Tài liệu Luật trùng trị tỳ ni sự nghĩa tập yếu tập 1 quyển 3

159 TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA Thaønh kính ñaûnh leã Ñöùc Theá Toân Ngaøi laø baäc ÖÙNG CUÙNG Ñaáng CHAÙNH BIEÁN TRI TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU QUYEÅN THÖÙ BA THÖÙ HAI: GIÔÙI TROÄM Ñaây laø taùnh toäi. Ñaïi thöøa ñoàng cheá. Tröôøng hôïp ñöôïc pheùp laøm, nhö trong Giôùi boån cuûa Boà-taùt ñaõ noùi ñaày ñuû. Ñaïi thöøa gaëp tröôøng hôïp ñöôïc pheùp laøm, thì vaán ñeà saùt sanh, aên troäm, daâm duïc, noùi laùo, ñoái vôùi giôùi Boà-taùt, khoâng nhöõng khoâng traùi phaïm maø coøn ñöôïc nhieàu coâng ñöùc, ñoái vôùi giôùi Tyø-kheo coù traùi phaïm khoâng? Hoûi: Ñaùp: Xuaát gia ñoái vôùi giôùi daâm thì Ñaïi thöøa, Tieåu thöøa ñeàu caám; ba giôùi saùt, troäm vaø voïng thì Ñaïi thöøa khai môû cho, Tieåu thöøa thì ngaên caám. Neáu quaû thaät vì loøng töø bi, cöùu vaät thì ñoái vôùi giôùi Boà-taùt tuy khoâng traùi phaïm, nhöng ñoái vôùi phaùp cuûa Tyø-kheo vaãn phaûi y luaät kieát toäi. Luaän raèng: Nôi thaâm taâm cuûa Boà-taùt coøn muoán thay theá cho taát caû chuùng sanh, 160 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU nhaän laáy caùi khoå nôi ñòa nguïc, ñaâu khoâng theå nhaän laáy caùi khoå do söï trò phaït cuûa Taêng? Thaûng nhö töï xöng laø Ñaïi só, maø khoâng tuaân haønh quy cheá cuûa Taêng thì ñaõ chaúng phaûi laø Tyø-kheo maø cuõng chaúng phaûi laø Boà-taùt. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, nôi laøng xoùm, hoaëc nôi röøng vaéng, laáy vaät khoâng cho vôùi taâm troäm caép; tuøy theo söï laáy vaät khoâng cho aáy maø vua hay Ñaïi thaàn cuûa vua, hoaëc baét, hoaëc gieát, hoaëc troùi, hoaëc ñuoåi khoûi nöôùc, hoaëc khieån traùch: “Ngöôi laø keû troäm, ngöôi laø keû ngu, ngöôi laø keû khoâng bieát gì.” Tyø-kheo aáy laø keû Ba-la-di khoâng ñöôïc soáng chung. NGUYEÂN DO1: Ñöùc Phaät du hoùa nôi thaønh La-duyeät, trong nuùi Kyø-xaø-quaät. Luùc baáy giôø, trong thaønh coù moät vò Tyøkheo, con cuûa ngöôøi thôï ñoà söù, teân laø Ñaøn-ni-ca, caát moät thaûo am nôi choã röøng vaéng. Vò Tyø-kheo aáy ñi vaøo trong thoân khaát thöïc, treû nhoû quô cuûi dôõ thaûo am aáy ñem veà chuïm. Sau ñoù, vò Tyø-kheo kia troän ñaát laøm thaønh moät ngoâi nhaø baèng ñaát, laáy cuûi vaø phaân boø nung chín. Ngoâi nhaø aáy saéc ñoû nhö löûa. Phaät caám khoâng cho laøm nhaø hoaøn toaøn baèng gaïch maøu saéc ñoû. Neáu laøm, phaïm toäi Ñoät-kieát-la. Ñöùc Phaät ra leänh cho caùc Tyø-kheo ñeán ñaäp phaù ngoâi nhaø aáy. Tyø-kheo Ñaøn-ni-ca laïi löøa doái noùi vôùi ngöôøi giöõ caây goã cuûa 1 Töù phaàn luaät 1, tr. 572b, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 161 nöôùc Ma-kieät-ñaø ñeå laáy goã quyù löu tröõ cuûa vua Bìnhsa. Ñaïi thaàn taâu vôùi vua, vua nghó: Khoâng neân vì moät ít taøi vaät maø döùt maïng soáng cuûa ngöôøi xuaát gia, chæ quôû traùch roài ñuoåi ñi. Caùc quan thì khoâng baèng loøng, cö só thì cô hieàm. Haøng Tyø-kheo thieåu duïc, nhaân ñaây baïch Phaät, Phaät quôû traùch roài kieát giôùi. GIAÛI THÍCH: Tuøy baát döõ thuû phaùp (tuøy theo phaùp khoâng cho maø laáy), töùc laø tuøy theo phaùp taéc cuûa nhaø vua quy ñònh laáy vaät khoâng cho, xöû trò nhö theá naøo. Phaùp cuûa nhaø vua luùc baáy giôø laø: Neáu laáy naêm tieàn, hay laáy vaät trò giaù ñuû naêm tieàn thì bò toäi töû hình. Luaät Thaäp tuïng noùi: Moät ñoàng trò giaù baèng moät phaàn möôøi saùu cuûa ñoàng tieàn. Luaät nhieáp noùi: Naêm ma-saùi, moät ma-saùi coù 80 boái xæ2. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Laáy rôøi khoûi choã thì phaïm toäi Ba-la-di. Chuaån bò ñeå laáy maø chöa ñöôïc, phaïm toäi Thaâu-lan-giaù, laáy gaàn naêm tieàn phaïm Thaâu-lan-giaù, laáy khoâng ñöôïc phaïm Ñoät-kieát-la. Daïy ngöôøi laáy, daïy ngöôøi tìm, ñoàng nhö tröôùc. Phöông tieän daïy ngöôøi tìm naêm tieàn trôû leân, 2 Vaán ñeà naøy neân nghieân cöùu nôi boä Töù Phaàn Hieäp Chuù cuûa kyø ñöùc Luaät sö Thích Trí Thuû ñeå ñöôïc roõ nghóa hôn. 162 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU nhöng ngöôøi ñöôïc daïy, laáy vaät khaùc, hay laáy choã khaùc, ngöôøi laáy phaïm Ba-la-di, coøn ngöôøi daïy phaïm Thaâu-lan-giaù. Neáu ngöôøi ñöôïc daïy khoâng coù taâm troäm caép maø laáy ñöôïc treân naêm tieàn thì ngöôøi laáy khoâng coù toäi, ngöôøi daïy phaïm Ba-la-di. Neáu ngöôøi ñöôïc daïy vôùi taâm aên troäm, laáy ñöôïc naêm tieàn trôû leân thì phaïm Ba-la-di, coøn ngöôøi daïy khoâng phaïm boån toäi. Vaät coù chuû hay töôûng laø coù chuû, khoâng cho maø laáy naêm tieàn trôû leân, phaïm Ba-la-di. Gaàn naêm tieàn trôû xuoáng, phaïm Thaâu-lan-giaù. Nghi laø coù chuû, laáy naêm tieàn trôû leân thì phaïm Thaâu-lan-giaù. (Neáu theo boä Caên baûn thì cuõng phaïm toäi Ba-la-di). Gaàn naêm tieàn trôû xuoáng phaïm Ñoät-kieát-la (döïa vaøo boä Caên baûn thì cuõng phaïm Thaâu-lan-giaù). Khoâng coù chuû, töôûng laø coù chuû vaø nghi laø coù chuû maø laáy naêm tieàn trôû leân thì phaïm Thaâu-lan-giaù, gaàn naêm tieàn trôû xuoáng phaïm Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni phaïm Ba-la-di. Ba chuùng nhoû phaïm Ñoät-kieát-la, dieät taãn. Tröôøng hôïp khoâng phaïm laø: töôûng laø cho, töôûng cuûa mình, töôûng laø phaán taûo (vaát boû), nghó raèng taïm laáy, yù töôûng laø cuûa ngöôøi thaân höõu, vaø luùc ñaàu chöa cheá giôùi v.v.... thì khoâng phaïm. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 163 (Phaàn thöù ba3 noùi: YÙ töôûng thaân haäu ‘baïn thaân’ coù baûy yeáu toá ñeå taïo thaønh ngöôøi baïn thaân ñem laïi lôïi ích vaø loøng töø maãn. Baûy phaùp laø: - Vaät khoù cho coù theå cho. - Vieäc khoù laøm coù theå laøm. - Vieäc khoù nhaãn coù theå nhaãn. - Vieäc bí maät noùi cho nhau. - Khoâng böôi moùc nhau. - Gaëp khoå khoâng boû nhau. - Ngheøo naøn khoâng khinh deå.) Caên baûn taïp söï noùi: Phaøm laø ngöôøi thaân höõu, laø ngöôøi coù theå giao phoù ñôøi mình cho hoï. Ngöôøi aáy coù 5 yeáu toá: - Coù loøng thöông yeâu nhau. - Caøng gaàn caøng vöøa loøng. - Toân troïng laãn nhau - Xa laâu nhôù nhau. - Baïn duøng vaät cuûa mình, loøng sanh vui möøng. 