Tài liệu Quy sơn cảnh sách nguyễn minh tiến dịch và chú

QUY SÔN CAÛNH SAÙCH ᰛη⓶ᵻ Ngu yeân taùc Haùn vaên Thieàn sö Quy Sôn Linh Höïu dòch vaø chu ù giaûi Nguyeãn Minh Tieán Quy Sôn caûnh saùch vaên Lôøi noùi ñaàu Baøi vaên naøy ñöôïc thieàn sö Quy Sôn Linh Höïu1 vieát ra nhaèm saùch taán vieäc tu hoïc cuûa ñoà chuùng, neân goïi laø vaên caûnh saùch, vaø laáy teân ngaøi ñeå laøm töïa. Töø xöa nay vaãn goïi laø “Quy Sôn caûnh saùch vaên”. Maëc duø ñaõ ra ñôøi töø hôn ngaøn naêm qua nhöng baøi vaên vaãn coøn ñöôïc truyeàn tuïng, nhôø vaøo noäi dung voâ cuøng saâu saéc, thaâm aùo vaø vaên chöông suùc tích, löu loaùt. Khoâng nhöõng theá, ñaây coøn laø moät aùng vaên raát ñöôïc traân troïng trong choán thieàn moân, haàu nhö baát cöù ai khi môùi böôùc chaân vaøo con ñöôøng tu hoïc cuõng ñeàu phaûi hoïc thuoäc naèm loøng. Tuy khaù ngaén goïn, nhöng tính haøm suùc cuûa vaên chöông ñaõ cho pheùp baøi vaên neâu leân raát troïn veïn chuû ñeà muoán noùi. Baèng moät caùch dieãn ñaït gaây nhieàu xuùc caûm thay vì laø raên ñe, quôû traùch, nhöõng lôøi khuyeân daïy cuûa Toå sö thaät gaàn guõi vaø thaân thieát, khieán ngöôøi nghe khoâng khoûi rung ñoäng trong loøng. Hôn theá nöõa, caáu truùc vaên töø cuõng heát söùc hoaøn chænh, aâm vaän haøi hoaø, vöøa ñoïc leân ñaõ coù theå caûm nhaän ñöôïc phaàn naøo yù vaên qua aâm ñieäu. Quaû thaät laø moät aùng vaên traùc tuyeät xöa nay ít coù. Vôùi mong muoán giôùi thieäu cuøng quyù ñoäc giaû moät baûn vaên hay trong vaên chöông Phaät giaùo, cuõng laø ñeå nhaéc nhôû cho nhau nghe nhöõng lôøi raên daïy cuûa baäc Toå sö ngaøy tröôùc, neân chuùng toâi khoâng neä choã hoïc keùm coûi, coá gaéng chuyeån dòch baûn vaên naøy sang tieáng Vieät ñeå nhieàu ngöôøi coù theå deã daøng tìm ñoïc. Ngoaøi ra, chuùng toâi cuõng giôùi thieäu ñoâi neùt veà haønh traïng cuûa Toå Quy Sôn – ngöôøi ñaõ saùng laäp ra toâng Quy Ngöôõng, moät trong caùc toâng phaùi quan troïng cuûa Thieàn Trung Hoa. Qua ñoù, chuùng ta coù theå hieåu theâm veà giaù trò vaø boái caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm. Ñoàng thôøi, nhaèm giuùp cho nhöõng ai chöa quen thuoäc laém vôùi chöõ Haùn cuõng coù theå söû duïng ñöôïc phaàn nguyeân taùc ñeå hieåu saâu hôn noäi dung baûn vaên, chuùng toâi cuõng bieân soaïn theâm phaàn Tham khaûo chöõ Haùn. Do sôû hoïc coù giôùi haïn, chuùng toâi bieát chaéc seõ khoâng sao traùnh khoûi ít nhieàu sai soùt khi thöïc hieän coâng vieäc naøy. Tuy nhieân, vôùi taâm nguyeän mong muoán cho heát thaûy moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc lôïi laïc nhôø nôi söï giaùo hoùa cuûa chö Phaät Toå, chuùng toâi mong raèng seõ nhaän ñöôïc söï tha thöù, chæ daïy töø caùc baäc toân tuùc vaø quyù ñoäc giaû xa gaàn. Muøa Vu Lan, PL 2547 NGUYEÃN MINH TIEÁN 1 Ngaøi laø Sô toå cuûa toâng Quy Ngöôõng, sinh naêm 771 vaø thò tòch naêm 853. 5 6 Lôøi noùi ñaàu NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN ᰛηʐᚉᴜម⓶ᵻᣮ Quy Sôn Ñaïi Vieân Thieàn sö caûnh saùch vaên ʚ❑㋒ឳ䁞Ⴓ▢ᔾҭ㆖Ⴓ਱߅⣼Ŵ 䇻䩚Ⴓɨ礩㉊㑅ᕍ֦Ⴓ䟾ů᪶ʗ‫י‬ ‫ئ‬Ⴓсफ़䇟㓎Ⴓ Phuø nghieäp heä thoï thaân, vò mieãn hình luïy. Baåm phuï maãu chi di theå, giaû chuùng duyeân nhi coäng thaønh. Tuy naõi töù ñaïi phuø trì, thöôøng töông vi boäi. ⯰с㐾࣮Ō㗁ƭ▙Ⴓ▘̺ʏƞႳᘕ 䈝ⷉœႳ㵭ʿ⓲䠳Ⴓ╢䡇ႳɓӲᝏ ⯰Ⴓϟ⟡ႳƘ㣖Ⴓ㹉㓹䛉ŰႳ Voâ thöôøng laõo beänh baát döõ nhaân kyø. Trieâu toàn tòch vong, saùt-na dò theá. Thí nhö xuaân söông, hieåu loä, thuùc hoát töùc voâ; ngaïn thoï, tænh ñaèng, khôûi naêng tröôøng cöûu! ӯӯ䅯䆻Ⴓጺᘕ䈝䛥Ⴓ䃼ԫᝏ⓹Ꮰ ࢤႳȁů┍‫ޖ‬ੴ䇘Ⴓ 7 8 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN Nieäm nieäm taán toác, nhaát saùt-na gian, chuyeån töùc töùc thò lai sanh. Haø naõi yeán nhieân khoâng quaù? ߅⣼ŌȥࢠⓃႳᕉ㮼᫕Nj⛕䠊ႳŌ 㓹͖᫦⦹䈟Ⴓͱ❑䣆ً㋣ᦿႳ㉓䠊䉱 䱭Ⴓᘟ䩡਱⁏ႳᕡᛀᔼӯŴᙻႳʐҔ Ō㳎ŴӓႳ秼㔛᱐œႳᕜ▙ᗖ䠊Ⴓ Phuï maãu baát cung cam chæ, luïc thaân coá dó khí ly. Baát naêng an quoác trò bang, gia nghieäp ñoán quyeân keá töï. Mieán ly höông ñaûng, theá phaùt baåm sö. Noäi caàn khaéc nieäm chi coâng, ngoaïi hoaèng baát traùnh chi ñöùc, huyùnh thoaùt traàn theá, kí kyø xuaát ly. ȁů㋻㹌֨ᢝႳȳ㰁֧⓹⤁ŔႳ⠒ 㽇ֽ䢽ႳᦇࢦсǽႳŌ㯪ӡԇᏠ㤩Ⴓ 㴃㰁⧐Ɒ៤ȥႳᦇƌ㑾䣖ᦃᦃႳǺ㲫 ƭ䛥䠄㱲Ⴓ‫ޖ‬ᘣጺ▙㽃➽ႳŌ঩➽⓹ 㙴᪻Ⴓ Haø naõi taøi ñaêng giôùi phaåm, tieän ngoân ngaõ thò tyø-kheo? Ñaøn vieät sôû tu, khieát duïng thöôøng truù, baát giaûi thoãn tö lai xöù, vò ngoân phaùp nhó hieäp cuùng. Khieát lieãu tuï ñaàu huyeân huyeân, ñaõn thuyeát nhaân gian taïp thoaïi. Nhieân taéc nhaát kyø saán laïc, baát tri laïc thò khoå nhaân! 