Tài liệu Quản lý đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông b huyện duy tiên tỉnh hà nam đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TRẦN THÀNH CÔNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG B DUY TIÊN TỈNH HÀ NAM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TRẦN THÀNH CÔNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG B DUY TIÊN TỈNH HÀ NAM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60.14.01.14 Người hướng dẫn khoa học: TS Dương Giáng Thiên Hương HÀ NỘI – 2016 LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Giáo dục đã tận tình giảng dạy, cung cấp những kiến thức cơ bản, tạo điều kiện giúp đỡ tác giả hoàn thành chương trình học tập và có được những kiến thức, kĩ năng cần thiết để nghiên cứu, thực hiện luận văn này. Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo - tiến sĩ Dương Giáng Thiên Hương - Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội, người đã tận tình và hết lòng giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn Thạc sĩ. Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn Sở Giáo dục Đào tạo tỉnh Hà Nam, trường trung học phổ thông B huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam, đồng nghiệp và gia đình đã khích lệ, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn, dù đã rất cố gắng, song luận văn này vẫn còn nhiều thiếu sót, tác giả mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy, các cô, các bạn đồng nghiệp và những người quan tâm đến đề tài. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2016 Tác giả Trần Thành Công i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn "Quản lý đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông B huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục" là công trình nghiên cứu của cá nhân, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, khảo sát tình hình thực tiễn và dưới sự hướng dẫn khoa học của tiến sĩ Dương Giáng Thiên Hương - Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, tháng 11 năm 2016 Tác giả Trần Thành Công ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Cụm từ viết đầy đủ BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CNH Công nghiệp hóa CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GDQP & AN Giáo dục quôc phòng và an ninh GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HĐH Hiện đại hóa HS Học sinh KH - KT Khoa học - kỹ thuật. KT- XH Kinh tế - xã hội NCKH Nghiên cứu khoa học PHHS Phụ huynh học sinh QG Quốc gia QLGD Quản lý giáo dục SGK Sách giáo khoa UBND Ủy ban nhân dân TBDH Thiết bị dạy học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông iii MỤC LỤC Lời cảm ơn ............................................................................................... i Lời cam đoan ........................................................................................... ii Danh mục chữ viết tắt ............................................................................. iii Mục lục .................................................................................................. iv Danh mục bảng ..................................................................................... viii Danh mục biểu đồ ............................................................................................ ix MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC .............................................................................................. 6 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ....................................................... 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ................................................... 9 1.2.1. Quản lý .......................................................................................... 9 1.2.2. Quản lý giáo dục .......................................................................... 11 1.2.3. Quản lý nhà trường ....................................................................... 12 1.3. Đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ............................................ 13 1.3.1. Khái niệm ..................................................................................... 13 1.3.2. Nhiệm vụ của giáo viên trung học phổ thông................................. 14 1.3.3. Quản lý Đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông ................. 15 1.4. Công tác quản lý đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông của Hiệu trưởng ..................................................................................................... 15 1.4.1. Khái niệm quản lý đội ngũ giáo viên ................................................... 15 1.4.2. Công tác lập kế hoạch, quy hoạch đội ngũ giáo viên ..................... 16 1.4.3. Tuyển chọn, sử dụng đội ngũ giáo viên ......................................... 17 1.4.4. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ............................................ 