Tài liệu Quản lý dạy học môn toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện tiên du, tỉnh bắc ninh

ĐAI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÁI NGUYÊN TRẦN THỊ THU HÒA QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN TIÊN DU, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020 ĐAI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÁI NGUYÊN TRẦN THỊ THU HÒA QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN TIÊN DU, TỈNH BẮC NINH Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. HÀ MỸ HẠNH THÁI NGUYÊN - 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả luận văn Trần Thị Thu Hòa i LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Lãnh đạo trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các thầy giáo cô giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường. Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Hà Mỹ Hạnh, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn tới các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Phòng giáo dục đào tạo huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, các đồng chí trong Ban giám hiêu, giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn, những phụ huynh học sinh tại các cơ sở đào tạo đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các thầy, các cô và các bạn đồng nghiệp. Em xin trân trọng cảm ơn! Bắc Ninh, tháng 8 năm 2020 Tác giả luận văn Trần Thị Thu Hòa ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................ii MỤC LỤC...................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................vii DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... viii MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.............................................................. 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 3 6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài ...................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ......................................................................................... 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ............................................................................. 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu có liên quan.......................................................... 5 1.1.1. Nghiên cứu về quản lý dạy học ở ngoài nước ........................................ 5 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về quản lý dạy học ở trong nước ............ 7 1.1.3. Nghiên cứu về quản lý dạy học môn Toán ............................................. 9 1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................. 11 1.2.1. Dạy học và dạy học môn Toán ............................................................. 11 1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán .................................................. 12 1.2.4. Quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ............................................................................. 15 1.3. Những vấn đề cơ bản về dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ..................................................... 15 iii 1.3.1. Sự khác biệt giữa mục tiêu, nội dung dạy học môn Toán trong chương trình hiện hành với chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học .......................................................................................................... 16 1.3.2. Mục tiêu, nội dung chương trình dạy học môn Toán theo chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học ............................................................ 17 1.3.3. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ............................................. 20 1.3.4. Đánh giá kết quả dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ................................................................... 23 1.3.5. Yêu cầu về năng lực giáo viên để dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ..................................... 24 1.4. Nội dung quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ................................................................... 25 1.4.1. Lập kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học............................................................................... 25 1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ............................................. 27 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ..................................................... 29 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ..................................... 31 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ..................................... 33 1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................ 33 1.5.2. Yếu tố chủ quan ................................................................................... 34 Kết luận chương 1 .......................................................................................... 