9 Quy Sôn caûnh saùch vaên ╵ᘘӀ᱐Ⴓ▢᧲䅻ॢႳ┅ᔺ‫⦗ڷ‬Ⴓ ⢲▊㿼㾁Ⴓឳࢦ⣪㊨Ⴓ⒧ᘅ⭁᝶Ⴓᚱ ㇺё䂼ႳŌ⏽⛕䠊Ⴓ⾫㑾‫ۺ‬ʒႳɀ‫ئ‬ ѕ㻈Ⴓ Naüng kieáp tuaàn traàn, vò thöôøng phaûn tænh. Thôøi quang yeåm moät, tueá nguyeät sa ñaø, thoï duïng aân phoàn, thí lôïi nuøng haäu, ñoäng kinh nieân taûi baát nghó khí ly. Tích tuï tö ña baûo trì huyeãn chaát. ớ⁏▋⑙Ⴓ֨ᚳ⤁ŔႳ䇆䇝᪏䁞Ⴓ ፂсŌ㽦Ⴓƭʒ⒦⢬Ⴓ䁠ᡏŌǠႳⓀ һ▊ᏠႳ䤎‫ޖ‬ऴଇႳӅẌ▢㒁Ⓝ㽚Ⴓ ↼䢽᜶ᤫᔹ঩ႳỖ㴃ᗖͱ㺝⥘㫎૘Ⴓ Ñaïo sö höõu saéc, giôùi huùc tyø-kheo, tieán ñaïo nghieâm thaân tam thöôøng baát tuùc. Nhaân ña ö thöû ñam vò baát höu, nhaät vaõng nguyeät lai, taùp nhieân baïch thuû. Haäu hoïc vò vaên chæ thuù, öng tu baùc vaán tieân tri, töông vò xuaát gia quyù caàu y thöïc. ȆᔹᘒӄႳ᤯ᙑ⸫㟌Ⴓ䁿ᘣˮᓱႳ ⩚ʿ琚䠏Ⴓ⢪‫ئ‬ȇ߮Ⴓ◌⑼ᗹӖႳӑ ㆗⚼⿲Ⴓ䡦㳹ࠡҍႳ⤅Ψ⧐нႳ▃▢ ⏞䞫Ⴓƌ㏶ፃžႳ㹉㓹࢛ᘁႳ់՘ጺ 10 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN Quy Sôn caûnh saùch vaên ࢤੴ䇘ႳӅԼ䠋䆞Ⴓ⑝࡞▢᧲⊻⇒Ⴓ ࠷䇝⯰᪻ʮՁႳ theå toaøn voâ; khôûi toïa chung chö, ñoäng tha taâm nieäm. Baát toàn ta ta quyõ taéc, tieåu tieåu uy nghi, töông haø thuùc lieãm haäu coân, taân hoïc voâ nhaân phoûng hieäu. Phaät tieân cheá luaät, khaûi saùng phaùt moâng; quyõ taéc uy nghi tònh nhö baêng tuyeát. Chæ trì taùc phaïm, thuùc lieãm sô taâm, vi teá ñieàu chöông caùch chö oåi teä. Tyø ni phaùp tòch taèng vò thao boài, lieãu nghóa thöôïng thöøa khôûi naêng chaân bieät. Khaû tích nhaát sanh khoâng quaù, haäu hoái nan truy. Giaùo lyù vò thöôøng thoá hoaøi, huyeàn ñaïo voâ nhaân kheá ngoä! ㋻फ़㯅΂Ⴓȳ㰁֧⓹ςᓘႳ▢㒁Ȇ ⑝㪿‫ئ‬Ⴓጺ៭Ր̺ㄟㅋႳʿ⒝঩㮫Ⴓ 㟴瀁ᗹӖֈեႳ૟૝᪻ӏႳ㛉㙣ƭ䛥 䇑֦漋䌠ႳŌ㯅䁋㿨㐾▱Ⴓ㯻Ə䡢 ⱴႳӅẌᢄ㱣Ⴓ⯰㰁⊶ҒႳ㊘▋㳈 㲫ႳŌ‫څ‬ᕔ⿲Ⴓ֪㬅䃈㰁Ⴓȳ㺘Ӆࢤ ⯰⽵Ⴓ⺒ӖӴ㼽㰁㲟㱳ƭႳ ឦ㖱ё୐㖛䛉Ⴓੴ㕒୐ӖႳŌ㒷㮼 䞍㘏▍Ⴓ՚঩ɞʁႳ▢㳴⧐ӄႳֱ⑼ ᕄ⯰Ⴓ֪ʗ㲟୐㒊Ⴓᗖ㰁⯰ѮႳŌ⑫ ፃţፄѯႳ̆㏙䛒㑾▇⯰⣄Ⴓ煔䎴ȇ 㒊Ⴓ૘ⷃᔹ㼽Ⴓភ΢Ž㯙Ⴓᓘ䩚ᕄ ⯰Ⴓ㼽ᬫӪ㳹ႳᚱǁӖӯႳŌ̺ƛƛ 䁿ᘣႳΔΔˮᓱႳỖȁ◌⑼ӅⓚႳ⒞ Ẍ⯰᪻ᐾᒖႳ Caäp chí nieân cao laïp tröôûng, khoâng phuùc cao taâm, baát khaúng thaân phuï löông baèng, duy tri cöù ngaïo. Vò am phaùp luaät, taäp lieãm toaøn voâ. Hoaëc ñaïi ngöõ cao thanh, xuaát ngoân voâ ñoä. Baát kính thöôïng trung haï toïa, baø-la-moân tuï hoäi voâ thuø. Oaûn baùt taùc thanh, thöïc taát tieân khôûi. Khöù töïu quai giaùc, taêng 11 Taøi töông giaùc saùt, tieän ngoân ngaõ thò sôn taêng. Vò vaên Phaät giaùo haønh trì, nhaát höôùng tình toàn thoâ thaùo. Nhö tö tri kieán caùi vò sô taâm dung ñoïa, thao thieát nhaân tuaàn, nhaãm nhieãm nhaân gian, toaïi thaønh sô daõ. Baát giaùc luûng chuûng laõo huû, xuùc söï dieän töôøng. Haäu hoïc tö tuaân voâ ngoân tieáp daãn. Tuùng höõu ñaøm thuyeát baát thieäp ñieån chöông. Hoaëc bò khinh ngoân, tieän traùch haäu sinh voâ leã, saân taâm phaãn khôûi ngoân ngöõ cai nhaân. ጺ▘㖦࣪ᬃ瀓Ⴓ礩㙴㉯㋶䇌䆐Ⴓ╢ ʏԇӡႳӖ㬝℠ըႳᘩ㾢㚩㚩Ⴓ▢঩ ȁһႳ⃦㚮˜঩Լ䇘Ⴓ㖩‫⊩ې‬Ƙʴ 瀁Ⴓ㖫ԥ㥦Ō䣃ɊႳё┖ʒ㳹䇘ᡪႳ 12 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN 㖩㪿⋿䠩ႳԂԃↂըႳ㊇ੵ䟪䤲Ⴓ㵙 Ӗ䟙❑Ⴓʿƭ㺍ᒪႳҡ㑁ᔹⲉႳӖ㈹ ʒ⿺Ⴓ䌟㤩ɬᱷႳ⯰с⣫ୢӯӯŌ ɯႳᡙŌ់҂Ⴓ┅Ō់ҿႳƭʘፂ▋ ↼▢ᔾŴႳʿ⓹ឳ䁞䡟㳗ᘘ⑴Ⴓ Nhaát trieâu ngoïa taät taïi saøng, chuùng khoå oanh trieàn böùc baùch, hieåu tòch tö thoãn, taâm lyù hoài hoaøng. Tieàn loä mang mang vò tri haø vaõng. Tuøng tö thæ tri hoái quaù, laâm khaùt quaät tænh heà vi! Töï haän taûo baát döï tu, nieân vaõn ña chö quaù cöõu. Laâm haønh huy hoaéc, phaï boá chöông hoaøng. Hoäc xuyeân töôùc phi, thöùc taâm tuøy nghieäp. Nhö nhaân phuï traùi, cöôøng giaû tieân khieân, taâm töï ña ñoan, troïng xöù thieân truïy. Voâ thöôøng saùt quyû nieäm nieäm baát ñình, maïng baát khaû duyeân, thôøi baát khaû ñaõi. Nhaân thieân tam höõu öng vò mieãn chi, nhö thò thoï thaân phi luaän kieáp soá. յᒬ⢝㰞ႳᢜᢥᗣӖႳ㹉់㈿㰁Ⴓ 䇦फ़㵧ぃႳֽԥ៨ࢤʄ͂Ⴓភ㑼┅ 䇢ႳȆ⧐ࢤ漋Ⴓƭʒ֕ԈႳ煓ǵぷ 㮫ႳNj╢ӅᏠႳ㙳ŌًদႳ㲡䠋䃝 䇂Ⴓ Caûm thöông thaùn nhaï, ai tai thieát taâm, khôûi khaû giam ngoân, ñeä töông caûnh saùch. Sôû haän ñoàng 13 Quy Sôn caûnh saùch vaên sanh töôïng quyù, khöù thaùnh thôøi dieâu, Phaät phaùp sanh sô, nhaân ña giaûi ñaõi, löôïc thaân quaûn kieán dó hieåu haäu lai. Nhöôïc baát quyeân caêng, thaønh nan luaân hoaùn. ʚᗖͱ㑁Ⴓ⸫㽦㽅⒤ႳӖҭⷉȼႳ ㆠ䟀㑼⾠Ⴓ䠥⇙୮䂀Ⴓࢦᰌ᪶ԦႳ؉ ⭒ፂ▋Ⴓ㙳Ōʿ⢬Ⴓ⭙ₙᓘᑁႳ㰁㪿 㛌漋Ⴓ㤬䠭Ƀ⒧Ⴓⓨё㪿㤩Ή⢭Ō ੕ႳԚ՗ጺࢤႳỖȁ↝ԘႳ Phuø xuaát gia giaû, phaùt tuùc sieâu phöông, taâm hình dò tuïc. Thieäu long thaùnh chuûng, chaán nhieáp ma quaân. Duïng baùo töù aân, baït teá tam höõu. Nhöôïc baát nhö thöû, laïm xí taêng luaân, ngoân haïnh hoang sô, hö trieâm tín thí. Tích nieân haønh xöù thoán boä baát di, hoaûng hoát nhaát sanh töông haø baèng thò. ᖑůᯝᯝᓘफ़Ⴓͳ㹽់㯉Ⴓस⓹Ͷ ✐ᥠ♲Ⴓյ⒝ⷉᰌႳȳ⏽⿺‫׃؝ޖ‬Ⴓ Ō㺝Ή䞰ႳƏ❑ŌᛀႳᙻ◻⯰᪻ᔼ ΢Ⴓ㹉់ጺࢤੴ䇘Ⴓ‫ע‬ƢᏠ❑⯰㬲Ⴓ Huoáng naõi ñöôøng ñöôøng taêng töôùng, dung maïo khaû quan, giai thò tuùc thöïc thieän caên caûm tö dò baùo. Tieän nghó ñoan nhieân cuûng thuû, baát quyù thoán aâm. Söï nghieäp baát caàn, coâng quaû voâ nhaân khaéc töïu. 14 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN Khôûi khaû nhaát sanh khoâng quaù, öùc dieäc lai nghieäp voâ tì. 䅠㮼ᖏӢ‫ײ‬㈮Ⴓղ⢄〸㽅ȁֽႳ╢ ʏԇӡႳ㹉់䇸҂䇘┅ႳӖ▙Ȇ⧐⛫ ⚨ႳࢦȇӅᏠ䳝䔳ႳсNjʿ⢬Ⴓ▢㓹 Εᗢफ़↼Ⴓ Töø thaân quyeát chí phi tri, yù duïc ñaúng sieâu haø sôû. Hieåu tòch tö thoãn, khôûi khaû thieân dieân quaù thôøi. Taâm kyø Phaät phaùp ñoáng löông, duïng taùc haäu lai quy caûnh. Thöôøng dó nhö thöû, vò naêng thieåu phaàn töông öùng. ᗖ㰁䢽‫څ‬⒦ᕔ⿲Ⴓ㳈㲫ůɺ⒦੩ ៀႳҭᓱ‫ߟؿ‬Ⴓղ⤿୐䛤Ⴓ Xuaát ngoân tu thieäp ö ñieån chöông, ñaøm thuyeát naõi baïng ö keâ coå. Hình nghi ñónh ñaëc, yù khí cao nhaøn. 䇧㪿㮥ɨ㘏▍Ⴓ⑴⑴‫ں‬⒦㑣ख़ႳᎹ ǽ⢪Ә䢽⏘dzႳ┅┅㒁⒦▢㒁Ⴓ⑏ ƔႳࢤ֧㑁߅⣼Ⴓ֦֧㑁▍ឧႳ㮼䞍 ᥠ㑁Ⴓʿ䠽䡇ţ㪿Ⴓ䟾Ō⭍㫎Ⴓ┅┅ ▋⬌Ⴓ 15 Quy Sôn caûnh saùch vaên Vieãn haønh yeáu giaû löông baèng, saùc saùc thanh ö nhó muïc. Truù chæ taát tu traïch baïn, thôøi thôøi vaên ö vò vaên. Coá vaân: Sanh ngaõ giaû phuï maãu, thaønh ngaõ giaû baèng höõu. Thaân phuï thieän giaû, nhö vuï loä trung haønh, tuy baát thaáp y thôøi thôøi höõu nhuaän. ߻㐘⅌㑁Ⴓ䛉⅌঩㮫Ⴓ╢ʏ䆼⅌Ⴓ ᝏख़ƠᰌႳ⢺Ӆ⦏⩜Ⴓጺʞƭ䁞㝹ᘘ Ō⃬Ⴓ Hieäp taäp aùc giaû, tröôûng aùc tri kieán, hieåu tòch taïo aùc, töùc muïc giao baùo. Moät haäu traàm luaân, nhaát thaát nhaân thaân vaïn kieáp baát phuïc! Ӧ㰁䆧㑣Ⴓ㹉Ō䏪Ӗ㑁ᢥႳȳ㓹ܷ Ӗ㒹ӓႳ┠㾔䢥៩Ⴓ㣳ㆇㄹਥႳᦃ᪝ ⢪ㆼႳ Trung ngoân nghòch nhó, khôûi baát minh taâm giaû tai? Tieän naêng thaùo taâm duïc ñöùc, hoái tích thao danh. Uaån toá tinh thaàn, huyeân hieâu chæ tuyeät. 