Tài liệu Phân tích tình hình tài chính tại công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại thạch dương

MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ii LỜI CẢM ƠN iii MỤC LỤC iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT vii DANH MỤC BẢNG viii DANH MỤC SƠ ĐỒ ix 1. MỞ ĐẦU 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 2 1.2.1. Mục tiêu chung 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể 2 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu 2 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 3 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 4 2.1 Khái niệm, vai trò của tài chính và phân tích tài chính doanh nghiệp 4 2.1.1 Các khái niệm có liên quan 4 2.1.2 Vai trò của tài chính doanh nghiệp 6 2.1.3 Phân tích tài chính doanh nghiệp 8 2.2 Nội dung phân tích tình hình tài chính công ty 13 2.2.1 Phân tích sự biến động tài sản và nguồn vốn của doanh nghiệp 13 2.2.2 Phân tích tình hình và khả năng thanh toán của công ty 15 2.2.3 Phân tích kết quả và hiệu quả tài chính trong doanh nghiệp 18 2.3 Cơ sở thực tiễn về phân tích tình hình tài chính công ty 24 2.3.1 Trên thế giới 24 2.3.2 Tại Việt Nam 25 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page iv 3. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 27 3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của công ty 27 3.1.2 Ngành nghề kinh doanh của công ty 27 3.1.3 Tổ chức bộ máy của công ty: 27 3.1.4 Tổ chức công tác kế toán tại công ty 29 3.1.5 Lao động 32 3.1.6 Thị trường kinh doanh 33 3.1.7 Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty 33 3.2 Phương pháp nghiên cứu 37 3.2.1 Khung phân tích của đề tài 37 3.2.2 Phương pháp thu thập dữ liệu 37 3.2.3 Phương pháp xử lý số liệu 41 3.2.4 Phương pháp phân tích dữ liệu 41 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 45 4.1 Phân tích tình hình biến động tài sản và nguồn vốn của công ty 45 4.1.1 Phân tích biến động tài sản 45 4.1.2 Phân tích biến động nguồn vốn của công ty 49 4.1.3 Mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn 53 4.2 Phân tích thực trạng tình hình và khả năng thanh toán của doanh nghiệp 54 4.2.1 Phân tích tình hình thanh toán của công ty 54 4.2.2 Phân tích khả năng thanh toán của công ty 59 4.3 Phân tích thực trạng kết quả và hiệu quả tài chính của công ty 65 4.3.1 Phân tích kết quả và hiệu quả sử dụng vốn 65 4.3.2 Phân tích khả năng sinh lời của vốn 70 4.3.3 Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu 74 4.4 Nhận xét chung về tình hình tài chính của công ty TNHH TM Thạch Dương 4.4.1 Nhận xét chung Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế 75 75 Page v 4.4.2 Những mặt đạt được của công ty 76 4.4.3 Những mặt hạn chế, tồn tại của công ty 76 4.5. Một số giải pháp góp phần cải thiện tình hình tài chính cho Công ty TNHH TM Thạch Dương. 77 4.5.1 Định hướng mục tiêu của công ty 77 4.5.2 Một số giải pháp cải thiện tình hình tài chính cho Công ty 78 5. KẾT LUẬN 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO 83 PHỤ LỤC 84 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BQ Bình quân BTC Bộ tài chính DN Doanh nghiệp GTGT Giá trị gia tăng LNST Lợi nhuận sau thuế QTKD Quản trị kinh doanh SXKD Sản xuất kinh doanh TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ Tài sản cố định TSDH Tài sản dài hạn TSLĐ Tài sản lưu động TSNH Tài sản ngắn hạn UBND Uỷ ban nhân dân VCĐ Vốn cố định VCSH Vốn chủ sở hữu VLĐ Vốn lưu động Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vii DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 3.1 Tình hình lao động của Công ty TNHH TM Thạch Dương năm 2014 3.2. Tình hình kết quả hoạt động kinh doanh ở Công ty TNHH TM Thạch 32 Dương 2012,2013,2014 35 4.1 Tình hình biến động tài sản của công ty TNHH TM Thạch Dương 46 4.2 Biến động nguồn vốn của Công ty TNHH TM Thạch Dương 2012-2013-2014 4.3 51 Cân đối giữa nguồn vốn chủ sở hữu và vay dài hạn với tài sản cố định và đầu tư dài hạn 4.4 53 Tình hình các khoản phải thu, phải trả của công ty TNHH TM Thạch Dương 2012 - 2014 56 4.5 Một số chỉ tiêu phản ánh tình hình thanh toán của Công ty 58 4.6 Khả năng thanh toán trong ngắn hạn của Công ty 59 4.7 Tình hình luân chuyển các khoản phải thu và hàng tồn kho 61 4.8 Một số chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán dài hạn của Công ty TNHH TM Thạch Dương 64 4.9 Một số chỉ tiêu phản ánh kết quả và hiệu quả sử dụng VLĐ của Công ty 67 4.10 Một số chỉ tiêu phản ánh kết quả và hiệu quả sử dụng vốn cố định của Công ty 69 4.11 Chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lời căn bản của Công ty 71 4.12 Một số chỉ tiêu về khả năng sinh lời vốn qua các năm 73 4.13 Bảng phân tích tổng hợp khả năng sinh lời qua đẳng thức Dupont 74 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page viii DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Tên sơ đồ Trang 3.