Tài liệu Quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện thăng bình tỉnh quảng nam

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HỒ NGỌC THẢO QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN THĂNG BÌNH TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Đà Nẵng – Năm 2022 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HỒ NGỌC THẢO QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN THĂNG BÌNH TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN VĂN HIẾU Đà Nẵng - Năm 2022 iv MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ....................................................................3 4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................ 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................... 3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .........................................................................4 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................................................4 8. Đóng góp của luận văn ....................................................................................... 4 9. Cấu trúc luận văn ................................................................................................ 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ............................................................... 6 1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu ............................................................................6 1.1.1. Các nghiên cứu của các tác giả trên thế giới ................................................6 1.1.2. Các nghiên cứu của các tác giả trong nước ..................................................8 1.2. Một số khái niệm chính của đề tài ............................................................................9 1.2.1. Quản lý ..........................................................................................................9 1.2.2. Quản lý giáo dục ......................................................................................... 11 1.2.3. Văn hoá và văn hoá đọc ..............................................................................12 1.2.4. Phát triển và phát triển văn hoá đọc............................................................ 14 1.3. Lý luận về phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học .......................................15 1.3.1. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học ...............................................15 1.3.2. Mục tiêu của phát triển văn hoá đọc ........................................................... 17 1.3.3. Vai trò của văn hoá đọc trong đời sống xã hội ...........................................17 1.3.4. Nội dung của phát triển văn hoá đọc .......................................................... 19 1.3.5. Các biểu hiện của văn hoá đọc ...................................................................20 1.4. Lý luận về quản lý phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học .......................... 22 1.4.1. Mục tiêu quản lý phát triển văn hoá đọc..................................................... 22 1.4.2. Quản lý nội dung phát triển văn hoá đọc .................................................... 22 1.4.3. Quản lý phương pháp, hình thức phát triển văn hoá đọc ............................ 22 1.4.4. Quản lý các lực lượng tham gia trong công tác phát triển văn hoá đọc .....24 1.4.5. Quản lý các điều kiện hỗ trợ văn hoá đọc................................................... 24 1.4.6. Quản lý tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt phát triển văn hoá đọc ................25 Tiểu kết chương 1 ..........................................................................................................26 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN THĂNG BÌNH TỈNH QUẢNG NAM ..............................................................................................................28 v 2.1. Khái quát quá trình khảo sát ................................................................................... 28 2.1.1. Mục tiêu khảo sát ........................................................................................ 28 2.1.2. Đối tượng và địa bàn khảo sát ....................................................................28 2.1.3. Nội dung khảo sát ....................................................................................... 