Tài liệu Nhân vật hề trong hài kịch môlie

Header Page 1 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi Molie (1622 - 1673) lµ mét ®¹i biÓu xuÊt s¾c cña nÒn v¨n häc Ph¸p thÕ kû XVII. TiÕp nèi vµ ph¸t huy truyÒn thèng kÞch hÒ d©n gian Ph¸p, ®­îc coi lµ ng­êi s¸ng lËp ra hµi kÞch cæ ®iÓn Ph¸p, Molie ®· ®­a thÓ lo¹i nµy ®¹t ®Õn ®Ønh vinh quang. H¬n ba tr¨m n¨m ®· qua kÓ tõ khi Molie qua ®êi, hµi kÞch cña «ng vÉn cßn lµ nh÷ng tiÕng c­êi khoÎ kho¾n yªu ®êi, tiÕng c­êi ån µo vui nhén, tiÕng c­êi s©u s¾c th©m trÇm, tiÕng c­êi phª ph¸n nh÷ng lùc l­îng x· héi cæ hñ, phª ph¸n nh÷ng lùc l­îng ng¨n c¶n b­íc tiÕn cña x· héi. Hµi kÞch cña Molie lµ nh÷ng bøc ho¹ ch©n thùc vÒ mét cung ®×nh ¨n b¸m xÊu xa, gåm nh÷ng líp ng­êi quý téc lín nhá huªnh hoang, trèng rçng, ngu xuÈn, ¨n h¹i nh­ nÊm ®éc, loÌ loÑt b¸m vµo th©n c©y môc n¸t, vÒ nh÷ng líp ng­êi t­ s¶n Ých kØ, hîm cña gia tr­ëng mét c¸ch tµn ¸c. Hµi kÞch cña Molie ®ång thêi còng lµ nh÷ng bøc häa khoÎ kho¾n vÒ líp ng­êi trung thùc ®¹i diÖn cho l­¬ng tri ngay th¼ng, trong s¸ng. Trong lÞch sö nghiªn cøu hµi kÞch cña Molie th× viÖc t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ c¸c t¸c phÈm cña «ng ®­îc nh×n nhËn ë nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau mµ tiÕng c­êi trong hµi kÞch cña Molie lµ sîi chØ ®á xuyªn suèt hÇu hÕt c¸c t¸c phÈm cña «ng. V× thÕ ®Ó cã thÓ hiÓu ®­îc néi dung, vÊn ®Ò t¹o nªn tiÕng c­êi tõ c¸c s¸ng t¸c cña Molie ng­êi viÕt luËn v¨n xin ®i vµo nghiªn cøu ®Ò tµi: “ Nh©n vËt hÒ trong hµi kÞch cña Molie”. §· cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu, phª b×nh nghiªn cøu t×m hiÓu vÒ hµi kÞch cña Molie. Song thÕ giíi nghÖ thuËt cña c¸c thiªn tµi bao giê còng lµ ®iÒu bÝ Èn mµ muèn gi¶i ®¸p t­êng tËn, tiÕp cËn vµ kh¸m ph¸ lµ hÕt søc khã kh¨n, ®ßi hái ph¶i cã sù t×m tßi s¸ng t¹o, kh«ng chØ cÇn c«ng søc mµ cßn cÇn cã thêi gian cña nhiÒu ng­êi còng nh­ nhiÒu thÕ hÖ. Nghiªn cøu hµi kÞch cña Molie 1 Footer Page 1 of 95. Header Page 2 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n ngµy cµng hÊp dÉn giíi nghiªn cøu h¬n. TiÕp b­íc c¸c thÕ hÖ ®i tr­íc cïng sù yªu thÝch hµi kÞch cña Molie, ng­êi viÕt luËn v¨n ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu: “ Nh©n vËt hÒ trong hµi kÞch cña Molie” mong muèn ®­a ra nh÷ng nhËn ®Þnh ban ®Çu cña m×nh, ®ång thêi phÇn nµo gióp ng­êi ®äc hiÓu ®­îc thÕ giíi nh©n vËt trong hµi kÞch cña Molie. Nh©n vËt hÒ chØ lµ lo¹i nh©n vËt phô nh­ng l¹i kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong thÓ lo¹i hµi kÞch. Lo¹i nh©n vËt nµy gãp phÇn quan träng trong viÖc t¹o nªn nh÷ng tiÕng c­êi khoÎ kho¾n, vui nhén, l¹c quan, xo¸ ®i nh÷ng c¨ng th¼ng mÖt mái trong cuéc sèng hµng ngµy vµ phôc vô cho môc ®Ých: “ Dïng tiÕng c­êi ®Ó tçng tiÕn qu¸ khø mét c¸ch vui vΔ. ViÖc ®i vµo t×m hiÓu vµ kh¸m ph¸ lo¹i nh©n vËt nµy cßn lµ c¬ së b­íc ®Çu ®Ó ng­êi ®äc ®i s©u vµo kh¸m kh¸ vµ t×m hiÓu thÕ giíi nh©n vËt trong hµi kÞch cña Molie mét c¸ch s©u s¾c vµ ®Çy ®ñ h¬n. §ång thêi gióp cho c¸c thÕ hÖ ®i sau tõ ®©y cã thÓ tiÕp tôc ®i vµo nghiªn cøu c¸c vë hµi kÞch cña Molie. Qua viÖc nghiªn cøu vµ t×m hiÓu nh©n vËt hÒ trong c¸c vë hµi kÞch cña Molie ta cßn thÊy ®­îc t©m hån l¹c quan, tinh tÕ vµ nh¹y c¶m cña Molie trong c¸ch nh×n nhËn cuéc ®êi vµ con ng­êi. H¬n n÷a t¸c gi¶ Molie cßn lµ ng­êi cã mÆt trong ch­¬ng tr×nh phæ th«ng víi hai ®o¹n trÝch tiªu biÓu trong vë “ T­ s¶n quý téc” ®ã lµ hai ®o¹n: “¤ng Giuèc - ®anh muèn trë thµnh nhµ b¸c häc” vµ ®o¹n “¤ng Giuèc - ®anh mÆc lÔ phôc”. Nªn nghiªn cøu ®Ò tµi nµy cßn nh»m gãp mét phÇn nhá vµo viÖc cñng cè vµ n©ng cao viÖc gi¶ng d¹y vµ häc tËp vÒ t¸c gi¶ Molie trong nhµ tr­êng phæ th«ng. ViÖc lùa chän vµ nghiªn cøu ®Ò tµi nµy võa mang tÝnh khoa häc, võa mang tÝnh thêi sù g¾n liÒn víi thùc tÕ d¹y häc ë tr­êng phæ th«ng. 2 Footer Page 2 of 95. Header Page 3 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n 2. Giíi h¹n ®Ò tµi. Sù nghiÖp s¸ng t¸c cña Molie kh¸ ®å sé, «ng ®· ®Ó l¹i cho nÒn v¨n häc nh©n lo¹i nhiÒu t¸c phÈm næi tiÕng vµ dùng nªn nhiÒu ®iÓn h×nh trµo phóng xuÊt s¾c. Tuy nhiªn trong khu«n khæ mét kho¸ luËn tèt nghiÖp, ng­êi viÕt chØ ®i vµo nghiªn cøu ®Ò tµi nhá “ Nh©n vËt hÒ trong hµi kÞch cña Molie”. Qua c¸c t¸c phÈm cô thÓ sau: 1. L·o hµ tiÖn. 2. T­ s¶n quý téc. 3. T¸ctuýp. C¸c t¸c phÈm nµy ®­îc dÞch ra tiÕng ViÖt víi tiªu ®Ò : “ TuyÓn tËp Molie”. H, s©n khÊu, 1994. Qua ®©y, ng­êi ®äc thÊy ®­îc nghÖ thuËt hµi kÞch tµi ba cña Molie ë nhiÒu cung bËc kh¸c nhau. Nghiªn cøu kho¸ luËn vÒ hµi kÞch cña Molie, ng­êi nghiªn cøu ®i vµo ®Ò tµi trªn cã sö dông mét sè t¸c phÈm kh¸c cña Molie nh»m môc ®Ých t¹o cho bµi viÕt sù sinh ®éng vµ s©u s¾c h¬n. 3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, ng­êi viÕt chñ yÕu sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu sau: 1. Ph­¬ng ph¸p thèng kª vµ ph©n lo¹i 2. Ph­¬ng ph¸p kh¶o s¸t vµ ph©n tÝch v¨n b¶n 3. Ph­¬ng ph¸p so s¸nh ph©n tÝch: So s¸nh gi÷a c¸c t¸c phÈm cô thÓ cña Molie nh»m lµm næi bËt nghÖ thuËt s¸ng t¸c cña Molie. So s¸nh víi mét sè t¸c gi¶ cïng thÓ lo¹i ®Ó t×m ra nh÷ng ®iÓm riªng s¸ng t¹o cña Molie. 4. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp Ph©n tÝch lµ mét thao t¸c quan träng gióp ng­êi viÕt cã thÓ kh¸m ph¸ ®­îc gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. Ph©n tÝch tæng hîp ®Ó tõ ®ã 3 Footer Page 3 of 95. Header Page 4 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n ®­a ra nh÷ng quan niªm trong c¸ch x©y dùng nh©n vËt, ®Æc biÖt lµ nh©n vËt hÒ trong c¸c t¸c phÈm hµi kÞch cña Molie. §ång thêi gióp mäi ng­êi thÊy ®­îc nh÷ng nÐt ®Æc s¾c, tµi ba cña Molie khi x©y dùng nªn thÕ giíi nh©n vËt phong phó vµ ®a d¹ng trong c¸c s¸ng t¸c cña m×nh. 4. LÞch sö vÊn ®Ò Molie lµ mét tªn tuæi lín cña chñ nghÜa Ph¸p, cña lÞch sö v¨n häc Ph¸p vµ cña lÞch sö s©n khÊu thÕ giíi. Lµ nhµ viÕt hµi kÞch lçi l¹c, mét diÔn viªn danh tiÕng, mét nhµ ®¹o diÔn tµi n¨ng, mét ng­êi qu¶n lý xuÊt s¾c ®oµn kÞch. Molie ®· cèng hiÕn trän ®êi cho nghÖ thuËt s©n khÊu. Hµi kÞch cña Molie ra ®êi gi÷a lóc ph¸i ph¶n ®éng Giat« gi¸o ®· tiªu diÖt nÒn kÞch phôc h­ng ý vµ T©y Ban Nha, gi÷a lóc ph¸i Thanh gi¸o Anh ®· quÐt s¹ch c¸c r¹p h¸t cña thµnh phè Lu©n §«n. C«ng lao to lín cña Molie lµ ®· mét lÇn n÷a gi­¬ng cao ngän cê cña chñ nghÜa nh©n b¶n vµ kh«i phôc l¹i tÝnh t­ t­ëng vµ tÝnh nh©n d©n cho nÒn s©n khÊu ch©u ¢u. V× vËy mµ hµi kÞch cña Molie trong lÞch sö s©n khÊu thÕ giíi cã mét ý nghÜa rÊt quan träng. Nã lµ sù kÕt hîp nh÷ng truyÒn thèng tèt ®Ñp cña nÒn kÞch d©n gian Ph¸p víi nh÷ng t­ t­ëng tiªn tiÕn cña chñ nghÜa nh©n b¶n. Hµi kÞch cña «ng lµ c¸i dÊu nèi cña hai thêi ®¹i lín trong lÞch sö v¨n häc nghÖ thuËt ch©u ¢u: Thêi ®¹i Phôc h­ng vµ thêi ®¹i Khai s¸ng. ¤ng tiÕp tôc nh÷ng t­ t­ëng tiÕn bé cña M«ngtenh¬, Rab¬le vµ b¸o tr­íc sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng nhµ khai s¸ng Ph¸p ë thÕ kØ XVII. §Æc biÖt lµ nh÷ng nhµ so¹n kÞch næi tiÕng nh­: L¬xagi¬ vµ B¬macse. Tuy vËy Molie kh«ng chØ cã ¶nh h­ëng trong hai thêi k× ®ã, còng kh«ng chØ trong ph¹m vi n­íc Ph¸p hay ch©u ¢u. Tªn tuæi cña «ng cßn g¾n liÒn víi c¸c cuéc ®Êu tranh cho nghÖ thuËt míi ch©n thùc vµ cã tÝnh t­ t­ëng cho nh÷ng nguyªn t¾c s¸ng t¸c lÊy ch©n lý cuéc sèng lµm s¬ së. Leptonxt«i ®· nh×n thÊy mét c¸ch s©u s¾c gi¸ trÞ ë nh÷ng vë hµi kÞch cña Molie khi nhµ v¨n nãi: “ Cã lÏ Molie lµ nhµ nghÖ sÜ cã tÝnh toµn d©n nhÊt vµ v× vËy mµ tuyÖt diÖu nhÊt cña nÒn nghÖ thuËt míi”. Hµi kÞch cña Molie nh»m vµo nh÷ng vÊn ®Ò cña thêi ®¹i 4 Footer Page 4 of 95. Header Page 5 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n cã néi dung phª ph¸n quyÕt liÖt ®èi víi c¸i xÊu xa, kh¸m ph¸ nh÷ng m©u thuÉn c¬ b¶n cña x· héi ®­¬ng thêi. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã «ng ®· x©y dùng nªn nh÷ng ®iÓn h×nh trµo phóng xuÊt s¾c thÓ hiÖn nh÷ng thãi xÊu chñ yÕu nhÊt cña x· héi quý téc vµ x· héi t­ s¶n thêi ®ã. Trong khi lªn ¸n ®¶ ph¸ nh÷ng thãi xÊu cña x· héi ®­¬ng thêi, «ng ®· bªnh vùc quyÒn lîi cña nh©n d©n, ®· nh×n vµ phª ph¸n nh÷ng thãi xÊu ®ã dùa vµo l­¬ng tri lµnh m¹nh cña nh©n d©n vµ ®Ó ®èi lËp víi nh÷ng nh©n vËt trµo phóng «ng ®· t×m thÊy trong nh©n d©n nh÷ng nh©n vËt cã b¶n chÊt lµnh m¹nh vµ cã kh¶ n¨ng hµnh ®éng nhÊt. ChÝnh nhê tÝnh nh©n d©n ®Ëm ®µ ®ã mµ hµi kÞch Molie næi bËt lªn trªn bèi c¶nh v¨n häc nghÖ thuËt ®­¬ng thêi, v­ît qua ®­îc lo¹i kÞch hÒ th« lç chØ cè tÝnh chÊt mua vui thuÇn tuý l­u hµnh réng r·i thêi ®ã. C¸i t¹o nªn sù vÜ ®¹i cña Molie chÝnh lµ sù hiÓu biÕt s©u s¾c ®èi víi cuéc sèng vµ t×nh yªu nång nhiÖt ®èi víi nh©n d©n mµ «ng gÇn gòi hµng ngµy trong ®êi sèng còng nh­ trªn s©n khÊu. Molie lµ t¸c gi¶ lín cña thÕ giíi v× vËy ®· cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu tiÓu luËn khoa häc ë bËc §¹i häc, Cao häc, LuËn ¸n b¶o vÖ th¹c sÜ, tiÕn sÜ, gi¸o s­. Nh÷ng bµi nghiªn cøu hµi kÞch Molie cã thÓ kÓ ra tiªu biÓu nh­: “ Thêi gian vµ kh«ng gian nghÖ thuËt trong hµi kÞch Molie”; “ NghÖ thuËt x©y dùng tÝnh c¸ch”; “ NghÖ thuËt g©y c­êi trong mét sè vë hµi kÞch cña Molie”; “ TiÕng