Tài liệu Luật trùng trị tỳ ni sự nghĩa tập yếu tập 1 quyển 1

67 TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 68 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU A. GIAÛI THÍCH TEÂN GOÏI: Thaønh kính ñaûnh leã Ñöùc Theá Toân Ngaøi laø baäc ÖÙNG CUÙNG Ñaáng CHAÙNH BIEÁN TRI Chia laøm ba: Noùi roõ Töù phaàn giôùi boån. Ruùt ra töø boä Luaät naøo. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Giaûi thích söï nghóa taäp yeáu. I. TÖÙ PHAÀN GIÔÙI BOÅN LAØ GÌ? Luaät Töù Phaàn Giôùi Kinh cuûa Tyø-kheo. QUYEÅN MOÄT Sa-moân TRÍ HUÙC töï NGAÃU ÍCH, ngöôøi COÅ NGOÂ soaïn taäp, giaûi thích Vieät dòch: Sa-moân THÍCH ÑOÃNG MlNH Nhuaän vaên vaø chuù thích: Sa-moân THÍCH ÑÖÙC THAÉNG 1 Toaøn vaên boä Luaät naøy chia laøm hai phaàn, ñeà muïc vaø giaûi thích baûn vaên. PHAÀN ÑAÀU LAØ ÑEÀ MUÏC - Giaûi thích ñeà muïc cuûa boä Luaät naøy laø phoûng theo giôùi Phaïm voõng nghóa sôù, löôïc thuaät theo ba lôùp huyeàn nghóa : TÖÙ PHAÀN GIÔÙI BOÅN – Giaûi thích teân goïi. – Trình baøy baûn theå. – Ñònh lieäu vaán ñeà giaûn ñôn. Boä Luaät naøy ruùt ra töø boä luaät Ñaøm-voâ-đöùc. Tieáng Phaïn goïi laø Ñaøm-voâ-đöùc, Hoa dòch laø Phaùp Maät. Boä Luaät naøy coù 4 phaàn: Phaàn thöù nhaát, thuyeát minh vieäc cuûa Tyøkheo. Phaàn thöù hai, thuyeát minh vieäc cuûa Tyø-kheoni vaø phaùp thoï giôùi, phaùp thuyeát giôùi. Phaàn thöù ba, thuyeát minh caùc phaùp An cö vaø töï töù... Phaàn thöù tö, thuyeát minh caùc phaùp phoøng xaù vaø taïp phaùp... Giôùi boån naøy thuoäc phaàn thöù nhaát. Ñöùc Nhö Lai nhaân söï vieäc maø keát thaønh giôùi kinh. II. RUÙT RA TÖØ BOÄ LUAÄT NAØO? 1 Coå Ngoâ: laø huyeän Ngoâ xöa, nay laø thaønh phoá Toâ Chaâu tænh Giang Toâ. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 69 Ruùt ra töø nhieàu boä Luaät, trong ñoù coù thoâng vaø bieät. Thoâng nghóa laø taát caû ñeàu goïi laø Luaät. Bieät chæ cho Taêng kyø, Nguõ phaàn v.v... Chuùng ñöôïc ruùt ra töø söï quan heä cuûa Kinh saùch soá muïc maø goïi teân. Tyø-ni hay Tyø-naïi-da, phieân aâm töø tieáng Phaïn, Hoa dòch laø Thieän trò cuõng dòch laø Ñieàu phuïc, hay laø Dieät, goïi chung laø Luaät, luaät laø phaùp vaäy. Kinh Giôùi nhaân duyeân noùi: Chöõ ‚Tyø‛ ngoân ngöõ nhaø Taàn goïi laø ‚Khöû‛, ‚Naïida‛ goïi laø ‚Chôn‛, nghóa laø loaïi boû bao nhieâu caùi sai quaáy ñeå coøn laïi caùi chôn, cho neân goïi laø chôn. Haøng phuïc taâm naøy, chaám döùt taâm naøy, nhaãn nhuïc khoâng ñeå taâm naøy sinh khôûi, neân goïi laø chôn. Haøng phuïc laø giôùi, chaám döùt laø ñònh, nhaãn laø tueä. Neâu leân moät phaùp laø goàm thaâu caû ba moân Voâ laäu hoïc. Neáu khoâng coù giôùi thieän thì ñònh tueä khoâng phaùt khôûi. Giôùi phaùp naøy coù ba loaïi: - Luaät nghi giôùi, cuõng goïi laø Ba-la-ñeà-moäc-xoa giôùi. - Ñònh coäng giôùi, cuõng goïi laø Thieàn giôùi. - Ñaïo coäng giôùi, cuõng goïi laø Voâ laäu giôùi. 1) Luaät nghi giôùi: Luaät laø ngaên ngöøa vaø ñình chæ; Nghi laø hình nghi, noù coù khaû naêng ñình chæ caùc vieäc aùc, theå hieän nôi thaân goïi laø giôùi, cuõng goïi laø oai nghi. Oai laø thanh baïch trang nghieâm khaû kính. Nghi laø pheùp taéc ñaùng laøm moâ phaïm, cuõng 70 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU goïi laø ñieàu ngöï, töùc laø höôùng daãn taâm laøm ñieàu laønh. Ba-la-ñeà-moäc-xoa: Hoa dòch laø baûo giaûi thoaùt, cuõng dòch laø bieät bieät giaûi thoaùt, vì noù coù khaû naêng baûo ñaûm haønh giaû ra khoûi bieån sanh töû. Hôn nöõa, tuøy theo söï giöõ gìn khoâng phaïm giôùi naøo ñoù thì ôû nôi ñoù coù söï giaûi thoaùt, töùc chæ cho 250 hoïc xöù, vaø tuøy luaät oai nghi. 2) Ñònh coäng giôùi: Ñònh laø vaéng laëng, khi vaøo ñònh töï nhieân ñieàu phuïc taâm thieän, chaän ñöùng caùc ñieàu aùc. 3) Ñaïo coäng giôùi: Ñaïo coù khaû naêng thoâng suoát, sau khi chôn taâm ñöôïc phaùt khôûi, töï noù khoâng huûy phaïm, nhö ngöôøi chöùng ñöôïc sô quaû, khi caøy ñaát thì loaøi truøng xa lìa boán taác, ñoù laø caùi söùc cuûa Ñaïo coäng giôùi. Hai phaùp giôùi naøy chæ cho caùi duïng thaéng dieäu treân baûn taâm, chuùng coù khaû naêng phaùt sanh giôùi, hôn nöõa Ñaïo, Ñònh vaø Luaät nghi, caû ba cuøng phaùt khôûi neân goïi laø coäng. Taïng Tyø-ni naøy chính laø noùi roõ luaät nghi, nhöng nhieáp caû Ñònh vaø Ñaïo. Do coâng ñöùc trì tònh giôùi neân thieàn ñònh, trí tueä môùi phaùt sanh. Nhö vaäy, Luaät nghi laø nhaân, Ñònh, Ñaïo laø quaû. Hoaëc do thieàn ñònh vaø söùc cuûa Voâ laäu maø taùnh nghieäp, giaù nghieäp ñeàu thanh tònh, cho neân Moäc-xoa laø quaû, Ñònh, Ñaïo laø duyeân. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 71 Luaän Taùt-baø-ña noùi: Giôùi Ba-la-ñeà-moäc-xoa naøy neáu Phaät xuaát theá thì coù, Phaät khoâng xuaát theá thì khoâng, nhöng Thieàn giôùi, Voâ laäu giôùi luùc naøo cuõng coù. Giôùi Ba-la-ñeà-moäc-xoa töø nôi lôøi daïy maø coù ñöôïc; coøn Thieàn, Voâ laäu giôùi khoâng töø nôi lôøi daïy maø coù ñöôïc. Cho neân luaän aáy noùi: Giôùi Ba-la-ñeà-moäc-xoa chæ ñeä töû Phaät môùi coù, coøn Thieàn giôùi thì ngoaïi ñaïo cuõng coù. Luaän raèng: khaû naêng duy trì Phaät phaùp, goàm caû baûy chuùng ôû theá gian, ñaïo quaû ba thöøa noái tieáp nhau khoâng döùt ñoaïn, ñeàu duøng Ba-la-ñeà-moäc-xoa laøm caên baûn. Thieàn vaø Voâ laäu giôùi thì khoâng vaäy. Do ñoù, trong ba giôùi noù laø hôn heát. Luaän Thieän kieán cuõng noùi: Tyø-ni taïng laø maïng soáng cuûa Phaät phaùp. Tyø-ni taïng coù maët, Phaät phaùp cuõng coù maët. Ñoù laø löôïc giaûi nghóa teân chung. Keá ñeán teân rieâng chæ cho luaät Taêng kyø, Nguõ phaàn, Taùt-baø-ña, Thaät tuïng, Thieän kieán, kinh Giôùi nhaân duyeân, luaän Tyø-ni maãu v.v... Taïi sao laïi duøng caùc boä Luaät naøy? Xeùt theo kinh Xaù-lôïi-phaát hoûi Phaät, Ñöùc Phaät töï huyeàn kyù raèng: Sau khi phaùp dieät, chaùu Vua Thaâu-kha (A-duïc) laø Phaát-sa-maät-ñala, moät vò vua ñöùc tính hieàn löông ñaõ chaán höng 72 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Phaät phaùp2. Khi aáy, caùc Tyø-kheo tham ñaém theo danh khen, raát öa tranh luaän, sao cheùp söûa ñoåi giôùi luaät cuûa Nhö Lai, theâm bôùt gia giaûm. Ñoái vôùi nhöõng gì ngaøi Ca-dieáp kieát taäp, hoï chia laøm töøng phe nhoùm rieâng, cuøng nhau noùi phaûi noùi quaáy. Hoï yeâu caàu nhaø vua phaùn quyeát. Vua taäp hoïp hai boä laïi, ruùt thaêm. Soá ngöôøi thuû cöïu nhieàu goïi laø Ma-ha Taêng kyø; soá ngöôøi