28 2.1.4. Phương pháp khảo sát .................................................................................29 2.1.5. Tiến trình và thời gian khảo sát ..................................................................29 2.1.6. Xử lý kết quả khảo sát ................................................................................30 2.2. Khái quát tình hình kinh tế, xã hội và giáo dục của huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ............................................................................................................................... 30 2.2.1. Đặc điểm tự nhiên và dân cư ......................................................................30 2.2.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội .............................................................................31 2.2.3. Tình hình giáo dục phổ thông .....................................................................32 2.2.4. Tình hình phát triển giáo dục tiểu học ........................................................ 33 2.2.5. Khái quát tình hình phát triển văn hoá đọc ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Thăng Bình ...................................................................................................35 2.3. Thực trạng phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học huyện Thăng Bình .36 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình .................................................36 2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình ................................................................................37 2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung phát triển văn hoá đọc cho học sinh các trường tiểu học ở huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ................................................40 2.3.4. Thực trạng sử dụng các phương pháp, hình thức phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình ........................................................ 43 2.3.5. Thực trạng thực hiện các điều kiện phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ......................... 47 2.3.6. Thực trạng kết quả hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ................................................... 48 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ............................................................... 49 2.4.1. Thực trạng quản lý xây dựng nội dung, chương trình, kế hoạch phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học............................................................ 49 2.4.2. Thực trạng quản lý thực hiện phương pháp, hình thức phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam .............50 2.4.3. Thực trạng quản lý phối hợp các lực lượng trong việc tổ chức hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam .................................................................................................................... 53 2.4.4. Thực trạng quản lý điều kiện môi trường phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ..................................54 vi 2.4.5. Thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, Quảng Nam ..................................55 2.5. Đánh giá thực trạng và nguyên nhân ......................................................................58 2.5.1. Những mặt mạnh ........................................................................................ 58 2.5.2. Những mặt hạn chế ..................................................................................... 58 2.5.3. Nguyên nhân của những mặt hạn chế ......................................................... 59 Tiểu kết chương 2 ..........................................................................................................59 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN THĂNG BÌNH TỈNH QUẢNG NAM .............................................................................................................................. 61 3.1. Nguyên tắc chỉ đạo và đề xuất các biện pháp......................................................... 61 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ............................................................. 