35 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN TIÊN DU, TỈNH BẮC NINH .......... 36 2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát ............................. 36 2.1.1. Khái quát về giáo dục tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............ 36 iv 2.1.2. Tổ chức khảo sát .................................................................................. 39 2.2. Thực trạng dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ...................... 41 2.2.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý về mục tiêu, nội dung dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới......... 41 2.2.2. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh........................................................................................................ 43 2.2.3. Đánh giá kết quả dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............ 46 2.3. Thực trạng quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............ 47 2.3.1. Lập kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............ 47 2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............ 50 2.3.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh .. 53 2.3.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................................................... 57 2.4. Ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ................................................................................................. 58 2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ......................................................................................... 59 2.5.1. Đánh giá chung .................................................................................... 59 2.5.2. Nguyên nhân của thực trạng ................................................................. 61 Kết luận chương 2 .......................................................................................... 62 v Chương 3. 64CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN TIÊN DU, TỈNH BẮC NINH ........... 64 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .......................................................... 64 3.1.1. Bảo đảm đáp ứng yêu cầu dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................................................................... 64 3.1.2. Bảo đảm tính khoa học, hệ thống ......................................................... 64 3.1.3. Bảo đảm tính thực tiễn, khả thi ............................................................ 65 3.1.4. Bảo đảm tính đồng bộ, kế thừa ............................................................. 65 3.2. Biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh .......... 66 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho các lực lượng về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh theo chương trình giáo dục phổ thông mới .................................................... 66 3.2.2. Đổi mới quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ....................................................... 68 3.2.3. Chỉ đạo đội ngũ giáo viên đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Toán đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................................................................... 71 3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và GV về dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới .............. 75 3.2.5. Chỉ đạo đổi mới đánh giá kết quả dạy học môn Toán theo chương trình phổ thông mới .......................................................................................... 79 3.2.6. Đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện hỗ trợ dạy và học môn Toán theo chương trình phổ thông mới ................................... 82 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 86 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ....................... 87 Kết luận chương 3 .......................................................................................... 93 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .......................................................................... 94 1. Kết luận ...................................................................................................... 94 2. Đề nghị ....................................................................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 97 PHỤ LỤC vi DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT CSVC : Cơ sở vật chất CTGD : Chương trình giáo dục DH : Dạy học GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên HĐDH : Hoạt động dạy học HS : Học sinh QLGD : Quản lý giáo dục TH : Tiểu học THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê trình độ của đội ngũ giáo viên dạy học môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ..................................................................................... 