Tài liệu Phân tích nội dung chương trình, xây dựng một số giáo án điện tử thuộc chương i thành phần hóa học của tế bào. chương ii cấu trúc của tế bào. sinh học 10 ban khoa học cơ bản

Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý Tr­êng §¹i häc s­ ph¹m hµ Néi 2 KhoA sinh - ktnn =====***===== §inh ThÞ ngäc lý ph©n tÝch néi dung ch­¬ng tr×nh, x©y dùng mét sè gi¸o ¸n ®iÖn tö thuéc ch­¬ng i: Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo. ch­¬ng ii: cÊu tróc cña tÕ bµo. sinh häc 10 - ban khoa häc c¬ b¶n Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc Chuyªn ngµnh: Ph­¬ng ph¸p d¹y häc hµ néI – 2008 Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 1 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh ®­îc kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn thÇy gi¸o: Tr­¬ng §øc B×nh - Ng­êi thÇy ®· tËn t×nh h­íng dÉn chØ b¶o gióp em trong suèt qu¸ tr×nh lµm ®Ò tµi. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« trong khoa, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« trong tæ bé m«n ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y khoa sinh - KTNN, c¸c b¹n sinh viªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh tèt ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh. B­íc ®Çu lµm quen víi c«ng viÖc nghiªn cøu, mÆc dï ®· cè g¾ng nh­ng ®Ò tµi cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c« vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó ®Ò tµi cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2008 Sinh viªn §inh ThÞ Ngäc Lý Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 2 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan kÕt qu¶ kho¸ luËn nµy lµ cña riªng c¸ nh©n t«i. KÕt qu¶ nµy kh«ng trïng víi kÕt qu¶ cña bÊt kú t¸c gi¶ nµo kh¸c. NÕu sai t«i xin hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm. Sinh viªn §inh ThÞ Ngäc Lý Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 3 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý PhÇn 1: Më §ÇU 1. Lý do chän ®Ò tµi ThÕ giíi ®ang ph¸t triÓn tõng ngµy, loµi ng­êi ®· b­íc vµo kØ nguyªn míi, thiªn niªn kû míi, thiªn niªn kû mµ tri thøc vµ kÜ n¨ng cña con ng­êi ®­îc coi lµ yÕu tè ph¸t triÓn.Vµ h¬n n÷a thÕ kØ 21 cßn lµ thÕ kû mµ cã sù bïng næ th«ng tin, tri thøc. Khèi l­îng th«ng tin t¨ng lªn tõng ngµy, tõng giê. Trong sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®ã ®ßi hái con ng­êi ph¶i cã nh÷ng thay ®æi phï hîp ®Ó thÝch øng víi hoµn c¶nh x· héi míi. §Ó t¹o ra "con ng­êi míi" th× môc ®Ých tr­íc m¾t vµ l©u dµi lµ gi¸o dôc. Thùc tÕ cho thÊy viÖc t¹o ra mét khèi l­îng kiÕn thøc khæng lå khiÕn nhµ tr­êng phæ th«ng kh«ng thÓ trang bÞ ®Çy ®ñ cho häc sinh trong qu¸ tr×nh häc ®­îc. Do ®ã mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i ®æi míi néi dung, ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng tiÖn d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp, t×m hiÓu kh¸m ph¸ tri thøc cña häc sinh. ViÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y- häc ®· ®­îc héi nghÞ lÇn thø 2 cña Ban ChÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng kho¸ VII ®· chØ râ vµ cô thÓ: "§æi míi m¹nh mÏ ph­¬ng ph¸p Gi¸o dôc - §µo t¹o, kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét chiÒu, rÌn luyÖn nÕp t­ duy s¸ng t¹o cña ng­êi häc. Tõng b­íc ¸p dông c¸c ph­¬ng tiÖn tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y - häc, ®¶m b¶o tù häc, tù nghiªn cøu cña häc sinh, nhÊt lµ sinh viªn. Ph¸t triÓn m¹nh phong trµo tù häc, tù ®µo t¹o th­êng xuyªn vµ réng kh¾p trong toµn d©n, nhÊt lµ thanh niªn". Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ë tr­êng phæ th«ng ®· cã nhiÒu b­íc chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ, ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng "LÊy gi¸o viªn lµm trung t©m", häc sinh thô ®éng chÐp bµi ®· dÇn dÇn thay thÕ b»ng ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi "LÊy häc sinh lµm trung t©m ", nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña ng­êi häc trong viÖc tiÕp thu lÜnh héi tri thøc. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 4 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý §Ó ®¶m b¶o viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc thµnh c«ng, kh«ng nh÷ng ®æi míi néi dung s¸ch gi¸o khoa mµ ph¶i ®æi míi ph­¬ng ph¸p tr×nh bµy néi dung bµi häc cô thÓ, ®Æc biÖt lµ ®æi míi vµ sö dông c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, trong ®ã cã c¶ m¸y vi tÝnh lµm ph­¬ng tiÖn hç trî cho viÖc d¹y häc. Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o ®· ®Ò ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn Gi¸o dôc - §µo t¹o ®Õn n¨m 2010 trong ®ã chñ tr­¬ng t¨ng c­êng sö dông m¸y tÝnh trong tr­êng häc, tiÕn tíi sö dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó thay ®æi c¸ch d¹y vµ c¸ch häc. XuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña m«n häc sinh häc lµ khoa häc thùc nghiÖm th«ng qua viÖc quan s¸t thÝ nghiÖm, m« h×nh, mÉu vËt, tranh vÏ,..., c¸c em n¾m ®­îc bµi gi¶ng, lÜnh héi kiÕn thøc. §ång thêi sinh häc còng lµ ngµnh khoa häc cã nhiÒu kiÕn thøc trõu t­îng, giao thoa kiÕn thøc cña nhiÒn ngµnh khoa häc kh¸c nh­ Ho¸ häc, VËt lÝ,... ch¼ng h¹n nh­ c¸c ®èi t­îng qu¸ trõu t­îng (sinh tæng hîp Pr«tªin, ADN, ARN, ...), c¸c ®èi t­îng quan t©m qu¸ nhá (ë møc ph©n tö, cÊu t¹o bªn trong tÕ bµo). VËy lµm thÕ nµo ®Ó c¸c em cã thÓ hiÓu vµ n¾m ®­îc c¸c cÊu tróc hiÓn vi ®ã khi c¸c em kh«ng thÓ trùc tiÕp quan s¸t ®­îc. Cã thÓ nhËn thÊy viÖc sö dông m« pháng c¸c ®èi t­îng ®ã lµ cÇn thiÕt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tiÕp cËn kiÕn thøc vµ gãp phÇn ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc. C«ng nghÖ th«ng tin cã nhiÒu kh¶ n¨ng hç trî qu¸ tr×nh d¹y häc ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt lµ kh¶ n¨ng x©y dùng c¸c m« pháng. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu phÇn mÒm phôc vô hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc trong ®êi sèng nãi chung vµ trong gi¸o dôc nãi riªng nh­ng næi tréi nhÊt vÉn lµ phÇn mÒm tr×nh chiÕu PowerPoint. PhÇn mÒm PowerPoint lµ c«ng cô tr×nh chiÕu kh¸ m¹nh mÏ, víi viÖc sö dông phÇn mÒm nµy gi¸o vªn cã sù chuÈn bÞ c«ng phu cho bµi gi¶ng tõ c¸c bµi gi¶ng minh ho¹ (h×nh tÜnh hoÆc h×nh ®éng), b¶ng biÓu, c©u hái tr¾c nghiÖm, ... lµm cho bµi gi¶ng trë nªn sinh ®éng hÊp dÉn thu hót ng­êi häc, tõ ®ã t¹o høng thó häc tËp, t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh.ViÖc thiÕt kÕ mét gi¸o ¸n ®iÖn tö gióp gi¸o viªn cã thÓ tiÕt kiÖm thêi gian trªn líp, gi¸o viªn cã thÓ truyÒn t¶i Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 5 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý ®­îc nhiÒu néi dung mµ vÉn t¹o ®­îc høng thó häc tËp cña häc sinh. Gi¶ng d¹y trªn gi¸o ¸n ®iÖn tö cã thÓ kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­: thuyÕt tr×nh, gi¶ng gi¶i,...®Ó hiÖu qu¶ bµi häc ®­îc n©ng cao. NhËn thøc râ tÇm quan träng cña viÖc thiÕt kÕ gi¸o ¸n ®iÖn tö, víi môc tiªu x©y dùng nh÷ng bµi gi¶ng theo h­íng lÊy häc sinh lµm trung t©m gãp phÇn nh»m n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y sinh häc, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, t«i ®· m¹nh d¹n nhËn ®Ò tµi: "Ph©n tÝch néi dung ch­¬ng tr×nh, x©y dùng mét sè gi¸o ¸n ®iÖn tö thuéc ch­¬ng I: Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo. Ch­¬ng II: CÊu tróc cña tÕ bµo. Sinh häc líp 10 - ban khoa häc c¬ b¶n". T«i rÊt mong kÕt qu¶ nghiªn cøu cña m×nh sÏ gióp Ých cho gi¸o viªn míi ra tr­êng, míi tiÕp cËn trong viÖc thiÕt kÕ gi¸o ¸n ®iÖn tö vµ sinh viªn ngµnh s­ ph¹m lµm tµi liÖu tham kh¶o. 2. Môc tiªu nghiªn cøu X©y dùng mét sè gi¸o ¸n ®iÖn tö, c¸c bµi thuéc phÇn 2 sinh häc 10 ban c¬ b¶n. 3. §èI T¦îNG NGHI£N CøU Nh÷ng biÖn ph¸p nh»m s¸ng tá néi dung bµi gi¶ng, ph©n tÝch bµi gi¶ng trong s¸ch gi¸o khoa Sinh häc líp 10 ban c¬ b¶n. 4. NhiÖm vô nghiªn cøu 1. Ph©n tÝch néi dung c¸c bµi thuéc ch­¬ng I vµ ch­¬ng II s¸ch gi¸o khoa sinh häc 10 ban c¬ b¶n - Ph©n tÝch môc tiªu cña bµi. - Tr×nh bµy kiÕn thøc träng t©m cña bµi. - Ph©n tÝch thµnh phÇn kiÕn thøc: + Tr×nh bµy néi dung vµ kiÕn thøc cña bµi. + Nh÷ng néi dung kiÕn thøc bæ sung. + Nh÷ng néi dung kiÕn thøc tham kh¶o. