Tài liệu Phân tích nguyên tắc bình đẳng và không phân biệt đối xử với người khuyết tật. nguyên tắc này được cụ thể hóa như thế nào trong pháp luật người khuyết

MỤC LỤC Trang: LỜI M̉ ĐẦU..................................................................................................2 NỘI DUNG.......................................................................................................2 I. CƠ SƠ PHAP LY VA NỘI DUNG CỦ NGUYÊN TĂC BINH ĐĂNG VA KHÔNG PHÂN BIỆT Đ́I XƯ VVI NGƯỜI KHUYÊT TẬT.................2 1. ̣Cơ sơ pha ly củ nguyê tă .....................................................................2 2. Nô ̣i du ng củ nguyê tă .............................................................................3 3. Ý ngpiủ củ nguyê tă ...............................................................................6 II. VIỆC CU THÊ HỎ NGUYÊN TĂC TRONG PHAP LUẬT NGƯỜI KHUYÊT TẬT VIỆT N̉M..............................................................................6 1. Về vấ đề păm so sư kpỏ......................................................................8 2. Về ngihao dụ , dạy ngpề va viê ̣ am đôi vơi ngươi kpuyêt tâ ̣t...................9 3. Về poạt đô ̣ ng xã pô ̣i đôi vơi ngươi kpuyêt tâ ̣t.........................................10 III. THƯC TIÊN AP DUNG NHƯNG QUY ĐINH VÊ NGUYÊN TĂC BINH ĐĂNG VA KHÔNG PHÂN BIÊT ̣ Đ́I XƯ VVI NGƯỜI KHUYÊT TẬT.................................................................................................................12 1. Tpự tiễ ha dụ ng......................................................................................12 1.1. Những thanh ttự đat đđượ........................................................................12 1.2. Những han ̣hhê..........................................................................................15 2. Mô ̣t sô biê ̣ pha păm đưủ ha quy đi p củ nguyê tă bi p đă ng va kpô ng pâ biêṭ đôi xx vơi ngươi kpuyêt tâ ̣t vao đơi sô ng.......................16 KẾT LUṬN............................................................................................16 D̉NH M.UC TAI LIỆU TH̉M. KHAO................................................17 1 LỜI M̉ ĐẦU Với tứ cách là đối tự́ng, tḥc th̉ tồn tại tronng đời sống xã hỗ ̣i, ngứời khuyết tâ ̣t co đây đu các quyên và nghia vu cơ ban cua cỗng dân. Hiê ̣n nay ơ hâu hết các quốc gia trên thế giới đã co cái nh̀n và cách tiếp câ ̣n honàn tonàn tiến bỗ ̣ vê ngứời khuyết tâ ̣t và ơ Viê ̣t Nam ta cung vâ ̣y. Nhứng trên tḥc tế đ̉ ngứời khuyết tâ ̣t đự́c baon đam quyên b̀nh đăng và khỗng bi phân biê ̣t đối xư th̀ pháp luâ ̣t cua m ôi quốc gia cân phai co những quy đinh cu th̉ ḍa trên nguyên tăc nhât đinh vê vân đê này. Đ̉ co th̉ thây đự́c nguyên tăc b̀nh đăng và khỗng phân biê ̣t đối xư đự́c cu th̉ hoa nhứ thế nàon tronng pháp luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t và viê ̣c áp dung tronng tḥc tiên ra saon bài viết sau đây s̃ tâ ̣p trung đi sâu t̀m hỉu đê tài: Phân tíh nguyên tắ binh đăng va không phân biêṭ đôi xư vơi ngươi khuyêt tât.̣ Nguyên tắ nay đướ ́u thê hó như thê nao trong pháp luâṭ ngươi khuyêt tât.̣ ưiên hê ̣vơi thứ́ tiên. NỘI DUNG I. CƠ SƠ PHAP LY VA NỘI DUNG CỦ NGUYÊN TĂC BINH ĐĂNG VA KHÔNG PHÂN BIỆT Đ́I XƯ VVI NGƯỜI KHUYÊT TẬT 1. ̣Cơ sơ pha ly củ nguyê tă Nguyên tăc b̀nh đăng và khỗng phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t liên quan m â ̣t thiết đến khái niê ̣m nhân phâm . Nguyên tăc này xuât phát tư tứ tứơng chon răng tât ca m oi ngứời, bât k̉ khác nhau vê trí ḷc, th̉ ḷc và các đă ̣c đỉm khác, đêu co giá tri và tâm quan trong ngang nhau. M.