Tài liệu Quản lý đánh giá học sinh tiểu học ở huyện yên lập, tỉnh phú thọ theo thông tư 22 2016 tt bgd&đt

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM DƯƠNG THỊ DUY LƯƠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH TIỂU HỌC Ở HUYỆN YÊN LẬP, TỈNH PHÚ THỌ THEO THÔNG TƯ 22/2016/TT-BGD&ĐT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM DƯƠNG THỊ DUY LƯƠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH TIỂU HỌC Ở HUYỆN YÊN LẬP, TỈNH PHÚ THỌ THEO THÔNG TƯ 22/2016/TT-BGD&ĐT Ngành: Quản lý giáo dục Mã ngành: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phan Thanh Long THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn đúng quy định. Đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào. Thái Nguyên, ngày 10 tháng 4 năm 2018 Tác giả Dương Thị Duy Lương i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các giảng viên Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Phan Thanh Long đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tác giả tiến hành các hoạt động nghiên cứu khoa học để hoàn thành luận văn này. Tác giả xin chân thành cảm ơn trường tiểu học Hưng Long, huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ, các cán bộ quản lý, GV và đồng nghiệp đã cung cấp tài liệu, số liệu, tham gia đóng góp nhiều ý kiến, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành bản luận văn. Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác lại vô cùng sinh động, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được các ý kiến đóng góp chân thành từ các thầy giáo, cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn ! Thái Nguyên, ngày 10 tháng 4 năm 2018 Tác giả Dương Thị Duy Lương ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3 4. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 6. Giả thuyết nghiên cứu ............................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH TIỂU HỌC THEO THÔNG TƯ 22/2016/TT-BGD&ĐT NGÀY 22/9/2016 ......... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................................... 6 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ........................................................................ 6 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước ............................................................................ 8 1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................. 9 1.2.1. Quản lý ................................................................................................................ 9 1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................................. 9 1.2.3. Đánh giá ............................................................................................................ 10 1.2.4. Đánh giá học sinh tiểu học ................................................................................ 11 1.2.5. Quản lí hoạt động đánh giá học sinh tiểu học ................................................... 13 1.3. Một số vấn đề cơ bản về đánh giá học sinh tiểu học theo thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ............................................................................................... 13 1.3.1. Đặc điểm trường tiểu học và học sinh tiểu học ................................................ 13 1.3.2. Quy định đánh giá học sinh tiểu học theo thông tư 22 ..................................... 16 1.4. Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ......................................................................... 20 1.4.1. Vai trò của hiệu trưởng trường tiểu học ........................................................... 20 iii 1.4.2. Nội dung quản lý đánh giá học sinh tiểu học theo thông tư 22/TT-BGD&ĐT ...... 22 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá học sinh tiểu học ....................... 25 1.5.1. Những yếu tố về quản lý nhà nước ................................................................... 25 1.5.2. Những yếu tố về kinh tế - xã hội, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán, tâm lý xã hội ...................................................................................................... 26 1.5.3.Các yếu tố về quản lý nhà trường ...................................................................... 26 1.5.4. Các yếu tố khác ................................................................................................. 27 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 28 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH TIỂU HỌC THEO THÔNG TƯ 22/2016/TT-BGD&ĐT CỦA BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN YÊN LẬP, TỈNH PHÚ THỌ .................................................................................................................. 29 2.1. Khái quát chung về giáo dục và đào tạo của huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ....... 29 2.1.1.Vài nét về điều kiện tự nhiên huyện Yên Lập tỉnh Phú Thọ ............................. 