Tài liệu Sách hsg lịch sử 10

Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 C«ng ty tnhh cung øng häc liÖu Vµ dÞch vô gi¸o dôc b¶o long §iÖn tho¹i liªn hÖ: 01243771012 MíI GiíI THIÖU c¸c ®Ò thi chän häc sinh giái cña c¸c trêng thpt chuyªn vïng duyªn h¶I & ®ång b»ng b¾c bé m«n LÞCH Sö 10 Thµnh c«ng lµ mét hµnh tr×nh chø kh«ng ph¶i lµ ®iÓm ®Õn! Trªn con ®êng thµnh c«ng kh«ng cã dÊu ch©n cña ngêi lêi biÕng! C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 1 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 lêi nãi ®Çu N hiều năm trở lại đây, hội các trường THPT chuyên trực thuộc các Sở Giáo dục và Đào tạo của các tỉnh - thành phố và trực thuộc các trường Đại học vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc bộ tổ chức kỳ thi chọn học sinh giỏi cho học sinh các khối chuyên lớp 10 và lớp 11 ở các môn học như: Toán, Vật lý, Hoá học, Sinh học, Ngữ Văn, Ngoại ngữ, Lịch sử, Địa lý, Tin học. Với những môn học như: Toán học, Vật lý, Hoá học, Ngữ Văn hay Ngoại ngữ thì từ trước tới nay trên thị trường sách đã có rất nhiều đầu sách dạng “tuyển tập hay tuyển chọn” các đề thi học sinh giỏi các cấp, nhưng với bộ môn Lịch sử thì đầu sách dạng này lại rất hiếm. Do vậy cuốn sách “Giới thiệu các đề thi chọn học sinh giỏi của các trường THPT chuyên vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc bộ - môn Lịch sử 10” được tuyển chọn, biên soạn và xuất bản nhằm mục đích: - Giúp cho học sinh và giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử cấp THPT có được cách nhìn chính xác và toàn diện về xu hướng ra đề thi môn Lịch sử trong kỳ thi chọn học sinh giỏi khối lớp 10 trường THPT chuyên của các tỉnh - thành phố và trực thuộc các trường đại học vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc bộ. - Giúp cho học sinh và giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử cấp THPT có thêm được nguồn tư liệu tham khảo hữu ích trong quá trình học tập và giảng dạy. Qua đó góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn, đạt kết quả cao trong các kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp khu vực và cấp Quốc gia. Cuốn sách này có 76 đề thi, gồm đề thi chính thức và đề thi đề xuất cho kì thi chọn học sinh giỏi các trường THPT chuyên vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc bộ - môn Lịch sử 10, các đề thi được chọn lọc và sắp xếp theo từng năm học, từ năm học 2011 - 2012 đến năm học 2015 - 2016. Các đề thi trong cuốn sách này được các tác giả sưu tầm, chọn lọc từ nhiều kênh khác nhau như từ bạn bè, đồng nghiệp, từ Website của các Sở giáo dục - đào tạo, từ trang http:// www. dethi.violet.vn và nhiều Website có uy tín khác. Trong cuốn sách này, hầu hết các đề thi có đáp án và hướng dẫn chấm chi tiết, nhưng cũng có một vài đề thi không đáp án và hướng dẫn chấm. Với những đề thi có đáp án và hướng dẫn chấm, các tác giả giữ nguyên văn đáp án và thang điểm để các em học sinh và quý thầy cô có thể thấy và vận dụng được cách trả lời và cho điểm đối với mỗi đơn vị kiến thức trong đề thi. Với những đề thi không có đáp án thì các em học sinh và quý thầy cô có thể tự giải để củng cố kiến thức, rèn luyện kĩ năng và phương pháp giải. Với vai trò là những giáo viên tâm huyết với nghề, giàu kinh nghiệm trong công tác giảng dạy, bồi dưỡng học sinh giỏi dự thi cấp tỉnh, cấp khu vực và cấp Quốc gia môn Lịch sử cấp THPT, các tác giả thấy cuốn sách sẽ là nguồn học liệu tham khảo hữu ích cho các em học sinh yêu thích môn Lịch sử và giáo viên dạy môn Lịch sử ở các trường THPT, đặc biệt sẽ rất hữu ích với những em học sinh và quý thầy cô tham gia bồi dưỡng, luyện thi học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp khu vực và cấp Quốc gia. Ngoài ra cuốn sách cũng là nguồn học liệu tham khảo rất tốt cho sinh viên - giáo sinh chuyên nghành sư phạm Lịch sử ở các trường Cao đẳng và Đại học. Mặc dù đã cố gắng sưu tầm, chọn lọc, biên soạn nhưng cuốn sách sẽ khó tránh khỏi những thiếu sót, các tác giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý đồng nghiệp và các em học sinh để lần xuất bản sau được hoàn chỉnh hơn. Nhân đây, các tác giả cũng bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới quý đồng nghiệp đang công tác tại các trường THPT chuyên đã cung cấp tư liệu quý báu để chúng tôi xây dựng và hoàn thành cuốn sách này. Chúc các em học sinh và quý thầy cô đạt được nhiều thành tích cao trong quá trình học tập và giảng dạy khi khai thác, sử dụng cuốn sách này. Mọi ý kiến đóng góp của quý thầy cô và các em xin vui lòng liên hệ với các tác giả theo địa chỉ email: [email protected]. Các tác giả trân trọng cảm ơn! Chịu trách nhiệm nội dung: Nhóm giáo viên chuyên giảng dạy môn Lịch sử THPT tỉnh Nam Định Chịu trách nhiệm in ấn và phát hành: Công ty TNHH cung ứng học liệu và dịch vụ Giáo dục Bảo Long Người đại diện cho công ty, ông: Nguyễn Văn Công – Điện thoại liên hệ: 01243771012 NAM ĐỊNH Ngày 8 tháng 6 năm 2017 2 C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 ĐỀ SỐ 1 Kì thi chọn HSG các trường THPT chuyên vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc Bộ, ĐỀ THI CHÍNH THỨC, môn LỊCH SỬ LỚP 10, năm học 2011 – 2012 Thời gian làm bài 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (3,0 điểm) Nêu sự khác nhau giữa các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia cổ đại phương Tây về: điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế và thể chế chính trị. Câu 2 (3,0 điểm) Sự phát triển thịnh đạt và suy thoái của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á được biểu hiện như thế nào? Câu 3 (3,0 điểm) Nêu nguyên nhân, điều kiện; kể tên những cuộc phát kiến lớn về địa lí (thế kỉ XV, XVI). Phân tích tác động của những phát kiến địa lí đối với sự phát triển của lịch sử nhân loại. Câu 4 (2,5 điểm) Trình bày những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời nhà nước Văn Lang. Sự ra đời của nhà nước Văn Lang – Âu Lạc có ý nghĩa đối với sự phát triển của lịch sử dân tộc như thế nào? Câu 5 (3,0 điểm) Lập bảng thống kê các cuộc kháng chiến và khởi nghĩa lớn chống ngoại xâm từ thế kỉ X đến thế kỉ XV theo nội dung: tên các cuộc kháng chiến, khởi nghĩa; thời gian; anh hùng dân tộc; chiến thắng tiêu biểu. Câu 6 ( 2,5 điểm) Sự chủ động