㙳⢄ឡ⽱Ẍ䇝Ⴓ䣆㽅⒤ȳŴ䛒ႳӖ ʮ࠷⨐Ⴓা⟾ㄹ㮥Ⴓᖏ⏘‫ڴ‬ʷႳ᤻Ձ ५‫ۦ‬Ⴓ᜶ᤫᔹ঩Ⴓ㮼䅸ᥠឧႳ⢬͜䠋 ӉᕒˋႳᗣ䢽ƿ㆗ࢦӖႳ់ţ䣆Ձ⢫ ᪻Ⴓȳ⓹ᗖ᱐䟇⫳Ⴓ 16 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN Nhöôïc duïc tham thieàn hoïc ñaïo, ñoán sieâu phöông tieän chi moân, taâm kheá huyeàn taân, nghieân cô tinh yeáu. Quyeát traïch thaâm aùo, khaûi ngoä chaân nguyeân, baùc vaán tieân tri, thaân caän thieän höõu. Thöû toâng nan ñaéc kyø dieäu, thieát tu töû teá duïng taâm, khaû trung ñoán ngoä chaùnh nhaân, tieän thò xuaát traàn giai tieäm. ⢬ᘣৎፂࢺƐ᜝Ɨ▋Ⴓᕡʐ㳹⧐⹌ ঩ŌềႳ⃦Ӗ㶋㼽Ը⓹ɨ៩ႳŌࢦỖ Ӗ⪃⧇ႳǺՐŌ䞍ߚႳߚ㹉⼪ƭႳǖ ǁ⧐Ԍᡄ٤Ⴓ㜕⒢㜕㋳Ⴓ㒁㒊㮫㘒㟴 ⓹ỘсႳ䆵䈊䈝䈊↼ࢦŌ䜧Ⴓ Thöû taéc phaù tam giôùi nhò thaäp nguõ höõu, noäi ngoaïi chö phaùp taän tri baát thaät, tuøng taâm bieán khôûi taát thò giaû danh. Baát duïng töông taâm taáu baïc, ñaõn tình baát phuï vaät, vaät khôûi ngaïi nhaân. Nhaäm tha phaùp tính chaâu löu, maïc ñoaïn maïc tuïc. Vaên thanh kieán saéc caùi thò taàm thöôøng, giaù bieân na bieân öùng duïng baát khuyeát. ʿ⒝㪿⢪ႳềŌ◬‫▎⧐ײ‬ႳƢů䋋 ᰌ᪶ԦႳ؉⭒ፂ▋Ⴓࢤࢤ㙳㓹Ō䆡Ⴓ Ȇ䟇ᖏ͟់▙ႳһᏠፂࢺŴ㺶Ⴓᗖ⦗ 瀁ǁȇᘣႳ 17 Quy Sôn caûnh saùch vaên Nhö tö haønh chæ, thaät baát uoång phi phaùp phuïc, dieäc naõi thuø baùo töù aân, baït teá tam höõu. Sanh sanh nhöôïc naêng baát thoái, Phaät giai quyeát ñònh khaû kyø. Vaõng lai tam giôùi chi taân, xuaát moät vò tha taùc taéc. ⢬ŴጺẌ▅ˋ▅࠷ႳǺ䅙㒷ӖႳӘ Ōफ़㻓Ⴓ Thöû chi nhaát hoïc toái dieäu toái huyeàn. Ñaõn bieän khaúng taâm, taát baát töông traùm. 㙳▋ţ٤Ŵ᳆Ⴓ▢㓹䣆㽅Ⴓő⒦⑝ ⧐ࢾӖႳ‫ۋ‬Ộ㺋㞒Ⴓㄹ⌭㏶࡞Ⴓᒨᤍ ⑳⋫Ⴓ⊶ҒӅᏠႳᰌȆԦӓႳ Nhöôïc höõu trung löu chi só, vò naêng ñoán sieâu. Thaû ö giaùo phaùp löu taâm, oân taàm boái dieäp, tinh söu nghóa lyù, truyeàn xöôùng phu döông, tieáp daãn haäu lai baùo Phaät aân ñöùc. ┅ᔺƢŌ㤬⛕ႳӘ䢽Nj⢬‫ئי‬Ⴓǽ ⢪ˮᓱႳȳ⓹ᓘţ⧐ᩃႳ Thôøi quang dieäc baát hö khí, taát tu dó thöû phuø trì. Truù chæ uy nghi, tieän thò taêng trung phaùp khí. 㹉Ō㮫ɘ◤Ŵ㞟Ⴓፃ㒋ᜟỘႳ䞍㰘 ᚹ᪻Ⴓ⒤㓹₰ोႳ↻Ɋ䲤֨Ⴓ㜕㴿㤶 㿣Ⴓœœࢤࢤ⣄ˋ᪻◻Ⴓ 18 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN Khôûi baát kieán yû tuøng chi caùt, thöôùng tuûng thieân taàm, phuï thaùc thaéng nhaân, phöông naêng quaûng ích. Khaån tu trai giôùi, maïc maïn khuy du. Theá theá sanh sanh thuø dieäu nhaân quaû. Ō់〸䛤䇘ⓀႳᔱᔱѮ┅Ⴓ់՘ᔺ 䞰Ō⥘ᜣ䇆ႳӇ‫ڄ‬᜝⒤Ƀ⒧ႳƢů̓ 㺍᪶ԦႳ⾫㆖䃼‫ڴ‬ႳӖ᱐ⓧᲠႳ㯻䆱 ֦⫋Ⴓƭֽ䃈⢋Ⴓ Baát khaû ñaúng nhaøn quaù nhaät, ngoät ngoät ñoä thôøi, khaû tích quang aâm baát caàu thaêng tieán. Ñoà tieâu thaäp phöông tín thí, dieäc naõi coâ phuï töù aân. Tích luïy chuyeån thaâm, taâm traàn dò uûng. Xuùc ñoà thaønh treä, nhaân sôû khinh khi. ៀƔႳҺ煵ፁʚႳ֧ƢⱰႳŌ↼㖫 䃈㑅䆡ΰႳ㙳Ōʿ⢬ႳӇᬃ㈮䛒Ⴓ㛉 㙣ጺࢤ⣄⯰ֽोႳ Coå vaân: bæ kyù tröôïng phu, ngaõ dieäc nhó. Baát öng töï khinh nhi thoái khuaát. Nhöôïc baát nhö thöû, ñoà taïi tri moân, nhaãm nhieãm nhaát sanh, thuø voâ sôû ích. Ǟ▗㗂ᖏ‫ݷ‬ŴӢႳ䛝ߟ䇞Ŵ⇒Ⴓ㗃 ⊻१ǁፃ٤Ⴓ㜕⏖䟙⒦ѵ䉽Ⴓ 19 Quy Sôn caûnh saùch vaên Phuïc voïng höng quyeát lieät chi chí, khai ñaëc ñaït chi hoaøi. Cöû thoá khaùn tha thöôïng löu, maïc thieän tuøy ö dung bæ. ƹࢤȳ䢽ᖏ⒢Ⴓզ⒊ŌࢭᘁƭႳԫ ղӣ㉊ႳŌ㗁㳹᱐ȇỚႳӖੴᱞͷႳ ំ瀁Ű⫋Ō䆶Ⴓ Kim sanh tieän tu quyeát ñoaùn, töôûng lieäu baát do bieät nhaân. Töùc yù vong duyeân, baát döõ chö traàn taùc ñoái. Taâm khoâng caûnh tòch, chæ vò cöûu treä baát thoâng. ޭ㯆⒝⑿Ⴓ┅┅㵧ぃႳҡȇūͭႳ 㜕ӀƭՐႳ❑◻ֽⲉႳ㲡䠋䆤䈀Ⴓ㒊 ᡨ䢴䢻Ⴓҭढ़ҵ⿺Ⴓƭ◻珵‫ޖ‬Ⴓ㹉⯰ ↖⇗Ⴓ Thuïc laõm tö vaên, thôøi thôøi caûnh saùch. Cöôøng taùc chuû teå, maïc tuaàn nhaân tình. Nghieäp quaû sôû khieân, thaønh nan ñaøo tî. Thanh hoøa höôûng thuaän, hình tröïc aûnh ñoan. Nhaân quaû lòch nhieân, khôûi voâ öu cuï. ⑏ㇺƔႳɨȚवᜟᘘֽȇ❑ŌƞႳ ᪻㉊▇䇓┅Ⴓ◻ᰌ䈅㖫ឳႳ⑏঩ፂࢺ ᗭ㏈Ⴓ㉯ㆭ⣫ƭႳᚆᙷᛀɊႳ㜕ੴ䇘 ⓀႳ 20 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN Quy Sôn caûnh saùch vaên Coá kinh vaân: Giaû söû baù thieân kieáp sôû taùc nghieäp baát vong. Nhaân duyeân hoäi ngoä thôøi, quaû baùo hoaøn töï thoï. Coá tri tam giôùi hình phaït, oanh baùn saùt nhaân, noã löïc caàn tu, maïc khoâng quaù nhaät. Xuaát thöû moät bæ, Thaêng traàm bì cöïc. Vò mieãn tam luaân, Haø thôøi höu töùc? ‫ڴ‬঩䇘ՃႳ⒤ůफ़ᛔ㪿‫ئ‬Ⴓ䣰वᘘ ᜟࢤႳ㤩㤩៨瀁⧐ᏺႳ 㺖⇚œ䛥Ⴓ 䞰㉊֦㻈Ⴓ ⃦ࢤ㖱㐾Ⴓ ጺ⯰ֽӉႳ Thaâm tri quaù hoaïn, phöông naõi töông khuyeán haønh trì. Nguyeän baù kieáp thieân sanh, xöù xöù ñoàng vi phaùp löõ. ů瀁䏪╺Ⴓ Naõi vi minh vieát: ѕ䁞ᳮ͓Ⴓ ੴţߚ㘒Ⴓ ᘩ䟒⯰⿘Ⴓ Ӆ䟒ỂổႳ Huyeãn thaân moäng traïch Khoâng trung vaät saéc. Tieàn teá voâ cuøng, Haäu teá ninh khaéc? ᗖ⢬⦗ҺႳ ᜣ⦏࣢❗Ⴓ ▢ᔾፂ䃝Ⴓ ȁ┅ǠԫႳ 21 Tham luyeán theá gian, AÁm duyeân thaønh chaát, Tuøng sanh chí laõo, Nhaát voâ sôû ñaéc. ♲▤⯰ⓢႳ ᪻㚮㬅ՔႳ ᔺ䞰់՘Ⴓ ᘕ䈝Ō⩰Ⴓ Caên baûn voâ minh, Nhaân tö bò hoaëc. Quang aâm khaû tích, Saùt-na baát traéc. ƹࢤੴ䇘Ⴓ Ꮰœ੾᰹Ⴓ ⃦䆘㖱䆘Ⴓ 22 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN Quy Sôn caûnh saùch vaên स᪻ᕉ㺱Ⴓ ᕉ䇝һ䈅Ⴓ ፂࢺᛩ᛬Ⴓ Theá töï phuø hö, Chuùng duyeân khôûi böùc. Nghieân cuøng phaùp lyù, Dó ngoä vi taéc. Kim sanh khoâng quaù, Lai theá traát taéc. Tuøng meâ chí meâ, Giai nhaân luïc taëc. Luïc ñaïo vaõng hoaøn, Tam giôùi boà baëc. ӖᱞɌًႳ 㜕㰙㜕↲Ⴓ ᕉ♲ԉ‫ޖ‬Ⴓ 㪿ǽͷఊႳ Ⓞ㰫ⓢ⁏Ⴓ 㮼䅸୐ӓႳ ᖏ⏘䁞ӖႳ ភᕒ㛀⛦Ⴓ Taûo phoùng minh sö, Thaân caän cao ñöùc. Quyeát traïch thaân taâm, Khöù kyø kinh cöùc. Taâm caûnh caâu quyeân, Maïc kyù maïc öùc. Luïc caên di nhieân, Haønh truù tòch maëc. ጺӖŌࢤႳ 㝹⧐ɌԫႳ Nhaát taâm baát sanh, Vaïn phaùp caâu töùc. œ㖫‫ټ‬㤬Ⴓ 礩㉊㹉䇌Ⴓ া⿘⧐࡞Ⴓ NjՁ瀁ᘣႳ 23 24 NGUYEÂN VAÊN CHÖÕ HAÙN PHAÀN VIEÄT DÒCH Baøi vaên caûnh saùch cuûa ngaøi Quy Sôn Do nghieäp löïc troùi buoäc maø coù thaân naøy, khoâng khoûi bao ñieàu khoå luïy. Thaân theå töø cha meï sanh ra, voán thaät chæ laø giaû hôïp caùc duyeân. Duø laø nöông nôi boán ñaïi maø toàn taïi, 1 nhöng boán ñaïi aáy chaúng luùc naøo laø khoâng xung khaéc.2 Chuyeän voâ thöôøng giaø cheát khoâng heà heïn tröôùc. Sôùm coøn toái maát, thoaét choác3 ñaõ sang ñôøi khaùc; nhö söông nhö moùc, thoaït coù thoaït khoâng; nhö caây ven bôø vöïc, nhö daây leo vaùch gieáng,4 coù chi beàn chaéc? 1 Boán ñaïi, chæ cho boán yeáu toá ñaát, nöôùc, gioù löûa. Ñaát töôïng tröng cho chaát raén, nöôùc töôïng tröng cho chaát loûng, gioù töôïng tröng cho söï chuyeån ñoäng cuûa caùc chaát, vaø löûa töôïng tröng cho naêng löôïng. 2 Khi boán ñaïi hoøa hôïp nhau vôùi moät tyû leä caân ñoái, vaät chaát seõ hieän höõu trong ñieàu kieän toát nhaát. Tuy nhieân, ñieàu naøy gaàn nhö khoâng bao giôø xaûy ra, vì moïi vaät luoân chuyeån dòch khoâng ngöøng, boán ñaïi luoân luoân töông khaéc, laøm cho söï vaät phaûi bieán ñoåi qua boán giai ñoaïn nhaát ñònh laø thaønh, truï, hoaïi, dieät. Thaân theå cuûa con ngöôøi laø moät daïng vaät chaát, neân cuõng khoâng thoaùt ra ngoaøi quy luaät naøy. 3 Nguyeân vaên duøng saùt-na, nghóa laø moät khoaûng thôøi gian cöïc kyø ngaén nguûi, theo caùc baûn luaän giaûi xöa laø nhanh hôn caû chôùp maét. 4 25 Caây ven bôø vöïc khoâng bieát ñoå luùc naøo, daây leo treân vaùch gieáng 26 PHAÀN VIEÄT DÒCH Nieäm nieäm nhanh choùng noái nhau, chæ trong chôùp maét, truùt hôi thôû ñaõ qua kieáp khaùc. Sao laïi coù theå yeân loøng maø boû phí cuoäc ñôøi troâi qua voâ ích? Laøm ngöôøi xuaát gia, chaúng theå daâng cho cha meï mieáng aên ngon ngoït, cho ñeán quyeán thuoäc cuõng ñeàu döùt boû. Khoâng lo vieäc nöôùc, cuõng chaúng keá tuïc nghieäp nhaø; xa lìa xoùm gieàng thaân toäc, xuoáng toùc theo thaày hoïc ñaïo. Vaäy neân trong loøng phaûi bieát chuyeân caàn sôùm toái coâng phu, ngoaøi hoïc laáy ñöùc hieàn hoøa khoâng tranh chaáp; xa laùnh choán theá tuïc maø moät loøng caàu giaûi thoaùt. Leõ naøo vöøa ñöôïc thoï giôùi phaåm lieàn töï xöng laø baäc tyø-kheo, aên haït côm cuûa tín thí thaäp phöông chaúng chòu xeùt cho cuøng do ñaâu maø coù, chæ noùi böøa raèng vieäc aáy laø leõ töï nhieân.1 AÊn xong duïm ñaàu troø chuyeän huyeân thuyeân; cöù vaäy chaïy theo caùi vui trong choác laùt, khoâng bieát raèng vui ñoù chính laø nguyeân nhaân cuûa khoå. Laên loùc bao ñôøi theo thoùi tuïc, chöa töøng nhìn laïi chính mình. Thôøi gian naêm thaùng laàn löõa luoáng qua, thoï nhaän caøng nhieàu, lôïi döôõng caøng laém, chaúng luùc naøo nghó ñeán vieäc döùt boû. Tích tuï ngaøy caøng nhieàu, Quy Sôn caûnh saùch vaên chung quy cuõng chæ laø nuoâi giöõ laáy xaùc thaân phuø phieám. Ñaáng ñaïo sö 1 ñaõ coù lôøi khuyeân raên khuyeán khích, tyø-kheo phaûi tieán leân treân ñöôøng ñaïo, chôù neân buoâng thaû thaân mình; chuyeän aên maëc nguû nghæ ñöøng bao giôø höôûng thuï cho ñaày ñuû. Ngöôøi ta voán phaàn ñoâng tham ñaém vaøo nhöõng chuyeän aáy, chæ quanh quaån maõi thoaét choác ñaõ heát ñôøi. Vaäy neân keû haäu hoïc chöa hieåu saâu toâng chæ caàn phaûi sieâng naêng caàu hoïc vôùi ngöôøi ñaõ bieát. Sao laïi toan noùi raèng vieäc xuaát gia quyù caàu no côm aám aùo? Phaät tröôùc kia cheá ñònh giôùi luaät, môû baøy chæ daïy ngöôøi taêm toái; oai nghi pheùp taéc trong saïch nhö baêng tuyeát. Keû môùi phaùt taâm nöông theo ñoù maø ngaên chaën moïi ñieàu sai phaïm. Pheùp taéc tinh vi, deïp boû heát nhöõng ñieàu toài teä. Nôi truyeàn daïy giôùi luaät chöa töøng laïm ñöôïc nöông theo,2 thì phaùp roát raùo thöôïng thöøa laøm sao coù theå hieåu thaáu ñöôïc? Thaät ñaùng tieác thay, boû phí moät ñôøi troâi qua voâ ích, sau duø hoái tieác cuõng khoâng coøn kòp nöõa. Lôøi Phaät daïy 1 Töùc laø ñöùc Phaät Thích Ca, ñöôïc toân xöng laø baäc ñaïo sö, ngöôøi daãn ñöôøng cho caû trôøi, ngöôøi (thieân nhaân chi ñaïo sö). cuõng khoâng coù gì baùm chaéc. Thaân ngöôøi cuõng mong manh beøo boït nhö vaäy, khoâng coù gì beàn chaéc. 1 Chæ nhöõng ngöôøi xuaát gia khoâng ñaén ño suy nghó vieäc thoï nhaän cuûa tín thí cuùng döôøng, noùi raèng leõ töï nhieân ngöôøi ta phaûi ñeán cuùng. 27 2 Chæ ñeán vieäc “nguõ haï y sö, thaäp tòch töïu thính” (naêm tuoåi haï theo thaày, möôøi tröôøng giaûng theo nghe). Ngöôøi tu chöa hoäi ñuû ñieàu kieän naøy thì chöa thoâng giôùi luaät, khoâng döïa vaøo ñaâu maø thoâng ñaït kinh luaän, huoáng laø hieåu roõ ñöôïc phaùp roát raùo thöôïng thöøa? 28 PHAÀN VIEÄT DÒCH khoâng chòu ghi loøng taïc daï thì ñaïo nhieäm maàu khoâng theå do ñaâu maø toû ngoä. Cho ñeán khi tuoåi taùc veà giaø, duø xuaát gia traûi ñaõ nhieàu naêm maø trong taâm thaät chaúng ñöôïc gì. Vì chaúng chòu gaàn guõi hoïc ngöôøi hieàn ñöùc, chæ bieát ngoâng ngheânh cao ngaïo. Chöa thoâng giôùi luaät, chaúng bieát töï cheá phuïc mình. To tieáng naëng lôøi khoaùc laùc huyeânh hoang, chaúng bieát kính nhöôøng keû treân ngöôøi döôùi, so ra khaùc gì ngoaïi ñaïo? Ñeán böõa aên khua baùt oàn aøo, aên voäi vaøng ñöùng daäy ñi tröôùc. Ñi ôû khoâng tuaân pheùp taéc, chaúng ra daùng veû baäc xuaát gia; ñöùng ngoài hoaûng loaïn, naùo ñoäng taâm ngöôøi khaùc. Pheùp taéc ít nhieàu chaúng giöõ, oai nghi lôùn nhoû ñeàu khoâng, chaúng döïa vaøo ñaâu ñeå raên ñe keû döôùi, maø ngöôøi môùi nhaäp ñaïo nhìn vaøo cuõng chaúng thaáy coù gì ñeå noi theo hoïc. Nhö coù ai vöøa chæ ra choã sai soùt, lieàn baûo raèng: Nhö ta ñaây môùi thaät baäc aån tu! Chöa nghe laøm theo lôøi Phaät daïy, chæ moät loøng oâm giöõ taùnh tình thoâ thieån. Choã thaáy bieát nhö vaäy, chung quy cuõng laø vì khi môùi nhaäp ñaïo bieáng nhaùc chaúng tinh caàn, tham ñaém theá tuïc, laàn löõa qua ngaøy. Thaám thoaùt heát ñôøi thaønh ra buoâng lung thoâ loã. Thoaét choác ñaõ giaø nua luïm cuïm, gaëp vieäc ñaønh beá taéc. Ngöôøi môùi hoïc ñeán thöa hoûi chaúng coù chi ñeå chæ baøy. Nhö coù göôïng noùi ra cuõng chæ laø sai kinh leäch nghóa. Vaäy maø coù bò khinh cheâ, laïi traùch raèng haäu sinh voâ leã, roài noåi traän loâi ñình to tieáng vôùi ngöôøi. 29 Quy Sôn caûnh saùch vaên Moät mai naèm treân giöôøng beänh, khoå naõo ñau ñôùn böùc baùch khoâng keå xieát. Baáy giôø môùi sôùm toái lo sôï, taâm töôûng hoang mang. Ñöôøng saép tôùi u aùm meâ môø chaúng bieát veà ñaâu! Trong loøng hoái tieác cuõng khoâng coøn kòp nöõa, nhö keû khaùt nöôùc môùi ñi ñaøo gieáng, coù ích lôïi gì? Töï haän mình tröôùc ñaõ khoâng sôùm lo tu taäp, ñeå khi tuoåi giaø chaát chöùa ñaày toäi loãi. Caùi cheát gaàn keà trong thoaùng choác, haõi huøng khieáp sôï bieát bao! Truùt hôi thoaùt khoûi cuoäc ñôøi, nhö con chim bay xuyeân qua daûi luïa, 1 nghieäp löïc daét daãn thaàn thöùc troâi laên. Nhö ngöôøi nhieàu nôï laém chuû theo ñoøi, ai maïnh ñöôïc tröôùc; taïo nghieäp ñaõ nhieàu, phaûi tuøy theo choã naëng neà nhaát maø thoï thaân gaùnh chòu. Con quyû voâ thöôøng luoân chöïc cöôùp ñi sinh maïng cuûa mình, chaúng luùc naøo ngöng. Ñôøi ngöôøi haïn cuoäc chaúng theå keùo daøi, thôøi gian troâi qua khoâng heà chôø ñôïi. Ba coõi luaân hoài chöa thoaùt ñöôïc ra thì cöù phaûi nhö theá maø maõi maõi thoï thaân löu chuyeån. Laï luøng thöông caûm bieát bao! Trong loøng thöông xoùt thoáng thieát, haù coù theå ngaäm mieäng khoâng noùi? Neân muoán nhaéc nhôû caûnh tænh cho nhau. Ñaùng buoàn laø chuùng ta sanh ra cuoái thôøi töôïng phaùp, caùch xa caùc baäc thaùnh hieàn, phaùp Phaät chaúng maáy ai am 1 Trong kinh laáy ví duï maïng soáng nhö daûi luïa bòt treân mieäng bình, thaàn thöùc nhö con chim bò nhoát trong bình, luùc naøo cuõng chöïc bay ra. Khi daûi luïa khoâng coøn chaéc chaén, chim seõ xuyeân thuûng maø bay ra ngay. 30 PHAÀN VIEÄT DÒCH Quy Sôn caûnh saùch vaên hieåu, nhieàu ngöôøi giaûi ñaõi. Vì vaäy löôïc noùi ra ñaây ñoâi chuùt thaáy bieát heïp hoøi ñeå khuyeân raên nhöõng ngöôøi haäu hoïc. Neáu chaúng töø boû söï kieâu caêng cao ngaïo, neát cuõ thaät khoù chuyeån ñoåi! Môû mieäng noùi ra phaûi hôïp kinh ñieån. Luaän baøn phaûi döïa theo nhöõng göông saùng thuôû xöa. Hình töôùng oai nghi ñónh ñaïc, taâm yù khí löïc cao caû thanh thoaùt. Ngöôøi ñaõ xuaát gia, caát böôùc vöôït leân cao xa; taâm taùnh, coát caùch khaùc ngöôøi theá tuïc. Tieáp noái maø laøm höng thònh ñaïo phaùp, nhieáp phuïc heát thaûy nhöõng thoùi hö taät xaáu. Laáy vieäc aáy maø baùo ñaùp boán ôn, baït khoå cöùu nguy khaép trong ba coõi. Neáu khoâng ñöôïc vaäy, chæ laø keû laïm mang hình töôùng xuaát gia, lôøi noùi vieäc laøm phoùng tuùng lô ñeãnh, uoång nhaän söï cuùng döôøng cuûa thaäp phöông tín thí. Nhö ngöôøi daäm chaân taïi choã, duø nhieàu naêm qua moät taác chaúng dôøi! Mô maøng thoaét choác qua heát moät ñôøi, chaúng bieát nöông vaøo ñaâu laøm choã döïa! Ñi xa phaûi coù baïn hieàn, thöôøng giöõ cho tai maét ñöôïc trong saïch. Truù nguï phaûi choïn cuøng ngöôøi toát, thöôøng nghe nhöõng vieäc chöa nghe. Cho neân noùi: “Sinh ta ra laø cha meï, giuùp ta thaønh ngöôøi laø baïn höõu.” Ñöôïc gaàn ngöôøi hieàn nhö ñi giöõa ñaùm hôi söông, tuy khoâng öôùt aùo nhöng luùc naøo cuõng ñöôïc aåm maùt. Gaàn keû aùc thì nuoâi lôùn theâm ñieàu aùc trong choã thaáy bieát; sôùm toái laøm vieäc aùc lieàn phaûi chòu laáy quaû baùo tröôùc maét. Sau khi cheát roài phaûi chòu chìm ñaém; thaân ngöôøi moät khi maát ñi, muoân kieáp khoù loøng ñöôïc laïi. Huoáng chi, ñöôøng ñöôøng mang hình töôùng cuûa moät vò taêng, daùng veû toát ñeïp, ñeàu laø quaû baùo coù ñöôïc nhôø caên laønh gieo troàng töø thuôû tröôùc. Leõ ñaâu laïi khoanh tay ngoài yeân ñeå thôøi gian troâi qua khoâng hoái tieác? Söï nghieäp neáu chaúng chuyeân caàn, döïa vaøo ñaâu maø mong thaønh ñaïo quaû? Chaúng nhöõng moät ñôøi voâ ích, cho ñeán kieáp sau cuõng chaúng ñöôïc gì! Lôøi noùi thaúng traùi tai, sao khoâng khaéc ghi vaøo taâm khaûm? Theo ñoù lieàn coù theå laéng saïch taâm trí, nuoâi döôõng ñöùc haïnh, lui veà choã vaéng veû khoâng coøn hình tích danh taùnh, giöõ loøng chuyeân chuù trong saïch maø döùt heát söï oàn aøo nhieãu loaïn. Quyeát taâm rôøi boû meï cha, khoaùc aùo naâu soøng laø yù muoán vöôït treân theá tuïc. Sôùm toái khaéc ghi vieäc aáy, leõ ñaâu ñeå luoáng ngaøy qua? Nguyeän laøm ñöôïc baäc truï coät trong Phaät phaùp, neâu göông haäu theá. Thöôøng mong muoán nhö theá nhöng chöa ñöôïc ít nhieàu nhö nguyeän. 