29 2.1.2. Vài nét về điều kiện xã hội huyện Yên Lập tỉnh Phú Thọ................................ 29 2.1.3. Vài nét về kinh tế huyện Yên Lập tỉnh Phú Thọ .............................................. 29 2.1.4. Những đặc điểm về kinh tế - xã hội ảnh hường đến đổi mới kiểm tra, đánh giá học sinh ........................................................................................................ 30 2.1.5. Thực trạng về tình hình giáo dục trên địa bàn huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ......... 31 2.2. Khái quát chung về khảo sát thực trạng ............................................................... 34 2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................. 34 2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 34 2.2.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................................ 35 2.2.4. Công cụ khảo sát ............................................................................................... 35 2.2.5. Địa bàn và thời gian khảo sát ............................................................................ 35 2.2.6. Xử lý kết quả khảo sát ...................................................................................... 35 2.3. Thực trạng hoạt động đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TTBGD&ĐT ở các trường tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ................................ 36 2.3.1. Thực trạng thực hiện mục dích của hoạt động đánh giá tiểu học theo Thông tư 22 ................................................................................................................. 36 2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGDĐT .................................................................................................. 38 2.3.3. Thực trạng thực hiện cách thức đánh giá học sinh ........................................... 40 iv 2.3.4. Thực trạng thực hiện các hình thức đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ............................................................................... 43 2.3.6. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ở các trường tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ....... 45 2.4. Thực trạng quản lí việc đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ .................... 48 2.4.1. Thực trạng việc lập kế hoạch ............................................................................ 48 2.4.2. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo triển khai kế hoạch ............................................... 50 2.4.3. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện ................................................... 53 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ....................................................................... 57 2.5.1. Những yếu tố về quản lý nhà nước ................................................................... 57 2.5.2. Những yếu tố về kinh tế - xã hội, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán, tâm lý xã hội ...................................................................................................... 58 2.5.3. Các yếu tố về quản lý nhà trường ..................................................................... 58 2.5.4. Các yếu tố khác ................................................................................................. 59 2.6. Đánh giá chung về quản lí đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ................................................................................................ 59 2.6.1. Thuận lợi ........................................................................................................... 59 2.6.2. Khó khăn ........................................................................................................... 59 2.6.3. Những tồn tại, hạn chế cơ bản trong quản lí đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGDĐT và nguyên nhân của nó .................................... 60 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................... 62 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH TIỂU HỌC THEO THÔNG TƯ 22/2016/TT-BGD&ĐT CỦA BỘ GD&ĐT Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN YÊN LẬP, TỈNH PHÚ THỌ ............................ 63 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ....................................................................... 63 3.1.1.Đảm bảo tính mục tiêu ....................................................................................... 63 3.1.2.Đảm bảo tính thực tiễn....................................................................................... 63 3.1.3.Đảm bảo tính khả thi .......................................................................................... 63 3.1.4.Đảm bảo tính kế thừa ......................................................................................... 64 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý của hiệu trưởng đối với công tác đánh giá học v sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ. ............................................... 