Tài liệu Nghiên cứu chiến lược phát triển kinh doanh của công ty tnhh một thành viên xổ số kiến thiết tỉnh bắc giang

MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ii Lời cảm ơn iii Mục lục iv Danh mục các chữ viết tắt vii Danh mục bảng viii Danh mục hình ix Danh mục sơ đồ và đồ thị x PHẦN I. MỞ ĐẦU 1 1.1 Tính cấp thiết của đề tài 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2 1.2.1 Mục tiêu chung 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 2 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu 3 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 3 PHẦN II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 4 2.1 Cơ sở lý luận về chiến lược kinh doanh 4 2.1.1 Khái niệm chiến lược và chiến lược kinh doanh 4 2.1.2 Những đặc trưng cơ bản của chiến lược kinh doanh 6 2.1.3 Các loại chiến lược kinh doanh 7 2.1.4 Vai trò của chiến lược kinh doanh 9 2.1.5 Quy trình xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh 10 2.1.6 Các yếu tố tác động đến chiến lược kinh doanh 11 2.2 Cơ sở thực tiễn về chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp 20 2.2.1 Thực tiễn chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp trên thế giới 20 2.2.2 Thực tiễn chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp ở Việt Nam 21 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page iv 2.2.3 Bài học kinh nghiệm cho xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh của công ty TNHH MTV XSKT Bắc Giang 24 PHẦN III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 26 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 26 3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Công ty 26 3.1.2 Chức năng, nhiệm vụ của công ty 27 3.1.3 Cơ cấu tổ chức bộ máy 27 3.1.4 Tình hình lao động của công ty 30 3.1.5 Tình hình tài chính và cơ sở vật chất của Công ty 31 3.1.6 Kết quả sản xuất kinh doanh của Công ty 33 3.2 Phương pháp nghiên cứu 35 3.2.1 Phương pháp thu thập tài liệu 35 3.2.2 Phương pháp xử lý số liệu 35 3.2.3 Phương pháp phân tích số liệu 35 3.2.4 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu sử dụng trong đề tài 37 PHẦN IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 38 4.1 Mô tả chiến lược kinh doanh của Công ty 38 4.1.1 Mục tiêu chiến lược kinh doanh của Công ty từ năm 2011 - 2015 38 4.1.2 Các chiến lược của Công ty đến năm 2015 40 4.2 Tình hình thực hiện chiến lược kinh doanh của Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Bắc Giang 42 4.2.1 Tổ chức thực hiện các chiến lược của Công ty 42 4.2.2 Chiến lược thị trường 50 4.2.3 Chiến lược giá 53 4.2.4 Chiến lược phân phối 54 4.2.5 Chiến lược chiêu thị 57 4.2.6 Chiến lược công nghệ 60 4.2.7 Chiến lược con người 61 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page v 4.3 Đánh giá chung những thành tựu, tồn tại và nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chiến lược kinh doanh của công ty 63 4.3.1 Những thành tựu 63 4.3.2 Những tồn tại và nguyên nhân 65 4.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh của công ty 67 4.4.1 Các yếu tố bên ngoài Công ty 68 4.4.2 Các yếu tố bên trong Công ty 79 4.5 Một số giải pháp hoàn thiện chiến lược kinh doanh của Công ty 86 4.5.1 Phân tích SWOT môi trường kinh doanh của công ty 86 4.5.2 Tăng cường và hoàn thiện sản phẩm cung cấp cho thị trường 89 4.5.3 Hoàn thiện chiến lược phân phối và tổ chức mạng lưới bán hàng 91 4.5.4 Sử dụng giá cả hợp lý 92 4.5.5 Tăng cường công tác chiêu thị 93 4.5.6 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp 94 PHẦN V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 96 5.1 Kết luận 96 5.2 Kiến nghị 