Tài liệu Quan âm thị kính

QUAN AM Â THÒ KÍNH TRUYEN Ä THÔ: Taâm Minh Ngoâ Taèng Giao TRANH MINH HOA Ï : Höông Boái Truyeän Lôøi noùi ñaàu “Quan AÂm Thò Kính” khoâng roõ xuaát hieän töø thôøi naøo vaø do ai saùng taùc ra. Thoaït tieân truyeän laø moät khuùc haùt cheøo goàm nhieàu ñoaïn, vôùi ngoân töø raát bình dò vaø töï nhieân, roõ raøng laø moät khuùc haùt cuûa daân queâ, cuûa ñaïi chuùng. Veà sau môùi coù truyeän thô “Quan AÂm Thò Kính” xuaát hieän, ñöôïc vieát baèng theå thô “luïc baùt”, mang nhieàu yù nghóa thaâm thuùy cuûa caû ñaïo Nho laãn ñaïo Phaät. Ngöôøi ta phoûng ñoaùn raèng taùc giaû chaéc phaûi laø moät ngöôøi coù hoïc thöùc. Truyeän “Quan AÂm Thò Kính” thaáy coù baûn in naêm 1868 mang tieâu ñeà laø “Quaùn AÂm Chuù Giaûi Taân Truyeän”, baèng chöõ Noâm. Taát caû goàm 788 caâu thô “luïc baùt” vaø moät laù thö cuûa tieåu Kính Taâm göûi veà cha meï ñöôïc vieát theo loái vaên “bieàn ngaãu”. Baûn in ñaàu tieân baèng chöõ quoác ngöõ do Nguyeãn Vaên Vónh aán haønh naêm 1911. Nhaân vaät chính trong truyeän laø Thò Kính, moät hoùa thaân cuûa “Boà Taùt Quan Theá AÂm”. “Boà Taùt” coù nghóa laø ngöôøi tu haønh gaàn ñeán baäc Phaät vaø thöôøng coù loøng töø bi cöùu khoå cho khaép caû moïi chuùng sinh. __________________________________________________________________ “Quan” laø quan saùt, xem xeùt, laéng nghe. “Theá” laø theá gian, laø coõi ñôøi. “AÂm” laø aâm thanh, laø tieáng noùi. “Quan Theá AÂm” laø laéng nghe caùc aâm thanh, caùc tieáng keâu cöùu cuûa ngöôøi theá gian ñang bò laâm naïn, ñang chìm trong bieån khoå ñeå ñeán cöùu vôùt hoï. Theo nghóa kinh ñieån nhaø Phaät hai chöõ “quan” vaø “quaùn” coù ñoàng moät nghóa. Chính vì theá maø ngöôøi ta coù theå noùi laø “Quan Theá AÂm” hay “Quaùn Theá AÂm” cuõng ñöôïc. Veà sau ngöôøi ta goïi taét laø “Quan AÂm” hay “Quaùn AÂm”. Toùm taét truyeän “Quan AÂm Thò Kính” nhö sau: Coù moät ngöôøi nam tu haønh qua chín kieáp. Gaàn thaønh Phaät. Cuoái cuøng chæ vì moät thoaùng taø taâm neân bò ñaàu thai xuoáng traàn theá laøm con gaùi. Teân Thò Kính. Coâ gaùi laáy choàng laø Thieän Só. Bò nghi oan laø muoán gieát choàng. Coâ trôû veà nhaø cha meï. Caûi trang thaønh ngöôøi nam. Tìm ñeán chuøa Vaân xin ñi tu. Ñöôïc goïi laø chuù tieåu Kính Taâm. Trong laøng coù aû Thò Maàu laúng lô, mang thai, ñoå toäi cho tieåu laø cha ñöùa treû. Tieåu khoâng nhaän toäi, bò laøng tra khaûo vaø moïi ngöôøi cheâ bai. Sö chuøa Vaân phaûi laõnh tieåu veà. Thò Maàu sinh con ñem ñeán boû cho tieåu. Tieåu nhaãn nhuïc nuoâi treû. Khi tieåu qua ñôøi moïi ngöôøi môùi bieát tieåu laø ngöôøi nöõ. Gia ñình Thò Maàu phaûi lo vieäc tang ma. Thò Maàu xaáu hoå töï töû cheát. Trong __________________________________________________________________ ñaùm tang Kính Taâm coù söï hieän dieän cuûa cha meï Kính Taâm cuøng chaøng Thieän Só vaø ñöùa treû con Thò Maàu. Kính Taâm sieâu thaêng thaønh Phaät Quan AÂm. Cha meï vaø ñöùa treû cuõng ñöôïc sieâu thaêng. Rieâng