Tài liệu Nghiên cứu hàm lượng diệp lục tổng số và hàm lượng prolin của lá cây đậu tương trong điều kiện gây hạn

Kho¸ luËn tèt nghiÖp 1 NguyÔn Minh Hång lêi c¶m ¬n Trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, em ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì rÊt tËn t×nh cña Phßng qu¶n lý khoa häc, Ban chñ nhiÖm khoa Sinh - KTNN, Ban chñ nhiÖm khoa Ho¸ häc, c¸c thÇy c« trong tæ bé m«n Sinh lý thùc vËt, ®Æc biÖt lµ ®­îc sù h­íng dÉn vµ chØ b¶o tËn t×nh cña PGS.TS NguyÔn V¨n M·, c¸c b¹n sinh viªn trong khoa, trong nhãm nghiªn cøu ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh nhÊt, s©u s¾c nhÊt tíi c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®· gióp ®ì em trong suèt thêi gian qua. Sinh viªn thùc hiÖn NguyÔn Minh Hång Líp K29 A - Khoa Sinh - KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2 NguyÔn Minh Hång lêi cam ®oan §Ó ®¶m b¶o tÝnh trung thùc cña ®Ò tµi t«i xin cam ®oan nh­ sau: 1. §Ò tµi cña t«i kh«ng hÒ sao chÐp tõ bÊt cø mét ®Ò tµi cã s½n nµo. 2. §Ò tµi cña t«i kh«ng trïng víi mét ®Ò tµi nµo kh¸c. 3. KÕt qu¶ thu ®­îc trong ®Ò tµi lµ do nghiªn cøu thùc tiÔn, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ trung thùc. Sinh viªn thùc NguyÔn Minh Hång Líp K29 A - Khoa Sinh - KTNN Kho¸ luËn tèt nghiÖp 3 NguyÔn Minh Hång môc lôc lêi c¶m ¬n ...................................................................................................... 1 lêi cam ®oan................................................................................................. 2 phÇn më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. .......................................................................... 5 2. Môc tiªu nghiªn cøu ................................................................................ 7 3. NhiÖm vô nghiªn cøu .............................................................................. 7 4.ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn ..................................................................... 7 ch­¬ng 1: tæng quan tµi liÖu 1.1. Vai trß cña n­íc ®èi víi thùc vËt nãi chung vµ c©y ®Ëu t­¬ng nãi riªng........................................................................................................ 8 1.1.1. Vai trß cña n­íc ®èi víi c©y trång. ............................................... 8 1.1.2. Vai trß cña n­íc ®èi víi c©y ®Ëu t­¬ng. ....................................... 11 1.2. Pr«lin vµ vai trß cña pr«lin trong qu¸ tr×nh trao ®æi n­íc. .................... 12 1.3. T×nh h×nh nghiªn cøu vÒ ¶nh h­ëng cña h¹n h¸n vµ vai trß cña prolin. ®èi víi ®Ëu t­¬ng. ................................................................................................. 14 Ch­¬ng 2: ®èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. §èi t­îng nghiªn cøu. ........................................................................... 17 2.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. ...................................................................... 19 2.2.1. Ph­¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm. ...................................................... 19 2.2.2. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu nghiªn cøu. ............................. 19 Kho¸ luËn tèt nghiÖp 4 NguyÔn Minh Hång ch­¬ng 3: kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn 3.1. Hµm l­îng diÖp lôc tæng sè cña l¸ ®Ëu t­¬ng khi g©y h¹n. .................. 22 3.2. Hµm l­îng prolin cña l¸ ®Ëu t­¬ng khi g©y h¹n. .................................. 27 kÕt luËn ......................................................................................................... 33 tµi liÖu tham kh¶o .................................................................................... 