Tài liệu Phát huy tính tích cực học tập cho từng đối tượng học sinh thông qua dạy học giải một số dạng toán ở lớp 4

1 Lêi c¶m ¬n B»ng t×nh c¶m ch©n thµnh t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thµy gi¸o - PGS.TS.GVCC NguyÔn Phô Hy, ng­êi thµy ®· trùc tiÕp h­íng dÉn, ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn quý b¸u gióp t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Cho phÐp t«i ®­îc bµy tá lßng biÕt ¬n tíi Héi ®ång khoa häc tr­êng §¹i häc s­ ph¹m Hµ Néi 2, Phßng Sau §¹i häc cña tr­êng cïng c¸c thµy gi¸o, c« gi¸o ®· tham gia qu¶n lý, gi¶ng d¹y gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu thùc hiÖn luËn v¨n. Qua ®©y t«i còng xin göi lêi c¶m ¬n tíi c¸c thµy gi¸o, c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh tr­êng TiÓu häc V« Tranh I- Lôc Nam - B¾c Giang cïng b¹n bÌ ®ång nghiÖp trong c¬ quan ®· ®éng viªn t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thùc hiÖn luËn v¨n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong ®­îc sù gãp ý cña quý thÇy c«, b¹n bÌ vµ ®ång nghiÖp. Xin tr©n träng c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy 31 th¸ng 3 n¨m 2011. 2 Lêi cam ®oan LuËn v¨n ®­îc hoµn thµnh d­íi sù h­íng dÉn cña thµy gi¸o PGS.TS.GVCC NguyÔn Phô Hy cïng víi sù cè g¾ng nghiªn cøu cña b¶n th©n. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t¸c gi¶ cã tham kh¶o mét sè tµi liÖu (danh môc tµi liÖu tham kh¶o ®· nªu). T«i xin cam ®oan luËn v¨n nµy lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu kÕt qu¶ tr×nh bµy trong luËn v¨n lµ hoµn toµn trung thùc vµ ch­a ®­îc c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh khoa häc nµo kh¸c. Hµ Néi, ngµy 31 th¸ng 3 n¨m 2011 T¸c gi¶ NguyÔn V¨n Hu©n 3 Môc lôc PHÇN NéI DUNG TRANG më ®Çu 6 néi dung 9 Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn 9 1.1. §Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh líp 4 9 1.2. Tæng quan vÒ d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua viÖc d¹y häc gi¶i to¸n ë líp 4 11 1.3. §Æc ®iÓm m«n to¸n líp 4 ë tiÓu häc 17 1.4. Môc tiªu d¹y häc m«n to¸n líp 4 ë tiÓu häc 19 1.5. Thùc tr¹ng viÖc d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua d¹y häc gi¶i to¸n líp 4 21 Ch­¬ng 2: øng dông d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua d¹y gi¶i mét sè d¹ng to¸n ë líp 4 25 2.1. D¹y häc gi¶i c¸c d¹ng to¸n th­êng gÆp ë líp 4 25 2.2. Dù kiÕn nh÷ng sai lÇm th­êng gÆp khi d¹y häc gi¶i mét sè d¹ng to¸n ë líp 4 theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh 67 Ch­¬ng 3: Thùc nghiÖm 90 3.1. Môc ®Ých thùc nghiÖm 90 3.2. Tæ chøc thùc nghiÖm 90 KÕt luËn 115 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 116 4 Danh môc c¸c kÝ hiÖu, c¸c ch÷ viÕt t¾t STT KÝ hiÖu Néi dung 1 GV Gi¸o viªn 2 HS Häc sinh 3 Nxb Nhµ xuÊt b¶n 4 SGK S¸ch gi¸o khoa 5 PhÇn më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi Thùc tiÔn ë mét sè nhµ tr­êng tiÓu häc thuéc khu vùc dÎo cao cña huyÖn Lôc Nam, tØnh B¾c Giang viÖc gi¸o viªn d¹y häc ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng häc tËp cña c¸c ®èi t­îng häc sinh (Giái, kh¸, trung b×nh, yÕu vµ kÐm) trong mét líp häc lµ mét vÊn ®Ò mµ kh«ng ph¶i gi¸o viªn nµo còng lµm ®­îc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc m«n To¸n. ViÖc vËn dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh trong mét líp häc còng lµ vÊn ®Ò khã kh¨n cho kh«ng Ýt gi¸o viªn d¹y líp 4 hiÖn nay ë khu vùc vïng dÎo cao nµy. NhiÒu gi¸o viªn ë ®©y cßn ng¹i ¸p dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh, v× thÕ cho nªn kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ cao trong mçi tiÕt d¹y. Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua d¹y häc gi¶i mét sè d¹ng to¸n ë líp 4 lµ vÊn ®Ò míi mµ nhiÒu gi¸o viªn ®ang d¹y líp 4 hiÖn nay ch­a thùc sù hiÓu vµ ¸p dông nã thµnh c«ng trong mçi tiÕt d¹y cña m×nh. Do kh¶ n¨ng lÜnh héi kiÕn thøc cña c¸c ®èi t­îng häc sinh líp 4 vïng dÎo cao lµ thÊp vµ kh¸c nhau, cho nªn cÇn ph¶i cã ph­¬ng ph¸p d¹y cho phï hîp víi tõng ®èi t­îng häc sinh míi ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh vµ míi ®¹t hiÖu qu¶ trong viÖc d¹y häc gi¶i to¸n. Víi nh÷ng lý do trªn ®©y, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua d¹y häc gi¶i mét sè d¹ng to¸n ë líp 4” cã ý nghÜa quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc gi¶i to¸n ë líp 4 trong c¸c tr­êng tiÓu häc thuéc vïng dÎo cao cña huyÖn Lôc Nam, tØnh B¾c Giang hiÖn nay. 6 2. Môc ®Ých nghiªn cøu §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh khi d¹y gi¶i c¸c bµi to¸n ë líp 4. 3. NhiÖm vô nghiªn cøu §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò sau: 1. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi: Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua d¹y häc gi¶i mét sè d¹ng to¸n ë líp 4. 2. Nghiªn cøu néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i mét sè d¹ng to¸n ë líp 4 nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh. 3. Nghiªn cøu nh÷ng sai lÇm th­êng gÆp khi d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh, 4. §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña HS th«ng qua d¹y häc gi¶i c¸c bµi tãan ë líp 4. 5. Tæ chøc thùc nghiÖm kiÓm nghiÖm tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p ®Ò xuÊt. 4. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu §èi t­îng NC: Qu¸ tr×nh d¹y häc gi¶i c¸c bµi tãan ë tiÓu häc. Ph¹m vi: Giíi h¹n trong ph¹m vi d¹y häc m«n tãan ë líp 4. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 5.1. Nghiªn cøu lý luËn Tæng quan vÒ ®Æc ®iÓm t©m lý häc løa tuæi häc sinh tiÓu häc, vÒ ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n, nh÷ng ®Æc ®iÓm cña d¹y häc tÝch cùc, tõ ®ã rót ra c¬ së lý luËn cña viÖc d¹y häc theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua d¹y häc gi¶i mét sè d¹ng to¸n ë líp 4. 5.2. Quan s¸t, ®iÒu tra ( th¨m dß, tæng hîp kÕt qu¶): ®iÒu tra thùc tr¹ng d¹y häc tÝch cùc ë mét sè tr­êng tiÓu häc. 7 5.3. Thùc nghiÖm ( So¹n gi¶ng, kiÓm tra ®èi chøng kÕt qu¶): kiÓm nghiÖm tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p ®Ò xuÊt nh»m t¨ng c­êng d¹y häc tÝch cùc m«n to¸n tiÓu häc th«ng qua tæ chøc d¹y mét sè tiÕt häc cô thÓ. 6. Gi¶ thuyÕt khoa häc NÕu biÕt kÕt hîp gi÷a c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng, hiÖn ®¹i mét c¸ch thÝch hîp th× sÏ ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc häc tËp cho häc sinh trong viÖc d¹y häc gi¶i mét sè d¹ng to¸n ë líp 4. 8 PhÇn néi dung Ch­¬ng 1 C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn 1.1. §Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh líp 4 1.1.1. NhËn thøc c¶m tÝnh §Æc ®iÓm HS tiÓu häc vÒ nhËn thøc c¶m tÝnh lµ : ThÞ gi¸c, khøu gi¸c, vÞ gi¸c, xóc gi¸c ®Òu ph¸t triÓn vµ ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn. Tri gi¸c lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc t©m lý, ph¶n ¸nh mét c¸ch trän vÑn c¸c thuéc tÝnh, h×nh ¶nh cña sù vËt, hiÖn t­îng khi chóng ®ang trùc tiÕp t¸c ®éng vµo gi¸c quan. C¶ tri gi¸c vÒ kh«ng gian vµ thêi gian cña häc sinh tiÓu häc nãi chung vµ häc sinh líp 4 nãi riªng cßn chÞu nhiÒu t¸c ®éng cña trùc quan. Gi¸o viªn cÇn chó ý tíi ®Æc ®iÓm trªn ®Ó kÝch thÝch trÎ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp tÝch cùc. §em l¹i sù høng thó thùc sù trong häc tËp cho c¸c em. 1.1.2. T­ duy vµ sù ph¸t triÓn nhËn thøc cña HS tiÓu häc T­ duy cña häc sinh bËc tiÓu häc chuyÓn dÇn tõ tÝnh trùc quan cô thÓ sang tÝnh trõu t­îng kh¸i qu¸t. ë líp 4 t­ duy cña häc sinh t¸ch khái nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÓ, trùc quan ®Ó thao t¸c víi c¸c mÖnh ®Ò b»ng ng«n ng÷ nh­ lêi nãi, c¸c gi¶ thiÕt