Tài liệu Skkn kĩ thuật lên lớp để dạy tốt một tiết kể chuyện ở lớp 4 – 5

Hoaøng Thò Hieàn - Tieåu hoïc A Chi Laêng SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM KÓ THUAÄT LEÂN LÔÙP ÑEÅ DAÏY TOÁT MOÄT TIEÁT KEÅ CHUYEÄN ÔÛ LÔÙP 4 – 5 A/ ÑAËT VAÁN ÑEÀ Trong cuoäc soáng sinh hoaït cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi , khoâng nhöõng treû em maø thaäm chí caû ngöôøi lôùn cuõng thích ñöôïc nghe Keå chuyeän . Sôû dó nhö vaäy vì keå chuyeän laø moät hình thöùc thoâng tin nhanh goïn , truyeàn caûm baèng ngoân ngöõ . Maëc duø ñaõ coù nhöõng phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö ti vi , ñaøi phaùt thanh , rañioâ , caùt seùt , ngöôøi ta vaãn thích nghe noùi noùi chuyeän tröïc tieáp baèng lôøi . Hoà Chí Minh thöôøng daïy : “ Tieáng noùi laø thöù cuûa caûi voâ cuøng laâu ñôøi vaø voâ cuøng quyù baùu . Chuùng ta phaûi bieát quyù troïng noù , giöõ gìn noù , phaùt trieån noù” . Nhôø coù tieáng noùi vaø lao ñoäng maø con ngöôøi ñaõ thoaùt haún ñôøi soáng loaøi vaät , vöôn leân laøm chuû baûn thaân , laøm chuû xaõ hoäi , laøm chuû thieân nhieân . Nhö vaäy Keå chuyeän laø nhu caàu cuûa cuoäc soáng , cho duø ñoù laø cuoäc soáng trong xaõ hoäi hieän ñaïi ñi nöõa . Trong nhaø tröôøng Tieåu hoïc , Keå chuyeän laø moät nhu caàu thieát yeáu cuûa löùa tuoåi hoïc sinh nhoû . Töø tuoåi leân ba baäp beï noùi , caùc em ñaõ thích nghe keå chuyeän . Ñeán tuoåi Maãu giaùo , nhu caàu caàn nghe keå chuyeän laïi taêng leân nhieàu . Keå chuyeän vaø thô ca laø hai moân quan troïng ôû caùc tröôøng Maãu giaùo hieän nay . Böôùc vaøo tuoåi hoïc sinh Tieåu hoïc , nhu caàu nghe Keå chuyeän vaãn khoâng heà giaûm maø laïi tieáp tuïc taêng theâm . Taïi sao vaäy ? Nhöõng truyeän keå laø moät trong nhöõng hình thöùc nhaän thöùc theá giôùi cuûa caùc em , giuùp caùc em chính xaùc hoùa nhöõng bieåu töôïng ñaõ coù veà thöïc teá xaõ hoäi xung quanh , töøng böôùc cung caáp theâm nhöõng khaùi nieäm môùi vaø môû roäng kinh nghieäm soáng cho caùc em . Nhöõng taùc phaåm aáy giuùp caùc em xaùc laäp moät thaùi ñoä ñoái vôùi caùc hieän töôïng cuûa ñôøi soáng xung quanh . Nhieäm vuï cô baûn cuûa phaân moân Keå chuyeän ôû Tieåu hoïc laø boài döôõng theâm taâm hoàn , ñem laïi nieàm tin , trau doài voán soáng , voán vaên hoïc , phaùt trieån ngoân ngöõ vaø tö duy cho treû . Seõ ngheøo naøn ñi maát bao nhieâu khi maø treû em khoâng ñöôïc tieáp xuùc vôùi truyeän , daëc bieät laø kho taøng truyeän coå daân gian trong saùng vaø sinh ñoäng . Nhö vaäy nhieäm vuï giaùo duïc , giaùo döôõng cuûa phaân moân Keå chuyeän laïi trôû neân ña daïng , phong phuù . Daïy toát moät tieát Keå chuyeän , giaùo vieân seõ taïo ñieàu kieän toát cho söï phaùt trieån naêng khieáu ôû hoïc sinh , taïo ñieàu kieän öôm maàm cho nhöõng nhaân taøi mai sau. Ñoù cuõng laø moät maët trong xaây döïng nhaân caùch con ngöôøi môùi , con ngöôøi cuûa thôøi kì coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa . Ñoái vôùi hoïc sinh lôùp 4 – 5 , daïy keå chuyeän laø moät quaù trình giaùo vieân daãn daét hoïc sinh thuoäc truyeän , nhôù truyeän vaø keå laïi ñöôïc truyeän baèng ngoân ngöõ cuûa mình . Daïy Keå chuyeän ôû ñaây cuõng laø quaù trình giaùo vieân höôùng daãn toå chöùc caùc hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh veà phaân moân Keå chuyeän . Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa phaân moân Keå chuyeän nhö treân , trong suoát 3 naêm hoïc vöøa qua baûn thaân toâi ñaõ tieán haønh thöïc hieän moät soá bieän phaùp nhaèm giaûng daïy toát phaân moân Keå chuyeän goùp phaàn giaùo duïc hoïc sinh moät caùch toaøn dieän . Qua 3 naêm thöïc hieän , toâi ñaõ ñaït ñöôïc moät keát quaû khaû quan , lôùp toâi luoân coù hoïc sinh ñaït giaûi trong caùc cuoäc thi Keå chuyeän caáp tröôøng , caáp huyeän . Caùc em cuõng naêng ñoäng , maïnh daïn hôn trong hoïc taäp . Nhaän thaáy trong thöïc teá , nhieàu giaùo vieân chöa thaáy ñöôïc aûnh höôûng tích cöïc cuûa phaân moân Keå chuyeän ñoái vôùi caùc moân hoïc khaùc , luoân coi Keå chuyeän laø moân phuï vì vaäy toâi xin ñöa ra moät soá kinh nghieäm cuûa baûn thaân veà “ Kó thuaät leân lôùp – daïy toát moät tieát Keå chuyeän ôû lôùp 4 – 5” ñeå caùc ñoàng nghieäp cuøng tham khaûo . B/ NOÄI DUNG VAØ BIEÄN PHAÙP GIAÛI QUYEÁT. I/ Quùa trình phaùt trieån kinh nghieäm . Giôø Keå chuyeän coù lieân quan ñeán nhu caàu nghe keå chuyeän cuûa treû em , goùp phaàn hình thaønh nhaân caùch , ñem laïi nhöõng caûm xuùc thaåm mó laønh maïnh cho taâm hoàn hoïc sinh . Keå chuyeän coù söùc maïnh rieâng trong vieäc giaùo duïc treû , söùc maïnh naøy baét nguoàn töø söùc maïnh cuûa coâng cuï maø moân Keå chuyeän söû duïng . Nhôø coù truyeän , ñaëc bieät laø nhöõng truyeän coå tích maø treû em nhaän thöùc ñöôïc theá giôùi khoâng chæ baèng trí tueä maø baèng traùi tim , truyeän cung caáp cho treû nhöõng hieän töôïng ñaàu tieân veà chính nghóa vaø phi nghóa , laø ngoïn nguoàn phong phuù vaø khoâng coù gì thay theá ñöôïc ñeå giaùo duïc tình yeâu Toå quoác . Ñaây cuõng laø phaân moân maø caùc em raát thích hoïc . Tuy theá nhöng coù moät thöïc teá laø töø lôùp Moät ñeán lôùp Boán – Naêm , caùc em ñöôïc nghe raát nhieàu truyeän nhöng khi ñöôïc yeâu caàu keå laïi thì caùc em chaúng nhôù ñöôïc bao nhieâu , coù nhôù thì cuõng chæ moät vaøi chi tieát khoâng ñaàu khoâng cuoái . Haõn höõu môùi coù moät vaøi em nhôù ñöôïc troïn veïn moät caâu chuyeän xong khaû naêng dieãn ñaït khi keå cuûa caùc em laïi raát keùm . Taïi sao vaäy ? Qua tìm hieåu vaø thöïc teá giaûng daïy toâi nhaän thaáy coù nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán hieän traïng naøy laø : + Phaân moân Keå chuyeän döôøng nhö bò coi laø moät phaân moân phuï vaø cho ñeán nay vò trí phaân moân naøy vaãn chöa döôïc coi troïng ñuùng möùc . + Söï ñaàu tö nghieân cöùu , xaây döïng moät tieát Keå chuyeän treân lôùp cuûa giaùo vieân coøn haïn cheá . Giaùo vieân thöôøng thay theá tieát Keå chuyeän baèng tieát ñoïc truyeän . + Giaùo vieân chöa töï boài döôõng , naâng cao tieàm löïc sö phaïm vaø ngheä thuaät daïy Keå chuyeän . Ñeå khaéc phuïc nhöõng nguyeân nhaân ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán höùng thuù hoïc Keå chuyeän cuûa hoïc sinh nhö treân , baûn thaân toâi ñaõ aùp duïng nhöõng bieän phaùp thöïc hieän sau : II. PHÖÔNG PHAÙP VAØ KYÕ THUAÄT LEÂN LÔÙP ÔÛ PHAÂN MOÂN KEÅ CHUYEÄN : 1. Tìm hieåu phöông phaùp daïy ñaëc tröng cuûa phaâ moân Keå chuyeän : Toâi thaáy raèng phaân moân Keå chuyeän nhö teân goïi , noù seõ coù ñaëc tröng laø keå chöù khoâng phaûi laø ñoïc laø giaûng , laø laøm baøi taäp . Cuï theå hôn , ñoù laø phaân moân daïy hoïc maø ngöôøi giaùo vieân baèng ngoân ngöõ cuûa chính mình keå laïi cho hoïc sinh nghe truyeän vaø hoïc sinh sau khi nghe giaùo vieân keå seõ taäp keå laïi baèng ngoân ngöõ cuûa mình . Cuõng nhö nhieàu phaân moân khaùc , phaân moân Keå chuyeän söû duïng phöông tieän chính laø lôøi noùi hay goïi laø ngoân ngöõ . Cuõng coù luùc ngöôøi giaùo vieân laøm vieäc vôùi saùch truyeän ñoïc , vôùi baûng ñen , vôùi tranh aûnh vaø hieän vaät minh hoïa nhöng caùi coát yeáu ñoù laø phöông tieän lôøi noùi . Theo N. V. Savin: “ Lôøi noùi cuûa giaùo vieân laø moät coâng cuï daïy hoïc deã hieåu nhaát vaø phoå bieán nhaát . Khi naém ñöôïc caùch söû duïng lôøi noùi , giaùo vieân laøm cho nhöõng khaùi nieäm vaø tö töôûng tröøu töôïng nhaát cuõng trôû