31 Nhö muoán tham thieàn hoïc ñaïo, vöôït thaúng qua nhöõng phaùp moân duøng laøm phöông tieän, taâm phaûi hôïp ñöôïc vôùi toân chæ huyeàn dieäu, cöùu xeùt chi ly choã tinh yeáu, quyeát ñònh choïn laáy choã saâu xa, hieåu thaáu coäi nguoàn chaân thaät. Roäng ñöôøng hoïc hoûi vôùi nhöõng ngöôøi ñi tröôùc, gaàn guõi baïn hieàn. Caùch tu naøy raát khoù ñaït ñeán choã 32 PHAÀN VIEÄT DÒCH kyø dieäu, neân phaûi khaån thieát duïng taâm tinh teá, môùi coù theå do trong aáy maø töùc thôøi hieåu ñöôïc choã coát yeáu nhaát, lieàn nöông theo ñoù maø daàn daàn ra khoûi traàn tuïc. Nhö vaäy töùc laø phaù saïch heát hai möôi laêm caûnh coù trong ba coõi.1 Heát thaûy caùc phaùp trong ngoaøi ñeàu roõ bieát laø khoâng thaät. Do taâm khôûi hieän, taát caû ñeàu laø teân goïi khoâng thaät. Chaúng caàn duøng taâm ñeå hieåu thaáu, chæ caàn taâm khoâng ñaém nhieãm nôi vaät, thì vaät cuõng khoâng ngaên ngaïi ñöôïc ngöôøi. Maëc tình cho muoân phaùp chuyeån xoay, khoâng döùt boû cuõng khoâng noái tieáp. Nghe bieát aâm thanh hình saéc, thaûy ñeàu laø nhöõng chuyeän bình thöôøng; duø beân naøy hay beân kia, choã öùng duïng thaûy ñeàu ñaày ñuû. Choã laøm neáu ñöôïc nhö theá, thaät khoâng uoång ñaõ maëc aùo xuaát gia. Baùo ñaùp ñöôïc boán ôn, baït khoå cöùu nguy khaép trong ba coõi. Nhö trong nhieàu kieáp vaãn coù theå khoâng thoái chí, thì quaû Phaät nhaát ñònh ñaït tôùi. Ñoái vôùi ba coõi khoâng coøn raøng buoäc, chæ nhö 1 Hai möôi laêm caûnh coù: Hai möôi laêm caùch hieän höõu trong ba coõi cuûa chuùng sinh. Duïc giôùi coù 14 caùch hieän höõu, goàm 4 chaâu thieân haï, 4 ñöôøng aùc thuù vaø 6 coõi trôøi Duïc thieân. Saéc giôùi coù 7 caùch hieän höõu, goàm 4 coõi Thieàn thieân (töø Sô thieàn leân ñeán Töù thieàn), coõi trôøi Phaïm vöông, coõi trôøi Voâ töôûng vaø coõi trôøi Nguõ tònh cö. Voâ Saéc giôùi coù 4 caùch hieän höõu laø 4 coõi trôøi Khoâng thieân. Coäng caû thaûy laø 25 caùch hieän höõu, goïi laø Hai möôi laêm caûnh coù (Nhò thaäp nguõ höõu). 33 Quy Sôn caûnh saùch vaên ngöôøi khaùch ñeán ñi, luùc hieän luùc aån ñeàu coù theå laøm khuoân pheùp cho keû khaùc. Tu theo pheùp hoïc ñaïo tham thieàn nhö vaäy, quaû laø phaùp moân huyeàn dieäu hôn heát. Chæ caàn coù ñuû quyeát taâm, phaùp khoâng sai doái. Nhö vôùi ngöôøi ôû möùc bình thöôøng, khoâng theå nhaát thôøi vöôït thoaùt, thì neân heát söùc chuù taâm tìm toøi hoïc hoûi giaùo phaùp. Thoâng thuoäc kinh ñieån, nghieàn ngaãm cöùu xeùt nghóa lyù tinh töôøng, roài truyeàn roäng ra khaép nôi, daãn daét ngöôøi haäu hoïc, baùo ñaùp ôn ñöùc Phaät. Thôøi gian troâi qua, chôù neân luoáng maát, phaûi neân laáy söï tu taäp nhö treân maø laøm choã döïa ñôøi mình. Giöõ laáy oai nghi, thaønh baäc phaùp khí1 giöõa chuùng taêng. Chaúng thaáy nhö daây leo kia, nhôø döïa vaøo thaân caây tuøng maø leân ñöôïc ñeán taàng cao choùt voùt. Haõy choïn nhaân laønh cao troåi maø kyù thaùc ñôøi mình, môùi coù theå roäng laøm lôïi ích. Phaûi heát loøng tu taäp, giöõ gìn trai giôùi, ñöøng khinh thöôøng maø giaûm bôùt hoaëc boû qua. Ñôøi ñôøi kieáp kieáp veà sau nhôø ñoù maø ñöôïc höôûng quaû phöôùc raát nhieäm maàu. Khoâng neân nhaøn nhaõ ñeå phí ngaøy qua, bieáng nhaùc boû ñi thôøi khaéc. Thôøi gian quyù giaù bieát bao, sao chaúng caàu vöôn tôùi? Uoång nhaän cuûa thaäp 1 Phaùp khí: ngöôøi coù theå laøm höng thònh cho ñaïo phaùp. 34 PHAÀN VIEÄT DÒCH Quy Sôn caûnh saùch vaên phöông tín thí, laïi phuï caû boán ôn. Phieàn luïy chaát chöùa caøng nhieàu, buïi traàn khuaát laáp taâm trí, ñöôøng tôùi thaønh ra ngaên laáp, ngöôøi ngöôøi ñeàu khinh cheâ. nhaän laáy.” Vaäy neân bieát raèng hình phaït trong ba coõi luoân baùm theo maø gieát haïi ngöôøi, phaûi noã löïc chuyeân caàn tu taäp, ñöøng boû phí ngaøy qua. Ngöôøi xöa noùi: “Ñaõ laø tröôïng phu, ai ai cuõng coù theå laøm neân vieäc.” Khoâng neân töï haï thaáp mình maø nhuït taâm, thoái chí. Neáu khoâng ñöôïc nhö vaäy, thaät uoång coâng xuaát gia, thoaét choác qua heát moät ñôøi khoâng chuùt ích lôïi. Bôûi hieåu thaáu ñöôïc söï nguy haïi cuûa toäi loãi, neân môùi khuyeân nhau tu taäp haønh trì. Nguyeän sao trong traêm ngaøn kieáp, duø sinh ra ôû ñaâu cuõng ñöôïc cuøng nhau laøm baïn ñoàng tu. Coù baøi