38 Bảng 2.2. Nhận thức của cán bộ quản lý và GV về mục tiêu, nội dung DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở trường tiểu học............ 41 Bảng 2.3. Đánh giá của cán bộ quản lý và GV về sử dụng phương pháp, hình thức DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở trường tiểu học .............................................................................................. 44 Bảng 2.4. Đánh giá kết quả DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở trường tiểu học ........................................................................... 46 Bảng 2.5. Thực trạng lập kế hoạch DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............. 47 Bảng 2.6. Tổ chức thực hiện kế hoạch DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường tiểu học ................................................. 51 Bảng 2.7. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường tiểu học ................................................. 54 Bảng 2.8. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ................................................ 57 Bảng 2.9. Ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ................................................................. 58 Bảng 3.1. Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ...................... 88 Bảng 3.2. Đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........................ 89 Bảng 3.3. Đánh giá tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........................................................................ 91 viii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đã và đang đặt ra những điều kiện, yêu cầu mới cho phát triển giáo dục của các nước. Để bảo đảm phát triển bền vững, nhiều quốc gia đã không ngừng đổi mới giáo dục để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trang bị cho các thế hệ tương lai nền tảng văn hóa vững chắc và năng lực thích ứng cao trước mọi biến động của thiên nhiên và xã hội. Đổi mới giáo dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và xu thế mang tính toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khoá XI) đã thông qua Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4/1/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Ngày 27/3/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 404/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.Thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã tổ chức xây dựng và ban hành chương trình giáo dục (CTGD) phổ thông mới để nâng cao chất lượng giáo dục thế hệ trẻ, đáp ứng những đòi hỏi của thực tế và bắt kịp xu thế chung của nhân loại. Tiểu học là cấp học đầu tiên trong giáo dục phổ thông. Môn Toán là môn học quan trọng ở bậc tiểu học giúp HS phát triển tư duy, bồi dưỡng nhân cách cho HS tiểu học. Trên thực tế, hoạt động dạy học (HĐDH) ở các bậc học nói chung, HĐDH môn Toán ở các trường tiểu học nói riêng vẫn còn nhiều bất cập đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng DH môn học này và việc triển khai áp dụng CTGD phổ thông mới vào giảng dạy môn Toán ở các nhà trường như: còn nặng về lý thuyết, chưa coi trọng việc thực hành và ứng dụng thực tế; chưa theo sát từng đối tượng HS; GV vẫn còn làm thay cho HS, trong giờ học còn đọc giảng nhiều, ít cho HS được bộc lộ điều mà mình biết, HS chưa tự chiếm lĩnh tri 1 thức, chưa phát huy được tính tích cực học tập của HS, chưa chú trọng giáo dục đạo đức cho HS; việc tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả DH môn Toán ở một số trường tiểu học chưa thật sự nghiêm túc, kế hoạch cho sự phát triển giáo dục chưa lâu dài, đồng thời công tác quản lý và các điều kiện bảo đảm chất lượng DH môn Toán cũng chưa theo kịp yêu cầu đổi mới của CTGD. Nằm trong xu thế đó, trong thời gian qua, cùng với đổi mới các khâu, các bước của quá trình GD&ĐT, các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh đã có nhiều cố gắng đổi mới trong công tác quản lý HĐDH nói chung, DH môn Toán nói riêng theo CTGD phổ thông mới. Tuy nhiên trên thực tế bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác quản lý HĐDH môn Toán ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du vẫn còn những hạn chế nhất định. Như vậy, có thể nói công tác quản lý HĐDH môn Toán ở các trường Tiểu học chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục theo CTGD phổ thông mới, nhu cầu học tập của HS, chưa đáp ứng được sự phát triển của xã hội, chất lượng DH chưa toàn diện, sự phối hợp các lực lượng giáo dục chưa đồng bộ. Để HĐDH môn Toán ở trường Tiểu học huyện Tiên Du đáp ứng được mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện của giáo dục, CTGD phổ thông mới cần có những nghiên cứu cơ bản có hệ thống về HĐDH môn Toán ở các trường Tiểu học cũng như công tác quản lý hoạt động này. Xuất phát từ các lý do trên tôi lựa chọn vấn đề: “Quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới; đề xuất biện pháp quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, qua đó góp phần nâng cao chất lượng DH ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 2 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở trường Tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở trường Tiểu học. Nghiên cứu thực trạng quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Đề xuất các biện pháp quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. 