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 6 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý 2. X©y dùng mét sè gi¸o ¸n ®iÖn tö, thiÕt kÕ bµi d¹y theo h­íng lÊy häc sinh lµm trung t©m. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 5.1. Nghiªn cøu lý thuyÕt: §Ó x©y dùng c¬ së lÝ thuyÕt cho ®Ò tµi t«i ®· nghiªn cøu c¸c tµi liÖu: - §­êng lèi gi¸o dôc cña §¶ng. - Lý luËn d¹y häc sinh häc. - S¸ch gi¸o khoa Sinh häc 10 ban c¬ b¶n. - C¸c tµi liÖu chuyªn m«n vÒ tÕ bµo. - C¸c tµi liÖu liªn quan ®Ó x©y dùng c¬ së lÝ thuyÕt cho ®Ò tµi. 5.2. Ph­¬ng ph¸p chuyªn gia: Xin ý kiÕn nhËn xÐt, ®ãng gãp ý kiÕn cña nh÷ng gi¸o viªn cã kinh nghiÖm t©m huyÕt víi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lµm trung t©m vÒ: - Gi¸ trÞ cña luËn v¨n víi xu h­íng gi¶ng d¹y hiÖn nay. - NhËn xÐt gi¸ trÞ cña luËn v¨n víi sinh viªn s­ ph¹m vµ gi¸o viªn míi ra tr­êng. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 7 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý PhÇn 2: Néi dung vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu Ch­¬ng 1. Tæng quan vÒ c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøU 1. TÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong ho¹t ®éng häc tËp Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt th× tÝnh tÝch cùc trong ho¹t ®éng x· héi lµ b¶n chÊt vèn cã cña con ng­êi. Con ng­êi kh«ng chØ sö dông c¸c s¶n phÈm cña tù nhiªn mµ cßn t¸c ®éng vµo tù nhiªn c¶i biÕn m«i tr­êng tù nhiªn, m«i tr­êng x· héi ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. N¨m 1995 Khaclanov ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa tÝnh tÝch cùc: TÝnh tÝch cùc lµ tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña chñ thÓ nghÜa lµ cña con ng­êi hµnh ®éng, tÝnh tÝch cùc thÓ hiÖn trong ho¹t ®éng cña con ng­êi, nã võa lµ ®iÒu kiÖn ®ång thêi lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch. Trong gi¸o dôc ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao trong viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m th× nhiÖm vô tr­íc hÕt lµ ph¶i h×nh thµnh vµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh. VËy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh lµ g×? Theo Gi¸o s­ TrÇn B¸ Hoµnh: TÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh còng cã tÝnh t­¬ng ®ång víi tÝnh tÝch cùc nhËn thøc bëi v× häc tËp lµ tr­êng hîp ®Æc biÖt cña sù nhËn thøc, cho nªn nãi tÝnh tÝch cùc häc tËp thùc chÊt lµ nãi ®Õn tÝnh tÝch cùc cña nhËn thøc. Gi¸o s­ ®­a ra ®Þnh nghÜa: "TÝnh tÝch cùc nhËn thøc lµ tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña häc sinh ®Æc tr­ng ë kh¸t väng häc tËp vµ sù cè g¾ng trÝ tuÖ, nghÞ lùc cao trong qu¸ tr×nh n¾m v÷ng tri thøc". BiÓu hiÖn tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh: - BiÓu hiÖn b»ng hµnh ®éng: Häc sinh khao kh¸t tù nguyÖn ®­îc tr¶ lêi c¸c c©u hái cña gi¸o viªn hoÆc bæ sung c¸c c©u tr¶ lêi cña b¹n. Häc sinh tÝch cùc gi¬ tay ph¸t biÓu ý kiÕn, chó ý nghe c©u tr¶ lêi cña b¹n, lêi gi¶i thÝch cña thÇy. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 8 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý Häc sinh hay nªu c¸c th¾c m¾c vµ ®ßi ®­îc gi¶i thÝch. Häc sinh chñ ®éng vËn dông linh ho¹t c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®· cã ®Ó nhËn thøc vÊn ®Ò míi. Häc sinh mong muèn ®ãng gãp víi thÇy víi b¹n nh÷ng th«ng tin míi ngoµi néi dung cña bµi häc. - BiÓu hiÖn vÒ mÆt c¶m xóc: Häc sinh hµo høng phÊn khëi trong giê häc. Häc sinh biÓu hiÖn t©m tr¹ng ng¹c nhiªn tr­íc nh÷ng hiÖn t­îng hoÆc th«ng tin míi. Häc sinh b¨n kho¨n, day døt tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p, nh÷ng bµi tËp khã. - BiÓu hiÖn vÒ mÆt ý chÝ: Sù tËp trung chó ý vµo bµi häc, ch¨m chó quan s¸t ®èi t­îng nghiªn cøu. Kh«ng n¶n chÝ tr­íc nh÷ng khã kh¨n nh­ lµ ph¶i lµm b»ng ®­îc c¸c bµi tËp, gi¶i thÝch b»ng ®­îc c¸c hiÖn t­îng, lµm b»ng ®­îc c¸c thÝ nghiÖm. TÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh biÓu hiÖn ë c¸c møc ®é: Møc ®é sao chÐp, b¾t ch­íc. Møc ®é t×m tßi thùc hiÖn. Møc ®é s¸ng t¹o. 2. Ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m Kh¸c víi ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng, ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m ®Ò cao vai trß cña ng­êi häc, toµn bé qu¸ tr×nh d¹y häc ®Òu h­íng vµo nhu cÇu, kh¶ n¨ng vµ høng thó cña häc sinh. Môc ®Ých lµ nh»m ph¸t triÓn ë häc sinh n¨ng lùc ®éc lËp häc tËp vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Häc sinh vµ gi¸o viªn cïng nhau kh¶o s¸t c¸c vÊn ®Ò, c¸c khÝa c¹nh cña tõng vÊn ®Ò. Ng­êi gi¸o viªn chØ ®ãng vai trß tæ chøc, h­íng dÉn t¹o ra c¸c t×nh huèng cã vÊn ®Ò, gióp häc sinh nhËn biÕt vÊn ®Ò, lËp gi¶ thuyÕt vµ rót ra kÕt luËn. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 9 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý Cho nªn trong giê gi¶ng cÇn ph¶i tËp trung vµo vai trß vµ ho¹t ®éng cña häc sinh chø kh«ng ph¶i ho¹t ®éng cña gi¸o viªn, häc sinh ph¶i lµ trung t©m cña qu¸ tr×nh d¹y häc. §©y còng lµ ®Æc ®iÓm thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt cña ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc. Cã nhiÒu quan ®iÓm vÒ ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc theo nhiÒu h­íng: Theo R.Csharma (1998) viÕt: “Trong ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m, toµn bé qu¸ tr×nh d¹y häc ®Òu h­íng vµo nhu cÇu, lîi Ých cña häc sinh. Môc ®Ých lµ ph¸t triÓn ë häc sinh kÜ n¨ng vµ n¨ng lùc ®éc lËp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò. Vai trß cña ng­êi gi¸o viªn lµ t¹o ra nh÷ng t×nh huèng ®Ó ph¸t hiÖn vÊn ®Ò, ®Ó häc sinh nhËn biÕt vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò”. Theo Gi¸o s­ TrÇn B¸ Hoµnh: “Kh«ng nªn xem xÐt viÖc d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m còng nh­ mét ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m nh­ mét ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Æt ngang tÇm víi c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®· cã, mµ nªn quan niÖm nã nh­ mét t­ t­ëng, mét quan ®iÓm chi phèi c¶ môc tiªu, néi dung, ph­¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ d¹y häc”. Tõ c¬ së trªn ta thÊy ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ ph¶i ®æi míi theo h­íng lÊy häc sinh lµm trung t©m. Mäi nç lùc gi¶ng d¹y cña gi¸o dôc ®Òu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c em thÓ hiÖn chÝnh m×nh. §Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ph­¬ng ph¸p nµy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i n¾m v÷ng tri thøc khoa häc, ph¶i hiÓu thÊu ®¸o néi dung cña bµi häc, ph¶i cã tr×nh ®é s­ ph¹m cao ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gióp c¸c em lÜnh héi ®­¬c tri thøc. 3. Gi¸o ¸n ®iÖn tö vµ c¸ch x©y dùng gi¸o ¸n ®iÖn tö 3.1. Gi¸o ¸n ®iÖn tö Gi¸o ¸n ®iÖn tö lµ b¶n thiÕt kÕ cô thÓ toµn bé kÕ ho¹ch d¹y häc cña ng­êi d¹y trªn giê lªn líp mµ ë ®ã toµn bé ho¹t ®éng d¹y häc ®ã ®· ®­îc Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 10 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý Multimedia ho¸ mét c¸ch chi tiÕt, cã cÊu tróc chÆt chÏ vµ logic ®­îc quy ®Þnh bëi cÊu tróc bµi häc. Gi¸o ¸n ®iÖn tö lµ s¶n phÈm ho¹t ®éng thiÕt kÕ bµi d¹y ®­îc thùc hiÖn b»ng vËt chÊt tr­íc khi bµi d¹y häc ®­îc tiÕn hµnh. Gi¸o ¸n ®iÖn tö chÝnh lµ b¶n thiÕt kÕ cña bµi gi¶ng ®iÖn tö. 3.2. C¸ch x©y dùng gi¸o ¸n ®iÖn tö 3.2.1. Nguyªn t¾c thiÕt kÕ - Qu¸n triÖt môc tiªu d¹y häc. - §¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña néi dung bµi gi¶ng. - §¶m b¶o tÝnh hîp lÝ tèi ®a gi÷a ng­êi vµ m¸y ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh. - §¶m b¶o tÝnh s­ ph¹m, tÝnh trùc quan vµ hiÖu qu¶. 