vµ cã kh¶ n¨ng xem xÐt c¸c biÕn ®æi trong kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra. Dùa trªn ®Æc ®iÓm t­ duy cña häc sinh líp 4, gi¸o viªn cÇn chó ý ®¶m b¶o ®å dïng trùc quan trong d¹y häc. §ång thêi d¹y trÎ biÕt c¸ch ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh vµ suy luËn. Do vËy ngay tõ ®Çu gi¸o viªn chó träng tæ chøc ho¹t ®éng häc ®Ó h×nh thµnh thao t¸c trÝ ãc cho häc sinh. 1.1.3. T­ëng t­îng vµ sù ph¸t triÓn nhËn thøc cña HS tiÓu häc 9 So víi líp 1, 2, 3 th× t­ëng t­îng cña häc sinh líp 4 ®· ph¸t triÓn phong phó h¬n. Kinh nghiÖm phong phó v× ®· lÜnh héi ®­îc nh÷ng kiÕn thøc khoa häc do nhµ tr­êng ®em l¹i. Do vËy, t­ëng t­îng cña c¸c em gÇn víi hiÖn thùc h¬n, biÕt t­ëng t­îng s¸ng t¹o dùa trªn nh÷ng h×nh t­îng cò vµ dùa vµo ng«n ng÷ ®Ó x©y dùng h×nh t­îng mang tÝnh chÊt kh¸i qu¸t vµ trõu t­îng h¬n. Trong d¹y häc, gi¸o viªn tiÓu häc cÇn tæ chøc cho häc sinh quan s¸t sù vËt, hiÖn t­îng cô thÓ. MÆt kh¸c cÇn h×nh thµnh biÓu t­îng qua sù m« t¶ b»ng lêi nãi, cö chØ, ®iÖu bé cña m×nh. Gi¸o viªn cÇn cè g¾ng sö dông hiÖu qu¶ ®å dïng d¹y häc vµ ph­¬ng tiÖn, tµi liÖu häc tËp, phim tµi liÖu,… cã thÓ diÔn t¶ ®­îc diÔn biÕn cña mét qu¸ tr×nh nµo ®ã mµ h×nh vÏ, biÓu ®å kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm ®­îc ®iÒu ®ã. 1.1.4. Ng«n ng÷ vµ sù ph¸t triÓn nhËn thøc HÇu hÕt häc sinh tiÓu häc cã ng«n ng÷ nãi thµnh th¹o. §Õn líp 4 th× ng«n ng÷ viÕt ®· thµnh th¹o vµ b¾t ®Çu hoµn thiÖn vÒ mÆt ng÷ ph¸p, chÝnh t¶ vµ ng÷ ©m. Nhê cã ng«n ng÷ ph¸t triÓn mµ trÎ cã kh¶ n¨ng tù ®äc, tù häc, tù nhËn thøc thÕ giíi xung quanh vµ tù kh¸m ph¸ b¶n th©n th«ng qua c¸c kªnh th«ng tin kh¸c nhau. Ng«n ng÷ cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh nhËn thøc c¶m tÝnh vµ lý tÝnh cña trÎ, nhê cã ng«n ng÷ mµ c¶m gi¸c, tri gi¸c, t­ duy, t­ëng t­îng cña trÎ ®­îc ph¸t triÓn dÔ dµng vµ ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ th«ng qua ng«n ng÷ nãi vµ viÕt cña trÎ. MÆt kh¸c, th«ng qua kh¶ n¨ng ng«n ng÷ cña trÎ, ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ cña trÎ. 1.1.5. TrÝ nhí vµ sù ph¸t triÓn nhËn thøc Trong t©m lÝ häc, trÝ nhí ®­îc biÓu hiÖn lµ sù ghi l¹i nh÷ng g× c¸ nh©n thu ®­îc trong ho¹t ®éng sèng cña m×nh. Cã 2 lo¹i trÝ nhí: - TrÝ nhí kh«ng chñ ®Þnh. - TrÝ nhí cã chñ ®Þnh. 10 ë häc sinh tiÓu häc c¶ 2 lo¹i trÝ nhí trªn ®Òu ®ang ph¸t triÓn. TrÝ nhí cã chñ ®Þnh ph¸t triÓn m¹nh ë løa tuæi häc sinh cuèi bËc tiÓu häc. Tuy nhiªn ë løa tuæi nµy trÝ nhí kh«ng chñ ®Þnh vÉn chiÕm ­u thÕ. Häc sinh líp 4 ghi nhí cã ý nghÜa vµ ghi nhí tõ ng÷ ®­îc t¨ng c­êng. Ghi nhí cã chñ ®Þnh ®· ph¸t triÓn. Tuy nhiªn hiÖu qu¶ cña viÖc ghi nhí cã chñ ®Þnh cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ møc ®é tÝch cùc tËp trung trÝ tuÖ cña c¸c em, søc hÊp dÉn cña néi dung tµi liÖu, yÕu tè t©m lý t×nh c¶m hay høng thó cña c¸c em… Trong d¹y häc ®Ó tr¸nh sù häc vÑt gi¸o viªn cÇn h­íng dÉn cho häc sinh biÕt ghi nhí cã chñ ®Þnh. 1.1.6. Chó ý vµ sù ph¸t triÓn nhËn thøc Chó ý lµ sù tËp trung cña ý thøc vµo mét sù vËt hay mét nhãm sù vËt hiÖn t­îng ®Ó ®Þnh h­íng ho¹t ®éng, b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn thÇn kinh t©m lý cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶. Cã 3 lo¹i chó ý: - Chó ý cã chñ ®Þnh. - Chó ý kh«ng cã chñ ®Þnh. - Chó ý sau khi cã chñ ®Þnh. Häc sinh líp 4 b¾t ®Çu h×nh thµnh kü n¨ng tæ chøc, ®iÒu chØnh chó ý cña m×nh. Chó ý cã chñ ®Þnh ph¸t triÓn dÇn vµ chiÕm ­u thÕ, ë trÎ ®· cã sù nç lùc vÒ ý trÝ trong ho¹t ®éng häc tËp nh­ häc thuéc mét bµi th¬, mét c«ng thøc to¸n hay mét bµi h¸t dµi… Trong d¹y häc gi¸o viªn ph¶i lu«n ®æi míi ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc trong mét giê häc, ®ång thêi giäng ®iÖu cña gi¸o viªn còng gãp phÇn quan träng trong viÖc g©y sù chó ý cña häc sinh. 1.1.7. ý chÝ vµ sù ph¸t triÓn nhËn thøc §Õn cuèi