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO 99 PHỤ LỤC Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế 100 Page vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Diễn giải nội dung - XSKT Xổ số kiến thiết - TNHHMTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên - DNNN Doanh nghiệp nhà nước - NSNN Ngân sách nhà nước - CBCNV Cán bộ công nhân viên - KHKT Khoa học kỹ thuật - KH & CN Khoa học và công nghệ - UBND Ủy ban nhân dân - NQ Nghị quyết - TW Trung ương - KBNN Kho bạc nhà nước - VNĐ Việt Nam đồng - USD Đô la Mỹ - GDP Tổng sản phẩm quốc dân Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vii DANH MỤC BẢNG Số bảng Tên bảng Trang 3.1 Tình hình lao động của Công ty TNHH MTV XSKT Bắc Giang 31 3.2 Tình hình nguồn vốn của Công ty TNHH MTV XSKT Bắc Giang 32 3.3 Giá trị tài sản cố định của Công ty TNHH MTV XSKT Bắc Giang 33 3.4 Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty 34 4.1 Mục tiêu chiến lược qua các năm 39 4.2 Dự kiến chiến lược sản phẩm Công ty 40 4.3 Tình hình tiêu thụ sản phẩm của Công ty từ 2011-2014 49 4.4 Kết quả thực hiện doanh thu từ các huyện của Công ty từ 2011 – 2014 52 4.5 Tình hình phát triển đại lý của Công ty từ 2011-2014 56 4.6 Tình hình thực hiện chiến lược con người của Công ty 62 4.7 Doanh thu và nộp ngân sách của Công ty XSKT Bắc Giang 64 4.8 Ý kiến của người dân về việc mua các loại hình xổ số 70 4.9 Mức sẵn lòng mua sản phẩm của Công ty phân theo địa lý 72 4.10 Nhu cầu của khách hàng về sản phẩm mới của Công ty 74 4.11 Ảnh hưởng của độ tuổi khách hàng tới việc mua sản phẩm của Công ty 77 4.12 Ảnh hưởng của giới tính khách hàng tới việc mua sản phẩm của Công ty 79 4.13 Ý kiến về năng lực của cán bộ trong Công ty 82 4.14 Ý kiến về năng lực bán hàng của các đại lý của Công ty 84 4.15 Ý kiến về hoạt động phát triển và thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm của Công ty 85 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page viii DANH MỤC HÌNH Số hình Tên hình Trang 4.1 Vé xổ số kiến thiết truyền thống 45 4.2 Vé xổ số lô tô 47 4.3 Vé xổ số biết kết quả ngay 48 4.4 Trường PTTH chuyên Bắc Giang được xây dựng bằng nguồn thu Xổ số kiến thiết 4.5 58 Bệnh viện Sản nhi Bắc Giang được xây dựng bằng nguồn thu Xổ số kiến thiết 4.6 59 Trao thưởng cho khách hàng Nguyễn Văn Biên thường trú tại huyện Yên Dũng trúng thưởng bộ giải đặc biệt 15 vé trị giá 3 tỷ đồng mở thưởng ngày 07-12-2014 4.7 59 Trao thưởng giải đặc biệt 15 vé mở thưởng ngày 21-3-2015, trị giá giải thưởng là 3 tỷ đồng cho ông Đỗ Văn Lư - trú quán Thọ Xương – TP Bắc Giang Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế 60 Page ix DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ Số sơ đồ Tên sơ đồ Trang 2.1 Quy trình xây dựng và thực hiện chiến lược 11 2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh 12 3.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy Công ty XSKT Bắc Giang 28 4.1 Kênh phân phối sản phẩm của Công ty 55 Số đồ thị Tên đồ thị Trang 4.1 Ý kiến của người dân về việc mua các loại hình xổ số 71 4.2 Mức sẵn lòng mua sản phẩm của Công ty phân theo địa lý 72 4.3 Nhu cầu của khách hàng về sản phẩm mới của Công ty 74 4.4 Ảnh hưởng của độ tuổi khách hàng tới việc mua sản phẩm của Công ty 78 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page x PHẦN I MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết của đề tài Trong điều kiện toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế hiện nay đã tạo nên sự ảnh hưởng và phụ thuộc qua lại lẫn nhau giữa các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh. Chính quá trình đó đã tạo nên sự cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp trên thị trường. Ngoài những yếu tố cạnh tranh như: Giá cả, chất lượng, quảng cáo, marketing, các doanh nghiệp còn sử dụng chiến lược kinh doanh như một công cụ cạnh tranh có hiệu quả. Chính vì vậy, mỗi doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển đều phải tìm đường đi đúng đắn cho mình, phải xây dựng được cho mình một chiến lược phát triển phù hợp với điều kiện môi trường bên ngoài và các yếu tố trong nội bộ doanh nghiệp. Trong đó chiến lược kinh doanh là một bộ phận cấu thành và là một trong những cơ sở quan trọng nhất để xây dựng chiến lược doanh nghiệp. Nếu chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp được xây dựng phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp bảo tồn được nguồn vốn và phát triển lâu dài, bền vững. Ở nước ta, từ khi chuyển sang nền kinh tế hàng hoá theo cơ chế thị trường, các doanh nghiệp đã bắt đầu phân cực. Một số thích ứng với cơ chế mới, xây dựng được chiến lược kinh doanh đúng đắn và nhanh chóng phất lên. Ngược lại, nhiều doanh nghiệp tỏ ra lúng túng không tìm được lối thoát, dẫn đến làm ăn ngày càng thua lỗ. Vì thế trong nền kinh tế thị trường, nếu doanh nghiệp không có chiến lược kinh doanh hoặc xây dựng chiến lược kinh doanh sai lầm thì chắc chắn sẽ thất bại. Hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay có thực hiện hoạch định chiến lược tại doanh nghiệp mình, tuy nhiên từ nhận thức đến nội dung của quá trình hoạch định chiến lược là không giống nhau ở các doanh nghiệp. Công tác hoạch định chiến lược trong các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay còn đơn giản, chưa đáp ứng được nhu cầu cạnh tranh của doanh nghiệp trong quá trình hội nhập kinh tế thế giới. Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết (XSKT) Bắc Giang có chức năng kinh doanh, phát hành các loại vé XSKT huy động tiền nhàn rỗi trong Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 1 cộng đồng dân cư vào ngân sách nhà nước. Hoạt động phát hành XSKT là kênh huy động tài chính thông qua việc phát hành một số loại hình vé XSKT động viên các khoản tiền nhỏ lẻ, nhàn rỗi và tiết kiệm tiêu dùng trong cộng đồng dân cư mua vé XSKT với mục đích vui chơi có thưởng "Vừa ích nước vừa lợi nhà". Đồng thời Công ty cùng các cấp, ngành chức năng chống tệ nạn số đề góp phần giữ gìn trật tự an toàn xã hội trong đời sống dân cư. Đối với công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Bắc Giang, từ khi thành lập công ty đã nhận thức được vai trò của chiến lược kinh doanh và đã xây dựng chiến lược kinh doanh qua các giai đoạn và các kế hoạch kinh doanh hàng năm của công ty. Tuy nhiên, việc xây dựng và triển khai chiến lược kinh doanh chưa được quan tâm theo đúng nghĩa và yêu cầu của từ này. Các chiến lược kinh doanh thường sơ sài, đơn giản, thiếu khoa học, đôi khi còn tùy tiện, duy ý chí, khó đáp ứng được các yêu cầu của thị trường và sự biến động trong kinh doanh. Đứng trước những tình hình đó, Ban giám đốc Công ty đã không ngừng hiệu chỉnh, cũng như đi điều tra khảo sát, nghiên cứu thực tế nhằm xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp cho doanh nghiệp mình. Tuy nhiên, việc xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh của công ty không đáp ứng được các yêu cầu của thị trường và sự biến động trong kinh doanh. Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu chiến lược phát triển kinh doanh của công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết tỉnh Bắc Giang”. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung Trên cơ sở đánh giá thực trạng xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh của công ty TNHH một thành viên XSKT tỉnh Bắc Giang thời gian qua; Đề xuất giải pháp hoàn thiện chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp đến năm 2020. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể - Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về nghiên cứu xây dựng chiến lược sản xuất kinh doanh đối với các doanh nghiệp; - Đánh giá thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh của công ty TNHH một thành viên XSKT Bắc Giang; Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 2 - Đề xuất giải pháp nhằm xây dựng và hoàn thiện chiến lược kinh doanh của Công ty đến năm 2020. 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu - Các vấn đề lý luận và thực tiễn về chiến lược kinh doanh, nghiên cứu xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh của công ty TNHH một thành viên XSKT tỉnh Bắc Giang. - Đối tượng khảo sát: Cán bộ, viên chức của công ty và hệ thống đại lý của công ty trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu các vấn đề liên quan đến chiến lược kinh doanh của công ty. - Phạm vi về không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Bắc Giang. - Phạm vi về thời gian: + Thời gian nghiên cứu đề tài: Đề tài này sẽ thu thập các thông tin từ 2012- 2014. + Thời gian thực hiện đề tài: Đề tài được thực hiện từ tháng 04/2014 tháng 08/2015. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 3 PHẦN II CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 2.1 Cơ sở lý luận về chiến lược kinh doanh 2.1.1 Khái niệm chiến lược và chiến lược kinh doanh 2.1.1.1 Một số khái niệm về chiến lược Từ chiến lược là thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp (strategos) dùng trong lĩnh vực quân sự với ý nghĩa khoa học là nghệ thuật chỉ huy các phương tiện để giành chiến thắng. Từ thập kỷ 60 của thế kỷ XX, chiến lược được ứng dụng vào lĩnh vực kinh tế ở tầm vi mô và vĩ mô. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về chiến lược: - Theo Johnson và Scholes (2014) định nghĩa: "Chiến lược là việc xác định định hướng và phạm vi hoạt động của tổ chức trong dài hạn, ở đó tổ chức phải giành được lợi thế thông qua việc kết hợp các nguồn lực trong một môi trường nhiều thử thách, nhằm thỏa mãn tốt nhất nhu cầu của thị trường và đáp ứng mong muốn của các tác nhân có liên quan đến tổ chức". - Theo Alferd (Đại học Hazrard, 2014): "Chiến lược bao hàm việc ấn định các mục tiêu cơ bản dài hạn của doanh nghiệp, đồng thời lựa chọn cách thức tiến hành hoặc tiến trình hành động và phân bổ các tài nguyên thiết yếu để thực hiện các mục tiêu đó". - Theo Sames. B. Quinn (Đại học Darmouth, 2014): "Chiến lược là một dạng thức hoặc kế hoạch phối hợp các mục tiêu chính, các chính sách và trình tự hành động thành một tổng thể kết dính lại với nhau". - William Glucek - Business policy & strategic managent (2014) cho rằng: "Chiến lược là một kế hoạch mang tính thống nhất, tính toàn diện, tính phối hợp và được thiết kế để bảo đảm rằng các mục tiêu cơ bản của doanh nghiệp sẽ được thực hiện". “Nhiều nhà khoa học Trung Quốc cho rằng chiến lược là những mưu tính và quyết sách đối với những vấn đề trọng đại có tính chất toàn cục và lâu dài’’ (Ngô Doãn Vịnh, 2003). Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 4 Các quan niệm trên đây đều coi chiến lược là một tập hợp các kế hoạch làm cơ sở hướng dẫn các hoạt động để ngành hay tổ chức nào đó đạt được mục tiêu đã xác định. Có thể hiểu một cách tổng quát chiến lược là một chương trình hành động tổng quát, xác định các mục tiêu dài hạn, đường lối hoạt động và các chính sách thực hiện nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể đã xác định. 2.1.1.2 Một số khái niệm về chiến lược kinh doanh Có nhiều quan điểm về chiến lược kinh doanh: - Chiến lược kinh doanh là nghệ thuật phối hợp các hoạt động và điều khiển chúng nhằm đạt tới mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp. - Chiến lược kinh doanh là một chương trình hành động tổng quát hướng tới việc đạt những mục tiêu cụ thể của doanh nghiệp. - Chiến lược kinh doanh là một nghệ thuật xây dựng các lợi thế cạnh tranh để phòng thủ (Vũ Ngọc Phùng và Phan Ngọc Nhiệm, 2010). Có thể hiểu chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp là định hướng hoạt động có mục tiêu của doanh nghiệp cho một thời kỳ nhất định và hệ thống các chính sách, biện pháp và trình tự thực hiện mục tiêu đề ra trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. 2.1.1.3 Nội dung của chiến lược kinh doanh Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm các nội dung như sau (Vũ Ngọc Phùng và Phan Ngọc Nhiệm, 2010). - Mục tiêu và phương hướng hoạt động của doanh nghiệp để đảm bảo cho doanh nghiệp phát triển vững chắc trong một thời kỳ dài (từ 5 năm đến 10 năm trở lên). - Các chính sách và biện pháp cơ bản, quan trọng để thực hiện các mục tiêu đã định và chỉ có người chủ sở hữu doanh nghiệp mới có quyền thay đổi những chính sách này. - Trình tự hành động và các điều kiện để thực hiện các mục tiêu đề ra. - Chiến lược kinh doanh bao gồm chiến lược tổng quát và các chiến lược chức năng. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 5 Chiến lược kinh doanh tổng quát đề cập đến những vấn đề quan trọng, bao trùm nhất, có ý nghĩa lâu dài nhất, quyết định sự sống còn của doanh nghiệp như chiến lược về lĩnh vực kinh doanh, mặt hàng kinh doanh, phương thức kinh doanh Các chiến lược chức năng đề cập đến các chiến lược cụ thể, các bộ phận hợp thành chiến lược kinh doanh bao gồm nhiều chiến lược như chiến lược giá, chiến lược công nghệ, chiến lược sản phẩm, chiến lược thị trường, chiến lược vốn... 2.1.2 Những đặc trưng cơ bản của chiến lược kinh doanh Tuy các quan điểm về chiến lược kinh doanh còn khác nhau nhưng các đặc trưng cơ bản của chiến lược kinh doanh được quan niệm tương đối thống nhất đó là: - Chiến lược xác định rõ những mục tiêu cơ bản phương hướng kinh doanh cần đạt tới trong từng thời kỳ và được quán triệt đầy đủ trong các lĩnh vực hoạt động quản trị của doanh nghiệp. Tính định hướng của chiến lược nhằm đảm bảo cho doanh nghiệp phát triển liên tục và vững chắc trong môi trường kinh doanh biến động. - Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp phác thảo những phương hướng hoạt động của doanh nghiệp trong dài hạn, khung hoạt động của doanh nghiệp trong tương lai. Nó chỉ mang tính định hướng còn trong hoạt động thực tiễn kinh doanh đòi hỏi phải kết hợp mục tiêu chiến lược với mục tiêu kinh tế, xem xét tính hợp lý và điều chỉnh cho phù hợp với môi trường và điều kiện kinh doanh để đảm bảo tính hiệu quả kinh doanh và khắc phục những sai lệch do tính định hướng của chiến lược gây ra. - Chiến lược kinh doanh được xây dựng trên cơ sở các lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp để đảm bảo huy động tối đa và kết hợp tốt với việc khai thác và sử dụng các nguồn lực, năng lực cốt lõi của doanh nghiệp trong hiện tại và tương lai nhằm phát huy những lợi thế, nắm bắt cơ hội để giành lấy ưu thế trong cạnh tranh. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 6 - Chiến lược kinh doanh được phản ánh trong cả một quá trình liên tục từ xây dựng đến tổ chức thực hiện, đánh giá, kiểm tra và điều chỉnh chiến lược. - Chiến lược kinh doanh luôn mang tư tưởng tiến công giành thắng lợi trong cạnh tranh. Chiến lược kinh doanh được hình thành và thực hiện trên cơ sở phát hiện và tận dụng các cơ hội kinh doanh, các lợi thế so sánh của doanh nghiệp nhằm đạt hiệu quả kinh doanh cao. - Mọi quyết định chiến lược quan trọng trong quá trình xây dựng tổ chức thực hiện, đánh giá và điều chỉnh chiến lược đều được tập trung vào nhóm quản trị viên cấp cao. Để đảm bảo tính chuẩn xác của các quyết định dài hạn, sự bí mật thông tin trong cạnh tranh. 2.1.3 Các loại chiến lược kinh doanh Có nhiều cách phân loại chiến lược kinh doanh tùy theo từng cách phân loại lại có những loại chiến lược khác nhau. 2.1.3.1 Phân loại theo cấp quản lý doanh nghiệp Có chiến lược kinh doanh cấp công ty và chiến lược kinh doanh các bộ phận chức năng của đơn vị trực thuộc công ty (Ngô Kim Thanh và Lê Văn Tâm, 2009). - Chiến lược kinh doanh cấp công ty là chiến lược tổng thể đề cập đến vấn đề ngành kinh doanh nào cần tiếp tục, ngành kinh doanh nào loại bỏ, ngành kinh doanh mới nào cần đầu tư tham gia. - Chiến lược kinh doanh của các bộ phận chức năng. - Chiến lược kinh doanh các đơn vị trực thuộc công ty. 2.1.3.2 Phân loại theo phạm vi tác động của chiến lược kinh doanh Có chiến lược kinh doanh chung và chiến lược các yếu tố hợp thành (Ngô Kim Thanh và Lê Văn Tâm, 2009). * Chiến lược kinh doanh chung, đề cập đến những vấn đề quan trọng, bao trùm nhất, có ý nghĩa lâu dài nhất, quyết định sự sống còn của doanh nghiệp như phương thức kinh doanh, chủng loại hàng hóa, dịch vụ được lựa chọn kinh doanh, thị trường tiêu thụ, các mục tiêu tài chính và các chỉ tiêu tăng trưởng của doanh nghiệp trong tương lai. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 7 * Chiến lược các yếu tố, các bộ phận hợp thành chiến lược kinh doanh bao gồm nhiều chiến lược chức năng cụ thể: - Chiến lược thị trường là việc xác định nơi mua, nơi bán của doanh nghiệp trong hiện tại và trong tương lai trên cơ sở đảm bảo các vấn đề giá cả, số lượng, phương thức thanh toán và phương thức phân phối để doanh nghiệp tồn tại và phát triển. - Chiến lược sản phẩm là phương thức kinh doanh hiệu quả, dựa trên cơ sở bảo đảm thỏa mãn nhu cầu của thị trường và thị hiếu của khách hàng trong từng thời kỳ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Chiến lược giá là đưa ra các loại giá cho một loại sản phẩm, dịch vụ tương ứng với thị trường, với từng thời kỳ để bán được nhiều nhất và lãi cao nhất. - Chiến lược phân phối là phương hướng thể hiện cách cung ứng các sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng của mình trên thị trường lựa chọn. - Chiến lược chiêu thị là kỹ thuật yểm trợ bán hàng nhằm mục đích cung, cầu về sản phẩm, dịch vụ. - Chiến lược con người là nâng cao trình độ, năng lực kinh doanh, điều hành, quản lý doanh nghiệp cho giám đốc, trình độ tay nghề của người lao động, kiến thức về tiếp thị, công nghệ thông tin, chú trọng phát huy sáng kiến, cải tiến trong hoạt động của doanh nghiệp. - Chiến lược công nghệ là xây dựng kế hoạch từng bước đổi mới dây chuyền công nghệ để tăng năng suất, hạ giá thành sản phẩm, nâng cao chất lượng hàng hóa. Điều trước tiên, cần lựa chọn các khâu quan trọng trong dây chuyền sản xuất có ảnh hưởng đến chất lượng và giá thành sản phẩm để tiến hành hiện đại hóa. - Chiến lược kinh doanh trên thị trường ngoài tỉnh. 2.1.3.3 Theo cách tiếp cận thị trường Có thể chia chiến lược thành các nhóm sau (Ngô Kim Thanh và Lê Văn Tâm, 2009). - Chiến lược các nhân tố then chốt nhằm tập trung nguồn nhân lực quan trọng của doanh nghiệp vào hoạt động kinh doanh. - Chiến lược lợi thế so sánh nhằm so sánh điểm mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp với các đối thủ cạnh tranh để có chiến lược phát huy ưu thế. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 8 - Chiến lược sáng tạo tấn công dựa vào những khám phá bí quyết về công nghệ và phương thức kinh doanh để xây dựng chiến lược kinh doanh dành ưu thế về kinh tế kỹ thuật. - Chiến lược khai thác các mức độ tự do nhằm khai thác tất cả các khả năng hiện có của doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh. 2.1.4 Vai trò của chiến lược kinh doanh Chiến lược kinh doanh có các vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp như sau (Đỗ Văn Viện, 2010). - Thứ nhất, chiến lược kinh doanh có vai trò xác định hướng đi cho doanh nghiệp trong tương lai, làm kim chỉ nam cho doanh nghiệp. Xác định đúng hướng đi là yếu tố cơ bản quan trọng đảm bảo sự thành công của doanh nghiệp. Hướng đi đúng sẽ khuyến khích các lãnh đạo và nhân viên làm tốt phần việc của mình trong kế hoạch ngắn hạn cũng như những mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp. Nếu không có chiến lược, hoặc chiến lược không rõ ràng sẽ làm cho các hoạt động của doanh nghiệp mất phương hướng. - Thứ hai, xác định và thực hiện các mục tiêu đã đề ra. Trong hoạt động kinh doanh, loại trừ các yếu tố may rủi ngẫu nhiên, sự tồn tại và thành công trong kinh doanh của doanh nghiệp đều phụ thuộc trước hết vào tính đúng đắn của chiến lược kinh doanh đã được vạch ra và thực thi tốt các chiến lược đó. - Thứ ba, chiến lược kinh doanh giúp cho doanh nghiệp tận dụng tối đa các cơ hội kinh doanh và giảm thiểu rủi ro. Biểu hiện mối quan hệ giữa sử dụng tốt các nguồn lực, tài nguyên và mục tiêu của doanh nghiệp với thị trường. Trong điều kiện môi trường kinh doanh biến đổi, cần nhanh chóng tạo ra những cơ hội tìm kiếm lợi nhuận, tuy nhiên việc đó cũng chứa đựng nhiều rủi ro. Chiến lược kinh doanh sẽ giúp cho doanh nghiệp tận dụng tối đa các cơ hội kinh doanh ngay từ khi chúng vừa xuất hiện và giảm bớt rủi ro trên thị trường. Chiến lược kinh doanh giúp giảm bớt rủi ro trong môi trường kinh doanh. Việc phân tích, dự báo chính xác các điều kiện của môi trường kinh doanh trong tương lai sẽ tạo cơ hội cho doanh nghiệp nắm bắt, tận dụng các cơ hội, đồng thời có thể giảm bớt được các nguy cơ, các mối đe dọa từ môi trường kinh doanh. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 9 Hơn thế nữa, chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp làm chủ được những thay đổi của môi trường. Nhờ vận dụng chiến lược kinh doanh, các doanh nghiệp có thể thực thi các quyết định của mình phù hợp với điều kiện môi trường và làm chủ được các diễn biến trên thị trường. Mối quan hệ giữa một bên là tài nguyên, nguồn lực và mục tiêu của doanh nghiệp với bên kia là các cơ hội thị trường được thể hiện một cách khăng khít, chặt chẽ trong suốt quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. - Thứ tư, chiến lược kinh doanh góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng các yếu tố nguồn lực, tăng cường vị thế của doanh nghiệp đảm bảo cho doanh nghiệp phát triển liên tục và bền vững. - Thứ năm, chiến lược kinh doanh có vai trò là các căn cứ vững chắc cho doanh nghiệp trong việc ra các quyết định như quyết định đầu tư, quyết định mở rộng thị trường, phát triển sản phẩm mới, quyết định đào tạo, bồi dưỡng nhân sự... 2.1.5 Quy trình xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh Có thể tóm tắt quá trình xây dựng chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp theo sơ đồ 2.1. Các bước thực hiện như sau: (1) Lựa chọn sứ mệnh và các mục tiêu chủ yếu của công ty; (2) Phân tích môi trường bên ngoài để nhận dạng