Tài liệu Quá trình hình thành và phát triển của căn cứ địa việt bắc (trong cuộc vận động cách mạng tháng 8 1945)

BÔ t.ỉlAO DỤC VÀ DÀO TẠO / t l RƯỜNG DẠI HỌC TỎNG HỢP. HÀ NỘ[ HOẢNG NGOC LA Q U Ấ T R ÌN H h ìn h T IIÀ N H CỬ A CẤN CƯ v à p h ấ t T R IÍi N Đ ỊA V IỆ T iỉẴ C (TUONG C U Ộ C V Ậ N D Ộ N G CÁCII MANCÍ TIIÁNG T Á M - 0 Clmvên ngành : Lịch MỈ Việt Nam Ma sổ : '50315 Luận ấúl Phổ Tiến s ĩ khoa Ịéọc I ịch sừ Cố vấn khoa học : PGS LÊ MÁU IIÃN —• MÀ NÒI l # 3 f. • itiiii. 1 ■ H' Ki?! t • '«&•* V - U /-/3 Ị Trang MỤC LỤC 1 MỞ ĐẦU CHƯƠNG I VIỆT BĂC: VỊ TRÍ CHIẾN Lược VÀ T R U Y Ê N T HỐ N G Đ A U 10 T R AN H TRONG LỊCH s ủ I. 10 Vị tri chiến lược của Việt Bắc 21 ỈI. Truyền thống đấu tranh của nhân dân các dân tộc Việt Bắc tru ố c khi căn CIÍ đia cách mạng ra đò i C H U Ơ N G II T Ủ CH Ù T R Ư Ơ N G 33 KHỞI NGHIÀ v ũ TRANCỈ ĐEN TIẾN TRÌNH T Ổ CH ƯC, X  Y D Ự N G C Á C KHU CẢN c ư ĐỊA (1940 -1945) I. Sự ra đời khu căn cứ dịa Bắc Son-Võ Nhai và 33 Cao Bằng II B ư ơ c phát tr>ền cùa hai khu căn cứ địa 48 Bắc Son-Võ Nhai và Cao Bằng CHƯƠNG m 92 KHU GIẢI PHÒNG I II CHƯƠNG I V Khỏi nghia Việt Bắc giành chính quyền tứng phần ò' căn CƯ clịa 92 Khu giài phóng ra đời và sự nghiệp của nó. n 1 NHỬNCi ĐIẾU KIÊN VÀ ĐẶC ĐIẾM CÙA QUÁ TRÌNH HỈNH 137 T H À N H VÀ PHÁT TRIẾN CỬA C ĂN c ứ ĐỊA VIỆT BĂC. VỊ TRÍ C Ù A CĂN CƯ ĐỊA VIỆT BĂC T RONG CÁCH M Ạ N G TH ÁNG TÁ M ( 1 9 4 5 ) I. Những điều kiện hinh ihành và phát triền cùa càn CƯ 137 địa Việt Bắc. II. Đặc điềm cùa sự hình thỉ>nh và phát trièn của cấn cứ địa Việt Bắc. KẾT L U Ậ N 159 N H Ữ N G C H Ữ VIẾT TẤT 165 TÀI LIÊU T H AM KHẢO 166 LOI CAM ON Đe h o à n t h a n h l u ậ• n *án PTS khoa học L *ị c h s ử t ô i đã • n h ậ n đuực sự q u a n tâm g i ú p đỡ của Bộ Gieo duc v à Đeo t ạ o , T rư ờn g Đại h o c Tỗng hợp Ha N ô i , Trtrờns Đgỉ h ọ c Sư Phạro V i ệ t B ắ c , Tồ B< men L ị c h Siỉ c â n - h i ệ n đ ạ i Vi' t Nam, Khoa Liuh sử T r u ờ n g Đại học TỦng hí-p Ha Mội. Đặc b i ệ t t ô i đã duro’c cố v ấ n khoa học PGS Lê Lạu Hãn t ệ n t ì n h g i ú p đõ’ về mọi m ặ t . Nhân đ ị p n à y cho phép t ô i được cảm ơn t ắ t c ả . T ô i c ũ n g x i n cểm o-n ve sự RỈÚp íĩõ' t â n t i n h của c á c Ban n g h ỉ ê n c ứ u l ị c h sử uảng 3ắc T h á i , Gao B - r g . . . dồng b ào c á c d â n t ô c ỏ' n h ữ n g no'ỉ c h ú n g t ô i đ í n sư u ti m t à i liệu . T ô i c ũ n g cảm o’n s ự q u a n tâm củer khoa L i c h s ử v à c á c b ạ n đ ồn g nghiệp ỏ’ Trtrừng Đại h ọ c Sư phạm V i ê t Bắc v ũ t giúp đõ* t ô i h o à n t h à n h nh iệm v u . T h á i Ngu y ên , ng ày tháng HOANG IỈGUC LA đã cổ năm 1993 MO đau I. LY DO CHON DE T A l . 1. Thắng lo‘i cúa c á c h mạng t h á n g Tém ( 1 9 4 5 ) đề lai ch o Đang t a n h i * u b à i học k ỉ n h nghiêm qúy b á u . Mnt t r o n g nh ững b à i hoc k i n h nghiêm đó l à c ô n g t á c xây dựng lực lượng c h ín h t r i , cách l ự c lurrng vũ t r a n g và c ă n #ir đ ị a mẹn g. Do d i ề u k i ệ•n cụ• t h ồ của V i ệ• t tì.ậc về đ ịma t h ế .• cnn n g u ờ ỉ và t r u y ề n t h ổ n g dấu t r a n h t r o n g ỉị.ortt s ử , x u ấ t p h á t t ừ y êu c ầ u của cuôc k h ở i n g h ĩ a vii t r a n g g i à n h c h í n h qìáytn, buớc v à o thò’i kỳ v ệ n dộng g i ả i phónR d â n t ó u 1939 - V i ệ t Bắc da duợc T ru n g uo’n g Đang và Ho Chí Minh c h ọ n 1945, đ£ xâ y dirngcăn c ứ đ ị a c á c h mạng. T r o n g qúa tỉ Inh vện đọng c á c h mạng V i ệ t Nam, c ặ p cứ dAa V i ệ t Bắc không dìrníỊ l s ỉ ; k ế t t h ú c V8Ỉ t r ò e ủ a mình ỏ' c á c h mạng t h á n g Tám, t r o n g k h á n g c h i ế n c h ố n g thirc d â n Pháp xâm l ư ợ c và oan t h i ệ p Mỹ ( 1 9 4 6 - 1 9 5 4 ), V i ệ t Bắc dã t r e c ấ n c ứ đ i a t h ầ n t h á n h cũ a k h á n g c h i ế n , thành góp phần q u a n t r ọ n g dưa c u ô c k h á n g c h i ê n chống Pháp đnn t h ắ n g lọ*ỉ. T r o n g đ ắu t r a n h ch ổ n g Mỹ, cứu n u ứ c , t h e o đò t h ắ n g l ơ i c ủ a c á c h mạng V i ê t Nfim, v i ộ c xây rìựng c ă n cứ đỊ B c á c h niHnp; c ủ a £)enc t a không npìrng (1'rc'c mỏ' I ộng t r ê n phẹtn v ỉ ca h a i m iề n đ ấ t nirức ; t r o n f ; đ ó , m ỉ r n Bắc x s h ộ i chủ n g h ĩ a l ò h â u phuưng t o lcrn, c ă n cứ đ ị a v ữn g c h ắ c củf) c ô ch inạỉig m iề n Nam. - 2 Ngày n a y , t r o n g cô ng cuôo xâ y dưng v à bảo v ệ Tồ q u ố c , những v ấ n đề v è xây dựng l ư c l u ự n g , xây duní* c ă r c r đ i a ỏ' v ù n g n ô ng t h ô n , m iề n n ú i , v ù n g b i ê n g i ư i . . . vãn cần tiếp t u c đuợc n g h i ê n c ứ u , g i ả i q u y ế t cho phù ho*p vớ*i t ì n h hình, nhiệm vụ c á c h mạng t r o n g g i a i đ o ạn l ị c h sử mớ-i. 2. T rường Đại bọc Sư phạm V i ệ t Bắc l à t r u n g tâm đào t ạ o , n g h i ê n cứu kh oa h ọ c , phục vụ những mục t i ê u p h á t t r i ề n k i n h t ế v v ă n h ó a , g ỉ ê o d u c , khoe hoc vò cô ng nghê ỏ' n ú ỉ . V iệ c n g h i ê n cứu đề t a i này Không n g o à i mue đ í c h t a n g thêm những h i ề u b i ế t về l ỉ c h s ử , c ó thrm n hữ ng thức Iĩ>á’i V c ă n c ú đỉa cóch mang, mỉền làm nhân nhằ m góp p h ầ n giải quyết nh ững v ấ n dp mà xã h ộ i v ù n g n ú ỉ , V i ệ t Bắc d a n g đ ặ t r o bức bách* VÌ n h ữ n g lẽ trên, n ê n c h ú n g tôl c h ọ n ĩ"QỨp tranh hình t-.h.ànb và p h á t t r i ể n của c ă n c r d i a V i r t Bắc ( t r o n ? c u õ c v ậ n độn g c á c h II. mạng t h ó n g Tam - 1 9 4 5 )" làm dề t à i l u ậ n á n . ’ LÍCH SU MGHỊEN cuu VAN DE. t à i n à y , ỏ’ góc đc k h á c nh au dã t h u hiít s ự qu an tâm của n h ỉ ề u CO’ q u a n vn c á n h â n n g h i ê n cứu t r £ r b s l hiitrng t i ế p c â n chủ y r u : 1. các c ô n g trình n g h i ê n cứu vl lịnh sir cÁch m ạ n g thẺQR TÁm 1 9 4 5 , về l ị c h gir t ả n g c ô n g pán V i ệ t Uam vè l ị c h sir qu ân đ ô i r h â n d á n V i ệ t Hem thò'i kỳ 1939-1945 c ó l i â n q u a n tó’ỉ c ổ n g t á c xây dựng lirc lirrnp; và c ắ n c ứ r t j B cé-ch mạng. Theo huólig n à y , c h iế m k h o i luxrng lcýn p h ắ t l à c á c c ô n g t r i n h n g h i ê n cứu c ủ a Ban n g t i i ê n cứu l i c h S'’r lJẢn>5 T r u n g wrng, nay - 3 l à V i ệ n l i c h s ử Đ a n g , củ a Ban n g h i ê n C'ru l ị c h s ử q u án đ ộ i t h u ộ c Tồng cục c h í n h t a Ị , nay l à V i ệ n l ị c h sử q u â n sự V i ệ t Nam và Ban n g h i ê n cứu l ị c h s ử Đ*ỉng c á c c ấ p ỏ* c á c t ỉ n h V i ệ t Bắc. 2. Những c ô n g t r i n h n g h i ê n cứu c h u y ê n s â u , cho tó-i n a y có "Khu g ỉ ả i p h ó n g " của võ Nguyên G i á p , Nhà x u ấ t bả n Cru q u e o , th»?ng 8 - 1 9 4 6 . Năm 1 9 7 6 , Nhà x u ấ t bẪn V1Ị• t Bắc cho r e mắt b ạ*n đọca cu ốn "Căn c ứ diB V i ệ t Bắc ( t r o n g n á c h mạng t h á n g 8 - 1 9 4 5 ) " c ủ a t á c g i d Hoàng Ngọc L a, Hoàng Quang Khnnh và Lê Hồng. Năm 1 9 9 0 , Nhà x u ấ t bẦn Wuân đ ộ i n h â