Tài liệu Quản lí công tác học sinh sinh viên ở các trường trung cấp nghề tại thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trần Ngọc Quỳnh Phương QUẢN LÝ CÔNG TÁC HỌC SINH - SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trần Ngọc Quỳnh Phương QUẢN LÝ CÔNG TÁC HỌC SINH - SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN VĂN TRUNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ này do chính cá nhân tôi thực hiện. Các tài liệu được sử dụng trong đề tài nghiên cứu đều được trích dẫn đầy đủ, chính xác và được liệt kê trong danh mục Tài liệu tham khảo theo đúng quy định. Tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung đề tài nghiên cứu khoa học của mình. LỜI CẢM ƠN Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục về đề tài “Quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại Thành phố Hồ Chí Minh” đã được thực hiện với sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tổ chức. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo hướng dẫn khoa học là Tiến sĩ Trần Văn Trung. Thầy đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ, góp ý để tôi có thể hoàn thành được đề tài nghiên cứu một cách tốt nhất. Xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn, giúp đỡ và hỗ trợ của thầy trong suốt khoảng thời gian thực hiện Luận văn vừa qua. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến quý Thầy, Cô và các em HSSV tại Trường TCN Đông Sài Gòn, Trường TCN Bình Thạnh và Trường TCN Quang Trung. Nhờ sự hỗ trợ, giúp đỡ nhiệt tình của quý Thầy, Cô tại nhà trường đã giúp tôi có thể hoàn thành Luận văn Thạc sĩ của mình. Với tình cảm chân thành, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến quý Thầy, Cô thuộc khoa Khoa học giáo dục và Phòng Sau Đại học Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh đã nhiệt tình giảng dạy và tạo những điều kiện thuận lợi giúp tôi có thể hoàn thành Luận văn Thạc sĩ này. Mặc dù bản thân đã cố gắng hoàn thành thật tốt Luận văn nghiên cứu này nhưng những thiếu sót là điều không thể tránh khỏi. Kính mong sự đóng góp ý kiến và những chỉ dẫn vô cùng quý báu của quý Thầy, Cô. Một lần nữa, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất! MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU............................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học........................................................................................................ 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................................ 3 7. Phương pháp luận nghiên cứu ........................................................................................ 4 8. Cấu trúc đề tài ................................................................................................................ 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC HỌC SINH - SINH VIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ ........................................................................................ 7 1.1. Lịch sử nghiên cứu đề tài ............................................................................................. 7 1.1.1. Ở nước ngoài ........................................................................................................... 7 1.1.2. Ở trong nước ............................................................................................................ 8 1.2. Một số khái niệm có liên quan ................................................................................... 10 1.2.1. Trường trung cấp nghề .......................................................................................... 10 1.2.2. Công tác học sinh - sinh viên................................................................................. 12 1.2.3. Quản lý công tác học sinh - sinh viên .................................................................... 13 1.3. Lý luận về công tác học sinh - sinh viên ở trường trung cấp nghề ............................ 16 1.3.1. Mục tiêu của công tác HSSV ................................................................................. 16 1.3.2. Vai trò của công tác HSSV .................................................................................... 