19 1.4.5. Kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên ............................................. 20 1.4.6. Tạo điều kiện, môi trường phát triển đội ngũ giáo viên ................. 22 1.5. Giáo dục trung học phổ thông và yêu cầu đổi mới giáo dục ............. 23 1.5.1. Chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về đổi mới giáo dục phổ thông ......................................................................................... 23 iv 1.5.3. Những yêu cầu đối với cán bộ quản lý trường Trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay ......................................................................... 26 1.5.4. Những yêu cầu đối với giáo viên trường Trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay .................................................................................. 27 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đội ngũ giáo viên trung học phổ thông..... 29 1.6.1. Các yếu tố về kinh tế - xã hội ........................................................ 29 1.6.2. Các yếu tố phát triển quy mô giáo dục, mạng lưới trường lớp ........ 30 1.6.3. Các yếu tố về chính sách, về quản lý ............................................. 30 1.6.4. Các yêu cầu của đổi mới giáo dục Trung học phổ thông ................ 31 1.6.5. Các yếu tố về các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục ............. 31 Tiểu kết chương 1 ................................................................................... 32 Chương 2: THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG B DUY TIÊN TỈNH HÀ NAM ...................................................................................................... 33 2.1. Khái quát về huyện Duy Tiên - Tỉnh Hà Nam .................................. 33 2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên ..................................................... 33 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội .............................................. 33 2.1.3. Tình hình phát triển Giáo dục và Đào tạo huyện Duy Tiên ........... 34 2.1.4. Giáo dục trung học phổ thông huyện Duy Tiên ............................. 36 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ............................................................. 36 2.2.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 36 2.2.2. Nội dung khảo sát ......................................................................... 36 2.2.3. Phương pháp khảo sát ................................................................... 37 2.2.4. Đối tượng khảo sát ........................................................................ 37 2.3. Kết quả khảo sát .............................................................................. 38 2.3.1. Quy mô số lớp học, quy mô học sinh của trường THPT B Duy Tiên38 2.3.2. Quy mô đội ngũ giáo viên của trường THPT B Duy Tiên .............. 39 2.3.3. Cơ cấu giới tính đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông B Duy Tiên... 40 2.3.4. Cơ cấu độ tuổi đội ngũ giáo viên của trường trung học phổ thông B Duy Tiên ................................................................................................ 41 v 2.3.5. Cơ cấu đội ngũ giáo viên theo bộ môn của trường trung học phổ thông B Duy Tiên ................................................................................................. 42 2.3.6. Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông B Duy Tiên ................................................................................................. 44 2.3.7. Đánh giá năng lực đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông B Duy Tiên................................................................................................. 44 2.3.8. Đánh giá phẩm chất đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông B Duy Tiên................................................................................................. 46 2.4. Thực trạng Quản lý đội ngũ giáo viên của trường THPT B Duy Tiên47 2.4.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch, quy hoạch đội ngũ giáo viên .... 47 2.4.2. Thực trạng bố trí, sử dụng đội ngũ giáo viên ................................. 48 2.4.3. Thực trạng việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ................... 50 2.4.4. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên .................... 51 2.4.5. Thực trạng việc thực hiện chính sách đãi ngộ giáo viên. ................ 53 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam ........................................................................ 54 2.5.1. Thuận lợi ...................................................................................... 54 2.5.2. Khó khăn ...................................................................................... 54 2.5.3. Ưu điểm ........................................................................................ 55 2.5.4. Tồn tại, hạn chế: ........................................................................... 55 2.5.5. Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế ........................................ 56 Tiểu kết chương 2 ................................................................................... 58 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CỦA TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG B DUY TIÊN TỈNH HÀ NAM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ............................ 60 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .................................................... 60 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp chế ................................................ 60 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................ 60 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khách quan ............................................ 60 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ................................................... 60 3.1.5. Nguyên tắc tính kế thừa và phát triển ............................................ 61 vi 3.2. Một số biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông B Duy Tiên tỉnh Hà Nam đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ............................. 61 3.2.1. Tổ chức xây dựng quy hoạch tổng thể đội ngũ giáo viên Trường THPT B Duy Tiên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ............................. 61 3.2.2. Đẩy mạnh đổi mới công tác tuyển chọn và sử dụng hiệu quả đội ngũ giáo viên trong nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới ............................... 65 3.2.3. Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng bền vững cho đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay .. 68 3.2.4. Tăng cường và đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá, sàng lọc đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên đáp ứng yêu cầu đổi mới .......... 73 3.2.5. Tăng cường các biện pháp tạo môi trường, kích thích và tạo điều kiện thuận lợi để đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên phát triển đáp ứng yêu cầu đổi mới ......................................................................... 77 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp trong quản lý đội ngũ giáo viên trung học phổ thông trường THPT B Duy Tiên ................................................ 80 3.4. Kiểm chứng tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp................................ 81 3.4.1. Tính cấp thiết của các biện pháp đã đề xuất ................................... 81 3.4.2. Tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ..................................... 84 3.4.3. Tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi .............................. 86 Tiểu kết chương 3 ................................................................................... 88 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................... 89 1. Kết luận .............................................................................................. 89 2. Khuyến nghị ....................................................................................... 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 93 PHỤ LỤC .............................................................................................. 96 vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô đội ngũ giáo viên của trường THPT B Duy Tiên trong39 03 năm học (2013-2014; 2014- 2015; 2015-2016) ................................... 39 Bảng 2.2. Cơ cấu ĐNGV theo bộ môn của trường THPT B Duy Tiên.......... 43 năm học 2015-2016 ................................................................................ 43 Bảng 2.3. Khảo sát mức độ đánh giá năng lực ĐNGV ............................. 44 trường THPT B Duy Tiên năm học 2015-2016........................................ 44 Bảng 2.4. Kết quả đánh giá phẩm chất ĐNGV trường THPT B Duy Tiên 46 năm học 2015-2016 ................................................................................ 46 Bảng 2.5. Kết quả khảo sát về tầm quan trọng của các tiêu chí khi bố trí, sử dụng đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên năm học 2015-201648 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát về việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên năm học 2015-2016........................................ 50 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát về việc kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên năm học 2015-2016........................................ 52 Bảng 3.1: Kết quả khảo sát về tính cấp thiết của các biện pháp quản lý ĐNGV trường THPT B Duy Tiên huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam ............ 81 Bảng 3.2: Kết quả khảo sát về tính khả thi của các biện pháp quản lý ĐNGV trường THPT B Duy Tiên huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam ............. 