n dân y.uắt c u ổ n " V i ệ t Bắc 30 nămc h i ế n t r a n h c á c h t ậ p môt do iỉan t h ư ờ n g vụ L»ảng ủy Bc t ư irpn£ ( 1 9 4 5 - 1 9 7 5 ) , l ệ n h qu ân khu I c h ỉ đ ạ o n ộ ỉ dung b i ê n s o ạ n , v l nhũng t à i l i ệ u t ồ n g k ế t , soạn, bản biền nhưng chưa có đ i ề u k i s n c ô n g b ổ , có : - "Du t h e o đề cương t ổ n g k ế t c ă n c r địfì c á c h mạng" c ủ a Bộ t ư l ệ í i h q uân khu V i ệ t B ắ c , b i ê n s o ạ n 1 9 6 6 , gồm 57 t r a n g đá nh máy. - "Đang 1 8 vú’i v ấ n đề x à y dư ng t r u n g tâm Cqn cứ d ị a Bắc Sơn - VÕ N h a i , xây dymg 1 rc l ư ơ n g vè dấu t r a n h võ t r u n g t r o n g c á c h mọng t h á n g Tám” , của Ban n g h i ê n cứu l i c h sử Đang Khu t ự t r ị V i ệ t Bắc, b i ê n poạn 19fc>9, t R Ỉ l i ê u đánh mny 32 tran g . - Đr curm g b à i n ó i c h u y ê n của Chu Văn Tấn ĩ "Bắc Sơn kh‘í’i n g h ĩ a v à v i ệ c xây d í‘n g l ự c l i ọ n g v ủ t r a n g , mở r ô n g c ă n c ứ đ ị a c á c h inạng” . - 4 Các c ô n g t r i n h n ó i t r ê n ở múc độ khá c nh au dã đề c Ị p t ớ i qúa t r i n h h ì u h t h à n h và p h á t t r i ể n của c ă n cứ đ ị a V i ệ t B ắ c . Tuy v ậ y , n h i ề u v ấ n đ ì d ặ t r a c ầ n dir c t i ế p t u c n g h i ê n cứu g i ả i q u y ế t , như v i t r í c h i ế n l u ư c của c ă n c ứ điri V i ê t t ì ắ c , nhírng đặc t h ù t r o n g qúa t r ì n h h ì n h t h à n h v à p h á t t r i ể n , và n h i ề u v ấ n (lề k hác cổ l i c n q u a n t ớ ỉ đ ấu t r a n h c á c h mạng . . . DÙ xây d ựn g ỊLyrc l u ư n g và s&o, những cÔBg t r ì n h n ó i t r ê n cũ ng r ắ t bỏ í c h t r o n g n g h i ê n c ứ u , n h ấ t l à nhữn g đóng góp về mặt t ư l i ệ u d ổ ỉ v ớ i l u ậ n á n . I I I . HbƯO-N TAI L1EU V/. CACH xu LY PHAN LOAI. 1. Ngu'm t à ỉ liệ u . Đi* t h ư c h i ệ n l u ậ n á n , ch ú n g t ô i đã n c h i ê n c ứ u , thBrn kbno n h i r u t à i JLỈêu v ề l ỉ c h s ử Đang bô Tem ( 1945) ỏ' c á c t ỉ n h V ỉ ê t Bắc như L ic h Bắc T h á i , x u r t b ả n 1980, T . 1 ; L ịc h sử t ỉ n h Bắc T h á i , x u ấ t bản 1978 ; L ị c h sử và c ế c h mẹng t h á n g aử ĩiẻng bộ t ỉ n h c á c h mạng t h á n g Tem ĐẢng bộ t ỉ n h Cpo B ằ n g, x u ấ t b an 1982 ; L ỉ c h sử Đỏng bô ^4ng c ộ n g s ẻ n V i ệ t Nam t ỉ n h Ha T u y ê n , x u ấ t bản 1987* T . 1 ; L i c h sử cứu qunc q u â n (niu Ban n g h i ê n cứu 1 ’ ch 3'r x u ấ t b ả n 1975, v . v . ĩ . Khu t ư t r i v i ệ t Bắc, céc t à i l i ệ u của V i ệ n L ịc h sử Dang như c á c h mọng t h i í r g Tám( 1 9 4 5 ) , x u ấ t b ả n 19b3 ; TÌm h i ể u cách mạng t h n n g Tám, x u n t bản 1 967 ; t g ỉ l i ệ u CỦ8 v ỉện L ỉch sử q u ê n UỊr có L ịc h s ử quán đ ồ i n h â n d â n V i ệ t Niqm, x u ấ t b ả n 1974, T . 1 ; L ị c h s ử q u ên khu V i ệ t Bắc c ó : V i ệ t Bắc 30 năra c h ỉ ể n t r a n h c á c h mạng ( 1 9 4 5 - 1 9 7 5 ) , 1990, T .1, v . v . . . x u ấ t bển - 5 Ng oài r a , ch ú ng t ô ỉ c ò n n g h i ê n cứu tham khao một k h n i lunỵng l<ýn c é c t à i l i ệ u đ i ề n d ã d j ' ì V i ệ t Bắc, c ác bản củ e chúng t ô t t r ê n c q n tư th u ât cứ c ủ a ctíc nh ấn chiTig l ị c h s ử và b i é n b ản một s ổ cuộc t ọ*a dàm l ị•c h f?