16 1.3.3. Chức năng, nhiệm vụ của công tác HSSV ............................................................. 17 1.3.4. Nội dung công tác HSSV ....................................................................................... 19 1.4. Lý luận về quản lý công tác học sinh - sinh viên ở trường trung cấp nghề................ 21 1.4.1. Vai trò của quản lý công tác HSSV ....................................................................... 21 1.4.2. Phân cấp quản lý công tác HSSV .......................................................................... 22 1.4.3. Chức năng quản lý công tác HSSV ....................................................................... 25 1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý công tác HSSV ở trường TCN ........ 27 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................................. 33 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC HỌC SINH - SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ TẠI TP. HỒ CHÍ MINH........................................... 34 2.1. Tổng quan về địa bàn nghiên cứu .................................................................................. 34 2.2. Khái quát khảo sát thực trạng quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại TP. Hồ Chí Minh................................................................................... 37 2.3. Thực trạng công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại TP. Hồ Chí Minh.. ............................................................................................................................. 42 2.3.1. Thực trạng nhận thức của GV, NV về công tác HSSV ở trường TCN ................... 43 2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung công tác HSSV ở trường TCN ............................... 48 2.4. Thực trạng quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại TP. Hồ Chí Minh .................................................................................................................. 57 2.4.1. Thực trạng nhận thức vai trò của quản lý công tác HSSV ở trường TCN .............. 57 2.4.2. Thực trạng lập kế hoạch thực hiện công tác HSSV ở trường TCN......................... 59 2.4.3. Thực trạng tổ chức thực hiện công tác HSSV ở trường TCN ................................. 63 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo thực hiện công tác HSSV ở trường TCN ................................. 66 2.4.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện công tác HSSV ở trường TCN ........ 70 2.4.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý công tác HSSV ở trường TCN… ................................................................................................................... 73 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại TP. Hồ Chí Minh................................................................................... 76 2.5.1. Ưu điểm ................................................................................................................... 76 2.5.2. Hạn chế .................................................................................................................... 77 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................................. 80 Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC HỌC SINH - SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ TẠI TP. HỒ CHÍ MINH ............................................................. 81 3.1. Cơ sở và nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................................................... 81 3.2. Biện pháp quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại TP. Hồ Chí Minh .................................................................................................................. 84 3.2.1. Nâng cao nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, đội ngũ GV, NV về công tác HSSV trong trường TCN ............................................................................................. 84 3.2.2. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản quy định về quản lý công tác HSSV trong trường TCN .............................................................................................................. 