Thieän Só thôøi laøm con veït ñöùng nhôø moät beân. Truyeän “Quan AÂm Thò Kính” ñeà cao caùc haïnh trì giôùi, tinh taán vaø nhaãn nhuïc cuøng cöïc. Ngoaøi ra truyeän coøn ñeà caäp tôùi hai vaán ñeà laø chöõ “hieáu” vaø chöõ “nhaân” cuûa ngöôøi xuaát gia theo ñaïo Phaät. Tieåu Kính Taâm tuy xuaát gia nhöng loøng thöông nhôù cha meï vaãn traøn ñaày. Ngöôøi xuaát gia khoâng chaám döùt tình caûm vôùi gia ñình maø chæ naâng tình caûm ñoù leân moät bình dieän roäng lôùn vôùi moät möùc ñoä thaém thieát, saâu saéc vaø cao caû hôn maø thoâi. Quan nieäm hieáu khoâng chæ nhaém vaøo moãi vieäc chaêm soùc, phuïng döôõng cha meï baèng vaät chaát maø coøn phaûi tìm moïi caùch ñeå ñoä cho cha meï thoaùt khoûi voøng sinh töû luaân hoài, vì Ñaïo Phaät laø ñaïo giaûi thoaùt. Kính Taâm maëc duø bò Thò Maàu vu oan, chòu khoå sôû, nhöng vaãn heát loøng nuoâi con Thò Maàu chu ñaùo, taän tình nhö nuoâi con ñeû cuûa chính mình. Bôûi vì Ñöùc Phaät daïy ngöôøi xuaát gia phaûi coù loøng töø roäng lôùn, phaûi thöông yeâu taát caû moïi chuùng sinh nhö laø ngöôøi meï thöông yeâu con ruoät cuûa mình. __________________________________________________________________ Nhö vaäy baø Thò Kính, töùc tieåu Kính Taâm, xuaát gia tu Ñaïo Phaät ñaõ ñeàn ñaùp ñaày ñuû coâng ôn cha meï, ñoàng thôøi laïi giuùp ñôøi, cöùu ngöôøi. Caû hai chöõ hieáu vaø chöõ nhaân ñeàu veïn toaøn. Tinh thaàn Phaät Giaùo ñaõ laø moät ngoïn haûi ñaêng choùi saùng höôùng daãn cho baø Thò Kính trong haønh trình vöôït qua con soâng meâ ñeå vöôn tôùi beán bôø giaùc ngoä, ñeå baø Thò Kính trôû thaønh tieåu Kính Taâm vaø sau ñoù tieåu Kính Taâm trôû thaønh Ñöùc Phaät Quan AÂm. Truyeän “Quan AÂm Thò Kính” ñöôïc löu truyeàn trong daân gian qua caùc theá heä caû hôn moät theá kyû roài nhöng vì chaát chöùa nhieàu töø ngöõ vaø ñieån tích khoù hieåu neân gaây trôû ngaïi cho ngöôøi ñoïc. Trong cuoán “TRUYEÄN THÔ QUAN AÂM THÒ KÍNH” naøy soaïn giaû ñaõ ñoïc laïi truyeän xöa, döïa vaøo caùc lôøi chuù thích, nhaát laø tham khaûo cuoán “Giaûi Thích Truyeän Quaùn AÂm Thò Kính” cuûa Thieàu Chöûu, ñeå gaàn nhö theo saùt vôùi nguyeân baûn maø keå laïi toaøn boä caâu truyeän, cuõng baèng thô “luïc baùt”, vôùi lôøi leõ bình dò, cho ngöôøi ñoïc deã hieåu hôn. Dieäu Phöông 2008 __________________________________________________________________ Nhaân sinh thaønh Phaät deã ñaâu Phaûi tu tinh taán daøi laâu môùi thaønh, Truyeän xöa keå roõ ngoïn ngaønh Coù ngöôøi nam noï tu haønh maõi thoâi Xuaát gia töø thuôû thieáu thôøi Tu qua chín kieáp luaân hoài thaønh taâm Ruõ gaàn saïch heát buïi traàn Vaø kyø chöùng quaû cuõng gaàn taàm tay Keå nhö ñaéc ñaïo chuyeán naøy Gaàn nhö thaønh Phaät, laønh thay voâ ngaàn! __________________________________________________________________ 1 Cuoái cuøng laïi bò sa chaân Khi coâ gaùi ñeïp tôùi gaàn laû lôi Traêng hoa tình aùi öôùm lôøi Daáu yeâu naøi eùp duyeân ñôøi daøi laâu, Ngöôøi tu thoå loä ñoâi caâu Raèng ñieàu ong böôùm