ử . . . « é Đễ góp p h ầ n làm t ô i c ò n tham khảo tài s é n g t ỗ Inòt s ỗ n ọ ỉ du n g tư l í ệ u , c h ú n g •liệ u của sỏ’ Ky. • m^t thÁm Rắc *• ? . xử l ý và p h â n l o ạ i . Nftoài c á c t á c ph*m k ỉ n h r ì ỉ l n , các Vãn k i ệ n Ỉvỉng ( 1 9 3 0 ­ 1 9 4 5 ) ; một s ố các t á c phfm của liồ C'hí h i n h , C8CỊ v ị l ã n h đạo l>ẻing và Nhà n u ứ c , th p h i ệ n c h ủ trircvn^ dưừnp; Lổi củfi ỉ>sng Vfi c á c h mạnR V i ệ t Nam, vầ c ẵ n c ứ đ ị a c á c h mạng thò’i kỳ 1939“ 1945, c h ú n g t ô i c o i c á c t à i l i ệ u dạ cÔHg b á f m ấ t bản t h à n h s á c h của V iệ n L ị c h s ử ỈJsní^, V i ệ n L ị c h PIỈ qufin 8T V i ệ t Nam, c ủ a Ban n g h i ề n cứu L ic h HÍT Dang c á c t ỉ n h 0’ V i ệ t BíỊc l a những t à i l i ệ u q u a n t r o n g , đáng t i n c ậ y . hM clã ký c á c h mọng, c á c b en t ự t h u  t , c á c cũng duvc c h ú n g t ô ỉ n g h i ê n c ứ u , tư l i ệ u điền thqm khảo đ* bồ s u n g lòm phong phú ho^c sár?s t ỏ thêm n ọ ỉ dung c á c sự k i ệ n ] ị c h sử1. T ẻ i l ỉ ệ u củ a đ ị c h có những mặt p h ản énh vệ.t và h i ệ n tinỊ’1146, so ng oũ n g có nhữnfĩ mat t h ể k h á c h quan sư hiện ý muốn ch ủ q u a n của c h ú n g . Do vậv t r o n g klii RiV dung olĩúng t ô i cũng TPin x é t tỉ«Lg t r u ờ n g họ*p c ụ t h l . I V . GIOI HAU VAll j3E VA PHHQĨKĨ PÍỈẠĨ UGH1EH CƯU. 1. Gỉó-ỉ h ạ n v ắ n đ ề . - 6 Đe t à i l u ậ n án c h ỉ n g h i ê n cứu về c ă n cứ đ ị a c ác h mạng t r o n g thò-i kỳ v ậ n đông g i ả i p h ^ng d â n t ộ c 1939-1945 tr ê n đ ị a b à n V i ệ t B ắ c , c ò n g ọ i l à c ă n c ứ đ ị a V i | t Bắc t r o n g c á c h mạng t h á n g 8 - 1 9 4 5 . Sự r a dò’ỉ c ủ a en t o à n khu {ATK) vè c á c c h i ế n khu n g o à i V i ệ t Hắc t r o n g c a o t r à o c h ổ n g N h £ t f cứu ĨIMỚC không nằm t r o n g phạm v i c ủ a de t p i , mặc dầu có t h ể có nhung v ẩ n đ ! r ó liên qu an t ớ i c ă n cứ d ị e V ỉ ệ t B ắc. Uhírng van íl* khóc như v ẩ n dề n òn g d â n t r o n g c á c h mạng, v ấ n đề nông t h ô n và mối q u e n hệ g ỉ ữ a nông t h e n yó'i t h à n h t h ỉ t r o n g cácĩh mọng t l i ó n g Téin , hình t h á i thRmg v | ịi dộng c á c h mẹnp t r o n g tồr)£ khỏ’i nyUĨe Tém ( 1 9 4 5 ì , vẤn c ă n cứ dỊQ tronp, Không nằm t r o n g s y q u a n têm c ủ a l u ậ n l ị c h sử n ó ỉ ch u n g v .v ... án. 2. -Phurrnp; pháp n g h i ê n eiru. Đe t á i t ạ o bô mặt l ị c h s ử c ă n CT (Jịo V i ệ t Hắc t r o n g o á c h mạrR t h á n g Tám ( 1 9 4 5 ) , c h ú n g t ô ỉ sử dung phrncmg l ị c h pử l à c h ủ y ế u . Vn-Ỉ một s ổ vẩn r ĩ l , chiịug t ô i cả hai p h ư c m g phtíp lịc^ phuơng pháp k h á c như so vò lôgi.0 , k* CR , mót sổ phép k ể t ho’p các sánh. V. MUC S1CH ĩ MGHIA VA DUNG GUP K1ỈUA HOC CUA LUAĨI AN. 1. hiuc đ í c h . - Nkằm d ỉ sâu n g h iê n ctru CO’ sậ ra dò'i, t i ế n t r ì n h h ì n h t h à n h và p h á t t r i ể n CỈH3 ©ăn cứ đ ị o V i ệ t B ẩ c , những dỵc t h ù c ù s n ó . TÙr (10, kh,?ng đ ịn h VPÌ t r ò của nó íìố.i vrýi thắttg l o i ciĩa c á c h mạng t h á n g Tam ( 1 9 4 5 ) . - 7 - Tìm r a n hữ ng n g u y ê n hiiân t h à n h cô ng vè c ả th ỉếu só t, t r o n g qúa t r ì n h những t ồ c h ứ c , xây dự n£ t 'j c luíị-ng k ế t họ*p v ớ i đẩ u t r a n h c á c h mạng, t i ế n l ê n k h ở ỉ nfi;hĨB giqnh c h í n h qu y ề n của Dang và n h ã n d â n t e t r Ê n c ă n cứ rìịa V i ệ t B ắ c. 2. Ý n g h ĩ a . Những v ắ n đề được g i ả i q u y ế t t r o n g l u â n Án s ẽ góp phần n â n g c a o th ím nhận t h ứ c a ỡ ị về v i ệ c xâ.Y đ'Tng nãìi cứ đ i a c á c h mgng của Dỏng t a ; mẹt k h ó r , ga’i r n nhirnp; mny nghỉ trong v