88 3.2.3. Tổ chức cơ cấu, bộ máy quản lý công tác HSSV trong trường TCN ...................... 91 3.2.4. Phối hợp giữa nhà trường với gia đình và xã hội trong công tác HSSV ................. 94 3.2.5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý công tác HSSV ................................ 97 3.2.6. Tăng cường kiểm tra, đánh giá việc thực hiện công tác HSSV ............................... 99 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................................. 101 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại TP. Hồ Chí Minh. ................................. 103 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................................... 103 3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ......................................................................................... 103 3.4.3. Nội dung khảo nghiệm .......................................................................................... 103 3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm .................................................................................... 104 3.4.5. Cách thức xử lý số liệu .......................................................................................... 104 3.4.6. Kết quả khảo nghiệm............................................................................................. 104 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................................... 118 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................................... 119 1. Kết luận ..................................................................................................................... 119 2. Kiến nghị ................................................................................................................... 120 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết đầy đủ Viết tắt học sinh - sinh viên HSSV trung cấp nghề TCN hoạt động giáo dục HĐGD điểm trung bình ĐTB giáo viên GV nhân viên NV công nghệ thông tin CNTT Thành phố Hồ Chí Minh TP. Hồ Chí Minh DANH MỤC CÁC BẢNG Thứ tự Tên bảng Trang Bảng 2.1 Quy ước xử lý số liệu 38 Bảng 2.2. Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thang đo dành cho HSSV 39 Bảng 2.3 Hệ số Cronbach’s Alpha sau khi loại bỏ biến của thang đo dành cho HSSV 40 Bảng 2.4 Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thang đo dành cho GV, NV 40 Bảng 2.5 Hệ số Cronbach’s Alpha sau khi loại bỏ biến thang đo dành cho GV, NV 41 Bảng 2.6 Đánh giá của GV, NV về mức độ quan trọng của công tác HSSV 42 Bảng 2.7 Đánh giá của GV, NV về mức độ ảnh hưởng của công tác HSSV đến hiệu quả giáo dục và đào tạo của trường TCN 43 Bảng 2.8 Đánh giá nhận thức của GV, NV về công tác HSSV 44 Bảng 2.9 Đánh giá của GV, NV về mức độ quan trọng của việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội 45 Bảng 2.10 Đánh giá của GV, NV về mức độ hiệu quả việc tổ chức các HĐGD, tuyên truyền 47 Bảng 2.11 Đánh giá của GV, NV về mức độ hiệu quả việc thực hiện công tác quản lý HSSV 50 Bảng 2.12 Đánh giá của GV, NV về mức độ hiệu quả việc thực hiện công tác hỗ trợ, dịch vụ đối với HSSV 52 Bảng 2.13 Đánh giá của GV, NV về mức độ hiệu quả việc lập kế hoạch thực hiện công tác HSSV 59 Bảng 2.14 Đánh giá của GV, NV về mức độ hiệu quả việc tổ chức thực hiện công tác HSSV 62 Thứ tự Tên bảng Trang Bảng 2.15 Đánh giá của GV, NV về mức độ hiệu quả việc chỉ đạo thực hiện công tác HSSV 65 Bảng 2.16 Đánh giá của GV, NV về mức độ hiệu quả việc kiểm tra, đánh giá thực hiện công tác HSSV 68 Bảng 2.17 Đánh giá của GV, NV về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý công tác HSSV 71 Bảng 3.1 Quy ước xử lý số liệu kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi 101 Bảng 3.2 Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác HSSV 101 Bảng 3.3 Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp quản lý được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác HSSV 106 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Thứ tự Tên biểu đồ Trang Biểu đồ 2.1 Đánh giá của GV, NV về ảnh hưởng của quản lý