c­êi trong hµi kÞch Molie”... Song trong ph¹m vi bµi kho¸ luËn tèt nghiÖp, ng­êi viÕt kh«ng thÓ tËp trung nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò xoay quanh hµi kÞch Molie mµ chØ ®i s©u tiÕp cËn ®Ò tµi tõ gãc ®é: “ Nh©n vËt hÒ trong hµi kÞch cña Molie”. Trªn c¬ së ®i vµo t×m hiÓu, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ mét sè v¨n b¶n hµi kÞch Molie ®· dÞch ra tiÕng ViÖt. Tr­íc khi ®i vµo t×m hiÓu ®Ò tµi kho¸ luËn, ng­êi viÕt cã lµm mét c«ng viÖc: Kh¶o s¸t, tËp hîp vµ thèng kª mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ Molie nh­ sau: Trong cuèn gi¸o tr×nh: “ V¨n häc ph­¬ng T©y” (2003), NXBGD ®· giíi thiÖu nh÷ng nÐt tiªu biÓu vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña Molie: “ Mét tµi n¨ng 5 Footer Page 5 of 95. Header Page 6 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n n¶y sinh trong rÌn luyÖn vµ ®Êu tranh gian khæ” vµ mét sè vë hµi kÞch tiªu biÓu cña «ng: A. J¨ng Baptixt¬ P«c¬lanh (Molie) sinh t¹i Pari trong mét gia ®×nh t­ s¶n, hÇu cËn nhµ vua, ho¹t ®éng chñ yÕu vµo nöa cuèi thÕ kØ XVII, cïng víi Laph«ngten, Boal«, Raxin. Molie kh«ng chØ khi cßn sèng mµ khi ®· qua ®êi vÉn ®­îc ng­êi ®êi ®Ò cao. Dï nhµ thê, giíi t­ s¶n quý téc, triÒu ®×nh cã thï ghÐt «ng, dï cho sau khi «ng mÊt vî «ng ®· ph¶i khèn khæ quú phôc ®Ó xin nhµ vua cho phÐp ®­îc ch«n «ng ë nghÜa ®Þa nhµ thê lóc ®ªm khuya th× «ng vÉn kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh ®èi víi nh÷ng nhµ cÇm quyÒn trong giíi t­ s¶n quý téc bëi chÝnh tµi n¨ng t©m hån, nh©n c¸ch, bëi nh÷ng tiÕng nãi ch©n thùc c¶m th«ng víi con ng­êi mµ «ng ®Ó l¹i cho hËu thÕ. §iÒu nµy cßn ®­îc kh¼ng ®Þnh râ nÐt h¬n trong cuèn: “ LÞch sö v¨n häc ph­¬ng T©y” (1979), NXBGD : “ Ba m­¬i n¨m sau, Molie mÊt råi LuI XIV gäi Boal« ®Õn mµ hái r»ng: Theo ng­êi th× suèt mÊy chôc n¨m v­¬ng nghiÖp cña ta n­íc Ph¸p cã g× lµ hiÓn h¸ch nhÊt, Boal« ®¸p: T©u bÖ h¹: Molie”. §iÒu nµy cã thÓ lµ mét giai tho¹i, nh­ng nã ®­îc sinh ra trªn mét sù thËt hiÓn nhiªn. Qu¶ Molie ®· lµ mét nhµ v¨n lín trªn thÕ giíi. H¬n ba thÕ kØ ®· qua ®i víi biÕt bao biÕn ®éng th¨ng trÇm cña lÞch sö, bao biÕn ®æi cña lßng ng­êi nh­ng nh÷ng t¸c phÈm cña «ng vÉn lu«n lÊp l¸nh to¶ s¸ng vµ ®­îc c¶ nh©n lo¹i ®ãn nhËn trong sù tr©n träng vµ yªu mÕn. Còng trong “LÞch sö v¨n häc ph­¬ng T©y” - tËp1, NXBGD ®· kh¼ng ®Þnh vÒ sù nghiÖp cao quý cña Molie: “ Cuéc ®êi cña Molie lµ mét qu¸ tr×nh chiÕn ®Êu dòng c¶m kh«ng ngõng chèng l¹i mäi thÕ lùc ph¶n ®éng ®­¬ng thêi. Võa lµ nhµ so¹n kÞch, ng­êi diÔn viªn, ng­êi dµn c¶nh, ng­êi ®¹o diÔn. Molie ®· dèc tÊt c¶ cho sù nghiÖp cao quý cña m×nh. BÊt chÊp c¶ ®ãi rÐt, bÖnh tËt, bÊt chÊp c¶ Giavet vµ Tactuyp”. VÒ mÆt ng«n ng÷: Molie ®· cã ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho chóng ta, cã thÓ thÊy rÊt râ ë sù kÕt hîp linh ho¹t gi÷a ng«n ng÷ ®êi sèng vµ ng«n ng÷ b¸c häc 6 Footer Page 6 of 95. Header Page 7 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n trong c¸c t¸c phÈm cña «ng. Nã t¹o cho ng­êi nghe sù gÇn gòi Êm ¸p. §óng nh­ lêi cña Abraham ®· ®¸nh gi¸: “ Lêi th¬ cña Molie viÕt ra rÊt ngon, l­ít ®i d×u dÆt trªn m«i, sãng ®«i víi t©m t­ cho ®Õn tËn tai kh¸n gi¶, råi ë ®©y bèc lªn thµnh v¨n nh­ khãi h­¬ng, ¨n khíp hoµn toµn...”. TiÕng nãi cña Molie nhê thÕ trë lªn rÊt sinh ®éng qua lêi ®èi tho¹i cña c¸c nh©n vËt trªn s©n khÊu. §iÒu nµy t¹o nªn søc hÊp dÉn ®èi víi kh¸n gi¶ mçi lÇn ®Õn víi vë kÞch cña Molie ®­îc c«ng diÔn. NhËn ®Þnh vÒ cuéc ®êi, sù nghiÖp, gi¸ trÞ to lín cña nghÖ thuËt hµi kÞch Molie t¸c gi¶ §ç §øc HiÓu trong “ LÞch sö v¨n häc Ph¸p” ®· viÕt: “Molie lµ nhµ hµi kÞch vÜ ®¹i cña n­íc Ph¸p vµ cña nh©n lo¹i. S¸ng t¸c cña «ng ®a d¹ng, ®Çy søc sèng, ®Çy mÇu s¾c, lµ bøc tranh sinh ®éng cña n­íc Ph¸p thÕ kØ XVII, mang tÝnh nh©n lo¹i s©u s¾c. Hµi kÞch Molie thÊm thÝa mét chñ nghÜa nh©n v¨n t­¬i s¸ng, yªu ®êi. Nã thøc tØnh con ng­êi, nã khuÊy ®¶o nh÷ng ai thê ¬ víi cuéc sèng con ng­êi vµ c¸i ®Ñp”. Nh÷ng nh©n vËt hiÖn lªn trong c¸c t¸c phÈm cña «ng trõ cã vua cßn tÊt c¶ c¸c h¹ng ng­êi tõ nhµ t­ s¶n cho ®Õn con ë, con sen ®Òu cã mÆt ®Çy ®ñ víi nh÷ng tÝnh c¸ch tiªu biÓu sinh ®éng. Bªn c¹nh viÖc dµnh nhiÒu t×nh c¶m ­u ¸i cho c¸c nh©n vËt ng­êi hÇu trong c¸c vë kÞch cña «ng th× cßn cã mét kiÓu nh©n vËt cã vai trß quan träng lµm nªn sù thµnh c«ng cña c¸c vë hµi kÞch mµ Molie còng dµnh nhiÒu c«ng søc ®Ó x©y dùng ®ã lµ kiÓu nh©n vËt hÒ trong c¸c vë hµi kÞch cña «ng. KiÓu nh©n vËt nµy kh«ng chØ mang ®Õn tiÕng c­êi s¶ng kho¸i ån µo vui nhén, tèng