64 3.2.1. Bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, giáo viên, cha mẹ học sinh và học sinh về đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TTBGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. .......................................... 64 3.2.2. Lập kế hoạch quản lí đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ............................................................................................... 66 3.2.3. Bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên trong hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ................... 70 3.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp .................................................................................. 70 3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT................................................................. 75 3.2.5. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT .................................................. 76 3.2.6. Huy động các nguồn lực hỗ trợ hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ....................................................................... 77 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 79 3.4. Khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .............................. 81 3.4.1. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp ...................................... 81 3.4.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ............................................... 83 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 85 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 86 1. Kết luận ................................................................................................................... 86 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 89 PHỤ LỤC vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý DTNT : Dân tộc nội trú GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GDQD : Giáo dục quốc dân GV : Giáo viên KTKN : Kiến thức kỹ năng KT-XH : Kinh tế - xã hội MN : Mầm non NQ/TW : Nghị quyết Trung ương QĐ-BGD&ĐT : Quyết định Bộ Giáo dục và đào tạo QLGD : Quản lý giáo dục SL : Số lượng TH : Tiểu học THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông UBND : Ủy ban nhân dân iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng thực hiện mục đích đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư số 22/2016/TT-BGDĐT .......................................................................... 37 Bảng 2.2. Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá kết quả học tập từng môn học và hoạt động giáo dục khác của học sinh TH .............................................. 39 Bảng 2.3. Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá sự hình thành và phát triển một số năng lực của học sinh .............................................................................. 39 Bảng 2.4. Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá sự hình thành và phát triển một số phẩm chất của học sinh ........................................................................... 40 Bảng 2.5. Thực trạng thực hiện cách thức đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư số 22/2016/TT-BGDĐT .......................................................................... 41 Bảng 2.6. Thực trạng thực hiện các hình thức đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư số 22/2016/TT-BGDĐT............................................................... 44 Bảng 2.7. Kết quả thực hiện các nội dung của công tác lập kế hoạch quản lí hoạt động đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT .................. 48 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL, và GV các trường tiểu học về thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TTBGD&ĐT .................................................................................................... 52 Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL và GV các trường tiểu học về kết quả kiểm tra, giám sát thực hiện đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TTBGD&ĐT .................................................................................................... 54 Bảng 3.1. Kế hoạch đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư số 22/2016/TTBGDĐT ....................................................................................................... 71 Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp ................ 82 Bảng 3.3. Tổng hợp kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ......................... 