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý Công ty TNHH TM Thạch Dương. 28 3.2 Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán Công ty TNHH TM Thạch Dương. 29 3.3 Quy trình ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật kí chung tại Công ty 31 3.4 Khung phân tích về phân tích tài chính của doanh nghiệp 39 3.5 Mô hình phân tích Dupont 43 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page ix 1. MỞ ĐẦU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Phân tích tài chính là một nội dung quan trọng trong quản trị tài chính doanh nghiệp và trong đánh giá tiềm lực tài chính của doanh nghiệp (Nguyễn Thanh Liêm, 2007). Đối với nhà quản trị doanh nghiệp, phân tích tài chính là một bộ công cụ không thể thiếu nhằm giúp họ nắm bắt được tình hình tài chính và đưa ra những quyết định đầu tư, tài trợ một cách hợp lý. Theo các tác giả Lưu Thị Hương & Vũ Duy Hào (2010), qua phân tích tài chính nhà quản lý sẽ chẩn đoán được các tình trạng của doanh nghiệp về sự cân đối và hiệu quả. Trong khi sự cân đối hướng tới đảm bảo sự hợp lý giữa các đầu tư trong doanh nghiệp với các nguồn tài trợ, thì khía cạnh hiệu quả hướng tới sự tăng trưởng của vốn đầu tư trong so sánh với chi phí cơ hội của nó. Hơn nữa, qua phân tích tài chính nhà quản trị doanh nghiệp sẽ có được cái nhìn sâu sắc về vị trí của doanh nghiệp trong ngành nghề kinh doanh của nó, vì thế có thể hiểu biết tốt hơn về lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Đánh giá tình hình tài chính là một công việc thường xuyên và vô cùng cần thiết không những đối với chủ doanh nghiệp mà còn cần thiết với tất cả các đối tượng ngoài doanh nghiệp có quan hệ pháp lý của doanh nghiệp. Đánh giá được đúng thực trạng tài chính, chủ doanh nghiệp sẽ đưa ra được các quyết định kinh tế phù hợp, sử dụng một cách có tiết kiệm và có hiệu quả vốn và các nguồn lực; nhà đầu tư có quyết định đúng đắn với sự lựa chọn đầu tư của mình; các chủ nợ được đảm bảo về khả năng thanh toán của doanh nghiệp đối với các khoản nợ vay; nhà cung cấp và khách hàng đảm bảo được doanh nghiệp thực hiện đúng các cam kết đặt ra; các cơ quan quản lý nhà nước có các chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cũng như hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và đồng thời kiểm soát được các hoạt động đó bằng pháp luật. Để phục vụ cho công tác quản lý hoạt động kinh doanh có hiệu quả các nhà quản trị cần phải thường xuyên tổ chức phân tích tình hình tài chính cho tương lai. Bởi vì thông qua việc tính toán, phân tích hiệu quả sử dụng vốn cho ta biết những điểm Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 1 mạnh và điểm yếu về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như những tiềm năng cần phát huy và những nhược điểm cần khắc phục. Từ đó nhà quản lý có thể xác định được nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính cũng như tình hình hoạt động kinh doanh của đơn vị mình trong thời gian tới. Công ty trách nhiệm hữu hạn và thương mại Thạch Dương được thành lập từ năm 2002, là một doanh nghiệp sản xuất và thương mại trong lĩnh vực công nghiệp và xây dựng. Trải qua hơn một thập kỷ, công ty đã và đang ngày càng củng cố được vị trí của mình trên thị trường nhờ vào mạng lưới khách hàng thân thiết trải khắp miền bắc của đất nước. Tuy vậy, có thể nói ngoài kinh nghiệm và các mối quan hệ khách hàng là những tài sản lớn, công ty đang phải đối mặt với sự thiếu thốn về kỹ năng và kỹ thuật quản trị doanh nghiệp một cách bài bản, trong đó có quản trị tài chính. Đặc biệt vì yếu và thiếu về kỹ năng và trình độ phân tích tài chính nên công ty chỉ nhận hiệu quả kinh doanh bằng cảm tính, chưa có tiếp cận bài bản, hệ thống trong nhìn nhận về cân đối, kết quả, hiệu quả sản xuất kinh doanh của mình. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, tôi đã mạnh dạn đi sâu vào tìm hiểu và lựa chọn đề tài: “Phân tích tình hình tài chính tại công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại Thạch Dương”. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu chung Phân tích thực trạng tình hình tài chính của Công ty TNHH TM Thạch Dương trong những năm qua, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính của Công ty trong tương lai. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể • Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. • Nghiên cứu, phân tích và đánh giá thực trạng tình hình tài chính của Công ty TNHH TM Thạch Dương. • Đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính cho Công ty. 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công ty TNHH TM Thạch Dương và các Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 2 hoạt động quản lý tài chính của công ty. 1.3.2 Phạm nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của Công ty TNHH TM Thạch Dương gồm những nội dung như sau: • Phân tích tình hình tài sản và nguồn vốn của Công ty • Phân tích tình hình và khả năng thanh toán của Công ty • Phân tích hiệu suất hoạt động của Công ty • Phân tích hiệu quả sử dụng vốn của Công ty - Phạm vi không gian Đề tài thực hiện tại công ty TNHH TM Thạch Dương. - Phạm vi thời gian Số liệu sử dụng cho nghiên cứu đề tài được trích từ các năm 2012- 2013 2014, các giải pháp đến năm 2020. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 3 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 2.1 Khái niệm, vai trò của tài chính và phân tích tài chính doanh nghiệp 2.1.1 Các khái niệm có liên quan Tài chính là tất cả các mối liên hệ biểu hiện dưới hình thức tiền tệ phát sinh trong quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ tồn tại khách quan trong quá trình tái sản xuất của doanh nghiệp. Tài chính doanh nghiệp là hệ thống các mối liên hệ kinh tế dưới hình thức giá trị các quan hệ tài chính phát sinh trong các quá trình tạo lập, phân phối sử dụng quỹ tiền tệ phục vụ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm thực hiện mục tiêu của doanh nghiệp và góp phần tích lũy vốn cho nhà nước (Kim Thị Dung, 2003). Phân tích tài chính là một tập hợp các khái niệm, phương pháp và các công cụ cho phép thu thập và xử lý các thông tin kế toán và các thông tin khác về quản lý nhằm đánh giá tình hình tài chính của một doanh nghiệp, đánh giá rủi ro, mức độ và chất lượng hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp đó, khả năng và tiềm lực của doanh nghiệp, giúp người sử dụng thông tin đưa ra các quyết định tài chính, quyết định quản lý phù hợp. Những quan hệ kinh tế thuộc phạm vi tài chính doanh nghiệp gồm: - Những quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với Nhà nước: + Các doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước thông qua nộp thuế, phí, lệ phí cho Ngân sách Nhà nước. + Ngân sách Nhà nước cấp vốn cho doanh nghiệp Nhà nước, mua cổ phần, cổ phiếu, góp vốn liên doanh,... cấp trợ giá cho doanh nghiệp khi cần thiết để các doanh nghiệp thực hiện chính sách vĩ mô của mình. - Những mối quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với thị trường tài chính: Kinh tế thị trường có đặc trưng cơ bản là mối quan hệ kinh tế đều được thực hiện thông qua hệ thống thị trường và do đó với tư cách là người kinh doanh, hoạt động của các doanh nghiệp không thể tách rời hoạt động của thị trường. Mối quan Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 4 hệ này được thực hiện thông qua mua bán dịch vụ. Doanh nghiệp lúc là người mua lúc là người bán. + Là người mua, doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ, cổ phiếu, trái phiếu, thanh toán tiền công lao động. + Là người bán, doanh nghiệp bán sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, mua cổ phiếu, trái phiếu để huy động vốn cho doanh nghiệp. - Những quan hệ kinh tế trong nội bộ doanh nghiệp Mối quan hệ thể hiện trong quan hệ giữa các phòng ban, với cán bộ công nhân viên trong nội bộ doanh nghiệp. + Quan hệ giữa doanh nghiệp với các phòng ban, phân xưởng, tổ đội sản xuất trong việc tạm ứng thanh