hiệu quả công tác HSSV 56 Biểu đồ 2.2 Đánh giá của GV, NV về việc thực hiện nội dung lập kế hoạch thực hiện công tác HSSV 57 Biểu đồ 2.3 Đánh giá của GV, NV về việc thực hiện nội dung tổ chức thực hiện công tác HSSV 61 Biểu đồ 2.4 Đánh giá của GV, NV về việc thực hiện nội dung chỉ đạo thực hiện công tác HSSV 64 Biểu đồ 2.5 Đánh giá của GV, NV về việc thực hiện nội dung kiểm tra, đánh giá công tác HSSV 67 Biểu đồ 3.1 Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý 111 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Kinh tế, xã hội Việt Nam ngày càng phát triển, các yêu cầu về công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế đòi hỏi bắt buộc phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Trước tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” hiện nay, vai trò giáo dục và đào tạo của các trường TCN càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. HSSV tại các trường TCN là nguồn nhân lực quan trọng, góp phần vào xây dựng và phát triển đất nước, phát triển xã hội. Thực tế năm 2016, trung bình tỷ lệ HSSV tốt nghiệp trình độ cao đẳng nghề, TCN có việc làm sau khi tốt nghiệp đạt trên 70%. Công tác HSSV là một mặt rất quan trọng trong quá trình thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ giáo dục của các nhà trường nói chung và các trường TCN nói riêng. Giáo dục và đào tạo hiện nay không chỉ có nhiệm vụ đào tạo chuyên môn, tay nghề mà còn phải đảm bảo HSSV phát triển toàn diện nhân cách, hội tụ năng lực và phẩm chất cần thiết để tham gia vào cuộc sống lao động và xã hội sau này. Các trường TCN không chỉ cần quan tâm nâng cao chất lượng đào tạo mà còn cần quan tâm, chú ý đến quá trình giáo dục nhân cách HSSV phù hợp với các yêu cầu về người lao động trong xã hội mới. Quy chế công tác HSSV trong trường trung cấp, trường cao đẳng của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành ngày 30/06/2017 đã quy định: “Công tác HSSV là công tác trọng tâm của Nhà trường bao gồm tổng thể các hoạt động giáo dục, tuyên truyền, quản lý, hỗ trợ và cung cấp dịch vụ đối với học sinh, sinh viên nhằm đảm bảo các mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp.” Thực hiện hiệu quả công tác HSSV sẽ góp phần giúp nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của cơ sở giáo dục. Công tác HSSV không chỉ đảm bảo thực hiện các quyền lợi cũng như nghĩa vụ của người học mà còn nhằm tổ chức, thực hiện các hoạt động hỗ trợ, hoạt động giáo dục tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống cho HSSV. HSSV sau quá trình đào tạo không những có trình độ tay nghề và năng lực chuyên môn mà còn có phẩm chất, đạo đức tốt. Quản lý hiệu quả công tác HSSV sẽ tạo các điều kiện thuận lợi cho hoạt động giáo dục và đào tạo của nhà 2 trường, tạo điều kiện nâng cao quá trình truyền thụ kiến thức, kĩ năng đồng thời rèn luyện thái độ đúng đắn, lối sống và các phẩm chất tốt đẹp của HSSV. Trong thời gian qua, công tác giáo dục và đào tạo ở các trường TCN có những bước phát triển, tuy nhiên nguồn nhân lực sau đào tạo vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động đang ngày càng khắc nghiệt hiện nay. Công tác HSSV ở các trường TCN hiện nay được quan tâm thực hiện và đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên nhìn chung vẫn còn tồn tại nhiều yếu kém, hạn chế, vẫn chưa đạt hiệu quả như mong đợi. Nhu cầu cải thiện và nâng cao hiệu quả công tác HSSV tại các trường TCN là rất lớn và không thể phủ nhận. Thực tế cho thấy, trên các trang tin tức, trang mạng xã hội, HSSV thường xuyên có những phản hồi, những ý kiến tiêu cực về công tác HSSV trong nhà trường nói chung và các trường TCN nói riêng. Ngoài ra, tuy quá trình toàn cầu hóa hiện nay đã tạo ra những ảnh hưởng tích cực nhưng cũng đồng thời gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến HSSV. Thực trạng đáng báo động về phẩm chất đạo đức ngày càng đi xuống của các bạn HSSV hiện nay đã gây cho xã hội nhiều mối lo âu và những hệ quả khôn lường. Từ những lý do trên, cũng đã phần nào cho thấy yêu cầu cấp thiết cần cải tiến hiệu quả công tác HSSV trong nhà trường, đặc biệt là ở các trường TCN với nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, quản lý hiệu quả công tác HSSV còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường, đồng thời xây dựng nên hình ảnh đẹp, tạo dựng thương hiệu nhà trường thân thiện, văn minh và hiện đại. Thực trạng yếu kém của công tác HSSV ở các trường TCN xảy ra do rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, tuy nhiên nhìn chung nguyên nhân chủ yếu và mang tính quyết định đó là hoạt động quản lý công tác HSSV ở các trường TCN hiện nay còn kém hiệu quả so với các yêu cầu đặt ra về chất lượng nguồn nhân lực. Quản lý công tác HSSV ở các trường TCN còn tồn tại nhiều bất cập, hạn chế cần được khắc phục, đặc biệt là trong việc thực hiện các chức năng quản lý công tác HSSV. Vì vậy, vấn đề đặt ra hiện nay là cần quản lý công tác HSSV ở các trường TCN một cách có hiệu quả. Xuất phát từ những lý do đã được nêu trên, tôi nhận thấy rằng vấn đề quản lý công tác HSSV ở các trường TCN mang tính cấp thiết và quyết định lựa chọn 3 nghiên cứu đề tài: “Quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại Thành phố Hồ Chí Minh”. 2. Mục đích nghiên cứu Đánh giá thực trạng quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý công tác HSSV ở trường TCN. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý công tác HSSV có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ đào tạo của các trường TCN. Tuy nhiên trên thực tế, quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh hiện nay chưa đạt hiệu quả như mong đợi, còn tồn tại nhiều hạn chế, bất cập trong việc thực hiện các chức năng quản lý công tác HSSV ở trường TCN. Đánh giá được đúng thực trạng sẽ là cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp quản lý cần thiết, khả thi góp phần cải thiện hiệu quả quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý công tác HSSV ở trường TCN. Khảo sát và đánh giá thực trạng công tác HSSV và thực trạng quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. 6. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh của chủ thể quản lý là Hiệu trưởng trường TCN. 4 Về đối tượng: đề tài thực hiện nghiên cứu ở các đối tượng là cán bộ quản lý, GV, NV và HSSV ở 03 trường TCN công lập trên tổng số 14 trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh là trường TCN Bình Thạnh, trường TCN Đông Sài Gòn và trường TCN Quang Trung. Về thời gian: đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh vào học kì 2, năm học 2017 – 2018. 7. Phương pháp luận nghiên cứu 7.1. Cơ sở của phương pháp luận nghiên cứu 7.1.1. Tiếp cận hệ thống - cấu trúc Tiếp cận theo quan điểm hệ thống – cấu trúc trong nghiên cứu đề tài này là xem hoạt động quản lý công tác HSSV ở trường TCN là một chỉnh thể trọn vẹn, ổn định và vận động theo các quy luật khách quan. Để nghiên cứu vấn đề quản lý công tác HSSV ở trường TCN cần xem xét, tìm hiểu về công tác HSSV và hoạt động quản lý công tác HSSV ở trường TCN. Phân tích cấu trúc công tác HSSV bao gồm mục tiêu, chức năng, nhiệm vụ, nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả công tác HSSV trong nhà trường. Các lí luận về công tác HSSV là cơ sở cho việc nghiên cứu hoạt động quản lý công tác HSSV ở trường TCN. 7.1.2. Tiếp cận thực tiễn Tiếp cận theo quan điểm thực tiễn trong nghiên cứu đề tài này là thông qua khảo sát thực trạng công tác HSSV và thực trạng quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh, đánh giá được những ưu điểm, hạn chế trong quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. Từ đó, đề xuất các biện pháp quản lý cần thiết và khả thi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác HSSV phù hợp với điều kiện thực tế của các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. 7.1.3. Tiếp cận lịch sử - logic Tiếp cận theo quan điểm lịch sử - logic trong nghiên cứu đề tài này là tìm hiểu tổng quan nghiên cứu vấn đề trong và ngoài nước, phân tích các vấn đề lý luận về quản lý công tác HSSV ở trường TCN. Với cơ sở lý luận làm nền tảng, nghiên cứu thực trạng quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh trong không gian, thời gian và các điều kiện hoàn cảnh cụ thể. Trên cơ sở đó, đề xuất các 5 biện pháp khả thi và phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân loại, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài trong các tài liệu nhằm xây dựng cơ sở lý luận về quản lý công tác HSSV ở trường TCN. 7.