Tài liệu Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện tiên du, tỉnh bắc ninh theo chuẩn nghề nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 TRẦN TẤT PHỒN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN TIÊN DU, TỈNH BẮC NINH THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 TRẦN TẤT PHỒN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN TIÊN DU, TỈNH BẮC NINH THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. VŨ THỊ SƠN HÀ NỘI 2016 LỜI CẢM ƠN Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã giúp đỡ em hoàn thành tốt nhiệm vụ của khoá học. Đặc biệt, em xin chân thành cảm ơn TS. Vũ Thị Sơn - người thầy, người hướng dẫn khoa học đã trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành công trình nghiên cứu này. Xin bày tỏ lòng biết ơn tới Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bắc Ninh, UBND huyện Tiên Du, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tiên Du, các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, tìm hiểu tài liệu cho việc hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Do giới hạn thời gian và năng lực thực hiện nên luận văn không tránh khỏi những hạn chế. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo, những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy cô và đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 15 tháng 11 năm 2016 Tác giả luận văn Trần Tất Phồn LỜI CAM ĐOAN Luận văn thạc sĩ của tôi được hoàn thành dưới sự hướng dẫn của TS. Vũ Thị Sơn. Tôi xin cam đoan rằng: Đây là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, không trùng lặp với các công trình nghiên cứu khác. Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà nội, ngày 15 tháng 11 năm 2016 Tác giả luận văn Trần Tất Phồn MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 4 5. Giả thuyết khoa học…………………………………………………… 4 6. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 4 7. Kết cấu cấu luận văn ................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ............................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên ......................... 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................ 8 1.2.1. Phát triển ........................................................................................... 8 1.2.2. Đội ngũ.............................................................................................. 8 1.2.3. Đội ngũ giáo viên Tiểu học .............................................................. 9 1.2.4. Phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học ............................................... 9 1.2.5. Chuẩn và chuẩn đội ngũ giáo viên Tiểu học .................................. 10 1.2.5.1. Chuẩn ........................................................................................... 10 1.3. Trường Tiểu học và yêu cầu đối với đội ngũ giáo viên Tiểu học trong giai đoạn hiện nay ....................................................................................... 13 1.3.1. Vị trí, vai trò của giáo dục Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân..................................................................................................... 13 1.3.2. Trường Tiểu học và hệ thống trường Tiểu học............................... 14 1.3.3. Những yêu cầu đặt ra đối với người giáo viên và đội ngũ giáo viên Tiểu học trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay ..................................................................................................... 15 1.4. Phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ........... 18 1.4.1. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học .......................................... 18 1.4.2. Phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp cần các tiếp cận sau ......................................................................................... 20 1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .............................................................................................. 23 1.5. Những yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến việc phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học trong giai đoạn hiện nay ................................................................. 27 1.5.1. Các yêu cầu của đổi mới giáo dục Tiểu học hiện nay .................... 27 1.5.3. Các yếu tố về chính sách, về cơ chế quản lý hiện hành đối với công tác quản lý đội ngũ giáo viên Tiểu học ..................................................... 