tuïng ñeå khuyeân raên raèng: Thaønh khaån caàu mong caùc vò ñeàu böøng cao chí khí quyeát lieät, môû roäng hoaøi baõo khaùc ngöôøi. Moãi moãi vieäc laøm ñeàu noi göông nhöõng baäc cao thöôïng, chaúng buoâng thaû theo keû thaáp heøn. Thaân hö huyeãn trong moäng, Hình saéc giöõa choán khoâng. Vieäc ñaõ qua khoâng cuøng, Vieäc veà sau ai bieát? Sanh ñaây, thaùc veà kia, Chìm noåi, laên loùc khoå. Chöa thoaùt ngoaøi ba coõi, Sao coù theå nghæ yeân? Tham luyeán choán theá gian, Naêm uaån1 duyeân hôïp thaønh. Sanh ra maõi ñeán giaø, Roát khoâng ñöôïc gì caû! Goác reã töï voâ minh, Töø ñoù phaûi meâ laàm. Ngaøy thaùng luoáng troâi qua, Thôøi khaéc khoâng löôøng ñöôïc. Moät ñôøi naøy uoång phí, Chæ moät ñôøi naøy quyeát tu haønh chöùng ñaïo, töï mình lo lieäu chaúng döïa vaøo ai. Ngaên döùt voïng nieäm, caét ñöùt muoân duyeân, khoâng coøn chaïy theo traàn caûnh. Taâm khoâng caûnh laëng, söï ngaên ngaïi xöa nay chæ do chaúng ngoä. Haõy ñoïc cho thaät kyõ vaên naøy, luoân luoân tænh giaùc gaéng tu. Maïnh meõ töï chuû laáy mình, ñöøng buoâng thaû theo thoùi thöôøng. Nghieäp quaû daãn daét ngöôøi ñi thaät khoù loøng troán traùnh, nhö aâm thanh theá naøo tieáng voïng theá aáy, hình theå coù ngay thì boùng soi môùi thaúng. Nhaân quaû roõ raøng nhö theá, leõ naøo khoâng lo sôï? Vì vaäy trong kinh noùi raèng: “Duø vieäc laøm ñaõ traûi qua traêm ngaøn kieáp, nghieäp quaû khoâng theå maát. Khi nhaân duyeân ñaõ hoäi ñuû roài, quaû baùo phaûi töï 35 1 Naêm uaån: saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc. 36 PHAÀN VIEÄT DÒCH Qua ñôøi khaùc chaúng thoâng. Tieáp noái maõi meâ laàm, Ñeàu do saùu teân giaëc.1 Laên loùc giöõa saùu ñöôøng,2 Loanh quanh trong ba coõi. Sôùm caàu baäc minh sö, Gaàn guõi ngöôøi ñöùc haïnh. Thaân taâm kheùo choïn löïa, Queùt heát bao gai goùc. Ñôøi noåi troâi phuø phieám, Sao ñeå duyeân thuùc böùc? Phaûi xeùt cuøng phaùp lyù, Quyeát chöùng ngoä ñaïo maàu. Taâm caûnh ñeàu maát saïch, Khoâng nhôù, khoâng töôûng ñeán. Saùu caên tuøy töï nhieân, Ñi ôû ñeàu vaéng laëng. Taâm ñònh khoâng sanh khôûi, Muoân phaùp töï döùt lìa. 1 Saùu teân giaëc: luïc taëc, chæ cho saùu caên vì duyeân theo saùu traàn maø khôûi sanh voïng nieäm. 2 Saùu ñöôøng: luïc ñaïo, töùc laø caùc caûnh giôùi khaùc nhau cuûa haøng trôøi, ngöôøi, a-tu-la, ñòa nguïc, ngaï quyû vaø suùc sanh. 37 Vieát sau khi dòch Baûn dòch naøy toâi vieát xong ñaõ nhieàu naêm nay, töøng ñöa cho nhieàu vò toân tuùc xem qua, ñeàu noùi laø roõ raøng, deã hieåu. Tuy nhieân, baûn thaân toâi moãi laàn ñoïc laïi vaãn thaáy moät khoaûng caùch nhaát ñònh giöõa baûn dòch vaø nguyeân taùc. Cho duø ñaõ coá gaéng heát söùc mình, toâi vaãn khoâng sao haøi loøng ñöôïc vôùi vieäc ñaõ laøm. Tuy nhieân, ñieàu laøm toâi caûm thaáy phaàn naøo ñöôïc an uûi laø, ñaây khoâng phaûi tröôøng hôïp duy nhaát ñoái vôùi caùc baûn vaên hay baèng chöõ Haùn. Coøn nhôù caùch ñaây gaàn hai möôi naêm, baøi thô Hoa cuùc cuûa thieàn sö Huyeàn Quang cuõng ñaõ töøng laøm toâi suy nghó maõi, vì khoâng sao dòch heát ñöôïc yù thô trong nguyeân taùc. Chæ rieâng moät caâu “Phaàn höông ñoäc toïa töï vong öu” (‫ޑ‬ଊⳮᬫ㖫ӣ↖) ñaõ laø moät thaùch thöùc gaàn nhö khoâng theå vöôït qua! Theá roài, nhieàu naêm sau, ñöôïc ñoïc caùc baûn dòch cuûa nhöõng baäc tieàn boái laõo thaønh, uyeân baùc ... toâi môùi vôõ leõ ra laø, ngay caû caùc vò cuõng khoâng xoùa boû ñöôïc khoaûng caùch giöõa baûn dòch vaø nguyeân taùc. Vaø toâi coøn nhaän ra moät ñieàu: nguyeân taùc caøng hay thì khoaûng caùch naøy döôøng nhö caøng lôùn! Tính haøm suùc cuûa vaên chöông chöõ Haùn gaàn nhö khoâng theå phuû nhaän ñöôïc, nhaát laø vôùi nhöõng baûn vaên hay. Vieäc chuyeån dòch roõ raøng laø coù nhöõng giôùi 38 Vieát sau khi dòch haïn nhaát ñònh raát khoù loøng vöôït qua. Vì theá, ñeå thaät söï coù theå caûm nhaän ñöôïc caùi hay cuûa nguyeân taùc, quaû thaät khoâng gì baèng ñoïc hieåu ñöôïc tröïc tieáp töø chöõ Haùn. Theo lôøi cha toâi keå laïi, nhöõng ngöôøi xuaát gia ngaøy tröôùc buoäc phaûi ñoïc hieåu ñöôïc vaø hoïc thuoäc loøng baûn vaên naøy baèng chöõ Haùn. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng lyù do khieán cho ít ngöôøi nghó ñeán vieäc dòch sang tieáng Vieät. Ngaøy nay coù khaùc. Lôùp treû baây giôø khoâng maáy ngöôøi ñoïc ñöôïc chöõ Haùn. Vì theá, vieäc chuyeån dòch sang tieáng Vieät coù leõ laø caùch toát nhaát ñeå giôùi thieäu baûn vaên hay naøy ñeán vôùi nhieàu ngöôøi. Cho duø coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh nhö ñaõ noùi, nhöng taâm huyeát cuûa ngöôøi xöa cuõng coù theå nhôø ñoù maø khoâng ñeán noãi phaûi mai moät. Tuy nhieân, ñeå buø ñaép phaàn naøo cho nhöõng thieáu soùt khi chuyeån dòch, vieäc dieãn giaûi theâm moät vaøi yù chính coù leõ cuõng laø moät vieäc neân laøm. Nhaân quaû vaø voâ thöôøn g Nhaân quaû laø moät trong nhöõng nguyeân lyù cô baûn quan troïng nhaát trong Phaät phaùp. Khoå naõo ñôøi naøy taát yeáu laø do nghieäp