3.2.2. Quy tr×nh thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö Gi¸o ¸n ®iÖn tö cã thÓ ®­îc x©y dùng theo quy tr×nh gåm 6 b­íc sau: - B­íc 1: X¸c ®Þnh môc tiªu bµi häc T×m hiÓu râ néi dung cña mçi môc trong bµi vµ c¸i ®Ých cÇn ®¹t tíi cña mçi môc, trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh môc tiªu cña c¶ bµi vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é mµ ng­êi häc cã thÓ ®¹t ®­îc sau bµi häc. - B­íc 2: Lùa chän kiÕn thøc c¬ b¶n, x¸c ®Þnh ®óng c¸c kiÕn thøc träng t©m. CÇn b¸m s¸t vµo ph©n phèi ch­¬ng tr×nh d¹y häc vµ gi¸o tr×nh bé m«n. C¨n cø vµo ®ã ®Ó lùa chän kiÕn thøc c¬ b¶n, s¾p xÕp l¹i cÊu tróc cña bµi ®Ó lµm næi bËt c¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c hîp phÇn kiÕn thøc cña bµi, tõ ®ã lµm râ thªm träng t©m cña bµi. - B­íc 3: Multimedia ho¸ kiÕn thøc: Thùc hiÖn qua c¸c b­íc + D÷ liÖu ho¸ th«ng tin kiÕn thøc. + Ph©n lo¹i kiÕn thøc ®· ®­îc khai th¸c d­íi d¹ng v¨n b¶n, b¶n ®å, ¶nh tÜnh, phim,… Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 11 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý + S­u tÇm hay x©y dùng nguån tõ liÖu sÏ ®­îc sö dông trong bµi häc. + Chän lùa c¸c phÇn mÒm d¹y häc cã s½n dïng trong bµi häc ®Ó liªn kÕt. + Xö lý c¸c d÷ liÖu thu ®­îc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ néi dung, thÈm mÜ vµ s­ ph¹m. - B­íc 4: X©y dùng c¸c th­ viÖn t­ liÖu S¾p xÕp c¸c t­ liÖu cÇn dïng cho bµi gi¶ng ®iÖn tö thµnh th­ viÖn t­ liÖu tøc lµ t¹o ®­îc c©y th­ môc hîp lý. - B­íc 5: Lùa chän ng«n ng÷ vµ c¸c phÇn mÒm tr×nh diÔn ®Ó x©y dùng tiÕn tr×nh d¹y häc qua c¸c ho¹t ®éng cô thÓ. Chia qu¸ tr×nh d¹y häc trong giê lªn líp thµnh c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc cô thÓ, dùa vµo c¸c ho¹t ®éng ®ã ®Ó ®Þnh ra c¸c Slide. Sau ®ã x©y dùng néi cho c¸c trang cã thÓ lµ v¨n b¶n, ®å thÞ, tranh ¶nh, video clip, .v.v… V¨n b¶n tr×nh bµy cÇn ng¾n gän, c« ®äng, chñ yÕu lµ tiªu ®Ò vµ dµn ý c¬ b¶n. Nªn dïng mét lo¹i font ch÷ phæ biÕn, ®¬n gi¶n, mµu ch÷ thèng nhÊt tuú theo môc ®Ých sö dông kh¸c nhau cña v¨n b¶n nh­ c©u hái gîi më, ghi nhí, c©u tr¶ lêi. Kh«ng l¹m dông c¸c hiÖu øng tr×nh diÔn thu hót sù tß mß kh«ng cÇn thiÕt cña ng­êi häc, ph©n t¸n chó ý trong häc tËp. - B­íc 6: Ch¹y thö ch­¬ng tr×nh, söa ch÷a vµ hoµn thiÖn. Sau khi thiÕt kÕ xong ph¶i tiÕn hµnh ch¹y thö ch­¬ng tr×nh, kiÓm tra c¸c sai sãt ®Æc biÖt lµ c¸c liªn kÕt. TiÕn hµnh söa ch÷a vµ hoµn thiÖn. *C¸c b­íc thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö trªn PowerPoint. - B­íc 1: Khëi ®éng ch­¬ng tr×nh PowerPoint, ®Þnh d¹ng vµ t¹o file míi. - B­íc 2: NhËp néi dung v¨n b¶n vµ ®å ho¹ cho tõng Slide. - B­íc 3: Chän d¹ng mµu nÒn phÇn tr×nh diÔn. - B­íc 4: ChÌn ®å ho¹, h×nh ¶nh, ©m thanh, video clip vµo Slide. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 12 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý - B­íc 5: Sö dông c¸c hiÖu øng trong PowerPoint ®Ó hoµn thiÖn néi dung vµ h×nh thøc cña mét bµi gi¶ng. - B­íc 6: Thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a c¸c Slide, c¸c file thµnh ch­¬ng tr×nh. - B­íc 7: Ch¹y thö ch­¬ng tr×nh vµ söa ch÷a. - B­íc 8: §ãng gãi tÖp tin. - B­íc 9: Gi¶i nÐn tÖp tin. 3.2.3. ¦u, nh­îc ®iÓm cña gi¸o ¸n ®iÖn tö - ¦u ®iÓm: + Hç trî ®¾c lùc cho gi¸o viªn trªn líp. + H×nh ¶nh tranh vÏ râ nÐt, ®Ñp, chÝnh x¸c + TiÕt kiÖm thêi gian cho gi¸o viªn. + G©y høng thó häc tËp cho häc sinh. - Nh­îc ®iÓm: + NÕu l¹m dông qu¸ møc häc sinh chØ nghe vµ xem mµ kh«ng ghi ®­îc bµi. + NÕu kh«ng më réng hoÆc kh¾c s©u b»ng lêi nãi th× häc sinh sÏ kh«ng hiÓu hoÆc l­u kh«ng ®óng, ®ñ. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 13 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý Ch­¬ng 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu 1. Ph©n tÝch néi dung ch­¬ng I: Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo vµ x©y dùng mét sè gi¸o ¸n ®iÖn tö thuéc ch­¬ng I 1.1. Ph©n tÝch néi dung ch­¬ng I: Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo 1.1.1. CÊu tróc cña ch­¬ng I: Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo ®­îc ph©n bè nh­ sau: Ch­¬ng gåm 4 bµi: Bµi 3: C¸c nguyªn tè ho¸ häc vµ n­íc. Bµi 4: Cacbohi®rat vµ Lipit. Bµi 5: Pr«tªin. Bµi 6: AxÝt Nuclªic. 1.1.2. NhiÖm vô cña ch­¬ng: Ch­¬ng I: Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo lµ ch­¬ng më ®Çu cña phÇn sinh häc tÕ bµo, lµ ch­¬ng c¬ së ®Ó nghiªn cøu tÕ bµo ë c¸c ch­¬ng sau: Ch­¬ng II - CÊu tróc tÕ bµo, Ch­¬ng III - chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng l­îng ë tÕ bµo, Ch­¬ng IV - Ph©n bµo. Trong ch­¬ng thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo ®­îc giíi thiÖu theo cÊp tæ chøc tõ nguyªn tö ®Õn ph©n tö råi tíi c¸c ph©n tö ®¹i h÷u c¬ nh­: Cacbohi®rat, Lipit, Pr«tªin vµ Axit nuclªic. Qua c¸c bµi häc trong ch­¬ng, häc sinh sÏ thÊy ®­îc c¸c ®Æc ®iÓm cña sù sèng ë cÊp tÕ bµo lµ do c¸c ®Æc ®iÓm cña c¸c ®¹i ph©n tö cÊu t¹o nªn tÕ bµo quy ®Þnh. Sù t­¬ng t¸c cña c¸c ®¹i ph©n tö bªn trong tÕ bµo t¹o nªn sù sèng. Vµ ®Æc ®iÓm cña c¸c ®¹i ph©n tö h÷u c¬ l¹i ®­îc quy ®Þnh bëi c¸c ®Æc ®iÓm cña c¸c nguyªn tè ho¸ häc cÊu t¹o nªn chóng vµ cÊu tróc cña c¸c nguyªn tö nguyªn tè l¹i quyÕt ®Þnh ®Æc tÝnh lý ho¸ häc cña nguyªn tè. Néi dung toµn ch­¬ng tr×nh bµy vÒ: Vai trß cña c¸c nguyªn tè ho¸ häc vµ n­íc cÊu t¹o nªn tÕ bµo (Bµi 3), cÊu tróc ho¸ häc còng nh­ chøc n¨ng cña c¸c ®¹i ph©n tö h÷u c¬ cacbohi®rat, lipit, pr«tªin, axit nuclªic Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 14 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý 1.2. Ph©n tÝch c¸c bµi vµ kü thuËt d¹y mét sè bµi cô thÓ thuéc ch­¬ng I – Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo. Bµi 3: c¸c nguyªn tè ho¸ häc vµ n­íc 1. Môc tiªu bµi häc 1.1. KiÕn thøc Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn ph¶i: - Nªu ®­îc c¸c nguyªn tè chÝnh cÊu t¹o nªn tÕ bµo. - Nªu ®­îc vai trß cña c¸c nguyªn tè vi l­îng ®èi víi tÕ bµo. - Ph©n biÖt ®­îc nguyªn tè ®a l­îng vµ nguyªn tè vi l­îng. - Gi¶i thÝch ®­îc cÊu tróc ho¸ häc cña ph©n tö n­íc quyÕt ®Þnh c¸c ®Æc tÝnh lÝ ho¸ cña n­íc. - Tr×nh bµy ®­îc vai trß cña n­íc ®èi víi tÕ bµo. 1.2. Kü n¨ng RÌn luyÖn cho häc sinh mét sè kü n¨ng: - Quan s¸t h×nh vÏ thu nhËn kiÕn thøc. - Thao t¸c t­ duy: ph©n tÝch - so s¸nh - tæng hîp. 1.3. Gi¸o dôc Gi¸o dôc cho häc sinh nhËn thøc ®­îc tÝnh thèng nhÊt cña vËt chÊt. 2. kiÕn thøc träng t©m Vai trß cña c¸c nguyªn tè ho¸ häc vµ n­íc víi tÕ bµo 3. Thµnh phÇn kiÕn thøc 3.1. KiÕn thøc chñ yÕu 3.1.1. C¸c nguyªn tè ho¸ häc Trong sè 92 nguyªn tè cã trong tù nhiªn, ng­êi ta ®· t×m thÊy kho¶ng 25 nguyªn tè cã trong c¬ thÓ sèng lµ phæ biÕn vµ cÇn thiÕt cho sù sèng. Trong Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 15 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý ®ã cã 4 nguyªn tè C, H, O, N lµ c¬ b¶n nhÊt chiÕm h¬n 96% khèi l­îng c¬ thÓ sèng. - Cacbon lµ nguyªn tè ho¸ häc ®Æc biÖt quan träng trong viÖc t¹o nªn sù ®a d¹ng cña c¸c ®¹i ph©n tö h÷u c¬. - Tuú theo tØ lÖ c¸c nguyªn tè trong c¬ thÓ, ng­êi ta chia c¸c nguyªn tè thµnh 2 lo¹i: nguyªn tè ®a l­îng vµ nguyªn tè vi l­îng. a) Nguyªn tè ®a l­îng - Nguyªn tè ®a l­îng lµ nh÷ng nguyªn tè cã chøa l­îng lín trong khèi l­îng kh« cña c¬ thÓ (C, H, O, N, S, K,…). - Vai trß: tham gia cÊu t¹o nªn c¸c ®¹i ph©n tö h÷u c¬ nh­ pr«tªin, cacbohi®rat, lipit, axit nuclªic lµ c¸c hîp chÊt ho¸ häc chÝnh cÊu t¹o nªn tÕ bµo. b) Nguyªn tè vi l­îng - Nguyªn tè vi l­îng lµ nh÷ng nguyªn tè chiÕm tØ lÖ rÊt nhá trong khèi l­îng kh« cña tÕ bµo (Fe, Cu, Bo, Mn, Mo,…). - Vai trß: tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh sèng c¬ b¶n cña tÕ bµo. Nh÷ng nguyªn tè nµy c¬ thÓ chØ cÇn mét l­îng rÊt nhá nh­ng nÕu thiÕu nã th× mét sè chøc n¨ng sinh lÝ cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng nghiªm träng. 