của nhà Lý trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075 – 1077) để bảo vệ nền độc lập dân tộc được thể hiện như thế nào? Câu 7 (3,0 điểm) Trình bày và nhận xét việc mở rộng buôn bán trong và ngoài nước ở Việt Nam thế kỉ XVI – XVII. -----------------HẾT----------------- C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 3 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 ĐÁP ÁN ĐỀ SỐ 1 Câu 1 2 3 4 4 Nội dung trả lời Nêu sự khác nhau giữa các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia cổ đại phương Tây về: điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế và thể chế chính trị. - Điều kiện tự nhiên + Phương Đông: Được hình thành trên lưu vực sông lớn, có thuận lợi về đất trông và có khó khăn về trị thủy..... + Phương Tây: Phần lớn lãnh thổ là núi và cao nguyên, đất canh tác ít, khô cứng nhưng được biển bao bọc, thuận lợi cho thương mại đường biển... - Đặc điểm kinh tế + Phương Đông: Nông nghiệp phát triển sớm, xuất hiện của cải dư thừa ngay từ khi chưa có đồ sắt... + Phương Tây: Nông nghiệp hạn chế, thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển, lưu thông tiền tệ sớm.... - Thể chế chính trị + Phương Đông: Nhà nước chuyên chế cổ đại, vua nắm cả pháp quyền và thần quyền... + Phương Tây: Dân chủ chủ nô (A ten) và Cộng hoà quý tộc (Rô ma).... Sự phát triển thịnh đạt và suy thoái của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á được biểu hiện như thế nào? - Sự phát triển thịnh đạt + Thời gian: từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVIII + Các quốc gia tiêu biểu: Đại Việt, Ăng co, Pa gan, Lan Xang, Su khô thay.... + Biểu hiện: Kinh tế phát triển (nông nghiệp và thủ công nghiệp...); chính trị ổn định, chế độ quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền; xây dựng nền văn hoá dân tộc phong phú... - Sự suy thoái + Thời gian: từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX. + Biểu hiện: khủng hoảng về kinh tế và chính trị, các cuộc khởi nghĩa nông dân chống nhà nước phong kiến; chiến tranh giữa các quốc gia; sự xâm nhập của các nước tư bản phương Tây... Nêu nguyên nhân, điều kiện; kể tên những cuộc phát kiến lớn về địa lí (thế kỉ XV, XVI). Phân tích tác động của những phát kiến địa lí đối với sự phát triển của lịch sử nhân loại. - Nguyên nhân, điều kiện + Do nhu cầu về hương liệu, vàng bạc, thị trường tăng cao... + Con đường giao lưu qua Tây Á bị người Ả Rập chiếm... + Khoa học-kĩ thuật có nhiều tiế bộ.... + Ngành hàng hải có nhiều hiểu biết về đại dương, sử dụng la bàn... + Kĩ thuật đóng tàu có bước tiến quan trọng... + Có những tài liệu về các cuộc hành trình đường biển trước đó... - Những cuộc phát kiến lớn về địa lí (thế kỉ XV, XVI) + Năm 1487, Đi-a-xơ đến Hảo Vọng... + Năm 1492, Cô-lôm-bô phát hiện châu Mĩ... + Năm 1497, Va-xcô đơ Ga-ma đến Ấn Độ (1498)... + Năm 1519, Ma-gien-lăng vòng quanh thế giới (1519-1521)... - Tác động + Mặt tích cực: có hiểu biết mới về trái đất, về những dân tộc mới, tạo điều kiện cho sự giao lưu giữa các nền văn hoá, thúc đẩy thương nghiệp phát triển.... + Hạn chế: Nảy sinh quá trình cướp bóc thuộc địa và buôn bán nô lệ.... Trình bày những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời nhà nước Văn Lang. Sự ra đời của nhà nước Văn Lang – Âu Lạc có ý nghĩa đối với sự phát triển của lịch sử dân tộc như thế nào? Điểm 3,0 đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 3,0đ 0,5đ 0,75đ 0,75đ 0,5đ 0,5đ 3,0đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 2,5đ Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 5 6 7 Chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời nhà nước Văn Lang. - Về kinh tế + Thời Đông Sơn (nửa sau thiên niên kỉ I TCN), công cụ bằng đồng thau phổ biến và con người còn biết rèn sắt... + Con người có thể mở rộng địa bàn cư trú ở lưu vực sông Hồng, S. Mã, S. Cả... + Đưa hoạt động kinh tế có những bước phát triển mới.... + Kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước.... + Các nghề thủ công cũng phát triển.... - Về xã hội: Từ thời Phùng Nguyên đã có sự phân hoá giàu nghèo, đến Đông Sơn, sự phân hoá phổ biến hơn.... - Ý nghĩa + Mở ra thời đại dựng nước và giữ nước đầu tiên của dân tộc.. + Hình thành nền văn minh Việt Nam đầu tiên – Văn minh sông Hồng Lập bảng thống kê các cuộc kháng chiến và khởi nghĩa lớn chống ngoại xâm từ thế kỉ X đến thế kỉ XV theo nội dung: tên các cuộc kháng chiến, khởi nghĩa; thời gian; anh hùng dân tộc; chiến thắng tiêu biểu. Tên cuộc kháng chiến Thời Anh hùng dân Chiến thắng tiêu biểu và khởi nghĩa gian tộc Kháng chiến chống quân 938 Ngô Quyền Chiến thắng Bạch Đằng xâm lược Nam Hán Kháng chiến chông 981 Lê Hoàn Chiến thắng ở vùng Đông Bắc Tống thời Tiền Lê Kháng chiến chống 1075 Lí Thường Kiệt Trận quyết chiến trên bờ sông quân Tống thời Lí -1077 Như Nguyệt Ba lần kháng chiến + 1258 Trần Hưng Đạo + Chiến thắng Đông Bộ Đầu chông quân Mông- + 1285 + Chiến thắng ChươngDương, Nguyên thời Trần Hàm Tử... + Chiến thắng Bạch Đằng +1288 Khởi nghĩa Lam Sơn 1418- Lê Lợi và Chiến thắng Chi Lăngchống quân xâm lược 1427 Nguyễn Trãi Xương Giáng nhà Minh Mỗi cuộc kháng chiến hay khởi nghĩa cho 0,5 đ. Riêng kháng chiến chống MôngNguyên cho 1,0đ. Sự chủ động của nhà Lý trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075 – 1077) để bảo vệ nền độc lập dân tộc được thể hiện như thế nào? - Âm mưu xâm lược của nhà Tống: nhà Tống đang gặp khó khăn......vua Tống cho tập trung quân ở một số nơi giáp Đại Việt, chuẩn bị cuộc xâm lược... - Chủ động trong phòng ngự: Năm 1075, Lí Thường Kiệt cho quân tập kích sang đất Tống (Ung Châu, Khâm Châu, Liêm Châu) rồi rút về nước... - Năm 1077, quân Tống sang xâm lược Đại Việt. Lí Thường Kiệt cho xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt... - Chủ động tiến công: Lí Thường Kiệt cho quân tập kích quân Tống ở bờ Bắc Sông Như Nguyệt, đẩy địch vào thế bị động... - Chủ động kết thúc chiến tranh: Khi quân Tống rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan, Lí Thường Kiệt chủ động bàn hoà, để hai bên đi đến kết thúc chiến tranh... Trình bày và nhận xét việc mở rộng buôn bán trong và ngoài nước ở Việt Nam thế kỉ XVI – XVII. - Buôn bán trong nước: + Trao đổi hàng hoá giữa các địa phương được mở