83 v MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII và các chủ trương của Đảng, Nhà nước về định hướng chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lĩnh vực giáo dục và đào tạo nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cụ thể là: Đã xây dựng được hệ thống giáo dục và đào tạo tương đối hoàn chỉnh từ mầm non đến đại học. Cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục, đào tạo được cải thiện rõ rệt và từng bước hiện đại hóa. Chất lượng giáo dục và đào tạo có tiến bộ. Công tác quản lý giáo dục và đào tạo có bước chuyển biến nhất định. Cơ hội tiếp cận giáo dục có nhiều tiến bộ, nhất là đối với đồng bào dân tộc thiểu số và các đối tượng chính sách; cơ bản bảo đảm bình đẳng giới trong giáo dục và đào tạo,...[1, tr.1]. Những thành tựu và kết quả đó, trước hết bắt nguồn từ truyền thống hiếu học của dân tộc; sự quan tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân, của mỗi gia đình và toàn xã hội; sự tận tụy của đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; sự ổn định về chính trị cùng với những thành tựu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Tuy nhiên, chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu,... Phương pháp giáo dục, việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả còn lạc hậu, thiếu thực chất; quản lý giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém; đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp [1, tr.2]. Những hạn chế, yếu kém nói trên do nhiều nguyên nhân, trong đó có công tác quản lý chất lượng, thanh tra, kiểm tra, giám sát chưa được coi trọng đúng mức. Trước tình hình đó, Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã đề ra Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, Bộ GD&ĐT đã ban hành nhiều văn bản để triển khai thực hiện như Quyết định số 2653/QĐ-BGD&ĐT ngày 25/7/2014 ban 1 hành Kế hoạch hành động của ngành giáo dục triển khai chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW, Kế hoạch đã xác định rõ nhiệm vụ “Đổi mới hình thức, phương pháp dạy học, kiểm tra, thi và đánh giá kết quả giáo dục và đào tạo”. Yêu cầu chỉ đạo các cơ sở giáo dục và đào tạo “Đổi mới mục tiêu, nội dung, hình thức kiểm tra, thi và đánh giá chất lượng giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực, phẩm chất người học; triển khai đổi mới phương pháp kiểm tra, thi, đánh giá người học ngay trong quá trình và kết quả từng giai đoạn giáo dục, đào tạo nhằm kịp thời điều chỉnh, nâng cao hiệu quả hoạt động dạy và học ở các cấp học và trình độ đào tạo” [6, tr.4]. Ngày 28/8/2014, Bộ GD&ĐT tiếp tục ban hành Thông tư 22/2016/TTBGD&ĐT về Quy định đánh giá học sinh tiểu học. Để tiếp tục triển khai có hiệu quả việc đánh giá học sinh tiểu học, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 22/2016/TTBGD&ĐT ngày 22/9/2016 sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định đánh giá học sinh tiểu học ban hành kèm theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT về Quy định đánh giá học sinh tiểu học. Việc triển khai thực hiện đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 trên cả nước nói chung và tại địa phương huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ nói riêng đã thu được những kết quả nhất định; phương pháp kiểm tra, đánh giá học sinh đã được các nhà trường, các giáo viên triển khai thực hiện từng bước có hiệu quả. Tuy nhiên, công tác quản lí hoạt động đánh giá học sinh tiểu học (TH) ở các trường TH trong huyện còn biểu hiện nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập, hiệu quả chưa cao. Xuất phát từ thực trạng địa phương, với mong muốn tìm ra những giải pháp phù hợp, khả thi để thực hiện có hiệu quả công tác đánh giá học sinh TH theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Quản lí đánh giá học sinh tiểu học ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp. Tôi hy vọng rằng, những kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần khắc phục những khó khăn, vướng mắc tại địa phương, nhằm góp phần thiết thực thực hiện Nghị quyết 29/NQTW về đổi mới căn bản toàn diện GD&ĐT tại các trường TH ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ. 2 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng, luận văn đề xuất các biện pháp quản lí đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT về đánh giá học sinh TH nhằm nâng cao chất lượng hoạt động quản lí, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh TH. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động đánh giá học sinh ở trường tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lí đánh giá học sinh TH theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 4. Phạm vi nghiên cứu - Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý ở các trường tiểu học ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ. - Giới hạn đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lí của hiệu trưởng các trường tiểu học ở huyện Yên Lập. - Giới hạn thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong các năm học 2016-2017 và năm học 2017-2018. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về đánh giá học sinh TH theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý đánh giá học sinh TH theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ở các trường TH huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý đánh giá học sinh TH theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ở các trường TH huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề ra. 6. Giả thuyết nghiên cứu Công tác đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ những năm qua bước đầu đã đạt được một số kết quả, nhưng vẫn còn những mặt hạn chế do 3 nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân thuộc công tác quản lý của Hiệu trưởng các trường. Nếu đề xuất được những biện pháp quản lý có tính khả thi thì công tác đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ sẽ được thực hiện tốt hơn. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá các nguồn tài liệu lý luận có liên quan đến công tác đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo bao gồm: - Các tài liệu, Văn kiện của Đảng, chính sách của Nhà nước về phát triển GD-ĐT, các quy định về đánh giá học sinh nói chung và đánh giá học sinh trường TH nói riêng theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. - Các kết quả nghiên cứu, tài liệu trong nước và ngoài nước về công tác đánh giá học sinh tiểu học; các tài liệu khoa học có liên quan đến vấn đề đánh giá học sinh tiểu học. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Chúng tôi xây dựng phiếu hỏi để thu thập thông tin từ CBQL, GV và học sinh các trường tiểu học về việc đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhằm đánh giá thực trạng vấn đề. - Phương pháp quan sát: Tiến hành dự giờ một số giáo viên để quan sát việc thực hiện đánh giá thường xuyên đối với học sinh nhằm bổ sung thông tin cho việc đánh giá thực trạng việc đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của các giáo viên hiện nnay. - Phương pháp phỏng vấn: Sau khi thu thập thông tin từ phiếu hỏi, tiến hành phỏng vấn trực tiếp nhằm thu thập các ý kiến sâu hơn của GV và học sinh để phục vụ hoạt động phân tích và đánh giá thực trạng. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu hồ sơ công tác quản lí của nhà trường, hồ sơ đánh giá học sinh của giáo viên và hệ thống vở ghi chép, các bài kiểm tra của học sinh theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT , từ đó nắm bắt được các thông tin chung, phục vụ cho việc đánh giá chung về thực trạng quản lý 4 hoạt động đánh giá học sinh TH theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu, xem xét biện pháp quản lí, đánh giá học sinh của một số CBQL giỏi, GV dạy giỏi đã triển khai thực hiện có hiệu quả để rút ra các kết luận bổ ích cho việc đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp thực hiện về sau. 7.3. Phương pháp bổ trợ - Phương pháp chuyên gia: Tiến hành trao đổi, xin ý kiến các đồng chí lãnh đạo Phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT phụ trách bậc Tiểu học, một số Hiệu trưởng trường tiểu học có uy tín, kinh nghiệm trong công tác quản lí để bổ sung, hoàn thiện các giải pháp đề xuất. - Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học: Tiến hành thu thập thông tin, xử lý số liệu phục vụ cho hoạt động phân tích, đánh giá thực trạng và khảo nghiệm của đề tài. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lí đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chương 2: Thực trạng quản lí đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ở các trường tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ. Chương 3: Biện pháp quản lí đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT ngày 22/9/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ở các trường tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH TIỂU HỌC THEO THÔNG TƯ 22/2016/TT-BGD&ĐT NGÀY 22/9/2016 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Kiểm tra, đánh giá học sinh trong dạy học được nhiều nước trên thế giới quan tâm và triển khai thực hiện từ rất lâu. Ngay từ thế kỷ thứ V trước Công nguyên, các nhà hiền triết như Khổng Tử, Platon, Aristot, Democrit, Xocrat đã nghiên cứu đề cập và đặt nền móng cho việc hình thành lý luận dạy học sau này. Về sau, lý thuyết dạy học nói chung và kiểm tra, đánh giá học sinh nói riêng ngày một phát triển với nhiều thành tựu mới trong nghiên cứu. Hình thức đánh giá từ phương pháp tự luận truyền thống thông qua bộ thang đo năng lực nhận thức và quy trình đánh giá đến việc đánh giá bằng phương pháp mới trắc nghiệm khách quan của các nhà giáo dục ở Mỹ, ở Anh vào thế kỷ XIX, đã giúp việc kiểm tra đánh giá đúng học sinh hơn. Bước sang thế kỷ XX, có nhiều công trình nghiên cứu tập trung làm sáng tỏ chức năng kiểm tra đánh giá tri thức của học sinh. Việc kiểm tra, đánh giá đã góp phần phát huy tính tích cực, chủ động, gây hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập, việc kiểm tra, đánh giá giúp học sinh củng cố, hoàn thiện tri thức cho học sinh. Các công trình tiêu biểu như: V.M.Palonxki: “Những vấn đề dạy học của việc đánh giá tri thức”; F.I. Petrovxki: “Cơ sở lý luận và thực tiễn của kiểm tra tri thức”; X.V.Uxova: “Con đường hoàn thiện của việc kiểm tra, đánh giá tri thức, kỹ năng”,.. Nhiều công trình khác đã nghiên cứu lý thuyết chung về đánh giá học sinh, trong đó tập trung vào đánh giá các năng lực của người