4 Phaàn thöù tö noùi: Vôùi taâm troäm caép, vì ngöôøi, ñem vaät phaûi chòu thueá cuûa hoï qua khoûi cöûa aûi quan thueá, trò giaù ñuû naêm tieàn, 164 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU phaïm Ba-la-di. Nhieàu Tyø-kheo baûo moät ngöôøi laáy vaät cuûa keû khaùc, laáy ñöôïc naêm tieàn, nhöng taát caû moãi ngöôøi ñeàu phaïm toäi Ba-la-di. (Vì duøng taâm troäm caép laáy vaät cuûa ngöôøi ñuû 5 tieàn, lìa khoûi choã cuõ). Ñoái vôùi ñòa phöông kia, vaät ñöôïc trò giaù laø 5 tieàn, nhöng ñeán ñòa phöông naøy trò giaù döôùi 5 tieàn vaãn phaïm toäi Ba-ladi. Ñoái vôùi ñòa phöông kia vaät ñöôïc trò giaù döôùi 5 tieàn, nhöng ñeán ñòa phöông naøy trò giaù treân 5 tieàn, phaïm Thaâu-lan-giaù. Bieát ngöôøi ñoù vôùi taâm troäm caép, sai mình laáy vaät cuûa ngöôøi, tröôùc ñoù thì chaáp thuaän, nhöng sau aên naên khoâng thöïc hieän, thì phaïm Ñoätkieát-la. Muoán aên troäm aùo cuûa ngöôøi, nhöng nhaàm laáy aùo cuûa mình, thì phaïm Thaâu-lan-giaù. Keû troäm kia laáy vaät, mình cöôõng ñoaït laáy vaät cuûa keû troäm ñoù, phaïm Ba-la-di. Laáy laàn tröôùc, laáy laàn sau khaùc nhau coäng laïi ñuû 5 tieàn, phaïm Ba-la-di. AÊn troäm ñaát, nöôùc, traùi caây, rau caûi v.v... tính ñuû 5 tieàn, hoaëc mình töï thoï duïng, hoaëc khieán cho noù bò toån giaûm, taát caû ñeàu phaïm Ba-ladi. Tröôøng hôïp, ngöôøi Ñaøn-vieät coù hai ñöùa beù5 khoân ngoan daïn dó, moät hoâm, ngaøi Taát-laêng-giaø-baø-ta ñeán, ñöùa beù lieàn ñeán oâm chaân, chaïy quanh möøng giôõn. Sau ñoù, keû troäm baét ñem ñi, cha meï noù ñeán nôi Toân giaû khoùc keå, nghó raèng Toân giaû baét con hoï. Toân giaû 3 Töù phaàn luaät 41, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä y, tr. 861a19, Ñaïi 22n1428. 4 Töù phaàn luaät 55, phaàn thöù tö Ñieàu boä, tr. 976a22, Ñaïi 22n1428. 5 Caên baûn (thuyeát nhaát thieát höõu boä tyø-naïi-da) 5, tr. 650b19, Ñaïi 23n1442: Chæ noùi laø moät ñöùa beù, chaùu cuûa Taát-laêng-giaøbaø-ta. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 165 duøng Thieân nhaõn thaáy em beù trong thuyeàn cuûa boïn giaëc. Toân giaû lieàn duøng thaàn thoâng baét ñem veà cho cha meï noù. Caùc Tyø-kheo cô hieàm Toân giaû veà vaán ñeà naøy. Phaät hoûi Toân giaû duøng taâm gì ñeå baét em beù. Toân giaû traû lôøi: Duøng loøng töø bi chöù khoâng coù taâm troäm caép. Phaät daïy: Khoâng phaïm toäi. Luaät Taêng kyø noùi: Tröôøng hôïp Tyø-kheo treân ñöôøng ñi, bò boïn cöôùp cöôùp ñoaït, hoaëc boïn cöôùp ít, Tyø-kheo nhieàu, hoaëc boïn giaëc giaáu vaät vöøa cöôùp ñöôïc ñeán choã khaùc. Vò Tyøkheo naøy neáu chöa nghó laø vaät cuûa mình ñaõ maát, roài ñoaït laáy laïi, thì khoâng toäi. Neáu ñaõ nghó vaät cuûa mình ñaõ maát roài ñoaït laáy laïi, thì thaønh boïn giaëc, cöôùp cuûa boïn giaëc. Laïi nöõa, hoaëc boïn giaëc thuaän ñöôøng ñi, gaàn ñeán xoùm laøng, saép söûa ñem vaät ra chia, Tyø-kheo theo xin laïi ñöôïc thì khoâng toäi. Hoaëc duøng theá löïc khuûng boá khieán cho giaëc traû laïi cuõng khoâng toäi. Hoaëc baùo caùo cho ngöôøi chuû tuï laïc, duøng phöông tieän duï doã, khieán cho giaëc traû laïi, khoâng toäi. Neáu bieát laøm nhö vaäy hoï seõ gieát, seõ troùi thì khoâng neân baùo caùo. Tröôøng hôïp Tyø-kheo laøm vò Ma-ma-ñeà (töùc chuû chuøa). Thaùp (chuøa) khoâng coù taøi saûn, chuùng Taêng coù taøi saûn, beøn nghó raèng: Sôû dó trôøi, ngöôøi cuùng döôøng chuùng Taêng ñeàu nhôø ôn cuûa Phaät, cuùng döôøng Phaät töùc laø cuùng döôøng chuùng Taêng, beøn ñem cuûa Taêng tu boå Thaùp. Vò Ma-ma-ñeà naøy maéc toäi Bala-di. 166 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Tröôøng hôïp Thaùp coù taøi vaät, chuùng Taêng khoâng coù taøi vaät, beøn nghó raèng: Cuùng döôøng Taêng, Phaät cuõng coù trong ñoù, lieàn ñem vaät cuûa Thaùp cuùng döôøng cho Taêng. Vò Ma-ma-ñeà söû duïng nhö vaäy maéc toäi Ba-la-di. Tröôøng hôïp Thaùp khoâng coù taøi vaät, Taêng coù taøi vaät, ñöôïc nhö phaùp taïm möôïn ñeå duøng, nhöng caàn phaûi ghi cheùp phaân minh raèng: “Khi naøo möôïn duøng, khi naøo seõ traû laïi”. Neáu Taêng khoâng coù taøi vaät, Thaùp coù taøi vaät cuõng nhö vaäy. Khi giao nhaän ñeå möôïn duøng, phaûi tuyeân ñoïc vaên kieän roõ raøng tröôùc chuùng, giao nhaän phaân minh. Neáu khoâng tuyeân ñoïc vaên kieän thì phaïm toäi Vieät tyø-ni. Tröôøng hôïp hai Tyø-kheo coù chung taøi vaät caàn chia, moät trong hai Tyø-kheo ñoù coù taâm troäm caép laáy heát veà cho mình, tröø phaân nöûa cuûa hoï ra, coøn phaân nöûa cuûa vò kia, neáu ñuû 5 tieàn thì phaïm Ba-la-di. Neáu ngöôøi kia ñoàng yù cho laáy thì khoâng toäi. Neáu cuøng nhau höùa heïn ñöôïc vaät cuøng chia, khi ñöôïc vaät laïi noùi: Moãi ngöôøi ñeàu coù loäc rieâng, thì phaân nöûa phaàn trong ñoù, ñuû 5 tieàn phaïm Ba-la-di. khi nghó nhö vaäy nhöng vaät coøn ñeå nôi nhaø thí chuû thì phaïm Thaâulan-giaù, bieát coù thí chuû maø nghó nhö vaäy, maét toäi Vieät tyø-ni. Hai Tyø-kheo phaán taûo6 öôùc heïn vôùi nhau cuõng vaäy. 6 Taêng kyø luaät 3, tr. 252a18, Ñaïi 22n1425: Coù Tỳ-kheo ñöôïc y phaán taûo ñeïp, suy nghó: “Y naøy raát ñeïp, sau naøy neáu coù nöõa thì chöa chaéc ñöôïc nhö vaäy!” beøn noùi vôùi baïn: “Tröôûng laõo! Töø TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 167 Tyø-kheo coi ngoù vaät cuûa Taêng, caàn bieát coù vaät neân cho, coù vaät khoâng neân cho. Theá naøo laø neân cho? Vaät coù theå laøm toån giaûm, vaät coù lôïi ích thì neân cho. Sao goïi laø toån giaûm? Nhö coù giaëc ñeán chuøa, ñoøi hoûi thöùc aên, thöùc uoáng neáu khoâng cho thì coù theå bò ñoát chuøa, cöôùp cuûa, khoâng cho sôï bò toån haïi, neân tuøy theo ñoù ít nhieàu caàn phaûi cho. Taïi sao goïi laø coù lôïi ích? – Ñoái vôùi thôï neà, thôï ñaøo ñaát, thôï veõ hoïa ñoà vaø nhöõng ngöôøi coi soùc coâng vieäc söûa chöõa phoøng oác cuûa Taêng thì neân cho böõa aên tröôùc, böõa aên sau, daàu thoa mình vaø nöôùc uoáng phi thôøi v.v... Neáu vua vaø caùc ngöôøi coù theá löïc lôùn neân cho vaät thöïc, thöùc aên, thöùc uoáng goïi laø coù ích thì neân cho. Coù Tyø-kheo y baùt bò maát, neáu chöa nghó raèng mình ñaõ maát, sau bieát choã, neân ñeán ñoù tìm caùch laáy laïi, neáu ñaõ nghó raèng mình maát, sau bieát choã, ñeán tìm caùch laáy laïi maéc toäi Vieät tyø-ni, neáu tröôùc ñaõ nghó raèng: Sau ñoù neáu bieát choã seõ ñeán tìm caùch laáy laïi, sau ñoù tìm caùch laáy laïi ñöôïc, nhö vaäy thì khoâng toäi. 168 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Coù hai Tyø-kheo höùa heïn nhau: Seõ cuøng nhau thoï kinh, seõ cuøng nhau tuïng kinh, sau ñoù khoâng thoï kinh, khoâng tuïng kinh, maéc toäi Vieät tyø-ni. Luaät Caên baûn noùi: Khôûi taâm troäm caép, chuaån bò phöông tieän, maéc toäi aùc taùc (töùc Ñoät-kieát-la), ñuïng ñeán vaät ñoù phaïm toäi Toát-thoå-la-ñeå-daõ (töùc Thaâu-lan-giaù), ñem khoûi choã cuõ, ñuû 5 tieàn, phaïm Ba-la-thò-ca (Ba-la-di), khoâng ñuû 5 tieàn, maéc thoâ toäi (cuõng laø Thaâu-lan-giaù). Neáu laø vaät thuoäc veà vaät cuûa suùc sanh, chaïm ñeán vaät ñoù, phaïm aùc taùc, rôøi khoûi choã, ñuû 5 tieàn, maéc thoâ toäi, khoâng ñuû 5 tieàn, maéc toäi aùc taùc. Luaät nhieáp noùi: Ngöôøi thôï saên, ñuoåi con vaät chaïy vaøo chuøa, duø bò thöông hay khoâng bò thöông, khoâng traû con vaät aáy laïi cho thôï saên, khoâng phaïm. Neáu con vaät bò baén, chaïy vaøo chuøa cheát lieàn, neân traû laïi cho hoï. Neáu ñoàng taâm cuøng vôùi giaëc, chæ nôi choã cho hoï, sau ñoù nhaän phaàn chia, tuøy theo soá löôïng nhaän ñöôïc maø maéc toäi. Ñaây cuøng vôùi daïy ngöôøi laáy, coù gì sai khaùc. Thaûng nhö khoâng nhaän phaàn, coù phaïm toäi chaêng? Hoûi: nay trôû ñi loäc cuûa ai naáy giöõ. Neáu thaày ñöôïc thì thaày giöõ, neáu toâi ñöôïc thì toâi giöõ.” Vì Tỳ-kheo naøy traùi lôøi cam keát tröôùc, neân trong nöûa phaàn y aáy