thaønh deã hieåu ñoái vôùi treû . Nhôø lôøi noùi , giaùo vieân coù theå khieâu gôïi trong yù thöùc caùc em nhöõng böùc tranh roõ raøng cuûa quaù khöù , töông lai tuyeät ñeïp cuûa nhaân loaïi : caáu taïo cuûa vuõ truï . Lôøi noùi laøm tích cöïc trí töôûng töôïng , trí nhôù , tình caûm cuûa hoïc sinh . ÔÛ giai ñoaïn hoïc taäp ñaàu tieân khi caùc em coøn chöa hoïc ñöôïc caùch söû duïng saùch , lôøi noùi döôøng nhö laø coâng cuï duy nhaát ñeå nhaän thöùc theá giôùi .” Keå chuyeän laø phaân moân daïy hoïc söû duïng lôøi noùi neân noù cuõng raát phöùc taïp vaø khoù . Ñaõ coù khoâng ít giaùo vieân thöôøng xa rôøi ñaëc tröng cô baûn naøy vaø thay theá tieát Keå chuyeän baèng tieát ñoïc truyeän . Ñieàu ñoù laøm giaûm ñi raát nhieàu hieäu quaû cuûa tieát Keå chuyeän vì Keå khaùc vôùi Ñoïc . Keå vì mang saéc thaùi ngoân ngöõ rieâng cuûa ngöôøi keå neân deã gaây söï chuù yù cuûa ngöôøi nghe . Keå coù theå döøng laïi , keå chaäm , toâ ñaäm hoaëc ñaët caâu hoûi giöõa chöøng vaø töï traû lôøi , khaéc saâu tình tieát coát truyeän , laøm cho ngöôøi nghe coù ñieàu kieän theo doõi ñöôïc nhaân vaät , ñöôïc tình tieát vaø coát truyeän , khaùc vôùi ñoïc , chæ nghe thoaûng qua khoù ghi nhôù laïi . Keå coù theå bieåu loä tình caûm yeâu gheùt , buoàn , vui neân deã ñöôïc söï ñoàng caûm cuûa ngöôøi nghe . Vaø khaùc haún vôùi moïi phaân moân daïy hoïc khaùc , keå coù taùc duïng truyeàn caûm ngay töùc khaéc , coù hieäu quaû taïi choã vaø roõ raøng chöù khoâng ñôïi hoïc sinh veà nhaø hoïc baøi , oân luyeän laøm baøi taäp môùi roõ keát quaû . Nhöng phöông phaùp ñaëc tröng naøy coù ñöôïc quaùn trieät hay khoâng theå hieän roõ reät nhaát trong kó thuaät leân lôùp cuûa moät tieát keå chuyeän . 2. Kó thuaät leân lôùp moät tieát Keå chuyeän Phaân moân Keå chuyeän coù caùc böôùc leân lôùp rieâng , theo ñuùng quy ñònh dö phaïm . Sau ñaây laø nhöõng böôùc ñi cuï theå cuûa moät tieát Keå chuyeän maø toâi ñaõ thöïc hieän : a. Chuaån bò cuûa giaùo vieân: Chuaån bò cuûa giaùo vieân thöôøng dieãn ra tröôùc tieát leân lôùp moät vaøi ngaøy thaäm chí moät hai tuaàn . Thöïc ra thì soá tieát chuaån bò ôû nhaø coù theå taêng nhieàu hôn tuøy theo trình ñoä ngheà nghieäp vaø naêng löïc thöïc teá cuûa giaùo vieân . Lao ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân ôû böôùc chuaån bò naøy thöôøng laø thaàm laëng vaø ít ñöôïc tính ñeán , song thaät ra coù tính quyeát ñònh cho söï thaønh coâng cuûa moät tieát leân lôùp . Vaø ñieàu naøy ñaõ trôû thaønh moät chaân lí : Khoâng coù söï chuaån bò coâng phu chu ñaùo khoâng theå coù tieát daïy thaønh coâng ñöôïc . Söï chuaån bò cuûa giaùo vieân bao goàm nhöõng coâng vieäc sau:  Ñoïc truyeän , tìm hieåu thaâm nhaäp truyeän . Ñaây laø khaâu cô baûn ñaàu tieân cuûa Keå chuyeän . Ñeå coù theå keå ñöôïc , keå coù ngheä thuaät , haáp daãn , roõ raøng , hôn ai heát giaùo vieân phaûi laø ngöôøi thuoäc truyeän , naém vöõng tình tieát coát truyeän , hieåu caën keõ yù nghóa baøi hoïc ruùt ra töø truyeän . Ñoái vôùi truyeän cuûa lôùp 4 naêm nay haàu heát laø truyeän môùi ,nhöng ngay caû ñoái vôùi nhöõng truyeän ñaõ quen thuoäc , vieäc ñoïc truyeän vaãn laø caàn thieát . Vì sao vaäy ? Vì coù ñoïc truyeän môùi bieát ñöôïc noäi dung cuûa truyeän töø ñaàu ñeán cuoái , môùi laøm quen vôùi nhaân vaät , vôùi tình huoáng cuûa truyeän . Song ñoïc truyeän cuõng phaûi coù phöông phaùp . Toâi ruùt ra hai phöông phaùp ñoïc laø : - Ñoïc thaàm - Ñoïc thaønh tieáng . Luùc ñaàu toâi ñoïc thaàm toaøn boä truyeän ,sau ñoù ñoïc to thaønh tieáng coù keát hôïp ngöõ ñieäu phuø hôïp ñeå tìm gioïng ñieäu chuaån . Ñoïc truyeän thaønh tieáng coøn taïo ñieàu kieän kieåm tra khaû naêng ngheä thuaät phaùt