84 Bảng 3.3: Tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý ĐNGV trường THPT B Duy Tiên huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam ....................................................................................................... 86 viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Quy mô số lớp học của trường THPT B Duy Tiên ............... 38 trong 03 năm học (2013-2014, 2014-2015, 2015-2016) ........................... 38 Biểu đồ 2.2. Quy mô số học sinh của trường THPT B Duy Tiên ............. 38 trong 03 năm học (2013-2014, 2014-2015, 2015-2016) ........................... 38 Biểu đồ 2.3 Cơ cấu giới tính ĐNGV trường THPT B Duy Tiên ............... 40 trong 03 năm học (2013-2014; 2014-2015; 2015- 2016).......................... 40 Biểu đồ 2.4 Cơ cấu độ tuổi ĐNGV của trường THPT B Duy Tiên .............. 41 trong 03 năm học (2013-2014; 2014-2015; 2015-2016)........................... 41 Biểu đồ 2.5. Trình độ đào tạo ĐNGV của trường THPT B Duy Tiên ........... 44 trong 03 năm học (2013-2014; 2014-2015; 2015-2016)........................... 44 ............................................................................................................... 83 Biểu đồ 3.1. Mức độ tính cấp thiết của các biện pháp ............................. 83 Biểu đồ 3.2. Mức độ tính khả thi của các biện pháp ................................ 85 Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa mức độ cấp thiết và mức độ khả thi ......... 87 của các biện pháp. .................................................................................. 87 ix MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục ngày nay được coi là nền móng của sự phát triển KH - KT và đem lại sự thịnh vượng cho nền kinh tế quốc dân. Có thể khẳng định rằng: không có giáo dục thì không có bất cứ sự phát triển nào đối với con người, đối với kinh tế, văn hoá. Ý thức được điều đó, Đảng ta đã thực sự coi "Giáo dục là quốc sách hàng đầu." Hội nghị TW 4 khoá VII đã khẳng định "Giáo dục Đào tạo là chìa khoá để mở cửa tiến vào tương lai." Nghị quyết TW 2 khoá VIII đã tiếp tục khẳng định "Muốn tiến hành CNH, HĐH thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục - đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững." Đại hội đảng lần thứ X (2006) tiếp tục nhấn mạnh Đảng ta coi con người vừa là động lực vừa là mục tiêu của sự phát triển. Nghị quyết 29-NQ/TW, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định: “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo. Thực hiện đồng bộ các biện pháp phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo. Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội. Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng. Đề cao trách nhiệm của gia đình và xã hội phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong giáo dục thế hệ trẻ. Tiếp tục phát triển và nâng cơ sở vật chất – kỹ thuật cho các cơ sở giáo dục, đào tạo. Đầu tư hợp lý, có hiệu quả xây dựng một số cơ sở giáo dục, đào tạo đạt trình độ quốc tế.” Mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2020 “Nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được 1 nâng cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học tập.” Để đạt được mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2020, cần thực hiện tốt 8 giải pháp; Trong đó giải pháp phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là giải pháp then chốt. Đội ngũ giáo viên có một vai trò vô cùng quan trọng để làm cho giáo dục thực hiện được sứ mệnh cao cả đó. Rõ ràng phát triển đội ngũ giáo viên là yêu cầu cấp thiết, là yếu tố cơ bản có ý nghĩa quyết định trong việc phát triển giáo dục của mỗi nhà trường nói chung. Trong thời gian qua ngành GD&ĐT tỉnh Hà Nam đã xây dựng đội ngũ giáo viên bậc trung học phổ thông cơ bản đủ về số lượng, phần lớn đạt chuẩn về bằng cấp, đảm bảo được việc giảng dạy, giáo dục trong các nhà trường hiện nay. Tuy nhiên các trường trung học phổ thông trên địa bàn một huyện đang phát triển, số lượng học sinh tăng nhanh, học sinh có truyền thống hiếu học, tạo ra sức ép cho các trường trung học phổ thông ngày càng tăng. Thực tế này làm cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông huyện Duy Tiên nói chung và trường THPT B Duy Tiên gặp phải một số bất cập, tồn tại hạn chế đó là: cơ cấu giáo viên còn mất cân đối giữa các bộ môn, lứa tuổi; còn một số giáo viên có trình độ đào tạo chưa đạt chuẩn; đánh giá giáo viên còn hạn chế; năng lực sư phạm của giáo viên chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của việc đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. Để đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục, ngành GD&ĐT của tỉnh Hà Nam cần phải xây dựng đội ngũ giáo viên trung học phổ thông đủ về số lượng, có chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng góp phần phát triển sự nghiệp GD&ĐT của tỉnh Hà Nam nói chung và của trường THPT B Duy Tiên nói riêng. 2 Chính vì vậy, tôi lựa chọn đề tài: “Quản lý đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông B Duy Tiên tỉnh Hà Nam đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.” 