27 1.5.4. Nhận thức, ý thức trách nhiệm và năng lực của giáo viên các trường Tiểu học..................................................................................................... 28 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 30 Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN TIÊN DU TỈNH BẮC NINH THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP .............................................................................................. 31 2.1. Khảo sát thực trạng............................................................................... 31 2.2. Khái quát thực trạng giáo dục của huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ....... 31 2.2.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ................................................... 31 2.2.2. Về kinh tế - văn hóa - xã hội ........................................................... 32 2.3. Thực trạng phát triển các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh .............................................................................................. 35 2.3.1. Cơ sở vật chất các trường Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ........................................................................................... 36 2.3.2. Chất lượng giáo dục huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ...................... 37 2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học................................ 40 2.4.1. Số lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học .............................................. 40 2.4.2. Cơ cấu đội ngũ giáo viên ................................................................ 42 2.4.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................................. 44 2.4.4. Thực trạng việc quản lý và các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên của các trường Tiểu học huyện Tiên Du trong các năm vừa qua ............. 46 2.4.5. Thực trạng việc xây dựng môi trường, điều kiện phát triển đội ngũ giáo viên .................................................................................................... 48 2.5. Đánh giá chung..................................................................................... 49 2.5.1. Điểm mạnh ...................................................................................... 49 2.5.2. Điểm yếu ......................................................................................... 49 2.5.3. Những thuận lợi .............................................................................. 51 2.5.4. Những khó khăn .............................................................................. 51 Tiểu kết chương 2........................................................................................ 54 Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC Ở HUYỆN TIÊN DU TỈNH BẮC NINH THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP .... 55 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp .................................................... 55 3.2. Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh theo Chuẩn nghề nghiệp ....................................................... 56 3.2.1. Nâng cao nhận thức về yêu cầu của đội ngũ giáo viên Tiểu học về chuẩn nghề nghiệp giáo viên .................................................................... 56 3.2.2. Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên bám sát vào mục tiêu phát triển giáo dục của huyện ........................................................................... 58 3.2.3. Sử dụng và tuyển chọn đội ngũ giáo viên phù hợp với đặc thù của từng trường Tiểu học ................................................................................. 61 3.2.4. Bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên... 63 3.2.5. Thực hiện đánh giá và xếp loại giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp 69 3.2.6. Khích lệ, tạo động lực phát triển đội ngũ giáo viên ....................... 72 3.3. Kiểm chứng sự nhận thức về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ..................................................................................................... 75 Tiểu kết chương 3........................................................................................ 77 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 82 PHỤ LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BGH : Ban Giám hiệu BCH : Ban Chấp hành BD NVSP : Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa ĐT : Đào tạo ĐHSP : Đại học Sư phạm ĐDDH : Đồ dùng dạy học ĐNGV : Đội ngũ giáo viên GD : Giáo dục GV : Giáo viên GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GDPT : Giáo dục phổ thông HS : HS KTĐG : Kiểm tra, đánh giá KT-XH : Kinh tế - xã hội NNGV : Nghề nghiệp giáo viên PCGD : Phổ cập giáo dục QL : Quản lý QLGD : Quản lý giáo dục SP : Sư phạm TH : Tiểu học THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Quy mô trường, lớp, HS ................................................................. 