Tài liệu Quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử đền hùng thành phố việt trì, tỉnh phú thọ (luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ XÂY DỰNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI LÊ HỒNG NGỌC QUẢN LÝ KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC CẢNH QUAN KHU DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỀN HÙNG – THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ VÀ CÔNG TRÌNH Hà nội - 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ XÂY DỰNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI LÊ HỒNG NGỌC KHOÁ: 2017-2019 QUẢN LÝ KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC CẢNH QUAN KHU DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỀN HÙNG – THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: Quản lý Đô thị và công trình Mã số: 60.58.01.06 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ VÀ CÔNG TRÌNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS.KTS NGUYỄN QUỐC THÔNG XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2019 LỜI CẢM ƠN Qua quá trình theo học chương trình sau đại học của Trường Đại học Kiến Trúc Hà Nội tôi đã cơ bản lĩnh hội được một số vấn đề về ngành học Quản lý Đô thị và Công trình. Để có kết quả ngày hôm nay trước hết Tôi xin chân thành gửi lời cám ơn đến các thầy cô trường Đại học Kiến trúc Hà Nội đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt thời gian học tập tại trường. Đồng thời tôi cũng gửi lời cám ơn đến các thầy cô giáo Khoa sau đại học, các thầy cô trong các tiểu ban đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành khóa học. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến thầy GS.TS.KTS. NGUYỄN QUỐC THÔNG đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cám ơn cơ quan tôi đang công tác, gia đình và bạn bè đồng nghiệp của tôi đã quan tâm, động viên giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và làm luận văn. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng hoàn thiện luận văn này bằng tất cả khả năng của mình, tuy nhiên không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp của quý thầy cô và các bạn. Hà Nội, tháng ..... Năm 2019 Người cảm ơn Lê Hồng Ngọc LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu của Luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng Hà Nội, tháng ..... năm 2019 Người cam đoan Lê Hồng Ngọc MỤC LỤC Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục Danh mục ký hiệu và chữ viết tắt Danh mục hình minh hoạ Danh mục bảng biểu Danh mục sơ đồ PHẦN I - MỞ ĐẦU ......................................................................................... 1 * Lý do lựa chọn đề tài ...................................................................................... 1 * Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 3 * Đối tượng và phạ m vi nghiên cứu ................................................................. 3 * Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 3 * Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ....................................................... 4 * Cấu trúc luận văn ........................................................................................... 5 PHẦN II - NỘI DUNG .................................................................................... 6 CHƯƠNG 1: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC CẢNH QUAN KHU DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỀN HÙNG THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ............................................. 6 1.1. Giới thiệu chung về khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ .6 1.1.1. Khái quát về Việt Trì và khu di tích lịch sử Đền Hùng .............. 6 1.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển khu di tích lịch sử Đền Hùng .. 9 1.1.3. Di tích lịch sử, văn hóa xã hội ........................................................ 