35 5 Kho¸ luËn tèt nghiÖp NguyÔn Minh Hång phÇn më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Ngµy nay, ngµnh n«ng nghiÖp cña chóng ta ®ang rÊt ph¸t triÓn, nã ®· ®ãng gãp cho x· héi mét l­îng s¶n phÈm khæng lå dïng lµm l­¬ng thùc, thùc phÈm cho con ng­êi, thøc ¨n cho gia sóc, nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt. Chóng ta còng ®ang rÊt quan t©m tíi viÖc ph¸t triÓn nh÷ng c©y l­¬ng thùc thùc phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. §Ëu t­¬ng (Glycine max) thuéc hä §Ëu (Fabaceae) bé §Ëu (Fabales). Lµ mét c©y thùc phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, ®ång thêi c©y ®Ëu t­¬ng cßn cã t¸c dông c¶i t¹o ®Êt rÊt tèt. Nã ®­îc coi lµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy ®ang ®­îc trång rÊt réng r·i trªn nhiÒu lo¹i ®Êt ë c¸c ®Þa ph­¬ng vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸ cao. ë c©y ®Ëu t­¬ng, bé phËn ®­îc sö dông chñ yÕu lµ h¹t. H¹t ®Ëu t­¬ng chøa hµm l­îng protein cao (40% - 46%), chøa l­îng lipit kh¸ cao vµ mét sè vitamin nh­ B1, B2, PP, E…Ngoµi ra, th©n, l¸ c©y ®Ëu t­¬ng còng ®­îc sö dông lµm ph©n xanh hay lµm thøc ¨n cho gia sóc, ®Æc biÖt rÔ c©y ®Ëu t­¬ng cã rÊt nhiÒu nèt sÇn cã t¸c dông trong viÖc c¶i t¹o ®Êt. §Ëu t­¬ng lµ c©y trång cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi nhiÒu ph­¬ng thøc canh t¸c nh­ lu©n canh, xen canh… nªn cã t¸c dông n©ng cao hÖ sè sö dông ®Êt trång vµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. Víi c©y ®Ëu t­¬ng, ngoµi gi¸ trÞ vÒ dinh d­ìng vµ kinh tÕ, nã cßn cã t¸c dông quan träng trong viÖc c¶i t¹o ®Êt trång. Còng nh­ c¸c c©y hä ®Ëu kh¸c, rÔ cña c©y ®Ëu t­¬ng céng sinh víi vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m Rhizobium. Nhê vËy, mµ hµm l­îng protein trong h¹t vµ c¸c bé phËn kh¸c cña c©y cao h¬n c¸c lo¹i c©y trång kh¸c. Sau khi thu ho¹ch ®Ëu t­¬ng, thµnh phÇn ho¸ tÝch cña ®Êt ®­îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu, ®Êt ®­îc bæ sung mét l­îng ®¹m cã lîi cho c©y trång vô sau. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 6 NguyÔn Minh Hång V× vËy, c©y ®Ëu t­¬ng hiÖn nay ®ang ®­îc trång rÊt nhiÒu ë c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc nghÌo vïng nhiÖt ®íi. DiÖn tÝch gieo trång ®Ëu t­¬ng trªn thÕ giíi ngµy cµng t¨ng. Theo thèng kª cña tæ chøc l­¬ng thùc thÕ giíi FAO n¨m 1992, diÖn tÝch gieo trång ®Ëu t­¬ng ®¹t 54 - 56 triÖu ha vµ s¶n l­îng ®¹t 103 114 triÖu tÊn. ë ViÖt Nam, ®Ëu t­¬ng ®­îc gieo trång tõ rÊt l©u, song víi vai trß lµ c©y trång phô nh»m tËn dông ®Êt ®ai, lao ®éng. §Ëu t­¬ng th­êng ®­îc trång ë trªn c¸c gi¶i ®Êt b¹c mµu trung du, nh­ng do ®é dèc vµ kh¶ n¨ng gi÷ n­íc kÐm cïng víi trë ng¹i trong viÖc t­íi tiªu, h¹n h¸n l¹i th­êng xuyªn x¶y ra nªn n¨ng suÊt cßn thÊp vµ chØ ®¹t 9,6 t¹/ ha. Cho ®Õn nay, cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc vÒ c©y ®Ëu t­¬ng nh­: NguyÔn V¨n M·, Chu Hoµng MËu, NguyÔn Huy Hoµng, TrÇn §×nh Long, c¸c nghiªn cøu nµy chñ yÕu vÒ kh¶ n¨ng chÞu h¹n, chän t¹o gièng cho vïng nói. Tuy nhiªn, h­íng nghiªn cøu vÒ kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña c©y ®Ëu t­¬ng trong ®iÒu kiÖn g©y h¹n nh©n t¹o, nhÊt lµ víi mét sè gièng míi cßn lµ vÊn ®Ò ch­a ®­îc quan t©m ®Çy ®ñ. ViÖc nghiªn cøu mét sè chØ tiªu sinh ho¸, liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña c©y trång, ®Æc biÖt lµ nghiªn cøu chóng trong ®iÒu kiÖn g©y h¹n nh©n t¹o cã thÓ gióp ®Ó ®¸nh gi¸, tuyÓn chän gièng c©y trång cã søc chèng chÞu tèt cho c¸c vïng ®Êt kh« h¹n, b¹c mµu cã tÇm quan träng vµ ý nghÜa thùc tiÔn to lín. Víi nh÷ng lý do trªn ®©y, chóng t«i ®· lùa chän vµ tiÕn hµnh ®Ò tµi: “Nghiªn cøu hµm l­îng diÖp lôc tæng sè vµ hµm l­îng prolin cña c©y ®Ëu t­¬ng trong ®iÒu kiÖn g©y h¹n”. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 7 NguyÔn Minh Hång 2. Môc tiªu cña ®Ò tµi T×m hiÓu sù t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn g©y h¹n nh©n t¹o tíi sù biÕn ®æi hµm l­îng axit amin prolin vµ hµm l­îng diÖp lôc cña c©y ®Ëu t­¬ng. 3. NhiÖm vô cña ®Ò tµi Nghiªn cøu sù biÕn ®æi hµm l­îng pr«lin trong l¸ c©y ®Ëu t­¬ng khi bÞ h¹n. Nghiªn cøu sù biÕn ®æi hµm l­îng diÖp lôc tæng sè trong l¸ c©y ®Ëu t­¬ng khi bÞ h¹n. 4. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi Gãp phÇn bæ sung nguån tµi liÖu vÒ viÖc nghiªn cøu hµm l­îng diÖp lôc tæng sè vµ hµm l­îng prolin cña l¸ ®Ëu t­¬ng trong ®iÒu kiÖn g©y h¹n. KÕt qu¶ nghiªn cøu cã thÓ sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña c¸c gièng ®Ëu t­¬ng. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 8 NguyÔn Minh Hång ch­¬ng 1 tæng quan tµi liÖu 1.1. Vai trß cña n­íc ®èi víi thùc vËt nãi chung vµ c©y ®Ëu t­¬ng nãi riªng 1.1.1. Vai trß cña n­íc ®èi víi c©y trång N­íc lµ nh©n tè quan träng bËc nhÊt ®èi víi sù sèng trªn tr¸i ®Êt, kh«ng cã n­íc th× kh«ng cã sù sèng. N­íc lµ mét chÊt ho¸ häc trùc tiÕp tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng sinh lý, sinh ho¸ cña thùc vËt. ChØ cÇn gi¶m kh«ng nhiÒu hµm l­îng n­íc trong tÕ bµo ®· g©y nªn sù thay ®æi ®¸ng kÓ ®Õn c¸c ho¹t ®éng trao ®æi chÊt, do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y. GÇn 80 % khèi l­îng t­¬i cña c©y lµ n­íc. N­íc hi®rat ho¸ duy tr× cÊu tróc nguyªn vÑn c¸c hîp chÊt cao ph©n tö cña tÕ bµo nh­ potein vµ axit nuclªic. Líp n­íc máng bao quanh c¸c phÇn tö nµy nh­ tÇng b¶o vÖ, chèng l¹i sù t¸c ®éng cña m«i tr­êng. N­íc lµ m«i tr­êng mµ ë ®ã tiÕn hµnh nhiÒu qu¸ tr×nh sinh lý vµ sinh ho¸ (thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt). N­íc lµ mét chÊt ho¸ häc, nã thùc sù tham gia vµo c¸c ph¶n øng sinh ho¸ nh­ mét b¶n thÓ trong qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt cña tÕ bµo. Ph¶n øng quan träng nhÊt cña quang hîp lµ ph¶n øng ph©n li n­íc, gi¶i phãng oxi. N­íc nh­ mét dung m«i. HÇu nh­ toµn bé c¸c ph¶n øng sinh ho¸ trong tÕ bµo thùc vËt x¶y ta trong n­íc. Nguyªn sinh chÊt cña tÕ bµo lµ mét hÖ thèng cã chøa n­íc. ë c©y xanh, n­íc cßn lµ yÕu tè quan träng ®iÒu hoµ nhiÖt cña l¸ gióp cho qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt diÔn ra b×nh th­êng trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é cao cña m«i tr­êng. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 9 NguyÔn Minh Hång ë n­íc ta, do ¶nh h­ëng cña vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi víi ®Æc tr­ng lµ nhiÖt ®é cao vµ ¸nh s¸ng m¹nh nªn h¹n h¸n lµ mét trong nh÷ng thiªn tai g©y nhiÒu tæn thÊt cho n«ng nghiÖp. §Æc ®iÓm khÝ hËu trong thêi kú h¹n h¸n lµ kh«ng cã m­a, ®é Èm t­¬ng ®èi cña kh«ng khÝ rÊt thÊp (d­íi 40 %) vµ nhiÖt ®é t¨ng cao. Cã hai h×nh thøc h¹n h¸n: trong ®Êt vµ trong kh«ng khÝ. H¹n h¸n trong kh«ng khÝ x¶y ra khi kh«ng khÝ kh« nãng khiÕn c©y bÞ mÊt nhiÒu n­íc trong qu¸ tr×nh tho¸t h¬i n­íc. HiÖn t­îng ®ã cã thÓ cã tÝnh chÊt nhÊt thêi vµo ban tr­a mïa hÌ ngay c¶ khi ®Êt cßn ®ñ Èm. Theo Vò C«ng HËu vµ céng sù, sù thiÕu n­íc lµm tÕ bµo co l¹i ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn nhiÒu qu¸ tr×nh sinh lý cña c©y. Nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n, sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y phô thuéc vµo sù liªn tôc ph©n chia tÕ bµo, sù b¾t ®Çu h×nh thµnh, ph¸t triÓn m« vµ c¬ quan, sù biÕn ®æi vµ t¨ng thªm thµnh phÇn tÕ bµo cho ®Õn khi cÊu tróc cña c©y ®­îc hoµn chØnh. VËy thiÕu n­íc ¶nh h­ëng ®Õn sù ph©n chia vµ t¨ng kÝch th­íc cña tÕ bµo. Khi thiÕu n­íc, c©y th­êng thay ®æi vÒ h×nh th¸i, m« mÊt søc c¨ng, c©y bÞ hÐo, tÕ bµo gi¶m hµm l­îng n­íc tù do, t¨ng c­êng nång ®é dÞch bµo thay ®æi tÝnh thÊm cña tÕ bµo, kh¶ n¨ng thÊm c¸c chÊt kho¸ng cña tÕ bµo rÔ còng bÞ gi¶m sót, ho¹t ®éng cña enzim thuû ph©n t¨ng m¹nh, sù tæng hîp AND bÞ gi¶m sót hoÆc thËm chÝ bÞ ph©n gi¶i. C¸c ph¶n øng ph©n gi¶i x¶y ra trong ®iÒu kiÖn lç khÝ ®ãng dÉn tíi viÖc h×nh thµnh nhiÒu s¶n phÈm ®éc cho c©y. Trong lóc nµy, sù hót c¸c chÊt kho¸ng trë nªn khã kh¨n. ë rÔ t¨ng c­êng sù tæng hîp axit absisic lµ nguyªn nh©n g©y sù ®ãng lç khÝ, do vËy lµm gi¶m l­îng CO2 khuÕch t¸n vµo l¸ tham gia vµo qu¸ tr×nh quang hîp. §Æc biÖt lµ sù thiÕu n­íc lµm thay ®æi qu¸ tr×nh sö dông CO2 trong l¸. Sù thiÕu n­íc trong ®Êt cßn lµm gi¶m tû lÖ s¶n phÈm cao ph©n tö vµ t¨ng hµm l­îng axit malic, alanin, lµm suy gi¶m sù vËn chuyÓn c¸c s¶n phÈm quang hîp tõ l¸ tíi c¸c Kho¸ luËn tèt nghiÖp 10 NguyÔn Minh Hång bé phËn kh¸c, gi¶m viÖc g¾n cacbon vµo c¸c hîp chÊt pr«tit. Qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tit bÞ gi¶m m¹nh do sù t¨ng c­êng ph©n gi¶i axit nulªic khi thiÕu n­íc. Khi thiÕu n­íc, l«ng hót ë rÔ bÞ chÕt, rÔ t¨ng c­êng sù ho¸ bÇn dÉn tíi viÖc gi¶m