ỉ ệ c thưc h iệ n đuừng J ổ i chính sácb oủn ĐpJi(g Vfl Nhà mróc ỏ' v ù n g n ú i , d ân t ô c t r o n g d ỉ ề u k ỉ ? n Ì Ị c h sử h i ệ n n a y , nhnm vừa t h ự c h i ệ n các rrụe t ỉ ? u p h á t t r i M i k i n h t ế xa L »_ t. ăV__ _ quôc •* ph o ng . h ỳiJi , vun n g c ư o*__»_____A n g cũ n g cô 3 . Những đó n g góp khoa họ c củn l u ệ n á n . - Kế t h ừ a nhứng t h è n h qủn n g h i ê n cứu củp onc c ô n g t r ì n h c ó t r u r ^ c , t r o n g l u ậ n 4n cỉiún^ t ô ỉ s ẽ tli^ng l ẹ i môt c á c h hệ t h ố n g , đầy đu ho*n bức t r a n h l ị c h , aử về t i ế n iarinto hlnh t h à n h vò p h é t t r i ề n của c ă n cứ đ ị a V i ệ t Hắc. - Phần dkMTg góp q u a n t r ọ n g n h ấ t củ a l u ậ n án trên nhũng v ấ n đ ì mè CBC c ô n g t r ì n h n g h i ê n cứu về cSn cứ h o ặ c có ] ỉ ê n q u a n t ớ i c ă n cứ đ i a , có t i w c đÌB l u ậ n án chưn đề c â p h o ặ c dp c â p cliưa đằy đủ : 1) Lam r õ v i• t r í c h i ế n Xmrc CUH c ă n C'r r]Ịo •V i ệ t Bắc t r o n g c ác h rriẹng t h á n g Tnm. V i ệ t Bắc kiôngi c h ỉ 1À no'i có d j e t h ế hiểm t r ỏ ’, trí c h i ế n CO' d rig, tiến có th* đíính, lui vị có th* giír ; c « - 8 mà c ò n mỏ- ra khầ n ă n g q u a n hệ quổc tế t rong vifc xâ y rỉựng, t ỗ chức 1' c lirỵn g và ởấu t r a n / ĩ c á c h mạng chổng c h ủ nghĩ* đe q u ô c . 2 ) Những dặc di*m t r o n g t i ế m t r ì n h xây rỉ'Ịng Vfi p h á t t r i ể n c ă n cứ đ ị a c á c h mang ò' V i ệ t Bắc. Vỉệc phân môt hẹ t h ổ n g l à t í c h , n h ữ n g dặc điểm đ ó , xây dựng nc t h à n h vpn đề mcvi c-ua l u ậ n ón, v ấ n dầ đó beo gồm cúc n ộ ỉ dung chủ y ểu s a u : - Dang t a c h ín h tr ị, và Hồ Chí Ííiỉnh l ấ y xây dựng l ư c l u ự n g t r ê n CO' só’ đó xây dựng lư c liitm g vũ trans; lam n ề n t ả n g của c ô n g t à c xây dựng c ă n c ứ đ ị a . - vừa t i ế n hènh xây dựng l ư c l u ư n g ( b a o gồm l ự c l u ợ n g o h í n h t r i và l ư c l ư ự n g vũ t r H n g ) víra k ế t hq-p v ơ i đấu t r a n h c á c h rnạn£ v à t i ế n l ê n k h ở ỉ n g h ĩ a vũ t r a n p k h i di«.u kiện k h á c h q uen cho p h é p . - Tro n g qúa t r ì n h t ổ chức xâ y d'rng cpn cứ rTÌB đ'rrc kết hryp gỉữa việc việc thực h i ệ n mu c tiêu gỉaỉ p h ó n g d â n tôc vó’i đem lại n h ữ n g q u y ề n lq’i lhi£t thực, từn g bưn‘c thỏa m ã n n h ữ n g nhu c ầ u c h í n h đ á n g về v ậ t ch-ất và t i n h t h à n củn nhân d ân nhằm tạo ra một đ ộ n g lực chung to lc m cho su nghiệp c ủ a c á c h mạng. Những v ấ n đ* t r ê n có quaii hệ mạt th iết vó'i n h a u , v i ệ e g i ả i q u y ế t t h à n h c ô n g những v ấ n dề đó t r ê n c ă n cứ đ ỉa duực xem như những k in h nghiệm qúy béu tr o n g công tá c xây dựn g c ă n c ứ đ ị a c á c h mẹng củe ỉ)ỏng t a và c ủ a Hồ Chí Minh. 3 ) Trong từ ng vấn đề cụ thp như tám thÁnR dáu tranh - 9 du k í c h c h ố n g d ị c h khủng bổ của Giru quốc ỏ' vổ Nhai ( 7 / 1 9 4 1 ­ 2 / 1 9 4 2 ) , c h ủ trưo'iig khỏ-ỉ nghĩa củn l i ê n t ỉ n h ủy Gao - Bắc Lạng và cuôc đấu t r a n h của cứu quổc qu ân ỏ* võ Nhai c u ổ ỉ nÀứn 1944* ý n g h ĩ a t á c dụng l ị c h s ử của v i ệ c t l i è n h l á p Khu g i ẻ i p hóng v . v . . . l u ậ n án đều có những ph ân t í c h , đánh g i á về c h ủ t r u ơ n g , ve t i ế n t r ì n h n ả y s i n h VR p h é t t r i ề n cụn c á c sư k i ệ n , r ú t r a nh ững uru đ i ề m , k h u y ế t điểm nhằm Pĩỵí r e , hiirrng tcri môt n h â n t h ứ c đúng đ ắn về c á c v ấ n đề t r ê n . 