Tài liệu Nghiên cứu thành phần hóa học phân đoạn kém phân cực và thăm dò hoạt tính ức chế enzym α glucosidase của cây nở ngày đất (gomphrena celosioides) ở tỉnh thừa thiên huế (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LÊ THỊ PHƯƠNG ANH NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC PHÂN ĐOẠN KÉM PHÂN CỰC VÀ THĂM DÒ HOẠT TÍNH ỨC CHẾ ENZYM α-GLUCOSIDASE CỦA CÂY NỞ NGÀY ĐẤT (GOMPHRENA CELOSIOIDES) Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Demo Version - Select.Pdf SDK Chuyên ngành: Hóa hữu cơ Mã số: 60440114 LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. LÊ QUỐC THẮNG Thừa Thiên Huế, Năm 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Demo Version - Select.Pdf SDK Họ tên tác giả Lê Thị Phương Anh ii Lời cảm ơn Luận văn được hoàn thành tại phòng thí nghiệm hợp chất tự nhiên, trường Đại học Sư phạm Huế. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo TS. Lê Quốc Thắng, người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo khoa Hóa nói chung và tổ Hóa hữu cơ nói riêng đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu về chuyên Demo môn giúp tôi hoàn thành luận văn. Version - Select.Pdf SDK Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng Đào tạo Sau Đại học trường Đại học Sư phạm Huế đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn! Học viên thực hiện Lê Thị Phương Anh iii iii MỤC LỤC Lời cam đoan .............................................................................................................. ii Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii Mục lục ........................................................................................................................1 Danh mục ký hiệu và chữ viết tắt................................................................................3 Danh mục các bảng biểu, hình ảnh .............................................................................4 MỞ ĐẦU ....................................................................................................................6 1. Đặt vấn đề ...........................................................................................................6 2. Đối tượng và mục đích nghiên cứu .....................................................................7 3. Nội dung nghiên cứu ...........................................................................................7 4. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................7 5. Bố cục luận văn ...................................................................................................8 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..................................................................9 1.1. Sơ lược về chi nở ngày ...................................................................................9 1.1.1. Đặc điểm thực vật của chi nở ngày .........................................................10 1.1.2. Kết quả nghiên cứu của một số loài thuộc chi nở ngày ..........................10 Demo Version - Select.Pdf SDK 1.2. Sơ lược về cây nở ngày đất ..........................................................................13 1.2.1. Đặc điểm thực vật ...................................................................................13 1.2.2. Công dụng của cây nở ngày đất ..............................................................15 1.2.3. Một số công trình nghiên cứu về mặt hóa học của cây nở ngày đất .......16 1.2.4. Hoạt tính sinh học của cây nở ngày đất ..................................................19 1.3. Sơ lược về enzym α-glucosidase ..................................................................19 CHƯƠNG 2. THỰC NGHIỆM .............................................................................22 2.1. Thu hái và xử lý mẫu ...................................................................................22 2.2. Xác định thành phần hóa học dễ bay hơi trong cao n-hexan của cây nở ngày đất ................................................................................................................23 2.3. Phân lập cấu tử trong cao chiết n-hexan và cao chiết cloroform ............23 2.3.1. Sắc kí bản mỏng ......................................................................................23 2.3.2. Tiến hành sắc kí cột cao n-hexan của cây nở ngày đất ...........................23 2.3.2.1. Hợp chất GCH8.4 .............................................................................25 