miÒn hót n­íc, gi¶m kh¶ n¨ng thÊm n­íc cña chóng. §iÒu nµy cho thÊy râ, sau mét thêi gian thiÕu n­íc dµi c©y th­êng phôc håi chËm vµ kh«ng phôc håi ®­îc hoµn toµn kh¶ n¨ng hót n­íc. Sau nµy, khi ®­îc cÊp ®ñ n­íc, qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt kh«ng ®­îc phôc håi ngay v× sù thiÕu n­íc ®· ph¸ huû hÖ thèng ®iÒu khiÓn cña chóng. V× thÕ, sù thiÕu n­íc g©y t¸c h¹i rÊt lín ®èi víi c©y trång. NÕu sù thiÕu n­íc kÐo dµi cã thÓ dÉn ®Õn sù chÕt cña c©y. Cßn trong tr­êng hîp thiÕu n­íc ®ét ngét th× l¹i cµng nguy hiÓm v× chóng ph¸ huû sù trao ®æi axit nuclªic lµm ngõng trÖ qu¸ tr×nh tæng hîp, t¨ng c­êng ph©n gi¶i pr«tit, tÕ bµo kh«ng cßn kh¶ n¨ng t¸i tæ hîp pr«tit. Sù ph©n gi¶i s©u s¾c c¸c chÊt h÷u c¬ dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh nhiÒu s¶n phÈm trung gian ®éc ®èi víi tÕ bµo. Sù rèi lo¹n trao ®æi chÊt g©y hËu qu¶ cùc kú nghiªm träng, cã thÓ lµm chÕt c©y ngay c¶ khi c©y ch­a bÞ hÐo hoµn toµn. Theo Ghenken, c¸c c©y chÞu h¹n lµ nh÷ng c©y cã kh¶ n¨ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ thÓ thÝch nghi ®­îc nh÷ng t¸c ®éng cña h¹n vµ tiÕn hµnh ®­îc trong c¸c ®iÒu kiÖn ®ã sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ sinh s¶n b×nh th­êng nhê cã hµng lo¹t c¸c chÊt ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ d­íi ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn sinh tån vµ chän läc tù nhiªn. Cã nhiÒu tr­êng hîp c©y chÞu h¹n lµ nh÷ng c©y th­êng cho n¨ng suÊt cao. Tuy nhiªn, lóc h¹n h¸n m¹nh th× ngay c¶ nh÷ng c©y h¹n sinh thùc sù còng bÞ gi¶m sót n¨ng suÊt. Do ®ã, chØ tiªu ®¸ng kÓ cña c©y chÞu h¹n lµ ®¶m b¶o n¨ng suÊt b×nh th­êng hoÆc t­¬ng ®èi b×nh th­êng khi gÆp thêi tiÕt bÊt lîi. Nh÷ng nghiªn cøu ®Ó t×m hiÓu giíi h¹n sù thiÕu n­íc ë mçi giai ®o¹n sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña thùc vËt nãi chung vµ ë c¸c gièng c©y trång nãi riªng lµ Kho¸ luËn tèt nghiÖp 11 NguyÔn Minh Hång mét viÖc phøc t¹p. V× tr¹ng th¸i b·o hoµ n­íc æn ®Þnh cao ®­îc duy tr× trong c©y trång b»ng c¸ch phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a qu¸ tr×nh x©m nhËp vµ tho¸t n­íc, ®iÒu ®ã t¹o nªn chÕ ®é n­íc cña c©y. 1.1.2. Vai trß cña n­íc ®èi víi c©y ®Ëu t­¬ng §èi víi c©y ®Ëu t­¬ng, n­íc cã vai trß v« cïng quan träng trong qu¸ tr×nh sinh tr­ëng, ph¸t triÓn. Nã cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cña c©y ®Ëu t­¬ng. §Ëu t­¬ng lµ lo¹i c©y trång cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n t­¬ng ®èi ë mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, khi c©y ®Ëu t­¬ng bÞ thiÕu n­íc ë bÊt kú giai ®o¹n nµo th× còng g©y ¶nh h­ëng tíi n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cña qu¶. §Ëu t­¬ng cã nhu cÇu vÒ ®é Èm ®Æc biÖt, do ®Æc ®iÓm riªng lµ rÔ ¨n s©u thuéc lo¹i rÔ trô cã nhiÒu rÔ con vµ ph©n nh¸nh m¹nh. Do vËy, viÖc duy tr× thÝch hîp chÕ ®é n­íc lµ yªu cÇu cÇn thiÕt cho c©y sinh tr­ëng thuËn lîi, ®ång ho¸ chÊt dinh d­ìng tèt vµ cho n¨ng suÊt cao. Khi c©y ®Ëu t­¬ng bÞ thiÕu n­íc rÔ sinh tr­ëng kÐm, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc hót dinh d­ìng, hót n­íc cña c©y, th©n vµ l¸ sinh tr­ëng kÐm, hoa Ýt, kÕt qu¶ kÐm [8]. §Ëu t­¬ng lµ c©y cã lç khÝ ®ãng vµo ban ®ªm vµ më vµo ban ngµy, më ë møc lín nhÊt vµo buæi tr­a. C­êng ®é tho¸t h¬i n­íc cña c©y khi ®Êt kh« tíi thêi ®iÓm hÐo vÉn gi÷ ë møc t­¬ng ®èi cao (66 % so víi c­êng ®é tèi ®a) vµ lóc ®ã lç khÝ vÉn më mét phÇn. Khi l¸ ®Ëu t­¬ng bÞ hÐo, lç khÝ sÏ ®ãng l¹i lµm gi¶m sù cè ®Þnh CO2, gi¶m tèc ®é vËn chuyÓn s¶n phÈm quang hîp tíi nh÷ng bé phËn ®ang sinh tr­ëng (rÔ, h¹t,…) cña c©y, do ®ã lµm gi¶m n¨ng suÊt. Khi l¸ ®Ëu t­¬ng bÞ mÊt n­íc kho¶ng 40 % nã cã kh¶ n¨ng phôc håi nhanh tr¹ng th¸i ban ®Çu nÕu ®­îc t­íi n­íc trë l¹i. Nhu cÇu vÒ n­íc cña c©y ®Ëu t­¬ng thay ®æi tuú theo tõng giai ®o¹n sinh tr­ëng. ë nh÷ng giai ®o¹n sinh tr­ëng ®Çu tiªn kh«ng cã sù mÉn c¶m ®Æc biÖt Kho¸ luËn tèt nghiÖp 12 NguyÔn Minh Hång víi sù thiÕu n­íc, giai ®o¹n h¹t ®©m tia xuèng ®Êt vµ giai ®o¹n qu¶ giµ Ýt mÉn c¶m h¬n so víi giai ®o¹n ra hoa ré. Khi c©y ®Ëu t­¬ng bÞ thiÕu n­íc, tr­íc hÕt ¶nh h­ëng tíi sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn, râ nhÊt lµ gi¶m ®é t¨ng tr­ëng cña tÕ bµo trªn toµn bé c©y, ¶nh h­ëng tíi quang hîp. ThiÕu n­íc còng lµm ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn cña bé rÔ, rÔ ¨n s©u diÖn tÝch vïng rÔ nhá. Giai ®o¹n ®Ëu t­¬ng ra hoa nÕu thiÕu n­íc sÏ g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi sè l­îng hoa hoÆc c©y ngõng ra hoa. Khi h×nh thµnh qu¶, thiÕu n­íc lµm cho qu¶ ph¸t triÓn kÐm, gi¶m kÝch th­íc qu¶ vµ träng l­îng h¹t dÉn tíi n¨ng suÊt kÐm. Nh­ vËy, víi ®êi sèng cña c©y ®Ëu t­¬ng n­íc lµ mét yÕu tè v« cïng quan träng. Nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi sinh tr­ëng, ph¸t triÓn, n¨ng suÊt, chÊt l­îng cña c©y. §Ó c©y sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt, cho n¨ng suÊt cao cÇn chó ý cung cÊp ®ñ n­íc. 1.2. Prolin vµ vai trß cña prolin trong qu¸ tr×nh trao ®æi n­íc VÒ kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña thùc vËt nãi chung cã nhiÒu c¬ chÕ gióp thùc vËt t¨ng c­êng tÝnh chÞu h¹n nh­ gi¶m diÖn tÝch l¸, rót ng¾n thêi gian sinh tr­ëng, kh¶ n¨ng xuyªn s©u lan réng cña hÖ rÔ ®Ó t×m nguån n­íc, ®iÒu chØnh ¸p suÊt thÈm thÊu, ®iÒu chØnh sù tho¸t h¬i n­íc cña tÕ bµo.Trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu t×m hiÓu vÒ c¬ chÕ chÞu h¹n cã nhiÒu c«ng tr×nh bµn ®Õn vai trß cña axit absicisic (ABA) [14] vµ vai trß cña pr«lin [14], [17], [18] ®èi víi kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña thùc vËt nãi chung vµ c©y trång nãi riªng. Nh×n chung khi tÕ bµo bÞ mÊt n­íc dÇn dÇn, chÊt hoµ tan ®­îc tÝch luü trong tÕ bµo chÊt nh»m chèng l¹i viÖc gi¶m tiÒm n¨ng n­íc vµ t¨ng kh¶ n¨ng gi÷ n­íc cña nguyªn sinh chÊt. Trong ®ã, prolin cã ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp lªn sù tÝch lòy c¸c chÊt hoµ tan lµm t¨ng thÕ n¨ng thÈm thÊu tÕ bµo [9]. Prolin ®­îc tæng hîp tõ Glutamin bëi enzim ch×a kho¸ (key enzyme) lµ deltal - pyrroline - 5 - cacboxylat - synthetase (P5CS). Prolin lµ thµnh phÇn chñ Kho¸ luËn tèt nghiÖp 13 NguyÔn Minh Hång yÕu trong cÊu tróc cña nhãm ph©n tö ®­îc biÕt ®Õn nh­ mét t¸c nh©n c¹nh tranh thÈm thÊu, thuéc nhãm axit amin tù do (chiÕm trªn 80%); nh÷ng hîp chÊt amin bËc 4 (glycine betaine, proline betaine,  - alanine betaine) vµ hîp chÊt h÷u c¬ l­u huúnh bËc 3 (3 - domethyl sunfonio propionate (DMSP)) [13],[19]. Nh÷ng chÊt nµy ®ãng vai trß chñ ®¹o trong sù thÝch øng thÈm thÊu cña tÕ bµo chÊt ë thùc vËt nh»m ph¶n øng víi ¸p lùc thÈm thÊu. Sù tÝch luü prolin vµ tËp trung axit abscisic (ABA) ë m« ph©n sinh ®Ønh lµ mét ph¶n øng chuyÓn ho¸ th«ng th­êng cña thùc vËt bËc cao nh»m ph¶n øng l¹i sù thiÕu hôt cña n­íc vµ ¸p lùc muèi cao. Sù tËp trung ABA cßn dÉn tíi sù t¨ng hµm l­îng c¸c axit amin hoµ tan trong l¸ cña nh÷ng loµi thùc vËt sèng ë n¬i cã nång ®é muèi cao. Trong m« l¸, m« ph©n sinh chåi cña thùc vËt chÞu ¸p lùc n­íc vµ trong vïng ®Ønh rÔ cña thùc vËt mäc n¬i thÕ n¨ng n­íc thÊp vµ trong nh÷ng tÕ bµo thùc vËt ®­îc nu«i cÊy treo (suspention) trong m«i tr­êng ¸p suÊt thÈm thÊu cao còng thÊy hiÖn t­îng t­¬ng tù [13]. Nghiªn cøu cña Nanjo vµ céng sù cho thÊy: nh÷ng c©y bÞ ®ét biÕn vÒ h×nh d¹ng (cã sù bÊt b×nh th­êng vÒ biÓu b×, tÕ bµo m« mÒm vµ hÖ m¹ch) cã hµm l­îng P5CS thÊp rÊt mÉn c¶m víi ¸p lùc thÈm thÊu. Nh­ng nh÷ng biÕn ®æi kiÓu h×nh ®ã cã thÓ øc chÕ b»ng sù t¨ng c­êng L.prolin ngo¹i bµo. KÕt qu¶ nghiªn cøu chØ ra r»ng sù thiÕu hôt prolin ¶nh h­ëng lªn cÊu tróc cña thµnh tÕ bµo. Prolin kh«ng chØ lµ mét nh©n tè ®iÒu hoµ ¸p suÊt thÈm thÊu cña thùc vËt chÞu ®ùng ¸p lùc mµ nã cßn lµ mét nh©n tè chÝnh b¶o vÖ thµnh tÕ bµo vµ protein chèng l¹i ¶nh h­ëng cã h¹i bëi nång ®é cao vµ prolin ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp lªn sù tÝch lòy c¸c chÊt hoµ tan lµm t¨ng thÕ n¨ng thÈm thÊu cña tÕ bµo. Sù t¨ng c­êng nång ®é cña prolin trong c©y chÞu ¸p lùc thÈm thÊu cã liªn quan ®Õn sù øc chÕ oxy ho¸ vµ ph©n hñy prolin hoÆc do sù t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tæng hîp prolin nhanh chãng ë thùc vËt. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 14 NguyÔn Minh Hång Nh÷ng nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ gen víi tÝnh chèng chÞu c¸c ®iÒu kiÖn bÊt lîi vÒ n­íc ®ang tËp trung vµo nhãm gen thuéc chu tr×nh tæng hîp prolin. C¸c gen nµy m· ho¸ cho enzym P5CS vµ P5CR (enzym tham gia vµo qu¸ tr×nh tæng hîp prolin) ®· ®­îc Kishor [18] chuyÓn thµnh c«ng vµo thuèc l¸ vµ nhËn thÊy kÕt qu¶ tèt. L­îng prolin t¨ng tõ 8 - 10 lÇn so víi c©y ®èi chøng. Sù t¨ng c­êng hµm l­îng prolin cña thùc vËt kh«ng chØ ®­îc sö dông nh­ mét chØ sè cña kh¶ n¨ng chÞu h¹n mµ nã cßn lµ yÕu tè chØ ®Þnh tèt cho thùc vËt sèng trong m«i tr­êng kh« h¹n [20]. 1.3. T×nh h×nh nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña h¹n h¸n vµ vai trß cña prolin ®èi víi ®Ëu t­¬ng MÆc dï, ®Ëu t­¬ng cã lÞch sö nghiªn cøu vµ trång trät kh¸ l©u ®êi ë Ch©u ¸, tuy nhiªn, viÖc nghiªn cøu vÒ lo¹i c©y trång nµy vÉn ch­a ®­îc quan t©m tho¶ ®¸ng. GÇn ®©y c¸c nhµ khoa häc ®· ®Çu t­ nghiªn cøu, chän t¹o gièng vµ c¸c biÖn ph¸p th©m canh, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ®Ëu t­¬ng (Chu Hoµng MËu, NguyÔn V¨n M·, NguyÔn Huy Hoµng, TrÇn §×nh Long…). Cïng víi sù quan t©m cña nhµ n­íc trong c«ng t¸c nhËp néi nguån gen ®Ëu t­¬ng ®· xuÊt hiÖn nhiÒu gièng ®Ëu t­¬ng cã n¨ng suÊt cao [12]. Song viÖc ®­a c¸c gièng nµy vµo gieo trång ®¹i trµ ë nhiÒu vïng sinh th¸i kh«ng Ýt khã kh¨n do ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, khÝ hËu, tËp qu¸n. §Ó kh¾c phôc dÇn nh÷ng khã kh¨n ®ã, ®· cã nhiÒu nhµ khoa häc ®i s©u nghiªn cøu vÒ ¶nh h­ëng cña h¹n h¸n vµ vai trß cña axit amin prolin cña c©y trång. Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña h¹n h¸n vµ vai trß cña prolin ®· ®­îc tiÕn hµnh ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi víi c¸c lo¹i c©y trång kh¸c nhau. §èi víi c©y ®Ëu t­¬ng, nh÷ng nghiªn cøu vÒ ¶nh h­ëng cña h¹n h¸n vµ vai trß cña prolin cßn ch­a ®Çy ®ñ vµ hÖ thèng. Theo h­íng tuyÓn chän c¸c gièng c©y chÞu h¹n, Trung t©m Kho¸ luËn tèt nghiÖp 15 NguyÔn Minh Hång nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn rau qu¶ Ch©u ¸ (AVRDC) tõ n¨m 1986 ®· tiÕn hµnh víi qui m« lín nhÊt trong s­ kÕt hîp ®iÒu kiÖn nhµ kÝnh vµ ®iÒu kiÖn ®ång ruéng ë nh÷ng n¬i x¶y ra h¹n tù nhiªn ®iÓn h×nh nhÊt vµ ®· cho ra ®êi nhiÒu gièng ®Ëu t­¬ng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n kh¸ tèt [12]. ViÖc ®¸nh gi¸ vµ tuyÓn chän gièng ®Ëu t­¬ng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n giái trong tõng mïa vô thÝch hîp còng ®­îc tiÕn hµnh bëi trung t©m nghiªn cøu c©y trång Chirat (Th¸i Lan) [8]. Ngoµi ra, mét sè nghiªn cøu kh¸c l¹i theo h­íng sö dông ph­¬ng ph¸p ®ét biÕn ®Ó t¹o gièng chÞu h¹n. Cã kh¸ nhiÒu nghiªn cøu tËp trung t×m hiÒu c¬ chÕ sinh hãa cña tÝnh chÞu h¹n, trong ®ã cã ®Ò cËp ®Õn vai trß cña prolin. Theo Wyn Jones (1977) nh÷ng hîp chÊt ®­îc coi lµ t¸c nh©n c¹nh tranh thÈm thÊu, trong ®ã ®¸ng kÓ nhÊt lµ prolin, ®­îc xem nh­ ®ãng vai trß chØ ®¹o trong sù thÝch øng thÈm thÊu tÕ bµo chÊt cña thùc vËt nh»m ph¶n øng l¹i ¸p lùc thÈm thÊu [16]. Sù tÝch lòy prolin lµ mét ph¶n øng th«ng th­êng cña thùc vËt bËc cao tíi sù thiÕu hôt n­íc vµ ¸p lùc muèi vµ ®ã còng lµ vÊn ®Ò ®­îc nghiªn cøu rÊt nhiÒu trong suèt 20 n¨m gÇn ®©y (Stewart vµ Larher 1980; Thompson 1980; Stewart 1981; Hanson vµ Hitz 1982...) [16]. Prolin ®­îc xem nh­ lµ mét chÊt ®iÒu hßa ¸p suÊt thÈm thÊu cã vai trß quan träng ®èi víi thùc vËt vµ vi sinh vËt. HiÖn t­îng nµy ®­îc t×m thÊy ë nhiÒu vi khuÈn, t¶o vµ thùc vËt bËc cao d­íi ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i tr­êng [15]. Nghiªn cøu vÒ sù thay ®æi hµm l­îng prolin cña nh÷ng c©y ®Ëu t­¬ng mÉn c¶m vµ chèng chÞu ®iÒu kiÖn ¸p suÊt thÈm thÊu cña Zeng Yi - Zhi vµ Litian còng kÕt luËn: ph¶n øng víi ¸p lùc kh« h¹n vµ nång ®é muèi, c©y ®Ëu t­¬ng tÝch lòy hµm l­îng prolin cao, ®ã ®­îc xem nh­ mét ph¶n øng thÝch nghi víi kh« h¹n [20]. ë ViÖt Nam ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn mét sè c©y hä §Ëu víi c¸c néi dung nh­ tuyÓn chän gièng chÞu h¹n [2], [3], [4], [5], nghiªn cøu mét sè chØ tiªu sinh lý, sinh ho¸ cña c©y ®Ëu t­¬ng trong ®iÒu kiÖn g©y h¹n (NguyÔn Kho¸ luËn tèt nghiÖp 16 NguyÔn Minh Hång V¨n M·, Phan Hång