tiÔn nh÷ng c¸i lçi thêi, l¹c hËu mét c¸ch vui vÎ mµ cßn lµ n¬i ®Ó t¸c gi¶ göi g¾m nh÷ng t­ t­ëng, t×nh c¶m cña m×nh vµ thÓ hiÖn c¸ch nh×n ®êi, nh×n con ng­êi ®Çy l¹c quan, tinh tÕ vµ nh¹y c¶m cña nhµ v¨n. Cïng víi nhiÒu ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ Molie th× viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “Nh©n vËt hÒ trong hµi kÞch cña Molie” cßn më réng ®Ó ®éc gi¶ h­íng ngßi bót kh¸m ph¸ më réng nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh tíi ch©n trêi nghÖ thuËt hµi kÞch cña Molie. §i vµo lÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò sÏ gióp cho ng­êi viÕt cã 7 Footer Page 7 of 95. Header Page 8 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n nh÷ng ®Þnh h­íng cô thÓ khi triÓn khai ®Ò tµi. Trong khi ®i vµo cô thÓ ho¸ ®Ò tµi cña m×nh ng­êi viÕt cã sù liªn hÖ víi mét sè t¸c gi¶ kÞch kh¸c, ®Ó lµm cho bµi viÕt sinh ®éng vµ s©u s¾c h¬n. Tuy nhiªn, nh÷ng thiÕu sãt lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, ng­êi viÕt rÊt mong ®­îc sù th«ng c¶m vµ gãp ý cña nh÷ng ai quan t©m vµ yªu thÝch hµi kÞch cña Molie. 8 Footer Page 8 of 95. Header Page 9 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n Néi dung Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn chung 1.1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ nh©n vËt vµ nh©n vËt kÞch 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ nh©n vËt NÕu nh­ trong th¬, nh©n vËt kh«ng ph¶i lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Ó lµm thµnh bµi th¬, hay trong tiÓu thuyÕt ngoµi viÖc m« t¶ con ng­êi cßn cã rÊt nhiÒu yÕu tè tham gia cÊu thµnh t¸c phÈm. Kh¸c víi ®iÒu ®ã trong kÞch nh©n vËt lµ mét yÕu tè quan träng, cÇn thiÕt vµ sÏ kh«ng bao giê cã thÓ thiÕu. Bµn vÒ nh©n vËt v¨n häc trong “Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc” – NXB.KHXH cã ®Þnh nghÜa nh©n vËt nh­ sau: “ YÕu tè c¬ b¶n nhÊt trong t¸c phÈm v¨n häc, tiªu ®iÓm ®Ó béc lé chñ ®Ò vµ t­ t­ëng chñ ®Ò. Vµ ®Õn l­ît m×nh nã l¹i ®­îc c¸c yÕu tè cã tÝnh chÊt h×nh thøc cña t¸c phÈm tËp trung kh¾c ho¹. Nh©n vËt do ®ã lµ n¬i tËp trung gi¸ trÞ t­ t­ëng nghÖ thuËt cña c¸c t¸c phÈm v¨n häc”. T¸c gi¶ Hµ Minh §øc trong cuèn “C¬ së lý luËn v¨n häc” ®· nhËn ®Þnh vÒ nh©n vËt trong t¸c phÈm v¨n häc nh­ sau: “ Nh©n vËt vµ cèt truyÖn lµ hai thµnh tè cùc k× quan träng trong cÊu tróc nghÖ thuËt cña t¸c phÈm kÞch vµ tù sù... kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ khi ph©n tÝch c¸c t¸c phÈm thuéc hai lo¹i h×nh nµy chóng ta ®Òu b¾t ®Çu tõ sù ph©n tÝch nh©n vËt vµ cèt truyÖn. V× chØ b»ng con ®­êng ®ã mµ chóng ta míi cã thÓ th©m nhËp vµo néi dông còng nh­ h×nh thøc cña t¸c phÈm”. Qua c¸c nhËn ®Þnh nµy ta thÊy râ ®­îc vÞ trÝ vµ vai trß cña nh©n vËt trong t¸c phÈm v¨n häc. Nh©n vËt kh«ng chØ lµ yÕu tè ®Ó nhµ v¨n x©y dùng néi dung vµ h×nh thøc cho t¸c phÈm v¨n häc, nh©n vËt cßn lµ yÕu tè gióp ng­êi ®äc kh¸m ph¸ nh÷ng gi¸ trÞ mµ nã mang trong m×nh vµ gióp b¹n ®äc vµ t¸c gi¶ hiÓu nhau, gÇn nhau h¬n. 9 Footer Page 9 of 95. Header Page 10 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n 1.1.2. Kh¸i niÖm vÒ nh©n vËt kÞch. §èi víi thÓ lo¹i kÞch, nh©n vËt ®­îc x©y dùng nh­ lµ mét ph­¬ng tiÖn ®Ó t¸c gi¶ bµy tá c¸i nh×n ch©n thùc vµ s©u s¾c vÒ cuéc sèng qua nh÷ng hµnh ®éng kÞch. Bµn vÒ nh©n vËt kÞch, theo Macxim Goocki trong “ Bµn vÒ v¨n häc nghÖ thuËt” (1965), NXB Hµ Néi nhËn ®Þnh nh­ sau: “ KÞch - Bi kÞch, hµi kÞch lµ thÓ lo¹i khã nhÊt trong v¨n häc. Khã lµ v× mét vë kÞch ®ßi hái mçi nh©n vËt trong vë ph¶i tù biÓu hiÖn tÝnh c¸ch b»ng lêi nãi vµ hµnh ®éng, kh«ng cã nh÷ng m¸ch b¶o gîi ý cña t¸c gi¶”. §iÒu nµy cho thÊy, nh©n vËt kÞch trªn s©n khÊu lµ ng­êi quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña vë diÔn. Cßn nh÷ng lêi chØ dÉn vÒ c¶nh vËt tr­íc mçi c¶nh kÕ tiÕp lµ kh«ng ®¸ng kÓ vµ kh«ng thËt cÇn thiÕt. Bëi thÕ trªn s©n khÊu, t¸c gi¶ kÞch b¶n kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiÕp mµ chØ xuÊt hiÖn gi¸n tiÕp b»ng lêi ®èi tho¹i gi÷a c¸c nh©n vËt, b»ng cÊu tróc vë kÞch, b»ng lêi h­íng dÉn, b»ng néi dung kh¸m ph¸ ®Õn ®éc gi¶... vµ nh©n vËt kÞch biÓu diÔn trªn s©n khÊu sÏ lµ ng­êi thÓ hiÖn ®Çy ®ñ t­ t­ëng, ý ®å cña t¸c gi¶. Trong t¸c phÈm hµi kÞch, c¸c kÞch gia viÕt lªn kÞch b¶n lµ ®Ó diÔn viªn nhËp vai vµo c¸c nh©n vËt trong vë kÞch vµ tr×nh diÔn trªn s©n khÊu. Th«ng qua c¸c nh©n vËt kÞch ®ã kh¸n gi¶ thÊy ®­îc ý nghÜa, néi dung, t­ t­ëng mµ t¸c gi¶ muèn ph¶n ¸nh, göi g¾m trong hµi kÞch. Nh­ thÕ vai trß cña nh©n vËt kÞch ë ®©y l¹i