tuæi tiÓu häc nãi chung vµ häc sinh líp 4 nãi riªng, c¸c em ®· cã kh¶ n¨ng biÕn yªu cÇu cña ng­êi lín thµnh môc ®Ých hµnh ®éng cña m×nh. 11 Tuy vËy n¨ng lùc ý chÝ cßn thiÕu bÒn v÷ng, ch­a thÓ trë thµnh nÐt tÝnh c¸ch cña c¸c em. ViÖc thùc hiÖn hµnh vi vÉn chñ yÕu phô thuéc vµo høng thó nhÊt thêi. §Ó båi d­ìng n¨ng lùc chó ý cho häc sinh tiÓu häc ®ßi hái nhµ gi¸o dôc sù kiªn tr×, bÒn bØ trong c«ng t¸c gi¸o dôc. Muèn vËy, tr­íc hÕt mçi bËc cha mÑ, thÇy c« ph¶i trë thµnh tÊm g­¬ng vÒ nghÞ lùc trong m¾t trÎ. 1.2. Tæng quan vÒ d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua viÖc d¹y häc gi¶i to¸n ë líp 4 1.2.1. Quan niÖm vÒ d¹y häc theo ®èi t­îng häc sinh D¹y häc theo ®èi t­îng häc sinh lµ d¹y häc mµ ë ®ã ng­êi gi¸o viªn biÕt ph©n lo¹i ®èi t­îng häc sinh theo n¨ng lùc häc tËp ( giái, kh¸, trung b×nh, yÕu vµ kÐm) tõ ®ã sÏ lùa chän néi dung, ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc cho phï hîp víi tõng ®èi t­îng häc. Nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong d¹y häc. 1.2.2. Quan niÖm vÒ lµ tÝnh tÝch cùc trong häc tËp TÝch cùc nhËn thøc biÓu hiÖn sù nç lùc cña chñ thÓ khi t­¬ng t¸c víi ®èi t­îng trong qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu thÓ hiÖn sù nç lùc cña ho¹t ®éng trÝ tuÖ, sù huy ®éng ë møc ®é cao c¸c chøc n¨ng t©m lÝ ( nh­ høng thó, chó ý, ý chÝ,…) nh»m ®¹t ®­îc môc ®Ých ®Æt ra víi møc ®é cao. Gi¸o viªn muèn ph¸t hiÖn ®­îc häc sinh cã tÝch cùc häc tËp hay kh«ng, cÇn dùa vµo nh÷ng dÊu hiÖu sau ®©y: - Cã chó ý häc tËp kh«ng? - Cã h¨ng h¸i tham gia vµo mäi h×nh thøc ho¹t ®éng häc tËp hay kh«ng (thÓ hiÖn ë viÖc h¨ng h¸i ph¸t biÓu ý kiÕn, ghi chÐp…). - Cã hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô ®­îc giao kh«ng? - Cã ghi nhí tèt nh÷ng ®iÒu ®· ®­îc häc kh«ng? - Cã hiÓu bµi häc kh«ng? 12 - Cã thÓ tr×nh bµy l¹i néi dung bµi häc theo ý hiÓu cña riªng m×nh kh«ng? - Cã vËn dông ®­îc c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn kh«ng? - Tèc ®é häc tËp cã nhanh kh«ng? - Cã høng thó trong häc tËp hay chØ v× mét ngo¹i lùc nµo ®ã mµ ph¶i häc? - Cã quyÕt t©m, cã ý chÝ v­ît khã kh¨n trong häc tËp kh«ng ? - Cã s¸ng t¹o trong häc tËp kh«ng? VÒ møc ®é tÝch cùc cña häc sinh trong qu¸ tr×nh häc tËp cã thÓ kh«ng gièng nhau, gi¸o viªn cã thÓ ph¸t hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã nhê dùa vµo mét sè dÊu hiÖu sau ®©y: - Tù gi¸c häc tËp hay bÞ b¾t buéc bëi nh÷ng t¸c ®éng bªn ngoµi (gia ®×nh, b¹n bÌ, x· héi)? - Thùc hiÖn yªu cÇu cña thÇy gi¸o theo yªu cÇu tèi thiÓu hay tèi ®a? - TÝch cùc nhÊt thêi hay th­êng xuyªn liªn tôc? - TÝch cùc t¨ng lªn hay gi¶m dÇn? - Cã kiªn tr× v­ît khã hay kh«ng ? TÝch cùc cña häc sinh cã mÆt tù ph¸t vµ mÆt tù gi¸c: - MÆt tù ph¸t: Lµ nh÷ng yÕu tè tiÒm Èn, bÈm sinh thÓ hiÖn ë tÝnh tß mß, hiÕu kú, hiÕu ®éng, linh ho¹t vµ s«i næi trong hµnh vi mµ trÎ ®Òu cã ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. CÇn coi träng nh÷ng yÕu tè tù ph¸t nµy, nu«i d­ìng, ph¸t triÓn trong d¹y häc. - MÆt tù gi¸c: Lµ tr¹ng th¸i t©m lý cã môc ®Ých vµ ®èi t­îng râ rÖt do cã ho¹t ®éng ®Ó chiÕm lÜnh ®èi t­îng ®ã. TÝnh tù gi¸c thÓ hiÖn ë ãc quan s¸t, tÝnh phª ph¸n trong t­ duy, tÝnh tß mß khoa häc. TÝnh tÝch cùc nhËn thøc ph¸t sinh kh«ng chØ tõ nhu cÇu nhËn thøc mµ cßn tõ nhu cÇu sinh häc, nhu cÇu ®¹o ®øc thÈm mü, nhu cÇu giao l­u v¨n 13 ho¸,… H¹t nh©n c¬ b¶n cña tÝnh tÝch cùc nhËn thøc lµ ho¹t ®éng t­ duy cña c¸ nh©n ®­îc t¹o nªn do sù thóc ®Èy cña hÖ thèng nhu cÇu ®a d¹ng. TÝnh tÝch cùc nhËn thøc vµ tÝnh tÝch cùc häc tËp cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau nh­ng kh«ng ph¶i lµ mét. Cã mét sè tr­êng hîp, tÝnh tÝch cùc häc tËp thÓ hiÖn ë hµnh ®éng bªn ngoµi mµ kh«ng ph¶i lµ tÝnh tÝch cùc trong t­ duy. §ã lµ nh÷ng ®iÒu cÇn l­u ý khi ®¸nh gi¸ tÝnh tÝch cùc nhËn thøc cña häc sinh. GÇn ®©y, mét sè nhµ lý luËn cho r»ng: Víi nh÷ng häc sinh kh¸, giái viÖc sö dông gi¸o cô trùc quan, ph­¬ng ph¸p d¹y häc nªu vÊn ®Ò ®«i khi nh­ lµ mét vËt c¶n lµm chËm qu¸ tr×nh t­ duy vèn diÔn ra rÊt nhanh vµ diÔn ra qua trùc gi¸c cña c¸c em nµy. 1.2.3. Quan niÖm vÒ d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh Ho¹t ®éng d¹y cña thµy vµ ho¹t ®éng häc cña trß ®­îc tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých gi¸o dôc. Ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh chÝnh lµ ho¹t ®éng nhËn thøc. Ho¹t ®éng nµy chØ cã hiÖu qu¶ khi häc sinh häc tËp mét c¸ch tÝch cùc, chñ ®éng, tù gi¸c víi mét ®éng c¬ nhËn thøc ®óng ®¾n. KÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh lµ th­íc ®o kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, tËp trung lµ b¶n th©n ng­êi häc chø kh«ng ph¶i lµ ng­êi d¹y. Ho¹t ®éng d¹y häc cÇn dùa trªn nhu cÇu, høng thó, thãi quen vµ n¨ng lùc cña ng­êi häc. Nh­ vËy: môc ®Ých cña d¹y häc ë ®©y lµ trÎ em ph¸t triÓn trªn nhiÒu mÆt chø kh«ng chØ nh»m lÜnh héi kiÕn thøc. CÇn thËt sù coi träng qu¸ tr×nh häc tËp cña häc sinh, tøc lµ coi träng viÖc h×nh thµnh nh÷ng kü n¨ng tù häc vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu cña dßng tri thøc kh«ng ngõng gia t¨ng. Trong d¹y häc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ®èi t­îng häc sinh chñ ®éng tiÕp thu kiÕn thøc, kü n¨ng, biÕn nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng ®ã thµnh c¸i “ 14 vèn”, “tµi s¶n” cña m×nh. Häc tËp nh­ vËy khiÕn sù hiÓu biÕt cña c¸c em ®­îc v÷ng ch¾c h¬n, høng thó cña c¸c em ®­îc t¨ng c­êng h¬n. Khi d¹y häc, ho¹t ®éng t­ duy cña häc sinh ®­îc kh¬i dËy, ph¸t triÓn vµ coi träng. §ã chÝnh lµ d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh. D¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc vµ t­¬ng t¸c cña häc sinh phï hîp víi quy luËt cña ho¹t ®éng häc tËp. Ho¹t ®éng häc tËp ®ßi hái ë ng­êi häc tÝnh tù gi¸c, tÝnh tÝch cùc vµ ®éc lËp “ kh«ng ai cã thÓ häc tËp thay m×nh”. Muèn häc tËp cã kÕt qu¶ cÇn sö dông tèi ®a c¸c gi¸c quan kh¸c nhau nh­ thÞ gi¸c, thÝnh gi¸c. Trong d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña mäi ®èi t­îng häc sinh, häc sinh gi÷ vai trß chñ ®éng, ng­êi häc kh«ng tiÕp nhËn th«ng tin mét c¸ch bÞ ®éng mµ chñ ®éng lÜnh héi th«ng tin, suy nghÜ, t×m tßi, kh¸m ph¸ c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau cña th«ng tin, s¾p xÕp l¹i th«ng tin. D¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho tõng ®èi t­îng häc sinh, gióp häc sinh: - N¾m v÷ng, hiÓu s©u vµ bÒn v÷ng h¬n vÒ kiÕn thøc. - Cã ph­¬ng ph¸p häc tËp khoa häc vµ hiÖu qu¶. - Ph¸t triÓn nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc cña c¸ nh©n nh­ tÝnh kiªn tr×, lßng nhÉn n¹i, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ý thøc tËp thÓ. - Ph¸t triÓn ®­îc tinh thÇn hîp t¸c vµ t­¬ng trî lÉn nhau. 1.2.4. Nh÷ng ho¹t ®éng d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh: Gi¸o viªn ph¶i tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng häc tËp, trong ®ã sö dông mét sè ph­¬ng ph¸p nh­: Th«ng b¸o, ®µm tho¹i, th¶o luËn, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. ViÖc tæ chøc ®Ó tÊt c¶ häc sinh tham gia tÝch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp ®a d¹ng lµ mét dÊu hiÖu quan träng cña viÖc d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh. Gi¸o viªn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c häc sinh víi nhau th«ng qua ®µm tho¹i vµ th¶o luËn. Nhê ®ã häc sinh chiÕm lÜnh 15 néi dung häc tËp kh«ng chØ dùa vµo vèn hiÓu biÕt cña gi¸o viªn vµ ®iÒu ghi trong s¸ch gi¸o khoa mµ cßn dùa trªn vèn hiÓu biÕt cña b¶n th©n vµ c¸c b¹n. Nh÷ng ho¹t ®éng cña gi¸o viªn kh«ng chØ dõng ë viÖc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh lÜnh héi tri thøc mµ cßn cã t¸c dông h×nh thµnh cho c¸c em ph­¬ng ph¸p, thãi