4) về mặt t ư l ỉ ệ u , l u ậ n Én cữog có những đóng góp nvri, đươc k h a ỉ t h á c t ừ các nguồn nh.ư bao V i ệ t Wsm độc l ậ p ( t ứ c béo Vj|t Lâp), cáfĩ b i ê n bẻn tọa đàm lịch sií ỏ' di*ỉ pbtnyng, c á c b ể n tiự t h u ^ t của c ác n h â n d i ií n g l ị c h 3«rf t à i l i ệ u đ i * n dã CIỈ8 b ản t h â n t r ê n đ ị a bàn V ỉ ệ t B ắc, v . v . . . ‘ỹi> - 1C Chưong I VIST BAC ĩ VI TRI CHI EN Lưoc VA ĨHUY5N 3*011 G ĐAU TRANH TRONG LI CH sư I . VI TRĨ CHI EN ĨẨJOC CUA VLB ĩ BAO. 1. " V ỉ ê t B o c ' têrj g o ì ấy có c ộ ỉ nguvjn l ị c h aử tĩ* t r o n g c á c h mạng t h á n g Tom ( 1 9 4 5 ) , phóiig, bao c á c t i n h Cao 3 ' n g , Thái Nguyên ( c ũ ) , Lần đ à u Tuyên Quang tiên l ứ c dó g o ỉ l à Khu g ỉ a i BttC Kan ( c ũ ) , Lẹưig Scvii, v à ilà Ginng. t r o n g l ị i ỉ h sứ da nh t ừ " V ỉ ê t xuẨt ỉiipn t r o n g t h ư c ủ a ttề Chí Ivllnh. gĩrỉ đ ồ n g bao c á c t i n h OaoBẳc-Lp.ng n h i u ng ày Quốc k h á n h nưó’c t a (íd- 9 - 1 9 4 7 ) . Trong t h ư Ngưò’1 n ó i : " V ỉ ẽ t Bằc t i v ó ' c k i n l à cấn cứ đ i a c á c h Íiíêuh d ã n&i t i ế n g k h ắ p c ả nưó’c . . . o á c h mị?nh đ ã d(j V ỉ ế t Bắc mà t h à n h c ô n g , t h ì kh á n g c h i ế n sẽ do V i ê t Bếc mè th ắn R l ợ t " . /782:419J i>TuỊ d ó f danh, tù’ V i ê t Bỗc dùng d ề c h i tíỗc t ì n h vùng n ú i p h í a b | c BaC Bô n ó i t r ê n đn đ ỉ vào l i . ch aử. là c á i " n ô i " c ủ a c á c h mang, l à " đ ấ t V ỉ ê t Bằc của CJ.ÔC k h á n g c h i ế n ch*ng t h ư c dên Ph á p xâm lưo'c ( 1 9 4 6 - 1 9 5 4 ) . . . D ỉên 'iích. t ự l ù i i ê n V ỉ i t B?c k h o k u g 50 .0 0 0 kin^, c h i ế ’11 15/5 d i ê n tícli tư nhiên cô nưức và b | n g 3 2 ;» (liên tích tưn h i ê n m iề n Bẳc.* i l i a hĩnh. V i ê t Enc đ n d a n g . n ố i l i en p n í a Mram Trung Quổc là các cao n^yên đ á voi vói những cảnn. quan cRCXto’, - 11 b i ễ u h i ệ n r õ n h ấ t l à c á c h u y ệ n p h í a bắc và dô ng b ắc t ỉ n h Cao Eang và Ha G i a n g , c a o t ừ 2 0 0 - 3 0 0 mét so vo'i mặt b ỉ è n . • NÚi chiế m khoảng h a i p h à n ba d i ^ n tíc:h t ự n h i ê n . Vo'ỉ c h ế đô k h í hậu n h i ệ t dcvi g i ó mùa, có linỵng mưe t r u n £ binh t r o n g nổm t ừ 1 4 0 0 - 1 6 0 0 mm ; n h i ẹ t dọ t r u n g b ì n h năm vào kh o ẻ n g 23 trung c ỏ’ v ù n g t h ế p , 20-22°G 6 vung có dô 090 b ì n h (2 0 0 -5 0 0 m ) và d ư ớ i 20^0 ở dô CI30 tlr 5t)0m t r ỏ ’ t ỏ n g n h i ê t lirrvng t o à n năm vào Vhoẻnp 80O0°C ỏ' vùng: lên ; thnD, YOOO-tìOOO c ỏ* v ù n g có (ĩộc s o t ừ 200 - 500m vè đutýi '750C ' c ỷ dô c a o t ừ 500m tro' l ê n ; ch- ẳm t r u n g b i n h t o ò n năm khoqng P 1 -B 3 % Ị_ : 1 5 9 , 1 6 0 , 1 6 1 _ / 1 khí h -ỊU Vỉêt Bắc 95 flự • sỉnh tFWc?ng w của n h ỉ ề u loài ôn đó’i . thích họ*D vói thảo mộc • nhiệt • dới và cả cận s Do ịvậy, ỏ’ V i ề t .Bắc, rừnf; r ú i dó xen l ẫ n n ú i trùng trùng, Kaỉ Kinh, đẩt đ i ệ p d i ệ p . ĐÓ l à cnc sơn k h ổ i Bắc íto'0 v ớ i dãy cánh c u n g Ngân SỊưn, cánh c u n g oông G&n vó'i các dãy f h j a Dạ ( P i a - Y - n ) P h ỉ a B ió o c ( P i a - U - U e c ) và ngọn T c á c h a n g dộng ở t ì | c Sơn (L ạn g í3o*n)ẹ võ Nhai (Bắc T h á ỉ ) t h a n g Kéo Ọuang (Nguyên B Ì n h ) , DộriR tìổ LÌnh(Wuảng HÒa) t h u ộ c Cao B ằ n g . . . đã g ắn l ỉ Ê n v ớ i phong t r a o c á c h mạng ỏ’ d ỉ a phutrnỉ',. Hang Pắc BÓ dã d ỉ vòo l ạ c h sử d a n t ộ c , g ắ n l i ế n vó’ỉ d ơ ỉ h o ạ t đ-ing c ủ a Hồ Cbí toỉnh ở V i ê t Bắc.