11 1.2. Thực trạng không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng......................................................................................................14 1.2.1. Vị trí và giới hạn khu vực nghiên cứu ...................................... 14 1.2.2. Thực trạng về điều kiện tự nhiên, môi trường .......................... 15 1.2.3. Thực trạng về quy hoạch không gian kiến trúc cảnh quan ....... 18 1.3. Thực trạng công tác quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng .............................................................................40 1.3.1. Bộ máy quản lý ......................................................................... 40 1.3.2. Công tác quản lý không gian kiến trúc cảnh quan .................... 45 1.4. Những vấn đề tồn tại cần nghiên cứu ................................................50 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ KHOA HỌC ĐỂ QUẢN LÝ KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC CẢNH QUAN KHU DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỀN HÙNG .. 51 2.1. Cơ sở lý thuyết ...................................................................................51 2.1.1. Các lý thuyết về không gian kiến trúc cảnh quan ..................... 51 2.1.2.Nội dung công tác quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử-văn hóa Đền Hùng ................................................................. 51 2.1.3. Vai trò của cộng đồng ............................................................... 52 2.2. Cơ sở pháp lý .....................................................................................54 2.2.1. Các hiến chương Quốc tế ................................................................ 54 2.2.2. Các văn bản pháp lý và quy hoạch định hướng .............................. 59 2.2.3. Các đồ án quy hoạch được phê duyệt ............................................. 62 2.3. Yếu tố tác động đến quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan ..67 2.3.1. Đặc điểm địa hình, tự nhiên ...................................................... 67 2.3.2. Yếu tố kinh tế, văn hóa, xã hội ................................................. 68 2.4. Các bài học kinh nghiệm thực tiễn..................................................69 2.4.1. Kinh nghiệm trong nước ........................................................... 69 2.4.2. Kinh nghiệm nước ngoài ........................................................... 71 CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC CẢNH QUAN KHU DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỀN HÙNG ............. 74 3.1. Quan điểm và nguyên tắc .................................................................74 3.1.1. Quan điểm ................................................................................. 74 3.1.2. Nguyên tắc chung...................................................................... 74 3.2. Phân vùng quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng ................................................................................................75 3.2.1. Phân vùng quản lý không gian kiến trúc cảnh quan ....................... 75 3.2.2. Các yêu cầu chung .......................................................................... 78 3.2.3. Giải pháp quản lý ............................................................................ 79 3.2.4. Giải pháp về quy định trách nhiệm của các cơ quan quản lý và tổ chức, cá nhân ............................................................................................. 81 3.3. Giải pháp quản lý không gian kiến trúc cảnh quan chi tiết ...........82 3.3.1. Giải pháp cải cách hành chính ........................................................ 82 3.3.2. Hoàn thiện hệ thống các văn bản quản lý ....................................... 85 3.3.3. Hoàn thiện bộ máy quản lý: ............................................................ 