5. Giả thuyết khoa học HĐDH môn Toán ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, HĐDH môn Toán và công tác quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh còn một số bất cập ảnh hưởng đến kết quả DH. Nếu đề xuất và thực hiện hiệu quả các biện pháp khoa học, đồng bộ quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du thì sẽ đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng DH môn Toán ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh hiện nay. 6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài - Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. - Về đối tượng điều tra, khảo sát:Chúng tôi tiến hành khảo sát các đối tượng là cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, tổ trưởng ) và GV ở 16 trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Cụ thể như sau: + Cán bộ quản lý: 60 người. + Giáo viên: 250 người 3 Tổng cộng: 310 người - Về thời gian: Các số liệu sử dụng để nghiên cứu từ năm 2015 đến nay. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Đề tài sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu, phân loại và hệ thống hoá tài liệu lý thuyết về quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra, phương pháp chuyên gia, phương pháp tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu sản phẩm quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh. Phương pháp trò truyện, phỏng vấn đối với CBQL, GV giảng dạy môn Toán ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh để thu thập những thông tin về thực trạng HĐDH và quản lý DH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ở các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Ngoài ra đề tài còn sử dụng phương pháp nghiên cứu sản phẩm quản lý của nhà trường tiểu học để làm rõ thực trạng dạy học môn Toán và thực trạng quản lý dạy học môn Toán ở trường tiểu học. Dùng phương pháp toán thống kê để xử lý, tổng hợp số liệu thu được, trên cơ sở đó rút ra kết luận khoa học, nhận xét mang tính khái quát. 8. Cấu trúc luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận và đề nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn được cấu trúc theo 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý DH môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học. Chương 2. Thực trạng quản lý DH môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Chương 3. Các biện pháp quản lý DH môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Chương 1 4 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu có liên quan 1.1.1. Nghiên cứu về quản lý dạy học ở ngoài nước Quản lý hoạt động dạy học có vai trò rất quan trọng, nó chính là yếu tố quyết định đến chất lượng của nhà trường. Chính vì vậy mà có rất nhiều nhà nghiên cứu đã quan tâm nghiên cứu, bàn luận về hoạt động quản lý HĐDH. Ở bất kỳ thời đại nào, hoạt đọng quản lý luôn giữ vị trí vô cùng quan trọng đối với việc vận hành và phát triển xã hội. Trong lĩnh vực GD&ĐT, quản lý là nhân tố giữ vai trò quan trọng, chủ yếu trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục. Đầu những năm 50 của thế kỷ XX, các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học Liên Xô cũ, đã bàn về những khía cạnh khác nhau của hoạt động quản lý giáo dục. Năm 1956, lần đầu xuất hiện cuốn “Quản lý trường học” của tác giả A.Pôpốp, một nhà sư phạm và QLGD của Liên Xô cũ. Cuốn sách này, về thực chất không phải là một công trình khoa học về QLGD mà là cả một tập hợp tương đối hoàn chỉnh các chỉ dẫn cho các hoạt động thực tiễn của những người làm công tác QLGD, đặc biệt là quản lý trường học; trong đó có quản lý HĐDH [34]. Tại các nước phương Tây, việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động QLGD nói chung và quản lý HĐDH nói riêng cũng rất sôi động. UNESCO suốt chiều dài lịch sử tồn tại của mình đã tập hợp nhiều học giả trên thế giới để nghiên cứu những vấn đề QLGD trên quy mô toàn cầu cũng như trong phạm vi khu vực hoặc quốc gia. Từ năm 1964, trong loạt sách về kế hoạch hóa giáo dục đã tập hợp những khuynh hướng nghiên cứu khác nhau về một trong những vấn đề quan trọng của QLGD: kế hoạch hóa giáo dục. Vào năm 1968, các tác giả Jacob W. Getzels, Tames M. Lipham. Roald F. Campbell đã cho ra đời công trình đầu tiên nghiên cứu tương đối hoàn chỉnh các 5 vấn đề QLGD dưới ánh sáng của các học thuyết quản lý chung, đặc biệt là thuyết hành vi (quan hệ con người) trong quản lý [32]. Công trình “Quality Assurance for University Teaching: Issues and Approache” (1993) của tác giả Roger E llis, giáo sư tâm lý học, trưởng khoa Khoa học Y tế và Xã hội của Đại học Ulster đã chỉ ra rằng “mục đích của giảng dạy là học tập. Vì vậy, chất lượng