61 3.1.2. Phù hợp với thực tiễn quản lý nhà trường ..................................................61 3.1.3. Phù hợp với đặc điểm tâm lý và phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo, linh hoạt của giáo viên và học sinh ...............................................................................61 3.1.4. Đảm bảo sự phối hợp, thống nhất giữa các lực lượng giáo dục .................62 3.1.5. Đảm bảo tính hệ thống, phổ quát và đồng bộ các biện pháp ...................... 62 3.2. Biện pháp quản lý phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.............................................................................................................63 3.2.1. Đẩy mạnh công tác truyền thông về tác dụng, ý nghĩa của việc phát triển văn hoá đọc .................................................................................................................... 63 3.2.2. Xây dựng môi trường đọc cho học sinh tiểu học ........................................64 3.2.3. Tăng cường tổ chức hoạt động rèn luyện kỹ năng và phương pháp đọc cho học sinh .......................................................................................................................... 67 3.2.4. Đẩy mạnh công tác xã hội hoá, thu hút nguồn nhân lực trong và ngoài nước tham gia phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học ........................................69 3.2.5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong phát triển văn hoá đọc cho học sinh70 3.2.6. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thư viện trường học .......71 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học .................................................................................................................................73 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi các biện pháp .....................................73 Tiểu kết chương 3 ..........................................................................................................77 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................................78 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 81 PHỤ LỤC .................................................................................................................. PL1 vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VIẾT TẮT CBQL CMHS CNTT ĐTB GDĐT GV UBND VIẾT ĐẦY ĐỦ Cán bộ quản lý Cha mẹ học sinh Công nghệ thông tin Điểm trung bình Giáo dục và Đào tạo Giáo viên Ủy ban nhân dân viii DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng bảng 2.1 2.2. . Quy mô phát triển trường, lớp, học sinh tiểu học huyện Thăng Bình giai đoạn 2016 đến 2021 Tổng số lớp và học sinh tiểu học trên địa bàn huyện Thăng Bình năm học 2020-2021 Trang 33 34 Đánh giá mức độ nhận thức về tầm quan trọng của hoạt 2.3. động phát triển văn hoá đọc cho học sinh tại các trường 36 tiểu học 2.4. Đánh giá tình hình thực hiện mục tiêu hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học 37 . Đánh giá tình hình thực hiện các nội dung phát triển 2.5 văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện 41 Thăng Bình Đánh giá mức độ sử dụng các phương pháp, hình thức 2.6. phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu 43 học Đánh giá thực trạng điều kiện tăng cường tiếng Việt 2.7. cho trẻ người dân tộc thiểu số tại các trường mẫu giáo 47 huyện Nam Giang Đánh giá thực trạng kết quả hoạt động phát triển văn 2.8. hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện 48 Thăng Bình Đánh giá thực trạng quản lý xây dựng nội dung, 2.9. chương trình, kế hoạch phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường tiểu học 49 ix Số hiệu Tên bảng bảng Trang Đánh giá thực trạng quản lý thực hiện các phương 2.10. pháp, hình thức phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở 51 các trường tiểu học Đánh giá thực trạng quản lý phối hợp các lực lượng 2.11. trong việc tổ chức hoạt động phát triển văn hoá đọc cho 53 học sinh ở các trường tiểu học 2.12. Đánh giá thực trạng quản lý điều kiện môi trường phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học 54 . Đánh giá thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt 2.13 động phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các trường 55 tiểu học Bảng khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp quản lý 3.1. hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh ở các 74 trường tiểu học huyện Thăng Bình Bảng khảo sát tính khả thi của các biện pháp quản lý 3.2. hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh tại các trường tiểu học huyện Thăng Bình 75 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Như