toán. + Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với cán bộ công nhân viên chức trong quá trình phân phối thu nhập cho người lao động dưới hình thức tiền lương, thưởng, chia cổ phần,... + Quan hệ thanh toán, cấp phát và điều hòa giữa các đơn vị trực thuộc trong nội bộ Công ty, với Tổng công ty. Những quan hệ kinh tế trên được biểu hiện trong sự vận động của tiền tệ thông qua việc hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ, vì vậy thường được xem là các quan hệ tiền tệ. Những quan hệ này một mặt phản ánh rõ doanh nghiệp là một đơn vị kinh tế độc lập, chiếm địa vị chủ thể trong quan hệ kinh tế, đồng thời phản ánh rõ nét mối liên hệ giữa tài chính doanh nghiệp với các khâu khác trong hệ thống tài chính. Phân tích tài chính DN là tập hợp các khái niệm phương pháp và công cụ cho phép thu thập và xử lí các thông tin kế toán và các thông tin khác trong việc quản lí DN, nhằm đánh giá tình hình tài chính, khả năng và tiềm lực của DN, giúp người sử dụng thông tin đưa ra các quyết định tài chính, quyết định quản lí phù hợp (Ngô Thế Chi và Nguyễn Trọng Cơ, 2009). Phân tích tài chính DN nhằm giúp cho người lãnh đạo, nhà quản trị tài chính DN thấy được tình hình tài chính và xu hướng các chỉ tiêu tài chính của DN tại thời điểm phân tích, từ đó dự đoán tiềm năng tài chính trong tương lai và đề ra những Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 5 quyết định tài chính làm căn cứ cho việc xây dựng kế hoạch tài chính của DN (Kim Thị Dung, 2003). Phân tích tài chính là quá trình tìm hiểu các kết quả của sự quản lý và sự điều hành tài chính ở doanh nghiệp được phản ánh trên báo cáo tài chính, đồng thời đánh giá những gì đã làm được, dự kiến những gì sẽ xảy ra. Trên cơ sở đó kiến nghị những biện pháp để tận dụng triệt để những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu. Phân tích tài chính là một tập hợp các khái niệm, phương pháp và các công cụ cho phép thu nhập và xử lý các thông tin kế toán và các thông tin về quản lý nhằm đánh giá tình hình tài chính của một doanh nghiệp, đánh giá rủi ro, mức độ và chất lượng hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp đó, khả năng và tiềm lực của doanh nghiệp, giúp người sử dụng thông tin đưa ra các quyết định tài chính, quyết định quản lý phù hợp (Nguyễn Năng Phúc, 2008). Như vậy phân tích tài chính DN mà trọng tâm là phân tích các BCTC và một số chỉ tiêu tài chính đặc trưng thông qua tập hợp các khái niệm, phương pháp công cụ và kỹ thuật phân tích theo một hệ thống nhất định cho phép thu thập, xử lí các thông tin kế toán cũng như các thông tin khác. Qua đó đánh giá được khái quát và toàn diện các mặt hoạt động của DN, toàn bộ thực trạng tài chính của DN, phát hiện các nguyên nhân tác động tới các đối tượng phân tích từ đó giúp các nhà quản lí đưa ra các quyết định hợp lí, phù hợp với mục tiêu hoạt động của DN, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. 2.1.2 Vai trò của tài chính doanh nghiệp Với tư cách là một bộ phận cơ bản của hệ thống tài chính trong nền kinh tế thị trường, tài chính doanh nghiệp có vai trò đặc biệt quan trọng không chỉ với hệ thống tài chính mà còn vô cùng cần thiết đối với hoạt động bản thân doanh nghiệp.Trong hệ thống tài chính, tài chính doanh nghiệp là đơn vị tài chính cơ sở, hoạt động trong mối quan hệ hữu cơ với các bộ phận khác trong hệ thống tài chính. Thông qua thị trường tài chính, tài chính doanh nghiệp sử dụng các nguồn vốn, phân phối vốn, tạo ra giá trị, thực hiện giá trị hàng hóa dịch vụ của doanh nghiệp trong nền kinh tế quốc dân. Tài chính doanh nghiệp còn là nguồn tài chính chủ yếu cho Ngân sách nhà nước, tạo ra nguồn thu nhập quan trọng trong các tổ chức trung Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 6 gian trong ngân hàng, các công ty tài chính,... Đối với bản thân doanh nghiệp, tài chính doanh nghiệp là khâu tài chính gắn liền với với hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị kinh tế, cơ sở sản xuất lưu thông hàng hóa dịch vụ. Vì vậy, tài chính doanh nghiệp có một số vai trò như sau: Tài chính doanh nghiệp có vai trò trong việc đảm bảo vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Tài chính doanh nghiệp luôn xác định đúng nhu cầu vốn cần thiết về số lượng, thời gian, cân nhắc lựa chọn