quen, ý thøc tù häc. Víi c¸ch d¹y, c¸ch häc nh­ trªn, gi¸o viªn ®· ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc nhËn thøc cña häc sinh g©y cho c¸c em høng thó häc tËp, lÜnh héi tri thøc vµ h×nh thµnh kü n¨ng mét c¸ch v÷ng ch¾c h¬n. 1.2.5. Vai trß cña gi¸o viªn vµ häc sinh trong d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh. Trong d¹y häc nÕu vai trß chñ yÕu cña ng­êi gi¸o viªn lµ truyÒn thô kiÕn thøc cho häc sinh. Nguån th«ng tin ®Õn víi häc sinh chñ yÕu lµ tõ gi¸o viªn th× häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc thô ®éng, ch­a ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc vµ s¸ng t¹o. Trong d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, gi¸o viªn kh«ng chØ lµ ng­êi truyÒn thô kiÕn thøc mµ cßn lµ ng­êi tæ chøc, h­íng dÉn qu¸ tr×nh häc tËp cña häc sinh. Trong d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, häc sinh tiÕp nhËn th«ng tin mét c¸ch chñ ®éng, tù ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh häc tËp cña m×nh. 1.2.6. D¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cho tõng ®èi t­îng häc sinh th«ng qua gi¶i to¸n ë líp 4. 1.2.6.1.Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh tù t×m tßi, chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi. Qu¸ tr×nh tù t×m tßi, kh¸m ph¸ sÏ gióp häc sinh rÌn luyÖn tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o trong häc to¸n. Häc sinh sÏ nhí s©u, nhí l©u kiÕn thøc nÕu nh­ chÝnh m×nh t×m ra kiÕn thøc ®ã, hoÆc gãp phÇn cïng víi c¸c b¹n t×m tßi, kh¸m ph¸ x©y dùng kiÕn thøc ®ã. 16 Trong qu¸ tr×nh t×m tßi, kh¸m ph¸, häc sinh tù ®¸nh gi¸ ®­îc kiÕn thøc cña m×nh. Khi gÆp khã kh¨n ch­a gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò, häc sinh tù ®o ®­îc thiÕu sãt cña m×nh vÒ mÆt kiÕn thøc, vÒ mÆt t­ duy vµ tù rót kinh nghiÖm. 1.2.6.2. Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh thùc hµnh vµ rÌn luyÖn kü n¨ng to¸n häc theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh. Kü n¨ng lµ kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i quyÕt bµi to¸n. H×nh thµnh kü n¨ng lµ h×nh thµnh cho häc sinh n¾m v÷ng mét hÖ thèng c¸c thao t¸c ®Ó cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt bµi to¸n: H×nh thµnh kü n¨ng vÒ néi dung nµo ®ã tr­íc hÕt h×nh thµnh cho häc sinh kh¸i niÖm cña néi dung ®ã, c¸ch thøc lµm ra kh¸i niÖm ®ã. X¸c lËp ®­îc m« h×nh kh¸i qu¸t ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp cïng lo¹i. X¸c lËp mèi liªn quan gi÷a m« h×nh kh¸i qu¸t víi kiÕn thøc t­¬ng øng. Tr­íc hÕt gi¸o viªn ph¶i xem xÐt, gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp cña phÇn vËn dông kiÕn thøc, rÌn kü n¨ng to¸n häc (kÜ n¨ng t×m hiÎu ®Ò bµi, kÜ n¨ng lËp kÕ ho¹ch gi¶i, kÜ n¨ng thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i, kÜ n¨ng kiÓm tra vµ thö l¹i). Trong qu¸ tr×nh gi¶i c¸c bµi tËp, gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh râ cÊu tróc cña kiÕn thøc ®­îc minh ho¹ ë c¸c d¹ng bµi tËp kh¸c nhau. ChuÈn bÞ quy tr×nh ®Ó häc sinh thùc hµnh luyÖn tËp, rÌn kü n¨ng to¸n ë c¸c d¹ng bµi tËp kh¸c nhau ®ã. Quy tr×nh gi¶i c¸c bµi tËp: Cã bµi gi¸o viªn ®Þnh h­íng, cã bµi chñ yÕu do häc sinh tù ®Þnh h­íng, cã bµi gi¸o viªn tæ chøc h­íng dÉn cho häc sinh n¾m c¸ch gi¶i mÉu råi vËn dông vµo bµi tËp t­¬ng tù. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc cho häc sinh thùc hµnh, quy tr×nh ph¶i râ rµng tõng thao t¸c ®Ó häc sinh cã thÓ thùc hiÖn mét c¸ch tù nhiªn. Tr­êng hîp häc sinh thao t¸c chËm, gi¸o viªn ph¶i kiªn tr× kh«ng nãng véi ®Ó gióp c¸c em v­ît qua nh÷ng khã kh¨n, x©y dùng lßng tù tin cho c¸c em. Tãm l¹i: Trong quá trình dạy học và phát huy tính tích cực học tập cho từng đối tượng học sinh, người giáo viên cần phải lựa chọn, sử dụng phương 17 pháp, phương tiện dạy học phù hợp với môn học, bài học, đối tượng học sinh và bối cảnh dạy học cụ thể. Xây dựng môi trường học tập thân thiện, quan tâm đến việc học của từng học sinh và hỗ trợ kịp thời khi học sinh có nhu cầu. Có kĩ năng sư phạm, xử lí các tình huống linh hoạt. Cần xây dựng nhiệm vụ học tập kích thích học sinh tư duy, sáng tạo và gắn với kinh nghiệm, với đời sống thực tế của học sinh. Nhằm giúp học sinh tham gia học một cách tích cực, chủ động. Thực hiện nhiệm vụ học tập ở mức độ khác nhau, phù hợp với khả năng của mình. Tích cực tham gia vào các hình thức tổ chức hoạt động (tự học, cá nhân, nhóm, cả lớp...) trong tiết học. Tham gia tích cực vào các hoạt động với vai trò khác nhau trong tiết học (hướng dẫn, chia sẻ, lắng nghe, đánh giá, tự đánh giá...). Tương tác với giáo viên, học sinh, đối tượng học tập trong suốt tiết học. Tập trung, thoải mái, hứng thú, tự tin, không bị áp đặt. Vận dụng và thực hành những kiến thức, kĩ năng đã học và có tính sáng tạo. 1.3. §Æc ®iÓm m«n to¸n líp 4 ë tiÓu häc 1.3.1. To¸n 4 më ®Çu cho giai ®o¹n míi cña d¹y häc to¸n ë tiÓu häc Häc sinh líp 4 b¾t ®Çu b­íc vµo giai ®o¹n häc tËp s©u. V× ë c¸c líp 1, 2, 3 häc sinh chñ yÕu chØ nhËn biÕt c¸c kh¸i niÖm ban ®Çu, ®¬n gi¶n qua c¸c vÝ dô cô thÓ víi sù hç trî cña c¸c vËt thùc hoÆc m« h×nh, tranh ¶nh. Do ®ã chñ yÕu chØ nhËn biÕt “ c¸i toµn thÓ ”, “ c¸i riªng lÎ ”, ch­a lµm râ c¸c mèi quan hÖ, c¸c tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng. §Õn líp 4 häc sinh vÉn häc tËp c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng c¬ b¶n cña m«n to¸n nh­ng ë møc s©u h¬n, kh¸i qu¸t h¬n, t­êng minh h¬n. NhiÒu néi dung to¸n häc cã thÓ coi lµ trõu t­îng, kh¸i qu¸t ®èi víi häc sinh ë giai ®o¹n c¸c líp 1,2 3. Giai ®o¹n nµy l¹i trë nªn cô thÓ, trùc quan vµ ®­îc dïng lµm chç dùa (c¬ së) ®Ó häc c¸c néi dung míi. Do ®ã, tÝnh trõu t­îng, kh¸i qu¸t cña néi dung m«n To¸n ë c¸c líp 4 ®­îc n©ng lªn mét bËc (so víi c¸c líp 1, 2, 3). Häc sinh cã thÓ nhËn biÕt vµ vËn dông mét sè tÝnh chÊt cña mét sè phÐp tÝnh, h×nh h×nh häc ë d¹ng kh¸i qu¸t h¬n. Mét trong nh÷ng ®æi míi trong d¹y häc to¸n ë líp 4 cña ch­¬ng tr×nh tiÓu häc lµ 18 kh«ng qu¸ nhÊn m¹nh lý thuyÕt vµ tÝnh hµn l©m mµ cè g¾ng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tinh gi¶n néi dung, t¨ng ho¹t ®éng thùc hµnh - vËn dông, t¨ng chÊt liÖu thùc tÕ trong néi dung, ®Æc biÖt tiÕp tôc ph¸t huy d¹y häc dùa vµo ho¹t ®éng cña häc sinh ®Ó ph¸t triÓn n¨ng lùc lµm viÖc b»ng trÝ tuÖ c¸ nh©n vµ hîp t¸c trong nhãm víi sù hç trî cã møc ®é cña thiÕt bÞ häc tËp. 1.3.2. To¸n 4 bæ sung, tæng kÕt qu¸ tr×nh d¹y häc sè tù nhiªn vµ chÝnh thøc d¹y häc ph©n sè. Trong ch­¬ng tr×nh m«n to¸n ë tiÓu häc, sè häc lµ néi dung träng t©m, lµ h¹t nh©n cña toµn bé qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n tõ líp 1 ®Õn líp 5. C¸c néi dung vÒ ®o l­êng, yÕu tè h×nh häc, yÕu tè thèng kª, gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n ®­îc tÝch hîp víi néi dung sè häc; tøc lµ chóng ®­îc d¹y häc dùa vµo c¸c néi dung sè häc vµ t¹o ra sù hç trî lÉn nhau gi÷a c¸c néi dung cña m«n to¸n, t¹o thµnh m«n to¸n thèng nhÊt trong nhµ tr­êng tiÓu häc. ë häc kú 1 cña líp 4, m«n to¸n chñ yÕu tËp trung vµ bæ sung, hoµn thiÖn, tæng kÕt, hÖ thèng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸(dï cßn rÊt ®¬n gi¶n, ban ®Çu) vÒ sè tù nhiªn, hÖ ®Õm thËp ph©n, bèn phÐp tÝnh (céng, trõ, nh©n, chia) vµ mét sè tÝnh chÊt cña chóng. Tõ c¸c néi dung nµy cã thÓ lµm râ dÇn mét sè ®Æc ®iÓm cña tËp hîp sè tù nhiªn. G¾n bã víi qu¸ tr×nh tæng kÕt sè tù nhiªn vµ hÖ ®Õm thËp ph©n lµ sù bæ sung vµ tæng kÕt thµnh b¶ng ®¬n vÞ ®o khèi l­îng( t­¬ng tù nh­ b¶ng ®¬n vÞ ®o ®é dµi ë líp 3), giíi thiÖu t­¬ng ®èi hoµn chØnh vÒ c¸c ®¬n vÞ ®o thêi gian vµ tiÕp tôc giíi thiÖu ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch. Nhê kh¸i qu¸t ho¸ b»ng c¸c c«ng thøc ch÷ (hoÆc kh¸i qu¸t ho¸ b»ng lêi) trong