Tài liệu Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng anh ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện quế sơn tỉnh quảng nam

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM --------------------------- TRƢƠNG VĂN NGUYÊN VŨ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ SƠN TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Đà Nẵng, Năm 2022 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM --------------------------- TRƢƠNG VĂN NGUYÊN VŨ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ SƠN TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. LÊ QUANG SƠN Đà Nẵng, Năm 2022 iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i TÓM TẮT .................................................................................................................... ii MỤC LỤC .....................................................................................................................iv ANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... vii ANH MỤC CÁC ẢNG......................................................................................... viii ANH MỤC CÁC IỂU ĐỒ ......................................................................................ix MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ......................................................................3 4. Giả thuyết khoa học ..............................................................................................3 5. Nhi m vụ nghiên cứu ............................................................................................4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................4 7. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................4 8. Cấu trúc lu n văn ..................................................................................................5 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........................................6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................................................6 1.2. Các khái ni m chính của đề tài .................................................................................8 1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường .............................................8 1.2.2. Hoạt động dạy học ........................................................................................14 1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học ...........................................................................15 1.3. Hoạt động dạy học môn tiếng anh trong trường trung học phổ thông ...................16 1.3.1. Bản chất của hoạt động dạy học môn Tiếng Anh .........................................16 1.3.2. Cấu trúc hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ................................................16 1.3.3. Yêu cầu dạy học môn tiếng Anh trong giai đoạn hi n nay ...........................19 1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng anh trong trường trung học phổ thông ......20 1.4.1. Quản lý hoạt động ạy của GV .....................................................................21 1.4.2. Quản lý hoạt động học của HS .....................................................................23 1.4.3. Quản lý m i trường dạy học .........................................................................25 Tiểu kết chương 1 ..........................................................................................................28 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN QUẾ SƠN TỈNH QUẢNG NAM................................................................................29 2.1. Khái quát quá trình khảo sát ...................................................................................29 2.1.1. Xây dựng các mẫu phiếu khảo sát ................................................................ 