ôi conn ngứời đêu co quyên đự́c hứơng và cân đự́c nhâ ̣n ṣ quan tâm và tỗn trong nhứ nhau. Theon nhứ Điêu 1 cua Tuyên ngỗn nhân quyên năm 1948 th̀: “Tất ̣á mọi ngđ̀i sinh ran đềự đđượ tt dọ va bình đẳng về nhnn ph̉m va qựêền. Mọi 2 ̣ọn ngđ̀i đềự đđượ taọ hoan bann ̣họ ly tri va lđơng tnm va ̣ân phái đôi xư với nhanự trọng tình bằng hữự.” Tuyên bố cua Tô chhc laon đỗ ̣ng quốc tế tại Philadelphia năm 1994 cung đã khăng đinh m oi conn ngứời khỗng phân biê ̣t chung tỗ ̣c, tín ngứ̃ng tỗn giáon, giới tính, đêu co quyên đự́c m ứu câu ṣ đây đu vê vâ ̣t chât và phát trỉn vê tinh thân tronng điêu kiê ̣n ṭ don, đam baon nhân phâm , baon đam kinh tế và b̀nh đăng vê cơ hỗ ̣i. Điêu này co nghia là, tât ca m oi ngứời, k̉ ca nam và nữ, cân đự́c đối xư cỗng băng và co cơ hỗ ̣i b̀nh đăng đ̉ tham gia các honạt đỗ ̣ng xã hỗ ̣i, k̉ ca thi trứờng laon đỗ ̣ng. Cỗng ứớc vê quyên cua ngứời khuyết tâ ̣t năm 2006 cung ghi nhâ ̣n nguyên tăc này, cu th̉ đự́c quy đinh tại Điêu 5 cua Cỗng ứớc: Các quốc gia thành viên cỗng nhâ ̣n tât ca m oi ngứời đêu b̀nh đăng trứớc pháp luâ ̣t, tuân theon pháp luâ ̣t và co quyên đự́c pháp luâ ̣t baon vê ̣, đự́c hứơng ḷi tư pháp luâ ̣t m ỗ ̣t cách b̀nh đăng m à khỗng bi phân biê ̣t đối xử Các quốc gia thành viên phai ngăn câm m oi ṣ phân biê ̣t đối xư don bi khuyết tâ ̣t và đam baon tât ca ngứời khuyết tâ ̣t đự́c pháp luâ ̣t baon vê ̣ m ỗ ̣t cách b̀nh đăng và hiê ̣u qua chống lại m oi h̀nh thhc phân biê ̣t đối xử... Và theon Điêu 12 cua Cỗng ứớc th̀: Các quốc gia tham gia tái khăng đinh răng ngứời khuyết tâ ̣t co quyên đự́c cỗng nhâ ̣n ơ tât ca m oi nơi là những conn ngứời trứớc pháp luâ ̣t̉ Các quốc gia tham gia s̃ cỗng nhâ ̣n ngứời khuyết tâ ̣t co năng ḷc pháp lí, trên cơ sơ b̀nh đăng nhứ cỗng dân khác, tronng tât ca các m ă ̣t cua đời sống̉ tiến hành các biê ̣n pháp thích ḥp đ̉ ngứời khuyết tâ ̣t co th̉ tiếp câ ̣n tới những hô tṛ m à ho cân khi tḥc thi năng ḷc pháp lí cua hỏ... 2. Nô ̣i du ng củ nguyê tă Nguyên tăc b̀nh đăng, cung nhứ m ỗ ̣t san phâm m à nguyên tăc này đem lại là viê ̣c câm phân biê ̣t đối xư, co th̉ đự́c th̉ hiê ̣n băng nhiêu cách khác nhau tronng luâ ̣t pháp. 3 B̀nh đăng trên danh nghia: Theon quan đỉm chính thống vê ṣ b̀nh đăng, những ngứời ơ tronng honàn canh nhứ nhau cân đự́c đối xư giống nhau. Quan đỉm này thứờng khỗng tính đến ṣ khác biê ̣t và bât ḷi cua tưng cá nhân và honàn canh ch nhứ th̉ những yếu tố này khỗng co liên quan g̀. Tronng khi khỗng chon phep đối xư ngứời này hơn honă ̣c kem ngứời kia, ngứời ta lại khỗng đă ̣t ra vê quy đinh phai co những điêu chinh và cai thiê ̣n cân thiết. Don vâ ̣y, quan đỉm này khỗng phu ḥp khi phai đáp hng nhu câu cua m ỗ ̣t số đối tự́ng là ngứời khuyết tâ ̣t. B̀nh đăng vê cơ hỗ ̣i: Khái niê ̣m này quy đinh vê ṣ b̀nh đăng tronng cơ hỗ ̣i chh khỗng nhât thiết phai là b̀nh đăng vê kết qua. Cách nh̀n này, thưa nhâ ̣n vai tro quan trong cua những khác biê ̣t cua cá nhân và tâ ̣p th̉ đồng thời nhâ ̣n diê ̣n những ràon can bên ngonài m à ngứời khuyết tâ ̣t gă ̣p phai co th̉ can trơ ho tham gia vàon xã hỗ ̣i. Đinh kiến và m ỗi trứờng khỗng tiếp câ ̣n đêu đự́c coni là những vâ ̣t can đối với ṣ tham gia tonàn diê ̣n vàon đời sống xã hỗ ̣i cua ngứời khuyết tâ ̣t. Theon cách nh̀n nhâ ̣n này, t̀nh trạng khuyết tâ ̣t khỗng phai là vân đê quan trong m à chính những đinh kiến m ới là cơ sơ chon vân đê cân giai quyết, và phai nhât thiết tính đến những đinh kiến này nếu m uốn tạon ra những thay đôi chon m ỗi trứờng xã hỗ ̣i cung nhứ m ỗi trứờng vâ ̣t th̉ đ̉ tạon điêu kiê ̣n chon ngứời khuyết tâ ̣t tiếp câ ̣n và hoa nhâ ̣p cung xã hỗ ̣i. B̀nh đăng vê kết qua: Là ṣ đam baon các kết qua là nhứ nhau đối với tât ca m oi ngứời. Nếu nh̀n nhâ ̣n ṣ b̀nh đăng theon goc đỗ ̣ này, ṣ khác biê ̣t giữa các cá nhân và các nhom đối tự́ng s̃ đự́c thưa nhâ ̣n. Ví du, phai tính đến các chi phí thêm m à ngứời laon đỗ ̣ng khuyết tâ ̣t phai chi tra tronng khi xem xet viê ̣c ho co nhâ ̣n đự́c tiên lứơng băng m oi ngứời hay khỗng. Khái niê ̣m này co m ỗ ̣t số nhự́c đỉm , no khỗng chi rõ trách nhiê ̣m đáp hng các nhu câu cua ngứời khuyết tâ ̣t nhăm đam baon ṣ b̀nh đăng tḥc ṣ vê kết qua thuỗ ̣c vê ai – Nhà nứớc, khu ṿc tứ nhân honă ̣c cá nhân nàon đo. Ngonài ra, con m ỗ ̣t đỉm khỗng rõ tronng cách nh̀n nhâ ̣n này là ngứời ta co tḥc ṣ hỉu rõ giá tri cua 4 m ỗ ̣t cá nhân hay khỗng khi t̀m cách đ̉ chhng m inh răng anh ta đã khỗng làm ra đự́c kết qua nhứ những ngứời khác. Các h̀nh thhc phân biê ̣t đối xư cung đự́c phân lonại thành: Phân biê ̣t đối xư tṛc tiếp̉ Phân biê ̣t đối xư gián tiếp̉ Gây phiên nhiêủ Chi đạon và khuyến khích phân biê ̣t đối xư (1) . Du ơ h̀nh thhc phân biê ̣t đối xư nàon cung đêu th̉ hiê ̣n m ỗ ̣t ṣ k̀ thi đối với ngứời khuyết tâ ̣t, gây kho khăn chon ho tronng viê ̣c tiếp câ ̣n m oi khía cạnh cua đời sống xã hỗ ̣i và đă ̣c biê ̣t là vân đê viê ̣c làm . Nh̀n chung nguyên tăc b̀nh đăng và khỗng phân biê ̣t đối xư đự́c hỉu là ṣ ngang nhau tronng viê ̣c tiếp câ ̣n các cơ hỗ ̣i vê hoc tâ ̣p, viê ̣c làm ̉ chăm soc shc kh̉e, dich vu cỗng...cua ngứời khuyết tâ ̣t tronng m oi điêu kiê ̣n, honàn canh. Tuy nhiên, nguyên tăc b̀nh đăng khỗng co nghia là băng nhau honă ̣c nhứ nhau. Ngứời khuyết tâ ̣t gă ̣p phai những dạng tâ ̣t khác nhau và m hc đỗ ̣ khuyết tâ ̣t khỗng giống nhau cân phai đự́c ṣ đam baon khác nhau, ví du: M.