâng - Ngaøy oâng ñi hoïc, oâng toaøn ñöôïc Theá maø baây giôø ñieåm Chaùu suy : 9, ñieåm 10 moân Lòch söû. keát moân Lòch söû cuûa chaùu ñöôïc coù 5,5. sao ñaây ? Chaùu ñaùp : - Nhöng thôøi oâng ñi hoïc thì lòch söû ngaén hôn baây giôø aï. + Ngoaøi ra giaùo vieân coù theå ñöa ra moät soá daïng baøi taäp chính taû khaùc nhau ñeå giuùp hoïc sinh taäp vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc, laøm quen vôùi vieäc söû duïng töø trong vaên caûnh cuï theå nhö : Baøi taäp choïn loïc : Choïn töø thích hôïp trong ngoaëc ñôn ñeå ñieàn vaøo choã troáng trong caâu sau : a) Em beù ñang uoáng ......... . (söûa, söõa) b) Ñoâi ........ naøy ñeá raát ......... . (daøy, giaøy) c) Sau khi ........ con, chò aáy troâng thaät ........... . (xinh, sinh) d) Lan thích nghe keå ............. hôn ñoïc .............. . (truyeän, chuyeän) e) Trôøi nhieàu ......... gioù heo ......... laïi veà. (may, maây) Baøi taäp ñieàn khuyeát : Ñieàn vaøo choã troáng : s / x : san ...eû, ...eû goã, ...uaát khaåu, naêng ...uaát. öôn / öông : con l......., tieàn l........., v.......... vaán, v..........thôû. an / ang : g........ taác, tim g........, mieân m........., meânh m.......... + HS coù theå ghi vaøo soå tay chính taû caùc loãi chính taû thöôøng maéc vaø caùch söûa nhöõng loãi aáy. Ñoùù cuõng laø moät caùch ñeå giuùp caùc em khaéc phuïc daàn nhöõng loãi chính taû cuûa mình. 15 g/ Söûa loãi chính taû theo nhoùm : Ñeå phaùt huy cao hôn tinh thaàn töï giaùc hoïc taäp cuûa caùc em, toâi coøn aùp duïng bieän phaùp söûa loãi chính taû theo nhoùm. Toâi chia caùc hoïc sinh thöôøng hay maéc cuøng loaïi loãi chính taû thaønh moät nhoùm vaø duøng ngay teân loãi chính taû ñoù ñaët teân cho nhoùm (nhoùm vieát hoa, nhoùm aâm ñaàu, nhoùm aâm cuoái ...). Moãi nhoùm seõ do moät em coù hoïc löïc khaù, gioûi trong lôùp phuï traùch. Döôùi söï gôïi yù, daãn daét cuûa giaùo vieân, nhoùm tröôûng seõ höôùng daãn caùc baïn trong nhoùm phaùt hieän caùc loãi chính taû trong baøi vieát vaø cuøng caùc baïn thoáng nhaát caùch söûa caùc loãi ñoù. Caùc nhoùm seõ thi ñua vôùi nhau ñeå xoùa ñöôïc teân nhoùm (töùc laø khi maø soá loãi hay maéc ñaõ giaûm hôn moät nöûa) vaø nhoùm naøo xoùa ñöôïc teân nhoùm tröôùc thì seõ ñöôïc bieåu döông tröôùc lôùp vaø seõ coù giaûi thöôûng cuûa lôùp, cuûa giaùo vieân hoaëc cuûa hoäi phuï huynh. Ngoaøi ra toâi coøn chuù troïng reøn luyeän khaû naêng phoái hôïp caùc haønh ñoäng nghe, nhìn, phaùt aâm chuaån, nhôù vaø vieát. Trong moät tuaàn chæ coù moät tieát chính taû, vôùi thôøi gian ít oûi naøy toâi thöôøng chuù yù nhieàu hôn ñeán caùc em yeáu ñeå phaùt hieän, söûa chöõa kòp thôøi qua khaâu luyeän vieát treân baûng con. Khoâng nhöõng theá, ngay caû khi giaûng nhöõng moân hoïc khaùc, toâi cuõng thöôøng xuyeân löu yù nhaéc nhôû caùc em caùch vieát cho ñuùng chính taû. Noùi chung, tuy chia ra caùc bieän phaùp nhö vaäy, nhöng trong thöïc teá, ngöôøi giaùo vieân phaûi coù söï keát hôïp haøi hoøa, caân ñoái vaø vaän duïng caùc bieän phaùp moät caùch linh hoaït, saùng taïo tuøy theo töøng hoaøn caûnh cuï theå vì cuõng khoâng theå coù moät bieän phaùp naøo laø vaïn naêng caû. Muïc ñích cuoái cuøng ôû ñaây laø reøn cho caùc em tính caån thaän, trình baøy baøi hoïc, baøi laøm saùng suûa, saïch, ñeïp, ghi cheùp ñaày ñuû vaø chính xaùc. 16 Ñeå vieäc reøn kó naêng vieát chính taû khoâng laán thôøi gian hoïc caùc moân hoïc khaùc, toâi ñaõ ñeà ra caùc bieän phaùp reøn chính taû ôû nhaø. 2. Bieän phaùp reøn chính taû ôû nhaø: Ngay töø ñaàu naêm hoïc toâi ñaõ yeâu caàu moãi em phaûi coù moät quyeån vôû reøn chính taû ôû nhaø. Cöù sau moãi tieát hoïc Taäp ñoïc, toâi daën caùc em veà nhaø vieát laïi moät ñoaïn theo quy ñònh ñeå reøn chöõ vieát vaø ghi nhôù töø, nhaát laø moät soá töø khoù trong baøi. Sau moãi tieát Chính taû, nhöõng em vieát sai loãi naøo seõ phaûi vieát laïi vaøo vôû naøy nhöõng loãi cuûa nhöõng chöõ ñoù, moãi chöõ 2 - 3 doøng. Ñoái vôùi nhöõng em coù ñieåm chính taû döôùi 5 thì phaûi cheùp laïi toaøn boä baøi chính taû ñoù. Nhieäm vuï naøy ñöôïc coi nhö laø moät phaàn cuûa baøi taäp veà nhaø. Ñeán buoåi hoïc sau, trong giôø truy baøi toâi seõ kieåm tra toaøn boä caùc vôû reøn chính taû, tuyeân döông kòp thôøi nhöõng em ñaõ thöïc hieän ñaày ñuû vaø coù tieán boä ñoàng thôøi nhaéc nhôû, pheâ bình nhöõng em chöa thöïc hieän toát. Ngoaøi ra toâi coøn höôùng daãn, vaän ñoäng caùc em tìm ñoïc theâm trong saùch giaùo khoa, truyeän thieáu nhi, baùo chí ... ñeå caùc em thuoäc vaø nhôù theâm caùc töø. Töø ñoù khi vieát, caùc em seõ ít maéc loãi chính taû hôn vaø caâu vaên cuõng troâi chaûy, roõ nghóa hôn. Trong thôøi gian hoïc taäp ôû nhaø, caùch toå chöùc hoïc theo nhoùm cuõng laø moät bieän phaùp ñeå reøn kó naêng vieát chính taû cho hoïc sinh. Nhöõng nhoùm naøy thöôøng goàm caùc em ôû gaàn nhau, coù ñieàu kieän hoïc cuøng nhau. Trong moãi nhoùm, em coù hoïc löïc khaù nhaát seõ phuï traùch. Moãi buoåi hoïc ôû nhaø seõ coù moät tieát reøn chính taû, moät em seõ ñoïc moät ñoaïn vaên cho caùc baïn trong nhoùm vieát, sau