cµng ®­îc nhÊn m¹nh vµ nã trë thµnh quan träng h¬n bao giê, nã t¹o ®µ cho ng­êi diÔn viªn trªn s©n khÊu thÓ hiÖn tµi n¨ng ®Æc s¾c cña hä vµ sù tù kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ ®éc t«n trong nh÷ng vai diÔn mµ hä ®em ®Õn cho kh¸n gi¶ 1.2. Kh¸i niÖm vÒ nh©n vËt hµi kÞch vµ nh©n vËt hÒ trong hµi kÞch. 1.2.1. Kh¸i niÖm nh©n vËt hµi kÞch. Theo quan niÖm chung nh©n vËt hµi kÞch lµ nhan vËt cã chøa ®ùng c¸i lè bÞch, c¸i kÖch cìm, c¸i buån c­êi vµ lµ ®èi t­îng cña c¸i c­êi. §Ó nhËn 10 Footer Page 10 of 95. Header Page 11 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n biÕt nã, ng­êi ta c¨n cø vµo c¸c tiªu chÝ sau: “VÒ chÝnh trÞ: Nã lµ c¸i ®· mÊt hÕt ý nghÜa, c¸i lçi thêi, c¸i l¹c hËu, c¸i ph¶n ®éng. VÒ triÕt häc: Nã lµ mÆt tr¸i cÇn phñ ®Þnh. VÒ mü häc: nã ®ãi lËp víi c¸i ®Ñp, c¸i tr¸c tuyÖt, b¶n chÊt cña nã lµ c¸i thÊp hÌn ®­îc nguþ trang mét c¸ch khÐo lÐo” (Mü häc Mac – Lªnin, NXB§H vµ THCN, 1985). Nh­ vËy, nh©n vËt hµi kÞch lµ ®èi t­îng cña c¸i hµi, song ®èi t­îng cña c¸i hµi kh«ng ph¶i hoµn toµn lµ c¸i xÊu mµ cã khi nã chØ lµ mét bé phËn cña c¸i xÊu l¹i kh«ng ®µnh phËn xÊu. H¬n n÷a nã cè t×nh che ®Ëy b¶n chÊt xÊu xa cña nã b»ng c¸ch m­în c¸i ¸o kho¸c cña c¸i ®Ñp råi xóng xÝnh trong bé quÇn ¸o ®i m­în Êy ®Ó tù cho m×nh lµ hîp thêi b¾t mäi ng­êi c«ng nhËn vµ sïng phôc nã. Víi tiÕng c­êi ®èi kh¸ng vµ tiÕng c­êi néi bé, hµi kÞch võa tËp trung vµo kÎ thï lÞch sö, võa uèn n¾n söa ch÷a khuyÕt tËt cña con ng­êi nh»m x©y dùng mét c¸i míi hoµn thiÖn hoµn mü h¬n. MÆt kh¸c, tiÕng c­êi trong hµi kÞch cßn gãp phÇn t¹o dùng nh÷ng nh©n vËt hµi kÞch cña tõng t¸c gi¶ hµi kÞch Trong s¸ng t¸c v¨n häc nghÖ thuËt, mçi nhµ v¨n cã c¸ch lùa chän, x©y dùng nh©n vËt kh¸c nhau. Sù kh¸c nhau ®ã xuÊt ph¸t tõ quan niÖm nghÖ thuËt vÒ nh©n sinh quan vÒ c¸i nh×n ë mçi thêi ®¹i lÞch sö kh¸c nhau ë mçi nhµ v¨n quyÕt ®Þnh. NÕu nh­ ë Sªcxpia víi sù c¶m nhËn tinh nh¹y vÒ thùc tÕ x· héi Anh, nhµ v¨n ca ngîi “N­íc Anh vui vΔ vµ còng thÊy ®­îc “c¸i nguy c¬ ®e do¹ con ng­êi, m­u toan bãp nghÑt tiÕng c­êi cña nã, g©y nªn bao c¶nh tang täc ®au th­¬ng khiÕn cho m¸u vµ n­íc m¾t ch¶y ra kh«ng Ýt”. §ã lµ c¨n nguyªn mµ t¸c gi¶ lùa chän thÓ lo¹i nghÖ thuËt vµ còng lµ c¬ së ®Ó «ng lùa chän x©y dùng nh÷ng nh©n vËt ®iÓn h×nh cho thêi ®¹i. Khi ph¶n ¸nh sù tan vì cña ý thøc vµ l­¬ng t©m con ng­êi ë giai ®o¹n cuèi thêi Phôc H­ng, Sªcxpia ®· ®­a ra nh÷ng nh©n vËt bi kÞch cña m×nh lµ 11 Footer Page 11 of 95. Header Page 12 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n nh÷ng con ng­êi nh©n v¨n víi nh÷ng kh¶ n¨ng gi¸c ngé tiªn tiÕn diÖu kú. Nh­ng trªn con ®­êng thùc hiÖn ®Ó ®i ®Õn lý t­ëng, häc bÞ c¶n trë gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n lµm cho hä r¬i vµo thùc t¹i ®en tèi. §«i khi hä trë nªn bÊt m·n buéc ph¶i hµnh ®éng theo c¸ch riªng cña m×nh, kh«ng lÖ thuéc vµo ai. §ã lµ c¸c h×nh t­îng cña Hamlet, ¤tel«, R«mª«, Juyliet. Vµ c¸c nh©n vËt nµy cã t¸c dông lµ nh÷ng ng­êi dÉn ®­êng chØ lèi , c¶nh tØnh cho con ng­êi thêi ®¹i míi tr­íc x· héi míi, h·y biÕt v­¬n lªn chèng l¹i c¸i xÊu xa thÊp hÌn. Cßn ®èi víi Molie b­íc ch©n vµo con ®­êng nghÖ thuËt hµi kÞch, dï biÕt ®ã lµ mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt thÊp hÌn cña x· héi, «ng vÉn v÷ng vµng dòng c¶m theo ®uæi niÒm ®am mª, yªu thÝch nghÖ thuËt cña m×nh. ¤ng ®· s¸ng t¸c ra c¸c t¸c phÈm hµi kÞch sèng m·i víi thêi gian cïng víi nh©n vËt hµi kÞch ®iÓn h×nh bÊt hñ. Víi môc ®Ých nghÖ thuËt v× con ng­êi, v× sù tiÕn bé trong quan niÖm vÒ ®êi sèng x· héi, Molie ®· x©y dùng mét hÖ thèng nh©n vËt hµi kÞch ®a d¹ng, phong phó vµ sinh ®éng. Nh©n vËt trong t¸c phÈm cña «ng chØ trõ cã vua cßn tÊt c¶ c¸c h¹ng ng­êi ®Òu xuÊt hiÖn trong c¸c vë hµi kÞch cña «ng. Trong ®ã cã mét kiÓu nh©n vËt lµm lªn nh÷ng tiÕng c­êi khoÎ kho¾n, vui nhén, xua tan ®i mäi c¨ng th¼ng vµ tèng tiÔn nh÷ng c¸i lçi thêi l¹c hËu cña qu¸ khø mét c¸ch vui vÎ, lo¹i nh©n vËt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong c¸c t¸c phÈm hµi kÞch ®ã lµ c¸c nh©n vËt hÒ. 1.2.2. Kh¸i niÖm vÒ nh©n vËt hÒ trong hµi kÞch Theo: “Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt” cña ViÖn ng«n ng÷ häc – NXBKHXH, Hµ Néi 1994 th× “Nh©n vËt hÒ lµ vai chuyªn biÓu diÔn c¸c trß kh«i hµi, giÔu cît hoÆc pha trß trªn s©n khÊu ®Ó lµm vui cho kh¸n gi¶”. Cã rÊt nhiÒu lo¹i nh©n vËt hÒ nh­: hÒ ®ång, hÒ gËy, hÒ måi... Nh­ng ë kho¸ luËn nµy ng­êi viÕt kh«ng ®i vµo t×m hiÓu c¸c lo¹i nh©n vËt hÒ nµy mµ ®i vµo t×m hiÓu c¸c c¸ch hµnh ®éng, ¨n mÆc, nãi n¨ng cña c¸c nh©n vËt trong c¸c vë hµi kÞch cña Molie. Nh÷ng c¸ch hµnh ®éng, c¸ch ¨n mÆc, nãi n¨ng cña c¸c nh©n vËt nµy hÕt søc hµi h­íc, lè bÞch, kÖch cìm. Nã ®· t¹o nªn nh÷ng chuçi c­êi vui nhén, 12 Footer Page 12 of 95. Header Page 13 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n khoÎ kho¾n, ®éc ®¸o. T¹o nªn nh÷ng nh©n vËt hÒ ®Æc s¾c cho c¸c vë hµi kÞch cña Molie. 