3.1.2. N­íc vµ vai trß cña n­íc trong tÕ bµo a) CÊu tróc vµ ®Æc tÝnh ho¸ lÝ cña n­íc - CÊu tróc: + Cã cÊu t¹o ho¸ häc ®¬n gi¶n gåm 2 nguyªn tö hi®ro liªn kÕt céng ho¸ trÞ víi 1 nguyªn tö «xi. C«ng thøc ho¸ häc: H2O. + Ph©n tö n­íc cã 2 ®Çu tÝch ®iÖn tr¸i dÊu (+ vµ -) do ®«i ®iÖn tö trong liªn kÕt bÞ kÐo lÖch vÒ phÝa «xi. - §Æc tÝnh: ph©n tö n­íc cã tÝnh chÊt ph©n cùc, ph©n tö n­íc nµy hót ph©n tö n­íc kia vµ hót c¸c ph©n tö ph©n cùc kh¸c lµm cho n­íc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi sù sèng. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 16 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý b) Vai trß cña n­íc ®èi víi tÕ bµo - Lµ dung m«i hoµ tan nhiÒu chÊt cÇn thiÕt cho sù sèng. - Lµ thµnh phÇn chÝnh cÊu t¹o nªn tÕ bµo vµ lµ m«i tr­êng cho c¸c ph¶n øng sinh ho¸ x¶y ra. - Lµm æn ®Þnh nhiÖt cña c¬ thÓ. 3.2. KiÕn thøc bæ sung - Nguyªn tö C cã cÊu h×nh ®iÖn tö vßng ngoµi víi 4 ®iÖn tö, do vËy nguyªn tö C cã thÓ cïng mét lóc t¹o nªn 4 liªn kÕt céng ho¸ trÞ víi c¸c nguyªn tö C vµ víi 4 nguyªn tè kh¸c t¹o nªn sè l­îng rÊt lín c¸c ph©n tö h÷u c¬ kh¸c nhau. - Sù sèng kh«ng ph¶i ®­îc h×nh thµnh b»ng c¸ch tæ hîp ngÉu nhiªn cña c¸c nguyªn tè víi tØ lÖ gièng nh­ trong tù nhiªn. Mµ trong ®iÒu kiÖn nguyªn thuû cña tr¸i ®Êt, c¸c nguyªn tè C, H, O, N víi ®Æc tÝnh ho¸ häc ®Æc biÖt ®· t­¬ng t¸c víi nhau t¹o nªn nh÷ng hîp chÊt h÷u c¬ ®Çu tiªn theo n­íc m­a r¬i xuèng biÓn, nhiÒu chÊt trong sè nµy lµ nh÷ng chÊt tan trong n­íc vµ ë ®ã sù sèng b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ tiÕn ho¸ dÇn. - Nguyªn tè vi l­îng th­êng lµ thµnh phÇn cña enzim, vitamin vµ mét sè hîp chÊt quan träng kh¸c mµ thiÕu nã th× cã thÓ dÉn ®Õn bÖnh tËt hoÆc sÏ ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn sù sèng nh­ thiÕu ièt g©y b­íu cæ ë ng­êi, thiÕu molip®en c©y cã thÓ chÕt, thiÕu ®ång c©y vµng l¸,… - N­íc lµ thµnh phÇn b¾t buéc vµ th­êng cã hµm l­îng cao trong bÊt k× tÕ bµo sèng nµo. Mäi biÓu hiÖn ®Æc tr­ng cña ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo (kh¶ n¨ng chuyÓn ®éng, hÊp thô, trao ®æi chÊt vµ n¨ng l­îng, sinh tr­ëng,...) ®Òu liªn quan víi sù cã mÆt cña n­íc. Lóc l­îng n­íc Ýt c¸c ho¹t ®éng sinh lÝ th­êng diÔn ra yÕu ít vµ ng­îc l¹i. L­îng n­íc trong tÕ bµo lµ mét chØ tiªu vÒ møc ®é ho¹t ®éng cña chóng. - Trong tÕ bµo cã 2 d¹ng n­íc lµ n­íc tù do vµ n­íc liªn kÕt: Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 17 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý + N­íc liªn kÕt cã vai trß b¶o vÖ c¸c h¹t keo chèng l¹i sù ng­ng kÕt vµ sù biÕn tÝnh. + N­íc tù do mang ®Çy ®ñ c¸c tÝnh chÊt ho¸ lÝ ®iÓn h×nh cña n­íc cã ý nghÜa lín lao vµ nhiÒu mÆt ®èi víi tÕ bµo. 3.3. T­ liÖu tham kh¶o (1) “Dï oxy, cacbon, hidro vµ nit¬ lµ nh÷ng nguyªn tè th­êng gÆp nhÊt trong m«i tr­êng, chóng cã trong c¬ thÓ sèng víi tØ lÖ rÊt kh¸c nhau. VÝ dô cacbon chiÕm 0,03% vá qu¶ ®Êt, nh­ng l¹i chiÕm tíi 20% khèi l­îng c¬ thÓ sèng. MÆt kh¸c, mét vµi nguyªn tè vÝ dô nh­ silic chiÕm 27,7% vá qu¶ ®Êt, dï rÊt phæ biÕn nh­ng l¹i gÆp rÊt Ýt trong c¬ thÓ sèng”. (Trang 7, s¸ch Sinh häc tËp I, W.D.PHILIPS - T.J.CHILTON). (2) “Së dÜ n­íc lµ dung m«i chñ yÕu vµ phæ biÕn tr­íc hÕt lµ do tÝnh chÊt ph©n cùc vµ do hÖ qu¶ cña h»ng sè ®iÖn m«i cùc k× cao cña n­íc. C¸c ®Æc tÝnh ng­îc dÊu nh­ c¸c ion hót nhau ë trong n­íc yÕu h¬n ë trong kh«ng