theo chuû thuyeát môùi thì ít, maø laø baäc Thöôïng toïa, goïi laø Tha-tyø-la, töùc Thöôïng toïa boä. Veà sau do söï tranh luaän laïi chia laøm nhieàu boä, trong thôøi gian ba boán traêm naêm, sau khi Phaät dieät ñoä, laàn löôït phaân chia thaønh nhieàu giaùo phaùi. Nhö vaäy truyeàn maõi veà sau, phaûi coù, quaáy coù. Ngoaøi ra chæ coù 5 boä, theo sôû tröôøng cuûa mình, duøng saéc phuïc ñeå noùi leân ñieàu ñoù. a) Boä Ma-ha Taêng kyø, sieâng hoïc kinh ñieån, truyeàn giaûng chôn nghóa, theo choã ôû cuûa mình neân maëc aùo maøu vaøng. b) Boä Ñaøm-voâ-cuùc-ña-ca (töùc laø Ñaøm-voâ-ñöùc) thoâng suoát yù nghóa cuûa giaùo lyù, môû baøy höôùng daãn vieäc lôïl ích, neâu leân ñieåm thuø thaéng, neân maëc aùo maøu ñoû. 2 Ñoaïn naøy ngaøi Trí Huùc vieát goïn laïi theo yù rieâng (Truøng trò tyø-ni söï nghóa taäp yeáu 1, tr. 351b01, Vaïn ‘Tuïc taïng’ 40n719). Trong nguyeân vaên coù chuùt sai khaùc, xem ‚Xaù-lôïi-phaát vaán kinh‛, tr. 900a15, Ñaïi (Ñaïi Chaùnh) 24n1465. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 73 c) Boä Taùt-baø-đa, roãng khoâng, maãn ñaït, duøng phaùp höôùng daãn ñeå giaùo hoùa, neân maëc aùo maøu ñen. 74 Taïng luaät thaønh naêm boä. Sau quaû laø nhö vaäy. Naêm boä laø: d) Boä Ca-dieáp-di, sieâng naêng maïnh meõ, nhieáp hoä chuùng sanh, neân maëc aùo maøu lam. e) Boä Di-sa-taéc, tö duy thieàn quaùn ñeán choã vi dieäu, cöùu xeùt ñeán choã taän cuøng u maät, neân maëc aùo maøu xanh. Ma-ha Taêng kyø yù vò thuaàn chaùnh, coøn caùc boä kia cuõng nhö trang bò theâm cam loà. Nhö chö thieân khi uoáng thì chæ uoáng cam loà, loaïi boû nöôùc thöôøng, coøn ngöôøi ñôøi khi uoáng thì cam loà vaø nöôùc ñeàu duøng, coù khi tieâu heát beänh, coù khi laïi sanh beänh. Ngöôøi ñoïc tuïng cuõng nhö vaäy, ngöôøi nhieàu trí hueä coù khaû naêng thuû xaû, coøn keû ngu si khoâng theå phaân bieät ñöôïc. Laïi xeùt, trong taäp Phieân dòch danh nghóa ghi raèng: Ñöùc Theá Toân thaønh ñaïo 38 naêm, moät hoâm ñeán thaønh Vöông Xaù thoï trai, khi thoï trai xong, Ngaøi baûo La Vaân röûa baùt (La-vaân laø La-haàu-la, phieân dòch laø phuù chöôùng ‘ngăn che’, ôû trong thai 6 naêm laø con cuûa Taát-ñaït-ña)3 ruûi tay laøm beå caùi baùt thaønh 5 maûnh. Phaät daïy: Ñoù laø ñieàm baùo sau khi Ta dieät ñoä, trong khoaûng 500 naêm ñaàu, caùc Tyø-kheo chia 3 Phieân dòch danh nghóa taäp 1, tr. 1064a05, Ñaïi 54n2131. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 1) Ñaøm-voâ-đöùc boä. 2) Taùt-baø-ña boä, Hoa dòch laø Thuyeát nhaát theá höõu. Teân cuûa luaät laø Thaäp Tuïng. 3) Ca-dieáp-di boä, Hoa dòch laø Truøng khoâng quaùn. Chæ coù moät quyeån kinh Giaûi thoaùt giôùi boån truyeàn ñeán Trung Hoa maø thoâi. 4) Di-sa-taéc boä, Hoa dòch laø Baát tröôùc höõu voâ quaùn. Teân luaät laø Nguõ phaàn. 5) Baø-ta-phuù-la boä. Hoa dòch laø Ñoäc töû. Boä naøy khoâng truyeàn ñeán nöôùc Trung Hoa. Naêm boä laø bieät, Ma-ha Taêng kyø laø toång. Chung laïi laø saùu boä. Laïi xeùt, Nam haûi kyù qui truyeän4 coù noùi: Söï löu truyeàn cuûa caùc boä phaùi, sanh khôûi khoâng ñoàng nhau. Söï töông thöøa beân Taây Vöùc ñaïi cöông chæ coù 4: 1) Thaùnh Ñaïi chuùng boä, chia ra thaønh baûy boä. 2) Thaùnh Thöôïng toïa boä, chia ra thaønh ba boä. 3) Thaùnh Caên baûn thuyeát nhaát thieát höõu boä, chia ra laøm 4 boä. 4) Thaùnh Chaùnh löôïng boä, chia ra laøm 4 boä. 4 Nam haûi kyù qui noäi phaùp truyeän 1, tr.205a25, Ñaïi 54n2125. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 75 Trong thôøi gian ñoù, vaán ñeà phaân chia ñaõ xuaát hieän hay coøn aån khuaát, rieâng teân goïi töøng boä khoâng phaûi laø moät, nôi ñaây khoâng phieàn ñeå thuaät laïi. Höõu boä chia ra laøm ba boä khaùc nhau: 1) Phaùp hoä boä. 2) Hoùa ñòa boä. 3) Ca-nhieáp-tì (Ca-dieáp-di) boä. Thaäp tuïng, Töù phaàn, phaàn nhieàu gaàn vôùi kinh, vaø laáy ñoù laøm ñeà muïc, song Thaäp tuïng chính laø Caên baûn höõu boä. Vua Taàn-baø-sa-la naèm moäng thaáy moät thôùt luïa bò xeù thaønh 18 mieáng, moät caây tröôïng baèng vaøng bò chaët thaønh 18 ñoaïn. Nhaø vua sôï, ñeán hoûi Phaät, Phaät daïy: ‚Hôn 100 naêm sau, khi Ta dieät ñoä, coù vua A-thaâu-ca, oai löïc ôû coõi Thieäm-boä, khi aáy caùc Bí-soâ ñem giaùo phaùp cuûa Ta chia thaønh 18 boä. Nhöng phaùp moân giaûi thoaùt thì chæ coù moät. Ñaây töùc laø ñieàm baùo tröôùc, vieäc ñoù vua chôù neân lo.‛ Nhöõng gì vöøa trình baøy ñeàu khaùc nhau khoâng ñoàng bôûi caùch Phaät quaù xa, cho neân söï truyeàn thöøa coù theå bò sai laïc. Nay neáu caâu neä nôi daáu veát dò ñoàng thì söï maâu thuaãn naûy sanh, khoâng phaûi laø ít. Nhöng neáu ta naém laáy yù nghóa thì seõ coù ñieàu hay toát tieän duïng. Tuy Thaùnh taâm khoù löôøng nhöng söï so saùnh coù theå y cöù vaøo ñöôïc. Mieãn naém ñöôïc yù nghóa thì söï vieäc 76 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU khoâng phaûi nhoïc nhaèn ñeå giaûi quyeát. Phaàn nguyeân uûy cuûa caùc Boä ñaõ noùi xong. III. GIAÛI THÍCH VEÀ SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Söï laø duyeân khôûi ñeå cheá giôùi. Nghóa laø tuøy theo toäi phaïm naëng nheï, kieát toäi saùm hoái. Yeáu töùc laø vaên cuûa Luaät nghi phaàn nhieàu phieàn phöùc nay chæ laáy choã coát yeáu. Taäp laø tuy rieâng toân luaät Töù phaàn, nhöng vaãn tham khaûo vaø duïng laáy nghóa cuûa caùc Boä phaùi. Taïi sao chæ rieâng toân luaät Töù phaàn? Vì 250 giôùi töôùng, khoâng theå theâm bôùt ñöôïc vaø vì ñaõ nhieàu ñôøi löu haønh. Taïi sao phaûi tham khaûo duøng nghóa cuûa caùc boä khaùc? Vì ‚Sö‛ï laø khi noùi roõ, coù khi noùi löôïc. ‚Nghóa‛ laø coù sôû tröôøng, sôû ñoaûn, neân khoâng ngaïi gì vieäc laøm saùng toû cho nhau. Phaàn giaûi thích teân goïi xong. B. TRÌNH BAØY BAÛN THEÅ 1) Tröôùc heát bieän minh danh töø “Voâ taùc”: Ngaøi Thieân Thai ñaïi sö noùi: ‚Giôùi theå khoâng phaùt thì thoâi, phaùt khôûi thì thuoäc veà taùnh‛. Cuõng trong höôùng aáy, Khaùnh Coâng giaûi thích ‚Voâ taùc giaû saéc‛ nhö sau: ‚Giôùi theå naøy khoâng phaùt khôûi thì thoâi, neáu phaùt khôûi thì hoaøn toaøn thuoäc veà taùnh‛. Taùnh vaø tu keát hôïp vôùi nhau maø thaønh (giôùi theå) TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 77 chaéc chaén coù voâ taùc giaû saéc. Voâ taùc moät khi phaùt khôûi, töï noù ngaên ñieàu aùc vaø laøm ñieàu laønh. Cho neân sau khi phaùt khôûi roài khoâng heà phaùt khôûi laïi, neân goïi laø voâ taùc. Noùi voâ taùc giaû saéc, laø chæ cho 11 saéc phaùp, chuùng coù giaû vaø thaät neân phaùp xöù laø nôi dung nhieáp caùc saéc. ÔÛ ñoù chæ coù ñònh quaû saéc goïi laø thaät saéc, coøn Bieåu, voâ bieåu saéc ñeàu goïi laø giaû saéc. Hai giôùi thieän vaø aùc ñeàu coù bieåu vaø voâ bieåu; bieåu chæ cho taùc, voâ bieåu chæ cho voâ taùc. Nay giaûi thích thieän giôùi: Khi quyø goái moät caùch chí thaønh goïi laø thaân bieåu. Ba laàn noùi leân söï xin giôùi, goïi laø ngöõ bieåu. Chuùng Taêng hoøa hôïp ñoàng nhoùm hoïp nôi giôùi tröôøng cuõng goïi laø thaân bieåu. Baïch töù yeát-ma cuõng goïi laø ngöõ bieåu. Do ñaây, khi taùc phaùp nhaän ñöôïc giôùi theå thanh tònh cuûa Tyøkheo thì ñoù laø caûnh sôû duyeân cuûa yù, töï noù haèng ñöôïc hai phaùp thieän ‚chæ vaø haønh‛. Cho neân noùi sau khi phaùt khôûi roài khoâng heà phaùt laïi, goïi ñoù laø voâ taùc giaû saéc vaäy. Voâ taùc giôùi theå naøy, khi Yeát-ma laàn thöù ba xong lieàn ñöôïc. Khi aáy, ñoái vôùi taát caû nam nöõ ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng daâm. Ñoái vôùi taát caû höõu tình, phi tình ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng troäm caép. Ñoái vôùi taát caû loaøi höõu tình ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng gieát haïi. Ñoái vôùi taát caû loaøi höõu tình ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng 78 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU khi cuoáng. Cho ñeán ñoái vôùi taát caû ñaát ñai ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng ñaøo bôùi. Ñoái vôùi taát caû coû caây ñöôïc saéc thaùi khoâng phaù hoaïi. Ñoái vôùi taát caû röôïu ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng uoáng. Nhö vaäy 250 giôùi phaùp moãi moãi ñeàu hieän höõu khaép caû phaùp giôùi. Cho neân trong kinh Xuaát gia coâng ñöùc, noùi roõ coâng ñöùc trì giôùi moät ngaøy moâït ñeâm khoâng theå cuøng taän. Chính laø do thieän vi dieäu cuûa giôùi naøy bieán khaép, vaø laáy phaùp giôùi laøm caûnh sôû duyeân. Nhö vaäy thì voâ taùc giôùi theå laø Phaùp xöù saéc, laø Voâ laäu saéc. Thaønh thaät luaän goïi laø ‚phi saéc phi taâm hoäi tuï‛, vì noù ngaên taâm khoâng coøn coù ñaéc thaát, quaû khoâng coøn coù baát thieän, maø chuùng laø hai moùn naïn vaäy. (Boä Nghóa sôù noùi: Hoûi ñeà voâ taùc giaû saéc, kinh luaän cuøng nhau thuyeát minh, keû noùi coù, ngöôøi noùi khoâng. Moät chuû thuyeát cho raèng chæ theà khoâng laøm aùc, töùc goïi laø thoï giôùi hoaøn toaøn khoâng coù caùi saéc voâ taùc. Neáu trong nhaân rieâng coù caùi baát thieän, cuøng nhau laøm caùi nhaân thaønh Phaät, thì nôi Phaät ñòa cuõng phaûi rieâng coù caùi thieän naøy cuøng laøm Phaät quaû. ÔÛ ñaây vì caùi quaû khoâng coù bất thieän, neân söï trôû ngaïi ñoái vôùi giôùi, chính laø saéc phaùp, vì Tieåu thöøa, voïng cho voâ taùc laø thaät saéc ôû ngoaøi taâm. Moät chuû thuyeát cho raèng: Kinh luaän Ñaïi, Tieåu thöøa ñeàu coù ñeà caäp ñeán voâ taùc. Coù theå duøng thaéng taâm laøm giôùi, thì khi phaùt taâm lieàn ñaéc giôùi. Neáu vaäy thì taïi TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 79 sao coù baûy thöù ngaên ngaïi, khoâng theå ñaéc giôùi? Hôn nöõa, neáu hoaøn toaøn khoâng coù voâ taùc, thì taïi sao khi phaïm troïng toäi lieàn goïi laø maát giôùi? Do taâm khoâng coù ñaéc thaát neân söï trôû ngaïi ñoái vôùi giôùi, chính laø taâm phaùp. Thaønh thaät luaän laäp “phi saéc phi taâm hoäi tuï” vôùi muïc ñích laø duøng hai caùi naøy ñeå ngaên hai naïn treân. Xöa nay, caùc Luaät sö ñeàu döïa vaøo ñoù maø duïng nghóa. Neáu Ñaïi thöøa thuyeát minh giôùi laø giaû saéc, nöông vaøo Boån sö, moät khi thoï laõnh giôùi phaùp cho ñeán chöùng quaû Boà-ñeà, tuøy theo Ñònh coäng giôùi, Ñaïo coäng giôùi maø theà tu caùc thieän, theä nguyeän ñoä haøm thức (hữu tình), cuõng duøng caùi khaû naêng lôùn maïnh cuûa taâm naøy. Rieâng phaùt khôûi thieän giôùi ñeå laøm caûnh sôû duyeân cho haønh giaû, chaám döùt caùc ñieàu aùc.) Thaät söï laø do taâm caûm maø ñöôïc, neân möôïn saéc ñeå tieâu bieåu thoâi. Cho neân Ñaïi thöøa noùi: Yeát-ma laàn thöù nhaát thaønh töïu, vì do nghieäp löïc cuûa taâm maø dieäu thieän giôùi phaùp trong möôøi phöông, theá giôùi thaûy ñeàu chaán ñoäng. Yeát-ma laàn thöù hai thaønh töïu, thì dieäu thieän giôùi phaùp trong möôøi phöông theá giôùi, ôû giöõa hö khoâng nhö maây, nhö baûo caùi (lọng baùu) bao truøm treân ñaûnh ngöôøi thoï giôùi. Yeát-ma laàn thöù ba thaønh töïu, thì dieäu thieän giôùi phaùp trong möôøi phöông theá giôùi, töø ñaûnh moân cuûa ngöôøi thoï giôùi, troâi chaûy vaøo trong thaân taâm, sung maõn chaùnh baùo, bao truøm caû ñôøi vò lai, luoân luoân laø haït 80 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU gioáng Phaät. Tuy trong Taïng Tyø-ni khoâng noùi vieäc naøy, nhöng cuõng noùi raèng: ‚Yeát-ma thaønh töïu goïi laø ñaéc xöù sôû‛. Neân bieát höõu laäu nguõ uaån, saéc thaân laø choã nöông. Voâ laäu nguõ uaån, giôùi thaân laø choã nöông. Höõu laäu saéc thaân töø tinh cha huyeát meï hoøa hôïp maø thaønh laø saéc xöù giaû saéc; coøn Voâ laäu giôùi thaân töø Tam sö Thaát chöùng yeát-ma maø ñöôïc, ñoù laø phaùp xöù giaû saéc. Sôû dó, Hoøa thöôïng goïi laø löïc sanh, vì chính töø caùi khaû naêng naøy sanh ra giôùi thaân, neân duøng nghóa ñoù maø goïi teân vaäy. Ñöôïc giôùi thaân naøy, lieàn ñoàng vôùi Taêng baûo, thöôøng khieán cho Thieân long toân phuïng, quyû thaàn khaâm phuïc tuaân theo. Neáu taâm khoâng vui soáng vôùi ñaïo thì goïi laø giôùi luy (giôùi yeáu keùm). Neáu höôùng ñeán ngöôøi naøo noùi xaû giôùi thì goïi laø hoaøn giôùi. Neáu khoâng coù caùi voâ taùc giôùi theå naøy, thì thieän thaàn döïa vaøo ñaâu maø quyù kính, laøm sao goïi laø yeáu keùm, laøm sao goïi laø xaû giôùi? Hoûi: - Ñaõ laø yeáu keùm, coù xaû laïi coù phaù, vaäy taïi sao goïi laø nhaäm vaän chæ, haønh? Ñaùp: - Thí nhö caàu, ñoø coù coâng naêng ñöa ngöôøi qua soâng, ao gieáng coù coâng naêng cho nöôùc duøng. Neáu nhö phaù boû caàu ñoø, laáp baèng ao gieáng thì coâng naêng kia lieàn maát. Neáu khoâng nhö vaäy, thì luùc naøo cuõng söû duïng ñöôïc, khoûi ñôïi phaûi laøm laïi, cho neân goïi laø voâ taùc. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 81 2) Thuyeát minh chæ vaø haønh: Ñaây laø hai phaùp haønh. Nhö Baùch luaän noùi: Döùt ñieàu aùc khoâng laøm goïi laø chæ, tin thoï tu taäp goïi laø haønh. Phaät giaùo tuy bao la, nhöng hai chöõ ‚chæ vaø haønh‛ thaâu nhieáp caû. Nay noùi veà giôùi thieän, neáu khoâng phaùt khôûi thì thoâi, coøn phaùt khôûi thì chaän ñöùng ngay caùc ñieàu aùc, ñoù laø nghóa chöõ ‚chæ‛. Vaø töø ñoù tieán leân thöïc hieän ñieàu laønh, ñoù laø nghóa chöõ ‚haønh‛. Chaän ñöùng ñieàu aùc töø caên Tuøy phieàn naõo, khôûi leân thaân, khaåu thaát chi laø nhaân aùc, trong ba ñöôøng chòu khoå khoác laø quaû aùc. Thaäp cuù nghóa seõ giaûi baøy ñaày ñuû ôû sau. Moãi khi caùc Tyø-kheo kieát giôùi, coù khaû naêng khieán cho ngöôøi thoï trì, khi nhaân aùc ñaõ tröø, quaû aùc seõ tieâu heát, ñoù laø ‚phaït aùc‛. Tieán leân nhieáp trì caùc caên, khoâng cho nieäm taùn loaïn, thöôøng nhaát taâm tu taäp caùc phaùp laønh, nhaäm vaän caûm ñöôïc hoa baùo coõi nhôn thieân, cho ñeán khi ñaït ñeán thaät quaû xuaát theá giaûi thoaùt, ñoù laø nghóa ‚taán thuù‛. Phaàn trình baøy veà baûn theå ñaõ xong. C. ÑÒNH LIEÄU VAÁN ÑEÀ GIAÛN ÑÔN: Chia laøm hai: 82 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU - Ñoái vôùi Ñaïi thöøa thì bieän choã ñöôïc (ñaéc) vaø boû (xaû) - Ñöùng treân giaùo töôùng thì bieän choã caïn vaø saâu. 1) Bieän choã ñöôïc vaø boû: Ñaïi thöøa chuù troïng noäi nhaân, Tieåu thöøa chuù troïng ngoaïi duyeân. Vì chuù troïng noäi nhaân cho neân caàn phaûi phaùt taâm Boà-ñeà môùi coù theå thoï giôùi ñöôïc. Neáu ôû trong taâm baát thieän, voâ kyù khoâng phaùt khôûi voâ taùc, ngaøn daëm tìm thaày khoâng coù, thì cho pheùp ñoái tröôùc Phaät töôïng töï thoï. Vì chuù troïng ngoaïi duyeân neân caàn phaûi coù Sö, Taêng, Giôùi, Phaùp, moïi vieäc hôïp laïi ñeå cheá. Neáu caùc duyeân coù moät caùi naøo khoâng ñuû thì khoâng ñaéc giôùi, coøn caùc duyeân ñaày ñuû thì caû ba taâm ñeàu ñaéc giôùi (thieän, baát thieän, voâ kyù ñeàu phaùt khôûi). Hôn nöõa, Ñaïi thöøa sau khi ñöôïc giôùi thaúng ñeán thaønh Phaät, Tieåu thöøa chæ ñaéc giôùi trong moät ñôøi thoâi. Ñaïi thöøa thì thöôïng phaåm trieàn, phaïm thaäp troïng, vaø thoái thaát taâm ñaïi Boà-ñeà thì goïi laø maát giôùi. Tieåu thöøa phaïm töù troïng caám thì goïi laø maát giôùi. Neáu loøng khoâng vui soáng vôùi ñaïo, ñeán tröôùc moät ngöôøi ñeå xaû thì goïi laø hoaøn giôùi. Ñaïi thöøa sau khi maát giôùi, neáu thaáy ñöôïc haûo töôùng thì cho pheùp thoï giôùi laïi. Tieåu thöøa maát giôùi roài, döùt khoaùt khoâng cho thoï giôùi laïi. Tröôøng hôïp tuyeät ñoái khoâng che giaáu thì cuõng chæ coù theå cho TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 83 Yeát-ma döõ hoïc. (Trong phaùp trò toäi coù thuyeát minh vaán ñeà naøy). Tröôøng hôïp coù xaû giôùi môùi cho pheùp thoï laïi, coøn ñuû ba phen hoaøn tuïc, thì môùi khoâng cho thoï laïi. Hoûi: - Giaûi thích giôùi theå döïa vaøo Ñaïi thöøa ñeå trình baøy choã ñöôïc boû, nhöng laïi phaân ra coù ñaïi coù tieåu, laøm sao cho toâng chæ nghóa lyù cuûa noù khoâng traùi nhau? Ñaùp: - Vì y vaøo Ñaïi thöøa ñeå giaûi thích voâ taùc neân khoâng traùi vôùi theå phaùp. Ñoái vôùi ñaïi tieåu ñeå trình baøy choã ñöôïc boû thì khoâng laøm huûy hoaïi phaùp töôùng, neáu traùi vôùi theå phaùp, thì töôùng khoâng coù choã nöông töïa, laøm hoaïi phaùp töôùng thì theå khoâng do ñaâu hieån hieän. Cho neân sau khi khai hieån cuûa kinh Phaùp hoa, thì phaàn phoø trì giôùi luaät thuoäc veà kinh Nieát-baøn. Pheùp taéc cuûa Tyø-ni khoâng heà coù thay ñoåi moät maûy may. Chính bieát nghóa ‚thöôøng‛ ôû ñaây neân môùi goïi laø nhieäm maàu tuyeät ñaõi, do doù toâng chæ nghóa lyù ñeàu thaønh, nghó suy coù theå hieåu ñöôïc. Laïi hoûi: - Ñaïi thöøa ñaõ chuù troïng noäi nhaân, thôøi nay, Luaät sö cho ngöôøi thoï Boà-taùt giôùi, vaäy coù theå bieát noäi nhaân cuûa hoï chôn thaät khoâng? Giaû nhö khoâng chôn thaät thì coù goïi laø ñaéc giôùi hay khoâng? Neáu khoâng ñaéc giôùi, thì daàu coù phaïm thaäp troïng ñi nöõa, laïi coù theå duøng thaäp troïng ñeå ñònh toäi kia ñöôïc sao? 84 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Ñaùp: - Trong vaên Di-laëc boà-taùt yeát-ma, coù trình baøy roõ vaán ñeà quaùn saùt ñöông cô. Neáu khoâng bieát caùi noäi nhaân kia, sai quaáy töông truyeàn cho thoï thì khoâng traùnh khoûi caùi toäi khoâng hieåu roõ maø laøm thaày. Song ngöôøi thoï giôùi kia trong taâm baát thieän, voâ kyù, tuy khoâng phaùt khôûi giôùi nhöng maø ñaõ laïm nhaän caùi teân Boà-taùt, töï mình caàn phaûi y theo luaät quaùn xeùt toäi kia, khoâng ñoàng vôùi khoâng ñaéc giôùi. Roát cuoäc xeáp vaøo haïng taëc truù vaäy. 2) Bieän minh choã caïn, saâu: Ñaây laø thuoäc veà giaùo phaùp cuûa vò ‚laïc‛ (sữa ñoâng) tröôùc heát höôùng daãn ngöôøi phaøm phu vaøo coõi Thaùnh. Neáu coù theå duøng 5 vò ñeå dung thoâng, cuõng coù theå duøng töù giaùo ñeå giaûi thích. Ñoái vôùi taát caû caám giôùi, kieân coá chaáp trì, haèng xa lìa heä phöôïc, töùc laø phaùp cuûa ‚Taïng giaùo‛. Neáu ñaït ñeán toäi nhö beänh huyeãn, giôùi nhö thuoác huyeãn, trì phaïm voán khoâng, thaân taâm thanh tònh, töùc laø phaùp cuûa ‚Thoâng giaùo‛. Neáu tin theo trung ñaïo, töùc duøng giôùi naøy, ñoaïn kieán tö hoaëc, keá ñeán nhaäp vaøo ñôøi laøm vieäc lôïi ích cho chuùng sanh, sau ngoä nhaäp trung ñaïo, töùc laø phaùp cuûa ‚Bieät giaùo‛. Neáu goïi giôùi laø phaùp giôùi thì taát caû phaùp ñeàu höôùng veà giôùi, höôùng naøy laø truï nôi bí taøng cuûa giôùi. Trong moãi moät giôùi thaáy roõ Phaät taùnh, töùc 1aø phaùp cuûa ‚Vieân giaùo‛. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 85 86 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Laïi nöõa, đöùc Nhö Lai duøng Töù taát-ñaøn, ñeå laäp ra giôùi phaùp naøy. Tuøy thuaän theá gian, baûo hoä chuùng sanh, khieán cho hoï hoan hyû, töùc ‚Theá giôùi taát-ñaøn‛. Sanh thieän töùc laø ‚Vò nhôn taát-ñaøn‛. Dieät aùc töùc laø ‚Ñoái trò taát-ñaøn‛. Hay khieán cho Chaùnh phaùp cöûu truï, töùc laø ‚Ñeä nhaát nghóa taát-ñaøn‛. goïi laø phaïm, phaïm raát nhieàu, nhö vaäy laø phaïm toäi khôûi nhieãm oâ. Than oâi! Laïi nöõa, sau khi laõnh thoï, khai hieån thì giôùi naøy chæ laø Nhaát thöøa, khoâng thuoäc ba giaùo tröôùc. Cho neân kinh Phaùp hoa noùi: ‚Sau khi caùc đöùc Phaät dieät ñoä, neáu ngöôøi naøo coù taâm thieän thaønh töïu, haïng ngöôøi nhö vaäy ñeàu thaønh Phaät ñaïo‛. Laïi noùi raèng: ‚Vieäc laøm cuûa caùc ngöôi laø ñaïo cuûa Boà-taùt vaäy‛.  