của giảng dạy phải phù hợp với sự thúc đẩy học tập”, và các đặc trưng của đảm bảo chất lượng đó là: Chính xác hóa các tiêu chuẩn; Xác định các chức năng và qui trình chủ yếu nhằm đạt các tiêu chuẩn; Căn cứ nhu cầu người dùng để giám sát điều chỉnh các tiêu chuẩn; Hồ sơ rõ ràng các tiêu chuẩn và qui trình phải theo để đạt các tiêu chuẩn; Thực hiện theo các tiêu chuẩn và đánh giá thường xuyên; Tham gia của mọi thành phần liên quan với sự cam kết suốt quá trình đào tạo [37]. Công trình “Quản lý dạy và học -Managing teaching and learning” Education (School Management and Leadership), Department of Education South Africa, 2008 đã tập trung nghiên cứu vào mối quan hệ giữa quản lý, lãnh đạo nhà trường và công việc dạy học của giáo viên. Trong đó chỉ ra quản lý dạy và học là chức năng quan trọng của lãnh đạo nhà trường, đó là tạo ra điều kiện và môi trường hỗ trợ tốt nhất cho việc dạy và học. [36]. Tác giả Norbert Michel (Nicholls State University), John Cater (Nicholls State University), Otmar Varela (Nicholls State University) trong công trình “Small Business Instutite® National Proceedings. Vol. 33, No.1 Winter, 2009” đã chỉ ra ý nghĩa của các nguyên tắc học tập và giảng dạy tích cực có thể đem lại thành tích học tập cao và nhận định rằng để có được những tác động tích cực đến học sinh thì quản lý hoạt động giảng dạy phải áp dụng các nguyên tắc tích cực khi thực hiện các hoạt động sư phạm trong lớp học, cụ thể qua bốn khía cạnh: bối cảnh học tập – tạo không khí cởi mở và thoải mái của lớp học), chuẩn bị bài (tư duy, kế hoạch bài học cụ thể, và sáng tạo trước mỗi giờ dạy), thể hiện trong khi giảng (thực hiện tốt nhất bài học theo kế hoạch), và nâng cao dần (tìm kiếm 6 và sử dụng các ý kiến phản hồi). Khi các yếu tố này được quản lý chặt chẽ hoặc được thực hiện thành thạo trong quá trình giảng dạy của giáo viên thì việc quản lý giảng dạy đã được thực hiện [38]. Các tác giả Muhammad Abdul Malik, Dr. Ali Murtaza, Dr.Abdul Majeed Khan, trong công trình “Vai trò của giáo viên trong quản lý tình huống dạy và học” - “Role of Teachers in Managing Teaching Learning Situation”Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business- September 2011, Vol 3, No 5”. đã xem xét lại vai trò của giáo viên trong các tình huống dạy và học; Đánh giá vai trò của giáo viên trong quản lý tính huống giảng dạy; Xác định các vấn đề liên quan đến tình huống dạy, học mà giáo viên thường gặp phải; Đề xuất các giải pháp cho các vấn đề và tình huống liên quan đến việc quản lý dạy và học [33]. 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về quản lý dạy học ở trong nước Ở nước ta, trong những năm vừa qua có nhiều nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu một cách toàn diện các vấn đề về vị trí, vai trò của việc quản lý cơ sở vật chất, ý nghĩa của việc nâng cao chất lượng dạy học đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung; điển hình là các tác giả: Đặng Quốc Bảo [2], Trần Kiểm [18], Nguyễn Ngọc Quang [29]… Các công trình nghiên cứu của các tác giả: Nguyễn Ngọc Quang [29], Bùi Minh Hiền [16], Trần Kiểm [18],... đã nghiên cứu có hệ thống về QLGD, quản lý trường học, quản lý HĐDH. Các tác giả đã vận dụng lý luận của quản lý trường học Xô Viết cũ vào thực tế nhà trường Việt Nam, bước đầu đặt nền tảng xây dựng triết lý QLGD, xây dựng lý luận quản lý HĐDH trong thực tiễn ở Việt Nam. Các tác giả đã nêu lên những nguyên tắc chung của việc quản lý HĐDH và chỉ ra các giải pháp chung trong quản lý vận dụng trong quản lý trường học, QLGD. Các tác giả đều khẳng định quản lý HĐDH là nhiệm vụ trọng tâm, chủ yếu của hiệu trưởng trong thực hiện mục tiêu đào tạo. Các đề tài, luận án cũng bàn luận về vấn đề quản lý HĐDH như: Dương Trần Bình, “Quản lý HĐDH ở Trường tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục”[3];… và một số tạp chí chuyên 7 ngành cũng đăng tải các kết quả nghiên cứu bàn đến một số vấn đề có liên quan quản lý HĐDH, đã đi sâu làm rõ quan niệm về tổ chức HĐDH nhằm phát huy tính tích cực của học sinh. Một số luận văn thạc sĩ cũng đã tập trung nghiên cứu về HĐDH và quản lý HĐDH ở trường tiểu học như: Võ Tâm Đan với công trình “Một số giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng HĐDH ở các trường tiểu học huyện Như Thanh, Thanh Hóa” [11]; Tác giả Lê Tiến Đạt với công trình “Một số giải pháp quản lý HĐDH ở các trường tiểu học huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương” [12]. Các công trình này đã tập trung đề cập nghiên cứu về HĐDH và quản lý HĐDH ở các trường tiểu học, theo đặc thù của từng địa phương. Trong những năm gần đây, nhiều nhà sư phạm và quản lý đã tiến hành nghiên cứu một cách toàn diện các vấn đề về vị trí, vai trò của việc quản lý HĐDH, ý nghĩa của việc nâng cao chất lượng DH trên lớp đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục. Đề cập đến quản lý trường học, tác giả Nguyễn Ngọc Quang đã nêu rõ: “Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất là hoạt động trung tâm của nhà trường” [29, tr.8]. Hay