1.3. Ph©n biÖt nh©n vËt hÒ vµ nh©n vËt hµi trong hµi kÞch 1.3.1. Sù t­¬ng ®ång gi÷a hai hÖ thèng nh©n vËt Nh©n vËt hÒ vµ nh©n vËt hµi ®Òu lµ nh÷ng lo¹i nh©n vËt xuÊt hiÖn trong c¸c vë hµi kÞch. H¬n n÷a c¸c lo¹i nh©n vËt nµy ®Òu cã t¸c dông t¹o ra tiÕng c­êi. 1.3.2. Sù kh¸c biÖt gi÷a hÖ thèng nh©n vËt hÒ vµ nh©n vËt hµi Nh©n vËt hÒ vµ nh©n vËt hµi kh¸c nhau ë chç: Nh©n vËt hÒ t¸c ®éng mét c¸ch tøc thêi ®Õn nhËn thøc cña ng­êi xem, ng­êi nghe. Cßn nh©n vËt hµi t¸c ®éng ®Õn t­ duy cña ng­êi nghe, ng­êi xem. Vµ còng tõ ®©y nh©n vËt hÒ vµ nh©n vËt hµi t¹o nªn c¸c cung bËc kh¸c nhau cña tiÕng c­êi. Nh©n vËt hÒ th× t¹o ra tiÕng c­êi ph¸c x¬ vµ tiÕng c­êi kh«i hµi: TiÕng c­êi ph¸c x¬: TiÕng c­êi nµy chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong c¸c vë hµi kÞch cña Molie. TiÕng c­êi nµy to¸t nªn tõ nh÷ng c¶nh ®Êm ®¸ nhau trªn s©u khÊu, tõ nh÷ng sù nhÇm lÉn r©u «ng nä c¾m c»m bµ kia, tõ nh÷ng cö chØ hµnh ®éng ngí ngÈn, m¸y mãc, tõ nh÷ng tõ ®ång nghÜa, tõ ng÷ löng l¬ l¾m nghÜa. Tõ nh÷ng bé quÇn ¸o k× quÆc, lè bÞch, tõ nh÷ng bé mÆt ng©y ng«, ®Çn ®én, tõ nh÷ng c¸i mÆt l¹ ®ñ kiÓu ®ñ mÇu. TiÕng c­êi nµy th­êng ®em l¹i cho kh¸n gi¶ mét c¸i c­êi ån µo, n¸o nhiÖt, nã m¹ng tÝnh ch©t mua vui gi¶i trÝ gi¶m tr¹ng th¸i c¨ng th¼ng qua nh÷ng ®iÖu bé ®¬n gi¶n, m¸y mãc, dÔ b¾t ch­íc. GÇn gòi víi tiÕng c­êi ph¸c x¬ lµ tiÕng c­êi kh«i hµi. Kh«i hµi vËn dông sù phª ph¸n ®Æc biÖt b»ng c¶m xóc “Nh»m kh¼ng ®Þnh ®èi t­îng tõ trong b¶n chÊt cña nã”. B¶n th©n c¸i c­êi kh«i hµi mang tÝnh nh©n ®¹o s©u s¾c nã ®Æt c¬ së vµo niÒm tin ë b¶n chÊt con ng­êi, nã h­íng con ng­êi ®Õn c¸i tèt ®Ñp. C¸i c­êi kh«i hµi kh«ng nh»m tiªu diÖt ®èi t­îng cña tiÕng c­êi mµ nh»m hoµn thiÖn nã, lo¹i trõ nh÷ng khuyÕt ®iÓm cßn tån t¹i trong nã. 13 Footer Page 13 of 95. Header Page 14 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n Cßn nh©n vËt hµi kÞch t¹o ra c¸c cung bËc kh¸c cña tiÕng c­êi. §ã lµ tiÕng c­êi mØa mai, tiÕng c­êi ch©m biÕm vµ tiÕng c­êi bi kÞch TiÕng c­êi mØa mai lµ tiÕng c­êi kh«ng chØ nh»m v¹ch ra m©u thuÉn cña sù vËt mµ cßn tiÕn lªn mét b­íc ®Ó ®¸nh gi¸ sù vËt. Sù ®¸nh gi¸ nµy thÓ hiÖn ë sù khinh bØ, sù chª bai mét c¸ch s©u cay cña kÎ ®­îc ë vµo c¸i thÕ ®­îc mØa mai kÎ kh¸c. TiÕng c­êi ch©m biÕm lµ lo¹i tiÕng c­êi mang kh¶ n¨ng c«ng ph¸ m·nh liÖt, cã kh¶ n¨ng “Tèng tiÔn xuèng må” c¸c “tÊn trß ®êi” cña nh©n lo¹i. B¶n thÊn nã lµ sù c­êi nh¹o cã tÝnh ch©t sphª ph¸n g¸y g¾t nh÷ng hiÖn t­îng ®­îc m« t¶. Sù c­êi nh¹o nµy thÓ hiÖn trong nguyªn t¾c lùa chän vµ kh¸i qu¸t ho¸ chÊt liÖu. Cßn tiÕng c­êi bi kÞch th× biÓu hiÖn ë sù chua xãt ®au ®ín. §ã lµ tiÕng c­êi ra n­íc m¾t. TiÕng c­êi nµy lµ mét s¸ng t¹o lín cña Molie ®èi víi lÞch sö hµi kÞch thÕ giíi. TiÕng c­êi bi kÞch tè c¸o gay g¾t x· héi quý téc, ®¶ kÝch th¼ng tay c¸c quan hÖ t­ s¶n v« nh©n ®¹o. 14 Footer Page 14 of 95. Header Page 15 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n Ch­¬ng 2: Nh÷ng kiÓu hÒ ®­îc Molie sö dông trong hµi kÞch 2.2. KiÓu hÒ thÓ hiÖn trong trang phôc 2.1.1. Trang phôc cña kÎ häc ®ßi. KiÓu hÒ nµy ®­îc thÓ hiÖn chñ yÕu qua nh©n vËt Giuèc - ®anh trong vë kÞch “ T­ s¶n quý téc”. Tr­íc khi ®i vµo t×m hiÓu vÒ kiÓu hÒ nµy, ng­êi viÕt cã lµm mét b¶n thèng kª vÒ trang phôc cña nh©n vËt Giuèc - ®anh trong t¸c phÈm “ T­ s¶n quý téc” nh­ sau: Líp 1 2 I + 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Håi II III + + + + + VI V Chó thÝch: DÊu “ +” trong c¸c líp thuéc c¸c håi biÓu thÞ trang phôc mang tÝnh hÒ cña nh©n vËt Giuèc - ®anh. Qua vë kÞch “T­ s¶n quý téc” ta thÊy trang phôc cña nh©n vËt Giuèc ®anh ®­îc thÓ hiÖn qua mét sè líp trong mét sè håi kÞch. §Æc biÖt lµ ë håi III. Nh­ng ®Ó lµm nªn nh©n vËt hÒ Giuèc - ®anh trong trang phôc cña m×nh th× t¸c gi¶ ®Æc biÖt chó ý miªu t¶ ë líp V cña h«i II. Giuèc - ®anh vèn lµ ng­êi thuéc tÇng líp t­ s¶n, nhê bè mÑ bu«n b¸n len d¹ nªn giµu cã. Nhê sù giµu cã nµy nªn l·o tÊp tÓnh muèn bá tiÒn ra mua t­íc vÞ quý téc. L·o häc móa, häc h¸t, häc nhÈy, häc kiÕm theo c¸ch cña nh÷ng ng­êi quý téc. §Æc biÖt ë håi II líp V l·o thÓ hiÖn sù häc ®ßi cña m×nh 15 Footer Page 15 of 95. Header Page 16 