Qu©n), nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a tÝnh chÞu h¹n víi thµnh phÇn ®iÖn di protein cña h¹t ®Ëu t­¬ng (TrÇn ThÞ Ph­¬ng Liªn, N«ng V¨n H¶i…), nghiªn cøu kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña ®Ëu l¹c (NguyÔn V¨n M·). Nghiªn cøu sö dông ph©n vi l­îng ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña c©y hä §Ëu (NguyÔn V¨n M·, NguyÔn V¨n §Ýnh…). C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy còng ch­a t×m ra ®­îc quy luËt vÒ ¶nh h­ëng cña h¹n h¸n tíi sù biÕn ®æi hµm l­îng prolin cña c¸c gièng ®Ëu t­¬ng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n kh¸c nhau trong tõng giai ®o¹n sinh tr­ëng ph¸t triÓn. Tãm l¹i, viÖc nghiªn cøu vÒ ¶nh h­ëng cña h¹n h¸n vµ vai trß vña prolin ®èi víi ®Ëu t­¬ng cã ý nghÜa rÊt quan träng. Nh÷ng nghiªn cøu s©u s¾c vÒ sù biÕn ®æi prolin trong c©y cÇn ph¶i tiÕp tôc ®­îc lµm râ h¬n. Víi ®Ò tµi “Nghiªn cøu hµm l­îng diÖp lôc vµ prolin cña c©y ®Ëu t­¬ng trong ®iÒu kiÖn g©y h¹n”, chóng t«i hy väng r»ng kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy sÏ gãp phÇn lµm râ thªm vÊn ®Ò nªu trªn. §ång thêi nã cung cÊp c¬ së khoa häc cho c¸c nhµ chän gièng trong nghiªn cøu vµ tuyÓn chän gièng ®Ëu t­¬ng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n tèt. 17 Kho¸ luËn tèt nghiÖp NguyÔn Minh Hång ch­¬ng 2 ®èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. §èi t­îng nghiªn cøu C©y ®Ëu t­¬ng (Glycine max) thuéc hä §Ëu (Fabaceae) ph©n hä §Ëu (Faboideae) d¹ng th©n leo, sèng hµng n¨m ®­îc ph¸t hiÖn ë Trung Quèc, TriÒu Tiªn, NhËt B¶n. Chóng cã nhiÒu chñng kh¸c nhau, thÝch nghi víi c¸c ®iÒu kiÖn khÝ hËu «n ®íi tíi nhiÖt ®íi [11]. §Ó nghiªn cøu hµm l­îng diÖp lôc tæng sè vµ axit amin prolin trong ®iÒu kiÖn g©y h¹n chóng t«i sö dông 16 gièng ®Ëu t­¬ng do tr¹i gièng Mai Nham cung cÊp. Sau ®©y, lµ mét sè ®Æc ®iÓm cña gièng. - Gièng DT84: Xö lý ®ét biÕn phãng x¹ Co60 18 Kr cña con lai (DT80 x DH84) trång ®­îc 3 vô trong n¨m, n¨ng suÊt 1,5 - 2,2 tÊn/ ha. Vô ®«ng xu©n, vô hÌ 2,2 - 3 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng 90 - 95 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t 180 - 220 g. - Gièng DT90: Xö lý ®ét biÕn phãng x¹ Co60 18 Kr gièng ®Þa ph­¬ng, cäc trïm trång ®­îc 3 vô trong n¨m chÞu ®­îc bãng r©m, cã kh¶ n¨ng trång xen, n¨ng suÊt 1,5 - 3 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng 90 - 95 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t 180 - 270 g. - Gièng DT96: §­îc t¹o ra tõ tæ hîp lai gi÷a hai gièng ®ét biÕn DT84 x DT90 trång ®­îc 3 vô trong n¨m, n¨ng suÊt 1,8 - 3,2 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng 90 - 95 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t 190 - 220 g. - Gièng VX92: §­îc chän läc c¸ thÓ gièng nhËp néi cña Philippin, trång ®­îc 3 vô trong n¨m, n¨ng suÊt 1,3 - 1,6 tÊn/ ha. Th©m canh cao cã thÓ ®¹t 2 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 90 - 100 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 140 - 150 g. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 18 NguyÔn Minh Hång - Gièng DVN5: §­îc t¹o ra tõ tæ hîp lai C¸c TuyÓn x ChiÒng Mai (Th¸i Lan), trång ®­îc 3 vô trong n¨m, n¨ng suÊt 2,2 - 2,5 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng vô ®«ng xu©n 84 - 86 ngµy, vô hÌ 86 - 90 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 165 - 175 g. - Gièng DVN6: Do trung t©m ®Ëu ®ç ViÖt Nam t¹o ra. Trång ®­îc 3 vô trong n¨m n¨ng suÊt 2,4 - 2,7 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 83 - 90 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 160 - 170 g. - Gièng V74: Lµ gièng ®Þa ph­¬ng, trång ®­îc 3 vô trong n¨m n¨ng suÊt 1,6 - 1,8 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng 90 - 95 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 150 - 165 g. - Gièng MA97: Trång ®­îc 3 vô trong n¨m, hµm l­îng protein kh¸ cao, n¨ng suÊt 1,65 - 1,8 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 85 - 90 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 155 - 170 g. - Gièng D140: §­îc t¹o ra tõ tæ hîp lai DL02 x DH4, trång ®­îc 3 vô trong n¨m n¨ng, suÊt 