35 Bảng 2.2: Thống kê về phòng học, bàn ghế các trường Tiểu học .................. 36 Bảng 2.3: Thống kê về phòng chức năng các trường Tiểu học ...................... 37 Bảng 2.4: Xếp loại hạnh kiểm HS Tiểu học (2011 – 2016)............................ 37 Bảng 2.5: Xếp loại học lực HS (Đối với hai môn Toán và Tiếng việt) .......... 38 Bảng 2.6: Thống kê HS lưu ban và HS HTCTTH (2011- 2016) .................... 39 Bảng 2.7: Thống kê số lượng đội ngũ GV TH (từ 2011 đến 2016) ................ 40 Bảng 2.8: Thống kê số lượng GV năm học 2015 - 2016 của 16 trường tiểu học .......................................................................................... 41 Bảng 2.9: Thống kê số lượng GV theo môn (từ 2011 đến 2016) ................... 42 Bảng 2.10: Thống kê số lượng GV theo giới tính, độ tuổi ............................. 43 Bảng 2.11: Thống kê GV theo thành phần chính trị chủ yếu (Năm học 2013 – 2014) ................................................................................. 44 Bảng 2.12: Thống kê trình độ được đào tạo của đội ngũ GVTH.................... 44 Bảng 2.13: Trình độ Ngoại ngữ, Tin học của đội ngũ GV ............................. 45 Bảng 2.14: Thống kê xếp loại GV theo chuẩn nghề nghiệp GVTH ............... 46 Bảng 3.1: Kết quả thống kê sự nhận thức về tính khả thi, tính cấp thiết của các biện pháp .................................................................................... 75 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Sơ đồ quản lý nguồn nhân lực của Leonard Nadle (Mỹ) .............. 22 Sơ đồ 3.1: Nội dung bồi dưỡng GV ................................................................ 67 Biểu đồ 3.1. Kết quả thống kê sự nhận thức về tính khả thi, tính cấp thiết của các biện pháp................................................................................... 76 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại ngày nay, đối với mỗi quốc gia, một trong những chiến lược nhằm đảm bảo sự phát triển nhanh và bền vững chính là việc chú trọng đổi mới hệ thống GD&ĐT, đầu tư, quan tâm đến GD, tạo tiền đề quan trọng cho việc phát triển nguồn nhân lực, nhân tài cho đất nước. Ở Việt Nam hiện nay, quá trình CNH, HĐH diễn ra ngày càng nhanh và có tác động mạnh mẽ đến tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực GD. Trước thực tế đó, Đảng ta đã luôn quan tâm, nhấn mạnh đến vấn đề xây dựng và phát triển sự nghiệp GD&ĐT của nước nhà. Về vấn đề này, trong Đại hội lần thứ X, Đảng ta từng khẳng định: “GD&ĐT cùng khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu”. Phát triển GD là yếu tố đóng vai trò nền tảng nhằm xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng cao, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển của đất nước. Để nâng cao chất lượng GD&ĐT, việc nâng cao chất lượng thì ĐNGV là một trong những yếu tố đóng vai trò quyết định. Tuy nhiên, trên thực tế, ĐNGV chưa đáp ứng kịp thời theo sự biến đổi của sự phát triển nhanh chóng như hiện nay, đó là vấn đề các nhà quản lí GD cần quan tâm để khắc phục và đáp ứng kịp thời theo su hướng phát triển chung. Hiện nay, ngành GD&ĐT đang thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện nhằm đáp ứng yêu cầu theo hướng phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Do vậy, ĐNGV cần được không ngừng chuẩn hóa về số lượng, cơ cấu và chất lượng. Trong đó, nâng cao chất lượng ĐNGV là vấn đề trọng tâm, là khâu đột phá, thúc đẩy phát triển chất lượng GD. Vì thế, việc nghiên cứu và đề ra các biện pháp cụ thể cho việc phát triển ĐNGV theo chuẩn nghề nghiệp là một yêu cầu thiết thực, nghiêm túc và thực sự cấp thiết trong quản lý GD hiện nay. 2 Phát triển ĐNGV là một phạm trù động, lại phải đáp ứng được yêu cầu đầy biến động của cả hiện tại và tương lai, do đó cần phải quán triệt quan điểm thực tiễn, quan điểm lịch sử, toàn diện; kết hợp hài hoà với khoa học dự báo, thì mới có thể đạt được mục tiêu của vấn đề nghiên cứu. Hơn nữa, bước vào giai đoạn CNH, HĐH đất nước, yêu cầu về nguồn nhân lực, trong đó đội ngũ nhà giáo là một bộ phận đặc biệt của nguồn nhân lực đó, lại càng phải được nghiên cứu để đổi mới hoàn thiện, nhằm đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ trong tình hình mới. Những vấn đề được đặt ra như: mối quan hệ giữa đội ngũ GV với phát triển nguồn nhân lực xã hội; GV với