ỗ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t đă ̣c biê ̣t nă ̣ng cân phai co ṣ baon tṛ honàn tonàn cua xã hỗ ̣i, tronng khi m ỗ ̣t ngứời bi khuyết tâ ̣t nhe th̀ khỗng cân phai nhứ vâ ̣y. Và viê ̣c ngăn vâm phân biê ̣t đối xư khỗng co nghia là quy chon m oi h̀nh thhc phân biê ̣t là trái pháp luâ ̣t, ví du: Tronng quan hê ̣ laon đỗ ̣ng, ngứời sư dung laon đỗ ̣ng co quyên yêu câu ngứời laon đỗ ̣ng phai co những ki năng và tr̀nh đỗ ̣ cân thiết m à cỗng viê ̣c honă ̣c m ỗi trứờng cỗng viê ̣c đoi h̉i và những yêu câu này là chính đáng. Don đo, dân đến kha năng lonại trư m ỗ ̣t số ngứời khuyết tâ ̣t kh̉i danh sách ngứời tham gia làm viê ̣c nhứng những trứờng ḥp nhứ vâ ̣y khồng đự́c coni là phân biê ̣t đối xư. Chăng hạn: M.ỗ ̣t donanh nghiê ̣p vâ ̣n tai tuỷn nhân viên lái xe, lái tàủ m ỗ ̣t cỗng ty vê ̣ si tuỷn nhân viên,... khi đo ho s̃ đứa ra những tiêu chuân vê h̀nh thhc, shc kh̉e, chiêu caon, phan xạ,...dân đến ngứời khuyết tâ ̣t (vâ ̣n đỗ ̣ng, khiếm thi...) khỗng đự́c vàon làm viê ̣c. Những yêu câu tronng () Hứớng tới cơ hỗ ̣i viê ̣c làm b̀nh đăng chon ngứời khuyết tâ ̣t thỗng qua hê ̣ thống pháp luâ ̣t, ILO, 2006, tr. 28-29 1 5 trứờng ḥp nhứ trên là ḥp pháp và đung m hc, don vâ ̣y no đơn thuân là yêu câu m ang tính nghê nghiê ̣p và khỗng bi coni là phân biê ̣t đối xư. Nhứ vâ ̣y, co th̉ thây nỗ ̣i dung cua nguyên tăc nhăm hứớng đến hai yếu tố chính. Thh nhât là khăng đinh ṣ b̀nh đăng cua ngứời khuyết tâ ̣t với xã hỗ ̣i. Thh hai là khăng đinh ṣ b̀nh đăng giữa ngứời khuyết tâ ̣t với nhau, nhứng ṣ b̀nh đăng khỗng co nghia là ngang băng, nhứ nhau m à tuy thuỗ ̣c vàon m hc đỗ ̣ khuyết tâ ̣t khác nhau m à ho s̃ nhâ ̣n đự́c ṣ baon đam khác nhau. 3. Ý ngpiủ củ nguyê tă Nguyên tăc b̀nh đăng và khỗng phân biệt đối xư là nguyên tăc rât quan trong, là kim chi nam chon việc ban hành các quy đinh liên quan đến quyên cua ngứời khuyết tật, đam baon chon các quyên đo đự́c tḥc hiện. Qua đo th̉ hiện m ối quan hệ pháp lý giữa nhà nứớc, xã hội với ngứời khuyết tật. Nguyên tăc này khỗng chi th̉ hiện ṣ quan tâm đặc biệt cua pháp luật tới những ngứời khuyết tật, m à con là ṣ dăn đe, giáon duc tât ca m oi ngứời cân co ý thhc đê cam thỗng với những ngứời khuyết tật. Cân co cách nh̀n khác đối với những ngứời khuyết tật, và tư đo ḷa chon cách hng xư phu ḥp đối với ho. Đồng thời đây cung là đam baon pháp lý quan trong tronng việc tḥc hiện nguyên tăc khác nhứ nguyên tăc tỗn trong và đam baon quyên cua ngứời khuyết tật và nguyên tăc tham vân ngứời khuyết tật, đối tác xã hội và tô chhc xã hội… II. VIỆC CU THÊ HỎ NGUYÊN TĂC TRONG PHAP LUẬT NGƯỜI KHUYÊT TẬT VIỆT N̉M. Viê ̣t Nam là quốc gia co số lự́ng và ty lê ̣ ngứời khuyết tâ ̣t caon trên thế giới. M.hc đỗ ̣ tỗn trong, baon vê ̣, chăm soc, hô tṛ và đàon tạon chon ngứời khuyết tâ ̣t hoa nhâ ̣p cỗ ̣ng đồng là những tiêu chí quan trong đ̉ đánh giá tính chât nhân văn cua m ỗ ̣t xã hỗ ̣i. Giống nhứ ơ các nứớc trên thế giới, ơ Viê ̣t Nam , ngứời khuyết tâ ̣t đự́c hứơng tât ca các quyên cỗng dân cơ ban nhứ những 6 ngứời b̀nh thứờng, khỗng co bât ky ṣ phân biê ̣t đối xư nàon ḍa trên t̀nh trạng khuyết tâ ̣t cua ho. Ngonài ra, pháp luâ ̣t Viê ̣t Nam cung quy đinh những đối xư ứu đãi với ngứời khuyết tâ ̣t nhăm bu đăp những thiê ̣t thoi cua ho, cung nhứ đ̉ baon đam ṣ b̀nh đăng tḥc vê các quyên và cơ hỗ ̣i với m oi cỗng dân, cu th̉: Điêu 67 Hiến pháp 1992 (sưa đôi, bô sung năm 2001) nêu rõ: “Ngđ̀i gia, ngđ̀i tan tn ̣t, trẻ mô ̣ôi không nơi nđơng ttan đđượ Nha nđợ́ va xa hô ̣i giúp đơ”. Đ̉ khuyến khích ṣ tỗn trong và những honạt đỗ ̣ng baon vê ̣, chăm soc, giup đ̃ ngứời khuyết tâ ̣t, nhà nứớc Viê ̣t Nam đã quyết đinh lây ngày 18 tháng 4 hàng năm là Ngày ngứời khuyết tâ ̣t Viê ̣t Nam . Nguyên tăc b̀nh đăng và khỗng phân biê ̣t đối xư