Laïi nöõa, tröôùc khi chöa khai hieån, Tyø-kheo Ñaïi thöøa cuõng phaûi ñoàng hoïc. Cho neân trong kinh Boàtaùt giôùi boån noùi: ‚Neáu Boà-taùt ñoái vôùi Taïng Ba-la-ñeàmoäc-xoa cuûa Nhö Lai maø kieán laäp Tyø-ni thì ngaên ñöôïc toäi. Boà-taùt neân hoä trì chuùng sanh khieán ngöôøi chöa tin thì tin, tin roài thì taêng tröôûng ñoàng nhö Thanh vaên hoïc. Taïi sao vaäy? Thanh vaên laø töï ñoä, nhöng cuõng khoâng xa lìa ñoä tha, huoáng chi Boà-taùt ñoä sanh laø ñeä nhaát‛. Laïi noùi raèng: Neáu Boà-taùt thaáy nhö vaäy, thuyeát nhö vaäy, vaø noùi: ‚Boà-taùt khoâng nghe kinh phaùp cuûa Thanh vaên, khoâng thoï, khoâng hoïc, nhöng taïi sao Boà-taùt duøng phaùp cuûa Thanh vaên maø laøm‛. Nhö vaäy Luaät naøy toaøn vaên chia laøm hai, phaàn moät giaûi thích ñeà muïc roài. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 87 PHAÀN HAI CHAÙNH VAÊN Chia laøm ba: Tröôùc heát noùi veà töïa cuûa giôùi. Thöù hai laø lieät keâ caùc giôùi töôùng. Thöù ba laø khuyeán, keát, hoài höôùng. Phaàn ñaàu chia laøm boán: Baøi keä khen ngôïi. Hoûi ñaùp khaûi baïch. Noùi töïa cuûa giôùi kinh. Keát thuùc hoûi. Muïc moät laïi chia laøm saùu: Quay veà vôùi Tam Baûo. Baûo chuùng hoïp ñeå nghe. Thaày troø truyeàn thoï. Duøng duï khuyeân ñöøng phaù giôùi. Trình baøy giôùi ñieàu ñang noùi. Khen giôùi laø hôn heát ñeå keát thuùc. A. BAØI KEÄ KHEN NGÔÏI I. NAY NOÙI VEÀ PHAÀN QUY KÍNH Cuùi ñaàu leã chö Phaät, Toân phaùp Tyø-kheo Taêng. Tröôùc khi taùc phaùp, phaûi leã kính Tam baûo, ñeå caàu söï gia bò. Cuùi ñaàu laø thaân nghieäp thaønh kính, 88 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU khi ‚thaân‛ thaønh kính thì ‚mieäng‛ xöng danh hieäu coâng ñöùc, ‚taâm‛ chæ coù quaùn töôûng, töùc laø ba nghieäp cuùng döôøng. Phaät, Phaùp, Taêng goïi laø Tam baûo, ñaùng toân troïng. - Phaät nghóa laø giaùc. Töï giaùc, giaùc tha, giaùc haïnh vieân maõn, cho neân goïi laø Phaät. - Phaùp nghóa laø quyõ trì, laø töï noù coù tính chaát cuûa noù, vaø khi chuùng ta tieáp xuùc thì khaùi nieäm veà noù khoâng nhaàm caùi khaùc. (Nhaäm trì töï taùnh, quyõ sanh vaät giaûi), cho neân goïi laø Phaùp. - Tyø-kheo goàm coù ba nghóa: 1) Khaát só: xa lìa phaùp soáng taø maïng, vôùi moät chieác bình baùt nuoâi thaân, xaû boû söï nhô nhôùp vì ngu si, ba hueä töï trong saùng. 2) Boá ma: khi vöøa thoï giôùi Cuï tuùc, yeát-ma thaønh töïu, chö thaàn lieàn noùi lôùn raèng: Nôi ñaây, luùc naøy coù ngöôøi con trai (con gaùi) laønh ñaõ thoï giôùi Cuï tuùc, seõ laøm cho chö Thieân maïnh theâm, Tu-la (A-tu-la) toån giaûm. Nhö vaäy, caùc thieân thaàn ñi giöõa hö khoâng nghe ñöôïc, laàn löôït lôùn tieáng xöôùng reo, chæ trong giaây laùt, thaáu ñeán Phaïm thieân, ma Ba-tuaàn hoảng sôï. Cho neân goïi laø ma sôï (Boá ma). 3) Phaù aùc: laø ngöôøi tu Boà-ñeà phaàn, ñoaïn kieán tö hoaëc. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 89 Trong khi tu haønh, ñaày ñuû ba nghóa, cho neân trong quaû chöùng, theo ñoù ñöôïc danh hieäu Ứng cuùng, Voâ sanh, Saùt taëc cuõng goïi laø A-la-haùn. Laïi nöõa, Tyø-kheo laø Tröø caån. Laøm ruoäng phöôùc cho ñôøi, môû ñaïi phaùp thí, cho neân goïi laø Tröø caån. Taêng, goïi ñuû laø Taêng-giaø. Trung Hoa dòch laø Hoøa hieäp chuùng. Ñoù laø danh xöng daønh cho boán vò Tyø-kheo trôû leân. Hoøa hieäp coù hai nghóa: 1) Lyù hoøa, laø ñoàng chöùng quaû Traïch dieät. 2) Söï hoøa, coù 6 nghóa: Giôùi hoøa ñoàng tu. Kieán hoøa ñoàng giaûi. Thaân hoøa ñoàng truï. Lôïi hoøa ñoàng quaân. Khaåu hoøa voâ traùnh. YÙ hoøa ñoàng duyeät. Laïi nöõa, luaät Thaäp tuïng noùi coù 5 loaïi Taêng: Taêng khoâng bieát taøm quyù, töùc laø caùc Tyø-kheo phaù giôùi. Taêng nhuï döông5, laø caùc Tyø-kheo taäp hôïp ôû moät choã, khoâng bieát Boá-taùt, khoâng bieát Yeát-ma Boátaùt, khoâng bieát thuyeát giôùi, khoâng bieát phaùp hoäi. 5 Nhuï döông 羺羊: Keû phaøm phu ñoän caên, khoâng coù trí tueä, nhö loaøi deâ caâm. 90 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Taêng bieät chuùng, laø caùc Tyø-kheo trong moät cöông giôùi, laøm caùc phaùp Yeát-ma rieâng reõ. Taêng thanh tònh, laø caùc Tyø-kheo phaøm phu giöõ giôùi vaø phaøm phu thaéng giaû (thaát hieàn). Taêng chôn thaät, laø caùc Tyø-kheo höõu hoïc vaø voâ hoïc. Trong ñaây noùi kính leã laø kính leã hai haïng Taêng sau. Vì chôn thaät Taêng, coù khaû naêng laøm cho Chaùnh phaùp thaéng nghóa cöûu truï. Vì Taêng thanh tònh, coù khaû naêng khieán cho Chaùnh phaùp nôi theá tuïc cöûu truï. Ba haïng Taêng tröôùc coù khaû naêng laøm caùc Yeátma phi phaùp, khieán cho Chaùnh phaùp bò phaù hoaïi, cho neân khoâng phaûi haïng ngöôøi ñeå ta leã laïy. Laïi nöõa, coù Truï trì Tam baûo, Nhaát thieát Tam baûo. Truï trì, töùc laø khi Phaät taïi theá, ñaéc ñaïo döôùi caây thoï vuông laø Phaät baûo, phaùp Töù ñeá laø Phaùp baûo, naêm vò Tyø-kheo laø Taêng baûo. Sau khi Phaät dieät ñoä, caùc töôïng baèng kim loaïi, baèng goã, baèng ñaát, baèng giaáy coù maøu saéc laø Phaät baûo, kinh saùch ba taïng Thaùnh giaùo laø Phaùp baûo, keû caïo ñaàu nhuoäm aùo keá thöøa ñaïo phaùp laø Taêng Baûo. Ba moùn naøy khoâng chaám döùt ôû ñôøi neân goïi laø Truï trì Tam baûo. Song, taát caû töôïng ñoàng vôùi chôn thaân, kinh ñieån hieän coù töùc laø Phaùp thaân xaù-lôïi, phaøm Taêng TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 91 hieän coù cuõng coù theå gaùnh vaùc Chaùnh phaùp, laøm ruoäng phöôùc cho ñôøi, vì theá cuõng ñeàu neân kính leã. Laïi nöõa, caùc đöùc Phaät laø chæ cho taát caû caùc vò Ñaïi sö hieän toïa ñaïo traøng trong möôøi phöông. Bôûi vì giaùc theå cuûa vò aáy bieán khaép, tuy ôû phöông khaùc, nhöng hoï coù theå laøm ngöôøi baïn laønh giuùp ñôõ ôû coõi naøy, töùc chæ chung cho taát caû ñöùc Theá Toân tuaàn töï xuaát hieän trong ba ñôøi. Do giaùc taùnh thöôøng taïi, tuy ôû ñôøi quaù khöù, vò lai maø coù theå ñoái vôùi ñôøi hieän taïi cuõng duõ loøng caûm öùng. Phaùp vaø Taêng cuõng theá. Nhaát theå laø duøng trí hueä thaät töôùng bieát roõ caùc phaùp khoâng phaûi khoâng, khoâng phaûi coù; cuõng coù cuõng khoâng, caû hai ñeàu maát, caû hai ñeàu chieáu soi. Ba trí vieân giaùc goïi laø Phaät baûo. Giaùc hueä cuøng vôùi lyù, söï hoøa hieäp goïi laø Taêng baûo. Laïi nöõa, moät nieäm hieän tieàn, voán ñuû Ba ñeá, vì meâ khoâng bieát, chính ñoù laø Phaùp baûo. Duøng caùi trí bieát ñöôïc Ba ñeá laø Phaät baûo. Ba ñeá, ba trí hieäp nhau ñoù laø