ñoù caû nhoùm seõ môû saùch ra ñoái chieáu, söûa vaø vieát laïi nhöõng töø ñaõ vieát sai. Thôøi kyø ñaàu, giaùo vieân caàn taêng cöôøng kieåm tra, theo doõi vaø ñoäng vieân kòp thôøi. Sau naøy khi caùc em ñaõ thaønh neáp thì nhoùm tröôûng seõ chòu 17 traùch nhieäm baùo caùo laïi vôùi lôùp tröôûng tröôùc giôø truy baøi, lôùp tröôûng seõ phaûn aùnh laïi cho giaùo vieân bieát vaøo ñaàu giôø hoïc. 3. Bieän phaùp duøng "meïo" ñeå nhôù moät soá töø khoù : - Ñaët caùc töø thaønh caâu coù vaàn ñieäu ñeå deã nhôù : Ví duï : Tai nghe i ngaén baïn ôi Baøn tay laø chöõ y daøi chôù queân. Hay : Caùi baøn chöõ cuoái aâm nôø (n) Caây baøng chöõ cuoái aâm ngôø (ng) ñöøng queân. - Meïo töông öùng thanh ñieäu trong töø laùy : Töø laùy tieáng Vieät goàm hai tieáng luoân coù söï töông öùng veà thanh ñieäu. Moät töø laùy hai tieáng caùc daáu thanh bao giôø cuõng cuøng moät nhoùm : huyeàn, ngaõ, naëng vaø khoâng, hoûi, saéc . Coù theå daïy cho hoïc sinh deã daøng nhôù meïo naøy qua caâu luïc baùt : Chò Huyeàn mang naëng ngaõ ñau Hoûi khoâng saéc thuoác laáy ñaâu maø laønh. Theo meïo naøy, neáu gaëp moät tieáng maø ta coøn löôõng löï khoâng bieát laø daáu gì thì haõy thöû tìm töø laùy vôùi tieáng ñoù. Neáu töø kia coù daáu huyeàn hoaëc naëng thì noù coù daáu ngaõ. Ví duï : nuõng nòu, roäng raõi, loäng laãy, saïch seõ, voäi vaõ, ngoä nghónh, .... Neáu töø kia coù daáu saéc hoaëc daáu khoâng thì noù coù daáu hoûi. Ví duï : ngôù ngaån, vôù vaån, saùng suûa, baûnh bao, nhoû nhen, lanh laûnh, ... - Meïo theo tieáng cuøng goác hay gaàn nghóa : Caùc tieáng cuøng goác hay gaàn nghóa vôùi nhau seõ mang daáu cuøng nhoùm vôùi nhau. Chaúng haïn : Nhoùm huyeàn - ngaõ : cuøng - cuõng, daãu - daàu, moõm - moàm. Nhoùm hoûi - khoâng - saéc : phaûn - vaùn, baûo - baùo, quaúng - quaêng ... 18 Caùc loãi veà phuï aâm ñaàu : + Laãn loän giöõa tr / ch : Coù theå duøng meïo laùy aâm : Trong tieáng Vieät, ch laùy aâm vôùi caùc phuï aâm khaùc (tröø 4 tröôøng hôïp ngoaïi leä ñeàu laùy aâm vôùi phuï aâm : troïc loùc, truïi luõi, troùt loït, treït leùt). Nhö vaäy, neáu gaëp tieáng coøn phaân vaân giöõa tr hay ch maø coù theå laùy aâm vôùi caùc phuï aâm khaùc thì ñoù laø ch (tröø 4 ngoaïi leä treân). Ví duï : cheo leo, lanh chanh, loaïng choaïng, lôûm chôûm, ... + Laãn loän giöõa s / x : Meïo laùy aâm : Ví duï : bôøm xôøm, loøa xoøa, lao xao, xích mích ... chöù khoâng vieát : bôøm sôøm, loøa soøa, lao sao, sích mích. Meïo keát hôïp aâm ñeäm : s khoâng ñi vôùi 4 vaàn : oa, oaê, oe, ueâ. Neân