aâm thöïc teá cuûa mình . Vieäc ñoïc truyeän keå coøn bieåu hieän ñöôïc saéc thaùi ngoân ngöõ cuûa caùc nhaân vaät khaùc nhau , ngoân ngöõ ñoái thoaïi theo taâm traïng nhaân vaät . VD: Truyeän “ Nhöõng chuù beù khoâng cheát” haáp daãn ôû phaàn ñoái thoaïi , giaùo vieân caàn coù gioïng keå phuø hôïp vôùi möùc ñoä dieãn bieán caâu chuyeän . Gioïng teân só quan luùc ñaàu hoáng haùch ,sau ngaïc nhieân , kinh haõi ñeán hoaûng loaïn; coøn caâu traû lôøi cuûa caùc chuù beù du kích ; doõng daïc, kieâu haõnh. Khi ñoïc truyeän , cuõng thöôøng döøng ôû nhöõng choã caàn thieát ñeå tìm hieåu roõ töøng tình tieát , töø ngöõ cuûa truyeän , löôïc ghi ra nhaùp nhöõng tình tieát chính ñeå thaáy roõ caû maïch truyeän vaø khi keå khoâng boû soùt. Cuõng trong quaù trình ñoïc truyeän toâi tìm hieåu nhöõng chuù giaûi cuûa töø ngöõ , ñòa danh , teân nhaân vaät , yù nghóa cuûa truyeän vaø baøi hoïc ruùt ra töø truyeän ñeå coù theå ñònh höôùng cho hoïc sinh .  Keá hoaïch baøi daïy . Khoâng nhö keá hoaïch baøi daïy caùc moân hoïc khaùc , keá hoaïch baøi daïy phaân moân Keå chuyeän gaàn vôùi thieát keá moät tieát leân lôùp nhieàu hôn laø noäi dung baøi giaûng . Ngoaøi caùc muïc ñích giaùo duïc , giaùo döôõng nhö thöôøng thaáy thì keá hoaïch baøi daïy tieát Keå chuyeän khoâng ñi kó vaøo noäi dung truyeän maø ñi nhieàu veà maët phöông phaùp va øcaùch ñieàu khieån hoïc sinh keå chuyeän . Cuõng coù theå ghi tæ mæ caùc caâu hoûi caàn gôïi môû , caùc tình huoáng caàn löu yù , caùc hoïc sinh caàn ñöôïc kieåm tra hoaëc ghi roõ thôøi gian cho töøng böôùc tieán haønh nhö sau: - OÅn ñònh : 1 phuùt ñaàu. - Kieåm tra baøi cuõ : 5 – 6 phuùt ( HS keå laïi truyeän ôû tieát tröôùc vaø GV giôùi thieäu truyeän môùi ) - GV keå 2 ñeán 3 laàn trong voøng 8 – 10 phuùt. - Höôùng daãn HS keå : 5 phuùt . - Coøn 15 – 20 phuùt cuoái cho HS keå chuyeän. Giaùo vieân caàn döï kieán caùc bieän phaùp boå sung ñeå baèng baát cöù giaù naøo cuõng taïo ñieàu kieän cho caùc em höôûng troïn veïn yeâu caàu cuûa tieát Keå chuyeän . b. Caùc böôùc leân lôùp cuûa moät tieát Keå chuyeän : Quaù trình leân lôùp ñöôïc tính ñeán töø khi giaùo vieân baét ñaàu tieát Keå chuyeän . Quaù trình naøy cuõng phaûn aùnh moät phaàn trong keá hoaïch baøi daïy cuûa moãi giaùo vieân. 1. OÅn ñònh lôùp , kieåm tra truyeän keå laàn tröôùc. Quaù trình naøy khoâng neân keùo daøi quaù vì keùo daøi thôøi gian chôø ñôïi , caêng thaúng cuûa hoïc sinh , giaùo vieân caàn noùi nhöõng caâu ngaén , gôïi höùng thuù toø moø cuûa hoïc sinh vôùi truyeän saép keå . Vieäc kieåm tra truyeän cuõ khoâng neân laøm theo phöông phaùp chieáu leä maø qua ñoù caàn kieåm tra nhaän thöùc vaø tình caûm cuûa hoïc sinh . Coù theå goïi moät hai em hoïc sinh noùi laïi teân truyeän , teân nhaân vaät , moät vaøi tình tieát chính , moät chuùt yù nghóa cuûa truyeän . Sau ñoù baèng moät soá caâu chuyeån tieáp ngaén ñaõ chuaån bò saün , giaùo vieân neâu teân truyeän seõ keå vaø vieát teân truyeän ñoù leân baûng . 2 . Giaùo vieân keå Theo kinh nghieäm cuûa toâi thì ñeå loâi cuoán söï chuù yù cuûa caû lôùp ngay töø ñaàu caâu chuyeän giaùo vieân neân ñöùng ôû gaàn baøn hoïc sinh ñaàu tieân cuûa lôùp ñeå keå . Noùi chung khoâng neân ñöùng ô ûvò trí quaù gaàn hoaëc quaù xa ñoái vôùi ñoái töôïng tieáp thu . Gioïng keå nhoû nhöng vang , ñuû cho caû lôùp nghe , keå caû caùc em ngoài ôû baøn cuoái . Keå raønh maïch caùc tình tieát , ngoân ngöõ trong saùng , deã hieåu. Cöû chæ neùt maët phaûi phuø hôïp vôùi ngoân ngöõ keå chuyeän . Khoâng neân cöôøng ñoä hoùa cöû chæ vaø neùt maët , cuõng nhö khoâng baét chöôùc hoaøn toaøn caùc taâm traïng cuûa nhaân vaät trong truyeän . Ví duï : Khoâng neân baét