85 3.3.4. Đề xuất quy chế quản lý không gian kiến trúc cảnh quan .............. 86 3.4. Giải pháp về quản lý không gian kiến trúc cảnh quan có sự tham gia của cộng đồng ........................................................................................90 3.5. Giải pháp thu hút vốn đầu tư .............................................................94 3.5.1. Khai thác sử dụng và phát huy giá trị di tích: ................................. 94 3.5.2. Tuyên truyền quảng bá, nâng cao nhận thức cộng đồng. ............... 96 3.5.3. Xây dựng cơ chế chính sách để huy động nguồn lực ..................... 96 PHẦN III - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................... 98 KẾT LUẬN ...................................................................................................98 KIẾN NGHỊ ..................................................................................................99 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên đầy đủ UBND Uỷ Ban nhân dân HĐND Hội đồng nhân dân HTKT Hạ tầng kỹ thuật QLDT Quản lý đô thị TP Thành phố NĐ-CP Nghị định - Chính phủ NXB Nhà xuất bản QCXD Quy chuẩn xây dựng TCXDVN Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam CĐ Cộng đồng DANH MỤC HÌNH MINH HỌA Số hiệu hình Tên hình Hình 1.1 Sơ đồ vị trí của Di tích lịch sử đền Hùng 15 Hình 1.2 Một số hình thức kiến trúc cổ 21 Hình 1.3 Một số đền, chùa trong khu DTLS Đền Hùng 22 Hình 1.4 Cổng Đền 23 Hình 1.5 Đền hạ 24 Hĩnh 1.6 Nhà Bia 26 Hình 1.7 Chùa Thiên Quang 27 Hình 1.8 Tam Quan kết hợp Gác Chuông 28 Hình 1.9 Đền Trung 29 Hình 1.10 Đền Thượng 31 Hình 1.11 Lăng mộ Hùng Vương 32 Hình 1.12 Đền Giếng 33 Hình 1.13 Đền thờ Đức Quốc tổ Lạc Long Quân 34 Hình 1.14 Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ 35 Hình 1.15 Nhà làm việc của Khu di tích lịch sử Đền Hùng 38 Hình 1.16 Phù điêu Bác Hồ với Đại đoàn Tiên Phong 39 Hình 1.17 Bảo tàng Hùng Vương 39 Hình 2.1 Phổ cổ Hội An [Nguồn: Internet] 68 Hình 2.2 Thành phố Queebec [Nguồn: Internet] 70 Hình 2.3 Vườn cổ Tô Châu [Nguồn: Internet] 71 Trang Số hiệu hình Tên hình Hình 3.1 Khu vực núi Nghĩa Lĩnh Hình 3.2 Các khu chức năng và phân vùng bảo vệ khu DTLS Đền Hùng Trang 74 75 Hình thức một số công trình dịch vụ công cộng Hình 3.3 [Nguồn: Internet] 86 Hình thức một số tượng nhỏ trang trí [Nguồn: Hình 3.4 Internet] 86 Hệ thống bia, biển chỉ dẫn trong khu vực Đền Hình 3.5 Hùng[Nguồn: Internet] 87 Một số mẫu bảng biển bằng composite giả gỗ Hình 3.6 [Nguồn: Internet] 87 Một số mẫu biển tên di tích được khuyến khích Hình 3.7 Hình 3.8 [Nguồn: Internet] Hình thức các giàn hoa [Nguồn: Internet] 87 88 DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu bảng Bảng 1.1 Bảng 3.1 Tên bảng Kiến trúc Đền, Chùa, lăng và một số công trình khác Phân khu vực quản lý, bảo tồn Di tích lịch sử Đền Hùng Trang 19 74 DANH MỤC SƠ ĐỒ Số hiệu bảng Sơ đồ 1.1 Sơ đồ 2.1 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ 3.2 Tên bảng Sơ đồ bộ máy quản lý khu di tích lịch sử Đền Hùng Sơ đồ định hướng phát triển không gian [Nguồn: Khu di tích lịch sử Đền Hùng] Sơ đồ vị trí các khu vực bảo tồn của thành phố Việt Trì[Nguồn: Khu di tích lịch sử Đền Hùng] Giải pháp quản lý không gian kiến trúc cảnh quan có sự tham gia của công đồng Trang 41 62 76 89 1 PHẦN I - MỞ ĐẦU * Lý do lựa chọn đề tài Khu di tích lịch sử Đền Hùng là nơi hội tụ văn hóa tâm linh của dân tộc. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương và lễ hội đền Hùng là thể hiện hết sức cụ thể, sinh động và thiêng liêng truyền thống cố kết cộng đồng của dân tộc Việt Nam. Lễ hội đền Hùng là một lễ hội lớn mang tầm vóc quốc gia ở Việt Nam; đặc biệt, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương vừa qua đã được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc biệt của Di tích, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng Di tích lịch sử đền Hùng là di tích quốc gia đặc biệt (Quyết định số 1272/QĐ-TTg, ngày 12/8/2009). Nhằm bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị lịch sử, cảnh quan thiên nhiên, môi trường sinh thái của Khu di tích lịch sử Đền Hùng; định hướng kế hoạch tổng thể quản lý và đầu tư xây dựng, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử Đền Hùng. Quy hoạch tạo lập các không gian tưởng niệm, tôn vinh các vua Hùng và các bậc tiền nhân thời đại Hùng Vương, để Khu di tích lịch sử Đền Hùng là nơi giáo dục truyền thống yêu nước, đoàn kết dân tộc, điểm du lịch về với cội nguồn dân tộc đặc biệt hấp dẫn; tổ chức hệ thống hạ tầng phù hợp với các giai đoạn bảo tồn và tôn tạo khu di tích. Cùng với đó hình thành và phát triển các sản phẩm du lịch đa dạng, phong phú, trên nguyên tắc bảo tồn, phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch bền vững và phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân địa phương. Theo Quyết định số 552/QĐ-TTg ngày 21/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đến năm 2025 Phạm vi Khu di tích lịch sử 2 quốc gia đặc biệt Đền Hùng trên tổng diện tích phê duyệt 845 ha bao gồm các xã, phường: Hy Cương, Chu Hóa và Vân Phú (thành phố Việt Trì); Tiên Kiên (huyện Lâm Thao) và Phù Ninh (huyện Phù Ninh) với tổng diện tích 845 ha. Khu vực I (vùng lõi) diện tích 32,2 ha là khu vực bao gồm các di tích Đền Thượng, Đền Trung, Đền Hạ, Đền Giếng, Lăng Vua Hùng, Chùa Thiên Quang, Bảo tháp, Nhà thờ Tổ, gác Chuông. Khu vực này tiếp tục bảo tồn nguyên trạng các di tích, hệ thống đường bậc, cây xanh cảnh quan và rừng nguyên sinh. Khu vực II (vùng đệm) có diện tích 812,8 ha bao gồm các khu Núi Vặn, núi Trọc; khu Trung tâm lễ hội; khu cảnh quan Hồ Mẫu; khu rừng quốc gia Đền Hùng và cảnh quan sinh thái phía Bắc; tháp Hùng Vương; đài tưởng niệm liệt sỹ và đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân và khu dân cư hiện trạng. Định hướng phát triển chủ yếu là không gian kiến trúc cảnh quan thiên nhiên bảo vệ khu di tích, không gian tổ chức lễ hội và dịch vụ du lịch. Vì vậy cần thiết phải có ngay những định hướng và giải pháp thiết thực nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của khu di tích đảm bảo phù hợp với quy hoạch và xây dựng không gian tôn giáo truyền thống của Việt Nam thích ứng với thực tiễn đổi mới của đất nước ta hiện nay mà vẫn dựa trên cơ sở phát huy những giá trị tích cực. Bảo khu di tích là phải bảo tồn được các công trình kiến trúc cổ, công trình công cộng cổ, những di sản lịch sử văn hóa … Chọn đề tài "Quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng - Thành phố Việt Trì, Tỉnh Phú Thọ" làm đề tài nghiên cứu nhằm tạo cơ sở khoa học từ góc độ quản lý đô thị, tìm ra những giải pháp quản lý bảo tồn và phát huy giá trị không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích để lưu giữ, tái tạo không gian lịch sử văn hóa truyền thống của thời đại về di sản văn hóa của nhân loại, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, học hỏi, tôn 3 giáo của các tầng lớp nhân dân và lưu truyền cho thế hệ mai sau có thể là tiềm năng khai thác phát triển du lịch di sản văn hóa một cách hiệu quả. Với lý do trên, việc lựa chọn đề tài “Quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng - Thành phố Việt Trì, Tỉnh Phú Thọ” là hết sức cần thiết. * Mục đích nghiên cứu Đề xuất giải pháp quản lý không gian kiến trúc cảnh quan nhằm bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống khu di tích lịch sử Đền Hùng- Thành phố Việt Trì, Tỉnh Phú Thọ. - Đánh giá tổng quan thực trạng quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng. - Đề xuất giải pháp quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng nhằm phát huy giá trị truyền thống. * Đối tượng và phạ m vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì. - Phạm vi nghiên cứu: Diện tích đất khu di tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì với cụm các di tích lịch sử văn hóa... * Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp điền dã: Khảo sát thực tế công