các cơ hội và nguy cơ đe dọa; (3) Phân tích môi trường bên trong để nhận dạng thế mạnh và điểm yếu của công ty; (4) Lựa chọn chiến lược trên cơ sở nguồn lực, khả năng, năng lực cốt lõi của công ty và phát triển nó để hóa giải các nguy cơ và tận dụng các cơ hội; (5) Thực thi chiến lược. Mỗi bộ phận thể hiện qua sơ đồ tạo thành một bước theo thứ tự quá trình xây dựng chiến lược. Quá trình kết thúc với việc lựa chọn và thực thi chiến lược. Một số tổ chức duyệt lại quá trình này hàng năm để đánh giá và cải tiến chiến lược cho phù hợp hay còn gọi là đánh giá chiến lược. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 10 Xác định sứ mệnh và mục tiêu của doanh nghiệp Phân tích môi trường bên ngoài Phân tích môi trường bên trong Lựa chọn và xây dựng các chiến lược Thực hiện chiến lược Đánh giá chiến lược Sơ đồ 2.1: Quy trình xây dựng và thực hiện chiến lược Nguồn: Nguyễn Thị Hà, 2011 2.1.6 Các yếu tố tác động đến chiến lược kinh doanh Tác động đến chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm nhiều yếu tố có cả các yếu tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp. Có thể tóm tắt theo sơ đồ 2.2: Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 11 Kinh tế Văn hóa xã hội Đối thủ tiềm ẩn Công nghệ Sản phẩm thay thế Áp lực nhà cung cấp Nội bộ DN Áp lực người mua Đối thủ trực diện Chính trị, pháp luật Điều kiện tự nhiên Sơ đồ 2.2: Các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh Nguồn: Nguyễn Thị Hà, 2011 2.1.6.1 Các yếu tố thuộc môi trường vĩ mô * Các yếu tố kinh tế Môi trường kinh tế có tác động trực tiếp đến doanh nghiệp đồng thời có ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 12 Có rất nhiều yếu tố kinh tế nhưng quan trọng nhất là sự tăng trưởng kinh tế, tỷ lệ lạm phát, tỷ giá hối đoái, lãi suất, các chính sách tiền tệ, tín dụng, sự gia tăng đầu tư...Dự báo về kinh tế là cơ sở để dự báo ngành kinh doanh và dự báo hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Sự biến động của các yếu tố kinh tế sẽ ảnh hưởng đến việc xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp. - Tốc độ tăng trưởng khác nhau của nền kinh tế sẽ ảnh hưởng đến chi tiêu của người tiêu dùng. Ví dụ nền kinh tế ở giai đoạn tăng trưởng cao sẽ tạo nhiều cơ hội cho hoạt động đầu tư mở rộng sản xuất, mở rộng thị trường của các doanh nghiệp và ngược lại. - Chính sách tiền tệ, tỷ giá hối đoái cũng có thể tạo ra cơ hội hoặc rủi ro cho các doanh nghiệp. - Lạm phát cũng có ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu tỷ lệ lạm phát cao sẽ phát sinh thêm các chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra và ảnh hưởng đến giá cả của sản phẩm. Lạm phát tăng có thể sẽ làm cho rủi ro đầu tư của doanh nghiệp tăng làm giảm sự nhiệt tình đầu tư của các doanh nghiệp. * Các yếu tố về chính trị và pháp luật Sự ổn định về chính trị, đường lối ngoại giao, vai trò và chiến lược phát triển kinh tế của Đảng và Chính phủ, sự can thiệp và điều tiết của Nhà nước vào kinh tế. Hệ thống pháp luật, sự hoàn thiện và hiệu lực thi hành... tác động đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ quyền lợi các doanh nghiệp trong điều kiện cạnh tranh chống lại kiểu kinh doanh vô trách nhiệm, mất đạo đức kinh doanh. Đó là tất cả những yếu tố mà doanh nghiệp phải tính đến trong quá trình xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh của mình. Các yếu tố đó có thể là cơ hội hoặc có thể là trở ngại thậm chí còn có thể là rủi ro cho doanh nghiệp. - Sự ổn định về chính trị, sự nhất quán về quan điểm chính sách, luôn là sự hấp dẫn lớn đối với các nhà đầu tư. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 13