chöôùc tieáng cöôøi , tieáng khoùc moät caùch deã daõi töï nhieân seõ gaây ra hieän töôïng cöôøi ñuøa voâ nguyeân taéc . Ngöøôi giaùo vieân duø keå baát kì truyeän naøo cuõng neân bieát mình chæ laø ngöôøi keå chöù khoâng phaûi laø ngöôøi tröïc tieáp ôû trong truyeän ñoù . Trong quaù trình keå caàn bao quaùt toaøn lôùp xem caùc em hoïc sinh coù hoaøn toaøn taäp trung theo doõi caâu chuyeän khoâng ? Neáu thaáy coù nhöõng hieän töôïng thieáu taäp trung caàn uoán naén , ñieàu chænh gioïng ñieäu kòp thôøi . Nhìn chung gioïng keå vöøa phaûi , traàm aám laø thích hôïp nhaát vôùi truyeän keå. Ñeå hoïc sinh coù theå naém ñöôïc tình tieát coát truyeän thì ôû laàn keå thöù hai giaùo vieân caàn keå chaäm , thong thaû hôn keát hôïp chæ vaøo tranh . 3 . Hoïc sinh keå: Tröôùc khi böôùc vaøo phaàn hoïc sinh keå , giaùo vieân caàn gôïi môû cho hoïc sinh naém coát truyeän thoâng qua ñaøm thoaïi taïi choã moät soá caâu hoûi vaøi hoïc sinh traû lôøi nhöõng caâu hoûi ñoù . Giaùo vieân caàn toå chöùc cho hoïc sinh taäp keå trong nhoùm 2 hoaëc nhoùm 4 tröôùc khi keå tröôùc lôùp vì nhö theá caùc em coù theå giuùp ñôõ , boå sung cho nhau . Quaù trình hoïc sinh taäp keå cuõng laø moät quaù trình tònh tieán , luùc ñaàu laø keå töøng ñoaïn roài tieán tôùi keå caû caâu chuyeän . Caàn laàn löôït goïi taát caû caùc ñoái töôïng hoïc sinh taäp keå vì muïc tieâu chính cuûa phaân moân Keå chuyeän laø reøn kó naêng giao tieáp , vieäc reøn kó naêng keå , kó naêng noùi laø reøn cho caû lôùp . - Ñoái vôùi hoïc sinh thuoäc truyeän , keå haáp daãn , giaùo vieân caàn khuyeán khích , ñoäng vieân kòp thôøi . Ñoái vôùi nhöõng hoïc sinh keå aáp uùng , noùi khoâng thaønh töø thaønh caâu , giaùo vieân caàn kieân trì höôùng daãn , khoâng ñeå cho hoïc sinh xaáu hoå , khoâng ñeå cho hoïc sinh ñöùng tröôùc lôùp maø khoâng noùi ñöôïc caâu naøo . Ñoái vôùi hoïc sinh yeáu khoâng töï mình keå ñöôïc thì giaùo vieân coù theå keå laïi tình tieát vaø yeâu caàu caùc em nhaéc laïi . Giaùo vieân caàn phaùt hieän hoïc sinh coù naêng khieáu ñeå chuù yù khuyeán khích boài döôõng theâm . Nhöõng hoïc sinh naøy coù theå chaát thöôøng nhanh nhaïy , coù ngheä thuaät dieãn caûm , coù khaû naêng baét chöôùc , khaû naêng ñoùng hoaït caûnh vaø chính caùc em seõ taïo neân khoâng khí höùng thuù cho tieát Keå chuyeän , laøm cho lôùp hoaït ñoäng soâi noåi , thuùc ñaåy chung cho phong traøo hoïc taäp . Moãi lôùp coù theå choïn ñöôïc töø moät ñeán ba em coù naêng khieáu vaø vôùi nhöõng dòp toå chöùc thi Keå chuyeän , hoäi dieãn , nhöõng hoïc sinh naøy goùp moät phaàn quyeát ñònh cho söï thaønh coâng . Thöïc teá cho thaáy raát nhieàu dieãn vieân saân khaáu , ñieän aûnh , caùc ngheä só öu tuù bieåu dieãn chuyeân nghieäp thöôøng lôùn leân töø phong traøo thi keå chuyeän ôû caùc tröôøng phoå thoâng . Ñoù laø moät trong nhöõng hieäu quaû cuï theå cuûa vieäc reøn kó naêng trong phaân moân Keå chuyeän . 4. Ñaøm thoaïi Vieäc ñaøm thoaïi sau khi hoïc sinh taäp keå laïi chæ neân xoay quanh yù nghóa cuûa truyeän vaø tính caùch moät soá nhaân vaät trong truyeän . Ñaøm thoaïi ôû tieát Keå chuyeän nhaèm cuûng coá , ñuùc ruùt yù nghóa , baøi hoïc cuoäc soáng chöù khoâng nhö phaàn luyeän taäp ôû caùc moân hoïc khaùc . Töø noäi dung tình tieát coát truyeän , töø caùc nhaân vaät cuûa truyeän thöôøng ghi daáu aán raát saâu veà yù nghóa vaø baøi hoïc thieát thöïc roài .Khoâng neân keùo daøi thôøi gian ñaøm thoaïi vì thöïc teá khoâng cho pheùp . Quaù trình ñaøm thoaïi cuõng laø quaù trình cuûng coá cuûa tieát Keå chuyeän . Böôùc cuûng coá cuûa tieát Keå chuyeän cuõng khoâng gioáng vôùi baát kì böôùc cuûng coá cuûa caùc moân hoïc khaùc . Giaùo vieân khoâng neân