tác quản lý tại địa bàn. - Phương pháp điều tra xã hội học. Sử dụng phương pháp này để xác định diễn biến thực trạng của đối tượng khảo sát, tâm lý nguyện vọng dân cư tại địa bàn. Đặc biệt để làm nổi bật tâm lý cộng đồng và hiểu được những khó khăn, tồn tại trong công tác quản lý không gian văn hóa kiến trúc khu di 4 tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì. - Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập thông tin với mục đích nghiên cứu tài liệu để tìm hiểu và kế thừa thành tựu nghiên cứu. Sử dụng phương pháp này nhằm xác định tổng quan lịch sử nghiên cứu và các phạm trù sự việc, các số liệu thống kê, tổng hợp, chủ trương và chính sách liên quan đến nội dung nghiên cứu nhằm xác định vấn đề nghiên cứu, phục vụ bàn luận kết quả nghiên cứu, xác lập cơ sở nghiên cứu khoa học đến chủ đề nghiên cứu. - Phương pháp chuyên gia, đúc rút kinh nghiệm, đề xuất giải pháp mới - Phương pháp phân tích, tổng hợp, suy luận để đề xuất các giải pháp, chính sách quản lý bảo tồn và phát huy giá trị không gian văn hóa kiến trúc khu di tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì. * Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ➢ Ý nghĩa khoa học: - Đề xuất các giải pháp quản lý bảo tồn và phát huy giá trị không gian kiến trúc cảnh quan một cách cụ thể, phù hợp với địa phương, giá trị và đặc điểm khu di tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì. - Góp phần cụ thể hóa lý luận khoa học về công tác quản lý gắn kết với đời sống nhân dân. ➢ Ý nghĩa thực tiễn: - Góp phần hoàn thiện hệ thống các giải pháp cho công tác quản lý bảo tồn và phát huy giá trị không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì. - Gìn giữ bản sắc và phát huy giá trị không gian kiến trúc cảnh quan và văn hóa khu di tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì. 5 - Hướng tới sự hài hoà giữa bảo tồn và phát triển các không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì. - Góp phần nâng cao giá trị và vai trò của không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng- TP Việt Trì trong công cuộc đổi mới của đất nước. - Góp phần cân bằng đời sống làm việc và nhu cầu hưởng thụ tinh hoa văn hoá truyền thống. - Góp phần tạo ra giá trị cộng đồng và phát huy giá trị văn hóa tôn giáo. * Cấu trúc luận văn Phần I - Mở đầu Phần II - Nội dung nghiên cứu Chương 1: Thực trạng công tác quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng – Thành phố Việt Trì, Tỉnh Phú Thọ Chương 2: Cơ sở khoa học để quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng Chương 3: Đề xuất giải pháp quản lý không gian kiến trúc cảnh quan khu di tích lịch sử Đền Hùng Phần III - Kết luận và kiến nghị Danh mục tài liệu tham khảo 6 PHẦN II - NỘI DUNG CHƯƠNG 1: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC CẢNH QUAN KHU DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỀN HÙNG THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ 1.1. Giới thiệu chung về khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ 1.1.1. Khái quát về Việt Trì và khu di tích lịch sử Đền Hùng Việt Trì là một thành phố đô thị loại I trực thuộc tỉnh Phú Thọ, là đô thị trung tâm các tỉnh trung du miền núi Bắc Bộ và là một trong 19 đô thị trung tâm của Việt Nam. Việt Trì là trung tâm kinh tế chính trị, văn hóa, khoa học kĩ thuật của tỉnh Phú Thọ, có vị trí quan trọng về quốc phòng, an ninh và là đô thị động lực trong phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Phú Thọ và cả vùng trung du và miền núi Bắc Bộ. Được xem là đất phát tích, kinh đô đầu tiên của dân tộc Việt Nam, Việt Trì là thành phố du lịch về với cội nguồn dân tộc Việt Nam, nơi có kinh đô Văn Lang - kinh đô đầu tiên của người Việt, quê hương đất tổ vua Hùng. Nơi đây còn là thành phố công nghiệp, công nghệ kỹ thuật cao. Đây cũng là cửa ngõ vùng Tây Bắc, đầu mối giao thông nối giữa các tỉnh trung du và miền núi phía bắc với thủ đô Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc bộ, nằm trên hành lang kinh tế Hải Phòng - Hà Nội - Côn Minh (Trung Quốc). Thành phố Việt Trì được biết đến là thành phố công nghiệp đầu tiên ở miền Bắc Xã hội chủ nghĩa với các ngành dệt, giấy, hóa chất, sứ... và còn được gọi là thành phố ngã ba sông vì nằm gần nơi hợp lưu của sông Thao, sông Lô và sông Đà thành sông Hồng. Hiện nay, thành phố Việt Trì là trung tâm chính trị, hành chính và kinh tế, xã hội của tỉnh Phú Thọ và trung tâm của liên tỉnh phía bắc. Việt Trì được 7 Thủ tướng Chính phủ cho phép đầu tư để trở thành một trong 19 đô thị lớn nhất Việt Nam. Ngày 10/3 âm lịch hàng năm, vào dịp Giỗ tổ Hùng Vương, hàng triệu người dân từ khắp cả nước lại nô nức về núi Nghĩa Lĩnh nằm tại địa phận thôn Cổ Tích - xã Hy Cương - Việt Trì để thăm viếng tổ tiên. Đền Hùng là tên gọi khái quát của Khu di tích lịch sử Đền Hùng - quần thể đền chùa thờ phụng các Vua Hùng và tôn thất của nhà vua trên núi Nghĩa Lĩnh, gắn với Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng được tổ chức tại địa điểm đó hàng năm vào ngày 10 tháng 3 âm lịch. Hiện nay, theo các tài liệu khoa học đã công bố đa số đều thống nhất nền móng kiến trúc đền Hùng bắt đầu được xây dựng từ thời vua Đinh Tiên Hoàng trị vì. Đến thời Hậu Lê (thế kỷ 15) được xây dựng hoàn chỉnh theo quy mô như hiện tạ a) Vị trí địa lý Đền Hùng được dựng trên núi Nghĩa Lĩnh, giữa đất Phong Châu, ngày nay là xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Quần thể di tích đền Hùng nằm từ chân núi đến đỉnh ngọn núi Nghĩa Lĩnh cao 175 mét (núi có những tên gọi như Núi Cả, Nghĩa Lĩnh, Nghĩa Cương, Hy Cương, Hy Sơn, Bảo Thiếu Lĩnh, Bảo Thiếu Sơn), thuộc địa phận xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, trong khu rừng được bảo vệ nghiêm ngặt giáp giới với những xã thuộc huyện Lâm Thao, Phù Ninh và vùng ngoại ô thành phố Việt Trì, cách trung tâm thành phố Việt Trì khoảng 10 km. Khu vực đền Hùng ngày nay nằm trong địa phận của kinh đô Phong Châu của quốc gia Văn Lang xưa. Theo cuốn Ngọc phả Hùng Vương, đương thời các Vua Hùng đã cho xây dựng điện Kính Thiên tại khu vực núi Nghĩa Lĩnh này. b) Các di tích chính + Đền Hạ: Tương truyền là nơi Âu Cơ sinh hạ bọc trăm trứng, sau nở thành một trăm người con. 8 +Nhà bia: Nhà bia nằm ngay cạnh đền Hạ có kiến trúc hình lục giác với sáu mái. Trong đặt tấm bia đá khắc dòng chữ quốc ngữ: "Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Báccháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước". Đây là câu nói nổi tiếng của Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Hồ Chí Minh trong chuyến thăm Đền Hùng ngày 19 tháng 9năm 1954. + Chùa Thiên Quang: còn gọi là Thiên quang thiền tự, tọa lạc gần đền Hạ. + Đền Trung: Tương truyền là nơi các Vua Hùng cùng các Lạc hầu, Lạc tướng du ngoạn Nghĩa Lĩnh ngắm cảnh và họp bàn việc nước. + Đền Thượng: Đền được đặt trên đỉnh núi, nơi ngày xưa theo truyền thuyết các Vua Hùng thường lên tiến hành các nghi lễ, tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp thờ trời đất, thờ thần lúa, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhân khang vật thịnh. Ngoài cổng đền có dòng đại tự: "Nam Việt triệu tổ" (tổ tiên của người Việt phương Nam). + Cột đá thề: Bên phía tay trái đền Thượng có một cột đá gọi là cột đá thề, tương truyền do Thục Phán dựng lên khi được Vua Hùng thứ 18 truyền ngôi để thề nguyện bảo vệ non sông đất nước mà Hùng Vương trao lại và đời đời hương khói trông nom miếu vũ họ Hùng. + Lăng Hùng Vương (Hùng Vương lăng) tương truyền là mộ của Vua Hùng thứ sáu. Lăng mộ nằm ở phía đông đền Thượng, mặt quay theo hướng Đông Nam. Xưa đây là một mộ đất, niên hiệu Tự Đức năm thứ 27 (1870) đã cho xây mộ dựng lăng. Thời Khải Định tháng 7 (năm 1922) trùng tu lại. +Đền Giếng: Tương truyền là nơi công chúa Tiên Dung và công chúa Ngọc Hoa (con gái của Vua Hùng thứ mười tám) thường soi gương, vấn tóc khi theo cha đi kinh lý qua vùng này. Đền được xây dựng vào thế kỷ 18.