tröôùc sau laùnh roài Hoïa chaêng ñôïi kieáp khaùc thoâi Kieáp naøy mình troùt laø ngöôøi tu thaân. Than oâi moät thoaùng taø taâm Chæ vì moät nieäm sai laàm phuùt giaây __________________________________________________________________ 2 Ngöôøi tu nhaân xaáu vöøa gaây Chòu theâm bao caûnh ñoïa ñaøy baûn thaân Ñeå roài laïi bò traàm luaân Thaùc ngay xuoáng coõi döông gian laøm ngöôøi. Theá laø tôùi kieáp thöù möôøi Ñaàu thai vaøo taïi nhaø hai vôï choàng Vaøo gia ñình cuûa Maõng oâng Cöûa nhaø taøi saûn baäc trung bình thöôøng Vôï choàng hoøa thuaän yeâu thöông Khoâng con, lôùn tuoåi, loøng ñöông buoàn raàu, __________________________________________________________________ 3 Caû hai tha thieát khaån caàu Mong con trai ñaõ töø laâu laém roài Nay tuy sinh moät gaùi thoâi Boõ lôøi caàu khaån cho nôi muoän maøng. Ñaët teân Thò Kính cho naøng Vôï choàng oâng Maõng voâ vaøn söôùng vui Chaêm lo, daïy doã, döôõng nuoâi Cho aên hoïc maõi tôùi thôøi lôùn khoân Thöông yeâu, quyù meán con luoân. Nhìn coâ con gaùi laøng thoân khen thaàm __________________________________________________________________ 4 Dung nhan xinh ñeïp boäi phaàn “Coâng, dung, ngoân, haïnh” xa gaàn ngôïi ca Vöøa taøi saéc, laïi neát na Toû ra hieáu vôùi meï cha sinh thaønh. Thôøi gian thoaùng choác troâi nhanh Tôùi ngaøy coâ gaùi chôø thaønh löùa ñoâi Ñuùng nhö cha meï ngoû lôøi Moân ñaêng hoä ñoái tìm nôi gaû choàng. ÔÛ gaàn vuøng coù hoï Suøng Theá gia doøng doõi ñaõ trong bao ñôøi __________________________________________________________________ 5 Gia ñình sinh ñöôïc moät trai Ñaët teân Thieän Só moät mai noái doøng Meï cha yeâu quyù voâ cuøng Lo cho aên hoïc caàu mong veà giaø. Thôøi kyø thô aáu ñaõ qua Ngoaøi hai möôi tuoåi nay ñaø thaønh nieân Gioûi giang, chaêm chæ, laønh hieàn Ñaõ vöøa hay chöõ, laïi theâm ñeïp ngöôøi Chæ ham hoïc, chaúng ham chôi Chöa heà ñeå maét tôùi ai trong vuøng __________________________________________________________________ 6 Nghó raèng danh phaän maø xong Thôøi bao ngöôøi ñeïp vui loøng keát ñoâi. Thaùng ngaøy laàn löôït daàn troâi Gia ñình Thieän Só nghe lôøi ñoàn ra Raèng oâng baø Maõng vuøng nhaø Coù coâ con gaùi maën maø ñeïp xinh Hoûi laøm vôï cho con mình Con nhaø toát neát quaû tình ñeïp ñoâi, Gia ñình baøn tính xong xuoâi Moái manh quyeát ñònh möôïn ngöôøi ñi luoân __________________________________________________________________ 7 Mang thô ngoû yù caàu hoân Qua nhaø hoï Maõng ngay hoâm sau lieàn Muoán xin ñöôïc cöôùi daâu hieàn Laø naøng Thò Kính khaép mieàn noåi danh. Nhaän thô cuûa keû moái manh Xem xong hieåu roõ yù tình ñaàu ñuoâi Maõng oâng höùa seõ traû lôøi, Roài oâng cuøng vôï töùc thôøi baøn nhau Thaáy ñaây laø choã quen laâu Hoï Suøng voán cuõng coâng haàu xöa kia __________________________________________________________________ 8 Con trai reøn luyeän sôùm khuya Duøi maøi kinh söû theo ngheà buùt nghieân So ra toát ñeïp nhaân duyeân Moät beân