rộng hơn trước. Các làng đều có chợ... + Hình thành các luồng buôn bán giữa miền ngược và miền xuôi. Đặc biệt buôn bán giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài…. - Buôn bán với nước ngoài: + Với các nước phương Đông, đặc biệt là Trung Quốc và Nhật Bản... + Từ thế kỉ XVI, các nước phương Tây đã sang buôn bán... - Nhận xét C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,5đ 0,5đ 3,0đ 2,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 3,0đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 5 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 + Sự thông thương buôn bán với các nước phương Tây đã bước đầu đưa nước ta tiếp xúc với luồng thương mại quốc tế đang phát triển... + Góp phần mở rộng thị trường trong nước và thúc đẩy sự hưng thịnh của một số đô thị... 0,5đ ĐỀ SỐ 4 Kì thi chọn HSG các trường THPT chuyên vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc Bộ, Đề thi đề xuất của trường THPT chuyên LÊ HỒNG PHONG – NAM ĐỊNH, môn LỊCH SỬ LỚP 10, năm học 2012 – 2013 Thời gian làm bài 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1: (3 điểm) Thể chế chính trị ở các quốc gia cổ đại phương Đông có đặc điểm gì? Giải thích tại sao lại có đặc điểm ấy? Câu 2: (3 điểm) Trình bày chính sách đối ngoại của các triều đại phong kiến Trung Quốc? Mối quan hệ của Trung Quốc đối với nước ta trong thời kì phong kiến ? Câu 3: (2,5điểm) Trình bày nguồn gốc và vai trò của thành thị trung đại châu Âu? Câu 4: (3 điểm) Phân tích cơ sở và điều kiện đưa đến sự ra đời nhà nước Văn Lang. Sự ra đời của nhà nước Văn Lang có ý nghĩa gì? Câu 5: (3 điểm) Bằng những dẫn chứng lịch sử có chọn lọc, em hãy làm rõ sự thất bại của các thế lực phong kiến Trung Quốc đối với nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ X ? Câu 6: (2,5 điểm) Trình bày những nét khái quát về thành tựu xây dựng, phát triển của nhà nước Đại Việt từ thế kỉ X XV? Câu 7: (3 điểm) Theo em, đến cuối thế kỉ XVIII, lịch sử dân tộc ta đặt ra những yêu cầu cấp bách nào? Phong trào Tây Sơn đã giải quyết những yêu cầu này ra sao? -----------------HẾT----------------- 6 C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 ĐÁP ÁN ĐỀ SỐ 4 Câu 1 Nội dung trả lời - Đặc điểm : Chế độ chuyên chế cổ đại có vua đứng đầu . Quyền lực của nhà vua tối Điểm 1,0 thượng và vô hạn - Giải thích : + Cơ cấu công xã sinh ra + Do điều kiện tự nhiên thuận lợi, đồng bằng giao thông thuận tiện 0,5 + Do dân cư làm nông nghiệp sống tập trung để làm mùa và thuỷ lợi 2 0,5 0,5 + Vua thường gắn mình với tôn giáo - Trình bày chính sách đối ngoại : Chính sách bành trướng, mở rộng lãnh thổ . Ví dụ : 0,5 1,5 Thời Tần đánh lên phương Bắc, đánh xuống phương Nam ; thời Đường đánh ra 4 phía… - Mối quan hệ của Trung quốc đối với nước ta thời kì phong kiến : Triều đại nào cũng đem quân đánh nước ta (Nêu cụ thể từng triều đại ) – 075đ. Nhưng nhân dân ta đã tiến 3 1,5 hành những cuộc chiến tranh vệ quốc và giành thắng lợi (Nêu cụ thể ) – 0,75đ - Nguồn gốc: 1,0 + Do sản xuất phát triển… + Để có điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động sản xuất, trao đổi sản phẩm, một số thợ thủ công đã tìm cách trốn khỏi lãnh địa… - Vai trò: 1,5 + Phá vỡ nền kinh tế tự nhiên cảu các lãnh địa… + Góp phần tích cực xoá bỏ chế độ phân quyền… 4 + Mang không khí tự do và phát triển tri thức… - Cơ sở kinh tế: 1,0 + Nhờ sự tiến bộ của kĩ thuật luyện kim, đến thời Đông Sơn, từ nửa đầu thiên niên kỉ I TCN, công cụ lao động đồng thau trở nên phổ biến và con người đã biết rèn sắt. + Trên cơ sở đó, cư dân Đông Sơn đã mở rộng địa bàn sinh sống đến vùng châu thổ sông Hồng, Sông Mã, Sông Cả, nền kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước, dùng cày với sức kéo của trâu bò đã thay thế cho nông nghiệp dùng cuốc + Cùng với nghề nông, cư dân ĐS còn săn bắn, chăn nuôi, đánh cá và làm các nghề thủ công. Sự phân công lao động trong xã hội giữa nông nghiệp và thủ công nghiệp đã hình thành. - Cơ sở xã hội: 0,5 + Thời Phùng Nguyên, xã hội bắt đầu phân hóa giàu nghèo. C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 7 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 + Đến thời ĐS, mức độ phân hóa giàu nghèo trở nên phổ biến hơn (phản ánh ở hiện vật trong các khu mộ táng) - Điều kiện: 1,0 + Điều kiện tự nhiên thuận lợi + Yêu cầu trị thủy đề bảo vệ nền kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước trước nạn lũ lụt thường xuyên đe dọa, đẩy mạnh quá trình hình thành nhà nước. +Yêu cầu của công cuộc chống ngoại xâm đã đẩy mạnh quá trình đó. Vào khoảng thế kỉ VII TCN, quốc gia Văn Lang ra đời. - Ý nghĩa: Mở ra thời đại dựng nước và giữ nước đầu tiên của dân tộc, hình thành nền 5 0,5 văn minh Việt Nam đầu tiên – văn minh sông Hồng. - Khái quát âm mưu và thủ đoạn của các thế lực PK phương Bắc trên đất nước ta (sáp 0,5 nhập nước ta vào Trung Quốc; bóc lột nhân dân ta về kinh tế và đồng hoá nhân dân ta về văn hóa, giống nòi…) - Sự thất bại: + Nền kinh tế của nước ta không ngừng phát triển nhờ sự học hỏi những kinh nghiệm 0,5 mới (d/c)… + Về văn hóa chúng ta không bị đồng hóa. Phong tục tập quán của dân tộc không bị 1,0 mất mà nền văn hoá dân tộc còn phát triển thêm (d/c)… + Phong trào đấu tranh chống chính quyền đô hộ giành độc lập dân tộc không ngừng diễn ra: Tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Bà Triệu,Lý Bí ( Nêu kết quả 6 1,0 và ý nghĩa … - Về công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước: 0,75 + Trước tiên là quá trình dời đô của nhà Lý, không chỉ nói lên tầm nhìn chiến lược mà còn phản ánh thế đi lên của đất nước… + Sự trưởng thành của bộ máy trung ương tập quyền, trong việc xây dựng bộ máy quan lại, tổ chức về pháp luật, củng cố về quân đội… + Trong công cuộc chống ngoại xâm để bảo vệ nền độc lập dân tộc (kháng chiến chống quân xâm lược Tống, Mông - Nguyên, Minh). - Về sự nghiệp phát triển kinh tế: + Trong nông nghiệp, đã khai phá vùng đồng bằng sông Hồng, đồng bằng ven biển, xây dựng hệ thống đê sông, biển, chính sách khuyến nông được ban hành… + Trong thủ công nghiệp và thương nghiệp cũng có bước phát triển mới, nhiều nghề thủ công truyền thống đã hình thành: dệt, gốm, đúc đồng… + Nội thương và ngoại thương từ thời nhà Lý đã bắt đầu phát