như tác giả Bùi Minh Hiền và Vũ Ngọc Hải thì khẳng định: “Quản lý các trường và quản lý các cơ quan trong hệ thống giáo dục có vai trò rất quan trọng cho sự thành bại của sự nghiệp giáo dục” [16, tr.14]. Các tác giả Phạm Minh Hạc, Đặng Thành Hưng và Nguyễn Cảnh Toàn [25], trong những năm gần đây, đứng trước nhiệm vụ đổi mới GD - ĐT nói chung và đổi mới HĐDH nói riêng, đã đi sâu nghiên cứu vấn đề đổi mới quản lý HĐDH nhằm nâng cao tính hiện đại, gắn khoa học với thực tiễn và đời sống, vấn đề lấy người học làm trung tâm trong HĐDH. Hiện nay, quản lý HĐDH là một vấn đề mang tính thời sự và cấp thiết, được quan tâm nghiên cứu và tiếp tục nghiên cứu để đổi mới nhằm nâng cao chất lượng DH trong nhà trường,quản lýHĐDH là quản lý cơ bản, quan trọng nhất trong công tác quản lý trường học. Chính vì lẽ đó, vấn đề quản lýHĐDH luôn 8 được các tác giả, các nhà QLGD đề cập trong các công trình nghiên cứu khoa học. Giáo trình giảng dạy của trường Đại học Sư phạm Hà Nội I, Viện Khoa học và Giáo dục Việt Nam, Học viện QLGD, Đại học giáo dục, Viện Chiến lược giáo dục,... cũng đã có những công trình nghiên cứu và giảng dạy về chuyên đề QLGD nói chung và quản lý HĐDH nói riêng. 1.1.3. Nghiên cứu về quản lý dạy học môn Toán Khi nghiên cứu về quản lý DH môn Toán thì ngoài DH môn Toán được tổ chức trên lớp còn có thể tổ chức những hoạt động thực hành Toán ngoài nhà trường và các hoạt động ngoại khóa như ở nhà máy, công xưởng, đồng ruộng, kể cả những hoạt động có tính chất tập dượt nghiên cứu bao gồm cả các khâu xây dựng bài toán, xây dựng mô hình, thu thập dữ liệu, xử lý mô hình để tìm lời giải, đối chiếu lời giải với thực tế để kiểm tra và điều chỉnh. Đề cập đến phương tiện trực quan trong DH môn Toán: “Phương tiện trực quan tượng trưng là một hệ thống ký hiệu quy ước nhằm biểu diễn tính chất muốn nghiên cứu tách rời khỏi tất cả các tính chất khác của đối tượng và hiện tượng”. Tác giả Phạm Văn Hoàn cho rằng, trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán cần bồi dưỡng cho học sinh tác phong, phương pháp nghiên cứu và thói quen tự đọc sách. Trong công tác DH, phụ đạo HS yếu kém môn Toán, theo tác giả Phạm Văn Hoàn thì các thầy giáo nên coi trọng tính vững chắc của kiến thức, kĩ năng hơn là chạy theo mục tiêu đề cao, mở rộng kiến thức cho người học [25]. Những tài liệu như: “Cơ sở của khoa học quản lý giáo dục” của tác giả Nguyễn Minh Đạo và “Quản lý, quản lý giáo dục tiếp cận từ những mô hình” của tác giả Đặng Quốc Bảo là những tài liệu mà trong đó trình bày về khái niệm quản lý, QLGD và QLGD được tiếp cận từ những mô hình [3]. Tài liệu “Khơi dậy tiềm năng sáng tạo” của tác giả Nguyễn Cảnh Toàn có đề cập đến việc DH tính sáng tạo cho học sinh thông qua môn Toán. Tài liệu “Phương pháp DH môn Toán” của tác giả Nguyễn Bá Kim đã nói khá sâu về nội dung của môn Toán, định hướng quá trình DH toán, phương pháp DH môn Toán [9]. 9 Phần lớn các công trình trên chủ yếu đi sâu vào nghiên cứu về lý luận có tính chất tổng quan về quản lý giáo dục, quản lý trường học, còn về quản lý DH môn Toán ở trường tiểu học chưa được đề cập nhiều. Những năm gần đây có một số luận văn, luận án nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS, THPT, TH và đề xuất những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả trong công tác quản lý HĐDH như như: Luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục của Vũ Thị Ngân “Quản lý HĐDH môn Toán ở các trường Trung học Phổ thông huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục trung học phổ thông sau năm 2015” [25]; luận văn“Quản lý HĐDH môn Toán tại Trường tiểu học Bồ Đề, Quận Long Biên, Thành phố Hà Nội” của tác giả Khổng Thị Kim Dung, thành phố Hà Nội [9]. Một số bài viết đăng trên tạp chí chuyên ngành về các kết quả nghiên cứu quản lý HĐDH môn Toán như: Tác giả Đỗ Thị Mai Lê trong bài viết “Một số biện pháp quản lý DH môn Toán của Hiệu trưởng các trường Trung học cơ sở Thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học” [23] đã khái quát về thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý DH môn Toán của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở TP. Hải Dương, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học; tác giả Nguyễn Thị Vân Anh trong bài viết “Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp DH ớ các trường trung học cơ sở quận Hà Đông theo hướng phát triển năng lực HS” [1], tác giả đã khảo sát đánh giá thực trạng quản lý đổi mới phương pháp DH. trên cơ sở thực tiễn giúp các trường trung học cơ sở đề xuất biện pháp quản lý đổi mới phương pháp DH môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh. Các công trình trên trên đã nghiên cứu nhiều vấn đề, nhiều mặt của HĐDH và quản lý HĐDH môn Toán, tuy nhiên, chưa có một nghiên cứu nào đề cập một cách trực tiếp, toàn diện về quản lý HĐDH môn Toán theo chương trình phổ thông mới ớ các trường tiểu học. Vì vậy, vấn đề luận văn này đặt ra ở đây là tìm hiểu thực trạng HĐDH môn Toán theo CTGD phổ thông mới ớ các 10