khÝ 80 lÇn. Lùc hót t­¬ng hç gi÷a c¸c nguyªn tö hay ph©n tö cña mét vËt nhóng trong n­íc yÕu h¬n so víi trong kh«ng khÝ. Trong tr­êng hîp nµy, chuyÓn ®éng lµm cho c¸c ph©n tö rêi nhau dÔ dµng cña c¸c chÊt kÓ c¶ c¸c chÊt khã tan”. (Trang 298, s¸ch Sinh häc ®¹i c­¬ng tËp I, Phan Cù Nh©n) (3) “Liªn kÕt hi®ro tuy kh«ng bÒn l¾m nh­ng ®ñ khiÕn cho c¸c ph©n tö n­íc liªn kÕt víi nhau vµ s¾p xÕp mét c¸ch x¸c ®Þnh víi nhau. Sù liªn kÕt néi t¹i kh¸ bÒn v÷ng gi÷a c¸c ph©n tö n­íc gi¶i thÝch nhiÖt ®é nãng ch¶y cña n­íc ®¸ vµ nhiÖt ®é s«i tØ nhiÖt, nhiÖt dung cña n­íc cao h¬n c¸c chÊt láng kh¸c”. ( Trang 298, s¸ch Sinh häc ®¹i c­¬ng tËp I, Phan Cù Nh©n) (4) “Trong n­íc ®ãng b¨ng, toµn bé c¸c liªn kÕt ®Òu lµ m¹nh cùc ®¹i vµ do ®ã c¸c ph©n tö ®Òu ph©n tö ®Òu ph©n bè trong mét cÊu tróc m¹ng l­íi chuÈn. Trong n­íc láng, cã tíi 80% ph©n tö cã mèi liªn kÕt hidro nh­ thÕ víi c¸c ph©n tö t¸ch biÖt gi÷a c¸c ph©n tö phøc hîp lín h¬n sù s¾p xÕp ngÉu nhiªn Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 18 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý c¸c ph©n tö n­íc tù do trong n­íc láng lµm cho chóng xÕp gÇn nhau h¬n so víi cÊu tróc m¹ng. Do ®ã n­íc ®¸ cã cÊu tróc th­a h¬n vµ nã næi trªn mÆt n­íc láng”. (Trang 9, Sinh häc tËp I, W.D.PHILIPS – T.J.CHILTON) bµi 4: cacbohi®rat vµ lipit 1. Môc tiªu bµi häc 1.1. KiÕn thøc Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn ph¶i: - LiÖt kª ®­îc tªn c¸c lo¹i ®­êng ®¬n, ®­êng ®«i vµ ®­êng ®· cã trong c¬ thÓ sinh vËt. - Tr×nh bµy ®­îc chøc n¨ng cña mét sè lo¹i ®­êng trong c¬ thÓ sinh vËt. - LiÖt kª ®­îc c¸c lo¹i lipit cã trong c¬ thÓ sinh vËt. - Tr×nh bµy chøc n¨ng c¸c lo¹i lipit. - Ph©n biÖt ®­îc saccarit va lipit vÒ cÊu t¹o, tÝnh chÊt, vai trß. 1.2. Kü n¨ng RÌn luyÖn kü n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh ®Ó ph©n biÖt c¸c chÊt. 1.3. Gi¸o dôc HiÓu râ tÇm quan träng cña viÖc ¨n uèng khoa häc vµ vËn dông gi¶i thÝch ®­îc mét sè hiÖn t­îng trong thùc tiÔn. 2. kiÕn thøc träng t©m Chøc n¨ng cña cacbohi®rat, lipit. 3. Thµnh phÇn kiÕn thøc 3.1. KiÕn thøc chñ yÕu 3.1.1. Cacbohi®rat a) CÊu tróc ho¸ häc Cacbohi®rat lµ hîp chÊt h÷u c¬ chØ chøa ba lo¹i nguyªn tè lµ cacbon, Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 19 K30A Sinh –KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp §inh ThÞ Ngäc Lý hi®r«, «xi vµ ®­îc cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n (®¬n ph©n chñ yÕu lµ ®­êng 6 cacbon). - §­êng ®¬n: lµ ®­êng chØ gåm 1 ®¬n ph©n. §­êng ®¬n 6 cacbon gåm 3 lo¹i: + Gluc«z¬ (®­êng nho): cã ë thùc vËt vµ ®éng vËt. + Frut«z¬ (®­êng qu¶) : cã nhiÒu ë thùc vËt. + Galact«z¬ (®­êng s÷a): cã nhiÒu trong s÷a ®éng vËt. - §­êng ®«i: gåm hai ph©n tö ®­êng ®¬n cïng lo¹i hoÆc kh¸c lo¹i liªn kÕt víi nhau. + §­êng saccar«z¬ (®­êng mÝa): cÊu t¹o gåm 1 gluc«z¬ liªn kÕt 1 fruct«z¬. Cã nhiÒu trong th©n c©y mÝa, cñ c¶i ®­êng, cñ cµ rèt. + §­êng lact«z¬ (®­êng s÷a): cÊu t¹o gåm 1 ph©n tö gluc«z¬ liªn kÕt 1 galact«z¬. Cã nhiÒu trong s÷a ®éng vËt. + §­êng mant«z¬ (®­êng m¹ch nha): gåm 2 ph©n tö gluc«z¬. - §­êng ®a: gåm nhiÒu ph©n tö ®­êng ph©n liªn kÕt víi nhau. Tuú theo c«ng thøc cña c¸c ®¬n ph©n mµ ta cã c¸c lo¹i ®­êng ®a nh­ glic«gen, tinh bét, xenlul«z¬ hay kitin víi c¸c ®Æc tÝnh lÝ ho¸ rÊt kh¸c nhau. b) Chøc n¨ng cña cacbohi®rat - Lµ nguån n¨ng l­îng dù tr÷ cña tÕ bµo vµ c¬ thÓ. - CÊu t¹o nªn tÕ bµo vµ c¸c bé phËn cña c¬ thÓ: + Xenlul«z¬ lµ lo¹i ®­êng cÊu t¹o nªn thµnh tÕ bµo thùc vËt. + Kitin cÊu t¹o thµnh tÕ bµo nÊm vµ bé x­¬ng ngoµi cña nhiÒu loµi c«n trïng hay mét sè loµi ®éng vËt kh¸c. + Cacbohi®rat liªn kÕt víi pr«tªin t¹o nªn c¸c ph©n tö glic«pr«tªin lµ nh÷ng bé phËn cÊu t¹o nªn c¸c thµnh phÇn kh¸c nhau cña tÕ bµo. 3.1.2. Lipit Lipit lµ lµ nhãm chÊt h÷u c¬ kh«ng tan trong n­íc, chØ tan trong dung m«i h÷u c¬ nh­ benzen, ete, clorofooc. Tr­êng §HSP Hµ Néi 2 20 K30A Sinh –KTNN