chúng ta đã biết, sách có một vai trò rất quan trọng trong đời sống tinh thần xã hội. Sách chính là tinh hoa tri thức của nhân loại, là di huấn tinh thần của thế hệ này dành cho thế hệ khác. Sách đóng vai trò vô cùng to lớn trong đời sống của con người. Đọc sách có vai trò quan trọng trong việc định hình tư duy, phát triển trí tuệ, nhân cách, tâm hồn cao đẹp và lối sống lành mạnh của mỗi người, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng khu dân cư là yếu tố quan trọng trong xây dựng cộng đồng khu dân cư văn hóa, thúc đẩy quá trình học tập, nghiên cứu, khám phá tri thức, làm đẹp tâm hồn của mọi người. Xây dựng thói quen đọc sách, lan tỏa phong trào đọc sách trong cộng đồng là góp phần thiết thực nâng cao chất lượng dân trí các khu dân cư, lối sống văn hóa trong cộng đồng, củng cố lòng yêu quê hương đất nước, góp phần hoàn thiện nhân cách toàn diện cho thế hệ trẻ ngày nay. Bên cạnh đó, đọc sách giúp chúng ta tích lũy kiến thức để học tập, nghiên cứu khoa học và có những trải nghiệm quý báu. Nhà tư tưởng Môngtexkiơ đã từng nói: “Thích đọc sách tức là biết đánh đổi những giờ phút buồn tẻ không thể tránh trong cuộc đời để lấy những giờ phút kỳ thú”. Đại văn hào Mácxim Gorki đã từng viết: “Sách là kỳ công phức tạp và vĩ đại nhất trong tất cả các kỳ công tuyệt diệu mà loài người sáng tạo ra trên con đường tiến tới hạnh phúc và tương lai tươi sáng”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Bất luận làm công việc gì cũng cần phải đọc sách. Người mới học chữ cần đọc để không mù lại, người làm công an cần đọc để nắm tình hình. Những người làm công việc chuyên môn cần đọc để nâng cao trình độ. Người làm quản lý lãnh đạo cần phải đọc để quản lý lãnh đạo tốt hơn. Làm nhà báo nhà văn lại càng phải đọc”. Có thể nói, mọi sự thành công của con người đều nhờ sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kinh nghiệm của bản thân với những tri thức lĩnh hội từ việc học trong cuộc sống, trong nhà trường và trong sách vở, kho tàng tri thức của nhân loại. Hiện nay, văn hóa đọc có vị trí quan trọng trong cuộc sống của con người. Với xu thế phát triển của các phương tiện nghe nhìn tỏ ra có nhiều ưu thế hơn, hấp dẫn hơn so với sách, và thực tế chúng đang có xu hướng cạnh tranh lấn át văn hóa đọc. Song văn hoá đọc bao giờ cũng đóng vai trò chủ đạo trong việc truyền bá và tiếp thu tri thức một cách hệ thống và sâu sắc mà văn hoá nghe, nhìn không thể làm được. Đọc sách vẫn luôn được khẳng định là một nhu cầu thiết yếu với những thế mạnh riêng của chính nó, một cách thưởng thức văn hóa sang trọng và có chiều sâu; là phương cách tốt nhất để làm giàu có vốn ngôn từ của con người. Khi đọc sách, trực quan sẽ cảm nhận sâu sắc hơn, kiến thức đọng lại sẽ lâu hơn, là cơ sở hữu ích cho việc nâng cao tri thức, hiểu biết, tạo dựng những vỉa tầng sâu sắc trong toàn bộ hệ thống kiến thức, nhận 2 thức của mỗi con người. Trong độ tuổi tiểu học, nhu cầu đọc của trẻ em là rất lớn. Văn hoá đọc vì thế ảnh hưởng sâu đậm tới quá trình nhận biết thế giới và hình thành nhân cách của trẻ. Đảng và Nhà nước đang thực hiện chủ trương phát triển văn hóa đọc trong mọi tầng lớp nhân dân với quan điểm: “Phát triển văn hóa đọc là một trong những nội dung quan trọng của sự nghiệp phát triển văn hóa, giáo dục của đất nước”. Văn hoá đọc bao giờ cũng đóng vai trò chủ đạo trong việc truyền bá và tiếp thu tri thức một cách hệ thống và sâu sắc mà văn hoá nghe, nhìn không thể làm được. Có thể nói, đọc sách là một thói quen rất có ý nghĩa, đặc biệt là đối với học sinh trong trường tiểu học. Để duy trì, phát triển văn hóa đọc giúp các em lĩnh hội các giá trị văn hóa xã hội, hình thành và phát triển kỹ năng giao tiếp thông tin, tiếp nhận tri thức, hình thành nên nhân cách cho các em. Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, trước những trang mạng xã hội tràn lan các thông tin lệch lạc, phiến diện thì việc đọc sách có chọn lọc sẽ rất bổ ích, giúp các em tiếp nhận thông tin một cách thiết thực, đa chiều. Đọc sách đối với học sinh tiểu học vẫn luôn được khẳng định là một nhu cầu thiết yếu với những thế mạnh riêng của chính nó, một cách thưởng thức văn hóa có chiều sâu; là phương cách tốt nhất để học sinh tự làm giàu kiến thức. Có thể thấy rằng, để tạo cho học sinh có được thói quen tiếp xúc hàng ngày với tri thức mới qua những trang sách, thì việc xây dựng không gian văn hóa đọc trong các trường học là hết sức quan trọng. Ý thức được điều đó