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Phương pháp này được sử dụng nhằm mục đích khảo sát thực trạng công tác HSSV, thực trạng quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh và khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác HSSV bằng việc sử dụng Phiếu hỏi. Bảng hỏi thứ nhất khảo sát thực trạng công tác HSSV ở trường TCN dành cho HSSV. Mẫu khảo sát là 150 HSSV. Bảng hỏi thứ hai khảo sát thực trạng công tác HSSV và thực trạng quản lý công tác HSSV ở trường TCN dành cho GV, NV nhà trường. Bảng hỏi thứ ba khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh dành cho cán bộ quản lý, GV, NV nhà trường. 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phương pháp này được sử dụng nhằm mục đích làm rõ thêm dữ liệu điều tra từ phương pháp điều tra bằng bảng hỏi thông qua việc sử dụng Phiếu phỏng vấn. Đối tượng phỏng vấn: cán bộ quản lý trường TCN. Nội dung phỏng vấn: tìm hiểu thực trạng quản lý công tác HSSV ở các trường TCN tại TP. Hồ Chí Minh. 7.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phần mềm SPSS 23.0 để xử lý các số liệu định lượng thu thập được từ phương pháp điều tra bằng bảng hỏi. 8. Cấu trúc đề tài 6 Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. Luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý công tác học sinh - sinh viên ở trường trung cấp nghề. Chương 2: Thực trạng quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại TP. Hồ Chí Minh. Chương 3: Biện pháp quản lý công tác học sinh - sinh viên ở các trường Trung cấp Nghề tại TP. Hồ Chí Minh. 7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC HỌC SINH - SINH VIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ 1.1. Lịch sử nghiên cứu đề tài 1.1.1. Ở nước ngoài Ngay từ thời cổ đại, các vấn đề về quản lý nói chung và quản lý người học đã được nhiều triết gia và các nhà giáo dục quan tâm tìm hiểu, nghiên cứu. Ở phương Đông, Khổng Tử (551 – 479 TCN) nhà triết học lớn, nhà giáo dục người Trung Quốc đã có nhiều tư tưởng tiến bộ đã được chọn lọc, kế thừa và phát huy cho đến hiện tại. Quan điểm đào tạo của ông là đào tạo ra con người vừa có cả đức, cả tài, biết cống hiến cho xã hội, trở thành người quân tử. Ở phương Tây, nhà triết học Socrates (470 – 399 TCN) nêu lên quan điểm giáo dục là giúp con người tìm thấy, tự khẳng định bản thân mình. Để nâng cao chất lượng giáo dục thì cần có phương pháp phù hợp giúp thế hệ trẻ từng bước khẳng định, tự phát triển tri thức phù hợp với chân lý. Đối với Socrates, con người là đối tượng đáng được quan tâm hơn cả và bất cứ điều gì ảnh hưởng đến con người đều có tầm quan trọng nhất định. C.Mác (1818 -1883), người sáng lập ra chủ nghĩa cộng sản khoa học, cho rằng: “Con người phát triển toàn diện là con người phát triển đầy đủ, tối đa năng lực sẵn có về tất cả mọi mặt đạo đức, trí tuệ, thể chất, tình cảm, nhận thức, năng lực, 12 óc thẩm mỹ và có khả năng cảm thụ được tất cả những hiện tượng tự nhiên, xã hội xảy ra chung quanh,….”. C.Mác cùng với Ăngghen đã vạch ra những nguyên tắc cơ bản để giáo dục và đào tạo những con người phát triển cho xã hội tương lai. Đó là sự kết hợp một cách hợp lý giữa giáo dục đạo đức, thể dục, trí dục và lao động sản xuất, đó là việc kết hợp giữa lao động sản xuất và thực hiện giáo dục bách khoa (giáo dục kĩ thuật tổng hợp) trong việc tổ chức cho người học tham gia hoạt động thực tiễn, hoạt động xã hội. Những ý kiến của Mác và Ăngghen là phương hướng, là kim chỉ nam, có tính nguyên tắc cho lý luận giáo dục hiện đại và trong vấn đề quản lý người học. 8 Theo sau nền móng của Mác và Ăngghen, V.I. Lênin đã phân tích sâu sắc những phương thức giáo dục và đào tạo con người. Nếu như Mác đã đề cập đến tính tất yếu của con người phát triển toàn diện trong xã hội, phác thảo những yêu cầu về phẩm chất và năng lực chủ yếu của con người thì Lênin đã chỉ rõ quá trình đào tạo con người lí tưởng. Lênin cho rằng giáo dục phổ cập – bắt buộc, giáo dục chuyên nghiệp – dạy nghề nhằm đào tạo thế hệ trẻ có đủ tri thức, năng lực tham gia công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Tư tưởng giáo dục của Lênin khá đồng nhất với mục