các nguồn vốn huy động sao cho thích hợp và có hiệu quả (Nguyễn Đình Kiệm và Bạch Đức Hiển, 2008). Tài chính doanh nghiệp tổ chức vận động vốn nhanh, tiết kiệm và có hiệu quả. Nó có vai trò quan trọng trong việc huy động vốn tối đa hiện có vào hoạt động kinh doanh, lựa chọn các dự án đầu tư tối ưu, phân bố hợp lý các nguồn vốn nâng cao khả năng sinh lời của vốn trong kinh doanh. Tài chính doanh nghiệp tạo đòn bẩy kích thích sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp với việc thực hiện các chính sách phân phối thu nhập, phân phối quỹ lương, quỹ khen thưởng, lợi tức cổ phần... tác động kích thích năng suất lao động, kích thích thu hút vốn đầu tư, bằng các biện pháp thưởng phạt tài chính sẽ đề cao trách nhiệm trong sản xuất và trước pháp luật, góp phần ngăn chặn các hiện tượng tiêu cực trong sản xuất kinh doanh. Tài chính doanh nghiệp còn là công cụ giám sát, kiểm tra chặt chẽ các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thông qua việc phân tích tài chính định kỳ, các nhà lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp sẽ xác định tình hình tài chính, điểm mạnh và điểm yếu của doanh nghiệp. Từ đó, nhà lãnh đạo có những quyết định phù hợp nhất (Lê Thị Xuân, 2011). Vì vậy tài chính doanh nghiệp có vai trò quan trọng trong hoạt động của các doanh nghiệp và cả trong hoạt động của hệ thống tài chính doanh nghiệp. Do đó cần nhận thức rõ vấn đề này để sử dụng tài chính như một công cụ phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng và hoạt động kinh tế xã hội nói chung. Tuy nhiên vai trò của tài chính doanh nghiệp được phát huy có hiệu quả đến mức nào còn phụ thuộc rất nhiều vào khả năng quản trị và khả năng giải quyết các mối quan hệ tài chính trong doanh nghiệp của các nhà quản lý và các nhà lãnh Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 7 đạo doanh nghiệp. 2.1.3 Phân tích tài chính doanh nghiệp a/ Mục đích của phân tích tài chính doanh nghiệp Phân tích tình hình tài chính là giúp nhà phân tích đánh giá chính xác sức mạnh tài chính, khả năng sinh lãi, tiềm năng, hiệu quả hoạt động kinh doanh, đánh giá những triển vọng cũng như những rủi ro trong tương lai của doanh nghiệp, để từ đó đưa ra quyết định cho thích hợp. Bởi vậy, phân tích tình hình tài chính của một doanh nghiệp là mối quan tâm của nhiều nhóm người khác nhau. Mỗi nhóm người có những nhu cầu khác nhau và có xu hướng tập trung vào những khía cạnh riêng trong bức tranh tài chính của một doanh nghiệp. - Đối với nhà quản trị doanh nghiệp: mối quan tâm hàng đầu của họ là tìm kiếm lợi nhuận và khả năng trả nợ. Một doanh nghiệp bị lỗ liên tục sẽ bị cạn kiệt các nguồn lực và buộc phải đóng cửa. Mặt khác, nếu doanh nghiệp không có khả năng thanh toán nợ đến hạn cũng bị buộc phải ngừng hoạt động. Trên cơ sở phân tích tài chính mà nội dung chủ yếu là phân tích khả năng thanh toán, khả năng cân đối vốn, năng lực hoạt động cũng như khả năng sinh lãi, nhà quản lý tài chính có thể dự đoán về kết quả hoạt động nói chung và mức doanh lợi nói riêng của doanh nghiệp trong tương lai. Từ đó, họ có thể định hướng cho giám đốc tài chính cũng như hội đồng quản trị trong các quyết định đầu tư, tài trợ, phân chia lợi tức cổ phần và lập kế hoạch dự báo tài chính. Cuối cùng phân tích tài chính còn là công cụ để kiểm soát các hoạt động quản lý. - Đối với chủ sở hữu: họ rất quan tâm đến lợi nhuận, khả năng trả nợ, sự an toàn của động vốn bỏ ra. Thông qua phân tích tình hình tài chính giúp họ đánh giá được hiệu quả sản xuất kinh doanh, khả năng điều hành hoạt động của các nhà quản trị để sử dụng hoặc bãi miễn các nhà quản trị, cũng như quyết định việc phân phối kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh. - Đối với các chủ nợ (ngân hàng, người cho vay, nhà cung cấp): Đối với các chủ ngân hàng và các nhà cho vay tín dụng, mối quan tâm của họ chủ yếu hướng vào khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Vì vậy, họ chú ý đặc biệt đến số lượng tiền và các tài sản khác có thể chuyển nhanh thành tiền, từ đó so sánh với số Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 8 nợ ngắn hạn để biết được khả năng thanh toán tức thời của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các chủ ngân hàng và các nhà cho vay tín dụng cũng rất quan tâm tới số