đối với ngứời khuyết tâ ̣t là nguyên tăc quan trong nhât, baon quát nhât và đự́c cu th̉ hoa tronng hâu hết các linh ṿc đự́c ghi nhâ ̣n tại pháp luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t. Theon quy đinh tại khonan 1 Điêu 2 ngứời khuyết tâ ̣t đự́c hỉu là: “ngđ̀i bị khihêm khựêhêt một họặ̣ nhiềự bộ phận ̣ơ thể họặ̣ bị sựê giám ̣hự́ năng đđượ biểự hiện dđới dang tật khihên ̣họ lanọ đô ̣ng, sinh họat, họ̣ tn ̣p gă ̣p kho khăn”. Điêu 4 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t năm 2010 quy đinh: “1. Ngđ̀i khựêhêt tn ̣t đđượ báọ đám thṭ hiê ̣n ̣ạ qựêền sanự: an) Thanm gian bình đẳng vaọ ̣ạ họat đô ̣ng xa hô ̣i; b) Sông đô ̣̣ ln ̣p, h̀an nhn ̣p ̣ô ̣ng đông; ̣) Đđượ miễn họă ̣̣ giám mô ̣t sô khọán đong gop ̣họ ̣ạ họat đô ̣ng xa hô ̣i; d) Đđượ ̣hăm sọ sự́ khỏe, phụ̣ hôi ̣hự́ năng, họ̣ văn hoan, họ̣ nghề, việ̣ lam, trươ giúp phap ly, tihêp ̣ận ̣ông trình ̣ông ̣ộng, phđơng tiện gianọ thông, ̣ông nghệ thông tin, dị̣h vụ văn hoan, thể thanọ, dự lị̣h va dị̣h vụ khạ phù hươp với dang tn ̣t va mự́ đô ̣ khựêhêt tn ̣t; đ) Cạ qựêền khạ theọ qựê định ̣uan phap lựn ̣t. 2. Ngđ̀i khựêhêt tn ̣t thṭ hiêṇ ̣ạ nghian vụ ̣ông dnn theọ qựê định ̣uan phap lựn ̣t”. Và theon quy đinh tại khonan 1, 2 và 6 Điêu 14 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t th̀ 7 pháp luâ ̣t: Nghiêm câm những hành vi ky thi, phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t̉ nghiêm câm những hành vi xâm phạm thân th̉, nhân phâm , danh ḍ, tài san, quyên, ḷi ích ḥp pháp cua ngứời khuyết tâ ̣t và các hành vi can trơ quyên kết hỗn, quyên nuỗi conn cua ngứời khuyết tâ ̣t. Nhứ vâ ̣y, điêu trứớc tiên pháp luâ ̣t m uốn ghi nhâ ̣n m ỗ ̣t cách chung nhât vê vân đê quyên và nghia vu cua ngứời khuyết tâ ̣t, qua đo khăng đinh răng ngứời khuyết tâ ̣t cung nhứ m oi cỗng dân b̀nh thứờng đêu hứơng những quyên cơ ban và tḥc hiê ̣n những nghia vu nhât đinh đối với nhà nứớc và xã hỗ ̣i, đự́c tạon những cơ hỗ ̣i, điêu kiê ̣n đ̉ phát trỉn m ỗ ̣t cách tonàn diê ̣n. Dứới đây là khái quát các quy đinh hiê ̣n hành cua pháp luâ ̣t Viê ̣t Nam vê những quyên đă ̣c thu cua ngứời khuyết tâ ̣t đự́c quy đinh tronng Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t và m ỗ ̣t số văn ban pháp luâ ̣t khác co liên quan. 1. Về vấ đề păm so sư kpỏ Xuât phát tư những vân đê vê shc kh̉e và chăm soc shc kh̉e ngứời khuyết tâ ̣t, cung với m onng m uốn baon đam chon ngứời khuyết tâ ̣t đự́c baon vê ̣ và chăm soc shc kh̉e m ỗ ̣t cách b̀nh đăng nhứ những ngứời khác, các nứớc trên thế giới cung nhứ Viê ̣t Nam đã quy đinh cu th̉ chế đỗ ̣ này tronng hê ̣ thống pháp luâ ̣t nứớc m ̀nh, theon quy đinh tại khonan 1 Điêu 22 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t: “Nha nđợ́ báọ đám để ngđ̀i khựêhêt tật đđượ kham bệnh, ̣hữan bệnh va sư dụng ̣ạ dị̣h vụ ê thê phù hươp.”. Chế đỗ ̣ chăm soc shc kh̉e ngứời khuyết tâ ̣t baon gồm tông th̉ các quy đinh vê quyên cua ngứời khuyết tâ ̣t đự́c nhà nứớc, cỗ ̣ng đồng xã hỗ ̣i tḥc hiê ̣n các honạt đỗ ̣ng phong bê ̣nh, khám chữa bê ̣nh, chinh h̀nh, phuc hồi chhc năng nhăm giup ngứời khuyết tâ ̣t ôn đinh shc kh̉e, vự́t qua kho khăn cua bê ̣nh, tâ ̣t, vứơn lên hoa nhâ ̣p cỗ ̣ng đồng. Tuy thuỗ ̣c vàon tưng đối tự́ng, dạng tâ ̣t honă ̣c nhu câu cua ngứời khuyết tâ ̣t m à pháp luâ ̣t quy đinh chế đỗ ̣ chăm soc shc kh̉e ngứời khuyết tâ ̣t đự́c tḥc hiê ̣n khác nhau, theon đo ngứời khuyết tâ ̣t đự́c hứơng m ỗ ̣t honă ̣c nhiêu chế đỗ ̣ tronng quá tr̀nh chăm soc shc kh̉e. 8 2. Về ngihao dụ , dạy ngpề va viê ̣ am đôi vơi ngươi kpuyêt tâ ̣t Thứ nhât, vê giáon duc đối với ngứời khuyết tâ ̣t co th̉ đự́c tḥc hiê ̣n ơ nhiêu honạt đỗ ̣ng, dứới nhiêu h̀nh thhc và phứơng thhc khác nhau sonng honạt đỗ ̣ng chu yếu vân là honạt đỗ ̣ng hoc tâ ̣p. V̀ vâ ̣y, noi đến giáon duc đối với ngứời khuyết tâ ̣t dứới goc đỗ ̣ pháp luâ ̣t chính là đê câ ̣p vân đê hoc tâ ̣p cua ngứời khuyết tâ ̣t nhứ quyên đự́c tham gia hoc tâ ̣p cua ngứời khuyết tâ ̣t, các phứơng thhc giáon duc đối với ngứời khuyết tâ ̣t, các cơ sơ giáon duc ngứời khuyết tâ ̣t. Điêu 27 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t quy đinh: “1. Nha nđợ́ taọ điềự kiện để ngđ̀i khựêhêt tật đđượ họ̣ tập phù hươp với nhự ̣âự va khá năng ̣uan ngđ̀i khựêhêt tật. 2. Ngđ̀i khựêhêt tật đđượ nhập họ̣ ở độ tựổi ̣anọ hơn sọ với độ tựổi qựê định đôi với giaọ dụ̣ phổ thông; đđượ đự tiên trọng tựêển sinh; đđượ miễn, giám một sô môn họ̣ họặ̣ nội dựng va họat động giaọ dụ̣ ma khá năng ̣uan ̣a nhnn không thể đap ứng; đđượ miễn, giám họ̣ phi, ̣hi phi đaọ taọ, ̣ạ khọán đong gop khạ; đđượ xét ̣ấp họ̣ bổng, hỗ trươ phđơng tiện, đô dùng họ̣ tập. 3. Ngđ̀i khựêhêt tật đđượ ̣ựng ̣ấp phđơng tiện, tai liệự hỗ trươ họ̣ tập danh riêng trọng trđ̀ng hươp ̣ân thihêt; ngđ̀i khựêhêt tật nghe, noi đđượ họ̣ bằng ngôn ngữ ky hiệự; ngđ̀i khựêhêt tật nhìn đđượ họ̣ bằng ̣hữ nổi Branille theọ ̣hự̉n qựộ gian.”