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n qua c¸ch ¨n diÖn quý ph¸i. Tuy nhiªn l·o l¹i kh«ng hiÓu c¸ch ¨n mÆc cña c¸c nhµ quý téc. Sù ®ua ®ßi nh­ng ngu si, ®Çn ®én cña l·o Giuèc - ®anh ®· lµm cho l·o trë thµnh nh©n vËt hÒ võa hµi h­íc võa ®¸ng chª c­êi. Mét ®iÓn h×nh trµo phóng xuÊt s¾c vÒ sù häc ®ßi cña giai cÊp t­ s¶n Ph¸p lóc bÊy giê. Sù häc ®ßi cña l·o Giuèc - ®anh qua c¸ch ¨n diÖn quý ph¸i nh­ng nè bÞch kÞch cìm nùc c­êi chñ yÕu ®­îc thÓ hiÖn qua líp V håi II nh­ sau: ¤ng Giuèc - ®anh: µ! B¸c ®· tíi ®Êy µ! T«i ®ang s¾p ph¸t c¸u lªn víi b¸c ®©y. Phã may: T«i kh«ng lµm sao ®Õn sím h¬n ®­îc, Êy lµ t«i ®· cho hai chôc chó thî b¹n xóm l¹i chiÕc ¸o cña ngµi ®Êy. ¤ng Giuèc - ®anh: B¸c ®· göi ®Õn cho t«i ®«i tÊt lôa chËt qu¸, t«i khæ së v« cïng míi xá ch©n vµo ®­îc vµ ®· ®øt mÊt hai m¾t råi ®Êy. Phã may: Råi nã gi·n, lo l¹i kh«ng réng qu¸ ®Êy chø. ¤ng Giuèc - ®anh: Ph¶i, nÕu t«i cø lµm ®øt m¾t m·i, ®«i giÇy b¸c b¶o ®ãng cho t«i, lµm t«i ®au ch©n ghª gím. Phã may: Th­a ngµi ®©u cã. ¤ng Giuèc - ®anh: §©u cã lµ thÕ nµo? Phã may: Kh«ng, kh«ng ®au ®©u mµ. ¤ng Giuèc - ®anh: T«i b¶o ®au lµ ®au. Phã may: Ngµi cø t­ëng t­îng ra thÕ. ¤ng Giuèc - ®anh: T«i t­ëng t­îng v× t«i thÊy ®au. Lý víi lÏ hay ch­a k×a! Phã may: Th­a, ®©y lµ bé ¸o lÔ phôc ®Ñp nhÊt triÒu, vµ thÝch hîp nhÊt. S¸ng chÕ ra ®­îc mét kiÓu ¸o lÔ phôc trang nghiªm mµ kh«ng ph¶i mÇu ®en thËt lµ mét k× c«ng tuyÖt t¸c. T«i th¸ch c¸c thî may giái nh©t lµm næi ®Êy. ¤ng Giuèc - ®anh: ThÕ nµy lµ thÕ nµo? B¸c may hoa ng­îc m©t råi. Phã may: Ngµi cã b¶o lµ ngµi muèn may hoa xu«i ®©u. ¤ng Giuèc - ®anh: L¹i cßn ph¶i b¶o c¸i ®ã a? 16 Footer Page 16 of 95. Header Page 17 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n Phã may: V©ng ph¶i b¶o chø. V× tÊt c¶ nh÷ng ng­êi quý ph¸i ®Òu ph¶i mÆc nh­ thÕ nµy c¶. ¤ng Giuèc - ®anh: Nh÷ng ng­êi quý ph¸i mÆc ng­îc hoa µ? Phã may: Th­a ngµi, v©ng. ¤ng Giuèc - ®anh: µ! ThÕ th× ®­îc ®Êy. Phã may: NÕu ngµi muèn, th× sÏ xoay hoa xu«i l¹i th«i mµ. ¤ng Giuèc - ®anh: Kh«ng, kh«ng. Phã may: Ngµi chØ viÖc b¶o th«i. ¤ng Giuèc - ®anh: §· b¶o th«i mµ b¸c lµm thÕ nµy ®­îc råi. B¸c cho r»ng t«i mÆc thÕ nµy cã võa s¸t kh«ng. Phã may: Cßn ph¶i nãi! T«i th¸ch mét häa sÜ lÊy bót mµ vÏ cho s¸t h¬n ®­îc. ¤ng Giuèc - ®anh: Bé tãc gi¶ víi l«ng cÇm mò cã ®­îc chØnh tÒ kh«ng? Phã may: Mäi thø ®Òu tèt c¶. ¤ng Giuèc - ®anh: Nh×n ¸o mÆc cña phã may - « k×a! b¸c phã may ®©y ®óng lµ thø hµng cña bé quÇn ¸o b¸c may cho t«i lÇn tr­íc ®©y mµ t«i nhËn ®óng nã råi. Phã may: Ch¶ lµ thø hµng ®Ñp qu¸ nªn t«i ®· cã ý g¹n lÊy mét bé quÇn ¸o cho t«i th× ph¶i. ¤ng Giuèc - ®anh: Ph¶i, nh­ng ®¸ng lÏ ®õng g¹n vµo ¸o cña t«i. Phã may: Ngµi cã muèn mÆc thö kh«ng? ¤ng Giuèc - ®anh: Cã, ®­a t«i. Phã may: Khoan ®· ph¶i cã thÓ thøc chø. T«i cã ®em ng­êi ®Õn ®Ó mÆc ¸o cho ngµi theo nhÞp ®iªô. V× nh÷ng lo¹i ¸o nµy ph¶i mÆc cã nghi lÔ. í ! vµo ®©y c¸c chó. C¸c chó h·y mÆc bé ¸o nµy cho ngµi ®©y. Theo c¸ch thøc mÆc cho nh÷ng ng­êi quý ph¸i. Bèn chó thî b¹n ra, hai chó cëi tuét quÇn céc tËp vâ cña l·o vµ hai chó kia cëi ¸o lãt cña l·o ra. Råi hä mÆc ¸o míi vµ cho l·o, vµ «ng Giuèc - ®anh 17 Footer Page 17 of 95. Header Page 18 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n ®i ®i l¹i l¹i gi÷a ®¸m hä vµ ph« ¸o míi cho hä xem cã ®­îc kh«ng. TÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã lµm theo nhÞp ®µn cña tÊt c¶ ban hîp x­íng. ( Håi II, líp V) Qua ®o¹n trÝch nµy ta thÊy tÝnh c¸nh häc ®ßi lµm sang cña l·o Giuèc ®anh ®­îc thÓ hiÖn kh¸ sinh ®éng trong c¶nh nµy ë nhiÒu mÆt: thÝch mua s¾m quÇn ¸o, tiªn nghi (dµy bÝt tÊt lôa, tãc gi¶, l«ng ®Ýnh mò, lÔ phôc) ®Ó sèng theo c¸ch sèng cña tÇng líp quý téc Ph¸p lóc bÊy giê. Nh­ng khèn nçi, «ng kh«ng ph¶i lµ quý téc, l¹i dèt n¸t, quª kÖch nªn viÖc häc ®ßi lµm sang cña «ng ®· trë thµnh lè bÞch g©y c­êi. Cã thÓ thÊy râ ®iÒu ®ã qua rÊt nhiÒu chi tiÕt mµ tiªu biÓu lµ chi tiÕt hoa ng­îc trªn bé lÔ phôc. §Çu tiªn ta thÊy «ng th¾c m¾c víi b¸c phã may v× sao l¹i may hoa ng­îc trªn bé lÔ phôc, nh­ng khi ®­îc biÕt nh÷ng ng­êi quý ph¸i ®­îc may nh­ thÕ, «ng liÒn t¸n thµnh ngay kh«ng cÇn suy nghÜ g× c¶ víi mét lêi khen thËt kÖch cìm, buån c­êi: “ å ! thÕ th× bé ¸o may nµy may ®­îc ®Êy”. ë ®©y, ta thÊy t¸c gi¶ ®· kh«ng nãi râ lý do hoÆc lµ b¸c thî vông vÒ, hoÆc lµ s¬ xuÊt, hoÆc lµ cã ý ch¬i xá «ng Giuèc - ®anh, nh­ng ch¾c ch¾n lµ kh«ng cã ai may lÔ phôc cã hoa ng­îc. Nh­ng b»ng sù l¸u c¸ thî may ®· chuyÓn thÕ bÞ ®éng sang thÕ chñ ®éng. May cho «ng thî may, «ng Giuèc ®anh thÝch “sµnh ®iÖu” nh­ng l¹i mï tÞt vÒ “mèt”. §©y lµ sù dèt ®Æc cña «ng vÒ vÆ ho¸ mÆc. Nh÷ng chi tiÕt kh¸c nh­: bÝt tÊt chËt kh«ng xá ch©n vµo ®­îc, giÇy chËt nªn ®au ch©n ghª gím, cïng víi nh÷ng c©u hái b¸c phã may: “ B¸c cho r»ng t«i mÆc thÕ nµy cã võa s¸t kh«ng?”