triển… - Về sự nghiệp phát triển văn hóa : + Phật giáo, Đạo giáo, Nho giáo được truyền bá đi đôi với các tín ngưỡng dân gian. + Giáo dục dân tộc: bắt đầu phát triển từ thời nhà Lý, thành lập Quốc Tử Giám, tổ chức các khoa thi để tuyển chọn nhân tài… Hàng loạt trí thức được đào tạo đã góp phần quan 8 C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 0,75 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 trọng vào việc xây dựng và bảo vệ đất nước. + Văn học dân tộc: văn học chữ Hán, chữ Nôm với sự xuất hiện của hàng loạt tập thơ có nội dung ca ngợi đất nước… + Nghệ thuật: những công trình nghệ thuật Phật giáo, những tác phẩm điêu khắc mang 1,0 họa tiết hoa văn độc đáo, nghệ thuật sân khấu, âm nhạc, múa cũng phát triển… - Về khoa học - kĩ thuật: về sử học, xuất hiện bộ Đại Việt sử kí của Lê Văn Hưu, bộ sử Lam Sơn thực lục, Đại Việt sử kí toàn thư. Về địa lí có Dư địa chí, Hồng Đức bản đồ. Về toán học, có Đại thành toán pháp của Lương Thế Vinh… Chế tạo súng thần cơ, đóng các 7 thuyền chiến… - Yêu cầu: 0,75 + Thế kỉ XVI – XVIII, đất nước ta bị chia cắt, (với sự tồn tại của tập đoàn phong kiến Lê – Trịnh ở Đàng Ngoài, PK nhà Nguyễn ở Đàng Trong), nội chiến kéo dài… đặt ra yêu cầu cần phải thống nhất đất nước. + Chế độ PK khủng hoảng, suy yếu… đặt ra yêu cầu cần phải giải quyết khủng hoảng, đưa đất nước phát triển theo kịp với sự phát triển của thời đại. Do mâu thuẫn nội tại trong nước, do quyền lợi ích kỷ của dòng họ, cá nhân… các thế lực PK đã cầu viện nước ngoài đưa quân sang xâm lược nước ta… đặt ra yêu cầu bảo vệ Tổ quốc. - Phong trào Tây Sơn đã giải quyết các yêu cầu này: + Thống nhất đất nước: Đến năm 1785, về cơ bản đã tiêu diệt hết các thế lực cát cứ của 0,75 chúa Nguyễn, giải phóng hầu hết Đàng Trong.Năm 1786- 1788: tiến ra Đàng Ngoài, phá bỏ ranh giới sông Gianh, lũy Thầy, lần lượt lật đổ tập đoàn phong kiến Lê - Trịnh, bước đầu hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước… + Chống ngoại xâm, bảo về Tổ quốc 1,0 1785, chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút, quét sạch 5 vạn quân Xiêm ra khỏi bờ cõi nước ta, đập tan tham vọng của vua Xiêm với phần lãnh thổ phía Nam nước ta. 1789, đánh tan 29 vạn quân Thanh với chiến thắng vang dội là trận Ngọc Hồi, Đống Đa… Hoàn thành nhiệm vụ giải phóng dân tộc, bảo vệ được nền độc lập của dân tộc. + Xây dựng và phát triển đất nước. Sau khi chiến tranh kết thúc, Quang Trung đã thi hành một loạt chính sách cải cách tiến bộ để bảo vệ và phát huy những thành quả mà phong trào - Tây Sơn vừa giành được. Giữa lúc đất nước và vương triều đang cần bàn tay chèo lái của QuangTrung thì ông đột ngột qua đời… 0,5 -----------------HẾT----------------- C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 9 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 ĐỀ SỐ 5 Kì thi chọn HSG các trường THPT chuyên vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc Bộ, Đề thi đề xuất của trường THPT chuyên HƯNG YÊN – HƯNG YÊN môn LỊCH SỬ LỚP 10, năm học 2012 – 2013 Thời gian làm bài 180 phút, không kể thời gian giao đề C©u 1: (3.0 ®iÓm): Nªu ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng vµ c¸c quèc gia cæ ®¹i §Þa Trung H¶i. Gi¶i thÝch v× sao cã ®Æc ®iÓm ®ã ?. C©u 2: (3.0 ®iÓm): Tr×nh bµy nh÷ng nÐt lín sù h×nh thµnh x· héi phong kiÕn Trung Quèc. C©u 3: ( 2.0 ®iÓm): Nªu nh÷ng biÓu hiÖn cña sù xuÊt hiÖn quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ë T©y ¢u thêi hËu kú Trung ®¹i. C©u 4: (3.0 ®iÓm): H·y lËp b¶ng ®iÒn th«ng tin vÒ c¸c quèc gia cæ ®¹i trªn ®Êt níc ViÖt Nam theo néi dung: Thêi gian h×nh thµnh - ®Þa bµn, t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ nhËn xÐt. C©u 5: (3.0 ®iÓm): H·y nªu 4 cuéc khëi nghÜa, kh¸ng chiÕn tiªu biÓu nhÊt cña nh©n d©n ta chèng chÝnh quyÒn ®« hé phong kiÕn ph¬ng B¾c ( tõ TK I-> TK X). Ph©n tÝch 1 cuéc kh¸ng chiÕn cã ¶nh hëng lín ®Õn c¸c thÕ kû sau nµy. C©u 6: (2.5 ®iÓm): Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n x©m lîc Tèng thêi Lý (1075-1077). Cuéc kh¸ng chiÕn nµy ®· ®Ó l¹i truyÒn thèng g× cho sù nghiÖp ®Êu tranh gi÷ níc cña d©n téc ta ?. C©u 7: (3.0 ®iÓm): Kh¸i qu¸t nÐt chÝnh t×nh h×nh v¨n hãa, t tëng cña níc ta tõ TK XVI ®Õn ®Çu TK XVIII, vµ cho biÕt nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn t×nh h×nh ®ã. -----------------HẾT----------------- ĐÁP ÁN ĐỀ SỐ 5 Câu 10 Nội dung trả lời Điểm C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 C©u 1 Nªu ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng vµ c¸c quèc gia cæ ®¹i §Þa Trung H¶i. Gi¶i thÝch v× sao cã ®Æc ®iÓm ®ã ? a. §Æc ®iÓm kinh tÕ. a.1. §Æc ®iÓm kinh tÕ c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng . * §Æc ®iÓm næi bËt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trång lóa níc g¾n liÒn víi c«ng t¸c thñy lîi vµ lµm lÞch (n«ng lÞch): + NÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu: - C¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng cã ®ång b»ng réng, ®Êt ®ai ph× nhiªu, ®îc c¸c con s«ng cung cÊp níc vµ båi ®¾p phï sa thêng xuyªn. Trång c¸c lo¹i ngò cèc, ngoµi ra cßn trång c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶. - C«ng cô s¶n xuÊt th« s¬: (Cuèc ®¸, cµy ®¸), ®ång, tre, gç, nøa. - Ch¨n nu«i : Gia sóc, gia cÇm, nghÒ c¸. + Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp c d©n ph¬ng §«ng ph¶i lµm thuû lîi ®µo kªnh dÉn níc tíi tiªu, ®¾p ®ª phßng lò lôt. §ång thêi ®Ó mïa mµng thu ho¹ch tèt ngêi ph¬ng §«ng 3,0 ® ph¶i “tr«ng trêi, tr«ng ®Êt, tr«ng c©y”, theo dâi mùc níc lªn xuèng c¸c s«ng, quan s¸t 0.25 0.5 mÆt tr¨ng, mÆt trêi… tõ ®ã ngêi ph¬ng §«ng lµm ra lÞch ( n«ng lÞch) ph¸t huy trong s¶n xuÊt. * Thñ c«ng nghiÖp, th¬ng nghiÖp lµ thø yÕu. Bªn c¹nh kinh tÕ n«ng nghiÖp cßn cã c¸c nghÒ thñ c«ng nh lµm gèm, dÖt v¶i, luyÖn kim, thuéc da, thñy tinh, trao ®æi s¶n phÈm gi÷a c¸c vïng 0.25 => Kinh tÕ thñ c«ng, th¬ng nghiÖp g¾n liÒn víi n«ng nghiÖp; nÒn kinh tÕ mang tÝnh tù nhiªn, tù tóc. a.