nhà trường đã có những phương pháp tổ chức thiết thực để khơi dậy văn hóa đọc trong học sinh, trong đó đặc biệt được chú trọng là việc phát triển và đổi mới hệ thống thư viện trường học để khuyến khích thói quen đọc sách cho các em học sinh hằng ngày. Việc học tập, tìm hiểu kiến thức các môn học và cuộc sống qua kênh sách bằng hình thức đọc. Chính vì vậy để nâng cao chất lượng giáo dục một cách toàn diện, nhà trường đã đưa hoạt động văn hóa đọc trở thành những nội dung ngoại khóa bổ ích tới các em học sinh. Bởi văn hóa đọc góp phần hình thành nhân cách học sinh, giúp các em phát triển toàn diện cả về giáo dục và trí dục. Những trang sách hay mở ra cho các em những thế giới muôn màu, hướng các em biết yêu cái đẹp, biết cảm thụ cái đẹp. Thăng Bình là một huyện có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn cho nên dù đã được sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước, tuy vậy, hiện nay thiết bị và cơ sở vật chất dành cho thư viện các trường chưa được đầu tư đúng mức, không gian phòng đọc của thư viện các trường còn hạn chế; việc trang trí phòng đọc chưa được chú trọng, thiếu thân thiện, chưa lôi cuốn học sinh đến thư viện; sách trang bị cho thư viện ở đa số trường còn thiếu về số lượng, không đa dạng theo các chủ đề, bên cạnh đó trên thị trường hiện nay có nhiều tác phẩm nội dung không lành mạnh đã tiềm ẩn nguy cơ phát triển nhu cầu đọc phiến diện, lệch lạc. Đa số các trường không có “Thư viện lớp học” nên chưa tạo điều kiện thuận lợi để học sinh tiếp cận thường xuyên với sách. Nhu 3 cầu đọc của học sinh phổ thông bị ảnh hưởng bởi nhiều phương tiện giải trí hấp dẫn (xem ti vi, video, chơi game, facebook…), các phương tiện nghe nhìn có xu hướng lấn át văn hóa đọc, từ đó nhiều học sinh chưa được hình thành thói quen đọc sách. Vì vậy, trong bối cảnh hiện nay, việc cải thiện môi trường đọc, phát triển văn hóa đọc cho học sinh các trường tiểu học là một vấn đề hết sức cần thiết. Trong cuộc sống hiện đại hôm nay, việc phát triển văn hóa đọc cho các em học sinh trong nhà trường chính là một trong những hoạt động, điều kiện quan trọng để đổi mới phương pháp dạy - học, giúp cho các giáo viên, học sinh đến với sách, hình thành thói quen đọc sách, tạo nền tảng quan trọng cho việc tự học, học tập suốt đời của mỗi người, góp phần xây dựng xã hội học tập - một trong những mục tiêu quan trọng của Đảng và Nhà nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Chính vì thế, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho các em học sinh, cho các bạn trẻ về văn hóa đọc đang rất cần sự chung tay của các cấp, các ngành và toàn xã hội Vì tất cả những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam” làm đề tài nghiên cứu của luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng, đề xuất các biện pháp quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động phát triển văn hóa đọc cho học sinh ở các trường tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 4. Giả thuyết khoa học Thực trạng phát triển văn hóa đọc ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình còn hạn chế, cần có biện pháp khắc phục. Nếu xác lập được cơ sở lý luận, đánh giá đúng thực trạng quản lý phát triển văn hóa đọc thì có thể đề xuất các biện pháp quản lý phát triển văn hóa đọc góp phần xây dựng và phát triển thói quen, nhu cầu, kỹ năng và phong trào đọc trong học sinh các trường tiểu học. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu học. 5.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu học huyện Thăng Bình tỉnh Quảng Nam. 4 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý phát triển văn văn hóa đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình tỉnh Quảng Nam. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu thực trạng phát triển văn hóa đọc được nghiên cứu trong đề tài này là cơ sở vật chất, hoạt động phát triển văn hóa đọc cho học sinh các trường tiểu học trên địa bàn huyện Thăng Bình và đề xuất các biện pháp quản lý nhằm phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu học huyện Thăng Bình từ nay đến 2025. - Phạm vi nghiên cứu thuộc 29 trường tiểu học trên địa bàn huyện Thăng Bình. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu các văn bản, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các tài liệu liên quan đến đề tài; sử dụng các phương pháp: phân tích, phân loại tài liệu, xác định các vấn đề cơ bản; tìm hiểu, tham khảo các công trình nghiên cứu, hệ thống hóa các nội dung lý luận để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Bằng việc xây dựng hệ thống câu hỏi nhằm khảo sát thực trạng quản lý phát triển văn hoá đọc cho học sinh, tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng phát triển văn hoá đọc và quản lý hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học. Đây là căn cứ thực tiễn cho chúng tôi đề xuất giải pháp quản lý phát triển văn hoá đọc cho học sinh một cách hiệu quả, sát thực tế. 7.2.2. Phương pháp quan sát Quan sát hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh và quản lý hoạt động phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học tại các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 7.2.3. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến của các chuyên gia (những người làm công tác quản lý ở trường tiểu học và các chuyên gia nghiên cứu quản lý giáo dục có kinh nghiệm) về các biện pháp quản lý phát triển văn hoá đọc cho học sinh tiểu học. 7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ Phương pháp thống kê toán học xử lý số liệu thu thập được từ quá trình điều tra, khảo sát phục vụ cho đề tài (sử dụng phần mềm spss). 8. Đóng góp của luận văn - Luận văn đề xuất các biện pháp quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu học huyện Thăng Bình tỉnh Quảng Nam. - Giúp cho cơ quan quản lý giáo dục có kế hoạch quản lý phát triển văn hóa đọc 5 cho học sinh tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 9. Cấu trúc luận văn Luận văn gồm ba phần: Phần mở đầu Phần nội dung gồm 03 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh ở trường tiểu học. Chương 2. Thực trạng quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Chương 3. Biện pháp quản lý phát triển văn hóa đọc cho học sinh ở các trường tiểu học huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Phần Kết luận và khuyến nghị Tài liệu tham khảo 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu Liên quan đến vấn đề quản lý văn hóa đọc, hiện nay có rất nhiều nghiên của các nhà khoa học trong và ngoài nước, có thể kể đến như sau: 1.1.1. Các nghiên cứu của các tác giả trên thế giới Vào giữa những năm 60, tại Thư viện Quốc gia Liên Xô mang tên V.I. Lênin (nay là Thư viện Quốc gia Nga) đã thành lập Ban Xã hội học Sách và Đọc sách, với nhiệm vụ chuyên nghiên cứu việc đọc. Trong giai đoạn này đã xuất hiện những công trình nghiên cứu đầu tiên của những cán bộ mà ngày nay đã là những nhà khoa học có tên tuổi, như V.Đ. Stelmakh, M.G. Khanin, M.Đ. Afanasiev, I.N. Belenskaja, M.Đ. Smorođinskaja, v.v… Đã thực hiện một loạt công trình nghiên cứu quy mô lớn, tập trung, được Nhà nước hỗ trợ, như: "Độc giả Liên Xô", sách chuyên khảo, xuất bản năm 1968; "Sách và việc đọc trong đời sống những thành phố nhỏ", sách chuyên khảo, xuất bản năm 1973; "Sách và việc đọc trong đời sống nông thôn Liên Xô", sách chuyên khảo, xuất bản năm 1978. Tự học như thế nào? (2002) là một trong những tác phẩm mà N. A. Rubakin để lại cho chúng ta. Cuốn sách viết về vấn đề rất cần cho tất cả mọi người đặc biệt là thanh niên. Nhiệm vụ của thanh niên là phải phấn đấu học tập nâng cao kiến thức của mình trong nhà trường, sau khi ra trường. Thanh niên có thể nghiên cứu phương pháp học tập do N. A. Rubakin đưa ra để áp dụng, nâng cao vốn kiến thức và trở thành người thực sự có văn hóa, có chuyên môn giỏi. Phương pháp tự học này được N. A. Rubakin hướng dẫn rất cụ thể, xác định phương pháp tự học là phải biết lựa chọn sách và biết cách đọc sách, đặc biệt là sách văn học - chính là công cụ để giáo dục thẩm mỹ cho người đọc. Phương pháp đọc sách (1976) của tác giả A.P.Primacôpxki đã hệ thống các di sản của Mac, Ănghen, Lê nin về phương pháp đọc sách, đồng thời, tác giả nêu lên một số kinh nghiệm lựa chọn, bảo quản, phát triển văn hóa đọc, kinh nghiệm tự đọc sách; vai trò của việc đọc sách và phương pháp ghi chép khi đọc sách và thiết lập tủ sách cá nhân. Nghệ thuật đọc sách báo (1993) của tác giả Adrien Jean đã đề cập đến những vấn đề tâm lý học của việc đọc sách báo và phương pháp tiếp cận với từng loại sách báo sao cho hiệu quả cao. Năm 2013, nhóm tác giả Felesia Mulauzi và Velenasi Mwale Munsanje thuộc Trung tâm Thông tin – Thư viện, Trường Đại học Sư phạm Giáo dục - Đại học Zambia đã đăng bài viết trên Tạp chí https://www.researchgate.net/ với tiêu đề Tạo và thúc đẩy 7 văn hoá đọc trong trường tiểu học. Mục đích của bài báo: Bài báo nghiên cứu các hoạt động mà cán bộ thư viện và giáo viên