sè häc mµ häc sinh cã ®iÒu kiÖn tù lËp mét c«ng thøc tÝnh chu vi, tÝnh diÖn tÝch cña mét h×nh ®· vµ ®ang häc. Mét sè quan hÖ to¸n häc vµ øng dông cña chóng trong thùc tÕ còng ®­îc giíi thiÖu g¾n víi d¹y häc vÒ biÓu ®å, gi¶i to¸n liªn quan ®Õn sè trung b×nh céng cña nhiÒu sè… 19 ë häc kú II cña líp 4, m«n to¸n chñ yÕu tËp trung d¹y häc ph©n sè. §©y lµ sù ®æi míi trong cÊu tróc vµ néi dung d¹y häc to¸n ë líp 4 so víi ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc (1981) vµ ®iÒu chØnh ch­¬ng tr×nh to¸n tiÓu häc (1994). §Çu häc kú II cña líp 4 häc sinh cßn ®­îc häc vÒ dÊu hiÖu chia hÕt cho 2; 3; 5; 9. Lo¹i kiÕn thøc nµy cÇn thiÕt cho viÖc rót gän c¸c ph©n sè, quy ®ång mÉu sè hai ph©n sè,… 1.3.3. To¸n 4 kÕ thõa vµ ph¸t huy c¸c kÕt qu¶ ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n vµ ®æi míi c¸ch ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp to¸n ë c¸c líp 1, 2, 3. Gi¸o viªn ph¶i lËp kÕ ho¹ch d¹y häc, tæ chøc, h­íng dÉn vµ hîp t¸c víi häc sinh triÓn khai c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ ho¹t ®éng häc ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch d¹y häc (c¶ n¨m häc, tõng tuÇn lÔ, tõng bµi häc). Häc sinh ph¶i tÝch cùc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp, cã tr¸ch nhiÖm vµ cã høng thó ®èi víi häc tËp m«n to¸n. C¶ gi¸o viªn vµ häc sinh ®Òu ph¶i chñ ®éng, linh ho¹t vµ s¸ng t¹o trong d¹y vµ häc; ph¸t triÓn n¨ng lùc häc tËp to¸n theo tõng ®èi t­îng häc sinh t¹o ra m«i tr­êng häc tËp th©n thiÖn vµ hîp t¸c gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh, gi÷a häc sinh vµ häc sinh; sö dông hîp lý c¸c thiÕt bÞ d¹y vµ häc to¸n theo ®Æc ®iÓm cña ch­¬ng tr×nh líp 4. Phèi hîp gi÷a kiÓm tra th­êng xuyªn vµ ®Þnh kú, gi÷a c¸c h×nh thøc kiÓm tra (miÖng, viÕt, tù luËn vµ tr¾c nghiÖm kh¸ch quan,…). Thùc hiÖn d¹y häc vµ kiÓm tra theo chuÈn ch­¬ng tr×nh (chuÈn kiÕn thøc vµ kü n¨ng); ®¶m b¶o c«ng b»ng, trung thùc, kh¸ch quan, ph©n lo¹i tÝch cùc trong kiÓm tra. 1.4. Môc tiªu d¹y häc m«n to¸n líp 4 ë tiÓu häc 1.4.1.VÒ sè vµ phÐp tÝnh 1.4.1.1 Sè tù nhiªn - NhËn biÕt mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña d·y sè tù nhiªn. - BiÕt ®äc, viÕt, so s¸nh, s¾p thø tù c¸c sè tù nhiªn. 20 - BiÕt céng, trõ c¸c sè tù nhiªn, ph©n sè tù nhiªn víi sè tù nhiªn cã ®Õn ba ch÷ sè (tÝch cã kh«ng qu¸ s¸u ch÷ sè), chia sè tù nhiªn cã ®Õn s¸u ch÷ sè cho sè tù nhiªn cã ®Õn ba ch÷ sè (chñ yÕu lµ chia cho sè cã ®Õn hai ch÷ sè). - BiÕt t×m mét thµnh phÇn ch­a biÕt cña phÐp tÝnh khi biÕt kÕt qu¶ tÝnh vµ thµnh phÇn ®· biÕt. - BiÕt tÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc sè cã ®Õn ba dÊu phÐp tÝnh (cã hoÆc kh«ng cã dÊu ngoÆc) vµ cã biÓu thøc cã chøa mét, hai, ba ch÷ d¹ng ®¬n gi¶n. - BiÕt vËn dông tÝnh chÊt giao ho¸n vµ kÕt hîp cña phÐp céng vµ phÐp nh©n, tÝnh chÊt nh©n mét tæng víi mét sè. - BiÕt tÝnh nhÈm trong ph¹m vi c¸c b¶ng tÝnh, nh©n víi 10, 100, 1000,… chia cho 10, 100, 1000, … nh©n sè cã hai ch÷ sè víi 11. - NhËn biÕt dÊu hiÖu chia hÕt cho 2, 3, 5, 9. 1.4.1.2.Ph©n sè - B­íc ®Çu nhËn biÕt vÒ ph©n sè (qua h×nh ¶nh trùc quan). - BiÕt ®äc, viÕt ph©n sè, tÝnh chÊt c¬ b¶n cña ph©n sè, biÕt rót gän, quy ®ång mÉu sè c¸c ph©n sè, so s¸nh hai ph©n sè. - BiÕt céng, trõ, nh©n, chia hai ph©n sè d¹ng ®¬n gi¶n (mÉu sè kh«ng v­ît qu¸ 100). 1.4.2. VÒ ®o l­êng. - BiÕt mèi quan hÖ gi÷a yÕn, t¹, tÊn víi ki- l«- gam; gi÷a gi©y, phót, giê; gi÷a ngµy vµ giê; n¨m vµ thÕ kû; gi÷a dm2 vµ cm2; gi÷a dm2 vµ m2; gi÷a km2 vµ m2. - BiÕt chuyÓn ®æi c¸c ®¬n vÞ ®o ®¹i l­îng th«ng dông trong mét sè tr­êng hîp cô thÓ khi thùc hµnh, vËn dông. 1.4.3. C¸c yÕu tè h×nh häc. - NhËn biÕt gãc nhän, gãc tï, gãc bÑt; hai ®­êng th¼ng vu«ng gãc, hai ®­êng th¼ng song song; mét sè ®Æc ®iÓm vÒ c¹nh, gãc cña h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng, h×nh b×nh hµnh, h×nh thoi.