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ c¸c quèc gia cæ ®¹i §Þa Trung H¶i. * Kinh tÕ n«ng nghiÖp trång lóa níc kh«ng ph¸t triÓn trë thµnh thø yÕu do ®ång b»ng 0.25 nhá hÑp, ®Êt ®ai kh« cøng. §Õn ®Çu thiªn niªn kû I TCN khi cã c«ng cô s¾t c d©n §TH míi lµm n«ng nghiÖp. C©y trång chñ yÕu lµ c©y lu niªn, nho, cam, chanh. * Thñ c«ng vµ th¬ng nghiÖp ph¸t ®¹t chiÕm vai trß chñ ®¹o trong kinh tÕ: nghÒ khai má, kim hoµn, gèm, chÕ biÕn n«ng s¶n ( rîu nho). MËu dÞch th¬ng nghiÖp trao ®æi hµng hãa c¸c cïng ®æi s¶n phÈm thñ c«ng cho c¸c níc ph¬ng §«ng – lÊy l¬ng thùc, thùc 0.75 phÈm. - Nguån lao ®éng chñ yÕu lµ n« lÖ. - Ho¹t ®éng th¬ng m¹i ph¸t ®¹t ®· thóc ®Èy viÖc më réng lu th«ng tiÒn tÖ. -> NÒn kinh tÕ mang tÝnh hµng hãa, trao ®æi. b. Gi¶i thÝch: Cã ®Æc ®iÓm kinh tÕ nh trªn lµ do ®iÒu kiÖn tù nhiªn chi phèi. b.1. C¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng ra ®êi trªn lu vùc c¸c con s«ng lín ë ch©u ¸- Phi 0.5 (Nhµ níc Ai CËp trªn lu vùc s«ng Nin); Quèc gia Ên §é ra ®êi trªn lu vùc s«ng Ên, s«ng H»ng; Trung Quèc ra ®êi trªn lu vùc s«ng Hoµng Hµ, Trêng Giang. C¸c con s«ng båi lÊp phï sa mµu mì t¹o nªn vïng ®ång b»ng réng lín; khÝ hËu Èm ít; thñy lîng cao… thuËn lîi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. C d©n cã thÓ dïng c«ng cô th« s¬ còng cã thÓ s¶n xuÊt ®îc: trång ngò cèc, lóa níc… Do thñy chÕ lín nªn ph¶i trÞ thñy- ®¾p ®ª, khai m¬ng m¸ng… b2. C¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng T©y ra ®êi ven bê biÓn ®Þa Trung H¶i, ®Þa h×nh chñ yÕu lµ nói, cao nguyªn, s«ng nhá t¹o ®ång b»ng hÑp, ®Êt ®ai kh« vµ r¾n. Trång c©y l©u n¨m cã gi¸ trÞ cao: « lu, nho, cam, chanh. Cã nhiÒu kho¸ng s¶n: s¾t, b¹c, vµng ®ång, ph¸t 0.5 triÓn nghÒ khai má. BiÓn §Þa Trung H¶i kÝn, khÝ hËu trong lµnh, cã nhiÒu vÞnh ph¸t triÓn nghÒ c¸, biÓn. C©u 2 H·y tr×nh bµy nÐt lín vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh X· héi phong kiÕn ë Trung Quèc. 3,0 ® * Cuèi thêi Xu©n Thu–ChiÕn quèc ( TK VIII- TK III TCN c d©n lu vùc s«ng Hoµng 0.75 Hµ - Trêng Giang chÕ t¹o ®îc c«ng cô s¾t; c«ng cô ®îc c¶i tiÕn; c«ng tr×nh thñy lîi x©y dùng, diÖn tÝch canh t¸c ®îc më réng. N¨ng suÊt, s¶n lîng n«ng nghiÖp t¨ng. * X· héi biÕn ®æi s©u s¾c: 1.25 - Quý téc, n«ng d©n giµu cã nhiÒu cña c¶i, dïng quyÒn lùc tíc ®o¹t thªm ruéng ®Êt c«ng trë thµnh mét nhãm ngêi cã nhiÒu ruéng t gäi lµ giai cÊp ®Þa chñ. C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 11 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 C©u 3 - N«ng d©n c«ng x· bÞ ph©n hãa. + Mét bé phËn n«ng d©n giµu trë thµnh ®Þa chñ bãc lét. + N«ng d©n tù canh: Mét bé phËn c«ng d©n vÉn gi÷ ®îc ruéng ®Êt cµy cÊy trë thµnh n«ng d©n tù canh, tù cach t¸c trªn ruéng ®Êt cña m×nh, hä cã nghÜa vô nép thuÕ, ®i lao dÞch cho nhµ níc. + N«ng d©n lÜnh canh: Mét bé phËn n«ng d©n nghÌo, kh«ng cã ruéng hoÆc Ýt ruéng ph¶i nhËn ruéng cña ®Þa chñ ®Ó cÇy cÊy. Hä ph¶i nép mét phÇn hoa lîi cho ®Þa chñ gäi lµ t« ruéng ®Êt, nép thuÕ vµ ®i lao dÞch cho nhµ níc. * Quan hÖ bãc lét cña quý téc ®èi víi n«ng d©n c«ng x· thêi cæ ®¹i ®· dÇn nhêng chç cho quan hÖ bãc lét ®Þa t« cña ®i¹ chñ ®èi víi n«ng d©n lÜnh canh => Quan hÖ phong kiÕn xuÊt hiÖn ë Trung Quèc vµo nh÷ng thÕ kû cuèi TCN. Sím nhÊt thÕ giíi. Quan hÖ s¶n xuÊt TBCN ®· xuÊt hiÖn ë T©y ©u thêi hËu kú trung ®¹i nh thÕ nµo? a. Kinh tÕ : Tõ TKXVI kinh tÕ hµng hãa ph¸t triÓn t¸c ®éng ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn. + Trong n«ng nghiÖp:     0,75 n«ng d©n lµm thuª – c«ng nh©n n«ng nghiÖp . NÒn s¶n xuÊt nhá ë n«ng th«n thay b»ng h×nh thøc ®ån ®iÒn hay trang tr¹i s¶n xuÊt quy m« lín. Ngêi lao ®éng trë thµnh c«ng nh©n n«ng nghiÖp lµm theo chÕ ®é lµm c«ng, lÊy tiÒn l¬ng. Quý téc phong kiÕn bãc lét c«ng nh©n n«ng nghiÖp trë thµnh quý téc míi. «ng chñ xëng, chñ thuyÒn, chñ ng©n hµng… trë thµnh giai cÊp t s¶n bãc lét søc lao ®éng cña c«ng nh©n lµm thuª. - Nh÷ng ngêi lµm thuª: Kh«ng cã tµi s¶n, t liÖu s¶n xuÊt - lµ ngêi v« s¶n bÞ bãc lét søc lao ®éng mét c¸ch thËm tÖ, h×nh thµnh giai cÊp v« s¶n. + Mèi quan hÖ míi gi÷a giai cÊp t s¶n víi giai cÊp v« s¶n xuÊt hiÖn trong lßng x· héi phong kiÕn T©y ¢u thêi hËu kú trung ®¹i - ®ã lµ quan hÖ s¶n xuÊt TBCN. H·y lËp b¶ng ®iÒn th«ng tin vÒ c¸c quèc gia cæ ®¹i trªn ®Êt níc ViÖt Nam theo néi dung: Thêi gian h×nh thµnh - ®Þa bµn, t×nh h×nh kinh tÕ, t×nh h×nh chÝnh trÞ, x· héi vµ nhËn xÐt. C¸c quèc gia Nhµ níc V¨n Quèc gia cæ Quèc gia cæ Néi dung Lang, ¢u L¹c Ch¨m Pa Phï Nam Thêi gian h×nh Lu vùc s«ng Lu vùc B¾c s«ng thµnh ®Þa bµn Hång, M·, C¶. Gianh -> Nam s«ng Kho¶ng TK VII Dinh TKII: L©m Êp - ®Õn TKVII nhµ níc TCN – II TCN Ch¨mpa T×nh h×nh kinh tÕ - NghÒ n«ng trång - NghÒ n«ng trång lóa níc, c©y rau lóa níc, rau mµu, cñ mµu, cñ, qu¶, qu¶. nghÒ c¸. - Thñ c«ng: RÌn s¾t, - Lµm ®å gèm gèm, ®¸, trang søc, chÕ t¹o vò khÝ, kim 12 2,5 ® T« tiÒn thay cho t« hiÖn vËt. N«ng n« dïng tiÒn ®Ó chuéc th©n phËn cña m×nh trë thµnh n«ng d©n lÜnh canh vµ nép t« tiÒn cho ®Þa chñ. Quan hÖ l·nh chóa – n«ng n« tríc kia ®îc thay thÕ b»ng quan hÖ chñ tr¹i Êp víi + Trong thñ c«ng nghiÖp: S¶n xuÊt trong c«ng trêng thñ c«ng xuÊt hiÖn thay thÕ cho c¸c phêng héi, trong ®ã cã sù ph©n c«ng lao ®éng, chuyªn m«n hãa ... Quan hÖ chñ thî trong s¶n xuÊt. Nhµ xëng, c«ng cô nguyªn liÖu cña cña chñ (TLSX), ngêi s¶n xuÊt lµ ngêi ph¶i b¸n søc lao ®éng. Chñ c«ng trêng thñ c«ng lµ nhµ TB chiÕm nhiÒu lîi nhuËn, thî bÞ bãc lét. + Trong th¬ng nghiÖp: C¸c th¬ng héi trung ®¹i ®îc thay thÕ b»ng c¸c c«ng ty th¬ng m¹i (c«ng ty §«ng Ên, C«ng ty T©y Ên). b. X· héi: + X· héi cã sù biÕn ®æi. C¸c giai cÊp míi ®îc h×nh thµnh: - Thî c¶, th¬ng nh©n, thÞ d©n giµu, quý téc míi, chuyÓn sang kinh doanh trë thµnh c¸c 4 1.0 Lu vùc s«ng Cöu Long TK I - NghÒ n«ng trång lóa nícm c©y ¨n qu¶, rau mµu… - Ch¨n nu«i ( tr©u, lîn, voi, ngùa.) 0.5 0.25 0.75 0.25 3,0 ® 0.5 0.75 C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 lo¹i ChÝnh trÞ X· héi 5 6 Nhµ níc chuyªn chÕ cæ ®¹i ®øng ®Çu lµ Vua gióp viÖc cã l¹c hÇu (®øng ®Çu quan v¨n): l¹c tíng ®øng ®Çu quan vâ. 3 tÇng líp Quý téc quan l¹i N«ng d©n N« tú Nhµ níc chuyªn chÕ ®øng ®Çu lµ Vua n¾m mäi quyÒn hµnh chÝnh trÞ, kinh tÕ, t«n gi¸o. - Thñ c«ng : Gèm, luyÖn kim ( ®ång, s¾t) nghÒ kim hoµn. - Ngo¹i th¬ng ®êng biÓn. Nhµ níc chuyªn chÕ, thÓ chÕ chÝnh trÞ qu©n chñ theo kiÓu Ên §é , Vua ®øng ®Çu n¾m mäi quyÒn hµnh. 3 tÇng líp Quý téc 3 tÇng líp Quý téc quan l¹i N«ng d©n quan l¹i N«ng d©n N« tú N« tú * NhËn xÐt: - Trªn l·nh thæ ViÖt Nam hiÖn nay thêi cæ ®¹i cã 3 quèc gia tån t¹i. 3 vïng v¨n