luùc naøo cuõng daën doø nhöõng caâu ñaïi loaïi nhö : “ caùc em veà hoïc laïi baøi naøy , chuù yù taäp keå cho anh chò hoaëc caùc em nhoû nghe” thöôøng mang noäi dung nhaøm chaùn . Coù theå giaùo vieân gôïi yù “ Tuaàn naøy caùc em ñaõ ñöôïc nghe coâ keå vaø taäp keå moät caâu chuyeän lí thuù . Tuaàn sau coâ vaø caùc em seõ keå tieáp moät truyeän lí thuù hôn nöõa” , nhö theá seõ gaây ñöôïc taâm lí chôø ñôïi ôû tieát Keå chuyeän tieáp theo. Vôùi nhöõng caâu gôïi môû nhö theá , ngöôøi giaùo vieân ñaõ goùp phaàn hình thaønh ñöôïc taâm theá coù lôïi cho ngöôøi hoïc , ngöôøi daïy . Moät ñieàu caàn chuù yù laø khoâng keùo daøi tieát Keå chuyeän sang giôø nghæ cuûa hoïc sinh vì nhö theá seõ gaây caûm giaùc meät moûi , chaùn naûn . Cuõng caàn löu yù laø trong caû tieát Keå chuyeän , giaùo vieân neân chuù yù noùi ít , taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh ñöôïc noùi nhieàu . Tieát Keå chuyeän thaønh coâng laø tieát keå chuyeän soâi noåi vaø khi keát thuùc coøn ñeå laïi nhieàu dö aâm cho hoïc sinh . 3 Moät soá thuû thuaät sö phaïm : Thuû thuaät sö phaïm ñoái vôùi baát kì moät moân hoïc naøo cuõng laø caàn thieát vì noù laøm taêng moät caùch ñaùng keå hieäu quaû cuûa tieát leân lôùp . Nhöng moät thuû thuaät söû duïng khoâng ñuùng choã , ñuùng luùc thöôøng gaây hieäu suaát thaáp cho giôø daïy . Phaân moân Keå chuyeän vaên hoïc laø phaân moân daïy taùc phaåm vaên hoïc baèng phöông phaùp keå truyeàn caûm . Caùc thuû thuaät sö phaïm vì vaäy mang yù nghóa thöïc tieãn kòp thôøi boå sung cho truyeän theâm sinh ñoäng , theâm truyeàn caûm . Sau ñaây laø moät soá thuû thuaät cô baûn nhaát maø toâi ñaõ ñuùc ruùt ñöôïc : * .Thuû thuaät söû duïng ngöõ ñieäu + Ngöõ ñieäu laø gioïng ñieäu rieâng cuûa lôøi noùi . Trong ngöõ phaùp hoïc , ngöôøi ta chia thaønh boán ngöõ ñieäu chính veà caâu theo muïc ñích noùi laø : ngöõ ñieäu keå , ngöõ ñieäu hoûi , ngöõ ñieäu caàu khieán , ngöõ ñieäu caûm thaùn . + Ngöôøi keå phaûi taïo cho mình quy taéc caàn thieát khi chaäm raõi , luùc khaån tröông , luùc raønh reõ , luùc duyeân daùng . Khoâng neân chæ söû duïng moät nhòp ñoä noùi seõ gaây caûm giaùc ñôn ñieäu , buoàn nguû . Khoâng noùi thao thao baát tuyeät deã gaây aán töôïng choùi gaét , . Khoâng duøng caùc aâm thanh the theù , gaét goûng trong khi keå chuyeän . Cuõng caàn chuù yù trong cuøng moät caâu noùi , neáu nhaán maïnh ôû töø naøy hoaëc töø kia , nghóa coù theå hoaøn toaøn khaùc nhau . Ví duï Toâi hoûi “Thu, Lan coù nhaø khoâng ?” khaùc haún vôùi caâu : Toâi hoûi “ Thu Lan coù nhaø khoâng ?” . Ngöôøi giaùo vieân khi keå chæ neân duøng gioïng trung bình , coù ñoä vang vaø saâu . Ngaét gioïng laø nhöõng choã ngöøng gioïng nhaát ñònh . Coù hai loaïi ngaét gioïng : ngaét gioïng loâgíc theo daáu chaám caâu , ngaét gioïng taâm lí theo tình caûm ngöôøi keå . Ngöôøi giaùo vieân trong quaù trình keå chuyeän tröôùc nhöõng tình tieát gay caán , thaét nuùt , ñænh ñieåm duø khoâng coù daáu caáu cuõng neân ngaét gioïng taâm lí ñeå gaây söï hoài hoäp chôø ñôïi . Chaúng haïn : ÔÛ truyeän “OÂng laõo ñaùnh caù vaø gaõ hung thaàn” ñoaïn gaõ hung thaàn hieän ra vaø ñoøi gieát oâng laõo , nhöng oâng laõo ñaõ nhanh trí löøa ñöôïc gaõ hung thaàn chui vaøo loï roài oâng laõo vöùt chieác loï xuoáng bieån . ÔÛ ñoaïn naøy kòch tính cuûa caâu chuyeän ñöôïc phaùt trieån khaù nhanh , nuùt truyeän ñöôïc thaét laïi baát ngôø nhöng laïi ñöôïc gôõ ra khaù ñoät ngoät . Phuø hôïp vôùi saéc thaùi ngöõ ñieäu laø vieäc bieåu loä neùt maët . Neáu laø ngöõ ñieäu vui , neùt maët ngöôøi keå cuõng phaûi vui , neáu laø ngöõ ñieäu buoàn ,neùt maët ngöôøi keå cuõng bieåu loï veû buoàn . Beân caïnh vieäc bieåu loä neùt