. Điêu 10 Luâ ̣t giáon duc năm 2005 cung quy đinh: Nhà nứớc ứu tiên, tạon điêu kiê ̣n chon conn em dân tỗ ̣c thỉu số, conn em gia đ̀nh ơ những vung co điêu kiê ̣n kinh tế – xã hỗ ̣i đă ̣c biê ̣t kho khăn, đối tự́ng đự́c hứơng chính sách ứu đãi, ngứời khuyết tâ ̣t và đối tự́ng đự́c hứơng chính sách xã hỗ ̣i khác tḥc hiê ̣n quyên và nghia vu hoc tâ ̣p cua m ̀nh, bô sung chon Điêu 10, Điêu 63 Luâ ̣t giáon duc nêu rõ: Nhà nứớc thành lâ ̣p và khuyến khích tô chhc, cá nhân thành lâ ̣p trứờng, lớp dành chon ngứời tàn tâ ̣t, khuyết tâ ̣t nhăm giup các đối tự́ng này phuc hồi chhc năng, hoc văn hoa, hoc nghê, hoa nhâ ̣p với cỗ ̣ng đồng. 9 Thứ h́i, vê dạy nghê và viê ̣c làm đối với ngứời khuyết tâ ̣t, pháp luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t quy đinh: Nhà nứớc baon đam điêu kiê ̣n đ̉ ngứời laon đỗ ̣ng đự́c tứ vân hoc nghê m iên phí, ḷa chon và hoc nghê theon kha năng, năng ḷc b̀nh đăng nhứ những ngứời khác (khonan 1 Điêu 32 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t)̉ đự́c tạon điêu kiê ̣n đ̉ phuc hồi chhc năng laon đỗ ̣ng, đự́c tứ vân viê ̣c làm m iên phí, co viê ̣c làm và làm viê ̣c phu ḥp với shc kh̉e và đă ̣c đỉm cua ngứời khuyết tâ ̣t (khonan 1 Điêu 33 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t). Các cơ sơ dạy nghê chon ngứời khuyết tâ ̣t, các cơ quan, tô chhc, donanh nghiê ̣p, cá nhân sư dung laon đỗ ̣ng là ngứời khuyết tâ ̣t cung phai tuân theon các quy đinh cua pháp luâ ̣t vê vân đê dạy nghê và viê ̣c làm đối với ngứời khuyết tâ ̣t, phai đối xư b̀nh đăng vê cơ hỗ ̣i viê ̣c làm chon ngứời khuyết tâ ̣t nhứ những ngứời laon đỗ ̣ng khác m à khỗng đự́c phân biê ̣t đối xư. Tại M.uc III, chứơng XI Bỗ ̣ luâ ̣t laon đỗ ̣ng cung co những quy đinh nhăm baon đam quyên ḷi chon ngứời khuyết tâ ̣t nhứ: quy đinh tại khonan 4 Điêu 125 Bỗ ̣ luâ ̣t laon đỗ ̣ng: “Th̀i gì lam việ̣ ̣uan ngđ̀i tan tn ̣t không đđượ qựa báê gì mô ̣t ngaê họă ̣̣ 42 gì mô ̣t tựân ” và Điêu 127 cung quy đinh: Câm sư dung ngứời tàn tâ ̣t đã bi suy giam kha năng laon đỗ ̣ng tư 51 trơ lên làm thêm giờ, làm viê ̣c ban đêm ̉ Ngứời sư dung laon đỗ ̣ng khỗng đự́c sư dung laon đỗ ̣ng là ngứời tàn tâ ̣t làm những cỗng viê ̣c nă ̣ng nhoc, nguy hỉm honă ̣c tiếp xuc với các chât đỗ ̣c hại. 3. Về poạt đô ̣ ng xã pô ̣i đôi vơi ngươi kpuyêt tâ ̣t Đ̉ đam baon viê ̣c thứơng thhc honă ̣c tham gia các honạt đỗ ̣ng văn hoa, th̉ thaon, giai trí... nhứ những honạt đỗ ̣ng xã hỗ ̣i m ang tính tinh thân nhăm giai t̉a những căng thăng, áp ḷc tronng cuỗ ̣c sống làm viê ̣c honă ̣c cuỗ ̣c sống sinh honạt cua ngứời khuyết tâ ̣t, pháp luâ ̣t m ỗ ̣t m ă ̣t thưa nhâ ̣n quyên tham gia cua ho trên cơ sơ b̀nh đăng nhứ những ngứời b̀nh thứờng, m ă ̣t khác co các honạt đỗ ̣ng, biê ̣n pháp phu ḥp đ̉ hô tṛ ngứời khuyết tâ ̣t tḥc hiê ̣n quyên cua m ̀nh, tronng đo co viê ̣c đam baon tiếp câ ̣n với m ỗi trứờng vâ ̣t chât nhứ các cỗng tr̀nh, dich vu cỗng cỗ ̣ng, giaon thỗng, thỗng tin, truyên thỗng... 10 Thứ nhât, vê honạt đỗ ̣ng văn hoa, th̉ thaon, giai trí, du lich đối với ngứời khuyết tâ ̣t, khonan 1 và khonan 3 Điêu 36 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t và quy đinh: Nhà nứớc và xã hỗ ̣i tạon điêu kiê ̣n đ̉ ngứời khuyết tâ ̣t đự́c hứơng thu văn hoa, th̉ duc, th̉ thaon, giai trí và du lich cung nhứ tạon điêu kiê ̣n đ̉ ho phát trỉn tài năng, năng khiếu vê văn hoa, nghê ̣ thuâ ̣t và th̉ thaon honă ̣c tham gia sáng tác, bỉu diê ̣n nghê ̣ thuâ ̣t, tâ ̣p luyê ̣n và thi đâu th̉ thaon. Thứ h́i, vê viê ̣c sư dung các cỗng tr̀nh, dich vu cỗng cỗ ̣ng đối với ngứời khuyết tâ ̣t: Đối với vân đê nhà chung cứ và cỗng tr̀nh cỗng cỗ ̣ng th̀ theon quy đinh tại Điêu 39 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t quy đinh: “1. Việ̣ phê dựêệt thihêt khê, xnê dtng, nghiệm thự ̣ông trình xnê dtng mới, ̣ái taọ va nnng ̣ấp nha ̣hựng ̣đ, trụ sở lam việ̣ va ̣ông trình ha tâng kỹ thựật, ̣ông trình ha tâng xa hội phái tựnn thu hệ thông qựê ̣hự̉n kỹ thựật qựộ gian về xnê dtng để báọ đám ngđ̀i khựêhêt tật tihêp ̣ận. 2. Nha ̣hựng ̣đ, trụ sở lam việ̣ va ̣ông trình ha tâng kỹ thựật ̣ông ̣ộng, ̣ông trình ha tâng xa hội đđượ xnê dtng trđợ́ ngaê Lựn ̣t naê ̣o hiêự̣ lṭ ma ̣hđan báọ đám ̣ạ điềự kiện tihêp ̣ận đôi với ngđ̀i khựêhêt tật phái đđượ ̣ái taọ, nnng ̣ấp để báọ đám điềự kiện tihêp ̣ận theọ lô ̣ trình qựê định tai Điềự 40 ̣uan Lựn ̣t naê”. Thứ b́, Vê viê ̣c tham gia giaon thỗng cua ngứời khuyết tâ ̣t: Nhăm đam baon ṣ an tonàn chon ngứời khuyết tâ ̣t, khonan 1 Điêu 41 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t xác đinh, phứơng tiê ̣n giaon thỗng cá nhân don ngứời khuyết tâ ̣t sư dung phai baon đam quy chuân ki thuâ ̣t quốc gia và phu ḥp với điêu kiê ̣n shc kh̉e cua ngứời sư dung. Phứơng tiê ̣n giaon thỗng cỗng cỗ ̣ng đ̉ ngứời khuyết tâ ̣t tiếp câ ̣n sư dung cung phai đáp hng quy chuân ki thuâ ̣t quốc gia vê giaon thỗng tiếp câ ̣n don cơ quan nhà nứớc co thâm quyên ban hành. Ví du: tronng linh ṿc đứờng săt phai co thiết bi đứa xe lăn lên xuống tona xe khách̉ các tona xe ghế ngồi phai co hê ̣ thống đai an tonàn... Ngonài ra trách nhiê ̣m cua các chu th̉ đối với ngứời khuyết tâ ̣t khi tham gia giaon thỗng cung đự́c pháp luâ ̣t cu th̉, nhứ 11 tại Điêu 33 Luâ ̣t giaon thỗng đứờng bỗ ̣ năm 2008 quy đinh: M.oi ngứời co trách nhiê ̣m giup đ̃ ngứời khuyết tâ ̣t khi đi qua đứờng và theon Điêu 17 Quyết đinh số 34220062QĐ-BGTVT nêu rõ: Đối với viê ̣c vâ ̣n chuỷn hành khách băng xe buýt, lái xe và nhân viên bán ve trên xe buýt phai giup ngứời khuyết tâ ̣t tronng quá tr̀nh lên xuống xe... Thứ tư, Vê tiếp câ ̣n cỗng nghê ̣, thỗng tin và truyên thỗng: Điêu 43 Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t quy đinh: Nhà nứớc khuyến khích cơ quan, tô chhc, donanh nghiệp, cá nhân honạt động tronng linh ṿc cỗng nghệ thỗng tin hng dung và phát trỉn cỗng nghệ thỗng tin dành chon ngứời khuyết tật̉ Cơ quan thỗng tin đại chung co trách nhiệm phan ánh đời sống vật chât và tinh thân cua ngứời khuyết tật. Đài truyên h̀nh Việt Nam co trách nhiệm tḥc hiện chứơng tr̀nh phát song co phu đê tiếng Việt và ngỗn ngữ ký hiệu dành chon ngứời khuyết tật theon quy đinh cua Bộ trứơng Bộ Thỗng tin và Truyên thỗng̉ hô tṛ khác chon honạt động nghiên chu, chế tạon, san xuât và cung câp dich vu, phứơng tiện hô tṛ ngứời khuyết tật tiếp cận cỗng nghệ thỗng tin và truyên thỗng̉ hô tṛ việc thu thập, biên sonạn và xuât ban tài liệu in chữ nôi Braille dành chon ngứời khuyết tật nh̀n, tài liệu đoc dành chon ngứời khuyết tật nghe, noi và ngứời khuyết tật trí tuệ. Ngonài ra, Điêu 5 Luâ ̣t cỗng nghê ̣ thỗng tin năm 2006 cung nhân m ạnh viê ̣c Nhà nứớc co chính sách ứu đãi đ̉ tô chhc, cá nhân co honạt đỗ ̣ng hng dung và phát trỉn cỗng nghê ̣ thỗng tin đối với ngứời khuyết tâ ̣t. III. THƯC TIÊN AP DUNG NHƯNG QUY ĐINH VÊ NGUYÊN TĂC BINH ĐĂNG VA KHÔNG PHÂN BIÊT ̣ Đ́I XƯ VVI NGƯỜI KHUYÊT TẬT 1. Tpự tiễ ha dụ ng 1.1. Những thanh tựu đạt đướ Thỗng qua viê ̣c cu th̉ hoa nguyên tăc b̀nh đăng và khỗng phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t vàon các quy đinh cua pháp luâ ̣t. Pháp luâ ̣t ngứời 12 khuyết tâ ̣t đã và đang trơ thành cỗng cu pháp lý hữu hiê ̣u baon vê ̣ quyên và ḷi ích chính đáng cua ngứời khuyết tâ ̣t, co ṣ tác đỗ ̣ng m ạnh tới quan đỉm cua xã hỗ ̣i vê ngứời khuyết tâ ̣t, đang dân làm thay đôi ca vê thái đỗ ̣ lân hành vi cua cỗ ̣ng đồng xã hỗ ̣i đối với vân đê khuyết tâ ̣t, giam thỉu ṣ phân biê ̣t đối xư và ky thi đối với ngứời khuyết tâ ̣t. Tuy vàon tưng linh ṿc cu th̉ m à pháp luật co những quy đinh riêng, tạon cơ sơ pháp lý nhât đinh chon ngứời khuyết tật tḥc hiện quyên b̀nh đăng cua m ̀nh trên nhiêu linh ṿc. Tronng linh ṿc chăm soc shc kh̉e. Tronng những năm qua Nhà nứớc ta cung với các câp các ngành thứờng xuyên tô chhc các hỗ ̣i thaon, chứơng tr̀nh chăm soc shc kh̉e chon ngứời khuyết tâ ̣t nhứ: khám chữa m ăt m iên phí, phát thuốc, kỉm tra shc kh̉e, phuc hồi vận động chon ngứời khuyết tật, câp phát phứơng tiê ̣n (xe lăn) chon những ngứời khuyết tâ ̣t vâ ̣n đỗ ̣ng, m ơ lớp dạy chữ nôi chon ngứời khiếm thính...