hãa ®Æc trng: VH §«ng S¬n, Sa huúnh, ãc eo. Trªn lu vùc c¸c s«ng lín. - Cã nghÒ n«ng trång lóa níc lµ nghÒ chÝnh. - Nhµ níc qu©n chñ s¬ khai ®øng ®Çu lµ vua chuyªn chÕ . H·y nªu 4 cuéc ®Êu tranh tiªu biÓu nhÊt cña nh©n d©n ta chèng chÝnh quyÒn ®« hé phong kiÕn ph¬ng B¾c ( tõ TKI - > TK X). Nªu nÐt chÝnh mét cuéc kh¸ng chiÕn cã ¶nh hëng lín ®Õn c¸c thÕ kû sau nµy. a. Bèn cuéc khëi nghÜa, kh¸ng chiÕn tiªu biÓu - Cuéc khëi nghÜa Hai Bµ Trng n¨m 40 - Cuéc khëi nghÜa Lý BÝ vµ sù thµnh lËp nhµ níc V¹n Xu©n ( 542 – 603) - Cuéc khëi nghÜa cña Khóc Thõa Dô ®· giµnh th¾ng lîi vµ dùng quyÒn tù chñ n¨m 905. - Cuéc kh¸ng chiÕn cña Ng« QuyÒn n¨m 938 chèng qu©n x©m lîc Nam H¸n th¾ng lîi. b. Cuéc kh¸ng chiÕn cña Ng« QuyÒn chèng qu©n x©m lîc Nam H¸n trªn s«ng B¹ch §»ng n¨m 938 cã ¶nh hëng ®Õn c¸c thêi kú sau * Nguyªn nh©n: N¨m 931, D¬ng §×nh NghÖ l·nh ®¹o nh©n d©n ®¸nh b¹i cuéc x©m lîc cña qu©n Nam H¸n ®· giµnh th¾ng lîi, thay hä Khóc n¾m quyÒn tù chñ. + §Çu n¨m 937, D¬ng §×nh NghÖ bÞ KiÒu C«ng TiÔn giÕt h¹i ®Ó ®o¹t chøc TiÕt ®é sø. Hµnh ®éng ®ã lµm nh©n d©n vµ c¸c tíng lÜnh bÊt b×nh, muèn trõ khö tªn ph¶n tÆc. Trong bíc ®êng cïng KiÒu C«ng TiÔn cÇu cøu Vua Nam H¸n. Lîi dông c¬ héi nµy qu©n Nam H¸n kÐo sang x©m lîc níc ta lÇn thø hai. * DiÔn biÕn: - Nghe tin d÷, Ng« QuyÒn ®îc nh©n d©n ñng hé tõ ch©u ¸i dÉn qu©n ra §¹i La ( Hµ Néi ngµy nay) trÞ téi KiÒu C«ng TiÔn, bªu ®Çu tríc cæng thµnh ®Ó trõ mèi häa bªn trong. - Tæ chøc nh©n d©n kh¸ng chiÕn chèng x©m lîc. Dïng kÕ ®ãng cäc ë cöa s«ng B¹ch §»ng. - Bè trÝ trËn ®Þa mai phôc hai bªn bê s«ng vµ thîng nguån s«ng B¹ch §»ng ®ßn ®¸nh qu©n Nam H¸n. - Qu©n giÆc Tróng kÕ cña Ng« QuyÒn. Toµn bé chiÕn thuyÒn cña ®Þch bÞ tiªu diÖt, chñ tíng giÆc bÞ giÕt. ChiÕn th¾ng vang déi diÔn ra trong vßng 1 ngµy “NhËt TriÒu” + KÕt qu¶, ý nghÜa. - ChiÕn th¾ng B¹ch §»ng n¨m 938 ®· kÕt thóc ¸ch ®« hé cña phong kiÕn ph¬ng B¾c. Më ra mét thêi ®¹i míi- thêi ®¹i ®éc lËp, tù chñ l©u dµi nhiÒu thÕ kû sau cña d©n téc ta. - Nhµ sö häc Ng« Th× SÜ TKXVIII nhËn xÐt: “ TrËn th¾ng lîi trªn s«ng B¹ch §»ng lµ c¬ së sau nµy cho phôc l¹i quèc thèng. Nh÷ng chiÕn c«ng c¸c ®êi §inh, Lª, Lý, TrÇn vÉn cßn nhê vµo uy danh lÉm liÖt ®Ó l¹i Êy. TrËn B¹ch §»ng nµy lµ vò c«ng cao c¶, vang déi ®Õn ngh×n thu, h¸ ph¶i chØ lõng lÉy mét thêi bÊy giê th«i ®©u”. Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n x©m lîc Tèng thêi Lý (1075 – 1077). Cuéc kh¸ng chiÕn nµy ®Ó l¹i truyÒn thèng g× cho sù nghiÖp ®Êu tranh gi÷ níc cña d©n téc. a. §Æc ®iÓm cuéc kh¸ng chiÕn chèng x©m lîc Tèng thêi Lý * TÊn c«ng ®Ó phßng thñ; kÕ tiªn ph¸t chÕ nh©n. + N¨m 1075 khi níc §¹i ViÖt ta ®ang b×nh yªn x©y dùng ®Êt níc, th× nhµ Tèng suy yÕu. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n trong vµ ngoµi níc vua Tèng h¹ lÖnh chuÈn bÞ mét cuéc x©m lîc §¹i ViÖt. C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 0.75 0.5 0,5 3,0 ® 1.0 0.5 0.75 0.5 0.25 2,5® 1.0 13 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 7 - TriÒu ®×nh nhµ Lý héi bµn kÕ ®¸nh giÆc. Th¸i óy Lý Thêng KiÖt chñ tr¬ng: “ Ngåi yªn ®îi giÆc kh«ng b»ng ®em qu©n ®¸nh tríc ®Ó chÆn mòi nhän cña giÆc”. Lý Thêng KiÖt – ngêi l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn thùc hiÖn chiÕn lîc “Tiªn ph¸t chÕ nh©n”, xuÊt binh ra ngoµi biªn c¬ng, sang ®Êt Tèng ®¸nh Ch©u Kh©m, Ch©u Liªm, Ch©u Ung ®¸nh tan hoµn toµn n¬i tËp trung binh lùc lîng th¶o cña qu©n Tèng cho cuéc x©m lîc níc ta) råi rót qu©n vÒ níc. * Phßng thñ ®Ó tÊn c«ng - Sau khi rót qu©n vÒ níc Lý Thêng KiÖt tæ chøc kh¸ng chiÕn. X©y dùng tuyÕn phßng thñ bªn bê d«ng Nh NguyÖt (s«ng CÇu) chê ®¸nh giÆc. - N¨m 1077, 30 v¹n qu©n Tèng trµn xuèng x©m lîc níc ta bÞ qu©n d©n ta chÆn ®øng bªn bê s«ng Nh NguyÖt. Khi qu©n Tèng mái mÖt tiÕn kh«ng ®îc tho¸i còng kh«ng xong, b»ng trËn quyÕt chiÕn chiÕn lîc t¹i phßng tuyÕn s«ng Nh NguyÖt díi sù chØ huy cña Lý Thêng KiÖt qu©n d©n ta ®¸nh tan qu©n x©m lîc Tèng. - Bµi th¬ Nam Quèc S¬n Hµ ®· kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn d©n téc ta… b. TruyÒn thèng… - KÕ s¸ch lÊy yÕu ®¸nh m¹nh, Ýt -> nhiÒu. - §oµn kÕt - Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn d©n téc - KÕt thóc chiÕn tranh ®éc ®¸o; kÕt hîp ®Êu tranh qu©n sù víi ®Êu tranh ngo¹i giao. Kh¸i qu¸t nÐt chÝnh t×nh h×nh v¨n hãa t tëng cña níc ta tõ TK XVI ®Õn ®Çu thÕ kû XVIII. Nh÷ng yÕu tè nµo ®· t¸c ®éng t×nh h×nh ®ã? a. T×nh h×nh v¨n hãa t tëng. * T tëng, t«n gi¸o, tÝn ngìng. - Nho gi¸o mÊt dÇn vÞ trÝ ®éc t«n tuy vËy nho gi¸o vÉn gi÷ ®îc vÞ trÝ thèng trÞ trong x• héi. - PhËt gi¸o, §¹o gi¸o ®îc phôc håi, ph¸t triÓn… - Thiªn chóa gi¸o ®îc truyÒn vµo níc ta tõ 1533 ®Õn TK XVII ®îc ®Èy m¹nh. - §Õn gi÷a TK XVII ch÷ quèc ng÷ ra ®êi (theo ng÷ hÖ la tinh), víi viÖc xuÊt hiÖn cuèn tõ ®iÓn ViÖt – Bå – La tinh vµ cuèn Gi¸o lý c¬ng yÕu. * Gi¸o dôc vµ khoa cö. Gi¸o dôc nho häc ®îc duy tr× liªn tôc: - §µng ngoµi: N¨m 1529 ®· më ngay khoa thi Héi lÊy ®ç 27 tiÕn sÜ vµ tõ ®ã cø 3 n¨m më khoa thi mét lÇn…TriÒu Lª Trung Hng tæ chøc thªm kú thi chÕ khoa, khoa sÜ väng lÊy ®ç tiÕn sÜ (851). Gi¸o dôc cßn khu«n s¸o, h×nh thøc, chÊt l¬ng ngµy cµng suy gi¶m. - §µng trong: H×nh thøc khoa cö muén, kh«ng ®îc chó träng; quan t©m kiÕn thøc thùc tÕ vµ tuyÓn dông quan l¹i chñ yÕu th«ng qua h×nh thøc tiÕn cö. * V¨n häc - nghÖ thuËt - V¨n häc H¸n chiÕm u thÕ víi c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu… - V¨n häc ch÷ n«m në ré … - NghÖ thuËt phôc håi, ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt diÔn xíng, t¹o h×nh cæ truyÒn; s©n khÊu, chÌo, tuång, h¸t ¶ ®µo, quan hä…phong phó ®a d¹ng, ph¶n ¸nh mäi mÆt ®êi sèng nh©n d©n. * Khoa häc kü thuËt - Cã nhiÒu c«ng tr×nh sö häc … ®Þa lý - Khoa häc qu©n sù ®¹t thµnh tùu lý luËn vµ thùc tiÔn, kü thuËt ®óc sóng ®ãng thuyÒn chiÕn. b. Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng. - Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi. - Do chÝnh s¸ch cña nhµ níc phong kiÕn. - Do yÕu tè kh¸ch quan bªn ngoµi… 1.0 0,5 3,0® 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 -----------------HẾT----------------- 14 C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 ĐỀ SỐ 15 Kì thi chọn HSG các trường THPT chuyên vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc Bộ, Đề thi đề xuất của trường THPT chuyên THÁI BÌNH – THÁI BÌNH , môn LỊCH SỬ LỚP 10, năm học 2012 – 2013 Thời gian làm bài 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (3.0 điểm): Trình bày những đặc trưng kinh tế, xã hội, chính trị của các quốc gia cổ đại Hi Lạp và Rôma? Tại sao các quốc gia cổ đại Hi Lạp và Rôma lại được gọi là xã hội chiếm nô? Câu 2 (3.0 điểm): Bằng những kiến thức lịch sử đã học hãy giải thích vì sao chế độ phong kiến Trung Quốc dưới thời Đường đã phát triển đạt đến đỉnh cao của nó? Câu 3 (2.5 điểm): Trong buổi đầu khi mới ra đời, giai cấp tư sản ở Tây Âu đã đấu tranh chống lại giai cấp phong kiến bằng những hình thức nào? Khái quát diễn biến, kết quả và ý nghĩa của các cuộc đấu tranh đó? Câu 4 (3.0 điểm): Trình bày những thành tựu vật chất và tinh thần của nền văn minh Sông Hồng? Những phong tục tập quán nào còn được nhân dân ta lưu giữ đến ngày nay? Câu 5 (3.0 điểm): Lập bảng thống kê về các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu của nhân dân ta trong thời kì Bắc thuộc theo nội dung sau: Tên cuộc khởi nghĩa, thời gian, người lãnh đạo, diễn biến chính, kết quả - ý nghĩa? Nêu nhận xét? Câu 6 (2.5 điểm): C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 15 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 Trình bày về sự ra đời, phát triển và hoàn thiện của nền giáo dục Đại Việt qua các triều đại Lý, Trần, Lê? Câu 7 (3.0 điểm): Trình bày những đóng góp của phong trào Tây Sơn đối với lịch sử dân tộc giai đoạn cuối thế kỉ XVIII? -----------------HẾT----------------- ĐÁP ÁN ĐỀ SỐ 155 Câu 1 2 16 Nội dung trả lời a, Những đặc trưng của các quốc gia cổ đại Hi Lạp và Roma: * Về kinh tế: - Nằm ven bờ ĐTH, có nhiều vũng vịnh nước sâu, biển hiền hòa, nhiều tài nguyên khoáng sản… nên thuận lợi cho ngành thủ công nghiệp và thương nghiệp đường biển sớm phát triển, tiền tệ xuất hiện sớm... - Phần lớn lãnh thổ là núi và cao nguyên, đất canh tác ít, kém màu mỡ…-> nông nghiệp kém phát triển…. * Về xã hội: - Xã hội chia thành 3 tầng lớp: chủ nô, bình dân, nô lệ. + Chủ nô: gồm chủ xưởng, chủ thuyền buôn…có nhiều nô lệ, có thế lực lớn về kinh tế, chính trị và là giai cấp thống trị + Bình dân: những người tự do, có nghề nghiệp, có ít tài sản. Lúc đầu tự sống bằng lao động của bản thân, sâu sống dựa vào trợ cấp xã hội + Nô lệ: là tù nhân, những người mắc nợ, những người phạm tội. Họ là lực lượng sản xuất chính… * Về chính trị: - Hình thành thể chế dân chủ cổ đại, tiêu biểu là Aten: + Không chấp nhận có vua. Đứng đầu nhà nước là hội đồng do dân bầu, quyết định mọi công việc trong nhiệm kì một năm…. + Nhưng phụ nữ, kiều dân và nô lệ không được quyền bầu cử nên nền dân chủ này là nền dân chủ chủ nô. b, Gọi là xã hội chiếm nô vì: - Số lượng nô lệ vô cùng đông đảo trong xã hội. - Nô lệ có vai trò lao động quan trọng trong mọi ngành kinh tế. - Nô lệ bị đối xử dã man, tàn bạo…Sự bóc lột triệt để lao động nô lệ đã trở thành quan hệ bóc lột chủ đạo. *Khái quát về sự ra đời, thời gian tồn tại của nhà Đường… * Biểu hiện thịnh đạt: - Về chính trị: Điểm C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 0,5 0,5 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 3 4 5 + Tiếp tục tăng cường bộ máy cai trị… + Cử người thân tín hoặc những người trong hoàng tộc giữ chức Tiết độ sứ…. + Mở khoa thi để tuyển chọn quan lại…. + Tăng cường xâm lược các nước láng giềng. - Về kinh tế: + Trong nông nghiệp, thực hiện chế độ quân điền…. + Thủ công nghiệp phát triển với nhiều nghề: dệt vải lụa, gốm…. + Thương nghiệp phát triển, xuất hiện con đường tơ lụa…. - Về văn hóa: + Văn học: thơ ca phát triển rực rỡ với thể thơ Đường luật. Nhiều nhà thơ nổi tiếng như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị…. + Về tư tưởng: Phật giáo phát triển cao + Các ngành khoa học – kĩ thuật: thành lập cơ quan biên soạn lịch sử… * Kết luận….. * Khái quát về sự ra đời của giai cấp tư sản trong giai đoạn hậu kì trung đại ở Tây Âu: phát kiến địa lí=> tích lũy tư bản nguyên thủy=>sản xuất phát triển=> giai cấp tư sản ra đời nhưng bị chế độ phong kiến kìm hãm sự phát triển=>muốn đấu tranh chống lại giai cấp phong kiến nhưng do lực lượng còn mỏng nên mới chỉ đấu tranh gián tiếp. * Các hình thức đấu tranh: - Phong trào văn hóa phục hưng. - Phong trào Cải cách tôn giáo. * Trình bày diễn biến, kết quả, ý nghĩa: - Phong trào văn hóa phục hưng bắt đầu xuất hiện ở Italia từ thế kỉ XVI sau đó lan sang các nước Anh, Pháp, Đức, Tây Ban Nha…Phong trào văn hóa phục hưng đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng…Nó đã đánh bại hệ tư tưởng lỗi thời của phong kiến và giáo hội Thiên Chúa - Phong trào cải cách tôn giáo xuất hiện đầu tiên ở Đức với đại diện là Lu- thơ sau đó là Canvanh (Thụy Sĩ)…Tư tưởng của các ông là cứu vớt con người bằng lòng tin, xóa bỏ cơ cở kinh tế của giáo hội… nhưng không chủ trương xóa bỏ tôn giáo. Những tư tưởng này đã tấn công trực tiếp vào giáo hội Thiên Chúa và chế độ phong kiến, châm ngòi cho các cuộc đấu tranh của quần chúng nhân dân. * Xác định được mốc thời gian và địa bàn của nền văn minh sông Hồng (văn minh Văn Lang – Âu Lạc): - Thời gian: khoảng TK VII – II TCN (với sự ra đời 2 nhà nước là Văn Lang và Âu Lạc). - Địa bàn: lưu vực sông Hồng. * Những thành tựu vật chất: - Nguồn thức ăn phong phú (gạo, ngô, khoai, sắn…). - Về trang phục, nam cởi trần đóng khố, nữ mặc váy áo… - Ở trong những nhà sàn làm bằng gỗ, tre, nứa, lá… - Đi lại chủ yếu là đi bộ và thuyền… * Những thành tựu tinh thần: - Phong tục nhuộm răng, ăn trầu… - Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, những anh hùng có công… * Liên hệ : những phong tục tốt đẹp còn lưu giữ đến ngày nay là tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên, uống nước nhớ nguồn, biết ơn những người có công với làng nước, chăm sóc các bà mẹ Việt Nam anh hùng…. Mỗi cuộc KN 0,5 điểm. Tên KN Thời Lãnh đạo Diễn biến Kết quả, ý nghĩa gian KN Hai 40 Trưng Trắc, Mùa xuân năm 40, Mùa he năm 42, Mã Viện Bà Trưng Trưng Nhị cuộc Kn nổ ra Hát mang quân sang đàn áp…Hai Môn(Phúc Thọ, Hà Bà đã chiến đấu anh dũng và Tây). Nghĩa quân hi sinh->thể hiện tinh thần nhanh chóng chiếm dân tộc và ý chí đấu tranh được Mê Linh-> Cổ của nhân dân ta đặc biệt là Loa, Luy Lâu… những