maët thì vieäc bieåu loä cöû chæ cuõng caàn khoâng keùm . Cöû chæ ôû ñaây laø ñoäng taùc cuûa tay , cuûa ñaàu , cuûa maët nhaèm gaây caûm giaùc gôïi trí töôûng töôïng cuûa hoïc sinh . Ñoái vôùi phaân moân Keå chuyeän cöû chæ caàn ñôn giaûn , trung thöïc , bieåu caûm vaø mang noäi dung roõ reät .Nhìn chung phöông phaùp daïy keå chuyeän raát caàn söï saùng taïo cuûa giaùo vieân nhöng ñoù laø nhöõng saùng taïo nhaèm thöïc hieän toát muïc ñích , yeâu caàu cuûa phaân moân keå chuyeän. * Thuû thuaät söû duïng baûng. Yeâu caàu ñaàu tieân cuûa vieäc ghi baûng laø thoaùng , ít , deã nhìn , deã xem , heát söùc choïn loïc . Phaàn ghi baûng goàm teân truyeän , coù theå theâm teân nhaân vaät – ñaëc bieät laø teân caùc nhaân vaät trong caùc truyeän nöôùc ngoaøi ( Ví duï : Ña – gheùt – xtan…), ñoâi khi caû caùc tình tieát chuû yeáu ñeå hoã trôï hoïc sinh yeáu khi taäp keå khoâng boû soùt caùc tình tieát chính cuûa truyeän. Giaùo vieân keå laàn ñaàu khoâng neân ghi baûng . Sôû dó nhö vaäy laø ñeå caâu chuyeän keå cuûa giaùo vieân khoâng bò ñöùt maïch , rôøi raïc vaø taùc duïng truyeàn caûm trong lôøi keå cuûa giaùo vieân laéng saâu vaøo taâm trí hoïc sinh . Hoïc sinh vöøa chuù yù nghe keå chuyeän , vöøa theo doõi ghi baûng ngay thì seõ raát meät , keùm höùng thuù . Tröôùc khi hoïc sinh taäp keå , giaùo vieân môùi ghi baûng , hoïc sinh môùi coù ñieàu kieän taùi hieän caâu chuyeän trong trí nhôù ñeå chuaån bò keå laïi cho caû lôùp nghe . Vieäc ghi baûng coù taùc duïng nhaéc hoïc sinh khoâng boû soùt nhöõng tình tieát chính khi keå chuyeän . * Thuû thuaät söû duïng ñoà duøng daïy hoïc : Ñoà duøng daïy hoïc cuûa phaân moân Keå chuyeän thöôøng laø tranh , aûnh , hieän vaät ,Tranh aûnh minh hoïa noùi noùi chung coù taùc duïng gôïi trí töôûng töôïng cuï theå , giaùn tieáp môû roäng voán soáng cho hoïc sinh , trong giôø keå chuyeän , tranh aûnh minh hoïa vöøa giuùp hoïc sinh coù nhöõng bieåu töôïng cuï theå veà nhaân vaät , haønh ñoäng … cuûa truyeän , vöøa laøm “ ñieåm töïa” cho hoïc sinh ghi nhôù dieãn bieán caâu chuyeän , phuïc vuï cho vieäc taùi hieän noäi dung vaø deã daøng keå laïi caâu chuyeän . Daïy tieát Keå chuyeän coù tranh aûnh minh hoïa, giaùo vieân tieán haønh thuaän lôïi hôn , ñôõ vaát vaû hôn. Tuy nhieân, ñeå ñaït hieäu quaû toát trong giaûng daïy, giaùo vieân caàn löu yù 1 soá ñieåm veà caùch söû duïng tranh nhö sau: - Caàn ñöa tranh minh hoïa ñuùng luùc , ñuùng choã , nghóa laø caùi thôøi ñieåm maø taâm traïng ngöôøi nghe ñang chôø ñôïi , mong moûi thì môùi phaùt huy heát taùc duïng . Ví duï : Keå chuyeän “ Moät nhaø thô chaân chính” xong roài giaùo vieân môùi chôït nhôù ñeán böùc tranh veõ caûnh nhaø thô bò ñöa leân giaøn hoûa thieâu ñeå giôùi thieäu vôùi hoïc sinh thì seõ laøm giaûm quaù nhieàu thuù vò cho caùc em. - Neân söû duïng tranh minh hoïa trong laàn keå töøng ñoaïn (keå laàn thöù hai ) ; keát hôïp ñöa ra töøng tranh coù noäi dung phuø hôïp vôùi lôøi keå cuûa giaùo vieân. - Duøng tranh minh hoïa keøm theo caùc caâu gôïi yù nhaèm giuùp hoïc sinh tìm hieåu truyeän , naém vöõng noäi dung, nhôù ñöôïc caùc hình aûnh , chi tieát quan troïng vaø haønh ñoäng , dieãn bieán cuûa truyeän. III. KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC : Qua vaän duïng ôû thöïc teá giaûng daïy maáy naêm , baûn thaân ñaõ thu ñöôïc nhöõng keát quaû cuï theå sau: - Hoïc sinh ñaõ hình thaønh vaø reøn luyeän ñöôïc kó naêng dieãn ñaït bao goàm kó naêng noùi , kó naêng duøng töø , löïa choïn töø , ñaët caâu . - Ña soá caùc em ñaõ maïnh daïn , höùng thuù vaø yeâu thích hoïc phaân moân Keå chuyeän noùi chung vaø tieát Keå chuyeän noùi rieâng , ñaëc bieät laø caùc em khoâng coøn thaáy