* HÌnh t h ế hiểm t r c ' c ủ a n ú i t s ô n g , c á c t h u n g l u n g , h en g đ ộ n g , mái đá nguờn . . . đuợc n h â n d â n t a p h 4 t huy t á c du n g mạnh mẽ t r c n g c á c h mạng và t r o n g k h á n g chií*n : r ừ n g che l ự c lm ỵng, r ì m g vây ‘‘V i ệ t B ắ c , quân th ù . tuy rừng núỉ h i r m t r ỏ ’, n h i ề u no’i xung y ế u , b ỉ ê n ả ỉ xa x ô ỉ f n h ư n g nhò* hệ t h ố n g g i e o t h ô n g đường bộ như những n h à n h c â y t r ó ’ v l t h â n g ổ c f n ề n dù p h ả i t r è o d è o , lặr a u ố ỉ , V i ệ t Bắc đề u cú t h ể l i ê n l ạ c dược v ớ i t r u n g tâm c h í n h trị, k i n h t ể f v ă n hóa của c* nutf’c , Tira l à Thăng Long, n a y l à t h ủ đô Ha Nộỉ.'íi Theo qu ổ c l ộ 3 t ừ Hà Nôi qua T h á i Ngu yên, Bắc lKạnf l ê n Geo Bằng ( 3 1 5 km ). Từ t r u n g tâm t ỉ n h l y Cao Bằng có - 15 dường ô t ô t ỏ a d i c é c h u y ệ n . Những h u y ệ n t i ế p g i á p lnỉên g i ớ ỉ nh ư T r à L Ĩ n h , Wurcng HÒa( T r ù n g Khánh, Ha Quáng, ỉìão Lạc v ớ i đường b i ê n d à i t r ê n 300 km, có t o 'i h à n g c h ụ c cửa khều v à h à n g t r â n l ổ i mòn t h ô n g e a n g T ru n g '«iuổo. T ron g d ó , đvnVng QuồnG Uyên r a Thủy Khẩu, Long Châu ( T r u n g Quổc) t i t t t inh co n đuờnc; t r ọ n g y ếu của n h â n d â n n a i nuớc v ù n g b i ê n , c á c c h i ế n 8 Ĩ c á c h mạng đ ầ u t h ế kỷ XX và phong trào của gisi phóng dân t ộ c d u ớ i 3ự l ã n h đạo của Đpng c .íng aan V i ê t Nam. Hệ t h ổ n g g i a o t h ô n g t h ủ y bô t r o n g n ộ i đ ị a và r a nu*ýc n g o à i của Gao Bầng làm cho t ỉ n h Cao bXĩir c ó v ị t r í qu an t r ọ n g có tầm c h i ế n l u ợ c ò V i ê t Bắc không c h ỉ t r ê n l ĩ n h vưc k i n h t ế , jcã h ộ i mà cè về c h í n h t r ị , quân sự. Từ HÒ N ô ỉ , t h t o quốc 1" 2 qua V i ê t T r ì đến Tuyên Q u a n g ( l 6 4 km), l ê n Ha W.Bng ( 3 1 7 km). Tư t ỉ n h l y HÀ Giang có dtrò’n g ô t ô đ i h u y ệ n v ù n g c a o Meo Vạc (1fcB km) t đến Lọc (Cao Bằng) 206 km. Từ t r u n g tám thj *ã ra T henh ( 2 0 km) d ế n b ỉ ê n gỉó :i V i ê t T r u n g . Con đuừng này đẽ Bảo Thủy từng ch ứn g k i ế n những c h i ế n oông o a n h l ỉ ệ t củtì q u â n v è d â n t a t r o n g c ° c c uôc d ẩ u t r a n h ch ổ n g q u â n xâm l u ợ c . «0 Giang là vùng cao, t h ì Tuyên Wuang 1 Q± là vùng t h ắ p . ĐÓ l à t ỉ n h vừa t ỉ ẩ p xúc v ớ i t r i r n g đ u , đồng b 'm g , l ạ ỉ vừa dễ d à n g l i ê n l ạ c v ớ ỉ c á c t ỉ n h Tb.áỉ Nguyên ( c ũ ) t Bắc K ạ n ( c ũ ) và ^00 Bằng. Do v ậ y f Tuyên vỉuang dưiỹỉ t r i ề u Lê l à c ă n c ứ củo d ò n g họ v ủ t ừ Gia qunc c ô n g v ũ Văn Uĩãt d ển vũ Gông Đức, b ổ n đò’i t h ế t ạ p , cểthay 150 nãni, t r ấ n t r ị Quang. l_ 28 : 344_7« Tuyên Wuang không chí l a cãn cứ Tuyện C1ỈH họ VŨ, no’ỉ t r a n h g i à n h g i ứ a họ Ntẹc v ớ ỉ họ v ù , đó c ò n l à - 16 môt d ị a b àn q u a n t r ọ n g c ủ a k h ở i n g h ĩ a NÙng Vằn Vân ỏ’ Beo Lọc (CtìO Bằng) n ồ i l ê n c h ổ n g nhà Nguyễn năm 1833. L 9 ? í 3 , 4 _ 7 Lạng Sơn l à t ỉ n h g i e o t h ô n g t h u ậ n lọ*ỉ hơn C0 . Hệ t h ố n g g i a o t h ô n g r a bổ n phương t r ờ i , iàrr cho Lẹng Sơn c ó v ỉ tr± q u a n t r ọ n g c h ỉ ế n liroc về q u â n a ư , sằm u ấ t về k í n h t ể . Xưa k ì a t h e o huớ ng quổc l ô 1A ngày nay t