maø ñuû soá qui ñònh thì phaïm Ba-ladi. Neáu Tỳ-kheo naøy ñöôïc y phaán taûo maø khoâng mang veà, laïi ñem caát giaáu, laáy coû gaïch phuû leân, roài quay veà giaûi lôøi cam keát nhö treân ñaõ noùi, thì phaïm Thaâu-lan-giaù. Ñaùp: Daïy ngöôøi vì mình laáy, khi vaät aáy lìa khoûi choã, lieàn thaønh toäi ñoái vôùi mình. Coøn chæ nôi choán cho giaëc, khi giaëc cöôùp ñöôïc vaät aáy, chöa chaéc hoï ñaõ cho mình, cho neân phaûi tuøy theo khi nhaän phaàn maø TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 169 170 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU keát toäi. Song tuy khoâng nhaän phaàn cuõng maéc toäi (phöông tieän Thaâu-lan-giaù). hoaëc ngaäm trong mieäng, hay goùi trong aùo, hoaëc traùnh ñöôøng maø ñi, ñeàu maéc thoâ toäi. Neáu sau sanh loøng hoái haän, ñeán nhaø ngöôøi chuû coù vaät, baùo cho hoï giöõ gìn, ñöøng ñeå vaät bò maát, duø boïn giaëc kia laáy ñöôïc, ñeàu maéc toäi phöông tieän; sau tuy coù nhaän phaàn cuõng maéc toäi Toát-thoå-la. Cuøng vôùi giaëc ñoàng ñi, muoán laøm vieäc troäm caép, nhöng nöûa ñöôøng thoái lui, chæ maéc toäi aùc taùc. Ñaây cuõng ñoàng vôùi tröôøng hôïp vì ngöôøi vöôït qua, taïi sao khoâng phaïm boån toäi? Ñoàng taâm laøm giaëc, vì giaëc canh chöøng, khi chia vaät, nhaän phaàn thì thaønh toäi. Vì sôï seät neân laøm baïn chöù khoâng coù taâm cuøng hoï troäm caép, tuy giaëc laáy ñöôïc nhöng Bí-soâ khoâng phaïm toäi. Neáu vì cha meï hay vieäc Tam baûo, mang vaät qua choã quan thueá, neân vì ngöôøi thu thueá, noùi caùc phaùp laønh, khen ngôïi Tam baûo, trình baøy aân ñöùc cuûa cha meï, hoï khoâng ñaùnh thueá thì khoâng phaïm. Neáu hoï vaãn ñoøi thì neân ñöa. Neáu mang vaät cuûa mình hoaëc laø vaät cuûa ngöôøi khaùc maø noùi vôùi thueá quan laø toâi muoán khoûi thueá thì maéc toäi Vieät phaùp. Daïy ngöôøi bò thaâu thueá ñi ñöôøng khaùc, maéc toäi aùc taùc. Neáu khôûi aùc taâm, chæ hoï ñi ñöôøng khaùc, mong ñöôïc khoûi ñoùng thueá, maéc toäi Toátthoå-la. Neáu mang vaät cuûa keû khaùc ñi qua choã ñoùng thueá, khoâng coù taâm thuû lôïi thì maéc thoâ toäi. Chöa ñeán choã ñoùng thueá, hoaëc laáy phaân nöûa, hay laáy toaøn phaàn maø chöa qua khoûi, maéc toäi Toát-thoå-la. Neáu qua khoûi choã ñoùng thueá, ñuû soá, maéc boån toäi. Neáu mang vaät cuûa mình, ñeán choã ñoùng thueá, baûo keû khaùc vöôït qua, cuõng maéc boån toäi. Thaät laø taøi vaät cuûa mình, quyeát taâm hieán taëng cha meï, anh v.v... baùo vôùi ngöôøi thaâu thueá raèng: Ñaây khoâng phaûi vaät cuûa toâi, xin oâng mieãn thueá, hoaëc nöông treân hö khoâng maø ñi qua, (Hoûi: Ñaùp: Vì ngöôøi ñem vaät vöôït qua, lôïi aét veà mình, neân kieát boån toäi. Nay quyeát taâm hieán daâng neân khoâng coù caùi toäi thuû lôïi, chæ coù caùi loãi traùi phaïm thueá, neân chæ maéc thoâ toäi). AÊn troäm ñaïi löôïc coù 5 loaïi: 1) Ñoái dieän cuôõng laáy. 2) Chuøng leùn laáy. 3) Ñieàu loäng laáy. 4) Nhaân hoï gôûi maø laáy. 5) Cho roài, ñoaït laáy laïi. Naêm loaïi naøy ñeàu thuoäc veà aên troäm. Coù ngöôøi ñem vaät ñeán cuùng, bieát raèng khoâng coù phaàn maø noùi trong ñoù coù phaàn cuûa toâi, maéc toäi Toátthoå-la. Neáu nhaän phaàn aáy, chuaån theo soá löôïng nhaän ñöôïc maø thaønh toäi. Khoâng ñöôïc môøi maø ñeán aên, maéc toäi aùc taùc. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 171 Vì Boån sö ñeán choã khaùc nhaän taøi vaät, khoâng phaïm. Neáu khi laáy phaàn cuûa ngöôøi, phaûi baùo cho ngöôøi bieát, khoâng neân khoâng baùo maø nhaän phaàn cuûa ngöôøi khaùc. Neáu vì ngöôøi beänh, ñònh ñem taøi vaät ñeán giuùp, nghe ngöôøi ñoù qua ñôøi, vaät aáy trôû laïi ngöôøi chuû. Neáu ñem ñeán maø ngöôøi aáy coøn soáng, sau ñoù môùi qua ñôøi, thì thaønh vaät cuûa ngöôøi cheát. Neáu giaëc troäm cuûa ngöôøi vì bò khuûng boá neân ñem vaät aáy cho Bí-soâ, khoâng neân nhaän. Neáu nghó raèng seõ traû laïi cho chuû cuûa vaät thì nhaän khoâng phaïm. Neáu bieát ñoù laø thuû laõnh cuûa giaëc, thì tuøy yù neân nhaän. Nhaän roài caét roïc, nhuoäm cho hoaïi saéc môùi coù theå chöùa caát. Chuû cuûa vaät ñeán ñoøi, neân traû laïi. Neáu moùng yù muoán troäm taøi vaät cuûa ngöôøi, sau khi xuùc chaïm vaät aáy, beøn ñeán chuû xin, hoï thuaän cho, khi nhaän ñöôïc, thì tính töø ñoù veà tröôùc, maéc thoâ toäi. Ban ñaàu möôïn duøng, sau muoán khoâng traû, keå töø khi quyeát ñònh khoâng traû, beøn maéc boån toäi. Neáu ngöôøi khaùc gôûi vaät, khi khôûi taâm troäm caép, maéc toäi Toát-thoå-la, sau ñoù dôøi khoûi choã cuõ, maéc boån toäi (troäm). Neáu tröôùc dôøi khoûi choã cuõ, sau khôûi taâm laáy luoân, cuõng maéc boån toäi. Löøa gaït baét con cuûa ngöôøi, meâ hoaëc laáy vaät cuûa ngöôøi, caên cöù theo soá löôïng thaønh toäi. Nhöõng gì thuoäc veà vaät cuûa côø baïc maø laáy, ñeàu maéc toäi aùc taùc. 172 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU YÙ ñònh muoán troäm laáy vaät kia, maø laàm laáy vaät naøy ñaõ traùi vôùi yù muoán neân chæ maéc thoâ toäi. Neáu bò maát vaät, ñaõ nghó laø maát roài, töùc laø thuoäc veà cuûa ngöôøi khaùc, cöôùp ñoaït laïi vaät aáy, caên cöù theo soá löôïng maø thaønh toäi. Cho neân, khoâng neân voäi nghó laø ñaõ maát roài. Neáu thaáy giaëc ñeán, la heùt khieán cho noù ñi. Neáu baét ñöôïc giaëc, khoâng neân ñem naïp cho quan. Tröôùc heát phaûi vì hoï noùi phaùp, theo hoï xin laïi nhöõng vaät hoï ñaõ laáy, neáu hoï khoâng chòu cho thì neân traû phaân nöûa tieàn hay laø traû ñuû soá cho hoï. Ngöôøi ñoùng cöûa chuøa coù 5 vieäc caàn löu yù: khoùa treân, khoùa döôùi, hai khoùa phuï vaø choát cöûa phaûi caån thaän. Neáu khoâng ñoùng cöûa, giaëc leûn vaøo laáy ñoà, döïa theo söï vieäc ñoù maø trò giaù boài thöôøng. Neáu sô suaát moät boä phaän thì boài hoaøn moät phaàn, neáu sô suaát heát thì boài hoaøn heát. Neáu thí chuû coù loøng toát muoán cuùng döôøng cho truù xöù naøy ñeå taïo laäp Taêng phoøng, Bí-soâ duøng ngaân khoaûn aáy vaøo vaán ñeà vaät thöïc thì neân tính theo giaù hoaøn traû laïi cho ñuû. Neáu vì ngöôøi beänh muoán chaïy chöõa thuoác thang, neân hoûi ngöôøi beänh caàn duøng thuoác gì ôû ñaâu, theo lôøi cuûa beänh nhaân maø chaïy chöõa. Caên baûn muïc-ñaéc-ca noùi: Ngöôøi chuû thaáy khaùch ñeán, tröôùc heát neân hoûi hoï, ôû ñaây coù ai laø baïn cuûa oâng khoâng? Coù caàn duøng y baùt TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 173 174 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU khoâng? Neáu hoï noùi khoâng caàn maø coøn ñem ñöa cho hoï thì phaûi boài laïi ñuùng nhö giaù cuûa vaät aáy. Neáu noùi caàn thì coù maát khoûi boài thöôøng. Troäm kinh saùch, tính theo giaù maø phaïm. Troäm tö cuï cuùng döôøng trong Chuøa, Thaùp, Tinh xaù, neáu coù ngöôøi baûo veä, tính theo giaù maø phaïm toäi. Khaùch Tyø-kheo ñeán nôi phoøng cuûa Tyø-kheo khaùc, Neân hoûi ngöôøi chuû, neáu coù ngöôøi ñeán, caàn duøng y baùt, coù cung caáp hay khoâng; neáu ngöôøi chuû noùi khoâng cung caáp maø töï laáy cung caáp thì tính theo giaù