tiêu của công tác HSSV đã và đang được thực hiện trong thời điểm hiện nay. Trên thế giới hiện nay, các vấn đề về quản lý công tác HSSV cũng được quan tâm và nghiên cứu ở nhiều quốc gia khác nhau. Các nghiên cứu liên quan đến nội dung công tác HSSV ở giáo dục đại học về quản lý người học, công tác hành chính, công tác tuyển sinh, giáo dục toàn diện người học… đã được quan tâm và nghiên cứu. Một số sách và nghiên cứu cụ thể như tác giả Barr, Margaret JBarr, Margaret J với sách “The Handbook of Student Affairs Administration”, “Mid-Level Student Affairs Administrators: Management Skills and Professional Development Needs” của tác giả Charles J. Fey, D. Stanley Carpenter, sách “Student Services: A Handbook for the Profession” John H. Schuh, Susan R. Jones, Shaun R. Harper, “The Handbook of Student Affairs Administration” của George S. McClellan, Jeremy Stringer,… Tuy nhiên, các nghiên cứu tập trung vào các nội dung của công tác HSSV, chưa đề cập nhiều đến việc quản lý hiệu quả công tác HSSV trong nhà trường. Ngoài ra, nghiên cứu về quản lý công tác HSSV ở các nước chủ yếu tập trung nghiên cứu ở phạm vi giáo dục đại học, các nghiên cứu ở các trường và trung tâm dạy nghề vẫn chưa nhiều và chưa đi sâu tìm hiểu vấn đề. Do đó, các nghiên cứu sâu rộng về hoạt động quản lý công tác HSSV tập trung nghiên cứu ở hệ thống các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ở các nước là rất cần thiết. 1.1.2. Ở trong nước Ở Việt Nam, đầu tiên phải kể đến các quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục, người đặc biệt quan tâm đến sự phát triển của nền giáo dục nước nhà, đã có những chỉ dẫn hết sức quý báu cho quá trình giáo dục và đào tạo. Bác đã có những tư tưởng giáo dục đúng đắn và quý báu: “giáo dục phải gắn với mục tiêu, 9 nhiệm vụ của đất nước trong từng thời kì; thực hiện nội dung giáo dục toàn diện; học phải đi đôi với hành, lý luận phải gắn liền với thực tiễn”. Những tư tưởng về giáo dục của chủ tịch Hồ Chí Minh là đường soi sáng cho việc phát triển nền giáo dục nói chung và đã dẫn đường cho hoạt động quản lý người học nói riêng. Các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo góp phần quan trọng vào việc hình thành cơ sở pháp lý và cơ sở lý luận cho hoạt động quản lý công tác HSSV ở các cơ sở giáo dục. Vấn đề nghiên cứu về quản lý công tác HSSV đã được quan tâm và thực hiện từ sớm, từ khi nền giáo dục nước ta còn đang non kém. Cụ thể Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quy chế về công tác HSSV trong các cơ sở giáo dục ban hành kèm theo các Quyết định số 1584/GD-ĐT ngày 27 tháng 07 năm 1993 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Quy chế này sau đó đã được sửa đổi và bổ sung theo Quyết định số 39/2000/QĐ-BGDĐT ngày 30 tháng 08 năm 2000, được sử dụng chung rộng rãi trong các cơ sở giáo dục cả nước. Sau quá trình nghiên cứu thực tiễn và lý luận, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quyết định ban hành quy chế mới phù hợp hơn để quản lý công tác HSSV trong các trường học, cơ sở giáo dục. Quy chế công tác HSSV mới được ban hành kèm theo Quyết định số 42/2007/QĐBGDĐT ngày 13 tháng 07 năm 2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Do các cơ sở dạy nghề trong đó có trường TCN có những đặc trưng riêng cũng như chịu sự quản lý của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, do đó để quản lý công tác HSSV cần dựa vào quy chế công tác HSSV trong các cơ sở dạy nghề chính quy được ban hành. Quy chế công tác HSSV trong các cơ sở dạy nghề chính quy được ban hành kèm theo Quyết định số 26/2007/QĐ-BLĐTBXH ngày 24 tháng 12 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Đồng thời, Bộ cũng đã ban hành Quy chế đánh giá kết quả rèn luyện của HSSV hệ chính quy trong các cơ sở dạy nghề, kèm theo Quyết định số 54/2008/QĐ-BLĐTBXH ngày 19 tháng 05 năm 2008. Những bộ quy chế này thật sự là kim chỉ nam cho việc thực hiện công tác HSSV ở các trường, các cơ sở dạy nghề trong đó có các trường TCN. Quy chế về công tác HSSV của Bộ ban hành được xem như hình mẫu cho các trường triển khai thực hiện, tuy nhiên tùy vào các điều kiện thực tế và thực trạng của mỗi nhà trường, mỗi cơ sở dạy nghề lại khác nhau vì vậy hoạt động quản lý