... còng gãp phÇn thÓ hiÖn râ tÝnh c¸ch häc ®ßi lµm sang cña nh©n vËt - mét kiÓu “tr­ëng gi¶ häc lµm sang” kh¸ phæ biÕn trong x· héi n­íc Ph¸p lóc bÊy giê “thÕ kØ XVII”. NhiÒu kÎ ®· lîi dông tÝnh c¸ch ®ã ®Ó s¨n ®ãn, nÞnh hãt, moi tiÒn «ng. Trong c¶nh nµy, ng­êi lîi dông lµ b¸c phã may. B¸c ®­îc «ng Giuèc - ®anh tÝn nhiÖm giao cho viÖc cung cÊp c¶ c¸c bé phËn trang phôc ®Æt lµm ë n¬i kh¸c nh­: giÇy, bÝt tÊt, tãc gi¶, l«ng ®Ýnh mò... §©y lµ c¬ héi ®Ó moi tiÒn «ng tr­ëng gi¶ ®ang muèn häc 18 Footer Page 18 of 95. Header Page 19 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n ®ßi lµm sang. Vµ ngay c¶ viÖc may lÔ phôc cho «ng Giuèc - ®anh còng lµ dÞp ®Ó b¸c lîi dông c¾t xÐn bít v¶i ®Ó may ¸o cho m×nh. Nh­ng khi «ng Giuèc ®anh hái th× nhanh trÝ chuyÓn sang ®Ò tµi kh¸c: ®Ò nghÞ «ng Giuèc - ®anh mÆc lÔ phôc. Nghe ®Ò nghÞ mÆc thö «ng Giuèc - ®anh s­íng qu¸ quªn mÊt chuyÖn bÞ ¨n bít v¶i. Cuéc ®èi tho¹i cho thÊy mÆc dï nhËn ra m×nh bÞ lîi dông nh­ng v× muèn lµm sang mµ «ng Giuèc - ®anh lu«n lu«n ph¶i nh­îng bé vµ bÞ sá mòi. C¸i c¶nh bèn chó thî phô cëi tuét quÇn céc vµ lét ¸o ng¾n cña «ng Giuèc - ®anh ®Ó mÆc lÔ phôc míi vµo cho «ng, theo nhÞp cña dµn nh¹c (theo c¸ch thøc mÆc cho c¸c nhµ quý ph¸i) thËt lè bÞch vµ kÖch cìm hÕt møc. «ng ®· trë thµnh mét nh©n vËt hÒ, mét ®èi t­îng g©y c­êi vui nhén vµ thó vÞ cho ng­êi xem. Khi ®· sóng sÝnh trong bé lÔ phôc cña c¸c nhµ quý téc th× «ng Giuèc ®anh l¹i muèn m×nh ®­îc gäi b»ng nh÷ng c¸i tªn thËt sang, muèn ®­îc mäi ng­êi kh¼ng ®Þnh t«n vinh m×nh. Vµ ®Ó moi ®­îc tiÒn cña «ng Giuèc - ®anh th× nh÷ng ng­êi thî b¹n ®· t«n x­ng «ng Giuèc - ®anh b»ng nh÷ng tªn gäi thËt sang träng, cao quý cña tÇng líp quý téc, cña x· héi th­îng l­u lóc bÊy giê: ¤ng lín, cô lín, ®øc «ng .... vµ «ng Giuèc - ®anh rÊt hµi lßng vÒ c¸ch gäi ®ã: “¤ng lín ­ ? Êy ®Êy, ¨n mÆc theo lèi quý ph¸i th× thÕ ®Êy! Cßn cø bo bo gi÷ kiÓu quÇn ¸o tr­ëng gi¶ th× ®êi nµo ®­îc gäi lµ: “¤ng lín”. §©y ta th­ëng vÒ tiÕng “¤ng lín” ®©y nµy ”. Ho¸ ra bé lÔ phôc ®· ®­a «ng tr­ëng gi¶ Giuèc - ®anh nªn thµnh «ng lín quý téc Giuèc - ®anh. C¸i vá bÒ ngoµi ®· che lÊp c¸i ruét bªn trong ®Ó cã thÓ ®¸nh lõa moÞ ng­êi. §©y ®óng lµ tÝnh c¸ch cña mét lo¹i ng­êi häc ®ßi lµm sang lè bÞch vµ kÖch cìm thËt ®¸ng phª ph¸n. Vµ chÝnh c¸ch ¨n mÆc nµy cña Giuèc - ®anh ®· lµm bµ Giuèc - ®anh söng sèt ng¹c nhiªn : Bµ Giuèc - ®anh: ¸i chµ! L¹i mét trß g× míi n÷a ®©y. ¤ng nã ¬i, «ng ®ãng bé tÞch nh­ thÕ kia lµ nghÜa thÕ nµo nhØ? ¤ng ®Þnh chöi ®êi hay sao mµ ¨n mÆc nh­ thÕ nµy? ¤ng muèn ®©u ®©u ng­êi ta còng chÕ giÔu hay sao? 19 Footer Page 19 of 95. Header Page 20 of 95. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Vò ThÞ Quª -K29G Ng÷ V¨n ¤ng Giuèc - ®anh: Bµ nã ¬i chØ cã nh÷ng th»ng ngu d¹i, nh÷ng con ngu d¹i, chóng nã míi chÕ giÔu t«i th«i. Bµ Giuèc - ®anh: ThËt ra ch¼ng ph¶i ®Õn b©y giê ®©u mµ ®· tõ l©u råi c¸c cung c¸ch cña «ng chØ lµm trß c­êi cho thiªn h¹ th«i. Nh­ vËy, ta thÊy c¸ch häc ®ßi lµm sang cña «ng Giuèc - ®anh ®· bÞ mäi ng­êi chª c­êi tõ l©u. Nh­ng «ng l¹i coi hä lµ nh÷ng kÎ ngu si, kh«ng hiÓu g× vÒ lèi sèng cña nh÷ng ng­êi quý téc nªn «ng vÉn cø huªnh hoang tr­ng diÖn trong mèt quý téc cña m×nh. §Æc biÖt, c¸ch ¨n mÆc cña «ng ®· lµm cho nh÷ng ng­êi hÇu trong gia ®×nh kh«ng thÓ nhÞn ®­îc c­êi, nhÊt lµ ng­êi hÇu cã tªn lµ Nic«n: Nic«n: HÝ, hÝ, hÝ! Tr«ng «ng ¨n mÆc ®Õn hay! hÝ, hÝ, hÝ ! ¤ng Giuèc - ®anh: ThÕ nµo? Nic«n: èi! èi giêi ¬i! hÝ, hÝ, hÝ, hÝ, hÝ! ¤ng Giuèc - ®anh: Con ranh con l¹ ch­a k×a? Mµy trªu tao ®Êy h¶. Nicon: Th­a «ng, con xin lçi «ng, nh­ng nom «ng buån c­êi qu¸, con kh«ng thÓ nÝn ®­îc c­êi. HÝ, hÝ, hÝ. ¤ng Giuèc - ®anh: C¸i con nµy míi l¸o chø! Nic«n: Nom «ng nh­ thÕ kia, tøc c­êi qu¸. HÝ, hÝ! ¤ng Giuèc - ®anh: Tao th× .... Nic«n: Xin «ng bá qu¸ cho. HÝ, hÝ, hÝ, hÝ! (Håi III, líp II) Nh­ vËy ta thÊy bé ®å quý ph¸i cña «ng Giuèc - ®anh khiÕn cho nhiÒu ng­êi kh«ng thÓ nhÞn ®­îc c­êi. Nh­ng «ng vÉn coi lµ hîp thêi, lµ mèt, lµ sµnh ®iÖu, lµ ra d¸ng quyÒn quý. ¤ng ®©u biÕt nã kÖch cìm, lè bÞch ®Õn møc nµo. Trong m¾t mäi ng­êi «ng chØ nh­ mét con rèi, mét anh hÒ trong trang phôc cña m×nh. 2.2. KiÓu hÒ thÓ hiÖn trong ng«n ng÷ Ng«n ng÷ lµ s¶n phÈm cña céng ®ång d©n téc, nh­ng l¹i ®­îc mçi 20 Footer Page 20 of 95.