Taêng baûo. Phaät, Phaùp, Taêng laø neâu roõ nghóa moät theå Tam baûo. Laïi nöõa, noùi leã laø khoâng ngoaøi moät theå maø coù truï trì, cuõng khoâng lìa töôùng truï trì maø coù moät theå. Neáu khoâng roõ caùi lyù moät theå maø haønh leã kính, chæ ñöôïc söï thieän, khoâng goïi laø chôn leã. Bôûi vì leã laø nghóa cuûa theå. Chöa ñaït ñöôïc caùi theå Ba luaân6 laø vaéng laëng, khoâng phaûi laø nghóa cuûa theå vaäy. 6 Ba luaân: ngöôøi leã, ñoái töôïng ñöôïc leã, vaø söï leã. 92 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Neáu lìa töôùng truï trì maø baøn nhaát theå, thì rôi vaøo aùc thuù, khoâng goïi laø ñaït lyù. Ñem lyù ñaët ra ngoaøi söï, chöa bieát toaøn söï töùc laø lyù, chaúng phaûi laø nghóa ‚moät‛ vaäy. Noùi Phaät, Phaùp, Taêng chính laø neâu leân ñieàu chaúng phaûi moät, chaúng phaûi ba, nhöng laø ba, laø moät. Ñoù laø toân chæ söï lyù, haønh boá vieân dung. II. BAÛO CHUÙNG HOÏP ÑEÅ NGHE Nay dieãn phaùp Tyø-ni Ñeå Chaùnh phaùp tröôøng toàn. Giôùi nhö bieån khoâng bôø Nhö baùu caàu khoâng chaùn. Muoán hoä taøi saûn Thaùnh, Chuùng hoïp nghe toâi tuïng. Muoán tröø Boán toäi khí, Vaø dieät toäi Taêng taøn, Ngaên Ba möôi xaû ñoïa, Chuùng hoïp nghe toâi tuïng. Dieãn laø rao giaûng cuøng khaép. Phaùp Tyø-ni laø nghóa nhö phaàn thích danh (giải tích danh từ) ñaõ noùi. Chaùnh phaùp laø Thaùnh ñaïo xuaát theá. Chaùnh phaùp ôû ñôøi thì giaùo, haïnh, quaû caû ba ñeàu ñaày ñuû. Luaät naøy thì giôùi thaân thaønh töïu, ñònh, hueä phaùt sinh. Ñaïi Sa-moân quaû do ñaây ñöôïc, khieán cho Chaùnh phaùp cöûu truï. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 93 Nöûa baøi keä naøy thuyeát minh nghóa nhieáp chuùng sanh. Nhö bieån khoâng bôø: Trong Thuyeát giôùi Kieàn-đoä noùi raèng: Nöôùc bieån coù taùm phaùp ñaëc bieät, cho neân loaøi A-tu-la thích ôû. Taát caû soâng ngoøi ñeàu chaûy veà nôi ñoù. Thuûy trieàu leân khoâng maát giôùi haïn. Soâng lôùn nhoû khi nhaäp vaøo beå thì maát caùi teân cuõ cuûa noù. Caùc soâng vaø möa lôùn ñeàu quy veà bieån maø khoâng theâm bôùt. Ñoàng moät vò maën. Khoâng chaáp nhaän thaây cheát. Saûn sinh nhieàu traân baûo. Nhöõng vaät coù thaân hình lôùn ôû nôi ñoù. Trong giaùo phaùp cuûa Nhö Lai cuõng coù taùm kyø ñaëc, khieán caùc ñeä töû moät khi gaëp ñöôïc roài, töï mình vui soáng trong ñoù: Caùc ñeä töû cuûa Ta, laàn löôït hoïc giôùi, ñeàu quy veà phaùp cuûa Ta, ôû nôi ñoù hoïc caùc phaùp laønh. Caùc ñeä töû cuûa Ta, truï ôû trong giôùi, ñeán cheát khoâng phaïm. 94 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Boán gioøng hoï boû nhaø ñeán ôû vôùi nhau ñeàu xöng laø Sa-moân. ÔÛ trong phaùp Ta, vôùi loøng tin kieân coá, boû nhaø hoïc ñaïo, vaøo trong cöông giôùi Nieát-baøn, maø coõi Nieát-baøn khoâng theâm khoâng bôùt. Ñoàng moät vò laø giaûi thoaùt. Phaïm giôùi aùc phaùp, tuy ngoài trong chuùng, maø thöôøng xa lìa Taêng chuùng. Chuùng Taêng cuõng xa lìa keû ñoù. Hieän höõu nhieàu Phaùp baûo, nhö Töù nieäm xöù, cho ñeán taùm Thaùnh ñaïo. Thoï höôûng thaân lôùn nhö Töù höôùng, Töù quaû. Laïi nöõa, khi môùi thoï giôùi, töùc ñoái vôùi khaép phaùp giôùi ñöôïc saéc thaùi khoâng daâm, khoâng troäm, khoâng saùt... Nhö vaäy cho ñeán 250 giôùi, 3.000 oai nghi, 80.000 teá haïnh, ñeàu thanh tònh giôùi saéc, khaép caû phaùp giôùi. Laïi nöõa, töø ñoù trong moãi nieäm, nhaäm vaän thaønh töïu, giôùi phaùp thieän saéc, khaép caû phaùp giôùi, khoâng cuøng taän. Cho neân goïi laø nhö bieån khoâng bôø vaäy. Nhö baùu caàu khoâng chaùn: Baùu laø vua chaâu Nhö yù. Thöù baùu naøy ôû trong moãi nieäm, coù khaû naêng möa ñaày coõi Dieâm-phuø-ñeà, ñaày ñuû taát caû söï vui, maø theå cuûa noù troïn khoâng toån giaûm. Giôùi cuõng nhö vaäy, ôû trong moãi nieäm, sanh taát caû nieäm xöù nhö, Chaùnh caàn, Nhö yù, Caên löïc, Giaùc ñaïo, caùc phaùp, cho ñeán TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 95 Tam thöøa vaø taát caû Thaùnh quaû maø giôùi theå khoâng bieán ñoåi. Hôn nöõa, giôùi naøy caøng hoïc caøng thaáy caùi tinh ba cuûa noù, caøng tu caøng ñöôïc caùi thieän lôïi. Cho neân noùi raèng nhö baùu caàu khoâng chaùn. 96 Ñaùp: - Khi chöa khai hieån thì coù thöïc maø khoâng coù danh, khi ñaõ khai hieån thì danh vaø thöïc ñeàu coù. Ba nghóa roõ raøng ñaâu coù chuyeän öôùc theo nôi ñaây maø phaùn ñònh ñeå giaûi thích. III. THAÀY TROØ TRUYEÀN THOÏ Taøi saûn Thaùnh löôïc coù 7 chuûng loaïi: Tín, Giôùi, Vaên, Xaû, Hueä, Taøm vaø Quyù. Noùi roäng coù: Luïc ñoä, Vaïn haïnh, Thaäp löïc, Töù voâ sôû uùy, Baùch baùt tam-muoäi, Thaäp baùt baát coäng phaùp v.v... Caùc phaùp taøi naøy do giôùi maø ñöôïc giöõ gìn. Giôùi nhö binh gioûi töôùng maïnh, cuõng nhö thaønh chaéc, haøo saâu, cuõng nhö hieán chöông, pheùp taéc, cuõng nhö vua Chuyeån luaân coù ñaïi thaàn chuû kho taøng, gìn giöõ bieân cöông khoâng ñeå bò xaâm löôïc, ñeà phoøng keû gian taëc, khoâng ñeå bò cöôùp troäm, chænh lyù moät caùch an oån, khoâng cho huûy hoaïi. Xuaát, naïp, thuû, giöõ, khieán ñöôïc taêng tröôûng. Nghóa chöõ ‚hoä‛ laø vaäy. Moät baøi keä naøy thuyeát minh nghóa cuûa nhieáp thieän phaùp. Tröø khí, dieät taøn, ngaên xaû ñoïa, thuyeát minh nghóa cuûa Nhieáp luaät nghi. Khí v.v... trình baøy ôû vaên sau. Hoûi: - Teân goïi cuûa Ba tuï, khoâng coäng vôùi tieåu giaùo, ñaâu ñöôïc öôùc theo nôi ñaây maø phaùn ñònh ñeå giaûi thích? TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Tyø-baø-thi, Thöùc-khí Tyø-xaù, Caâu-löu-toân. Caâu-na-haøm-maâu-ni, Ca-dieáp, Thích-ca-vaên7, Caùc Ñaïi ñöùc Theá Toân, Vì toâi daïy söï naøy, Toâi nay muoán nhaéc roõ, Caùc Ngaøi thaûy cuøng nghe. Tyø-baø-thi, hoaëc goïi laø Duy-veä, Hoa dịch Thaéng Quaùn. Thöùc-khí, hoaëc goïi laø Thi-khí, Hoa dòch laø Hoûa. Tyø-xaù-phuø, hoaëc goïi laø Tuøy-dieáp, hoaëc goïi laø Tuøy-dieáp-la, Hoa dòch laø Bieán Nhaát Thieát Töï Taïi. Ba ñöùc Theá Toân naøy xuaát hieän ôû nôi cuoái kieáp trang nghieâm. Caâu-löu-toân, hoaëc goïi laø Caâu-laâutaàn, Hoa dòch laø Kim Tòch, hay dòch laø Kim Tieân. Ca-dieáp, hoaëc goïi laø Ca-dieáp-ba, Hoa dòch laø AÅm Quang. Thích-ca-vaên hoaëc goïi laø Thích-ca Maâu-ni, Trung Hoa dòch laø Naêng Nhôn, laïi dòch laø Naêng 7 Thích-ca-vaên: teân goïi taét nhöng khoâng ñuùng cuûa Thích-ca Maâu-ni. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 97 Nhôn Tòch Maëc. Boán ñöùc Nhö Lai naøy, giai ñoaïn ñaàu cuûa Hieàn kieáp, thöù töï ra ñôøi. Sôû dó choã naøo cuõng noùi ñeán baûy ñöùc Phaät naøy vì: Moät laø ôû trong 100 tieåu kieáp, ngöôøi vaø trôøi ôû coõi Tònh Cö ñaõ töøng thaáy. Hai laø Boån sö tu nghieäp haûo töôùng, baét ñaàu töø khi ñöùc Phaät Tyø-baø-thi. Theá Toân coù 10 hieäu ñaày ñuû, chín coõi ñeàu toân ngöôõng. Ñaïi ñöùc laø nhaân troøn quaû ñaày, ngöôøi ñôøi khoâng theå baèng ñöôïc. Tyø-kheo cuõng coù theå goïi chung laø Ñaïi ñöùc, bôûi vì coù quaûng ñaïi ñöùc haïnh vaäy. ‚Söï naøy‛ laø chæ cho 4 troïng toäi, 13 Taêng taøn, cho ñeán tuøy luaät caùc hoïc xöù. ‚Thieän thuyeát‛ laø noùi roõ, noùi ñuùng nhö phaùp, vaø hoøa hieäp. ‚Thaûy cuøng nghe‛ laø ngöôøi môùi thoï giôùi cho ñeán ngöôøi 100 haï ñeàu taäp hôïp laïi ñeå nghe, töø töïa cuûa giôùi cho ñeán keä cuûa kinh. IV. DUØNG DUÏ KHUYEÂN ÑÖØNG PHAÙ GIÔÙI Ví nhö ngöôøi queø chaân, Khoâng theå ñi ñaâu ñöôïc. Ngöôøi phaù giôùi cuõng vaäy, Khoâng theå sanh trôøi, ngöôøi. Muoán ñöôïc sanh leân trôøi, 98 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Hoaëc sanh vaøo coõi ngöôøi, Thöôøng phaûi giöõ chaân giôùi, Ñöøng ñeå bò thöông toån. Nhö xe vaøo ñöôøng hieåm, Lo hö choát gaõy truïc, Phaù giôùi cuõng nhö vaäy Khi cheát loøng sôï haõi. Hai baøi keä tröôùc khuyeân raên vaán ñeà trôû ngaïi sanh vaøo coõi laønh. Moät baøi keä sau khuyeân raên vaán ñeà sau khi cheát ñoïa vaøo ñöôøng aùc. Sanh töû duï nhö ñöôøng hieåm. Giôùi phaùp duï nhö choát truïc cuûa xe. Huûy giôùi thì khi cheát töôùng cuûa ñöôøng aùc hieän ra, nhö trong ñöôøng hieåm hö choát gaõy truïc. Tröôùc sau khoâng nhaàm laãn, sôï seät khuûng khieáp. Phaåm Haïnh nguyeän noùi: Ñoùng chaët taát caû caùc cöûa cuûa ñöôøng aùc, môû toang cöûa chính vaøo coõi nhôn thieân, Nieát-baøn. Coâng naêng cuûa giôùi thaät söï laø nhö vaäy. Song, trong luaät Caên baûn noùi: Hoaëc an vui nôi theá gian, hoaëc caàu veà thieân thöôïng, caàn phaûi tu phaïm haïnh. Ñöôïc sanh vaøo coõi ngöôøi, trôøi taïm thoï khoaùi laïc, ngöôøi ñoù sau khi maïng chung ñoïa vaøo ñòa nguïc, cho neân caàn caàu veà Nieát-baøn phải tu phaïm haïnh. Ñöøng vui caùi vui cuûa nhôn, thieân ñeå roài phaûi chòu khoå. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 99 Luaän Nhieáp noùi: Ñöôøng hieåm coù hai: 100 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU V. TRÌNH BAØY HOÏC XÖÙ SEÕ NOÙI Nhö ngöôøi töï soi kieáng Sanh leân coõi trôøi. Ñeïp xaáu sanh vui, buoàn. Sanh vaøo ñöôøng aùc. Thuyeát giôùi cuõng nhö vaäy, Tuy sanh leân coõi trôøi, thoï caùc thöù vui ñeïp, sau khi baùo heát, laïi ñoïa vaøo ñöôøng aùc. Cho neân coõi trôøi, ngöôøi khoâng phaûi laø nôi caàn mong caàu. Veïn, hoûng sanh möøng, lo. Baøi keä thöù hai noùi nhö vaäy, löôïc coù hai nghóa: Thuyeát giôùi cuõng nhö vaäy a) Chaân giôùi caàn giöõ gìn, khoâng neân phaù huûy. Phaù huûy thì nhôn thieân coøn khoâng coù phaàn huoáng laø Nieát-baøn. b) Nhieáp thoï haïng ngöôøi thaáp keùm, noùi Nieátbaøn thì sôï maø noùi coõi trôøi ngöôøi thì vui. Cho neân tröôùc caàn khuyeán duï, sau môùi khieán cho hoï vaøo trí Phaät. Hôn nöõa, caên cöù vaøo söï ñeå noùi, neáu trì giôùi khoâng bò phaù huûy, daàu khoâng coù ñònh hueä, quyeát ñònh cuõng khoâng maát thoï thaân nôi coõi nhôn thieân. Laïi nöõa, neân bieát, duøng caùi chaân ñeå duï cho giôùi thì khoâng nôi naøo chaúng ñeán ñöôïc. Neáu muoán sieâu thoaùt leân phaåm treân cuûa ñaøi sen, hay muoán thöøa söï möôøi phöông caùc ñöùc Phaät, hoaëc muoán nghieâm tònh voâ bieân coõi Phaät, hay muoán nhaäp vaøo huyeàn moân cuûa phaùp giôùi, ñaâu khoâng duøng giôùi naøy laøm phöông tieän ñaàu tieân. Nhö hai traän xaùp chieán, Gan, nhaùt coù tieán thoái. Tònh, nhieãm sanh vui, sôï. Vui buoàn thuoäc yù, lo sôï hieän nôi thaân haønh. Giôùi ñöôïc hoaøn toaøn saïch thì beân trong khoâng hoå vôùi mình, beân ngoaøi khoâng theïn vôùi ngöôøi, cho neân taâm vui laø thaân an. Giôùi bò phaù huûy nhô nhôùp thì beân trong coù tyø veát ñoái vôùi mình, beân ngoaøi bò nhôùp nhuùa ñoái vôùi Taêng, cho neân oâm loøng lo sôï chuùng vaäy. VI. KHEN GIÔÙI LAØ HÔN HEÁT ÑEÅ KEÁT THUÙC Theá gian vua laø lôùn, Soâng ngoøi beå roäng hôn. Caùc sao, traêng saùng nhaát, Caùc Thaùnh, Phaät treân heát. Trong taát caû caùc luaät, Giôùi kinh laø toái thöôïng. Nhö Lai laäp caám giôùi, Nöûa thaùng tuïng moät laàn. TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 101 Thoï giôùi naøy goïi laø Ñaïi Sa-moân. Chöõ ‚ñaïi‛ tieáng Phaïn goïi laø Ma-ha, goàm coù ba nghóa: 1) Lôùn, lôùn hôn heát trong coõi trôøi, ngöôøi. 2) Nhieàu, coù nhieàu phöôùc hueä. 3) Hôn, vöôït hôn caùc ngoaïi ñaïo. Caâu ñaàu duøng ngoâi vò lôùn ñeå khen. Caâu thöù hai duøng soá nhieàu ñeå khen. Caâu thöù ba duøng vaán ñeà troäi hôn ñeå khen. Caâu thöù tö duøng ví duï chung ñeå khen. Nöûa baøi keä döôùi, chính duøng phaùp ñeå hieäp. Chæ coù Giôùi kinh naøy laø hôn, neân thoï Giôùi naøy cuõng thaønh hôn heát. Taát caû caùc Luaät, nghóa laø theá gian vaø ngoaïi ñaïo cuõng ñeàu coù luaät. Laïi nöõa, naêm giôùi, taùm giôùi, möôøi giôùi, cuõng khoâng baèng giôùi Tyø-kheo. Giôùi Tyø-kheo laø hôn heát. Hôn nöõa, thieàn giôùi, voâ taän giôùi, cuõng khoâng baèng Ba-la-ñeà-moäc-xoa giôùi. Noù laø cöông lónh cuûa Phaät phaùp. Laïi nöõa, Tam taïng 12 boä cuõng chæ coù Giôùi kinh laø hôn heát. Neáu khoâng kieân trì caám giôùi, daàu hieän tieàn coù thieàn ñònh ña trí ñi nöõa cuõng thaønh nghieäp cuûa ma. Vì vaäy neân luaät Caên baûn noùi: ‚Phaät daïy ba taïng giaùo, phaùp Tyø-naïi-da laø ñöùng ñaàu‛. Laïi nöõa, caâu thöù nhaát duøng duï ñeå khen ‚giaùo‛ cuûa kinh, chæ coù ñöùc Nhö Lai töï noùi. Caâu thöù hai, 102 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU duøng duï ñeå khen “haïnh‛ cuûa kinh, taát caû phaùp ñeàu höôùng veà giôùi. Caâu thöù ba, duøng duï ñeå khen ‚lyù‛ cuûa kinh, giôùi theå voâ taùc, maùt meû nhö maët traêng, nhaân nôi trì phaïm coù ñaày vaø khuyeát, nhöng söï thaät khoâng coù taêng giaûm. Caâu thöù tö, duøng duï ñeå khen ‚quaû‛ cuûa kinh, khoâng nhöõng chæ thaønh quaû cuûa Thanh vaên maø coøn thaønh töïu ñaïo quaû cuûa Nhö Lai. Hoûi: Voâ taùc giôùi theå töø nôi Thaày maø ñöôïc. Neáu phaïm thieân ban ñaàu, tuy hoaøn toaøn khoâng coù taâm che giaáu, cuõng chæ cho ‚döõ hoïc‛ maø thoâi, khoâng duøng vaøo vieäc cuûa Taêng. Neáu duøng caùi theå cuûa maët