caû boài hoaøn. Neáu hoï noùi caàn cung caáp, thì coù maát, khoûi phaûi boài thöôøng. Laáy vaät cuûa ngöôøi nôi Taây caâu-da-ny7 tuøy theo giaù trò nôi ñoù maø phaïm. Nôi Phaát-vu-ñaõi8 cuõng nhö vaäy. Laáy vaät nôi Uaát-ñôn-vieät9 khoâng phaïm. Ngöôøi qua ñöôøng möôïn aùo ñeå thay, cho ñeán khi chöa thoï khoâng neân khoâng ñoøi laïi. Neáu coá yù khoâng ñoøi laïi thì phaûi boài laïi ñuùng giaù. Luaät Nguõ phaàn noùi: Ngöôøi ta chöa ñoàng yù maø voäi nghó raèng hoï ñaõ ñoàng yù, laáy y thöïc cho hoï, phaïm Ñoät-kieát-la. Luaät Thaäp tuïng noùi: Neáu vaät bò nöôùc troâi ñeán Tyø-kheo coù taâm troäm caép laáy, khi löïa choïn ñeå laáy, phaïm Thaâu-lan-giaù. Neáu naém vaät aáy laïi khoâng cho troâi, hoaëc ñeå chìm döôùi ñaùy nöôùc, hoaëc laáy leân khoûi nôi, trò giaù 5 tieàn trôû leân thì phaïm Ba-la-di. Neáu giuùp lôøi ñeå ñoaït ñaát ñai cuûa ngöôøi, ñoaït ñöôïc thì phaïm Ba-la-di, khoâng ñoaït ñöôïc phaïm Thaâu-langiaù. Troäm Xaù-lôïi cuûa Phaät, phaïm Thaâu-lan-giaù. Neáu laáy vôùi taâm toân kính thanh tònh thì khoâng coù toäi. Ñaøn-vieät thænh Taêng, chöa ñeán phieân mình, töï noùi, toâi caàn ñi döï, phaïm Ba-daät-ñeà. Khi nhaän ñöôïc thöùc aên, tuøy theo ñoù tính giaù thaønh phaïm toäi. Phaù toå chim, laáy toå chim, ñeàu phaïm Ñoät-kieát-la. Vì loøng laân maãn giaûi phoùng suùc sanh cuûa ngöôøi nuoâi, phaïm Ñoät-kieát-la. Ñoaït vaät cuûa thaàn töôïng phaïm Thaâu-lan-giaù. Phaù hoaïi taát caû vaät saên baét vôùi taâm vui thích, phaïm Thaâu-lan-giaù, vôùi taâm laân maãn, phaïm Ñoät-kieát-la. Luaät Thieän kieán noùi: Neáu nhaän vaät cuûa ngöôøi gôûi, ngöôøi chuû vaät ñeán laáy, maø noùi raèng: Toâi khoâng nhaän vaät cuûa oâng gôûi, phaïm Ñoät-kieát-la; khieán cho ngöôøi chuû hoà nghi, phaïm Thaâu-lan-giaù. Ngöôøi chuû noùi: Theá laø vaät cuûa toâi bò maát roài, phaïm Ba-la-di. 7 Taây caâu-da-ny 西拘耶尼: Skt. Apara-godānīya, Taây Ngöu hoaù chaâu. Phong tuïc ôû ñaây duøng traâu laøm tieàn teä ñeå trao ñoåi. 8 Phaát-vu-ñaõi 弗于逮: Skt. Pūrva-videha, Ñoâng Thaéng thaân chaâu. 9 Uaát-ñôn-vieät 鬱單越: Skt. Uttara-kuru, Baéc Caâu-loâ chaâu. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 175 Neáu keû troäm laáy vaät, Tyø-kheo duøng taâm troäm, ñoaït laáy vaät aáy, vaät aáy lìa khoûi thaân keû troäm, neáu ngöôøi aáy maïnh, ñoaït vaät aáy laïi mang ñi, Tyø-kheo tuy khoâng ñöôïc vaät vaãn phaïm Ba-la-di, vì do taâm troäm, ñoaït laáy vaät vaø vaät ñaõ lìa khoûi choã cuõ. Neáu Ñaøn-vieät cuùng döôøng caây aên traùi cho chuùng Taêng maø ñem duøng vaøo vieäc y phuïc hay thuoác thang, chuùng Taêng khoâng nhaän ñöôïc phaàn aên aáy, hoaëc duøng caây aên traùi laøm töù söï ñeå boá thí, Tyø-kheo duøng taâm troäm caép nhaän quaù phaàn aên cuûa mình, tuøy theo giaù trò nhieàu hay ít maø keát toäi. Neáu hoï laøm phoøng xaù ñeå boá thí, chuùng Taêng ñem laøm vaät thöïc, phaïm Thaâu-lan-giaù, neân traû laïi ñuùng giaù trò. Neáu hoï cuùng y thì neân duøng cho vaán ñeà y, neáu gaëp luùc ñoùi keùm, chuùng Taêng Yeát-ma hoøa hôïp duøng vaøo vieäc aên uoáng, khoâng phaïm. Duøng cuûa thí may y laøm phoøng xaù, duøng cuûa thí laøm phoøng xaù ñeå saém vaät thöïc cuõng nhö vaäy. Trong chuøa phoøng xaù nhieàu, hö naùt, khoâng coù ngöôøi tu boå, neân ñeå laïi nhöõng caùi toát, bao nhieâu caùi xaáu hö ñöôïc dôõ baùn mua vaät thöïc, ñeå baûo veä truù xöù. THÖÙ BA: SAÙT SANH Ñaây laø taùnh toäi, Ñaïi thöøa ñoàng caám. Thanh vaên gieát suùc sanh phaïm Ba-daät-ñeà, Ñaïi só thì phaïm troïng. Thanh vaên ñoái vôùi cha meï, A-la-haùn thaønh toäi nghòch. Ñaïi só ñoái vôùi hai thaày (Hoøa 176 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU thöôïng, A-xaø-leâ) cuõng thaønh toäi nghòch. Toäi nghòch thì khoâng cho pheùp saùm hoái. Troïng toäi tuy cho pheùp saùm hoái, nhöng coát yeáu laø phaûi thaáy ñöôïc töôùng haûo. Baäc Ñaïi só gieát suùc sanh, Nghóa sôù keát toäi coù hai caùch, taïi sao nôi ñaây chæ aùp duïng moät caùch? Hôn nöõa hai thaày, aân ñöùc vôùi phaùp ñoàng nhau, taïi sao Ñaïi só thaønh nghòch maø Tyø-kheo khoâng goïi laø nghòch? Hoûi: Ñaùp: Thoï giôùi Boà-taùt, chaéc chaén laø coù phaùt taâm Boà-ñeà, töï mình hieåu roõ chuùng sanh ñoàng coù Phaät taùnh, töø bi aùi maãn nhö thaân mình, nhö con mình, ñaâu coù theå khinh thò suùc sanh, laïi gieát haïi, cho neân chæ aùp duïng moät trong hai caùch maø thoâi. AÂn ñoái vôùi phaùp hai thaày, thaät khoâng coù sai khaùc, song Tyø-kheo phaïm giôùi saùt, ñaõ thaønh bieân toäi, khoâng coù caùch naøo ñöôïc cho thoï giôùi laïi; Boà-taùt phaïm giôùi saùt, caàn phaûi thaáy ñöôïc töôùng haûo, môùi cho thoï giôùi laïi. Neáu gieát hai thaày, chaéc chaén trôû ngaïi giôùi phaåm, do ñoù goïi laø nghòch vaäy. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, coá yù töï tay mình laøm döùt sanh maïng ngöôøi, hoaëc caàm dao ñöa ngöôøi khaùc döùt, hoaëc khen ngôïi söï cheát, hoaëc khích leä cho cheát, noùi raèng: “OÂi, naøy baïn, ích gì ñôøi soáng xaáu xa ñoù. baïn neân cheát ñi toát hôn”. Hoaëc vôùi taâm yù nhö vaäy, tö duy nhö vaäy, baèng moïi phöông tieän, khen ngôïi söï cheát, khích leä cho cheát. Ngöôøi kia neáu do theá maø TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 177 cheát, Tyø-kheo aáy laø keû Ba-la-di, khoâng ñöôïc soáng chung. NGUYEÂN DO10: Ñöùc Phaät du hoùa nôi Tyø-xaù-ly, beân bôø soâng Di haàu, trong giaûng ñöôøng, noùi phaùp quaùn baát tònh, khen ngôïi phaùp quaùn baát tònh, khen ngôïi ngöôøi tö duy phaùp quaùn baát tònh. Caùc Tyø-kheo nghe roài, tu taäp theo phaùp quaùn baát tònh, lo ngaïi, nhaøm chaùn thaân maïng, tìm dao muoán töï saùt. Khi aáy, coù Tyø-kheo, töï laø Vaät-löïc-giaø Nan-ñeà, caàm con dao beùn vaøo trong vöôøn Baø-caàu. Coù moät Tyøkheo noùi vôùi Vaät-löïc raèng: “Ñaïi ñöùc ñoaïn maïng toâi, toâi traû coâng baèng y baùt cuûa toâi”. Vaät-löïc nhaän lôøi vaø ñoaïn maïng Tyø-kheo aáy. Haønh ñoäng xong, ñeán nôi soâng, röûa dao, loøng sanh hoái haän. Khi aáy, Thieân ma ñöùng nôi soâng, laïi khen ngôïi haønh ñoäng aáy. Hoái taâm cuûa Vaät-löïc lieàn bieán maát, laïi vaøo trong vöôøn, gieát caùc Tyø-kheo, cho ñeán 60 ngöôøi. Thaây cheát boû böøa baõi trong vöôøn, cö só kinh hoaøng cô hieàm. Khi aáy, ñöùc Phaät thaáy chuùng bò giaûm thieåu, Ngaøi bieát maø coá hoûi. Toân giaû A-nan trình baøy ñaày ñuû moïi vieäc leân ñöùc Phaät. Phaät beøn hoïp chuùng, noùi phaùp tam-muoäi A-na-ban-na, roài kieát giôùi naøy. Luaät Thieän kieán noùi: 178 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Ñöùc Nhö Lai duøng Thieân nhaõn thaáy roõ xa xöa coù 500 ngöôøi thôï saên, cuøng nhau vaøo choã troáng vaéng gieát moät baày nai. Do haønh ñoäng ñoù, ñoïa vaøo ba ñöôøng aùc, chòu caùc khoå naõo, traûi qua nhieàu kieáp môùi ra khoûi. Nhôø tröôùc ñoù coù chuùt phöôùc laønh, ñöôïc sanh trong nhaân gian, xuaát gia laøm ñaïo. Quaû baùo chöa heát neân trong nöûa thaùng laïi cuøng gieát nhau, chö Phaät khoâng theå