̉ thành lâ ̣p và khuyến khích hô tṛ thành lâ ̣p m ỗ ̣t số trung tâm chăm soc shc kh̉e. M.ới đây nhât là vàon ngày 102422012, tại Hà Nỗ ̣i, Ban chi đạon quốc gia PCM.L Bỗ ̣ y tế, bê ̣nh viê ̣n m ăt TW phối ḥp với tô chhc quốc tế CBM. tô chhc hỗ ̣i thaon “Chăm soc m ăt chon ngứời khuyết tâ ̣t: Ràon can và giai pháp”(2) nhăm m uc đích nâng caon nhâ ̣n thhc vê tâm quan trong cua hoa nhâ ̣p khuyết tâ ̣t cua các dich vu chăm soc m ăt. Tại hỗ ̣i thaon, nhiêu ý kiến cua các Bỗ ̣, Ngành và các chuyên gia đã phân tích những ràon can khiến ngứời khuyết tâ ̣t kho tiếp câ ̣n với các dich vu y tế, đồng thời đứa ra những giai pháp hô tṛ ngứời khuyết tâ ̣t, thuc đây cỗng tác phong chống m u loa tronng cỗ ̣ng đồng. Tronng 2 ngày 17 – 1824, Trung tâm y tế quâ ̣n Câu Giây đã tô chhc khám , kỉm tra shc kh̉e chon 320 đối tự́ng là ngứời khuyết tâ ̣t cua 8 phứờng trên đia bàn quâ ̣n(3). Vê giáon duc, dạy nghê và viê ̣c làm chon ngứời khuyết tâ ̣t: đây là những vân đê m à nhà nứớc và xã hỗ ̣i đă ̣c biê ̣t quan tâm . M.ột băng chhng chon thây 2 (2) http:22www.vnion.vn2index.php onptionn=conm _conntent&view=article&id=763 3̉chm -sonc-m t-chon-ngi- khuyet-tat-nhieu-raon-can-thiu-chinh-sach&catid=85 3̉tin-tc-a-s-kin&Item id=702&lang=vi (3) http:22www.sonyte.hanoni.gonv.vn2 u=dt&id=5175 13 răng: hâu hết các trứờng tỉu hoc, trung hoc và phô thỗng tronng ca nứớc, hâu nhứ trứờng nàon cung co hoc sinh bi khuyết tât. Các em đự́c tham gia hoc tập b̀nh thứờng nhứ những hoc sinh khác m à nếu các em co nguyện vong theon hoc và đáp hng đây đu shc kh̉e chon việc tham gia honc tập. Hiện nay, ca nứớc co 107 cơ sơ giáon duc chuyên biệt và 2.500 trứờng THPT tiến hành giáon duc hoa nhập chon ngứời khuyết tật, 4 trứờng Đại hoc sứ phạm m ơ khona giáon duc chuyên biệt, 3 trứờng caon đăng sứ phạm co ngành Tật hoc. Ca nứớc đã co 700 giáon viên đự́c đàon tạon tr̀nh độ caon đăng giáon duc hoa nhập cộng đồng, 10.000 giáon viên m âm nonn đã đự́c bồi dứ̃ng kiến thhc vê giáon duc ngứời khuyết tật, 239.000 trẻ là ngứời khuyết tật ơ độ tuôi đi hoc đã đến trứờng (43). Tiêu bỉu tronng linh ṿc giáon duc là m ỗ ̣t số trứờng hoc honă ̣c cơ sơ đàon tạon ngứời khuyết tâ ̣t nhứ là: Trứờng PTCS Xã Đàn (trứờng đàon tạon hoc sinh khiếm thính), quâ ̣n Đống Đa, Hà Nỗ ̣i. Đối với dạy nghê và tô chhc viê ̣c làm chon ngứời khuyết tâ ̣t th̀ Nhà nứớc cung thành lâ ̣p những trung tâm đàon tạon dạy nghê và hô tṛ viê ̣c làm chon ngứời khuyết tâ ̣t nhứ: Trung tâm Baon tṛ Dạy nghê và Tạon việc làm chon ngứời tàn tật tại TP.HCM., ty lệ hoc viên ngứời khuyết tật hoc nghê tại trung tâm t̀m đự́c việc làm ôn đinh tronng thời gian tư năm 1999 - 2004 đạt gân 53 nghiệp. Năm 2010, 100,3 và 2005-2009 đạt gân 60 trên tông số tốt hoc viên ngứời khuyết tật co việc làm son với chi tiêu kế honạch năm (5). M.ỗ ̣t số trung tâm tiêu bỉu don cá nhân ngứời khuyết tâ ̣t thành lâ ̣p nhứ: Trung tâm tin hoc Cỗng Hung cua Hiê ̣p si CNTT Nguyên Cỗng Hung. Ngonài ra con co những cuỗ ̣c toa đàm hay chứơng tr̀nh hô tṛ viê ̣c làm cung đự́c tô chhc thứờng xuyên và ngày càng nhâ ̣n đự́c ṣ quan tâm tư phía các donanh nghiê ̣p. 1.2. Những hạn ́hê (4) Theon báon cáon Hội nghi “Tông kết Đê án 239 cua Chính phu vê tṛ giup ngứời khuyết tật giai đonạn 2006 – 2010 và ḍ thaon Đê án giai đonạn 2011 – 2020” (5) http:22www.ttbtntt.conm .vn2shonw_item .php id=10003 3 14 Bên cạnh những thành ṭu đã đạt đự́c th̀ viê ̣c áp dung nguyên tăc b̀nh đăng và khỗng phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t vân con m ỗ ̣t số hạn chế: Thứ nhât, Đại đa số bỗ ̣ phâ ̣n tronng xã hỗ ̣i vê m ă ̣t nh̀n nhâ ̣n đối với ngứời khuyết tâ ̣t con hạn chế, cách tiếp câ ̣n cua ho với ngứời khuyết tâ ̣t vân m ang ý chí chu quan, cá nhân. V̀ vâ ̣y vân con tồn tại những hành vi xa lánh k̀ thi honă ̣c tronng những trứờng ḥp bày t̉ những ṣ thứơng hại quá m hc vỗ h̀nh chung đã làm chon ngứời khuyết tâ ̣t cam thây bi phân biê ̣t, đối xư. Thứ h́i, don điêu kiê ̣n kinh tế nứớc ta con kho khăn, dân đến nhiêu chứơng tr̀nh hô tṛ honă ̣c xây ḍng cơ sơ hạ tâng nhứ: các dich vu cỗng cỗ ̣ng, giaon thỗng đứờng bỗ ̣... phuc vu nhu câu thiết yếu cua ngứời khuyết tâ ̣t khỗng th̉ tḥc hiê ̣n. Co th̉ noi những quy đinh cua pháp luâ ̣t vân con m ang tính khâu hiê ̣u, xa rời tḥc tế hay vân con m ang tính đinh hứớng. Thứ b́, m ă ̣c du Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t đã đự́c ban hành hơn m ỗ ̣t năm (12122011) nhứng vân chứa đi vàon tḥc tế đời sống, pháp luâ ̣t vân chứa co những chính sách cu th̉ nên những ngứời khuyết tâ ̣t, nhât là những ngứơi nghèon rât kho tiếp câ ̣n đự́c với các dich vu y tế hay những ṣ chăm soc cân thiết. Thứ tư, những quy đinh cua pháp luâ ̣t vê b̀nh đăng và khỗng phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t chứa co chế tài cu th̉ đối với tưng hành vi phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t, v̀ vâ ̣y m à tronng cuỗ ̣c sống thứờng ngày vân co nhiêu hành vi ky thi, phân biê ̣t với ngứời khuyết tâ ̣t xay ra và cung đã đự́c phan ánh rât nhiêu trên các phứơng tiê ̣n thỗng tin đại chung, nhứ: Nhân viên phu xe buýt khỗng chon ngứời khuyết tâ ̣t lên xe, honă ̣c m ỗ ̣t số donanh nghiê ̣p khỗng nhâ ̣n ngứời khuyết tâ ̣t vàon làm viê ̣c với lý don khuyết tâ ̣t nhứng viê ̣c khuyết tâ ̣t lại khỗng anh hứơng g̀ đến kha năng làm viê ̣c cua ho... 2. Mô ̣t sô biê ̣ pha păm đưủ ha quy đi p củ nguyê tă bi p đă ng va kpô ng pâ biêṭ đôi xx vơi ngươi kpuyêt tâ ̣t vao đơi sô ng 15 Thứ nhât, đây m ạnh cỗng tác tuyên truyên nâng caon nhâ ̣n thhc và honạt đỗ ̣ng tronng quân chung chăm lon đời sống ngứời khuyết tâ ̣t nhăm giam thỉu ṣ ky thi và phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t, xoa b̉ các ràon can, tạon cơ hỗ ̣i hoa nhâ ̣p chon ngứời khuyết tâ ̣t. Thứ h́i, ban hành những chính sách cu th̉ vê chăm soc, hô tṛ tạon điêu kiê ̣n vê hoc tâ ̣p và viê ̣c làm ngứời khuyết tâ ̣t. Tô chhc và vân đỗ ̣ng cỗ ̣ng đồng xã hỗ ̣i cung chung shc giup đ̃ ngứời khuyết tâ ̣t. Thứ b́, cân thiết nên co những chế tài theon tưng m hc đỗ ̣ đối với những hành vi phân biê ̣t đối xư đ̉ co th̉ ngăn chă ̣n triê ̣t đ̉ những hành vi này. KẾT LUṬN Nguyên tăc b̀nh đăng và khỗng phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t đự́c coni là nguyên tăc cơ ban và quan trong nhât tronng pháp luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t. Nh̀n chung nguyên tăc này đự́c cu th̉ hoa tronng hâu hết các linh ṿc đự́c quy đinh tronng pháp luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t, trơ thành cỗng cu pháp lý baon vê ̣ quyên ḷi thiết tḥc cua ngứời khuyết tâ ̣t, tạon cơ hỗ ̣i chon ngứời khuyết tâ ̣t hoa nhâ ̣p với cỗ ̣ng đồng. Tuy nhiên don nhiêu nguyên nhân chu quan và khách quan m à những quy đinh cua pháp luâ ̣t vân chứa tḥc ṣ đi vàon đời sống tḥc tế, tronng xã hỗ ̣i vân con xuât hiê ̣n những hành vi phân biê ̣t đối xư với ngứời khuyết tâ ̣t. V̀ vâ ̣y bên cạnh viê ̣c honàn thiê ̣n pháp luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t th̀ cung cân phai kết ḥp với những chứơng tr̀nh và biê ̣n pháp phu ḥp đ̉ nguyên tăc đự́c tuân thu theon đung với nỗ ̣i dung cua no. 16 D̉NH M.UC TAI LIỆU TH̉M. KHAO 1. Trứờng Đại hoc Luâ ̣t Hà Nỗ ̣i, Giáon tr̀nh Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t Viê ̣t Nam , Nxb Cỗng an nhân dân, năm 2011̉ 2. Đại hoc Quốc gia Hà Nỗ ̣i, Khona Luâ ̣t, Nguyên Đăng Dung – Vu Cỗng Giaon – Lã khánh Tung (đồng chu biên), Giáon tr̀nh lý luâ ̣n và phát trỉn vê quyên conn ngứời, Nxb Chính tri quốc gia, năm 2009, tr. 645-655̉ 3. Tài liệu hứớng dân: “Hứớng tới cơ hội việc làm b̀nh đăng chon ngứời khuyết tật thỗng qua hệ thống pháp luật”, Tô chhc laon động quốc tế (ILO), năm 2006̉ 4. Hiến pháp nứớc Cỗ ̣ng hoa xã hỗ ̣i chu nghia Viê ̣t Nam 1992 (sưa đôi, bô sung năm 2001)̉ 5. Luâ ̣t ngứời khuyết tâ ̣t 2010̉ 6. Bỗ ̣ luâ ̣t laon đỗ ̣ng 1994 (sưa đôi, bô sung năm 2002, 2006, 2007)̉ 7. Luâ ̣t giáon duc năm 2005̉ 8. Luâ ̣t giaon thỗng đứờng bỗ ̣ năm 2008̉ 9. Luâ ̣t cỗng nghê ̣ thỗng tin năm 2006 10. M.ỗ ̣t số trang web trên internet: http:22www.vnion.vn2index.php onptionn=conm _conntent&view=article&id=763 3̉chm -sonc-m t-chon-ngi-khuyet-tat-nhieuraon-can-thiu-chinh-sach&catid=85 3̉tin-tc-a-s-kin&Item id=702&lang=vi http:22www.sonyte.hanoni.gonv.vn2 u=dt&id=5175 http:22www.ttbtntt.conm .vn2shonw_item .php id=10003 17