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng của đội ngũ giáo viên từ đó đề xuất các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: 3.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam. 3.3. Đề xuất biện pháp quản lí đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT 4.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 5.1 Giới hạn nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng từ năm học 2013-2014 đến nay. 5.2 Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam của Hiệu trưởng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3 6. Câu hỏi nghiên cứu Những biện pháp quản lý nào để nâng cao chất lượng đội ngũ trường THPT B Duy Tiên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục? 7. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý đội ngũ giáo viên là vấn đề then chốt đối với mỗi cơ sở giáo dục. Việc quản lý đội ngũ giáo viên của tỉnh Hà Nam nói chung, ở trường THPT B Duy Tiên nói riêng trong thời gian qua, tuy đã đạt được những kết quả nhất định, song vẫn còn có những hạn chế, bất cập do yếu tố khách quan và chủ quan. Nếu lựa chọn và áp dụng hợp lý các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam sẽ nâng cao chất lượng đội ngũ và chất lượng giáo dục của nhà trường đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. 8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận: Đề tài làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn: Các biện pháp do tác giả đề xuất có giá trị thực tiễn phổ biến, giúp các nhà quản lý trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam trong việc quản lý đội ngũ giáo viên nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 9. Phương pháp nghiên cứu 9.1. Nhóm nghiên cứu lý luận: Phân tích tổng hợp hệ thống hóa các tài liệu khoa học, các văn bản có liên quan đến đề tài để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. 9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp quan sát; phương pháp điều tra (điều tra qua phỏng vấn, bằng phiếu điều tra, bằng trắc nghiệm test); phương pháp chuyên gia (hỏi ý kiến chuyên gia, các đồng nghiệp, các nhà quản lý); phương pháp tổng kết kinh nghiệm (kinh nghiệm bản thân, kinh nghiệm người khác, kinh nghiệm đơn vị khác); phương pháp dự báo; phương pháp khảo nghiệm. 4 9.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ: Thống kê toán học để xử lý số liệu, cụ thể hóa bằng các sơ đồ bảng biểu. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính luận văn được trình bày. Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Chương 2: Thực trạng đội ngũ giáo viên và quản lý đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng ở trường THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam. Chương 3: Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng ở THPT B Duy Tiên tỉnh Hà Nam. 5 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Quản lý đội ngũ giáo viên bao gồm công tác sử dụng đội ngũ; đào tạo, bồi dưỡng và xây dựng môi trường để đội ngũ giáo viên phát triển. Trong thời đại ngày nay, thời đại của khoa học, công nghệ. Kinh tế tri thức có vai trò ngày càng nổi bật trong quá trình phát triển kinh tế xã hội. Khoa học, công nghệ phát triển như vũ bão, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ được xem là nhân tố quyết định cho sự phát triển nhanh và bền vững của mỗi đất nước, trong đó con người được xem như nguồn tài nguyên vô giá cho sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia, dân tộc. Nhận thức rõ điều đó, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng phát triển giáo dục và đào tạo và coi đó là quốc sách hàng đầu, xem đây là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, là điều kiện để tạo ra và phát huy nguồn lực con người trong cạnh tranh quốc tế. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, của cả hệ thống chính trị và của toàn dân, trong đó đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là những người trực tiếp thực hiện. Do đó, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quyết định chất lượng giáo dục và phát triển sự nghiệp giáo dục. Tổ chức khoa học, giáo dục và văn hóa của liên hợp quốc (UNESCO) cũng đã khuyến cáo: Mọi cuộc cải cách giáo dục đều bắt đầu từ người giáo viên. Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX khẳng định: “Phát triển giáo dục đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững." [17, tr.108-109]. Nghị quyết IV của ban chấp hành Trung ương Đảng, khóa VII chỉ rõ: “Phải 6 coi đầu tư cho giáo dục là một trong những hướng chính của đầu tư phát triển, tạo điều kiện cho giáo dục đi trước và phục vụ đắc lực sự phát triển kinh tế xã hội.”; “ Để đảm bảo chất lượng giáo dục và đào tạo, phải giải quyết tốt vấn đề thầy giáo.” Chăm lo xây dựng đội ngũ giáo viên, đổi mới công tác đào tạo và bồi dưỡng; muốn nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên phải tạo ra sự chuyển biến về chất lượng các trường sư phạm; muốn huy động hết tiềm lực của cả đội ngũ giáo viên vào sự nghiệp giáo dục cho thế hệ trẻ phải