các yêu cầu của các cấp học trong thời kỳ CNH, HĐH;. Tính tất yếu phụ thuộc của phát triển GD vào KT XH cũng yêu cầu lý giải những điều đó; tính đón đầu, đi trước của GD so với phát triển KT - XH lại càng có sự đòi hỏi mạnh mẽ và cấp thiết hơn. Xuất phát từ cơ sở lý luận được đặt ra ở trên, trước yêu cầu của tình hình mới, vấn đề phát triển ĐNGV theo chuẩn nghề nghiệp đang trở thành một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Cụ thể, Nghị quyết lần thứ 2 của BCH Trung ương Đảng khoá VIII đã nêu ra 4 giải pháp cơ bản về xây dựng ĐNGV trong tình hình hiện nay: Một là, củng cố và tập trung đầu tư nâng cấp các trường SP, trong đó có các trường SP trọng điểm. Hai là, thực hiện chế độ ưu đãi để thu hút nhân tài vào ngành SP. Ba là, bồi dưỡng thường xuyên, chuẩn hoá, nâng cao chất lượng, năng lực đội ngũ. Bốn là, có chính sách đãi ngộ đối với GV và tôn vinh nghề dạy học. Những tư tưởng đó tiếp tục được khẳng định lại tại Nghị quyết TW 6 (lần 2, khoá IX) và chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương về xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý GD. Đặc biệt, Nghị quyết số 29 - NQ/TW trong Hội nghị lần thứ Tám Ban Chấp hành Trung ương khóa XI của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế cũng xác định: Sắp xếp, kiện toàn 3 hệ thống và điều chỉnh nhiệm vụ các cơ sở đào tạo GV, cơ sở bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục; tập trung chỉ đạo và triển khai đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức đào tạo để nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng GV và cán bộ quản lý GD [13]. Quán triệt những chủ trương, đường lối trên của Đảng, trong những năm qua, việc xây dựng và phát triển ĐNGV cả nước trong đó có GV TH ở huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh đã đạt được những thành tựu cụ thể và có những đóng góp nhất định đối với sự nghiệp GD&ĐT của nước nhà. Tuy vậy, bên cạnh những mặt tích cực đã đạt được, vấn đề phát triển đội ngũ GV TH ở huyện nhà hiện nay vẫn còn tồn tạo nhiều mặt hạn chế cần khắc phục, nhất là trong việc xây dựng cơ cấu và nâng cao chất lượng ĐNGV. Thực tế đó đòi hỏi phải có những giải pháp đồng bộ và khả thi để không ngừng phát triển ĐNGV TH huyện Tiên Du theo chuẩn nghề nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài “Phát triển đội ngũ GV Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh theo chuẩn” làm Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những cơ sở lí luận về phát triển ĐNGV TH theo chuẩn nghề nghiệp, luận văn đánh giá thực trạng phát triển ĐNGV TH huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh hiện nay; từ đó, đề xuất một số biện pháp cụ thể nhằm phát triển ĐNGV TH của huyện nhà theo chuẩn nghề nghiệp. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích cơ sở lí luận về phát triển ĐNGV TH theo chuẩn nghề nghiệp. - Đánh giá thực trạng phát triển ĐNGV TH ở huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh hiện nay theo chuẩn nghề nghiệp GV TH và chỉ ra nguyên nhân của thực trạng này. 4 - Đề xuất một số biện pháp chủ yếu nhằm phát triển ĐNGV TH huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh hiện nay theo định hướng chuẩn nghề nghiệp GV TH. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Phát triển ĐNGV các trường TH theo chuẩn nghề nghiệp GV TH ở huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phát triển ĐNGV các trường TH theo chuẩn nghề nghiệp GV TH ở huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh từ năm 2011 đến năm 2016 và các biên pháp thực hiện. 5. Giả thuyết khoa học Phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp là một trong những yêu cầu của đổi mới giáo dục Tiểu học hiện nay. Vì thế, công tác phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học cũng phải theo Chuẩn. Nếu dựa vào Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học để triển khai các nội dung của phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học thì đội ngũ giáo viên Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh sẽ đáp ứng tốt hơn với các yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp đã ban hành. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn đã sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; phương pháp kết hợp logic - lịch sử, phân tích - tổng hợp - hệ thống; kết hợp lý luận và thực tiễn,… để làm rõ thực trạng, rút ra kết luận phục vụ mục đích nghiên cứu của đề tài. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phương pháp cụ thể như: + Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi + Phương pháp tổng kết kinh nghiệm + Phương pháp chuyên gia + Phương pháp phỏng vấn 5 6. Kết cấu cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, luận văn bao gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lí luận phát triển ĐNGV Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh theo chuẩn nghề nghiệp Chương 2: Thực trạng phát triển ĐNGV Tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh theo chuẩn nghề nghiệp. Chương 3: Biện pháp phát triển ĐNGV Tiểu học huyện Tiên Du… 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Tổng quan nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên ĐNGV là lực lượng chủ yếu, quan trọng nhất trong tập thể SP nhà trường, là lực lượng trực tiếp thực hiện mục tiêu, kế hoạch giảng dạy, giáo dục của nhà trường, là người tạo nên uy tín, chất lượng hiệu quả cho nhà trường. Xây dựng và phát triển ĐNGV là thực hiện quan điểm của Đảng “GD là quốc sách hàng đầu”, phát triển giáo dục nhằm “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nghị quyết Trung ương 2 Khoá 8 đã nêu “GV là nhân tố quyết định chất lượng GD và được xã hội tôn vinh”. TH là cấp học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân. “Tiểu học là nền, lớp 1 là móng”. Móng chắc, nền vững là cơ sở đảm bảo cho việc xây dựng ngôi nhà học vấn phổ thông. ĐNGV TH là lực lượng quyết định chất lượng và hiệu quả GD, đảm bảo mọi thành công của chủ trương đổi mới giáo dục, đồng thời là người trực tiếp thực hiện mục tiêu của GD TH. Thực tiễn cuộc sống đã chứng minh những hiểu biết, kỹ năng và thói quen tốt đẹp của mỗi con người đã được hình thành từ bậc học này. Như vậy công tác xây dựng, nâng cao chất lượng ĐNGV TH là việc làm hết sức quan trọng, quyết định sự phát triển của mỗi nhà trường. Do đó các nhà QLGD phải coi đây là công việc đầu tiên, giữ vai trò quyết định đối với chất lượng giảng dạy và GD của nhà trường. Vấn đề phát triển ĐNGV ngoài sự thống nhất về nội dung các nhiệm vụ với phát triển nguồn nhân lực, thời gian gần đây các nghiên cứu đều đề cao việc thúc đẩy QL phát triển bền vững và thích ứng nhanh của mỗi GV và của 7 cả đội ngũ. Trong đó, sự xuất hiện của các công nghệ dạy học mới, sự phát triển nhanh của thế giới ngày nay, yêu cầu thay đổi vai trò và phương pháp của người thầy càng trở nên cấp thiết. GD&ĐT đã chỉ đạo nhiều giải pháp để quản lí phát triển ĐNGV đã được nghiên cứu và áp dụng. Đặc biệt là từ khi chúng ta thực hiện đổi mới nội dung chương trình, sách giáo khoa thì nhiều dự án và công trình khoa học liên quan đến quản lí ĐNGV ở tất cả các cấp, bậc học đã được thực hiện. Có thể kể đến các công trình và tác giả theo từng chủ đề nghiên cứu như sau: Một là, công trình nghiên cứu khẳng định những tố chất về nhân cách người GV của các tác giả Đặng Quốc Bảo [16]; Phạm Minh Hạc[26],… Hai là, công trình nghiên cứu về các biện pháp phát triển đội ngũ GV ở các cấp học, bậc học tại các địa bàn cụ thể thông qua các đề tài khoa học, luận văn, luận án đã được nhiều tác giả đề cập tới. Ba là, công trình nghiên cứu để thiết lập cơ sở cho việc xây dựng chương trình và chiến lược đào tạo GV của các tác giả: Đinh Quang Báo[21], Trần Bá Hoành [29]… Bốn là, liên quan đến cấp TH đã có những công trình nghiên cứu lớn như: “Dự án phát triển GV TH”. Mục tiêu của dự án nhằm đổi mới quản lý giáo dục TH vì sự phát triển bền vững. Dự án tập trung nghiên cứu theo các nội dung sau: - Xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng và kiểm định chất lượng các chương trình đào tạo GV TH; - Xây dựng chuẩn nghề nghiệp GV TH; - Xây dựng chương trình đào tạo GV TH dựa trên chuẩn nghề nghiệp GV TH; - Xây dựng hệ thống đánh giá và xếp loại GV và HS TH. Tóm lại, từ những nội dung đã trình bày, có thể nhìn nhận: Vấn đề phát triển ĐNGV TH với tư cách là nguồn nhân lực của các cấp học là một nội 8 dung quan trọng, cấp thiết, thu hút sự nghiệp nghiên cứu của nhiều cơ quan và nhà khoa học. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu và có những thành tựu quan trọng về vấn đề này. Tuy nhiên, các công trình đó mới chỉ chuyên sâu vào những nội dung nhất định của vấn đề. Việc khai thác tổng hợp sơ đồ quản lý nguồn nhân lực và kế thừa những kết quả nghiên cứu đã có để đồng bộ hoá các biện pháp quản lí phát triển ĐNGV TH hiện vẫn còn bỏ ngỏ. Đó là nội dung chính mà đề tài tiếp tục nghiên cứu để làm sáng tỏ. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Phát triển Theo Từ điển Tiếng Việt, phát triển là “Biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp” [30]. Phát triển là thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như phát triển kinh tế, phát triển xã hội, phát triển nguồn nhân lực, phát triển đội ngũ. Còn theo quan điểm triết học, phát triển là khái niệm biểu hiện sự thay đổi tăng tiến cả về chất, cả về không gian lẫn thời gian của sự vật, hiện tượng và con người trong xã hội. Như vậy, phát triển được hiểu là sự tăng trưởng, là sự chuyển biến theo chiều hướng tích cực, tiến lên. 1.2.2. Đội ngũ Đội ngũ tuy có các cách hiểu khác nhau nhưng đều có chung một điểm đó là: Một nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng hay không cùng nghề nghiệp nhưng đều có chung một mục đích nhất định. Có thể nêu chung. Đội ngũ là một tập thể gồm số đông người, có cùng lý tưởng, cùng mục đích, làm việc theo sự chỉ huy thống nhất, có kế hoạch, gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất cũng như tinh thần. 1.2.3. Đội ngũ giáo viên Tiểu học Theo Từ điển Tiếng Việt: GV (danh từ) là người dạy học ở bậc phổ thông hoặc tương đương. 9 Tại điều 33 của Điều lệ trường TH, GV là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục HS trong trường TH và cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục TH. Từ khái niệm ĐNGV nói chung ta có khái niệm ĐNGV TH là tập hợp những GV TH được tổ chức thành một lực lượng có tổ chức, có chung một lý tưởng, mục đích, nhiệm vụ đó là thực hiện mục tiêu GD đã đề ra cho lực lượng tổ chức mình. Họ làm theo một kế hoạch thống nhất và gắn bó với nhau thông qua lợi ích về vật chất và tinh thần trong khuôn khổ quy định của pháp luật. 1.2.4. Phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học Thuật ngữ phát triển theo nghĩa triết học là biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp. Lý luận của phép biện chứng duy vật khẳng định: mọi sự vật, hiện tượng không phải chỉ là sự tăng lên hay giảm đi về mặt số lượng mà cơ bản chúng luôn biến đổi, chuyển hoá từ sự vật hiện tượng này đến sự vật hiện tượng khác, cái mới thay thế cái cũ, giai đoạn sau kế thừa giai đoạn trước tạo thành quá trình phát triển tiến lên mãi mãi. Ngày nay, khái niệm phát triển được sử dụng để chỉ cả 3 mục tiêu cơ bản của nhân loại: phát triển con người toàn diện; bảo vệ môi trường; tạo hoà bình và ổn định chính trị. Từ khái niệm phát triển nêu trên, có thể hiểu: Phát triển ĐNGV ở bậc TH là tạo ra một ĐNGV đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng (có trình độ, được đào tạo đúng quy định, có phẩm chất đạo đức, có năng lực trong các hoạt động được quy định theo chức trách GV), trên cơ sở đó, đội ngũ này đảm bảo thực hiện tốt các yêu cầu của chương trình GD ở trường. Phát triển ĐNGV là một trong những nội dung quan trọng của quản lí nhà trường. Phát triển ĐNGV là phát triển đội ngũ trí thức, nhà quản lí phải nắm bắt được tính đặc thù của đội ngũ trí thức là lao động trí óc sáng tạo theo thiên hướng cá nhân. Tính đặc thù còn thể hiện qua những nét đặc trưng của 10 lĩnh vực sản xuất tinh thần, trong đó sản phẩm trí tuệ không phải lúc nào cũng có thể trở thành hàng hoá và không phải lúc nào cũng hạch toán kinh tế được. Phát triển ĐNGV là quá trình tiến hành các giải pháp quản lý nhằm xây dựng ĐNGV về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, loại hình; vững mạnh về trình độ, có thái độ nghề nghiệp tốt, tận tụy với nghề đáp ứng chuẩn nghề nghiệp để thực hiện có hiệu quả mục tiêu đào tạo và mục tiêu quản lí của nhà trường. 1.2.5. Chuẩn và chuẩn đội ngũ giáo viên Tiểu học 1.2.5.1. Chuẩn Thực tế có nhiều định nghĩa khác nhau về Chuẩn. Chuẩn là cái được đặt ra và được xác lập để làm luật lệ (quy tắc) đo lường số lượng, trọng lượng, giá trị hoặc chất lượng. Theo Từ điển Tiếng Việt, Chuẩn được hiểu: là cái được chọn làm mốc để dọi vào, để đối chiếu mà làm cho đúng; là cái được chọn làm mẫu đo lường đánh giá (chuẩn quốc gia, chuẩn quốc tế); là cái được xem là đúng với quy định, với thói quen xã hội. Như vậy, có thể hiểu: Chuẩn là yêu cầu, tiêu chí có tính nguyên tắc, công khai và mang tính xã hội được đặt ra bởi quyền lực hành chính và cả chuyên môn để làm thước đo đánh giá trình độ đạt được về chất lượng, hoạt động công việc, sản phẩm, dịch vụ,... trong lĩnh vực nhất định theo mong muốn của chủ thể quản lý nhằm đáp ứng nhu cầu của người sử dụng. Quá trình xây dựng các chuẩn mực (tiêu chuẩn) nói chung và các chuẩn mực trong lĩnh vực GD&ĐT nói riêng là một quá trình liên quan đến nhiều nhân tố, các chuẩn mực ở các lĩnh vực khác nhau tùy thuộc vào mục đích, tính chất và nội dung của đối tượng cần xây dựng các chuẩn mực là con người (HS, GV, CBQL) hay là những chuẩn mực về kiến thức, kỹ năng, về cơ sở vật chất... Việc đầu tiên là làm rõ các đặc tính, thuộc tính của đối tượng để xác định các tiêu chí định chuẩn hoặc để xem xét, đánh giá và trên cơ sở đó xác định các chuẩn mực cho từng tiêu chí hoặc nhóm tiêu chí (định tính hoặc định lượng).