29 2.1.2. Chọn mẫu khảo sát ........................................................................................29 v 2.1.3. Tổ chức khảo sát ...........................................................................................29 2.1.4. Xử lý số li u và viết báo cáo kết quả khảo sát ..............................................30 2.2. Khái quát về giáo ục các trường trung học phổ thông huy n Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam ....................................................................................................................31 2.2.1. Khái quát về điều ki n tự nhiên, kinh tế - xã hội huy n Quế Sơn ................31 2.1.2. Sự phát triển giáo dục của huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam .......................32 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam.........................................................................34 2.3.1. Nh n thức của GV và HS THPT về môn Tiếng Anh ..................................34 2.3.2. Thực trạng hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh của GV............................36 2.3.3. Thực trạng hoạt động học t p môn Tiếng Anh của HS ................................ 38 2.3.4. Thực trạng m i trường dạy học môn Tiếng Anh ..........................................42 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam .................................................................43 2.4.1. Nh n thức về tầm quan trọng của các nội dung quản lý ĐD m n tiếng Anh trong nhà trường của HT và GV ............................................................................43 2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy môn tiếng Anh của GV ................44 2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động học t p môn Tiếng Anh của HS ...................48 2.4.4. Thực trạng quản lý m i trường dạy học môn Tiếng Anh .............................50 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng anh tại các trường trung học phổ thông huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam .....................................52 2.5.1. Điểm mạnh ....................................................................................................52 2.5.2. Điểm yếu .......................................................................................................53 2.5.3. Thời cơ ..........................................................................................................54 2.5.4. Thách thức.....................................................................................................54 Tiểu kết chương 2 ..........................................................................................................54 CHƢƠNG 3. IỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TẠI CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN QUẾ SƠN TỈNH QUẢNG NAM ..............................................................................................................................56 3.1. Các nguyên tắc đề xuất bi n pháp quản lý .............................................................56 3.1.1. Nguyên tắc tính h thống ..............................................................................56 3.1.2. Nguyên tắc tính thực tiễn ..............................................................................56 3.1.3. Nguyên tắc tính hi u quả ..............................................................................56 3.1.4. Nguyên tắc t nh đ ng bộ ...............................................................................57 3.2. Các bi n pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam ...........................................................57 3.2.1. Nhóm i n pháp tăng cường quản lý hoạt động ạy của GV .......................57 3.2.2. Nhóm i n pháp quản lý hoạt động học của HS...........................................66 3.2.3. Nhóm i n pháp quản lý m i trường dạy học tiếng Anh .............................69 vi 3.3. Mối quan h giữa các nhóm bi n pháp quản lý ......................................................72 3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các bi n pháp quản lý .........................73 3.5. Kết quả ước đầu áp dụng các bi n pháp tại cơ sở ................................................75 Tiểu kết chương 3 ..........................................................................................................76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................81 PHỤ LỤC QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN ( ản sao) vii ANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT 1 2 3 4 5 6 7 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 VIẾT TẮT CBQL CNH - Đ CNTT CSVC TBDH QTDH DH GD&ĐT HT GV HS ĐD PPDH QLGD SGK THPT TCM KT-ĐG QĐ BGDĐT VIẾT ĐẦY ĐỦ Cán bộ quản lý Công nghi p hóa – Hi n đại hóa Công ngh thông tin Cơ sở v t chất Thiết bị dạy học Quá trình dạy học Dạy học Giáo dục và đào tạo Hi u trưởng Giáo viên Học sinh Hoạt động dạy học Phương pháp dạy học Quản lý giáo dục Sách giáo khoa Trung học phổ thông Tổ chuyên môn Kiểm tra đánh giá Quyết định Bộ giáo dục đào tạo viii ANH MỤC CÁC ẢNG Số hiệu bảng 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10. 