traêng duï cho theå voâ taùc, thì cuøng vôùi baûn taùnh coù gì phaân bieät? Neáu töø nôi Thaày thoï maø ñöôïc, goïi laø voâ taùc, nhö vaäy coù theâm bôùt ö? Ñaùp: Voâ taùc laø caùi theå cuûa ñöông theå. Baûn taùnh thanh tònh laø caùi thuoäc sôû y. Voâ taùc thuoäc veà tu, baûn taùnh thuoäc veà tònh. Voâ taùc laø söï, baûn taùnh laø lyù. Theå cuûa voâ taùc laø toân, theå cuûa baûn taùnh laø theå. Song, toân cuøng vôùi theå khoâng phaûi moät, khoâng phaûi hai. Thaáu trieät nôi toân maø ngoä ñöôïc theå. Ngu muoäi nôi theå maø meâ luoân caû toân. Nay ñaõ duøng maët traêng ñeå duï maø khen lyù cuûa kinh, chính laø chæ caùi theå cuûa voâ taùc giôùi sôû y. Neân bieát, ñöôïc hay maát laø do vaán ñeà ñaày hay khuyeát, chöù khoâng theå goïi taùnh coù taêng coù giaûm. Laïi nöõa, töø caâu: ‚Ví nhö ngöôøi queø chaân‛ cho ñeán caâu ‚Giôùi kinh laø toái thöôïng‛, ñaày ñuû 4 loaïi TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 103 Taát-ñaøn: Môû ñöôøng coõi trôøi ngöôøi, ñoùng cöûa neûo thuù döõ laø ‚Theá giôùi taát-ñaøn‛. Hai ví duï soi kieáng laø ‚vò nhaân‛ vaø ‚ñoái trò‛ hai taát-ñaøn, tuøy theo ñoù ñeå ñöôïc hai moùn ích lôïi sanh thieän, dieät aùc. Giôùi duï cho caùi hôn heát, töùc ‚Ñeä nhaát nghóa taát-ñaøn‛. Theå cuûa giôùi naøy laø tònh Phaùp thaân. Nhö Lai laäp caám giôùi: Trong coõi ñaïi thieân, Phaät laø Phaùp chuû. Luaät do Phaät cheá, vaø chæ coù Phaät cheá laäp, ngoaøi ra caùc vò döôùi chæ coù theå y thöøa. Bôûi vì chæ coù haïnh quaû vieân maõn cuûa ñöùc Nhö Lai môùi thaáu trieät ñöôïc nghieäp taùnh nheï naëng cuûa chuùng sanh, coøn baäc Ñaúng giaùc trôû xuoáng khoâng theå laøm ñöôïc. Hoûi: - Kheá kinh coù theå do 5 haïng ngöôøi noùi8. Rieâng Tyø-ni thì chæ coù đöùc Phaät môùi ñuû thaåm quyeàn noùi, cuõng gioáng nhö vaán ñeà leã nhaïc, chinh phaït... chæ coù thieân töû ra leänh chö haàu môùi voøng tay cuùi ñaàu nghe theo. Nay Ñaïi minh luaät do thieân töû cheá, vaên voõ baù quan ñeàu ñöôïc xem. Vaäy thì, taïi sao Phaùp cuûa Tyø-kheo, chæ cho Tyø-kheo hoïc taäp, maø khoâng cho Sa-di, baïch y xem? Ñaùp: - Luaät chæ do Phaät cheá, laø ñeå trình baøy caùi phaùp toân quyù cuûa ñaïo. Song khoâng phaûi chæ coù phaùp cuûa Taêng môùi goïi laø luaät, maø naêm giôùi, möôøi giôùi, 8 5 haïng ngöôøi noùi: Phaät phaùp coù theå coù 5 haïng ngöôøi noùi ñöôïc: 1. Töø mieäng Phaät noùi; 2. Ñeä töû cuûa Phaät noùi; 3. Tieân nhôn noùi; 4. Chö thieân noùi; 5. Hoùa ngöôøi noùi. 104 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Boà-taùt giôùi ñeàu goïi laø luaät caû. Nhöõng thöù luaät ñoù, phoå bieán cho caû 7 chuùng, cuõng nhö ñaïi luaät, ban haønh chung cho thieân haï. Coøn ñoái vôùi giôùi phaùp cuûa Tyø-kheo, cuõng nhö saùch bí maät trong noäi phuû, chæ daønh caùc quan coù troïng traùch môùi ñöôïc xem. Chaúng phaûi thöù daân ñöôïc pheùp döï vaøo ñeå nghe. Caâu ‚nöûa thaùng tuïng moät laàn‛ laø chæ cho hai phaàn cuûa thaùng coù traêng vaø khoâng traêng, tieâu bieåu cho hai nghieäp thieän vaø aùc. Baïch laø muoán cho traéng trong, haéc laø muoán cho heát toäi. Laïi nöõa, baïch laø tieâu bieåu cho Trí ñöùc, haéc laø tieâu bieåu cho Ñoaïn ñöùc. Trong khi thuyeát giôùi töï moãi ngöôøi xeùt laáy. Cho neân luaät Thaäp tuïng noùi raèng: Phaùp Boá-taùt vaøo nöûa thaùng, nöûa thaùng caùc Tyøkheo hoøa hôïp moät choã, töï caân nhaéc laáy mình, ngaøy laøm toäi gì, ñeâm laøm toäi gì, töø ngaøy thuyeát giôùi tröôùc ñeán nay, coù laøm toäi gì khoâng? Neáu coù toäi phaûi ñeán ngöôøi ñoàng taâm, Tyø-kheo tònh giôùi, nhö phaùp saùm hoái. Neáu khoâng gaëp ñöôïc Tyø-kheo tònh giôùi, neân nghó, sau naøy ta gaëp, seõ nhö phaùp saùm hoái. Nhôø vaäy an truï trong thieän phaùp, xa lìa phaùp baát thieän. Caên baûn taïp söï noùi: Ta baûo caùc thaày moãi nöûa thaùng, noùi Ba-la-ñeàmoäc-xoa. Neân bieát ñaây laø Ñaïi sö cuûa caùc thaày, laø TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 105 choã nöông töïa cuûa caùc thaày. Neáu Ta ôû ñôøi, khoâng coù khaùc vaäy. PHUÏ: Phaàn thöù tö9 noùi coù 5 phaùp goïi laø trì luaät: 1) Bieát phaïm. 2) Bieát khoâng phaïm. 3) Bieát toäi nheï 4) Bieát toäi naëng. 5) Roäng tuïng 2 boä luaät. Laïi coù 5 phaùp, 4 phaùp tröôùc nhö treân, phaùp thöù 5 laø: truï nôi Tyø-ni, khoâng bò lay ñoäng. Laïi coù 5 phaùp, 4 phaùp tröôùc nhö treân, phaùp thöù 5 laø: Söï tranh caûi khôûi leân coù theå dieät tröø. Ngöôøi trì Luaät coù 5 coâng ñöùc: 1) 2) 3) 4) 5) Giôùi phaàn beàn vöõng. Nhieáp phuïc ñöôïc oaùn thuø. ÔÛ trong chuùng, quyeát ñoaùn khoâng sôï seät. Neáu coù nghi hoái, coù theå khai giaûi. Khieán Chaùnh phaùp beàn vöõng. 106 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 2) Laø ngöôøi hôn heát, baäc Thöôïng toïa trong Taêng, caû nöôùc toân troïng, maø khoâng trì giôùi, chæ tu caùc phaùp khoâng laønh, buoâng lung xaû boû giôùi haïnh, khoâng sieâng naêng tinh taán. Khieán cho caùc Tyø-kheo nieân thieáu haäu sanh, baét chöôùc caùi haïnh ñoù. 3) Ña vaên trì phaùp, trì luaät, trì ma-di, maø khoâng duøng nhöõng gì mình bieát ñeå daïy cho chuùng, ñeå roài oâm noù qua ñôøi. (Trì phaùp laø bieát Tu-ña-la-taïng, nhö A-nan... Trì Luaät laø bieát taïng Tyø-ni, nhö Öu-ba-ly... Trì-madi nghóa laø kheùo leùo vaán ñeà daïy doã, ñöùng ñaàu veà traùch nhieäm huyeàn cô, nhö Ma-ha Ca-dieáp...).10 4) Coù haïng Tyø-kheo khoù coù theå giaùo duïc, khoâng nhaän lôøi hay, khoâng theå nhaãn nhuïc, caùc thieän Tyøkheo khaùc lieàn boû khoâng daïy hoï. 5) Öa ñaáu tranh, maéng chöûi laãn nhau, hai beân tranh nhau baèng lôøi noùi, buoâng lôøi ra nhö göôm nhö kieám, tranh caõi hôn thua. Laïi noùi raèng coù 5 phaùp khieán Chaùnh phaùp mau hoaïi dieät: Neáu ngöôïc laïi 5 ñieàu treân thì khieán cho Chaùnh phaùp ñöôïc laâu beàn. 1) Khoâng laéng nghe thoï tuïng, öa queân nhaàm laãn. Vaên khoâng ñaày ñuû maø daïy ngöôøi khaùc. Vaên ñaõ khoâng ñuû nghóa lyù phaûi khuyeát. Laïi nöõa, sau khi Nhö Lai dieät ñoä, neáu Tyø-kheo khoâng kính Phaät, Phaùp, Taêng vaø giôùi ñònh thì Chaùnh phaùp mau tieâu dieät. Hoaëc xuaát gia trong 10 9 Töù phaàn luaät 59, phần thöù tö Tyø-ni taêng nhaát (phần năm phaùp), tr. 1004b17, Ñaïi 22n1428. Ñoaïn trong ngoaëc naøy nguyeân chaùnh vaên Töù phaàn luaät khoâng coù, ngaøi Trí Huùc phuï chuù theâm. Töù phaàn luaät 59, phaàn thöù tö Tyø-ni taêng nhaát, tr. 1006b26, Ñaïi 22n1428.