có chính sách đãi ngộ nhà giáo và chế độ sử dụng giáo viên hợp lý, thực hiện chính sách khuyến khích vật chất và tinh thần đối với giáo viên, khuyến khích người giỏi làm nghề dạy học… “Kết hợp đào tạo giáo viên mới với bồi dưỡng thường xuyên những giáo viên đang làm việc.” [18, tr.1, 2]. Trong những năm gần đây, nhiều đề án, công trình nghiên cứu khoa học và nhiều giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo ở các cấp học, bậc học đã đựợc nghiên cứu và áp dụng rộng rãi, cụ thể như: - Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã được Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) thông qua. Trong nhiều đề tài nghiên cứu về xây dựng, quản lý, phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT có nhiều công trình, đề tài nghiên cứu như: "Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Tiền Hải tỉnh Thái Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay" - Luận văn Thạc sĩ QLGD của tác giả Nguyễn Văn Thạo, Đại học quốc gia Hà Nội; "Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên các trường THPT tỉnh Yên Bái trong giai đoạn hiện nay" Luận văn Thạc sĩ QLGD của tác giả Nguyễn Đức Cường, Đại học quốc gia Hà Nội; "Những biện pháp quản lý, phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT huyện Đan Phượng - Hà Nội" - Luận văn Thạc sĩ QLGD của tác giả Trần Thị Thu Hương, Đại học quốc gia Hà Nội; "Phát triển đội ngũ giáo viên trường 7 THPT chuyên Tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay" - Luận văn Thạc sĩ QLGD của tác giả Nguyễn Thị Lệ Chung, Đại học quốc gia Hà Nội; "Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng trường THPT thành phố Yên Bái trong giai đoạn hiện nay" - Luận văn thạc sĩ QLGD, Đại học quốc gia Hà Nội; "Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng trường THPT Tân Sơn, huyện Lục Ngạn, Tỉnh Bắc Giang" - Luận văn thạc sĩ QLGD, Đại học quốc gia Hà Nội; "Quản lý, phát triển đội ngũ giảng viên Khoa Ngôn ngữ và Văn hoá Trung Quốc - Trường ĐH Ngoại ngữ - ĐHQG Hà Nội trong giai đoạn hiện nay" - Luận văn Thạc sĩ QLGD của tác giả Nguyễn Thanh Phương và rất nhiều công trình nghiên cứu khác. Các công trình nghiên cứu này đã được áp dụng có hiệu quả tại các cơ sở giáo dục và thực sự là những kiến thức khoa học quý báu, làm sáng tỏ thêm lý luận về quản lý giáo dục, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nguồn nhân lực nói chung và quản lý đội ngũ giáo viên ở các trường THPT nói riêng. Như vậy, vấn đề quản lý đội ngũ giáo viên của mỗi cơ sở giáo dục có tầm quan trọng đặc biệt vì nó quyết định đến sự tồn tại và phát triển của mỗi nhà trường, là biện pháp để nâng cao nhận thức của những người làm công tác giáo dục cũng như toàn xã hội đối với giáo dục, đồng thời cũng là biện pháp để huy động mọi nguồn lực của toàn xã hội cho sự phát triển giáo dục và đào tạo. Đây cũng là biện pháp để xây dựng một nền giáo dục có chất lượng, có khả năng để đào tạo những người có tài, có tâm và có tầm nhìn chiến lược toàn cầu, có khả năng biến tri thức thành sản phẩm mang lợi ích kinh tế và năng lực sáng tạo mới đủ sức cạnh tranh quốc tế. Quản lý đội ngũ giáo viên phải có chiến lược lâu dài, trên cơ sở nguồn lực của từng đơn vị nhà trường phù hợp với mục tiêu giáo dục và điều kiện kinh tế - xã hội của mỗi địa phương. Đối với huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam chưa có một tác giả, một đề tài nào nghiên cứu đầy đủ khoa học về công tác quản lý ĐNGV trong mối quan hệ các trường học trên địa bàn huyện. Chính vì vậy, nghiên cứu về quản lý ĐNGV ở 8 trường THPT B huyện Duy Tiên trong giai đoạn hiện nay là vấn đề cần được quan tâm nghiên cứu một cách khoa học và hệ thống. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý Nói đến hoạt động quản lý, ta thường nhắc đến quan điểm của Các Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến sự chỉ đạo điều hành những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung, phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể khác với sự vận động của những cơ quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc phải có nhạc trưởng.” [11, tr.180]. Quan điểm của Mác cho thấy quản lý được xem như một quá trình liên kết thống nhất giữa chủ quan và khách quan để đạt được mục tiêu nào đó. Khái niệm quản lý có nhiều cách tiếp cận khác nhau. Quản lý được hiểu: Quản là chăm sóc, giữ gìn; quản lý là sửa sang, sắp xếp làm cho ổn định và phát triển; quản lý là cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra theo góc độ tổ chức; quản lý là lái, là điều khiển, điều chỉnh – theo góc độ điều khiển; quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức – theo cách tiếp cận hệ thống. Theo từ điển Tiếng Việt: “Quản lý là tổ chức và điều hành các hoạt động theo yêu cầu nhất định.” [41, tr.789]. Các nhà nghiên cứu Việt Nam cũng có những quan điểm khác nhau về quản lý: Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc, khái niệm về quản lý được định nghĩa như sau: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra.” [12, tr. 9]. 9