trường học thực hiện nhằm tạo ra và thúc đẩy văn hóa đọc trong học sinh ở các trường trung học cơ sở. Bối cảnh của nghiên cứu: Sự suy giảm văn hóa đọc của những người học ở Zambia là một thực trạng đáng lo ngại đối với sự thành công trong giáo dục và sự phát triển của đất nước nói chung. Vai trò của thư viện trường học đối với giáo dục được nhìn nhận ở mức độ cơ bản là khắc sâu văn hóa đọc trong người học. Phương pháp sử dụng cho nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện ở một số trường trung học ở tỉnh Lusaka và nó sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng. 46 trường trung học tham gia nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng bảng câu hỏi và hướng dẫn phỏng vấn để thu thập dữ liệu chính. Kết quả chính của nghiên cứu: Nghiên cứu báo cáo tiết lộ thú vị về các hoạt động mà thủ thư trường học và giáo viên thực hiện để tạo ra và thúc đẩy văn hóa đọc ở người học trong kỷ nguyên số. Trong nghiên cứu cho thấy có một số chiến lược dựa trên chính sách để phát triển văn hóa đọc ở cấp tiểu học. Nghiên cứu khuyến nghị các giáo viên khác nên tập huấn cho giáo viên và khen thưởng cho học sinh đọc tốt để trang bị và động viên các em đọc sách tốt hơn và xây dựng văn hóa đọc sách. Nghiên cứu của Loh và cộng sự (2017) đã chỉ ra các loại chiến lược, chương trình và thiết kế hoạt động để khuyến khích đọc ở trường học. Theo các tác giả, văn hóa đọc và thư viện trường học bao gồm: Khảo sát về việc đọc toàn trường, phỏng vấn hiệu trưởng, giáo viên và học sinh, quan sát thư viện, đếm thời gian, tường thuật và đóng góp các bức ảnh tua nhanh về không gian thư viện. Đồng thời, các nhà nghiên cứu cũng đúc kết rằng, các yếu tố để xây dựng văn hóa đọc bao gồm: (1) Quản lý lựa chọn sách cho độc giả, (2) Làm cho sách có thể nhìn thấy được (3) Tạo chương trình để kích thích độc giả, (4) Thiết kế không gian để đọc, và (5) Xây dựng hệ sinh thái để đọc [34]. Năm 2019, Giáo sư Twinamatsiko Vanansio của Đại học Kabale University, Uganda, xuất bản cuốn sách Báo cáo nghiên cứu chiến lược phát triển văn hóa đọc trong các trường giáo dục tiểu học tại huyện Rukiga (nghiên cứu tại trường tiểu học Kyerero). Nghiên cứu đã phân tích thực hành đọc của học sinh tại các trường UPE ở Uganda nhằm phát triển các chiến lược phát triển văn hóa đọc trong các trường UPE ở Uganda. Các mục tiêu cụ thể là; thiết lập tình trạng biết chữ của học sinh UPE ở quận Rukiga; để tìm ra những thách thức lớn đối với việc đọc sách của học sinh tại các trường UPE ở quận Rukiga và xác định các chiến lược phù hợp để cải thiện văn hóa đọc của học sinh tại các trường UPE ở quận Rukiga. Nghiên cứu được thực hiện tại trường tiểu học Kyerero ở quận Rukiga. Nghiên cứu này đã sử dụng một thiết kế nghiên cứu nghiên cứu điển hình sử dụng cả phương pháp tiếp cận định tính và định lượng. Cả Bảng câu hỏi và Hướng dẫn phỏng vấn đều được sử dụng để thu thập dữ liệu. Tổng dân số nghiên cứu là sáu mươi (60) và một mẫu gồm năm mươi (50) người 8 trả lời đã được chọn cho các mục đích của nghiên cứu này. Từ những phát hiện, các thực hành đọc chính trong các trường tiểu học bao gồm; đọc theo nhóm, tiếp cận giữa giáo viên với trẻ, tiếp cận trẻ với trẻ và đọc thầm. Ngoài ra, học sinh không bao giờ được tiếp cận với tài liệu đọc vì trường học thiếu thư viện không gian để lưu trữ tài liệu, họ thiếu chuyên gia có thể cung cấp tài liệu đọc một cách có hệ thống (thủ thư) trong khi học sinh không bao giờ đọc thường xuyên do không có thời gian cho các hoạt động đọc vì nó không thể kiểm tra được [35]. Trong nghiên cứu của mình, Margaret K. M. và cộng sự (2019) đã nhấn mạnh rằng, các thủ thư giáo viên có thể có vị trí quan trọng trong việc cung cấp những hiểu biết có giá trị về các yếu tố cho phép và hạn chế sự phát triển của văn hóa đọc toàn trường. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, lãnh đạo trường học đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển và duy trì văn hóa đọc ở trường học, coi việc đọc sách vừa có giá trị vừa là thú vui. Nói rộng hơn, văn hóa đọc trong trường học được hỗ trợ bởi nhiều yếu tố bổ sung có thể bị ảnh hưởng, nhưng không hoàn toàn được quyết định bởi sự hỗ trợ của lãnh đạo [33]. Trong nghiên cứu “Ảnh hưởng của sách Truyện tại Thư viện dành cho trẻ em đến văn hóa đọc của học sinh trường tiểu học công lập”, các nhà nghiên cứu cho rằng, thư viện thiếu nhi là thư viện được thành lập trong trường học nhằm hỗ trợ hoạt động học tập và giảng dạy học sinh. Để các em học sinh có văn hóa đọc tốt phải khuyến khích các em coi việc đọc sách trong cuộc sống hàng ngày của các em. Từ kết quả nghiên cứu, các tác giả nhấn mạnh, học sinh tiếp xúc với sách truyện có thể giúp cải thiện văn hóa đọc của các em. Nghiên cứu cũng đưa ra khuyến nghị các thư viện nên có nhiều sách truyện hơn để nâng cao văn hóa đọc của học sinh các trường tiểu học công lập tại địa bàn nghiên cứu [32]. 