2.3.2.2. Hỗn hợp GCH14.53 .........................................................................25 1 2.3.2.3. Hợp chất GCH3 ................................................................................25 2.3.3. Tiến hành sắc kí cột cao cloroform của cây nở ngày đất ........................25 2.4. Xác định cấu trúc của các cấu tử phân lập được ......................................25 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .........................................................26 3.1. Kết quả thử hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase...................................26 3.2. Kết quả xác định thành phần hóa học dễ bay hơi trong cao chiết n-hexan của cây nở ngày đất .............................................................................................26 3.3. Các hợp chất phân lập được từ cao chiết n-hexan của cây nở ngày đất 29 3.3.1. Hợp chất GCH8.4 ....................................................................................29 3.3.2. Hỗn hợp GCH14.53 ................................................................................32 3.3.3. Hợp chất GCH3 .......................................................................................37 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................41 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................42 Demo Version - Select.Pdf SDK 2 DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT 13 C-NMR : Phổ cộng hưởng từ hạt nhân 13C GC : Sắc ký khí GC/MS : Sắc ký khí ghép khối phổ 1 : Phổ cộng hưởng từ hạt nhân proton H- NMR HSQC : Tương tác dị nguyên tố qua một liên kết MS : Phổ khối lượng SKBM : Sắc ký bản mỏng SKC : Sắc ký cột EtOAc : Etyl axetat Demo Version - Select.Pdf SDK 3 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Một số loài thuộc chi Gomphrena và vùng phân bố ..................................9 Bảng 3.1. Kết quả thử hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase của các cao chiết từ cây nở ngày đất ở tỉnh Thừa Thiên Huế ....................................................................26 Bảng 3.2. Các cấu tử chính trong cao chiết n- hexan của cây nở ngày đất ở tỉnh Thừa Thiên Huế ........................................................................................................26 Bảng 3.3. Kết quả nghiên cứu thành phần hóa học trong dịch chiết n-hexan của thân và rễ cây nở ngày đất ở Đà Nẵng .............................................................................28 Bảng 3.4. Số liệu phổ 13C-NMR, 1H-NMR của GCH8.4 và 1H-NMR của pentatriacontan-1-ol (125/500 MHz, CDCl3)............................................................32 Bảng 3.5. Số liệu phổ 1H-NMR, 13C-NMR của GCH14.53 và hỗn hợp stigmasterol và -sitosterol ...........................................................................................................36 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Cơ chế hoạt động của enzym α-glucosidase ............................................21 Sơ đồ 2.1. Quy trình chiết mẫu .................................................................................22 Demo Version Select.Pdf Sơ đồ 2.2. Phân lập chất từ cao -n-hexan cây nởSDK ngày đất .........................................24 DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1. Cây nở ngày đất.........................................................................................14 Hình 3.1. Phổ hồng ngoại của GCH8.4.....................................................................29 Hình 3.2. Phổ 1H-NMR giãn rộng của GCH8.4........................................................30 Hình 3.3. Phổ 13C-NMR của hợp chất GCH8.4 ........................................................30 Hình 3.4. Phổ HSQC của hợp chất GCH8.4 .............................................................31 Hình 3.5. Phổ hồng ngoại của GCH14.53 .................................................................33 Hình 3.6. Phổ 1H-NMR của GCH14.53 ....................................................................33 Hình 3.7. Phổ 1H-NMR giãn rộng của GCH14.53....................................................34 Hình 3.8. Phổ 13C-NMR của GCH14.53 ...................................................................34 Hình 3.9. Phổ HSQC của GCH14.53 ........................................................................35 Hình 3.10. Phổ hồng ngoại của GCH3......................................................................38 