ừ Đong Đấng về Ha Nội ( 1 5 8 km) l à c o n diiừng c h í n h . ĐÓ l à c o n duờng xâm l t r r c của phong k i ế n pliuưng Bắc đ ổ i V(ýi V i ệ t Nem. Nhưng, đồng th ò 'i đó c ũ n g l à con đưò'ng t h ỉ ê n c ổ h ế t aức v ẻ v a n g cùa d án t ộ c ta t r o n g l ị c h sử đ ẩ u t r a n h c h ố n g n g o ạ ỉ xêm. Đuờng Hà Nc-L - Đồng Đăng với cửa ái Hnm Wuan là CDI1 diiừng bô t h ô n g t h u o n g c h í n h g i ữ a V i ệ t Nam và T ru n g 'wuổc. Ngrày na y thêm đirò*ng s ắ t Hà Nôi - Đồng Đăng . . . Ng oài q u ốc l ô 1A, Lạng Scm c ò n có quno l ô 4A : Lạng Sơn - Cao E ằ n g , 4B : Lạng Í3ơn - MÓng c á i , Thái Nguyên, và, 1B : Leng Son * - h à n g ch IC con ò u ừ n g D i ê n huyện, n h i * u cửa n i icín nhỏ v ớ i h à n g trăm dur'pg mòn t h ô n g s a n g T r u n g Quổc. La điềm h ộ i t u x u ô i , n g u ư c , t r o n g , n g o à i, nền kinh t ế n g o ọ i t h u ơ n g Lang Sơn r ắ t p h á t đ ạ t , cho tc?ỉ t h ò i <-iuang T r u n g -Nguyễn Huê, Lạng bơn v ẫ n có mậu đ ị c h t r u n n ^ ^ 6 9 : 3 6 0 _ 7 . Cung n hư Cao Bằng, n ồ ỉ l ê n ‘ỳ Lạng sfo'n c ò n l à bức p h ê n g i á u bảo vệ v ì p hm?’ng Bắểr. /_ 94 : 49_7« y/Thfii N g u y ê n nè cửa nfiõ c ủ e V i ệ t thông, nỗi l ê n là Cha t hội tu n g u ọ c x u ô i l ê n , i n ỉ r n ngtayè x u ố n c . H ô i t u , ve k i n h t ể , Bắc, là đầu m ổ ỉ .xuôi, chắ t gỉao tipp xúc m i ề n t ỉ ế p xúc l à c b ẩ t dặc t h ù xè h ô i ở T h á i Nguy ên , về q u â n l ư , T h ói Ngu.yên 18 - 17 b à n d ạy t ỉ ế n c ũ n g . Chính v l v ệ y , t ừ - t h ò i Lý, (Jất T h á i Nguyên đã l à phên giậu bảo vệ Thăng Long*Z~115 ĩ 54_72. V i ệ t Bắc g i à u dẹp l ạ i én ngữ ỏ’ p h i n bắc V i ệ t Nam, t i ế p g i á p vó*i đ ấ t nuớc T run g Quổc b a o l a , b i ê n g i ơ i d à i 751 km, đ i qua 15 h u y ê n , t r ê n môt t u y ế n 97 x ã , do v ê y , ỏ' thò’i đ ạ i r à o V i ệ t Bắc c ũ n g g ỉ ữ một v ị t r í h ế t aức qu«m t r ọ n g / 3 7» T r o n g qúa t r i n h p h á t t r i ể n cun l ị c h pử c ũ n g đã f>0: chứng minh tầm c h i ế n l ư ợ c q u a n t r ọ n R củe đ ị a b à n V ỉ ệ t B ắ c . Cuối t h ế k ì V m f v i ê n t ư ớ n g rihà ỈJirò'ng l à Cao B i ề n dã dem q u â n t ỉ ế n danh Cao Bằng, xâm l ư ợ c ntiớc t a . chức n ề n t h ^ n g t r ị , Sau k h i tồ xay đắp t h à n h Đai La (Ha N í i ) , y dã cho t ă n g cirò'ng phòng t h ủ b i ê n Ị | i ớ ỉ . Turcmg t r u y ề n t h à n h Na LỮ (Wu/ing Hòa, Cao Bằ ng) l ò do Cao .Biền (lởi nhèi Dnờng dẩp để klm kep n h â n d â n t a và chung l e i sư t r a n h g i à n h ảnh hinỶng c ủ a c á c t h ế lf B p ho n g k ỉ ế n phương Bắc l_ 26 : 3 9 6 , 3 9 7 . 3au n à y , nhá Mạc đã cho k h ô ỉ phuc l ạ i Nam t h à n h nqy để c h ổ n g T r i ề u . l~ 6 7 ĩ 23J . T rong cuỌo t i ế n c ô n g Jtâm liTỌ’c nuớc t e c ủ e q u â n T*ng ( 1 0 7 6 ) , Quảng Uyên (Cao Bằng) duợc c o ỉ l è cỗ họ ng của g i e o n h ỉ . Tiên Đạt nụ-t v i ê n tưcrng n h à Tổnp; đq dem q u á n dénh chỉểm Quảnp Uyên làm b à n đẹp mỏ’ dưò’ng c ho d ạ i quên do Quách yùy o h ỉ huy t h e o ba đường nhầm t i ế n vào T hăng Long. 69 : 176_7- Sau k h i b ị q u ân và d â n t a d ư ứ ỉ s ư l a n h đạo củo Ly Thường R i ệ t đá nh cho đ ạ i b ạ ỉ t buôc p h ả i r ú t q u â n v l nuức ( 3 / 1 0 7 7 )* môt bộ p h ả n q u â n Tổng v ã n c n bám l ấ y Quang Uyrn vó’i ,v đồ n u ô i d u ỡ n g c u o c c h ỉ ế n t r a n h xâm lưọ ’0 f i ệ t Nam* Do