löïc töø ñôøi tröôùc. Vì theá maø coù thaân laø coù khoå, bôûi thaân naøy voán laø do nghieäp löïc maø sinh ra, chòu söï chi phoái, daét daãn cuûa nghieäp löïc. Nghieäp ñaõ buoäc nôi thaân, vaán ñeà khoâng phaûi laø laøm 39 Quy Sôn caûnh saùch vaên sao traùnh neù, maø laø phaûi ñoái maët vaø vöôït qua nhö theá naøo. Soi roïi vaøo baûn chaát thaät söï cuûa thaân naøy, môùi hay raèng boán ñaïi voán ñeàu khoâng thaät. Coù ngöôøi cho raèng quan nieäm veà “boán ñaïi” cuûa thôøi xa xöa nay khoâng coøn ñuùng nöõa. Thaät ra, veà maët nguyeân lyù thì vaán ñeà vaãn khoâng coù gì thay ñoåi caû. Tính giaû hôïp cuûa boán ñaïi, hay tính giaû hôïp cuûa caùc nguyeân töû, phaân töû, teá baøo... vaãn laø nhö nhau, coù khaùc chaêng chæ laø teân goïi cho phuø hôïp vôùi söï hieåu bieát veà vaät chaát cuûa moãi giai ñoaïn. Coøn tính trieát lyù haøm chöùa trong quan nieäm naøy quaû thaät khoâng thay ñoåi, vaãn luoân ñuùng ñaén. Nghó maø xem, roõ raøng laø chuùng ta khoâng theå, vaø cuõng seõ khoâng bao giôø coù theå tìm ñöôïc moät “caùi ta thaät coù” trong nhöõng yeáu toá giaû hôïp ñoù, cho duø coù goïi ñoù laø “boán ñaïi”, hay “phaân töû”, hay “teá baøo”... gì gì ñi nöõa. Söï giaû hôïp cuûa chuùng ñeå taïo thaønh xaùc thaân vaät chaát naøy laø moät söï gaù möôïn hoaøn toaøn nôi caùc nhaân duyeân. Nhaân duyeân ñaày ñuû thì hoäi tuï, nhaân duyeân heát thì tan raõ... duø muoán hay khoâng ta cuõng chaúng theå naøo laøm chuû ñöôïc söï toàn vong cuûa xaùc thaân naøy. Trong raát nhieàu kinh Phaät, tính khoâng thaät cuûa “thaân töù ñaïi” naøy luoân ñöôïc nhaéc ñeán nhö moät thöïc teá caàn ghi nhôù. Tuy nhieân, caùi nguyeân lyù “töù ñaïi giai khoâng” voán dó raát ít ngöôøi thaät söï caûm nhaän ñöôïc, maø caùi “coù thaät” cuûa thaân naøy thì khoâng ai laø khoâng bieát. Caùi goïi laø “coù thaät” ñoù, chính laø nhöõng 40 Vieát sau khi dòch khoå luïy maø moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu phaûi gaùnh chòu ngay töø thuôû loït loøng. Nhöõng khoå luïy aáy, nhìn xa laø do nôi nghieäp löïc, maø nhìn gaàn thì chính laø do bôûi söï “xung khaéc” thöôøng xuyeân cuûa caùc yeáu toá caáu thaønh thaân naøy. Bôûi vaäy, coù thaân laø coù khoå! Ñieàu naøy thaät saâu saéc bieát bao! ÔÛ ñaây lôøi vaên chæ gôïi nhaéc choã coát tuûy ñeå môû ñaàu cho nhöõng yù höôùng khaùc, neáu ñi saâu vaøo phaân tích lyù nhaân duyeân, nghieäp quaû thì coøn bieát bao nhieâu ñieàu ñeå noùi! Tuy laø coäi nguoàn cuûa khoå luïy, nhöng thaân naøy laïi chaúng laáy gì laøm beàn chaéc. Duø muoán duø khoâng, chuùng ta haàu nhö cuõng hoaøn toaøn khoâng theå ñaûm baûo ñöôïc söï toàn taïi cuûa noù, duø laø chæ trong thoaùng choác. Bôûi vaäy, kinh Töù thaäp nhò chöông daïy raèng, maïng ngöôøi coøn maát chæ trong hôi thôû. Sôùm coøn, toái maát, moûng manh “nhö söông nhö moùc”, “nhö caây ven bôø vöïc, nhö daây leo vaùch gieáng”... Quaû laø nhöõng hình aûnh so saùnh raát roõ raøng minh baïch. Maïng ngöôøi ñaõ theá, coù chi laø beàn chaéc? Trong thöïc teá quanh ta, chuyeän soáng cheát cuõng khoâng ít tröôøng hôïp dieãn ra hoaøn toaøn khoâng baùo tröôùc. Hoâm nay gaëp nhau, ngaøy mai khoâng coøn nöõa. Vöøa môùi chuyeän troø vui veû cuøng nhau, phuùt choác ñaõ nghe tin döõ... Nhöõng chuyeän nhö theá, quaû thaät khoâng laï luøng gì ñoái vôùi baát cöù ai. Tuy nhieân, ñieàu laï luøng nhaát laø raát ít ngöôøi thöôøng xuyeân nghó ñeán, nhôù ñeán thöïc teá aáy! Neáu ngöôøi ta luoân nhôù ñeán ñieàu naøy, cuoäc soáng haún ñaõ toát ñeïp hôn nhieàu laém, bôûi 41 Quy Sôn caûnh saùch vaên chaúng maáy ai laïi coøn coù höùng thuù ñeå lao vaøo nhöõng cuoäc tranh chaáp hôn thua, gaây goã cuøng nhau khi bieát raèng cuoäc soáng quyù giaù naøy voán raát mong manh, ngaén nguûi. Tính chaát voâ thöôøng hoùa ra laïi laø moät caùi gì ñoù “raát thöôøng” maø khoâng maáy ngöôøi chòu ñeå taâm suy ngaãm. Neâu leân lyù nhaân quaû, söï giaû hôïp cuûa caùc duyeân vaø tính caùch taïm bôï cuûa ñôøi soáng, baøi vaên ñaõ phaùc thaûo ñöôïc moät tieàn ñeà quan troïng caàn thieát cho nhöõng yù töôûng saùch taán seõ ñöôïc trình baøy noái tieáp theo sau. Chí höôùn g xuaát gia Cuoäc soáng ñaõ mong manh ngaén nguûi, söï nghieäp moät ñôøi bieát döïa vaøo ñaâu ñeå goïi laø ñaïi söï? Bôûi vaäy, ngöôøi coù ñuû trí tueä vaø yù chí khoâng theå khoâng choïn con ñöôøng xuaát theá. Neáu khoâng ñöôïc vaäy, thaät laø “boû phí cuoäc ñôøi troâi qua voâ ích” vaäy. Nhöng ñaïi nghieäp xuaát theá khoâng phaûi moät sôùm moät chieàu ñaõ coù theå laøm neân. Huoáng chi coù ñöôïc xaùc thaân naøy voán laø nhôø ôn sinh thaønh döôõng duïc cuûa meï cha nhö trôøi bieån, laïi theâm söï daïy doã, naâng ñôõ cuûa thaày coâ, baïn höõu... cho ñeán söï baûo boïc, caäy nhôø nôi xoùm gieàng, xaõ hoäi... Ñaõ vaäy, neáu khoâng bieát nghó ñeán phaàn traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi taát caû, thì daãu chuyeän nhoû cuõng chöa theå goïi laø thaønh töïu, huoáng hoà laø ñaïi söï! 42