gaùi saéc, moät beân trai taøi Thaät vöøa löùa, thaät xöùng ñoâi Nhö ñoâi chim saùt caùnh nôi ñaàu caønh Hai beân töông xöùng gia ñình Daâu gia keát laïi taùc thaønh hôïp thay. Sau khi quyeát ñònh chuyeän naøy Chæ theâm coù moät vaøi ngaøy nöõa thoâi __________________________________________________________________ 9 Tô duyeân ñaõ kheùo xe roài OÂng baø voäi vieát thö hoài ñaùp luoân Tin vui ñaäm neùt giaáy hoàng Nhaän lôøi Thieän Só caàu hoân con mình. Phaàn naøng Thò Kính buoàn tình Sau khi hay chuyeän coù ñaønh loøng ñaâu Mieân man traèn troïc canh thaâu Taám loøng thöông caûm ñeo saàu xoùt xa Nghó thaàm cha meï saép giaø Moät khi mình ñaõ böôùc qua nhaø choàng __________________________________________________________________ 10 Nhôø ai cha meï caäy troâng Em trai khoâng coù, an loøng ñöôïc sao, Coù mình phaän gaùi maù ñaøo Tôùi lui chaêm soùc, ra vaøo thaêm nom Sôùm hoâm troïn ñaïo laøm con Vaéng mình cha meï bieát coøn yeân khoâng? Laáy choàng thôøi phaûi theo choàng OÂi thoâi cha meï coøn mong nhôø gì! Song thaân Thò Kính canh khuya Thaáy naøng loä veû saàu bi voõ vaøng __________________________________________________________________ 11 Môùi keâu naøng tôùi daïy raèng: “Theo nhö thoâng leä ñaõ haèng bao laâu Phaän con laø gaùi tröôùc sau Lôùn leân thöôøng tôùi laøm daâu nhaø ngöôøi, Gia ñình mình ñöôïc ôn Trôøi Cho nhieàu phuùc ñöùc, nay mai duø giaø Meï cha coù theå sinh ra Theâm em trai nöõa theá laø taïm yeân Chuyeän nhaø con chôù muoän phieàn Meï cha coøn khoûe, con neân an loøng. __________________________________________________________________ 12 Mai naøy veà ôû nhaø choàng Giöõ gìn “töù ñöùc”, “tam toøng” daøi laâu Giöõ cho troïn ñaïo laøm daâu Traùnh ñieàu traùch cöù, traùnh caâu giaän hôøn, Duø sao ñi laïi cuõng gaàn Nhôù nhaø thuaän tieän moãi laàn veà thaêm Raát deã daøng, chaúng khoù khaên Ñöøng buoàn baõ laém, chôù baên khoaên nhieàu!” Nghe lôøi cha meï kính yeâu AÂn caàn daïy doã ñuû ñieàu thieát thaân __________________________________________________________________ 13 Naøng Thò Kính môùi bình taâm Trong loøng khuaây khoûa, lo daàn vôi ñi Ngöng doøng nöôùc maét saàu bi, Thoaûng nghe tieáng gioù thaàm thì canh thaâu. Thoâng tin qua laïi vôùi nhau Hai gia ñình ñaõ baét ñaàu keát lieân Ñuû naêm leã thöïc hieän lieàn Tröôùc laø daïm maët khôûi duyeân taùc thaønh Sau laø chaïm ngoõ ngaøy laønh AÊn hoûi, daãn cöôùi tieán haønh tieáp nhau __________________________________________________________________ 14 Cuoái cuøng laø leã röôùc daâu Tieáng chieâng tieáng troáng lao xao daäp dình Giuùp vui cho hai gia ñình Coâ daâu chuù reå keát tình löùa ñoâi Duyeân caàm saét ñeïp tuyeät vôøi Naøng leân xe röôùc veà nôi nhaø choàng. Vöôøn ñaøo phoâ ñeïp saéc hoàng Ñoùn naøng thoang thoaûng höông noàng ñaàu Xuaân, Ñeâm veà traêng chieáu saùng ngaàn Chaøng naøng keà caän giöõa saân theà boài __________________________________________________________________ 15