khi gaëp 4 vaàn naøy ta phaûi vieát laø x. Ví duï : xoa tay, xoay xôû, toùc xoaên, xoeøn xoùet, xueà xoøa ... Ngoaïi leä : soaùt veù, soaïn baøi, kieåm soaùt, söûa soaïn. Meïo nhoùm nghóa : Teân caùc thöùc aên, ñoà uoáng ñeàu vieát x. Ví duï : xoâi, xuùc xích, xaø laùch ... Ngoaøi ra giaùo vieân coøn chuù yù giuùp cho hoïc sinh naém vöõng ñöôïc "luaät chính taû". Noäi dung cuûa "luaät chính taû" ñöôïc theå hieän trong caùc chöõ naøy laø : - Khi ñöùng tröôùc caùc nguyeân aâm haøng sau (ví duï : o, oâ, u, uoâ ; a, aê, aâ, ô, ö, öô ...) thì : + Phuï aâm ñaàu "côø" ñöôïc vieát baèng con chöõ "c" + Phuï aâm ñaàu "gôø" ñöôïc vieát baèng con chöõ "g" + Phuï aâm ñaàu "ngôø" ñöôïc vieát baèng con chöõ "ng". - Khi ñöùng tröôùc caùc nguyeân aâm haøng tröôùc (ví duï : i, eâ, ieâ, e ...) thì : + Phuï aâm ñaàu "côø" ñöôïc vieát baèng con chöõ "k" + Phuï aâm ñaàu "gôø" ñöôïc vieát baèng con chöõ "gh" 19 + Phuï aâm ñaàu "ngôø" ñöôïc vieát baèng con chöõ "ngh". Vôùi nhöõng bieän phaùp treân, toâi ñaõ hình thaønh cho hoïc sinh thoùi quen vieát ñuùng chính taû ôû lôùp cuõng nhö ôû nhaø. Khi ñaõ hình thaønh ñöôïc thoùi quen vieát ñuùng, vieát ñeïp, caùc baøi vieát vaên, chính taû cuûa caùc em seõ trình baøy roõ raøng, saùng suûa vaø saïch ñeïp hôn nhieàu. Noù seõ taïo ra theâm höùng khôûi cho giaùo vieân vaø cuõng taïo ra nhieàu höùng thuù ñoái vôùi hoïc sinh, caùc em seõ coù yù thöùc hôn trong vieäc vieát baøi noùi rieâng vaø hoïc taäp noùi chung. Ñoàng thôøi cuõng taïo cho hoïc sinh tính tích cöïc hoïc taäp nhaèm ñaùp öùng vôùi vieäc thöïc hieän phong traøo thi ñua "Xaây döïng tröôøng hoïc thaân thieän, hoïc sinh tích cöïc". Vôùi söï noã löïc cuûa baûn thaân cuøng vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc ñoàng nghieäp, söï coá gaéng phaán ñaáu vöôn leân cuûa caùc em hoïc sinh, keát quaû hoïc taäp noùi chung vaø keát quaû phaân moân Chính taû noùi rieâng cuûa lôùp toâi ñaõ ñöôïc naâng leân roõ reät. PHAÀN III : KEÁT QUAÛ - BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM Thoáng keâ moät soá baøi vieát chính taû cuoái kyø cuûa hoïc sinh ñeå ñoái chieáu vôùi keát quaû khaûo saùt ban ñaàu, toâi coù keát quaû cuï theå nhö sau : Caùc baøi vieát khaûo saùt : - Chính taû (nghe - vieát) : + Baøi Chuoãi ngoïc lam (Tieáng Vieät 5, taäp I, trang 134). + Baøi Veà ngoâi nhaø ñang xaây (Tieáng Vieät 5, taäp I, trang 148). - Chính taû (nhôù - vieát) : + Baøi Haønh trình cuûa baày ong (Tieáng Vieät 5, taäp I, trang 117). Keát quaû khaûo saùt qua 99 baøi : 20