2.11. 2.12. 2.13. 2.14. 2.15. 2.16. 2.17. 2.18. 3.1. 3.2. Tên bảng Trang Bảng thống kê quy trình và thời gian khảo sát Đánh giá về kết quả thực hi n Đánh giá về mức độ thực hi n Đánh giá về mức độ quan trọng Quy mô phát triển trường lớp và HS THPT huy n Quế Sơn (từ năm học 2017 - 2018 đến năm học 2020 - 2021) Số lượng, trình độ chuyên môn, nghi p vụ của đội ngũ CBQL các trường THPT huy n Quế Sơn năm học 2020 - 2021 Số lượng, trình độ chuyên môn, nghi p vụ của đội ngũ GV Tiếng Anh các trường THPT huy n Quế Sơn năm học 2020 - 2021 Thực trạng các bài kiểm tra thường xuyên, định kỳ năm học 2019 – 2020 và 2020 – 2021 Chất lượng học t p môn tiếng Anh của S các trường THPT huy n Quế Sơn năm học 2020 - 2021 Thực trạng quản lý công tác l p kế hoạch dạy học và thực hi n nội ung chương trình Thực trạng quản lý quá trình thực hi n đổi mới PPDH Thực trạng quản lý h sơ chuyên m n, nề nếp dạy học và sinh hoạt của tổ chuyên môn Thực trạng quản lý công tác KT-ĐG kết quả học t p tiếng Anh của HS Thực trạng quản lý vi c đào tạo b i ưỡng nâng cao năng lực dạy học của GV Thực trạng quản lý xây dựng thái độ, tình cảm và động cơ học t p cho HS Thực trạng quản lý vi c thực hi n nội qui, qui chế học t p trên lớp và tự học ở nhà của HS Thực trạng vi c quản lý tăng cường đầu tư cơ sở v t chất, trang thiết bị phục vụ ĐD Thực trạng quản lý công tác xây dựng m i trường dạy học Kết quả khảo nghi m tính cần thiết và tính khả thi của các bi n pháp đề xuất So sánh chất lượng học t p môn tiếng Anh của HS trường THPT Nguyễn Văn Cừ, Quảng Namnăm học 2019 - 2020 và học kỳ I năm học 2020 - 2021 29 30 30 30 33 33 34 38 42 44 45 46 47 48 49 50 51 52 73 76 ix ANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Số hiệu biểu ồ 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. Tên biểu ồ Trang Biểu đ địa giới huy n Quế Sơn Nh n định của GV và HS về độ khó của nội dung kiến thức tiếng Anh Nh n định của GV và HS về độ khó của các kỹ năng ng n ngữ Thực trạng về tình cảm đối với môn học và thái độ học t p trên lớp của HS Thực trạng về phong trào học tiếng Anh ở các trường THPT huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam Thực trạng thái độ của cha mẹ S đối với vi c học tiếng Anh của HS 31 35 35 39 40 43 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của ề tài Có thể nói rằng, thế giới ngày nay đang chứng kiến sự biến đổi vô cùng to lớn của xã hội loài người với đặc trưng là: Toàn cầu hoá, công ngh thông tin, xã hội học t p. Sự toàn cầu hoá, sự đổi mới công ngh , đặc bi t là công ngh thông tin và nhu cầu học t p suốt đời đã th i thúc và giúp chúng ta tổ chức lại một cách cơ ản đời sống xã hội, đưa loài người đến một nền kinh tế trí thức, ước vào nền văn minh tr tu . Sự biến đổi này đang có những tác động không nhỏ đến sự phát triển giáo dục. Trong bối cảnh này, giáo dục phải vừa đảm bảo nhi m vụ đào tạo những công dân tốt cho đất nước, vừa đảm bảo đào tạo con người trở thành những thành viên tốt của cộng đ ng nhân loại. Trong đó giáo ục và đào tạo đóng một vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của con người cũng như sự phát triển của của đất nước. Chính vì thế mà Hiến pháp năm 1992 đã xác định “Giáo ục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã xác định: “Cùng với khoa học và công ngh , GD&ĐT là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao ân tr , đào tạo nhân lực, b i ưỡng nhân tài.” Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng cũng nhấn mạnh: “Phát triển GD&ĐT là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghi p công nghi p hóa, hi n đại hóa, là điều ki n để phát triển ngu n nhân lực, là yếu tố cơ ản để phát triển xã hội và tăng trưởng kinh tế bền vững”. Thực hi n chủ trương đổi mới căn ản, toàn di n GDĐT, Ch nh phủ đã an hành Nghị quyết số 44/NQ-CP ngày 09/6/2014, Bộ GDĐT có Quyết định số 2653/QĐBGDĐT ngày 25/7/2014 về vi c ban hành Kế hoạch hành động của Ngành Giáo dục triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hi n Nghị quyết 29-NQ/TW đã khẳng định: “Đổi mới căn ản toàn di n giáo dục và đào tạo với mục tiêu tạo chuyển biến căn ản, mạnh m về chất lượng, hi u quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn c ng cuộc xây dựng, bảo v Tổ quốc và nhu cầu học t p của nhân dân. Giáo dục con người Vi t Nam phát triển toàn di n và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của m i cá nhân; xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghi p, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học t p; bảo đảm các điều ki n nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hi n đại và hội nh p quốc tế h thống giáo dục và đào tạo. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Vi t Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực”. Trong chiến lược phát triển con người toàn di n, Đảng và nhà nước ta đã rất quan tâm đến chất lượng của vi c dạy và học ở các cấp, ngành học và ở các hình thức đào tạo. Với xu thế hội nh p, ngoại ngữ đóng một vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực: khoa học kỹ thu t, giáo dục, du lịch, thương mại và đời sống hàng ngày... Ngoại ngữ là một m n văn hóa cơ ản, có vị trí quan trọng trong sự nghi p giáo dục. Ngoại ngữ 2 không chỉ góp phần trang bị cho HS những tri thức cần thiết về các đối tượng nh n thức thế giới khách quan thuộc các lĩnh vực chuyên ngành mà còn là một công cụ rất quan trọng giúp cho họ nắm chắc hơn các tri thức cơ sở của các chuyên ngành khác, đ ng thời giúp cho vi c phát triển năng lực trí tu của họ được phát triển hơn. Ngoại ngữ là công cụ giao tiếp mới, giúp người học nâng cao và mở rộng tầm hiểu biết của mình qua vi c tiếp xúc, tìm hiểu và chọn lọc những tri thức văn hóa kh ng những của riêng dân tộc đó mà còn của cả loài người. Trước những yêu cầu đổi mới của nền kinh tế, xã hội của đất nước trong bối cảnh hội nh p toàn cầu hóa, ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng là một công cụ, phương ti n đắc lực và hữu hi u trong quá trình hội nh p và phát triển. Một trong những nhi m vụ trọng tâm và giải pháp nhằm phát triển giáo dục vững chắc và mạnh m hơn trong thời gian tới đó là đổi mới vi c quản lý tổ chức hoạt động dạy học ngoại ngữ trong h thống GDQD để cung cấp cho thế h trẻ một phương ti n giao tiếp, học t p và làm vi c hữu hi u trong m i trường đa ng n ngữ của xu thế hội nh p kinh tế quốc tế, đáp ứng yêu cầu công nghi p hoá, hi n đại hoá đất nước. Theo kết lu n số 51-KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban B thư về tiếp tục thực hi n Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới cơ ản, toàn di n giáo dục và đào tạo. Quyết định số 2658/QĐ-BGDĐT ngày 23/7/2018 của Bộ giáo dục và đào tạo về vi c ban hành kế hoạch triển khai vi c dạy và học ngoại ngữ trong h thống GDQD giai đoạn 2017-2025 đòi hỏi phải đổi mới căn ản quá trình dạy và học ngoại ngữ cho thế h trẻ...”. Ngoại ngữ đã trở thành nhu cầu ngày càng phát triển cùng với sự phát triển đi lên của toàn xã hội. Chính vì v y vi c học ngoại ngữ nói chung, dạy học tiếng Anh nói riêng vừa là xu hướng tất yếu, vừa là một nhi m vụ của các nhà trường THPT hi n nay. Có thể nói rằng vi c dạy học ngoại ngữ trong h thống GDQD đã đạt được những kết quả đáng kh ch l . Tuy nhiên, hi u quả sử dụng ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp của HS còn hạn chế. Nguyên nhân là do vi c tổ chức dạy học NN ở các cấp học còn nhiều bất c p, một bộ ph n GV dạy ngoại ngữ còn hạn chế về năng lực chuyên m n, phương pháp chưa đổi mới, chưa th ch ứng với sự thay đổi để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Hi n nay tiếng Anh đã được xem như là ng n ngữ Quốc tế. Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến vi c dạy học ngoại ngữ trong các nhà trường. Tiếng Anh là một trong những ngoại ngữ bắt buộc được đưa vào ạy học ở các trường và b c học khác nhau trong h thống GDQD. Thực tế cho thấy vi c dạy học tiếng Anh ngày nay ở nước ta đang phát triển với nhiều thu n lợi, số lượng người có nhu cầu học ngày càng tăng; H thống tài li u dạy học phong phú; Các trang thiết bị h trợ dạy học đa ạng, hi n đại v.v... Bên cạnh đó vẫn còn t n tại những khó khăn, ất c p trong thực tế dạy học bộ m n này. Người dạy, người học còn lúng túng trong vi c lựa chọn tài li u, phương pháp, phương ti n dạy học hữu hi u nhất. Các nhà QLGD đang tìm phương pháp QL hi u quả tốt nhất đối với 3 quá trình dạy học bộ môn tiếng Anh. Trong những năm qua hoạt động dạy học bộ Tiếng Anh ở các trường T PT trên địa bàn huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam đã đạt được những thành quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn nhiều bất c p về thực hi n nội ung chương trình để phù hợp với trình độ HS, vi c đổi mới phương pháp giảng dạy chưa được thực hi n đ ng bộ, đội ngũ GV chưa đáp ứng yêu cầu của xã hội, trang thiết bị cho dạy học được đầu tư nhiều nhưng chưa được sử dụng có hi u quả. Vi c quản lý các khâu trong quá trình dạy học bộ môn còn lỏng lẻo. Vi c dạy học ngoại ngữ chưa được coi trọng đúng mức, một số HS học tiếng Anh mang t nh đối phó chưa tự giác. Là một GV giảng dạy bộ môn tiếng Anh ở Trường THPT Nguyễn Văn Cừ nằm trên địa bàn huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam , bản thân nh n thấy vi c nghiên cứu thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường nhằm tìm ra các bi n pháp có hi u quả để khắc phục những hạn chế, khó khăn trong công tác dạy học bộ môn, từng ước nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường là rất cần thiết. Song để đảm bảo và nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh, tôi thiết nghĩ cần phải đánh giá đúng thực trạng, trên cơ sở đó xây ựng kế hoạch dạy học và các bi n pháp nâng cao chất lượng dạy học nhằm phát triển năng lực người học, tạo nên sự đổi mới trong vi c dạy học nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội và phát triển đất nước. Xuất phát từ lý do nêu trên, t i đã chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam” với mong muốn xây dựng được các bi n pháp khả thi và hi u quả trên cơ sở lý lu n khoa học và thực tiễn nhằm quản lý tốt hoạt động dạy học môn Tiếng Anh, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý lu n và thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường T PT, đề xuất các bi n pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại các trường THPT huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam góp phần nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường. 3. Khách thể và ối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường THPT 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường T PT trên địa bàn huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam. 4. Giả thuyết khoa học Hi n nay, hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường T PT trên địa bàn huy n huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam còn nhiều bất c p, kết quả dạy học chưa cao. Nguyên nhân chính của những bất c p này là các cấp quản lý triển khai các chỉ đạo về quản lý dạy học không dựa trên tiếp c n quản lý phù hợp. Dựa trên lý thuyết sư phạm 4 tương tác, lý thuyết khoa học về quản lý hoạt động dạy học và thực tiễn quản lý dạy học tiếng Anh ở trường THPT, có thể đề xuất được các bi n pháp quản lý hợp lý, khả thi nhằm quản lý tốt hoạt động dạy học tiếng Anh ở các trường T PT trên địa bàn huy n huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam, góp phần vào vi c nâng cao chất lượng hoạt động dạy học của các nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý lu n về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huy n huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam. 5.3. Đề xuất các bi n pháp quản lý quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Đề tài tiến hành nghiên cứu tại 3 trường T PT trên địa bàn huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam g m: Trường THPT Nguyễn Văn Cừ; Trường THPT Quế Sơn; Trường THPT Trần Đại Nghĩa. - Đề tài nghiên cứu đề xuất các bi n pháp quản lý của Hi u trưởng nhà trường đối với hoạt động dạy môn tiếng Anh ở trường THPT - Thực trạng vấn đề nghiên cứu được khảo sát trong giai đoạn 2019-2021. Các bi n pháp quản lý được đề xuất cho giai đoạn 2021-2025. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Đề tài sử dụng các phương pháp phân t ch, tổng hợp, h thống hóa lý thuyết. Các PP này được sử dụng để xây dựng cơ sở lý lu n về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Đề tài sử dụng các phương pháp: điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn, nghiên cứu h sơ lưu trữ, quan sát, chuyên gia. 7.2.1. Phương pháp điều tra Chúng tôi xây dựng và sử dụng một h thống câu hỏi để trưng cầu ý kiến của CBQL, GV và S các trường T PT trên địa bàn huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam nhằm tìm hiểu thực trạng vi c dạy học tiếng Anh. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Chúng tôi tiến hành phỏng vấn các i u trưởng (HT), Hi u phó, tổ trưởng bộ môn, GV dạy tiếng Anh và HS của một số trường T PT trên địa bàn huy n để tìm hiểu những thu n lợi và khó khăn trong quá trình ạy tiếng Anh và quản lý hoạt động dạy tiếng Anh theo chương trình mới nhằm góp phần làm rõ thực trạng vấn đề. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu hồ sơ lưu trữ - Nghiên cứu các văn ản chỉ đạo của các cấp về hoạt động dạy và học ngoại ngữ trong h thống giáo dục quốc ân. Nghiên cứu các áo cáo sơ kết, tổng kết, thống kê 5 của các trường trên địa bàn huy n Quế Sơn cũng như của Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Nam. 7.2.4. Phương pháp quan sát - Phương pháp quan sát được sử dụng trong đề tài với mục đ ch quan sát cách thức quản lý, cách thực hi n hoạt động dạy và học tiếng Anh hi n nay của GV và HS các trường T PT để thu th p tài li u bổ sung cho kết quả điều tra. 7.2.5. Phương pháp chuyên gia - Được sử dụng trong xây dựng các bi n pháp quản lý và khảo nghi m các bi n pháp quản lý đề xuất. 7.3. Nhóm các phương pháp xử lí thông tin Dùng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả điều tra, khảo sát. 8. Cấu trúc uận văn Ngoài phần Mở đầu, kết lu n và khuyên nghị, Phụ lục, tài li u tham khảo, phần nội dung g m a chương: + Chương 1: Cơ sở lý lu n về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường trung học phổ thông. + Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh ở các trường trung học phổ th ng trên địa bàn huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam. + Chương 3: Bi n pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường T PT trên địa bàn huy n Quế Sơn tỉnh Quảng Nam. 6 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn ề Hi n nay với sự phát triển mạnh m của xu hướng toàn cầu hoá thì vai trò của tiếng Anh ngày càng được khẳng định. Trong b c học THPT, vi c dạy và học môn tiếng Anh như thế nào nhằm đảm bảo mục tiêu hội nh p kinh tế quốc tế đang là vấn đề cấp thiết và là nhi m vụ trong tâm của các nhà trường. Đảng và Nhà nước ta coi giáo dục là “Quốc sách hàng đầu”, điều này đã được cụ thể hoá trong chiến lược phát triển giáo dục 2011- 2020. “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao ân tr , đào tạo nhân lực, b i ưỡng nhân tài”[6]. Đứng trước nhi m vụ đổi mới GD&ĐT, đổi mới nội ung chương trình và PPD cho các môn học trong chương trình giáo ục, tiếng Anh kh ng đứng tách rời các môn học khác nên phần lớn các bi n pháp quản lý dạy học nói chung đều có thể áp dụng được khi nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh. Từ nửa sau của thế kỷ XX, các nước trên thế giới đều nh n ra rằng sự cùng t n tại hòa bình phụ thuộc vào vi c hợp tác chặt ch giữa các quốc gia, sự coi trọng nhau như là những đối tác ình đẳng. Vi c giao tiếp và trao đổi thông tin nhằm tăng cường hiểu biết giữa các nền kinh tế, xã hội và văn hóa đa ạng trở thành nền tảng cơ ản cho sự phát triển những chiến lược chung vì lợi ích của tất cả. Chỉ những công dân có khả năng và kỹ năng ng n ngữ phù hợp trong bối cảnh giao tiếp đa văn hóa mới có thể thiết l p được những kênh thông tin cần thiết cho vi c hợp tác thành c ng. Điều này dẫn tới mối quan tâm sâu sắc chưa từng thấy giữa các nhà hoạch định chính sách giáo dục trong vi c tăng cường dạy ngoại ngữ (NN) và trang bị hiểu biết về các nền văn hóa tương ứng. Ngày 11 tháng 04 năm 1968, Thủ tướng Chính phủ Nước Vi t Nam Dân Chủ Cộng Hòa - Phạm Văn Đ ng đã có Chỉ thị 43-TTG/VG về việc đẩy mạnh công tác dạy và học ngoại ngữ trong các trường phổ thông, các trường chuyên nghiệp, trong cán bộ khoa học, kỹ thuật, kinh tế và trong công nhân kỹ thuật. Trong chỉ thị này cố Thủ tướng Phạm Văn Đ ng đã đánh giá cao những thành tựu trong công tác dạy và học NN và rút ra những nguyên nhân của những t n tại và hạn chế. Thủ tướng đã nhấn mạnh: Hiện nay cũng như sau này, ngoại ngữ giữ vai trò quan trọng trong cuộc cách mạng văn hóa, khoa học và kỹ thuật của nước ta. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các đồng chí thủ trưởng các ngành ở trung ương, ở địa phương quan tâm lãnh đạo chặt chẽ việc dạy và học ngoại ngữ trong HS, sinh viên, trong cán bộ khoa học, kỹ thuật, kinh tế và trong anh chị em công nhân kỹ thuật đã có trình độ văn hóa khá. Ngày 7 tháng 9 năm 1972, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 251- TTg về 7 vi c cải tiến và tăng cường công tác dạy và học NN trong các trường phổ thông. Quyết định này tiếp tục khẳng định NN là một môn học cơ ản trong chương trình phổ thông từ cấp II trở lên, nhấn mạnh vi c dạy và học đ ng thời hai NN (một chính, một phụ) ở cấp III, mở các trường chuyên NN ở những nơi có điều ki n, thành l p một trung tâm chuyên nghiên cứu vi c dạy và học NN. Nghị quyết số 40/2000/QH10 của Quốc hội khoá 10 về đổi mới chương trình giáo dục phổ th ng đã yêu cầu xây dựng đề án dạy và học NN ở trường phổ th ng đến năm 2010. Ngày 11/6/2001, Thủ tướng Chính phủ ra Chỉ thị số 14/2001/CT-TTg về đổi mới chương trình và SGK phổ thông, trong đó yêu cầu xây dựng đề án “Giảng dạy, học tập ngoại ngữ trong trường phổ thông”. Lu t Giáo dục năm 2005 - Điều 7 đã đề c p về vấn đề dạy NN: “Ngoại ngữ quy định trong chương trình giáo ục là ngôn ngữ được sử dụng phổ biến trong giao dịch quốc tế. Vi c tổ chức dạy NN trong nhà trường cũng như các cơ sở giáo dục khác cần bảo đảm để người học được học liên tục và có hi u quả”. Và ngày 30 tháng 9 năm 2008 thay mặt Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Nguyễn Thi n Nhân đã ký Quyết định 1400/QĐ-TTg phê duy t Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020” và kết lu n số 51-KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hi n Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới cơ bản, toàn di n giáo dục và đào tạo. Quyết định số 2658/QĐ-BGDĐT ngày 23/7/2018 của Bộ giáo dục và đào tạo về vi c tiếp tục ban hành kế hoạch triển khai vi c dạy và học ngoại ngữ trong h thống GDQD giai đoạn 2017-2025 đòi hỏi phải đổi mới căn bản quá trình dạy và học ngoại ngữ cho thế h trẻ...”. Ngoại ngữ đã trở thành nhu cầu ngày càng phát triển cùng với sự phát triển đi lên của toàn xã hội. Chính vì v y vi c học ngoại ngữ nói chung, dạy học tiếng Anh nói riêng vừa là xu hướng tất yếu, vừa là một nhi m vụ của các nhà trường THPT hi n nay. ơn nữa, Tiếng Anh kh ng đứng tách rời các môn học khác nên phần lớn các bi n pháp quản lý dạy học nói chung đều có thể áp dụng được khi nghiên cứu bi n pháp quản lý ĐD m n Tiếng Anh. Có thể đề c p đến các công trình nghiên cứu sau: Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Đại cương khoa học quản lý, 2010; Đặng Quốc Bảo. Những vấn đề về lãnh đạo - quản lý và sự v n dụng vào điều hành nhà trường, Bài giảng cho học viên cao học quản lý giáo dục, 2010... Đến nay, đã có nhiều đề tài lu n văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục cũng đã đề c p đến bi n pháp quản lý ĐD nói chung và i n pháp quản lý ĐD tiếng Anh nói riêng như: Nguyễn Thị Bình - Các biện pháp quản lý HĐDH môn tiếng Anh ở các trường THPT quận Lê Chân thành phố Hải Phòng, 2009; Lê Hoàng Thảo - Một số giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh các trường THPT huyện Châu Thành tỉnh Đồng Tháp, 2009; Phan Thị Ngọc Liên - Biện pháp quản lý HĐDH tiếng Anh tại trường Đại học Đông Á Đà Nẵng, 2012... Các tác giả và công trình nghiên cứu trên đã nghiên cứu thực trạng quản lý 8 ĐD m n tiếng Anh ở các trường T PT và trường Đại học, đề xuất một số bi n pháp quản lý ĐD m n tiếng Anh trong giai đoạn phát triển mới; nghiên cứu và đề xuất một số bi n pháp quản lý hoạt động tự học tiếng Anh của sinh viên trường đại học; h thống hoá được lý lu n về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, quản lý sự thay đổi, quản lý đổi mới phương pháp ạy học (PPD ), đề xuất h thống bi n pháp quản lý đổi mới phương pháp, đổi mới kiểm tra đánh giá ở b c đại học, cao đẳng. Ở Quảng Nam cũng có một số đề tài nghiên cứu về PPDH, về đào tạo đội ngũ cán bộ GV, về quản lý đổi