cöùu ñöôïc. Trong 500 ngöôøi naøy, coù nhöõng vò ñaõ chöùng caùc Thaùnh quaû, sanh töû coù chöøng möùc, ngoaøi ra ngöôøi phaøm phu thì luaân chuyeån khoâng ngaèn meù, cho neân ñöùc Nhö Lai noùi phaùp quaùn baát tònh cho hoï nghe, khieán lìa aùi duïc, ñöôïc sanh leân coõi trôøi, voán khoâng phaûi daïy hoï cheát. Chæ vì bieát tröôùc khoâng theå duøng thaàn löïc cöùu hoä, cho neân sau khi noùi phaùp quaùn baát tònh, ñöùc Nhö Lai vaøo tònh thaát nöûa thaùng, vaø chæ cho pheùp moät vò thò giaû ñem thöùc aên ñeán maø thoâi. Do vaäy, ñöøng ñeå ai noùi raèng: Ñöùc Phaät laø baäc Nhaát thieát trí maø khoâng theå chaám döùt vieäc caùc ñeä töû cheùm gieát laãn nhau. Bôûi vì sau khi noùi baøi phaùp naøy, ñöùc Theá Toân nhaäp ñònh, khoâng moät ai ñöôïc pheùp ñeán. Luaän Taùt-baø-ña tyø-baø-sa ñaët vaán ñeà raèng: Ñöùc Phaät laø baäc Nhaát thieát trí, taïi sao daïy caùc Tyø-kheo, khieán cho hoï phaûi bò suy naõo nhö vaäy? Neáu noùi raèng Phaät khoâng bieát, thì khoâng theå goïi laø baäc Nhaát thieát trí ñöôïc! Ñaùp: 10 Töù phaàn luaät 2, tr. 575c, Ñaïi 22n1428. Ñöùc Phaät bình ñaúng daïy cho taát caû. Luùc baáy giôø khoâng phaûi chæ coù 60 ngöôøi thoï phaùp quaùn TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 179 baát tònh. Giaùo phaùp cuûa ñöùc Phaät daïy khoâng heà coù söï thieân leäch, nhöng chæ coù ngöôøi laõnh thoï, ñöôïc lôïi nhieàu, ít coù khaùc nhau. Ñöùc Phaät thaät thaáu roõ, bieát caên nghieäp cuûa chuùng sanh, tröôùc sau aét phaûi duøng nhaân duyeân phaùp naøy, sau seõ ñöôïc ñaïi lôïi. Saùu chuïc Tyø-kheo kia, coù maët luùc Phaät Ca-dieáp, thoï phaùp quaùn baát tònh, maø khoâng theå chuyeân taâm tu haønh, phaàn nhieàu phaïm caùc aùc haïnh, maïng chung ñoïa vaøo ñòa nguïc. Nay Phaät ra ñôøi, toäi hoï heát, ñöôïc sanh trong nhaân gian, sanh vaøo nhaø haï tieän, xuaát gia vaøo ñaïo, do duyeân tröôùc kia, neân thoï phaùp naøy. Sau khi maïng chung, ñöôïc sanh leân coõi trôøi. Töø coõi trôøi giaùng xuoáng, theo Phaät nghe phaùp thu hoaïch ñöôïc ñaïo quaû. Do nhaân duyeân nhö vaäy neân bieát Phaät khoâng heà thieân leäch. GIAÛI THÍCH: A-na-ban-na, Hoa dòch laø khieån lai khieån khöù, töùc laø 16 phaùp moân ñaéc thaéng. Boä Phaùp giôùi thöù ñeä sô moân11 noùi raèng: 1. 2. 3. 4. 11 Bieát Bieát Bieát Bieát hôi hôi hôi hôi thôû thôû thôû thôû vaøo. ra. daøi ngaén. khaép caû thaân. Phaùp giôùi thöù ñeä sô moân (Tuyø – Trí Khaûi soaïn) quyeån thöôïng phaàn haï, tr. 673c01, Ñaïi 46n1925. 180 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 5. Tröø caùc thaân haønh. Ñeàu thuoäc veà Thaân nieäm xöù quaùn. 6. Thoï hyû. 7. Thoï laïc. 8. Thoï caùc taâm haønh. Ba phaùp naøy thuoäc veà Thoï nieäm xöù quaùn. 9. Taâm taùc hyû. 10. Taâm taùc nhieáp. 11. Taâm taùc giaûi thoaùt. Ba phaùp naøy thuoäc veà Taâm nieäm xöù quaùn. 12. Quaùn voâ thöôøng. 13. Quaùn xuaát taùn. 14. Quaùn ly duïc. 15. Quaùn dieät. 16. Quaùn khí xaû (buoâng xaû). Naêm phaùp naøy thuoäc veà Phaùp nieäm xöù quaùn. Hôn nöõa, bieát hôi thôû vaøo, hôi thôû ra, chính laø nöông nôi hôi thôû laøm phaùp moân, ñöôïc truï nôi thoâ teá vaø ñònh cuûa duïc giôùi, thì bieát hôi thôû daøi, hôi thôû ngaén. Nhaäp vaøo Vò ñaùo ñòa (Vò ñaùo ñònh) thì bieát khaép caû thaân. Ñöôïc Sô thieàn thì tröø thaân haønh, thoï hyû, thoï laïc, thoï caùc taâm haønh. Ñaéc Nhò thieàn thì taâm taùc hyû, taùc nhieáp. Ñaéc Tam thieàn thì taâm taùc giaûi thoaùt. Ñaéc Töù thieàn thì quaùn voâ thöôøng. Ñaéc Khoâng xöù thì quaùn xuaát taùn. Ñaéc Thöùc xöù thì quaùn ly duïc. Khi ñaéc Voâ sôû höõu thì coù theå quaùn dieät. Khi ñaéc Phi höõu töôûng, phi voâ töôûng thì quaùn khí xaû. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 181 Ñaây cuøng vôùi caên baûn Töù thieàn, Töù ñònh hình nhö laø ñoàng, nhöng quaùn haïnh coù khaùc. Ngöôøi tu haønh neáu ôû trong moãi ñòa tu quaùn chieáu roõ thì trong moãi ñòa, ñieân ñaûo khoâng khôûi, taâm khoâng nhieãm tröôùc. Tuøy theo nhaân duyeân kia hoäi ñuû lieàn ôû nôi ñoù phaùt chôn Voâ laäu, chöùng Tam thöøa ñaïo. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Trong ñaây töï mình gieát, daïy ngöôøi gieát, sai keû khaùc gieát, khuyeân gieát, phöông tieän gieát, taát caû ñeàu phaïm Ba-la-di toäi. Ñoái töôïng khoâng cheát phaïm Thaâu-lan-giaù. Ñoái vôùi taùm boä chuùng, suùc sanh, hieåu roõ tieáng noùi, bieán hình, tìm caùch gieát, gieát ñöôïc phaïm Thaâu-lan-giaù, khoâng cheát phaïm Ñoät-kieát-la. Thaät 1aø ngöôøi, töôûng laø thaät ngöôøi, gieát, phaïm Bala-di. Nghi laø ngöôøi, phaïm Thaâu-lan-giaù (Y theo luaät Caên baûn cuõng phaïm Ba-la-di). Ngöôøi maø töôûng khoâng phaûi ngöôøi, khoâng phaûi ngöôøi maø töôûng laø ngöôøi, khoâng phaûi ngöôøi, nghi, töôûng khoâng phaûi laø ngöôøi, taát caû ñeàu phaïm Thaâu-lan-giaù. Tyø-kheo-ni phaïm Ba-la-di, ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát-la, dieät taãn. Khoâng phaïm: Ngoä saùt, khoâng coù taâm saùt haïi, tröôùc khi chöa cheá giôùi v.v... Phaàn thöù tö12 noùi: 12 Töù phaàn luaät 56, phaàn thöù tö Ñieàu boä, tr. 981a17, Ñaïi 22n1428. 182 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Duøng phöông tieän laøm ñoïa thai cuûa keû khaùc phaïm Ba-la-di. Meï cheát, con soáng, meï cheát khoâng phaïm, chæ maéc toäi Thaâu-lan-giaù. Soá ñoâng Tyø-kheo sai moät ngöôøi döùt maïng keû khaùc, taát caû Tyø-kheo ñeàu phaïm Ba-la-di. Phöông tieän muoán töï saùt Thaâu-lan-giaù. Luaät Taêng kyø noùi: Khi duøng phöông tieän muoán töï saùt maéc toäi Thaâulan-giaù, neáu töï saùt roài thì phaïm toäi Ba-la-di. Duøng dao keâ choã aùi, phaïm Thaâu-lan-giaù. Choã aùi laø caùch coác ñaïo moãi beân boán ngoùn tay (coác ñaïo laø haäu moân). Boä Caên baûn ni-ñaø-na noùi: Khoâng neân caét cuïc tró (beänh loøi treâ). Luaät Nguõ phaàn noùi: Sau khi vaøo thai meï ñeán ngaøy 49 goïi laø tôï nhôn, quaù thôøi gian ñoù ñeàu goïi laø nhôn. Hoaëc nhôn hay tôï nhôn maø gieát maïng aáy ñeàu phaïm Ba-la-di. Neáu vieát thö khieán keû khaùc gieát, moãi chöõ phaïm moät Thaâu-lan-giaù. Thö aáy ñeán nôi, ngöôøi aáy do ñoù maø cheát, phaïm Ba-la-di. Neáu duøng lôøi noùi töông tôï, daïy ngöôøi kia gieát ngöôøi ñoù nhaân ñaây maø cheát, phaïm Ba-la-di. Ñoäc töôûng laø ñoäc phaïm Ñoät-kieát-la. Khoâng ñoäc töôûng laø ñoäc, ñoäc töôûng laø khoâng ñoäc, ñeàu phaïm Thaâu-lan-giaù. Khi khôûi taâm gieát haïi phaïm Ñoät-kieátla. Khi khôûi phöông tieän gieát haïi phaïm Thaâu-langiaù, ñoái töôïng cheát, phaïm Ba-la-di. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 183 Coù hai Tyø-kheo giaän nhau, sau ñoù cuøng ñi moät ñöôøng, treân ñöôøng ñaùnh nhau, moät ngöôøi cheát. Phaät noùi: Khoâng coù taâm saùt thì khoâng phaïm. Vì giaän trôû laïi ñaùnh Tyø-kheo phaïm Ba-daät-ñeà. Töø nay khoâng cho pheùp giaän nhau, chöa coù söï aên naên taï toäi, cuøng ñi moät ñöôøng, neáu phaïm, maéc toäi Ñoät-kieát-la. Muoán gieát ngöôøi kia, maø nhaàm gieát ngöôøi naøy thì phaïm Thaâu-lan-giaù. Luaät Thaäp tuïng noùi: Neáu vì gieát ngöôøi maø ñaøo haàm, laøm cuøm, laøm cung, buûa löôùi v.v... Ngöôøi aáy nhaân ñaây maø cheát phaïm Ba-la-di. Neáu khoâng cheát lieàn, sau ñoù nhaân vaäy maø cheát, cuõng phaïm Ba-la-di. Sau ñoù, khoâng nhaân ñaây maø cheát, phaïm Thaâu-lan-giaù. Neáu vì phi nhôn maø laøm, phi nhôn cheát phaïm Thaâu-lan-giaù, ngöôøi cheát, suùc sanh cheát ñeàu phaïm Ñoät-kieát-la. (Neân noùi: Ngöôøi, suùc sanh cheát, khoâng coù toäi, voán khoâng coù taâm aùc vaäy, chæ ñoái vôùi beân phi nhôn, neân maéc toäi phuông tieän). Neáu vì suùc sanh maø laøm, suùc sanh cheát phaïm Ba-daät-ñeà, nhôn, phi nhôn cheát thì phaïm Ñoät-kieát-la (cuõng chæ theo beân suùc sanh, kieát toäi phöông tieän). Neáu khoâng nhaát ñònh vì moät loaøi naøo laøm, maø loaøi naøo ñeán, cuõng ñeàu bò cheát, neáu ngöôøi cheát thì phaïm Ba-la-di, phi nhôn cheát thì phaïm Thaâu-lan-giaù, suùc sanh cheát thì phaïm Ba-daätñeà, taát caû khoâng cheát thì phaïm moät Thaâu-lan-giaù, vaø hai Ñoät-kieát-la. 184 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Töï ñoaïn aâm phaïm Thaâu-lan-giaù. Töï ñoaïn ngoùn tay phaïm Ñoät-kieát-la. Gieát ngöôøi bieán hoùa phaïm Thaâu-lan-giaù. Coù taâm saùt, nhöng ñaùnh ngöôøi khoâng cheát phaïm Thaâu-langiaù. Chaêm soùc beänh laâu ngaøy, sanh taâm nhaøm chaùn, ñeå taïo cho beänh nhôn cheát, phaïm Thaâu-lan-giaù. Xuùi giuïc ñi ñeán nôi thöùc aên coù chaát ñoäc, keû aên bò cheát, phaïm Thaâu-lan-giaù. Phaù muït nhoït chöa chín, cho ngöôøi cheát, phaïm Thaâu-lan-giaù. Phaù muït nhoït ñaõ chín thì khoâng toäi. Luaän Taùt-baø-ña tyø-baø-sa noùi: Neáu duøng aûnh höôûng lôøi noùi cuûa Tyø-kheo, maø chinh phuïc thoáng trò moät nöôùc khaùc ñeå thu taøi baûo ñeàu maéc hai toäi Ba-la-di laø saùt vaø ñaïo. Ma-ñaéc-laëc-giaø noùi: Muoán gieát phaøm nhôn, nhaàm gieát La-haùn; muoán gieát La-haùn nhaàm gieát phaøm nhôn; muoán gieát cha, nhaàm gieát meï, muoán gieát meï, nhaàm gieát cha, ñeàu phaïm Thaâu-lan-giaù, khoâng xeáp vaøo nghòch toäi. BIEÄN MINH: Thaùnh nhôn xuaát theá, cha meï sanh thaân naøy, tuy laø nhaàm saùt, nhöng ñaâu thoaùt khoûi baùo khoå trong ba ñöôøng, laøm sao thoaùt khoûi söï cô hieàm cuûa ngöôøi ñôøi. Tuy ñoái vôùi giôùi thaân khoâng heà gì, nhöng coù theå an taâm taán ñaïo chaêng? Hoûi: TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 185 Ñaùp: Hai giôùi saùt vaø ñaïo, döïa vaøo taâm ñeå luaän toäi, chöù khoâng döïa vaøo söï töôùng, nay ñoái vôùi ñoái töôïng muoán gieát, söï vieäc coøn chöa toaïi nguyeän, cho neân chæ keát toäi phöông tieän, gieát nhaàm chöù khoâng coá taâm ñeå gieát, neân khoâng maéc toäi. Boán duyeân ñaõ khoâng hoäi ñuû thì giôùi theå vaãn coøn. Ñeán nhö ñoái vôùi khoå baùo trong ba ñöôøng. Söï cô hieàm cuûa ngöôøi ñôøi, taát caû ñeàu thuoäc veà giaù toäi, dó nhieân laø coù, ñaâu coù theå döïa vaøo ñoù maø goïi laø maát giôùi ñöôïc. GIÔÙI THÖÙ TÖ: ÑAÏI VOÏNG NGÖÕ Ñaây laø taùnh toäi, Ñaïi thöøa ñoàng caám. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, thaät söï khoâng chöùng ngoä, maø töï mình tuyeân boá raèng: “Toâi ñaõ chöùng ñaéc phaùp cuûa baäc Thöôïng nhôn; toâi ñaõ chöùng nhaäp phaùp thuø thaéng cuûa Thaùnh trí. Toâi bieát nhö vaäy. Toâi thaáy nhö vaäy”. Vò aáy vaøo moät luùc khaùc, bò ngöôøi caät vaán, hay khoâng caät vaán, muoán cho mình ñöôïc thanh tònh, noùi nhö vaày: “Toâi thaät söï khoâng bieát, khoâng thaáy, nhöng ñaõ noùi laø coù bieát, coù thaáy. Ñoù laø lôøi noùi hö doái”. Ngoaïi tröø Taêng thöôïng maïn, Tyø-kheo aáy laø Ba-la-di, khoâng ñöôïc soáng chung. NGUYEÂN DO13: Ñöùc Phaät du hoùa nôi thaønh Tyø-xaù-ly, beân bôø soâng Di haàu, baáy giôø gaëp luùc maát muøa, khaát thöïc raát khoù 13 Töù phaàn luaät 2, tr. 577b, Ñaïi 22n1428. 186 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU khaên. Beân soâng Baø-caàu, coù caùc Tyø-kheo ñeán ngöôøi Cö só, töï noùi mình ñöôïc phaùp cuûa baäc Thöôïng nhôn v.v... Caùc Cö só tin öa cuùng döôøng neân khoâng bò khoå sôû veà vaán ñeà aên uoáng. An cö xong caùc Tyø-kheo ñeán yeát kieán ñöùc Theá Toân. Ngaøi hoûi thaêm vaø ñeà caäp ñeán vaán ñeà aáy, hoï trình baøy ñaày ñuû. Ñöùc Phaät noùi: “Caùc oâng laø ngöôøi ngu si. Coù chöùng quaû thaät coøn khoâng neân ñeán ngöôøi noùi, huoáng laø khoâng thaät coù. ÔÛ ñôøi coù hai keû giaëc: Moät laø thaät chaúng phaûi tònh haïnh maø töï xöng laø tònh haïnh. Hai laø vì buïng vaø mieäng neân khoâng chôn thaät, chaúng phaûi mình coù, maø ôû trong ñaïi chuùng, coá yù voïng ngöõ noùi mình chöùng ñaëng phaùp cuûa baäc Thöôïng nhôn. Trong hai keû giaëc naøy, haïng ngöôøi vì buïng vaø mieäng laø keû giaëc ñaïi toái thöôïng (nguy hieåm tai hoïa nhaát) vì troäm nhaän thöùc aên, thöùc uoáng cuûa ngöôøi”. Caâu “tröø Taêng thöôïng maïn” trong luaät Taêng kyø noùi: Coù hai vò Tyø-kheo tu nôi A-luyeän-nhaõ, moät trong hai vò, taïm thôøi thaønh töïu caên, löïc, giaùc, ñaïo, tham saân khoâng phaùt khôûi, noùi vôùi vò Tyø-kheo thöù hai raèng: “Tröôûng laõo, toâi chöùng ñaéc A-la-haùn”. Sau ñoù, ñi ñeán trong xoùm laøng, buoâng lung caùc caên, lô laø tu taäp noùi vôùi ngöôøi baïn raèng: “Khoâng chöùng”. Ngöôøi baïn noùi: “Tröôûng laõo voïng xöng chöùng ñaéc phaùp cuûa baäc hôn ngöôøi, phaïm toäi Ba-la-di”. Vò Tyø-kheo aáy noùi: “Toâi khoâng phaûi bieát maø doái noùi, maø toâi töôûng TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 187 laø thaät vaäy”. Do nhaân duyeân aáy baïch Phaät, Phaät baûo: “Ñaây laø Taêng thöôïng maïn. Taïi sao ôû trong Chaùnh phaùp, boû nhaø, ra khoûi nhaø, laïi khôûi Taêng thöôïng maïn? OÂng neân tröø Taêng thöôïng maïn, coù theå chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn”. Luùc aáy, vò Tyø-kheo ñoù quaù xaáu hoå, lieàn tinh taán phöông tieän, tu taäp chæ quaùn, tröø Taêng thöôïng maïn, ñaéc quaû A-la-haùn. BIEÄN MINH: Ngöôøi Taêng thöôïng maïn chöa ñöôïc noùi ñöôïc, chöa chöùng noùi chöùng, nhö thieàn thöù tö, Tyøkheo voâ vaên, toäi cuõng naëng vaäy. Taïi sao khoâng kieát toäi? Hoûi: Ñaùp: Tröø Taêng thöôïng maïn, nghóa laø ngöôøi ñoù khoâng roõ phaùp töôùng, caûm nhaän laàm ñaëng moät ít nheï nhaøng, töï goïi laø cöùu caùnh, ñoù laø ñuùng nhö loøng maø noùi, neân khoâng keát toäi voïng ngöõ (taâm khaåu nhaát nhö). Bôûi leõ sau tænh bieát, aên naên toäi loãi, tinh caàn tu taäp, coøn coù theå vaøo ñaïo. Neáu böôùng bænh coá yù töï phuï, khoâng heà caûi hoái, môùi bò caùi loãi voâ vaên. Khoâng phaûi nhö haïng ngöôøi ñaïi voïng ngöõ, töùc thì maát giôùi, quyeát ñònh traàm luaân. GIAÛI THÍCH: Nhaân phaùp töùc laø nhaân aám, nhaân giôùi, nhaân nhaäp. Thöôïng nhaân phaùp, töùc laø caùc phaùp coù khaû 188 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU naêng thaønh töïu, yeáu toá xuaát ly sanh töû. Töï ngoân, töùc laø chính nôi mình. Cho ñeán coù ñaéc, coù quaû. Thaùnh trí töùc laø phaùp trí, tyû trí v.v... Kieán, töùc laø kieán khoå, kieán taäp... Cho ñeán tuøy theo nghieäp baùo cuûa chuùng sanh, bieát ñuùng nhö söï thaät vaäy. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Hö doái khoâng thaät, chính mình ñeán ngöôøi noùi, hoaëc sai ngöôøi noùi, hoaëc vieát thö, hoaëc ra daáu ngöôøi kia bieát, phaïm Ba-la-di, khoâng bieát, phaïm Thaâu-langiaù. Yeân tònh, khôûi töôûng khoâng yeân tònh; khoâng yeân tònh khôûi töôûng yeân tònh, mieäng mình noùi14, phaïm Thaâu-lan-giaù. Ñeán quyû, suùc sanh v.v... noùi, neáu noù bieát, phaïm Thaâu-lan-giaù, khoâng bieát, phaïm Ñoät-kieátla. Ngöôøi, khôûi töôûng laø ngöôøi... Saùu caâu, chuaån theo ñoù maø bieát15 (theo boä Caên baûn thì coù hai naëng boán nheï). Tyø-kheo-ni phaïm Ba-la-di. Ba chuùng döôùi, phaïm Ñoät-kieát-la, dieät taãn. 14 Töù phaàn luaät 2, tr. 578c21: mieäng noùi: “Toâi ñaït ñöôïc phaùp thöôïng nhôn”… 15 “Saùu caâu chuaån theo ñoù maø bieát”, caâu naøy do ngaøi Trí Huùc daãn ñeå ñoäc giaû hieåu theo trong nguyeân vaên Töù phaàn. Töù phaàn luaät 2, tr. 578c29: Ngöôøi, khôûi yù töôûng laø ngöôøi phaïm Ba-ladi. Nghi laø ngöôøi, phaïm Thaâu-lan-giaù. Ngöôøi maø töôûng chaúng phaûi ngöôøi, phaïm Thaâu-lan-giaù. Chaúng phaûi ngöôøi maø töôûng laø ngöôøi, phaïm Thaâu-lan-giaù. Chaúng phaûi ngöôøi maø nghi cuõng phaïm Thaâu-lan-giaù. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 189 Khoâng phaïm laø ñeán ngöôøi noùi: Caên, löïc, giaùc, yù, giaûi thoaùt, tam-muoäi chaùnh thoï caùc phaùp, khoâng noùi mình chöùng ñöôïc, cho ñeán noùi moät mình, noùi trong moäng, noùi nhaàm, tröôùc khi chöa cheá giôùi v.v... 190 mình, phaïm Thaâu-lan-giaù. Vì lôïi döôõng, ñi, ñöùng, naèm, ngoài, noùi naêng an töôøng, toû ra raèng mình coù töôùng maïo ñaõ chöùng ñöôïc ñaïo, muoán cho ngöôøi khaùc bieát, phaïm Thaâu-lan-giaù. Luaät Nguõ phaàn noùi: Thaø nuoát hoøn ñaù ñoát noùng, uoáng nöôùc ñoàng soâi, chöù khoâng duøng lôøi noùi hö voïng maø aên ñoà aên cuûa tín thí. Trong theá gian coù 5 haïng ñaïi taëc: 1) Haïng ngöôøi laøm chuû traêm ngöôøi, ngaøn ngöôøi, phaù thaønh, phaù laøng xoùm, haïi ngöôøi laáy cuûa. 2) Haïng aùc Tyø-kheo, daãn caùc Tyø-kheo du haønh trong nhôn gian, noùi phaùp taø maïng. 3) Haïng aùc Tyø-kheo, ñoái vôùi phaùp do ñöùc Phaät noùi; maø xöng laø do mình noùi. 4) Haïng aùc Tyø-kheo, khoâng tu phaïm haïnh, töï noùi laø toâi tu phaïm haïnh. 5) Haïng aùc Tyø-kheo vì lôïi döôõng, khoâng heà coù phaùp hôn ngöôøi maø töï xöng laø chöùng ñaéc phaùp aáy. Haïng giaëc thöù 5 ñaây laø haïng ñaïi taëc lôùn nhaát cuûa taát caû theá gian, nhôn, thieân, ma, phaïm, Sa-moân, Baø-la-moân. Luaät aáy laïi noùi: Vì lôïi döôõng, nhieàu caùch khen ngôïi giôùi, ñònh, tueä, giaûi thoaùt, giaûi thoaùt tri kieán cuûa keû khaùc thaønh töïu, vôùi yù ñoà laøm ñeïp cho chính TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Luaät Thaäp tuïng noùi: Neáu noùi toâi laø A-la-haùn, cho ñeán chöùng ñöôïc nieäm A-na-ban-na maø khoâng thaät, phaïm Ba-la-di. Neáu noùi toâi kheùo trì giôùi, daâm duïc khoâng khôûi, maø khoâng thaät, phaïm Thaâu-lan-giaù. Neáu noùi trôøi ñeán, cho ñeán quyû La-saùt ñeán, cuøng nhau vaán ñaùp, maø khoâng thaät, phaïm Ba-la-di. Neáu noùi gioù loác, thoå quyû16 ñi ñeán choã toâi, maø khoâng thaät, phaïm Thaâulan-giaù. Coù ngöôøi hoûi Tyø-kheo raèng: Ngaøi laø baäc A-la-haùn phaûi khoâng? Neáu nín thinh, phaïm Thaâu-lan-giaù. Tröôøng hôïp ñoù neân noùi: Toâi khoâng phaûi laø A-la-haùn. Taùt-baø-ña tyø-baø-sa noùi: Khoâng coù thoï trì ñoïc tuïng maø noùi laø toâi coù thoï trì ñoïc tuïng, ñeàu phaïm Thaâu-lan-giaù. Ma-ñaéc-laëc-giaø noùi: Neáu noùi toâi khoâng ñoïa tam ñoà, phaïm Thaâu-langiaù. Noùi toâi ñaõ lìa kieát söû phieàn naõo phaïm Ba-la-di. 16 Thoå quæ 土鬼: Thaäp tuïng luaät 2, tr. 12c17, Ñaïi 231435: Phaàn cöôùc chuù “quæ 鬼”= “khoái 塊”. Vaäy coù theå dòch: noùi, “Ngay caû gioù loác (toaøn phong), ñaát khoái laên ñeán choã toâi”. Neáu khoâng thaät thì Tyø-kheo phaïm Thaâu-lan-giaù. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 191 Ñeán ngöôøi ñieác, ngöôøi caâm, ngöôøi ñieác vaø caâm hay laø ngöôøi nhaäp ñònh maø noùi, phaïm Thaâu-lan-giaù. Neáu hoûi: “Ñaéc quaû khoâng?” Traû lôøi: “Ñaéc quaû” maø chæ traùi (quaû) hieän ôû trong tay, phaïm Thaâu-lan-giaù. Luaät Thieän kieán noùi: Neáu coù Tyø-kheo ôû A-luyeän-nhaõ, laäp quy cheá: “Ai ngoài nôi goác caây naøy, ai kinh haønh nôi choã naøy, thì ñaéc quaû A-la-haùn, chuùng ta neân duøng höông hoa cuùng döôøng”. Coù keû aùc Tyø-kheo muoán ñöôïc söï cuùng döôøng naøy, ñeán ngoài vaø ñi nôi ñoù, phaïm Ba-la-di. Neáu coù keû baïch y caát chuøa vaø noùi: “Ai vaøo trong chuøa naøy laø A-la-haùn”. Coù keû aùc Tyø-kheo vaøo trong chuøa naøy, phaïm Ba-la-di. Neáu chuùng Taêng laäp quy cheá: trong ba thaùng haï chôù noùi vôùi nhau, chôù nguû nghæ, chôù nhaän ñoà cuùng döôøng cuûa Ñaøn-vieät. Nhö vaäy laø phi phaùp cheá, khoâng tuaân theo, khoâng phaïm. BIEÄN MINH: Trong kinh coù phaùp tu: Nhaát haïnh tammuoäi, chæ ngoài khoâng naèm. Thöôøng haønh tam-muoäi, khoâng ngoài, khoâng naèm. Laïi nöõa, trong phaùp cheá cuûa phaùp saùm hoái, chuyeân chuù khoâng noùi taïp, keå caû vieäc giao tieáp hoûi han. Tieân Ñöùc cuõng coù vò troïn ñôøi khoâng ra khoûi nuùi, cuøng vôùi luaät Thieän kieán traùi nhau, laøm theá naøo hoäi thoâng ñöôïc? Hoûi: 192 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Ñaùp: Y theo Ñaïi thöøa giaùo, nhö phaùp taán tu, chaéc chaén khoâng goïi laø phaïm luaät. Ngoaøi luaät nghi cuûa ñöùc Phaät coäng theâm söï tinh taán, nay taùch rôøi ra thì goïi laø phi phaùp. Döïa vaøo nghóa ñeå hoäi thoâng thì thaät khoâng traùi phaïm. Nay teá nhò ñeå giaûi thích, nhaát haïnh tam-muoäi v.v... ñeàu töï mình theä tinh taán tu haønh, khoâng bò leä thuoäc vaøo ñieàu öôùc trong Taêng. Phaùp saùm hoái tuy ngaên caám noùi taïp, nhöng cuõng chaúng phaûi thoï haønh phaùp caâm (aù phaùp). Ñoäc cö nhaøn tònh, suoát ñôøi döùt saïch moïi tieáp xuùc vôùi ngöôøi ñôøi; ñoù laø ñieàu cao ñeïp, laø ñieàu raát caàn, ñaïi chuùng khoâng theå cuøng nhau phuïng haønh sao? CHÖÙNG MINH: Kinh Ñaïi baùt-nieát-baøn noùi: Taát caû chuùng sanh tuy coù taùnh Phaät, nhöng caàn phaûi giöõ giôùi, vaäy sau môùi thaáy. Nhaân thaáy taùnh Phaät thì thaønh quaû vò Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Neáu coù ngöôøi noùi: Phaät noùi taát caû chuùng sanh ñeàu coù taùnh Phaät, vì phieàn naõo che laáp, khoâng bieát khoâng thaáy; Bôûi vaäy cho neân caàn phaûi sieâng tu phöông tieän, ñoaïn saïch phieàn naõo. Ngöôøi naøo noùi vaäy neân bieát hoï khoâng phaïm töù troïng. Neáu coù ngöôøi noùi: Toâi ñaõ thaønh töïu quaû vò Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Taïi sao vaäy? Do coù Phaät taùnh vaäy. Coù taùnh Phaät, quyeát ñònh seõ thaønh quaû vò Voâ thuôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Do nhaân duyeân aáy neân bieát toâi nay ñaõ thaønh töïu quaû