học như: Công trình của Norman E. Gronlund với tác phẩm "Measurement and Evaluation in Teaching" (Đo lường và đánh giá trong dạy học); công trình của C.A. Paloma và Robert L. Ebel với tác phẩm "Measuring Educational Achievement" (Đo lường thành tích giáo dục). Các công trình này đã mô tả chi tiết phương pháp đo lường đánh giá học sinh, những nguyên tắc và quy trình đánh giá cần thiết cho việc dạy học hiệu quả. Các tác phẩm đều khẳng định năng lực của người học là đối tượng của các đánh giá và đo lường sư 6 phạm, nếu không thể đánh giá được các năng lực của người học thì việc đánh giá chỉ có tính hình thức và đã vi phạm các nguyên tắc đánh giá. Với cuốn tài liệu của Anthony J.Nitko, Đại học Arzôna (Mỹ) có tên "Educational Assessment of Students” (Đánh giá học sinh) là cuốn tài liệu thể hiện xu hướng đánh giá hiện đại đang thịnh hành, với nhiều nội dung được đề cập đến trong đánh giá học sinh, như: Phát triển kế hoạch giảng dạy kết hợp với đánh giá; đánh giá về mục tiêu, hiệu quả; đánh giá học sinh; đánh giá học sinh còn là trách nhiệm to lớn của người hiệu trưởng. Như vậy, tác phẩm đã khẳng định vai trò quan trọng trong công tác quản lý nói chung và quản lí đánh giá học sinh nói riêng của người hiệu trưởng trong nhà trường. Ngoài ra, còn có nhiều nghiên cứu khác về quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực trong các nhà trường hiện nay, như: cuốn "Managing Evaluation in Educational" của Kath Aspinwall, Tim Simkins, John F. Wilkinson and M. John Mc Auley (1992); cuốn "Monitering Evaluation: Some Tools, Methods and Approches" do Worbank phát hành (2004); cuốn "Monitering Educational Achivement” của N.Postlethwaite (2004); cuốn "Mười bước tiến tới hệ thống giám sát và đánh giá dựa trên kết quả" của Jody Zall Kusek, Ray C.Rist (2005),... Đặc biệt, cuốn tài liệu của UNESCO "Monitoring Educational Achievement" (Giám sát thành tích giáo dục) đã nói đến việc đánh giá học sinh tại Việt Nam và chỉ ra một số vấn đề đối với các nhà quản lý giáo dục trong công tác quản lý nhà trường nói chung và quản lý hoạt động đánh giá học sinh nói riêng. Trong những năm gần đây, có nhiều tác giải đã tập trung nghiên cứu về lĩnh vực kiểm tra đánh giá và đạt nhiều thành tựu đáng kể, tiêu biểu như Ducan Harri, Huges, A.J.Nitko,... các tác giải đã tập trung nghiên cứu và làm sáng tỏ định nghĩa, chức năng, vai trò của kiểm tra đánh giá đối với việc phát triển tri thức, năng lực, ý thức tự giác, tích cực của học sinh trong quá trình học tập. Từ những nghiên cứu trên, cho thấy các nhà nghiên cứu giáo dục đều khẳng định vai trò, tầm quan trọng của công tác đánh giá và quản lí đánh giá học sinh trong quá trình dạy học. Nếu công tác đánh giá được thực hiện một cách khoa học, đồng bộ với phương pháp và kỹ thuật phù hợp sẽ giúp quá trình đánh giá của giáo viên đúng với kết quả học tập toàn diện của học sinh, từ đó giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp dạy học đạt hiệu quả. 7 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước Cùng với sự phát triển chung của thế giới, vấn đề kiểm tra, đánh giá ở Việt Nam cũng được hình thành từ rất lâu. Từ những ngày đầu lập nước cho đến thế kỷ thứ XI thời kỳ mà nho giáo, phật giáo và đạo giáo chiếm vai trò chủ đạo, hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh đã được quan tâm. Việc kiểm tra không chỉ trong từng buổi học của các thầy đồ mà còn thể hiện rõ nét ở các kỳ thi như: thi Hương, thi Hội, thi Đình. Công tác kiểm tra, đánh giá lúc này tập trung chủ yếu dưới hình thức học thuộc lòng các đoạn văn, đoạn thơ, cách hành văn, hành thơ chau chuốt; vào việc viết chữ đẹp,... Trong thời kỳ miền bắc xây dựng Chủ nghĩa xã hội (từ năm 1954 đến năm 1975), giáo dục nước ta được cải cách theo mô hình giáo dục của Liên Xô (cũ), việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh được triển khai tích cực qua việc kiểm tra, đánh giá thường xuyên, hàng ngày, kiểm tra học kỳ, ... Ở giai đoạn này các công trình nghiên cứu về kiểm tra đánh giá học sinh chưa chuyên sâu, chưa có nhiều. Từ khoảng những năm 1990 đến nay, các nghiên cứu về đánh giá trong giáo dục nói chung và đánh giá học sinh trường tiểu học nói riêng bắt đầu phát triển với các tác giả và công trình nghiên cứu cụ thể như: Các tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc nghiên cứu mở đầu cho sự phát triển của lý luận đánh giá học sinh, với tác phẩm "Cơ sở lý luận của việc đánh giá chất lượng học tập của học sinh phổ thông" (3/1995); tác giả Dương Thiệu Tống với cuốn "Trắc nghiệm và đo lường thành quả học tập" xuất bản năm 1995, tái bản 2005, cuốn sách của ông là một đóng góp to lớn cho giáo dục Việt Nam về phần đánh giá định lượng kết quả học tập của học sinh; tác giả Trần Bá Hoành với cuốn "Đánh giá trong giáo dục" đã cung cấp cho người đọc những kiến thức cơ bản làm nền tảng cho việc kiểm tra, đánh giá trong giáo dục; tác giả Trần Thị Tuyết Oanh với "Đánh giá và đo lường kết quả học tập" đã hệ thống rất đầy đủ các thuật ngữ và khái niệm, các nguyên tắc, phương pháp, kĩ thuật, các nội dung đánh giá trong giáo dục; tác giả Lâm Quang Thiệp với cuốn "Lý thuyết và thực hành về đo lường và đánh giá trong giáo dục" nghiên cứu về đo lường đánh giá trong giáo dục bằng phương pháp định lượng được sử dụng trong giảng dạy và có tính thực tiễn cao; tác giả Nguyễn Công Khanh với cuốn "Kiểm tra, đánh giá trong giáo dục", đây là cuốn sách có giá trị rất lớn trong bối cảnh đổi mới hoạt động, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực trong các nhà trường hiện nay. 8 Qua tìm hiểu tôi thấy, các nhà nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam đã nghiên cứu và chỉ ra những lí luận chung, những vấn đề cụ thể về đánh giá học sinh trong nhà trường. Một số nhà giáo, học viên Cao học cũng đã nghiên cứu về đánh giá học sinh nói chung và đánh giá học sinh tiểu học nói riêng theo các văn bản hướng dẫn hiện hành. Song công trình nghiên cứu cụ thể về đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TT-BGD&ĐT trong bối cảnh hiện nay giáo dục trên cả nước đang tích cực thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện còn chưa có. Vì vậy, các nghiên cứu nêu trên sẽ là gợi mở quý giá, chỉ ra lý luận cũng như hướng vận dụng trong nghiên cứu đề tài về quản lý đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016/TTBGD&ĐT trong các trường tiểu học ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ nói riêng. 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý Quản lý (QL) là một hoạt động cần thiết cho tất cả các lĩnh vực của đời sống con người. Ở đâu con người tạo lập nên nhóm xã hội là ở đó cần đến quản lí, bất kể là nhóm chính thức, nhóm không chính thức, nhóm lớn hay nhóm nhỏ, là nhóm bạn bè hay nhóm gia đình, tổ chức xã hội, bất kể mục đích, nội dung hoạt động của nhóm là gì. Khái niệm quản lí được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khoa học. Có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý như: Theo F.W Taylo: Quản lý là biết chính xác điều muốn người khác làm, sau đó thấy họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất [13, tr.5]. Theo Henri Fayol: Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chi đạo và kiểm tra [13, tr.36]. Theo Mary Parker Follet (Mĩ): Quản lí là nghệ thuật khiến công việc được thực hiện thông qua người khác [13, tr.46]. Theo nghĩa chung nhất từ góc độ của Tâm lí học, quản lí được hiểu như sau: Quản lý là sự tác động có định hướng, có mục đích, có kế hoạch và có hệ thống thông tin của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lí (khách thể của nó) nhằm đạt mục tiêu quản lí đề ra [13, tr.47]. 1.2.2. Quản lý giáo dục Quản lý giáo dục là một khoa học quản lý chuyên ngành. Cũng giống như khái niệm quản lý, khái niệm quản lý giáo dục cũng có nhiều cách tiếp cận khác nhau. 9 Theo quan niệm của tác giả Phạm Khắc Chương: “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là điều hành, phối hợp các lực lượng nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển của xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển GD thường xuyên, công tác GD không chỉ giới hạn cho thế hệ trẻ mà cho mọi người. Tuy nhiên, trọng tâm vẫn là GD thế hệ trẻ cho nên Quản lý giáo dục được hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân, các trường trong hệ thống GDQD” [14, tr.16]. Theo tác giả Nguyễn Thị Tính: “Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có mục đích, hợp quy luật của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ thống giáo dục, nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo dục vận hành, phát triển thực hiện mục tiêu của nền giáo dục [29, tr.23]. Như vậy những khái niệm về quản lý giáo dục nêu trên tuy có những cách diễn đạt khác nhau nhưng nhìn chung lại: Quản lí giáo dục là sự tác động có tổ chức, có định hướng phù hợp với quy luật khách của chủ thể quản lý ở các cấp lên đối tượng quản lý nhằm đưa hoạt động giáo dục của từng cơ sở và của toàn bộ hệ thống giáo dục đạt tới mục tiêu đã định. Trong quản lý giáo dục chủ thể quản lý ở các cấp chính là bộ máy quản lý giáo dục từ trung ương đến địa phương, còn đối tượng quản lý chính là nguồn nhân lực, cơ sở vật chất kỹ thuật và các hoạt động thực hiện chức năng của giáo dục đào tạo. 1.2.3. Đánh giá Có nhiều định nghĩa, quan niệm khác nhau về “đánh giá”: Theo tác giả Woodhouse, đánh giá chính là sự lượng giá mà kết quả là điểm, có thể cho bằng số (phần trăm hoặc một thang điểm ngắn hơn từ 1 đến 4), bằng chữ (từ A đến F) hay là sự miêu tả (xuất sắc, giỏi, khá, đạt, không đạt). Điểm cũng có thể là "qua" (Pass) hay "trượt" (Fail). Câu hỏi đánh giá "Kết quả của bạn như thế nào?" [16, tr.2]. Theo tác giả Trần Bá Hoành: "Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả công việc, dựa vào sự phân tích các thông tin thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh, nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc"[16, tr.1]. Theo tác giả Lưu Xuân Mới thì: "Đánh giá trong giáo dục là một quá trình hoạt động được tiến hành có hệ thống nhằm xác định mức độ đạt được của đối tượng 10