mới PPDH, về bi n pháp nâng cao chất lượng dạy học, về quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn, về công tác giáo dục m i trường. Nhìn chung các đề tài trên đều hướng về vi c phân tích quản lý ĐD nói chung và phân ngành nói riêng. Song trong các công trình nghiên cứu trên các tác giả chưa đi sâu nghiên cứu thực trạng và đề xuất bi n pháp quản lý hoạt động dạy, hoạt động học và các điều ki n h trợ ĐD ở các trường THPT một cách thiết thực theo yêu cầu hi n nay và phù hợp với điều ki n thực tế của tỉnh Quảng Nam. Vì v y, chúng tôi cho rằng vi c nghiên cứu thực trạng, xác l p các bi n pháp quản lý ĐD tiếng Anh ở các trường THPT huy n Quế Sơn nói riêng và các trường THPT tỉnh Quảng Nam nói chung là rất cần thiết, nó góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường, đáp ứng được yêu cầu giáo dục của tỉnh nhà nói riêng và mục tiêu giáo dục THPT nói chung. 1.2. Các khái niệm chính của ề tài 1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường a. Khái niệm Quản lý Khái ni m quản lý (management) là khái ni m rất chung, tổng quát. Trong quá trình nghiên cứu của lý lu n khoa học quản lý, tùy theo góc độ tiếp c n mà khái ni m này được quan ni m theo nhiều cách khác nhau. arol Koontz, Cyril O’Donnell, einz Weihrich đưa ra khái ni m: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nhằm bảo đảm sự phối hợp những n lực cá nhân nhằm đạt được các mục đ ch của nhóm. Mục tiêu của mọi nhà quản lý là nhằm hình thành một m i trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đ ch của nhóm với thời gian, tiền bạc, v t chất, và sự bất mãn cá nhân ít nhất.” [38, 33]. Theo F.Taylor (1856 - 1915) là người đầu tiên làm cho các vấn đề của quản lý thành đối tượng của môn học khoa học độc l p và ch nh ng đã iến các tư tưởng quản lý thành các nguyên tắc và kỹ thu t lao động cụ thể, tạo ra được năng suất và hi u quả cao trong sản suất: "Quản lý là biết được ch nh xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành c ng vi c một cách tốt nhất, rẻ nhất".[14] Theo Mary Parker Follet "quản lý là ngh thu t khiến công vi c được thực hiên th ng qua người khác". Quản lý theo sự phân tích của K. Mark là: "Chức năng chủ yếu quản lý là liên hợp, tháp hợp tất cả các mặt hoạt động của tổ chức và của những người tham gia tổ 9 chức đó thành một chỉnh thể". Theo K, Mark chức năng quan trọng tất yếu của lao động xã hội, nó gắn chặt với sự phân công, hợp tác ưới sự điều khiển, chỉ huy thống nhất, đ ng bộ trong các hoạt động của các bộ ph n cấu thành h thống.[14] Trong bộ “Tư ản”, K. Mark đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy m tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng.” [17]. Các nhà nghiên cứu về quản lý và QLGD nước ta, các giáo sư, các nhà tư tưởng trong quá trình nghiên cứu của mình cũng đã đưa ra các định nghĩa, khái ni m về quản lý như sau: Các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và Nguyễn Quốc Chí nhấn mạnh: “ oạt động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đ ch của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức v n hành và đạt được mục đ ch của tổ chức.” [10, 1]. Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng: Bản chất hoạt động quản lý gồm hai quá trình tích hợp vào nhau: quá trình “quản” gồm sự coi sóc, giữ gìn, duy trì hệ ở trạng thái “ổn định”; quá trình “lý” gồm sự sửa sang, sắp xếp, đổi mới hệ đưa hệ vào thế “phát triển”. Trong “quản” phải có “lý”, trong “lý” phải có “quản” để động thái của hệ ở thế cân bằng động - hệ vận động phù hợp, thích ứng và có hiệu quả trong mối tương tác giữa các nhân tố bên trong (nội lực) với các nhân tố bên ngoài (ngoại lực) [7, 14]. Theo tác giả Trần Khánh Đức: “Quản lý là hoạt động có ý thức của con người nhằm định hướng, tổ chức, sử dụng các ngu n lực và phối hợp hành động của một nhóm người hay một cộng đ ng người để đạt được mục tiêu đề ra một cách hi u quả nhất trong bối cảnh và điều ki n nhất định” [19]. Từ những định nghĩa trên, có thể hiểu một cách khái quát về quản lý như sau: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý trong một tổ chức, thông qua công cụ và phương pháp quản lý nhằm làm cho tổ chức đó vận hành hợp qui luật và đạt mục tiêu đề ra. Khái quát từ những phân tích ở trên, chúng ta có thể xây dựng mô hình quản lý như sau :