vò Boà- TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 193 ñeà. Neân bieát ngöôøi noùi nhö vaäy töùc laø phaïm toäi Bala-di. Taïi sao vaäy? Tuy coù taùnh Phaät, do chöa tu taäp caùc thieän phöông tieän cho neân chöa thaáy. Do chöa thaáy, neân khoâng theå noùi thaønh töïu quaû vò Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. C. HOÛI ÑEÅ KEÁT THUÙC Caùc Ñaïi ñöùc, toâi ñaõ tuïng xong boán phaùp Ba-ladi, Tyø-kheo naøo phaïm baát cöù moät phaùp naøo khoâng coøn ñöôïc soáng chung vôùi caùc Tyø-kheo. cuõng nhö tröôùc kia, sau khi phaïm cuõng vaäy. Tyø-kheo aáy laø keû Ba-la-di, khoâng ñöôïc soáng chung. Nay hoûi, caùc Ñaïi ñöùc trong ñaây coù thanh tònh khoâng? (3 laàn). Caùc Ñaïi ñöùc trong ñaây thanh tònh vì im laëng. Vieäc aáy toâi ghi nhaän nhö vaäy. GIAÛI THÍCH: Luaät nhieáp noùi: Tröôùc kia laø ngöôøi theá tuïc, khoâng ñöôïc döï phaàn vaøo neáp soáng cuûa Tyø-kheo; sau khi phaïm giôùi roài, cuøng vôùi ngöôøi theá tuïc tröôùc kia, baûn theå khoâng khaùc, cho neân noùi raèng: Nhö tröôùc kia, sau khi phaïm cuõng vaäy. CHÖÙNG MINH: Phaàn thöù tö17 noùi: 194 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Ngöôøi cheát coù 5 ñieàu baát haûo: 1) Khoâng saïch. 2) Hoâi thoái. 3) Coù söï sôï seät nhôøm gôùm. 4) Khieán cho ngöôøi sanh sôï seät nhôøm gôùm, aùc quyû laïi öa thích. 5) Bò ñeå choã ôû cuûa aùc thuù, phi nhôn. Ngöôøi phaïm giôùi cuõng nhö vaäy: 1) Thaân khaåu yù nghieäp baát tònh. 2) Tieáng xaáu ñoàn khaép nôi. 3) Caùc Tyø-kheo toát sôï, traùnh xa. 4) Caùc thieän Tyø-kheo thaáy sanh aùc taâm vaø nghó: Taïi sao ta laïi thaáy keû aùc nhö theá naøy? 5) Cuøng vôùi ngöôøi baát thieän chung ôû. Phaù giôùi coù 5 ñieàu loãi laàm vaø nguy haïi: 1) Töï mình haïi mình. 2) Bò ngöôøi trí cheâ traùch. 3) Tieáng xaáu ñoàn khaép. 4) Khi laâm chung sanh hoái haän. 5) Luùc cheát ñoïa vaøo ñòa nguïc. Laïi coù 5 vieäc nöõa: 1) Vaät chöa ñöôïc thì khoâng ñöôïc. 2) Vaät ñaõ ñöôïc thì khoâng baûo veä ñöôïc. 17 Töù phaàn luaät 59, phaàn thöù tö Tyø-ni taêng nhaát, tr. 1005b15, Ñaïi 22n1428. 3) ÔÛ trong chuùng bò hoå theïn. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 195 4) Tieáng aùc rao khaép trong xöù. 5) Cheát ñoïa vaøo ñöôøng aùc. Coù 5 phaùp goïi laø ñaïi taëc, taïo ñaïi toäi suoát ñôøi nhöng khoâng heà bò heä phöôïc. 5 phaùp aáy laø: 1) Choã ôû khoâng nhaát ñònh, coù baïn öa thích. 2) Nhieàu ñao tröôïng. 3) Giaøu coù nhieàu taøi baûo, neáu bò baét lo loùt lieàn. 4) Baïn beø laø nhöõng ngöôøi coù quyeàn theá lôùn nhö vua hay ñaïi thaàn, neáu bò baét thì ñöôïc baûo hoä. 5) Laøm giaëc ôû phöông xa roài trôû veà. Tyø-kheo phaù giôùi cuõng coù 5 phaùp taïo nhieàu toäi loãi, nhöng khoâng bò ngöôøi cöû toäi sôùm vì: 1) Choã ôû khoâng nhaát ñònh, coù nhieàu beø ñaûng. 2) Hoïc nhieàu, coù khaû naêng ghi nhôù, noùi luùc naøo cuõng hay, coù vaên, coù nghóa. Luoân luoân tònh haïnh, nhöng khoâng theå tö duy vôùi taâm laønh ñeå thaâm nhaäp Chaùnh kieán. 3) Thöôøng ñöôïc töù söï cuùng döôøng, khi bò cöû toäi thì lo loùt. 4) Coù thaân haäu (baïn) laø caáp baäc lôùn, hoaëc Thöôïng toïa hay thöù toïa, bò cöû toäi ñöôïc hoï baûo hoä. 5) ÔÛ choã ñoàng troáng, tôùi lui nhaø giaøu, tìm caàu lôïi döôõng. Ñaáy laø 5 phaùp ñoàng vôùi keû ñaïi taëc kia. 196 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Luaät Thieän kieán noùi: Ñaõ laøm taát caû caùc vieäc aùc thì khoâng ai khoâng bieát. Khi môùi laøm thì thaàn hoä thaân thaáy bieát, keá ñoù Thieân, nhôn coù trí tha taâm bieát; haïng ngöôøi nhö vaäy trôøi thaàn ñeàu thaáy bieát. Cho neân quaû quyeát raèng: Laàn löôït tieáp noái nhau, truyeàn ñeán coõi Phaïm thieân, an trí nôi coõi Voâ saéc, moïi ngöôøi ñeàu bieát heát. Taùt-baø-ña tyø-baø-sa noùi: Ban ñaàu phaïm moät giôùi, ñaõ huûy phaù caùi ñoà ñöïng ñaïo (Ñaïo khí), goïi laø Ba-la-di. Sau ñoù gieát ngöôøi, maéc toäi Ñoät-kieát-la. Thaät söï laø toäi naëng, nhöng khoâng goïi laø Ba-la-di, vì khoâng coøn caùi ñoà ñöïng ñaïo ñeå phaù vaäy. Kinh Öu-baø-taéc nguõ giôùi töôùng noùi: Phaät baûo Tyø-kheo: Nhö Lai coù hai thaân: Sanh thaân, Giôùi thaân. Neáu Thieän nam töû vì Sanh thaân cuûa Ta, xaây Thaùp baèng baûy baùu, cao ñeán coõi trôøi Phaïm thieân. Neáu coù ngöôøi laøm söùt meû thì toäi ñoù coøn coù theå aên naên ñöôïc, nhöng neáu laøm söùt meû Giôùi thaân cuûa Ta thì toäi ñoù voâ löôïng. Phaàn thöù nhaát noùi veà boán phaùp khí ñaõ xong. II. MÖÔØI BA PHAÙP TAÊNG TAØN Cuõng chia laøm ba: Neâu chung, keâ rieâng giôùi töôùng, hoûi ñeå keát thuùc. A. NEÂU CHUNG: TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ BA 197 Thöa caùc Ñaïi ñöùc, ñaây laø möôøi ba phaùp Taênggiaø-baø-thi-sa, xuaát töø Giôùi kinh, nöûa thaùng tuïng moät laàn. GIAÛI THÍCH: Luaät Thaäp tuïng noùi: Taêng-giaø-baø-thi-sa laø toäi thuoäc veà Taêng, chæ coù Taêng môùi cöùu ñöôïc. Tröôùc chuùng Taêng aên naên toäi loãi thì toäi môùi tieâu tröø, neân goïi laø Taêng-giaø-baø-thi-sa. Luaät Caên baûn noùi: Chöõ Taêng-giaø ôû ñaây coù nghóa laø ngöôøi phaïm toäi naøy phaûi nöông theo Taêng-giaø ñeå haønh phaùp saùm, vaø y nôi Taêng-giaø maø xuaát toäi. Chöõ Baø-thi-sa coù nghóa laø coøn hy voïng cöùu ñöôïc. Neáu phaïm moät trong boán troïng giôùi thì khoâng theå cöùu ñöôïc, khoâng ñöôïc soáng chung. Coøn 13 phaùp naøy, neáu phaïm, coøn coù theå cöùu soáng ñöôïc, cho neân goïi laø Taêng taøn. 198 Ñöùng veà lyù thì coù theå saùm hoái ñöôïc, neáu coù chuùng Taêng thanh tònh höôùng daãn ñuùng nhö phaùp ñeå saùm hoái tröø toäi thì toäi naøy coù theå tröø. Neáu khoâng coù ñaïi chuùng thanh tònh thì khoâng theå tröø toäi ñöôïc, neân goïi laø Taêng taøn. B. LIEÄT KEÂ 13 GIÔÙI TÖÔÙNG Töø giôùi thöù nhaát “Loäng aâm xuaát tinh” cho ñeán giôùi thöù 13 “khoâng boû aùc kieán”. 1. GIÔÙI COÁ YÙ LAØM XUAÁT TINH Ñaïi thöøa ñoàng caám. Kinh Phaïm voõng noùi: Thaø laáy buùa beùn chaët phaù thaân naøy chöù suoát ñôøi khoâng duøng taâm phaù giôùi tham ñaém öa ñuïng chaïm ñeå taïo toäi. Kinh Boà-taùt giôùi boån noùi: Luaät nhieáp noùi: Do vaâng theo lôøi daïy cuûa chuùng neân toäi coù theå tröø dieät. Kinh Tyø-ni maãu noùi: Nhö ngöôøi bò keû khaùc chaët yeát haàu chöa ñöùt, goïi laø taøn (coøn soáng soùt). Nhö hai ngöôøi cuøng vaøo traän chieán, moät ngöôøi bò gieát cheát lieàn, ngöôøi thöù hai bò ngöôøi gieát nhöng maïng soáng coøn thoi thoùp chöa cheát haún. Neáu gaëp ñöôïc thaày hay thuoác toát coù theå chöõa laønh. Neáu khoâng coù thaày hay thuoác toát thì khoâng theå chöõa ñöôïc. Ngöôøi phaïm Taêng taøn cuõng nhö vaäy. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Khôûi taâm nguõ caùi, khoâng môû baøy söï hieåu bieát, goïi laø phaïm nhieàu ñieàu toäi loãi, töùc laø khôûi taâm nhieãm oâ, phaïm toäi vaäy. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, coá yù laøm xuaát tinh, tröø chieâm bao, Taêng-giaø-baø-thi-sa. NGUYEÂN DO18: 18 Töù phaàn luaät 2, tr. 579a, Ñaïi 22n1428.