Hình 3.11. Phổ 1H-NMR của GCH3 .........................................................................38 4 Hình 3.12. Phổ 13C-NMR của GCH3 ........................................................................39 Hình 3.13. Phổ HSQC của GCH3 .............................................................................39 Demo Version - Select.Pdf SDK 5 MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Việt Nam là một quốc gia nằm trong vùng nhiệt đới ẩm gió mùa nên những điều kiện về khí hậu như nhiệt độ, lượng mưa, ánh sáng,… cùng với điều kiện thổ nhưỡng đặc trưng thuận lợi cho nhiều loài thực vật có giá trị tồn tại và phát triển, do đó hệ thực vật rất phong phú và đa dạng. Theo các số liệu thống kê, thảm thực vật Việt Nam có trên 12000 loài (chỉ kể các cây có mạch), trong số đó có trên 3200 loài được sử dụng làm thuốc hay thực phẩm chức năng trong y học cổ truyền. Đây là một lợi thế lớn đối với ngành hóa dược nước ta. Từ thời xa xưa, nhân dân ta đã biết sử dụng các loài cây cỏ để làm nguồn dược liệu chữa bệnh một cách hiệu quả. Ngày nay, cùng với nền kinh tế phát triển mạnh mẽ thì sức khỏe của con người cũng ngày càng được đề cao. Bên cạnh các loại tân dược thì các loài dược liệu đang rất được chú trọng và sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, một số lượng lớn các loại cây được sử dụng làm thuốc trong dân gian chưa được nghiên cứu một cách đầy đủ và hệ thống về mặt hóa học cũng như Demo Version - Select.Pdf SDK hoạt tính sinh học. Trong số đó phải kể đến cây nở ngày đất (Gomphrena celosioides) thuộc họ Rau dền (Amaranthaceae), một loài cây phân bố phổ biến ở nước ta. Cây nở ngày đất được sử dụng trong Đông y để điều trị một số bệnh như ho, cảm cúm, tiêu độc, tiêu viêm, giảm căng thẳng, mệt mỏi, giúp tiêu hóa tốt, làm giảm lượng cholesterol trong máu, chữa các chứng như gout, tiểu đường… Cây nở ngày đất đã được các nhà khoa học trên thế giới quan tâm, nghiên cứu về thành phần hóa học cũng như hoạt tính sinh học. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện có rất ít công trình nghiên cứu về loài cây này. Để góp phần vào việc nghiên cứu một cách đầy đủ hơn, sâu hơn về cây nở ngày đất ở Việt Nam, chúng tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu thành phần hóa học phân đoạn kém phân cực và thăm dò hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase của cây nở ngày đất (Gomphrena celosioides) ở tỉnh Thừa Thiên Huế”. 6 2. Đối tượng và mục đích nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Cây nở ngày đất (Gomphrena celosioides) ở tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam. Mục đích nghiên cứu - Nghiên cứu thành phần hóa học trong phân đoạn kém phân cực của cây nở ngày đất (Gomphrena celosioides) ở tỉnhThừa Thiên Huế, Việt Nam. - Thăm dò hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase của đối tượng nghiên cứu. 3. Nội dung nghiên cứu - Xác định thành phần hóa học dễ bay hơi của cây nở ngày đất. - Phân lập, xác định cấu trúc các cấu tử trong phân đoạn kém phân cực của đối tượng nghiên cứu. - Thử hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase của đối tượng nghiên cứu. 4. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu lý thuyết: Phương pháp nghiên cứu các hợp chất thiên nhiên, tổng quan vềDemo đặc điểm thực vật, thành phần hóa học, một số công dụng của cây nở Version - Select.Pdf SDK ngày đất, các phương pháp phân lập các hợp chất hữu cơ. Nghiên cứu thực nghiệm - Thu thập mẫu. - Xử lí mẫu: Cây tươi rửa sạch, sấy khô, nghiền nhỏ. - Chiết mẫu bằng các dung môi có độ phân cực tăng dần. - Xác định các hợp chất dễ bay hơi trong dịch chiết n-hexan bằng phương pháp GC/MS. - Sử dụng các phương pháp sắc ký như: sắc ký bản mỏng, sắc ký cột,… với các dung môi thích hợp để phân lập chất sạch. - Xác định cấu trúc của các cấu tử tách được bằng các phương pháp phổ: MS, IR, 1H-NMR, 13C-NMR, HSQC. - Thử hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase của các cao chiết. 7 5. Bố cục luận văn Luận văn bao gồm: 46 trang. Mục lục: 02 trang. Danh mục các ký hiệu và chữ viết tắt: 01 trang. Danh mục các bảng biểu, hình ảnh, sơ đồ: 02 trang. Phần mở đầu: 03 trang. Phần nội dung: 32 trang. Chương 1. Tổng quan: 13 trang Chương 2. Thực nghiệm: 04 trang. Chương 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận: 15 trang. Phần kết luận và kiến nghị: 01 trang. Phần tài liệu tham khảo: 05 trang. Demo Version - Select.Pdf SDK 8