người phụ nữ. C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 1,0 0,5 0,75 0,75 0,5 1,0 1,0 0,5 0,5 17 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 KN Triệu Bà 248 KN Lý Bí 542 KN Khúc 905 Thừa Dụ Kháng 938 chiến chống quân Nam Hán 6 7 18 Triệu Trinh Thị Năm 248, Triệu Thị Trinh đã cùng anh là Triệu Quốc Đạt lãnh đạo nhân dân vùng Cửu Châu nổi dậy… Lý Bí Năm 542, Lý Bí liên kết với hào kiệt các châu miền Bắc nổi dậy KN… Năm 544, Lý Bí lên ngôi vua, thành lập nhà nước Vạn Xuân… Khúc Thừa Năm 905, nhân lúc Dụ nhà Đường suy sụp, Khúc Thừa Dụ đã lãnh đạo nd đánh chiếm Tống Bình, giành quyền tự chủ… Ngô Quyền Năm 937, Kiều Công Tiễn giết chết Dương Đình Nghệ … Năm 938, Ngô Quyền đem quân đánh KCT và chuẩn bị trận địa bãi cọc trên sông Bạch Đằng để đón đánh quân Nam Hán… Tuy thất bại nhưng thể hiện tinh thần đấu tranh mạnh mẽ của nd ta, góp phần thúc đẩy cuộc đấu tranh của ta trong giai đoạn sau. Năm 603, nhà Tùy đem quân xâm lược Vạn Xuân. Nhà nước Vạn Xuân kết thúc nhưng thể hiện được tinh thần và ý thức tự chủ của dân tộc ta 0,5 0,5 Mở ra một thời kì tự chủ lâu dài cho dân tộc ta sau hơn một nghìn năm đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc. 0,5 Chiến thắng này đã bảo vệ và củng cố vững chắc nền độc lập, tự chủ ta vừa giành được từ đầu TK X. 0,5 * Nhận xét: - Những cuộc đấu tranh từ TK I đến TK X diễn ra liên tục, mạnh mẽ, tính chất quyết liệt. Nhiều cuộc KN có qui mô lớn và giành được nhiều thắng lợi… - Lãnh đạo là tầng lớp hào trưởng dân tộc, lực lượng tham gia là đông đảo quần chúng nhân dân * Thời Lý, đặt nền móng cho nền giáo dục Đại Việt: - Năm 1070, Lý Thánh Tông cho lập Văn Miếu ở kinh thành. Thái tử được cho ra đấy học. - Năm 1075, mở khoa thi đầu tiên… * Thời Trần, giáo dục đã có bước phát triển: - Các khoa thi được tổ chức đều đặn hơn - Năm 1247, nhà Trần đặt lệ lấy “tam khôi”, quy định rõ nội dung học tập, mở rộng Quốc Tử Giám cho con em quý tộc và quan chức đến học - Năm 1396, các kì thi được hoàn chỉnh. - Sự phát triển của giáo dục đã tạo nên nhiều trí thức tài giỏi như Nguyễn Hiền, Mạc Đĩnh Chi… * Thời Lê sơ, giáo dục được hoàn chỉnh: - Trường Quốc tử giám được mở rộng cho con em quan lại đến học. Các khoa thi được tổ chức đều đặn (3 năm/ 1 lần)… - Năm 1484, vua Lê Thánh Tông cho dựng bia Tiến sĩ… -> Giáo dục phát triển góp phần đào tạo nhân tài, nâng cao dân trí, tuy nhiên không có tác dụng phát triển kinh tế. * Trình bày bối cảnh bùng nổ phong trào Tây Sơn: - Chế độ phong kiến ở cả 2 Đàng đã bị khủng hoảng, suy yếu… C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 0,5 0,5 1,0 1,0 0,5 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 - Nhiều cuộc KN nông dân đã nổ ra nhưng đều thất bại… * Những đóng góp của phong trào Tây Sơn: - Lật đổ các tập đoàn phong kiến Nguyễn, Trịnh, Lê bước đầu thống nhất đất nước - Đánh tan quân xâm lược Xiêm, Thanh bảo vệ nền độc lập của tổ quốc… - Xây dựng một triều đại phong kiến tương đối tiến bộ… 1,0 1,0 0,5 -----------------HẾT----------------- ĐỀ SỐ 16 Kì thi chọn HSG các trường THPT chuyên vùng Duyên hải & Đồng bằng Bắc Bộ, Đề thi đề xuất của trường THPT chuyên VĨNH PHÚC – VĨNH PHÚC, môn LỊCH SỬ LỚP 10, năm học 2012 – 2013 Thời gian làm bài 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (3 điểm) Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông và phương Tây: Hi Lạp, Rôma có sự khác nhau như thế nào? Giải thích nguyên nhân sự khác nhau đó. Câu 2 (3 điểm) Nêu những thành tựu văn hóa ở Trung Quốc thời kỳ phong kiến? Việt Nam tiếp thu có chọn lọc nền văn hóa đó như thế nào? Câu 3 (2,5 điểm) Những sự kiện lịch sử nào trong thời kỳ phong kiến Tây Âu là những cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống phong kiến?Trình bày nguyên nhân bùng nổ và ý nghĩa lịch sử của các sự kiện trên. Câu 4 (3 điểm) Phân tích những chuyển biến về kinh tế và xã hội dẫn đến sự ra đời của nhà nước Văn Lang- Âu lạc? Điểm giống và khác nhau về đời sống kinh tế và văn hóa tín ngưỡng giữa nhà nước Văn Lang- Âu Lạc với nhà nước Chăm Pa và Phù Nam như thế nào? Câu 5 (3 điểm) C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012 19 Giíi thiÖu ®Ò thi chän HSG c¸c trêng THPT chuyªn khu vùc Duyªn h¶i & §ång b»ng B¾c bé – M«n LÞch sö 10 Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của chiến thắng Bạch Đằng năm 938? Nét độc đáo trong cách đánh giặc của Ngô Quyền? Câu 6 (2,5 điểm) Những nét chính về cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên lần thứ ba (1288) của quân dân nhà Trần. Làm rõ những công lao của anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo? Câu 7 (3,0 điểm) Biểu hiện hưng thịnh của một số đô thị Đàng Ngoài và Đàng Trong ở thế kỷ X VII- XVIII? Ý nghĩa của sự hưng thịnh đó. -----------------HẾT----------------- ĐÁP ÁN ĐỀ SỐ 16 Câu Nội dung 1 Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông và phương Tây: Hi Lạp, Điểm 3,0 Rôma có sự khác nhau như thế nào? Giải thích nguyên nhân sự khác nhau đó. 1. Sự khác nhau về thể chế chính trị: - Các quốc gia cổ đại phương Đông theo thể chế Quân chủ chuyên chế Trung ương tập 0,5 quyền( chế độ chuyên chế cổ đại) trong đó có Vua đứng đầu, có quyền tối thượng và vô hạn, giúp việc cho vua có một bộ máy quan lại và tăng lữ .… - Các quốc gia cổ đại phương Tây chủ yếu tồn tại thể chế dân chủ chủ nô 0,5 ( điển hình là ở thị quốc A-ten) trong đó quyền lực xã hội chủ yếu nằm trong tay các chủ nô, chủ xưởng và nhà buôn… Ở các thị quốc còn tồn tại Đại hội công dân, bầu và cử ra các cơ quan nhà nước, quyết 0,5 định mọi công việc nhà nước. Nhiều thị quốc hình thành các Hội đồng 500, có vai trò như 1 quốc hội với nhiệm kỳ 1 năm. Các Hội đồng cử ra 10 viên chức điều hành công việc như kiểu 1 chính phủ cũng có nhiệm kỳ 1 năm… - Tính chất nhà nước: ở phương Đông là chế độ chuyên chế tập quyền, ở phương Tây là 0,5 chế độ chiếm nô (dân chủ chủ nô)… 2. Nguyên nhân sự khác nhau: - Do điều kiện tự nhiên: phương Đông - nằm ven sông lớn, đồng bằng rộng nên có điều 0,5 kiện tập trung dân cư. Phương Tây - nằm ven biển, địa hình bị chia cắt, không có điều kiện tập trung đông dân cư.. 20 C«ng ty TNHH cung øng häc liÖu vµ dÞch vô Gi¸o dôc B¶o Long – G§: NguyÔn V¨n C«ng - §T: 01243771012