1,5 - 2 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 90 - 100 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 150 - 170 g. - Gièng D912: Trång ®­îc 3 vô trong n¨m, hµm l­îng protein kh¸ cao, c©y ph©n cµnh kh¸, n¨ng suÊt 1,75 - 1,9 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 90 97 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 170 - 180 g. - Gi«ng AK06: §­îc t¹o ra b»ng ph­¬ng ph¸p xö lý ®ét biÕn tia  (10 Kr) tõ gièng DT74, trång ®­îc 3 vô trong n¨m, n¨ng suÊt 2,1 - 2,3 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ vô hÌ 81 - 88 ngµy, vô ®«ng 85 - 90 ngµy, vô xu©n 95 - 98 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 155 - 160 g. - Gièng DT12: §­îc chän ra trong tËp ®oµn nhËp néi (1996) cã nguån gèc tõ Trung Quèc, trång ®­îc 3 vô trong n¨m, n¨ng suÊt 1,4 - 2,3 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 77 - 80 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 150 - 177 g. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 19 NguyÔn Minh Hång - Gièng DT22 - 4: Trång ®­îc 3 vô trong n¨m, kh¶ n¨ng ph©n cµnh nhiÒu, n¨ng suÊt 1,5 - 2 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 80 - 85 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 155 - 170 g. - Gièng DT26: Trång ®­îc 3 vô trong n¨m, Ýt ph©n cµnh, n¨ng suÊt 1,6 - 1,8 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 85 - 90 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 145 - 160 g. - Gièng D2501: Trång ®­îc 3 vô trong n¨m, ph©n cµnh kh¸, n¨ng suÊt 1,4 1,7 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 86 - 90 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 160 - 170 g. - Gièng QX sè 1: Trång ®­îc 3 vô trong n¨m, ph©n cµnh kh¸, hµm l­îng protein cao, n¨ng suÊt 1,6 - 1,8 tÊn/ ha. Thêi gian sinh tr­ëng tõ 88 - 92 ngµy. Khèi l­îng 1000 h¹t lµ 155 - 175 g. 2.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.2.1. Ph­¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm C¸c gièng nghiªn cøu ®­îc gieo trång trªn 96 chËu, chia lµm hai l«, ®èi chøng vµ thÝ nghiÖm. L« ®èi chøng ®­îc ch¨m sãc t­íi n­íc ®Çy ®ñ. L« thÝ nghiÖm gieo trång b×nh th­êng ®Õn giai ®o¹n ra nhó mÇm hoa th× ngõng t­íi n­íc cho ®Õn khi hai l¸ d­íi cïng biÓu hiÖn bÞ hÐo (7 ngµy). TiÕn hµnh c¸c chØ tiªu nghiªn cøu sau khi g©y h¹n ë thêi ®iÓm ra hoa vµ thêi ®iÓm qu¶ non. 2.2.2. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chØ tiªu nghiªn cøu * Hµm l­îng axit amin prolin Hµm l­îng axit amin prolin cña l¸ x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p cña Bates vµ céng sù (1973). Bao gåm c¸c b­íc sau: NghiÒn 0,5g mÉu b»ng cèi vµ chµy sø. Thªm 10 ml dung dÞch sunfosalisilic. Quay ly t©m 7000 vßng/ phót trong 20 phót vµ läc qua giÊy läc Whatman. LÊy 2 Kho¸ luËn tèt nghiÖp 20 NguyÔn Minh Hång ml dÞch chiÕt cho vµo b×nh thªm 2ml axit axetic vµ 2 ml dung dÞch Ninhy®rin (thµnh phÇn cña dung dÞch nµy Ninhy®rin + axit axetic + axit photphoric ). ñ trong n­íc nãng 100 oC trong 1 giê ®ång hå, sau ®ã ñ ®¸ 5 phót. Bæ sung vµo b×nh ph¶n øng 4 ml toluen l¾c ®Òu, lÊy phÇn dÞch cã mµu hång ë trªn. §o mËt ®é quang häc (OD) ë  = 520 nm. Sö dông m¸y ®o quang phæ UV - VISILE - spectrophotometer, Sè hiÖu: UV - 2450 do h·ng SHIMADZU - Mü s¶n xuÊt . Hµm l­îng prolin ®­îc tÝnh theo c«ng thøc suy ra tõ viÖc x¸c ®Þnh ®­êng chuÈn prolin. Y = 1,4083 X + 0,014 Y: Hµm l­îng prolin (mg/l). X: Gi¸ trÞ mËt ®é quang häc ®o ë b­íc sãng  = 520 nm. * Hµm l­îng diÖp lôc Hµm l­îng diÖp lôc tæng sè ®­îc x¸c ®Þnh nhê m¸y CCM - 200, do h·ng ADC - Anh s¶n xuÊt. DiÖp lôc cã phæ hÊp thô quang ®Æc tr­ng. DiÖp lôc hÊp thô ¸nh s¸ng m¹nh nhÊt ë c¸c d¶i ¸nh s¸ng mµu ®á vµ xanh tÝm nh­ng kh«ng hÊp thô ¸nh s¸ng ë d¶i hång ngo¹i vµ xanh l¸ c©y. B»ng viÖc x¸c ®Þnh nguån n¨ng l­îng hÊp thô ®­îc ë vïng ®á cã thÓ ­íc tÝnh ®­îc l­îng diÖp lôc cã trong m« l¸. * Xö lý thèng kª c¸c kÕt qu¶ thùc nghiÖm. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®­îc xö lý ®¸nh gi¸ theo ph­¬ng ph¸p to¸n thèng kª sinh häc qua c¸c tham sè. Gi¸ trÞ trung b×nh sè häc: X ; Trong ®ã n lµ sè lÇn nh¾c l¹i. §é lÖch chuÈn:  ; n < 30