ngöôïng nguøng , ruït reø maø coù taâm theá muoán ñöôïc keå chuyeän cho coâ cho baïn nghe . - Song song vôùi söï tieán boä chung , ñoäi nguõ hoïc sinh tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng ngoaïi khoùa veà keå chuyeän ñeå tuyeån choïn , phaùt hieän moät soá hoïc sinh coù naêng khieáu ôû lôùp , ôû tröôøng ngaøy caøng coù chieàu höôùng gia taêng . - Haàu heát nhöõng hoïc sinh coù naêng khieáu ñaõ ñöôïc phaùt hieän vaø boài döôõng kòp thôøi ñeå tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng ngoaïi khoùa veà keå chuyeän. Cuï theå Naêm hoïc 2002 – 2003 2003- 2004 2004 - 2005 Soá hoïc sinh tham gia thi KC ñaït giaûi Caáp tröôøng Caáp huyeän Caáp tænh 2 Em 1 Em 1Em 1 em 1 em 2 em 1 em 1 em IV.BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM : Töø nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc neâu treân , baûn thaân ñaõ ruùt ra ñöôïc baøi hoïc kinh nghieäm nhö sau : - Yeâu caàu töï boài döôõng naâng cao tieàm löïc sö phaïm laø moät yeâu caàu coù tính chaát caàn thieát vôùi ngheà nghieäp ngöôøi thaày . Rieâng ñoái vôùi vieäc naâng cao chaát löôïng daïy phaân moân Keå chuyeän ôû nhaø tröôøng Tieåu hoïc noùi chung , ôû lôùp 4 noùi rieâng thì yeâu caàu töï boài döôõng naêng khieáu vaø trình ñoä thaåm mó , ngheä thuaät Keå chuyeän truyeàn caûm caøng trôû neân böùc thieát . Khoâng theå coù tieát Keå chuyeän thaønh coâng maø giaùo vieân laïi hôøi hôït , hôø höõng . Bôûi vì baûn thaân nghieäp vuï keå ñoøi hoûi giaùo vieân gaàn nhö phaûi boäc loä taâm hoàn , naêng löïc vaø tình caûm cuûa mình . Tröôùc con maét cuûa caùc em hoïc sinh , ngöôøi giaùo vieân raát khoù vaø khoâng theå giaáu dieám ñöôïc nhaân caùch cuûa mình . - Ngöôøi giaùo vieân caàn khaéc phuïc söï löôøi nhaùc , ngaïi khoù , thieáu nghò löïc . - Xaây döïng thoùi quen ñoïc saùch vì ñoïc saùch giuùp cho giaùo vieân coù ñieàu kieän thaâm nhaäp taùc phaåm , naâng cao naêng löïc caûm thuï vaên vaø naêng löïc truyeàn caûm . - Reøn luyeän kó naêng noùi goàm : + Kó naêng thôû : Lôøi noùi gaén lieàn vôùi hôi thôû . Thôû töï nhieân trong khi noùi laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå lôøi noùi khoâng bò ñöùt ñoaïn , khoâng vöøa noùi vöøa thôû . + Kó naêng noùi : Lôøi noùi caàn roõ raøng , khuùc trieát töøng aâm rieâng leû , töøng töø rieâng leû vaø töøng caâu rieâng leû . Caàn phaûi caûm thuï saéc thaùi cuûa töø ñeå phaùt aâm dieãn ñaït. Khoâng noùi nhanh , khoâng noùi quaù chaäm, khoâng noùi ñeàu ñeàu , khoâng quaù nhaán maïnh baát kì töø naøo. - Lôøi ñoäng vieân cuûa giaùo vieân , taïo söï thi ñua giöõa caùc toå, nhoùm, trang trí hoaëc boá trí lôùp hoïc gôïi khoâng khí caâu chuyeän… laø nhöõng bieän phaùp coù hieäu quaû taïo taâm theá mong muoán ñöôïc tham gia keå chuyeän trong tieát hoïc. C . KEÁT LUAÄN Phaân moân Keå chuyeän coù yù nghóa goùp phaàn tích luõy voán vaên hoïc , môû roäng voán soáng cho treû . Giôø KC coøn môû roäng taàm hieåu bieát , kheâu gôïi trí töôûng töôïng cho caùc em , chaép caùnh cho trí töôûng töôïng cuûa caùc em bay boång , ñoù chính laø hoaøi baõo öôùc mô cao ñeïp khi caùc em böôùc vaøo cuoäc soáng . Cuõng thoâng qua giôø KC , ngoân ngöõ noùi cuûa caùc em ñöôïc phaùt trieån , ñaáy laø caùch noùi tröôùc ñaùm ñoâng moät caùch coù ngheä thuaät . Vôùi nhöõng yù nghóa treân neân toâi thaáy raèng vieäc ñaàu tö ñeå daïy toát tieát KC laø ñieàu heát söùc caàn thieát . Toâi hy voïng vôùi nhöõng kinh nghieäm ñaõ ñuùc ruùt qua nhieàu naêm giaûng daïy treân ñaây cuûa baûn thaân seõ phaàn naøo giuùp caùc baïn ñoàng nghieäp daïy toát hôn phaân moân KC ôû nhaø tröôøng Tieåu hoïc . -----------------------------------------------------------------