vốn của chủ sở hữu, bởi vì số vốn này là khoản bảo hiểm cho họ trong trường hợp doanh nghiệp bị rủi ro. Như vậy, kỹ thuật phân tích có thể thay đổi theo bản chất và theo thời hạn của các khoản nợ, nhưng cho dù đó là cho vay dài hạn hay ngắn hạn thì người cho vay đều quan tâm đến cơ cấu tài chính biểu hiện mức độ mạo hiểm của doanh nghiệp đi vay. - Đối với các nhà cung ứng vật tư hàng hoá, dịch vụ cho doanh nghiệp, họ phải quyết định xem có cho phép khách hàng sắp tới được mua chịu hàng hay không, họ cần phải biết được khả năng thanh toán của doanh nghiệp hiện tại và trong thời gian sắp tới. - Đối với các nhà đầu tư: Đối với các nhà đầu tư, mối quan tâm hàng đầu của họ là thời gian hoàn vốn, mức sinh lãi và sự rủi ro. Vì vậy, họ cần các thông tin về điều kiện tài chính, tình hình hoạt động, kết quả kinh doanh và tiềm năng tăng trưởng của các doanh nghiệp. - Đối với người lao động: Bên cạnh các nhà đầu tư, nhà quản lý và các chủ nợ của doanh nghiệp, người được hưởng lương trong doanh nghiệp cũng rất quan tâm tới các thông tin tài chính của doanh nghiệp. Điều này cũng dễ hiểu bởi kết quả hoạt động của doanh nghiệp có tác động trực tiếp tới tiền lương, khoản thu nhập chính của người lao động. Ngoài ra trong một số doanh nghiệp, người lao động được tham gia góp vốn mua một lượng cổ phần nhất định. Như vậy, họ cũng là những người chủ doanh nghiệp nên có quyền lợi và trách nhiệm gắn với doanh nghiệp. - Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước: Dựa vào các báo cáo tài chính doanh nghiệp, các cơ quan quản lý của Nhà nước thực hiện phân tích tài chính để đánh giá, kiểm tra, kiểm soát các hoạt động kinh doanh, hoạt động tài chính tiền tệ của doanh nghiệp có tuân thủ theo đúng chính sách, chế độ và luật pháp quy định không, tình hình hạch toán chi phí, giá thành, tình hình thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước và khách hàng... b) Ý nghĩa của việc phân tích tài chính công ty Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 9 Quá trình thực hiện tài chính ngày càng áp dụng rộng rãi trong mọi đơn vị kinh tế. Đặc biệt sự phát triển của các doanh nghiệp, của các ngân hàng và thị trường vốn đã tạo ra nhiều cơ hội để phân tích tài chính tạo ra thực sự có ích và cần thiết. Qua phân tích tính hình tài chính mới đánh giá đầy đủ, chính xác tình hình phân phối, sử dụng và quản lý các loại vốn, nguồn vốn, vạch rõ khả năng tiềm tàng về vốn của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó đề ra các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giúp doanh nghiệp củng cố tốt hơn hiệu quả tài chính của mình. Phân tích tài chính là quá trình xem xét, kiểm tra, đối chiếu và so sánh số liệu về tài chính hiện hành với quá khứ. Qua đó người sử dụng thông tin có thể đánh giá đúng thực trạng tài chính của doanh nghiệp, nắm vững tiềm năng, xác định chính xác hiệu quả kinh doanh cũng như những rủi ro trong tương lai và triển vọng của doanh nghiệp (Lê Thị Xuân, 2011). Phân tích tình hình tài chính là công cụ quan trọng trong các chức năng quản trị có hiệu quả ở doanh nghiệp. Phân tích là quá trình nhận thức hoạt động kinh doanh, là cơ sở cho ra quyết định đúng đắn trong tổ chức quản lý, nhất là chức năng kiểm tra, đánh giá và điều hành hoạt động kinh doanh để đạt các mục tiêu kinh doanh (Nguyễn Đình Kiệm và Bạch Đức Hiển, 2008). Phân tích tình hình tài chính là công cụ không thể thiếu phục vụ công tác quản lý của cấp trên, cơ quan tài chính, ngân hàng như: đánh giá tình hình thực hiện các chế độ, chính sách về tài chính của Nhà nước, xem xét việc cho vay vốn… Việc phân tích tài chính doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với bản thân doanh nghiệp mà còn có ý nghĩa với cả đối tượng khác bên ngoài doanh nghiệp như ngân hàng, Nhà nước. người mua cổ phiếu… Phân tích tình hình tài chính không những chỉ cho biết tình hình tài chính doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo mà còn cho thấy những kết quả hoạt động mà doanh nghiệp đạt được trong hoàn cảnh c) Thông tin sử dụng trong phân tích tài chính công ty Thông tin chung Đây là các thông tin về tình hình kinh tế có ảnh hưởng đến hoạt động sản Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 10 xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong năm. Sự suy thoái hoặc tăng trưởng của nền kinh tế có tác động mạnh mẽ đến cơ hội kinh doanh, đến sự biến động của giá cả các yếu tố đầu vào và thị trường tiêu thụ sản phẩm đầu ra, từ đó tác động đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Khi các tác động diễn ra theo chiều hướng có lợi, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được mở rộng, lợi nhuận tăng và nhờ đó kết quả kinh doanh trong năm là khả quan. Tuy nhiên khi những biến động của tình hình kinh tế là bất lợi, nó sẽ ảnh hưởng xấu đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì vậy để có được sự đánh giá khách quan và chính xác về tình hình hoạt động của doanh nghiệp, chúng ta phải xem xét cả thông tin kinh tế bên ngoài có liên quan (Kim Thị Dung, 2013). Thông tin theo ngành kinh tế Nội dung nghiên cứu trong phạm vi ngành kinh tế là việc đặt sự phát triển của doanh nghiệp trong mối liên hệ với các hoạt động chung của ngành kinh doanh. Đặc điểm của ngành kinh doanh liên quan tới: - Tính chất của các sản phẩm. - Quy trình kỹ thuật áp dụng. - Cơ cấu sản xuất: công nghiệp nặng hoặc công nghiệp nhẹ, những cơ cấu sản xuất này có tác động đến khả năng sinh lời, vòng quay vốn dự trữ... - Nhịp độ phát triển của các chu kỳ kinh tế. Việc kết hợp các thông tin theo ngành kinh tế cùng với thông tin chung và các thông tin liên quan khác sẽ đem lại một cái nhìn tổng quát và chính xác nhất về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Thông tin theo ngành kinh tế đặc biệt là hệ thống chỉ tiêu trung bình ngành là cơ sở tham chiếu để người phân tích có thể đánh giá, kết luận chính xác về tình hình tài chính doanh nghiệp. Thông tin liên quan đến tài chính công ty Phân tích tài chính sử dụng mọi nguồn thông tin có khả năng làm rõ mục tiêu của dự đoán tài chính. Từ những thông tin nội bộ đến những thông tin bên ngoài, thông tin số lượng đến thông tin giá trị đều giúp cho nhà phân tích có thể đưa ra nhận xét, kết luận sát thực. Tuy nhiên, thông tin kế toán là nguồn thông tin đặc biệt Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 11 cần thiết. Nó được phản ánh đầy đủ trong các báo cáo kế toán của doanh nghiệp. Phân tích tài chính được thực hiện trên cơ sở các báo cáo tài chính được hình thành thông qua việc xử lý các báo cáo kế toán (Kim Thị Dung, 2013). Các báo cáo tài chính gồm có: • Bảng cân đối kế toán Bảng cân đối kế toán là một báo cáo tài chính tổng hợp, phản ánh tổng quát tình hình tài sản và nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp dưới hình thái tiền tệ tại một thời điểm nhất định. Xét về bản chất, bảng cân đối kế toán là một bảng cân đối tổng hợp giữa tài sản với vốn chủ sở hữu và công nợ phải trả (nguồn vốn). Để phân tích tình hình sử dụng vốn của doanh nghiệp, tài liệu chủ yếu là bảng cân đối kế toán. Thông qua nó cho phép ta nghiên cứu, đánh giá một cách tổng quát tình hình sử dụng vốn và kết quả sản xuất kinh doanh, trình độ sử dụng vốn và những triển vọng kinh tế, tài chính của doanh nghiệp. • Báo cáo kết quả kinh doanh Một loại thông tin không kém phần quan trọng được sử dụng trong phân tích sử dụng vốn là thông tin phản ánh trong báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh. Báo cáo kết quả kinh doanh là báo cáo tài chính tổng hợp, phản ánh tổng quát tình hình và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong một thời kỳ (quý, năm) chi tiết theo các loại hoạt động. Khác với bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh cho biết sự dịch chuyển của vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; nó cho phép dự tính khả năng hoạt động của doanh nghiệp trong tương lai. Báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh đồng thời cũng giúp cho nhà phân tích so sánh doanh thu và số tiền thực nhập quỹ khi bán hàng hoá, dịch vụ với tổng chi phí phát sinh và số tiền thực xuất quỹ để vận hành doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, có thể xác định được kết quả sản xuất kinh doanh: lãi hay lỗ trong năm (Trương Bá Thanh, 2001). Phân tích tài chính là công việc được thực hiện thường xuyên hoặc định kỳ tùy thuộc vào nhu cầu thông tin của doanh nghiệp bao gồm ba bước: Thu thập thông tin: Thông tin chủ yếu dùng để phân tích tài chính của doanh nghiệp là các báo cáo tài chính doanh nghiệp. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 12 Xử lý thông tin: Là giai đoạn tập hợp những thông tin và số liệu đã thu thập được theo những mục tiêu, tiêu chí và phương pháp nhất định, làm cơ sở đưa ra những nhận xét, nhận định nguyên nhân hoặc so sánh cần thiết theo những yêu cầu phân tích. Dự đoán và đưa ra quyết định: Trên cơ sở kết quả phân tích, các đối tượng quan tâm có thể đưa ra dự đoán của mình hoặc đưa ra các quyết định cần thiết về sản xuất kinh doanh, về cung cấp, tài trợ hoặc về quản lý. 2.2 Nội dung phân tích tình hình tài chính công ty 2.2.1 Phân tích sự biến động tài sản và nguồn vốn của doanh nghiệp - Phân tích biến động tài sản: Tài sản của DN được thể hiện trên bảng cân đối kế toán cho ta thấy tiềm lực tài chính cũng như cơ sở vật chất của DN. Khi phân tích cần đảm bảo các vấn đề sau: Xem xét sự biến động của tổng tài sản cũng như từng loại tài sản qua việc so sánh giữa số đầu năm và số cuối năm cả về số tuyệt đối và số tương đối để thấy được sự biến động về quy mô kinh doanh, năng lực kinh doanh của doanh nghiệp. Xem xét đánh giá tính hợp lý của cơ cấu vốn và sự tác động của nó đến quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. Xác định tỷ trọng của từng loại tài sản trên tổng tài sản, so sánh tỷ trọng của từng loại giữa hai thời điểm cuối năm và đầu năm để thấy được sự biến động tăng giảm. Khi phân tích cơ cấu tài sản cần lưu ý đến tính chất, đặc điểm ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp, kết hợp với việc xem xét sự tác động của từng loại tài sản tới quá trình và hiệu quả SXKD đạt được (Bùi Bằng Đoàn, 2000). Tỷ lệ tài sản ngắn hạn (dài hạn) (%) = Tài sản ngắn hạn (dài hạn) Tổng giá trị tài sản ×100 Chỉ tiêu này phản ánh một đồng vốn mà doanh nghiệp đang sử dụng có bao nhiêu đồng đầu tư vào tài sản ngắn hạn, bao nhiêu đồng đầu tư vào dài hạn. đây chính là việc sử dụng nguồn vốn để đầu tư vào tài sản kinh doanh. Tùy theo từng loại hình sản xuất mà chỉ tiêu này mức độ cao hay thấp, bố trí cơ cấu vốn càng hợp lý bao nhiêu thì hiệu quả sử dụng vốn càng tối đa bấy nhiêu. - Phân tích biến động nguồn vốn Phân tích biến động nguồn vốn là việc xem xét sự biến động về giá trị và tỷ Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 13 trọng của các khoản mục nguồn vốn chi tiết trong tổng nguồn vốn. Thông qua việc phân tích sự biến động của các khoản mục nguồn vốn, nhà quản lý nắm được cơ cấu huy động, biết được trách nhiệm của doanh nghiệp với người cho vay, nhà cung cấp, người lao động, ngân sách..về số tài sản tài trợ bằng nguồn vốn của họ. Ngoài ra khi phân tích biến động nguồn vốn cần đánh giá khái quát mức độ độc lập hay phụ thuộc về mặt tài chính của doanh nghiệp. Nếu NVCSH chiếm tỷ trọng cao và có xu hướng tăng vào cuối năm thì đó là dấu hiệu tốt, nó cho thấy DN có khả năng tự chủ về mặt tài chính, mức độ phụ thuộc đối với bên ngoài là thấp và ngược lại. Khi phân tích cũng cần chú ý việc dự đoán những thuận lợi và khó khăn mà doanh nghiệp có thể gặp phải trong kinh doanh (Bùi Bằng Đoàn, 2000). Trong phân tích cơ cấu nguồn vốn thường chú trọng đến 2 chỉ tiêu: - Tỷ số nợ: Tổng nợ phải trả Tỷ số nợ (%) = ×100 Tổng nguồn vốn Vốn vay có ý nghĩa rất quan trọng, nó tài trợ cho doanh nghiệp khi có nhu cầu mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, đồng thời nó tạo điều kiện cho doanh nghiệp thanh toán các khoản nợ đến hạn và giảm số nợ vay. Chỉ tiêu xác định khả năng đảm bảo trả nợ của doanh nghiệp. Tỷ suất này càng thấp thì khả năng khoản nợ được đảm bảo trả trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, nếu tỷ suất này cao thì doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán. - Tỷ số tự tài trợ: Tỷ số tự tài trợ (%) = Tổng số vốn chủ sở hữu Tổng nguồn vốn ×100 Nguồn vốn chủ sở hữu là vô cùng quan trọng đối với bất kỳ loại hình doanh nghiệp nào. Nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng càng lớn trong tổng nguồn vốn thì càng tốt, khi đó doanh nghiệp có khả năng đảm bảo về mặt tài chính, độc lập về mặt tài chính, khả năng thanh toán cao. Chỉ tiêu này xác định số vốn chủ sở hữu trong tổng số nguồn vốn của doanh nghiệp. Tỷ suất này càng cao chứng tỏ doanh nghiệp có nhiều vốn tự có nên tính Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 14