1.1.2. Các nghiên cứu của các tác giả trong nước Công trình Đọc sách và sự phát triển nhân cách của thiếu niên, nhi đồng (2006) của tác giả Trần Thị Minh Nguyệt [20] đã đề cập đến vai trò của việc đọc đối với việc phát triển nhân cách của thiếu niên, nhi đồng và một số vấn đề cần quan tâm để đẩy mạnh văn hóa đọc trong lứa tuổi thiếu niên, nhi đồng. Một số đề tài sinh viên nghiên cứu khoa học của Đại học ở Hà Nội phải kể đến như: Văn hóa đọc của bạn đọc Nhi đồng tại Thư viện Hà Nội (Tác giả: Bùi Thị Anh 2014) [12] và Đề tài Văn hóa đọc của sinh viên trường Đại học Thể dục thể thao Bắc Ninh (Tác giả: Trương Huyền Anh 2014) [13] đã đề cập đến vấn đề phát triển văn hóa đọc cho lứa tuổi nhi đồng và lứa tuổi sinh viên. Các công trình đã đi sâu vào các nhóm đối tượng để phân tích thực trạng, đưa ra được các giải pháp nhằm phát triển văn hóa đọc. Các tác phẩm của Nguyễn Hữu Viêm bao gồm: Văn hóa đọc và phát triển văn hóa đọc ở Việt Nam [25]. Bài viết đã đề cập đến khái niệm văn hóa đọc, kỹ năng đọc, mặt tích cực, mặt tiêu cực và các biện pháp phát triển văn hóa đọc ở Việt Nam; văn 9 hóa đọc và thư viện đề cập tới khái niệm văn hóa đọc, các thành phần cơ bản cốt lõi của văn hóa đọc và mối quan hệ mật thiết giữa thiết chế thư viện và văn hóa đọc. Thực trạng và một số giải pháp để nâng cao hoạt động thư viện và phong trào đọc sách báo ở cơ sở nước ta của tác giả Nguyễn Hữu Giới đăng trên Tạp chí Thư viện Việt Nam số 2, năm 2005 [18]. Bài viết đã điểm qua vài nét về thực trạng công tác thư viện và phong trào đọc sách báo ở cơ sở. Bài viết cũng nêu ra các giải pháp để phát triển mạng lưới thư viện và đáp ứng tốt hơn nữa nhu cầu đọc của người dân ở cơ sở. Văn hóa đọc ở Việt Nam hiện nay, do Nguyễn Đăng Điệp làm chủ biên [17]. Cuốn sách được thực hiện theo hai hướng tiếp cận: Thu thập thông tin định lượng (bằng bảng hỏi); thu thập và xử lý thông tin định tính (bằng việc tham khảo dữ liệu thứ cấp và quan sát tham dự). Cuốn sách nghiên cứu về thực trạng đọc văn học ở Việt Nam như điểm xuất phát để lý giải về văn hóa đọc, bước đầu cắt nghĩa về trạng thái tinh thần xã hội đương đại, tác giả cuốn sách đã đề xuất xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm thúc đẩy văn hóa đọc và hình thành xã hội đọc ở nước ta một cách đúng đắn, lành mạnh. Vài giải pháp nhằm nâng cao văn hóa đọc của Nhà báo Lý Trường Chiến đăng trên tạp chí Khuyến đọc sách hay năm 2008 [15]. Bài viết đã đề cập đến Thực trạng văn hóa đọc hiện nay, nhu cầu và lợi ích của việc đọc sách, từ đó Đề xuất về một số giải pháp để xây dựng và phát triển văn hóa đọc. Văn hóa đọc - Đọc (có) văn hóa thời công nghệ số của tác giả Nguyễn Thanh Tâm đăng trên báo Thông tin & Truyền thông (ngày 19/4/2021) [24]. Bài viết cho rằng công nghệ số đã đem đến những hệ giá trị mới đồng thời tái định hình các giá trị truyền thống trong cảnh quan hiện đại (thiết lập một sắc thái khác của tính hiện đại). Sự nở rộ của các công ty văn hóa truyền thông, các dịch vụ mua bán, trao đổi, chơi sách dựa vào tiện ích của công nghệ… đã kích thích văn hóa đọc phát triển. Người đọc có thể tìm, đặt hàng mua sách trên mạng nhanh chóng, thuận tiện, cũng có thể đọc online, đọc các bản điện tử hay nghe sách nói. Độc giả hiện nay đã không xa lạ gì với việc hàng vạn cuốn sách có thể chứa trong một thiết bị điện tử nhỏ gọn. Thay vì đến thư viện hoặc phải lưu trữ quá nhiều sách trong không gian sống, giờ đây, nhờ có công nghệ số, bạn có thể mang theo cả thế giới sách bên mình. Tuy nhiên, ở đó cũng xuất hiện những tiêu cực mà con người cần phải đề phòng như: giữ mình khỏi bị mất tiền khi đủ thứ hàng hóa mời mọc, khuyến mại hấp dẫn; giữ mình không (chưa cần thiết) sa vào các diễn đàn hội luận, tranh luận một cách vô bổ; giữ mình trước các văn hóa phẩm độc hại khác len lỏi vào không gian tìm kiếm - tài nguyên số; tránh mất thời gian khi bị công nghệ "dắt mũi"… 1.2. Một số khái niệm chính của đề tài 1.2.1. Quản lý Cho đến nay, chúng ta đều biết quản lý là hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm và